strong táo jiā wēng dà yǔ liú bīn jiǎng zhèn qīng piàn yán dé fù strong
陶家翁大雨留賓 蔣震卿片言得婦
shī yuē:
詩曰:
yī yǐn yī zhuó, mò fēi qián dìng.
一飲一啄,莫非前定。
yī shí xì yǔ, zhōng shēn huà bǐng.
一時戲語,終身話柄。
huà shuō rén shēng wàn shì, qián shù yǐ dìng. jǐn yǒu yī shí jiān ǒu rán xì shuǎ zhī shì, qǔ xiào zhī huà, hòu biān zhào yīng jiāng lái, què xiàng shì gè chèn yǔ xiǎng bo, yī háo bù chā. nǎi zhī dāng tā xì xiào zhī shí, àn zhōng yǐ yǒu guǐ shén zuò zhǔ, fēi ǒu rán yě.
話說人生萬事,前數已定。盡有一時間偶然戲耍之事,取笑之話,後邊照應將來,卻象是個讖語響卜,一毫不差。乃知當他戲笑之時,暗中已有鬼神做主,非偶然也。
zhī rú sòng cháo chóng níng nián jiān, yǒu yī gè xìng wáng de gōng zǐ, běn guàn zhè xī rén, shào nián fā kē, dào dū xià huì shì. yī rì jiāng wǎn, dào yán qiū fāng rén jiā fù xí, zài yī gè xiǎo zhái zi qián jīng guò, jiàn yī nǚ zǐ shēng de shí fēn měi mào, dú lì zài mén nèi, pái huái níng wàng, què xiàng děng hòu shén me rén de yì bān. wáng shēng zhèng zhù mù kàn tā, zhǐ jiàn qián miàn yī huǒ qí mǎ de rén hē yōng ér lái, nà nǚ zǐ bì le jìn qù. wáng shēng cōng cōng yě xíng le, bù céng wèn dé zhè jiā xìng zhāng xìng lǐ. fù le xí, chī dé bàn zuì guī jiā, yǐ shì chū gēng tiān qì. fù jīng guò zhè jiā mén shǒu, wàng mén nèi yī kàn, zhǐ jiàn mén yǐ jǐn bì, jì rán wú rén shēng. wáng shēng chī chī cóng zuǒ bàng qiáng jiǎo xià yī dài zǒu qù, yì sī yào kàn tā yǒu hòu mén méi yǒu. zhǐ jiàn shù shí bù wài yǒu kòng dì zhàng yú, xiǎo xiǎo yī shàn biàn mén yě guān zhe zài nà lǐ. wáng shēng xiǎng dào: rì jiān měi rén zhī zài cǐ zhōng, zěn néng gōu zài dé yī jiàn? kàn le tā hòu mén, zhèng zài liàn liàn bù shě, hū rán gé qiáng diū chū yī jiàn dōng xī lái, diào zài dì xià yī xiǎng, wáng shēng jǐ hū bèi tā dǎ zhe. shí qǐ lái kàn, què shì yī kuài wǎ piàn. cǐ shí hào yuè chū shēng, guāng tóng bái zhòu. kàn nà wǎ piàn shí, yǒu liù gè zì zài shàng miàn, xiě dé: yè jiān zài cǐ xiāng hóu! wáng shēng xiǎo dé yǒu xiē qī qiāo, yòu dài zhe jǐ fēn jiǔ yì, xiào dào: bù zhī shì hé děng rén yuē rén zuò shì de? dài wǒ shuǎ tā yī shuǎ. jiù zài qiáng shàng bō xià xiē shí huī fěn lái, xiě zài wǎ bèi shàng dào: sān gēng hòu kě chū lái. réng jiù wàng qiáng huí diū le jìn qù, zǒu kāi shí lái bù, yuǎn yuǎn dì zhàn zhe, kàn tā yǒu hé dòng jìng.
只如宋朝崇寧年間,有一個姓王的公子,本貫浙西人,少年發科,到都下會試。一日將晚,到延秋坊人家赴席,在一個小宅子前經過,見一女子生得十分美貌,獨立在門內,徘徊凝望,卻象等候甚麼人的一般。王生正注目看他,只見前面一夥騎馬的人喝擁而來,那女子避了進去。王生匆匆也行了,不曾問得這家姓張姓李。赴了席,吃得半醉歸家,已是初更天氣。復經過這家門首,望門內一看,只見門已緊閉,寂然無人聲。王生嗤嗤從左傍牆腳下一帶走去,意思要看他有後門沒有。只見數十步外有空地丈余,小小一扇便門也關着在那裡。王生想道:「日間美人只在此中,怎能勾再得一見?」看了他後門,正在戀戀不捨,忽然隔牆丟出一件東西來,掉在地下一響,王生幾乎被他打着。拾起來看,卻是一塊瓦片。此時皓月初升,光同白晝。看那瓦片時,有六個字在上面,寫得:「夜間在此相侯!」王生曉得有些蹊蹺,又帶着幾分酒意,笑道:「不知是何等人約人做事的?待我耍他一耍。」就在牆上剝下些石灰粉來,寫在瓦背上道:「三更後可出來。」仍舊望牆回丟了進去,走開十來步,遠遠地站着,看他有何動靜。
děng le yī huì, zhǐ jiàn yī gè hòu shēng zǒu dào qiáng biān, dī zhe tóu què xiàng zhǎo xún shén me dōng xī de, xún lái xún qù. xún le yī huí, bù jiàn shén me, duì zhe qiáng lǐ tàn le yī kǒu qì, yǒu yī bù méi yī bù de, yáng yáng zǒu le qù. wáng shēng zài hēi yǐng lǐ kàn de míng bái, biàn dào: xiǎng lái cǐ rén biàn shì suǒ yuē zhī rén le, zhǐ bù zhī lǐ biān shì shèn me rén. hǎo dǎi yǒu gè rén chū lái, bì yào děng zhe tā. děng dào sān gēng, yuè sè yǐ gāo, yān wù sì hé, wáng shēng jiǔ yì yǐ xǐng, kàn kàn kě shuì shàng lái, shēn shēn yāo, dǎ gè hē qiàn. zì xiào dào: shuì dào bù qù shuì, guǎn bié rén zhè yàng xián shì! zhèng yào jǔ bù guī yù, hū tīng dé qiáng biān xiǎo mén ya de yī xiǎng, yà rán kāi le, yī gè nǚ zǐ shǎn jiāng chū lái. yuè guāng zhī xià, wàng qù kàn shí, qiě shì pīng tíng. suí hòu yī gè lǎo mā, bèi le yī zhī dà zhú xiāng, gēn zhe wàng wài jiù zǒu. wáng shēng yíng jiāng shǎng qù, kàn de zǐ xì, zhèng shì rì jiān dú lì mén shǒu zhè nǚ zǐ. nà nǚ zǐ kàn jiàn rén lái, yī xiē bù bì, zhí dào dāng miàn yī kàn, chī yī jīng dào: bú shì, bú shì. huí zhuǎn tóu lái kàn lǎo mā, lǎo mā shàng qián, cā cā yǎn, bǎ wáng shēng yī rèn, yě dào: bú shì, bú shì. kuài jìn qù! nà wáng shēng dào jiāng shēn lán zài hòu mén biān le, yī bǎ chě zhù dào: hái sī liang jìn qù! nǐ shì rén jiā guī zhōng nǚ zǐ, yuē rén yè wǎn jiān zài cǐ xiāng huì, kě shì gāi de? wǒ jīn shēng zhāng qǐ lái, ná nǐ jiàn guān, chǒu shēng chuán yáng, jiào nǐ hé jiā zuò rén bù chéng! wǒ ǒu rán zài cǐ yù zhe, yě shì wǒ yǔ nǐ de qián yuán, nǐ bù rú jiù suí le wǒ qù. wǒ shì zài cǐ huì shì de jǔ rén, yě bù rǔ méi le nǐ. nà nǚ zǐ tīng bà, zhàn dǒu dǒu de lèi rú yǔ xià, méi zuò dào lǐ chù. lǎo mā shuō dào: ruò shì shēng zhāng, guǒ shì lì hài! jì rán zhè wèi guān rén shì gè jǔ rén, xiǎo niáng zǐ quán qiě suí tā dào xià chù zài chù. ér jīn méi nài hé le. yī huì zi tiān míng liǎo, yǒu rén kàn jiàn, què liǎo bù dé! nà nǚ zǐ yī tóu kū, wáng shēng yī tóu chě chě lā lā, zhǐ de ruǎn ruǎn dì gēn tā zǒu dào le xià chù, fàng tā zài yī gè xiǎo lóu shàng miàn, lián nà lǎo mā yě liú le tā fú shì.
等了一會,只見一個後生走到牆邊,低着頭卻象找尋甚麼東西的,尋來尋去。尋了一回,不見甚麼,對着牆裡嘆了一口氣,有一步沒一步的,佯佯走了去。王生在黑影里看得明白,便道:「想來此人便是所約之人了,只不知裡邊是甚麼人。好歹有個人出來,必要等着他。」等到三更,月色已高,煙霧四合,王生酒意已醒,看看渴睡上來,伸伸腰,打個呵欠。自笑道:「睡到不去睡,管別人這樣閒事!」正要舉步歸寓,忽聽得牆邊小門呀的一響,軋然開了,一個女子閃將出來。月光之下,望去看時,且是娉婷。隨後一個老媽,背了一隻大竹箱,跟着望外就走。王生迎將上去,看得仔細,正是日間獨立門首這女子。那女子看見人來,一些不避,直到當面一看,吃一驚道:「不是,不是。」迴轉頭來看老媽,老媽上前,擦擦眼,把王生一認,也道:「不是,不是。快進去!」那王生倒將身攔在後門邊了,一把扯住道:「還思量進去!你是人家閨中女子,約人夜晚間在此相會,可是該的?我今聲張起來,拿你見官,醜聲傳揚,叫你合家做人不成!我偶然在此遇着,也是我與你的前緣,你不如就隨了我去。我是在此會試的舉人,也不辱沒了你。」那女子聽罷,戰抖抖的淚如雨下,沒做道理處。老媽說道:「若是聲張,果是利害!既然這位官人是個舉人,小娘子權且隨他到下處再處。而今沒奈何了。一會子天明了,有人看見,卻了不得!」那女子一頭哭,王生一頭扯扯拉拉,只得軟軟地跟他走到了下處,放他在一個小樓上面,連那老媽也留了他伏侍。
nǚ zǐ xìng dìng, wáng shēng wèn tā bèi xì. nǚ zǐ dào: nú jiā xìng cáo, fù qīn zǎo sàng, mǔ qīn zhǐ shēng de wǒ yī rén, shèn shì ài xī, yào jiāng wǒ xǔ pìn rén jiā. wǒ yǒu gè gū niáng de ér zi, cóng xiǎo wǎng lái, shēng de cōng jùn, xīn lǐ yào jià tā. zhè gè lǎo mā, jiù shì wǒ de nǎi niáng. wǒ yāng tā duì mǔ qīn shuō zhī cǐ qíng, mǔ qīn xián tā jiā lǐ wú guān, bù kěn yī cóng. suǒ yǐ jiào nǎi niáng tōng qíng, shuō yǔ tā le, yuē tā jīn yè yǐ zhì wǎ wèi xìn, kāi mén cóng tā sī bēn. tā yì céng hái zhì yī wǎ, jiào sān gēng hòu chū lái. jí zhì chū dé mén lái, què shì guān rén, dào bù jiàn tā, bù zhī hé gù. wáng shēng xiào bǎ shì cái xì xiě zhì wǎ, jí yī nán zǐ xún mì dōng xī bù jiàn, zhǎng tàn zǒu qù de shì, shuō le yī biàn. nǚ zǐ tàn kǒu qì dào: zhè zǒu qù de, zhèng shì tā le. wáng shēng xiào dào: què shì wǒ xìng de zhuàng zhe, qǐ fēi wǔ bǎi nián qián yīn yuán zuò dìng le? nǚ zǐ wú jì kě nài, jiàn wáng shēng yě zì yī biǎo fēi sú, zhǐ de cóng le tā, xīn dǎ shàng de, ēn ài bù qiǎn. dào de huì shì guò le, bǎng fā, wáng shēng bù dé dì, què liàn zhe nà nǚ zǐ, zhèng zài huān ài tóu shàng, bù bǎ nà bù zhōng de shì fàng zài xīn lǐ, zhǐ shì cháo huān mù lè. nà nǚ zǐ qián rì dài lái zhú xiāng zhōng, duō shì jīn yín bǎo wù. wáng shēng quē yòng, jiù ná chū lái yǔ tā pán chán. qiān yán shù yuè, wáng shēng jìng wàng jì le guī jiā.
女子性定,王生問他備細。女子道:「奴家姓曹,父親早喪,母親只生得我一人,甚是愛惜,要將我許聘人家。我有個姑娘的兒子,從小往來,生得聰俊,心裡要嫁他。這個老媽,就是我的奶娘。我央他對母親說知此情,母親嫌他家裡無官,不肯依從。所以叫奶娘通情,說與他了,約他今夜以擲瓦為信,開門從他私奔。他亦曾還擲一瓦,叫三更後出來。及至出得門來,卻是官人,倒不見他,不知何故。」王生笑把適才戲寫擲瓦,及一男子尋覓東西不見,長嘆走去的事,說了一遍。女子嘆口氣道:「這走去的,正是他了。」王生笑道:「卻是我幸得撞着,豈非五百年前姻緣做定了?」女子無計可奈,見王生也自一表非俗,只得從了他,新打上的,恩愛不淺。到得會試過了,榜發,王生不得第,卻戀着那女子,正在歡愛頭上,不把那不中的事放在心裡,只是朝歡暮樂。那女子前日帶來竹箱中,多是金銀寶物。王生缺用,就拿出來與他盤纏。遷延數月,王生竟忘記了歸家。
wáng shēng fù qīn zài jiā pàn wàng, jiàn rì zi yǐ jiǔ de, bù jiàn wáng shēng guī lái. biàn wèn jīng zhōng lái de rén, dōu shuō dào: tā xià chù yǒu yī nǚ rén, xiāng chù shèn shì dé yì, nà de kěn hái? qí fù dà nù, xiě zhe yán qiē shǒu shū, chà zhe liǎng gè guǎn jiā, dào jīng cuī tā qǐ shēn. yòu jì fēng shū yǔ jīng zhōng tóng nián xiāng hǎo de, jiào tā men qiǎn gè mǎ piào, jiān qǐng bī lēi tā chū jīng, bù xǔ dān yán! wáng shēng bù dé yǐ, yǔ nǚ zǐ zuò bié, dào: shì chū wú nài, zhǐ de qiě qù, dé biàn jiù lái. huò zhě bǐng míng fù qīn, jìng lái jiē nǐ, yě wèi kě zhī. nǐ xū nài xīn tóng lǎo mā zài cǐ yù suǒ zhù zhe děng wǒ. hán lèi ér bié. wáng shēng dào de jiā zhōng, fù qīn shēng rèn fú jiàn, zhèng yào qǐ shēn, jiù dài le tóng qù. yī shí wèi biàn, bù hǎo shuō dé nǚ zǐ zhī shì, mèn mèn suí qù rèn suǒ, zhāo xī sī niàn bù tí.
王生父親在家盼望,見日子已久的,不見王生歸來。遍問京中來的人,都說道:「他下處有一女人,相處甚是得意,那得肯還?」其父大怒,寫着嚴切手書,差着兩個管家,到京催他起身。又寄封書與京中同年相好的,叫他們遣個馬票,兼請逼勒他出京,不許耽延!王生不得已,與女子作別,道:「事出無奈,只得且去,得便就來。或者稟明父親,徑來接你,也未可知。你須耐心同老媽在此寓所住着等我。」含淚而別。王生到得家中,父親升任福建,正要起身,就帶了同去。一時未便,不好說得女子之事,悶悶隨去任所,朝夕思念不題。
qiě shuō jīng zhōng nǚ zǐ tóng nǎi mā zhù zài yù suǒ shǒu hóu, shēn biān suǒ dài dōng xī, wáng shēng zài shí yǐ yòng qù jiāng yǒu yī bàn, jīn yòu liǎng kǒu zài yù suǒ shí yòng, yòng chū wú rù, kàn kàn suǒ shèng bù duō, wáng shēng yòu wú xìn xī. nǚ zǐ xīn xià zháo máng, jiào lǎo mā dǎ tīng jiā lǐ mǔ qīn guāng jǐng, zhǐ wàng zhòng dào jiā lái yǔ mǔ qīn xiāng huì. bù xiǎng mǔ qīn yīn shī le zhè nǚ ér, zhōng rì tí kū, yǐ zì bìng sǐ duō shí. nà gū niáng zhī zǐ, cì rì jiàn shuō yǒng mǔ jiā lǐ bù jiàn le nǚ ér, kǒng pà shì fēi chán zài shēn shàng, táo qù wú zōng le. nǚ zǐ jiàn shuō, dà kū le yī chǎng, yǔ lǎo mā shāng liáng dào: rú jīn yī shēn wú kào, biàn jīng dào zhè xī yě bù duō lù, chèn shēn biān hái yǒu xiē dōng xī, zuò le pán chán, dào tā jiā lǐ qù xún tā. bù rán rú hé le dāng? jiù yāng lǎo mā gù le yī zhī chuán, xià biàn jīng yí lù lái.
且說京中女子同奶媽住在寓所守侯,身邊所帶東西,王生在時已用去將有一半,今又兩口在寓所食用,用出無入,看看所剩不多,王生又無信息。女子心下着忙,叫老媽打聽家裡母親光景,指望重到家來與母親相會。不想母親因失了這女兒,終日啼哭,已自病死多時。那姑娘之子,次日見說勇母家裡不見了女兒,恐怕是非纏在身上,逃去無蹤了。女子見說,大哭了一場,與老媽商量道:「如今一身無靠,汴京到浙西也不多路,趁身邊還有些東西,做了盤纏,到他家裡去尋他。不然如何了當?」就央老媽雇了一隻船,下汴京一路來。
xíng dào guǎng líng dì fāng, pán chán yǐ jǐn. nà lǎo mā yòu shì gāo nián, chuán shàng zǎo wǎn gǎn mào xiē fēng lù, yī bìng bù qǐ. nà nǚ zǐ jí dé wú tóu bèn, zhǐ shì tí kū. yuán lái guǎng líng jí shì ér jīn yáng zhōu fǔ, jí shì yī gè fán huá zhī dì. gǔ rén shī yún: yān huā sān yuè xià yáng zhōu. yòu dào shì: èr shí sì qiáo míng yuè yè, yù rén hé chù jiào chuī xiāo? cóng lái shì huàn guān yuán wáng sūn gōng zǐ yào tǎo měi qiè de, dōu dào guǎng líng jùn lái jiǎn zé pìn qǔ, suǒ yǐ tián jiē sāi xiàng, dōu shì xiē méi pó zhuàng lái zhuàng qù. kàn jiàn chuán shàng yī gè měi mào nǚ zǐ tí kū, dōu zǎn jiāng lǒng lái wèn yuán gù. nǚ zǐ shuō dào: biàn jīng xià lái, dào zhè xī xún zhàng fū, bù xiǎng cǐ jiān nǎi mǔ wáng gù, pán chán yòng jǐn, wú jì kě shī, suǒ yǐ tí kū. nèi zhōng yī gè pó zǐ dào: hé bù qù xún sū dà shāng liáng? nǚ zǐ dào: sū dà shì hé rén? nà pó zǐ dào: sū dà shì cǐ jiān hǎo hàn, zhuān yī tì rén chū xián lì de. nǚ zǐ huāng máng zhī zhōng bù zhī yī gè hǎo dǎi, biàn chū kǒu dào: yǒu fán zhǐ yǐn zé gè. pó zǐ qù le yī huì, xún qǔ yī gè rén lái. nà yī rén dào chuán biān, wèn le xiáng xì, biàn qù yǐn lǐng yī gān rén lái, tái le shī shǒu shàng àn mái zàng, suàn chuán qián dǎ fā chuán jiā. duì nǚ zǐ dào: shōu shí xíng lǐ dào wǒ jiā lǐ, tíng zhù jǐ rì zài chù. jiào yī chéng jiào lái tái nǚ zǐ. nǚ zǐ jiàn tā chù zhì yǒu fāng, zhī dào tóu zhe hǎo rén, yì qiě cǐ shēn wú zhǔ, fàng xīn suí dì qù. shuí zhī zhè rén què shì yáng zhōu yī gè dà guāng gùn. dāng jī bīng yǎng chāng jì jiē zǐ dì de, shì gè yān huā de lǐng xiù wū guī de bān tóu. jiào tái dào jiā, jiù yǒu jǐ gè fěn tóu chū lái xiāng jiē zuò bàn. nǚ zǐ qíng zhī bù gān gà, luò zài tào zhōng, wú chù fēn sù. zì cǐ gǎi míng sū yuàn, zuò le chāng jì le.
行到廣陵地方,盤纏已盡。那老媽又是高年,船上早晚感冒些風露,一病不起。那女子極得無投奔,只是啼哭。元來廣陵即是而今揚州府,極是一個繁華之地。古人詩云:「煙花三月下揚州。」又道是:「二十四橋明月夜,玉人何處教吹簫?」從來仕宦官員、王孫公子要討美妾的,都到廣陵郡來揀擇聘娶,所以填街塞巷,都是些媒婆撞來撞去。看見船上一個美貌女子啼哭,都攢將攏來問緣故。女子說道:「汴京下來,到浙西尋丈夫,不想此間奶母亡故,盤纏用盡,無計可施,所以啼哭。」內中一個婆子道:「何不去尋蘇大商量?」女子道:「蘇大是何人?』那婆子道:「蘇大是此間好漢,專一替人出閒力的。」女子慌忙之中不知一個好歹,便出口道:「有煩指引則個。」婆子去了一會,尋取一個人來。那一人到船邊,問了詳細,便去引領一干人來,抬了屍首上岸埋葬,算船錢打發船家。對女子道:「收拾行李到我家裡,停住幾日再處。」叫一乘轎來抬女子。女子見他處置有方,只道投着好人,亦且此身無主,放心隨地去。誰知這人卻是揚州一個大光棍。當機兵、養娼妓、接子弟的,是個煙花的領袖、烏龜的班頭。轎抬到家,就有幾個粉頭出來相接作伴。女子情知不尷尬,落在套中,無處分訴。自此改名蘇媛,做了娼妓了。
wáng shēng zài fú jiàn suí rèn liǎng nián, fāng huí zhè zhōng. yòu zhí huì shì zhī qī, shù zhuāng běi shàng, dào jīng yáng zhōu. yáng zhōu sī lǐ nǎi shì wáng shēng xiāng jǔ tóng mén, zhì jiǔ xiāng dài, wáng shēng fù xí. jiǔ yán zhī jiān, guān jì kòu tóu sòng jiǔ. zhǐ jiàn nèi zhōng yī rén, lǚ lǚ tōu yǎn kàn wáng shēng bù yǐ. wáng shēng yì jǔ rì xì kàn, xīn lǐ yí dào: rú hé shén xiàng jīng shī cáo shì nǚ zǐ? jí wèn xìng míng, quán bù xiāng tóng. què zài sān kàn lái, yuè kàn yuè shì. jiǔ bàn qǐ shēn, sū yuàn pěng shāng shàng qián quàn shēng yǐn jiǔ, dí miàn kàn de jiào qiè. kǒu lǐ bù gǎn shuō chū, xīn zhōng xiǎng zhe jiù shì, bù shèng bēi shāng, jīn bú zhù liǎng xíng zhū lèi, sù sù de luò jiāng xià lái, duò zài bēi zhōng. shēng qíng zhī shì le, yě chuí lèi dào: wǒ dào xiàng nǐ, yuán lái guǒ rán shì nǐ. què shì yīn hé zài cǐ? nà nǚ zǐ bǎ bié hòu shì qíng, jí xià biàn xún shēng, pán chán jǐn le, shī shēn wèi chāng shǐ wèi gēn yuán, shuō le yī biàn, bù kuān dà tòng. shēng zì jué cán kuì, gǎn shāng liú lèi, lì cí bù yǐn, tuō bìng ér qǐ. suí jí zhào nǚ zǐ dào zì jǐ yù suǒ, gè sù qíng huái, liú tóng zhěn xí. cì rì, mì tuō yáng zhōu sī lǐ, zhuī jiū sū dà piàn liáng wèi chāng, wèn le zuì míng. tuō le sū yuàn lè jí, sòng shēng tóng háng. hòu lái yǔ shēng shēng zǐ, shì zhì shàng shū láng. xiǎng zhe qǐ chū zhǐ shì yī shí shí dé zhì wǎ, zuò cǐ xì lǜ zhī shì shuí zhī shì lǎo dà yī duàn yīn yuán, jǐ hū bǎ nǚ zǐ yī shēng duàn sòng le! hái kuī dé hòu lái chéng le zhèng guǒ
王生在福建隨任兩年,方回浙中。又值會試之期,束裝北上,道經揚州。揚州司理乃是王生鄉舉同門,置酒相待,王生赴席。酒筵之間,官妓叩頭送酒。只見內中一人,屢屢偷眼看王生不已。王生亦舉日細看,心裡疑道:「如何甚象京師曹氏女子?」及問姓名,全不相同。卻再三看來,越看越是。酒半起身,蘇媛捧觴上前勸生飲酒,覿面看得較切。口裡不敢說出,心中想着舊事,不勝悲傷,禁不住兩行珠淚,簌簌的落將下來,墮在杯中。生情知是了,也垂淚道:「我道象你,元來果然是你。卻是因何在此?」那女子把別後事情,及下汴尋生,盤纏盡了,失身為娼始未根緣,說了一遍,不寬大慟。生自覺慚愧,感傷流淚,力辭不飲,託病而起。隨即召女子到自己寓所,各訴情懷,留同枕席。次日,密托揚州司理,追究蘇大騙良為娼,問了罪名。脫了蘇媛樂藉,送生同行。後來與生生子,仕至尚書郎。想着起初只是一時拾得擲瓦,做此戲濾之事;誰知是老大一段姻緣,幾乎把女子一生斷送了!還虧得後來成了正果
ér jīn gèng yǒu yī duàn huà wén, zhǐ yīn yī jù xì yán, zhì dé liǎng biān cuò rèn, dé le yī gè lǎo pó, quán shǐ quán zhōng, bǐ qián huà gèng wèi wán měi. yǒu shī wèi zhèng:
而今更有一段話文,只因一句戲言,致得兩邊錯認,得了一個老婆,全始全終,比前話更為完美。有詩為證:
xì guān ǒu ěr zuò gāi qí, shuí dào cóng zhōng yù měi qī?
戲官偶爾作該奇,誰道從中遇美妻?
jiǎ nǚ xù wèi zhēn nǚ xù, shī pián yí chù dé pián yí.
假女婿為真女婿,失便宜處得便宜。
zhè yī běn huà wén nǎi shì guó cháo chéng huà nián jiān, zhè jiāng háng zhōu fǔ yú háng xiàn yǒu yī gè rén, xìng jiǎng míng tíng, biǎo zì zhèn qīng. běn shì rú jiā zǐ dì, shēng lái xīn xìng tì tǎng tiāo tà, wán shuǎ xì làng, bù jū xiǎo jié. zuì xǐ yóu wán shān shuǐ, chū qù biàn shì lěi yuè lèi rì, bù kěn dāi zuò jiā zhōng. yī rì xiǎng dào: cóng lái shuō shān yīn dào shàng, qiān yán jìng xiù, wàn hè zhēng liú, shì gè jí hǎo qù chù. cǐ qù shào xìng fǔ gé dé duō shǎo lù, bù qù yóu yī yóu? qià hǎo yǒu xiāng lǐ liǎng gè kè shāng yào guò jiāng nán qù mào yì, jiù biàn dā le bàn tóng háng. guò le qián táng jiāng, dā le xī xìng yè chuán, yī yè dào le shào xìng fǔ chéng. liǎng kè zì qù zuò mǎi mài, tā biàn lán tíng yǔ xué jí shān jiàn hú, méi chù bú dào, yóu dé yī gè xīn mǎn yì zú. liǎng kè yě zuò wán le shēng yì, réng jiù hé bàn tóng guī. ǒu dào zhū jì cūn zhōng xíng zǒu, zhǐ jiàn tiān sè kàn kàn bàng wǎn, yí lù shì xiē qīng qí lǜ mǔ, bù jiàn yī gè rén jiā. xū yú zhī jiān, tiān shàng sǎ xià yǔ diǎn lái, jiàn jiàn xià de mì le. sān rén dōu bù dài dé yǔ jù, zhǐ de huāng máng xiàng qián bēn zǒu, zǒu dé yī gè qì chuǎn. què jiàn cūn zi lǐ lòu chū yī suǒ zhuāng zhái lái, sān rén yuǎn wàng dào: hǎo le, hǎo le, qiě dào nà lǐ duǒ yī duǒ zé gè. liǎng bù nuó lái yī bù, zǒu dào miàn qián, què shì yī zuò shuāng yán dī shuǐ de mén fǎng. nà liǎng shàn mén, yī shàn guān zhe, yī shàn bàn yǎn zài nà lǐ. jiǎng zhèn qīng biàn shàng qián, yī shǒu jiù qù tuī mén. èr kè dào: jiǎng xiōng guàn shì mǎng zhuàng. jiè zhè lǐ zhǐ duǒ duǒ yǔ biàn liǎo, zhī shì shèn me rén jiā. biàn qù qiāo mén dǎ hù? jiǎng zhèn qīng zuì hǎo qǔ xiào, biàn dà shēng dào: hé fáng dé! cǐ nǎi shì wǒ zhàng rén jiā lǐ. èr kè dào: bú yào hú shuō rě huò!
這一本話文乃是國朝成化年間,浙江杭州府餘杭縣有一個人,姓蔣名霆,表字震卿。本是儒家子弟,生來心性倜儻佻撻,頑耍戲浪,不拘小節。最喜遊玩山水,出去便是累月累日,不肯呆坐家中。一日想道:「從來說山陰道上,千岩競秀,萬壑爭流,是個極好去處。此去紹興府隔得多少路,不去游一游?」恰好有鄉里兩個客商要過江南去貿易,就便搭了伴同行。過了錢塘江,搭了西興夜船,一夜到了紹興府城。兩客自去做買賣,他便蘭亭、禹穴、蕺山、鑑湖,沒處不到,游得一個心滿意足。兩客也做完了生意,仍舊合伴同歸。偶到諸暨村中行走,只見天色看看傍晚,一路是些青畦綠畝,不見一個人家。須臾之間,天上灑下雨點來,漸漸下得密了。三人都不帶得雨具,只得慌忙向前奔走,走得一個氣喘。卻見村子裡露出一所莊宅來,三人遠望道:「好了,好了,且到那裡躲一躲則個。」兩步挪來一步,走到面前,卻是一座雙檐滴水的門訪。那兩扇門,一扇關着,一扇半掩在那裡。蔣震卿便上前,一手就去推門。二客道:「蔣兄慣是莽撞。借這裡只躲躲雨便了,知是甚麼人家。便去敲門打戶?」蔣震卿最好取笑,便大聲道:「何妨得!此乃是我丈人家裡。」二客道:「不要胡說惹禍!」
guò le yī huì, nà yǔ yuè xià de dà le. zhǐ jiàn liǎng shàn mén hū rán dà kāi, lǐ tóu duó chū yī gè lǎo zhě lái. kàn tā zěn shēng dǎ bàn:
過了一會,那雨越下得大了。只見兩扇門忽然大開,裡頭踱出一個老者來。看他怎生打扮:
tóu dài xié jiǎo fāng zhōng, shǒu chí pán tóu zhǔ guǎi. fāng zhōng nèi zhú tuò guān, zhào zhe yín sī yàng jǐ jīng luàn fā zhǔ guǎi shàng qiú xū jié, wò ruò gān jiāng bān wǔ gè zhǐ tóu. kuān xiù zhǎng yī, bǎi chū hún rú hè bù gāo gēn shēn lǚ, duó lái yī sì guī xíng. xiǎng lái yí shàng kě chuán shū, yīng shì shāng shān suí pìn chū. yuán lái zhè lǎo zhě xìng táo, shì zhū jì cūn zhōng yī gè yīn shí dà hù. wèi rén gěng zhí zhōng hòu, jí shì hào kè shàng yì rèn zhēn de rén. qǐ chū, bàng wǎn zhèng yào zǒu chū dà mén lái, kàn rén guān bì, zhǐ tīng dé wài miàn shuō huà xiǎng, xiǎo dé yǒu rén zài mén wài duǒ yǔ, gù chí le yī bù. què bǎ jiǎng zhèn qīng qǔ xiào de shuō huà, yī yī tīng dé míng bái. zǒu jìn qù duì mā mā yǔ hé jiā shuō le, dōu dào: yǒu zhè yàng fàng sì kě è de! bú yào lǐ tā. ér jīn jiàn xià de yǔ dà, xiǎo dé duǒ yǔ de méi qù chù, xīn xià guò yì bù qù. yǒu xīn yào chū lái liú tā men jìn qù, què yòu guài xiān qián shuō zhè tǎo pián yí huà de rén. chóu chú le yī huí, zǒu chū lái, jiàn shì sān gè, jiù wèn dào, fāng cái shuō lǎo hàn shì tā zhàng rén de, shì nà yī gè? jiǎng zhèn qīng jiàn wèn zhe zhè huà, zì jué xiān qián shī yán, ěr gēn tōng hóng. èr kè yòu tóng shēng jiāng dì mán yuàn dào: yuán shì bù gāi. lǎo zhě kàn jiàn guāng jǐng, jiù xiǎo dé shì tā le. biàn duì èr kè dào: liǎng wèi bù qì lǎo zhuō, biàn qǐng dào hán shè lǐ miàn pán huán yī pán huán. zhè wèi láng jūn yī tā fāng cái suǒ shuō, tā shì wú zi bèi, yǔ bīn kè bù tóng, bù bì jìn lái, zhī zài cǐ cì hou bà. èr kè fāng yù qiān xùn, bèi tā yī bǎ chě le xiù zi, zhuāi jìn dà mén. gāng kuà jìn kǎn nèi, zǎo bǎ liǎng shàn mén, pū de guān hǎo le. èr kè zhǐ de suí lǎo zhě dēng táng, xiāng jiàn xù zuò, gè dào xìng míng, jí ǒu guò bì yǔ, shuō le yī biàn. nà lǎo zhě yóu wū zì qì fèn fèn de dào: shì jiān zhè wèi guì yǒu, tú lù zhī zhōng, rú cǐ qīng báo wú zhuàng, qǐ shì gè quán shēn yuǎn hài de jūn zǐ? èr gōng bù yǔ tā xiāng jiāo de yě bà le. èr kè tì tā chēng xiè dào: cǐ xiōng xìng jiǎng, shào nián qīng sì, yī shí wú xīn shī yán, dé zuì lǎo zhàng, xiū de jì jiào! lǎo zhě zhǐ bù shì rán. xū yú, bǎi xià jiǔ fàn xiāng kuǎn, jìng bù tí qǐ mén wài shàng yǒu yī rén. èr kè zì jǐ fēi fèn qǔ rǎo, yǐ chū wàng wài, kuàng jiàn lǎo zhě rèn zhēn zhe nǎo, nán dào hǎo yòu kāi kǒu zhōu quán dé jiǎng zhèn qīng, jiào tā yī fā qǐng le jìn lái bù chéng? zhǐ de yóu tā, qiě guǎn zì jiā shí yòng.
頭帶斜角方中,手持盤頭拄拐。方中內竹籜冠,罩着銀絲樣幾莖亂發;拄拐上虬須節,握若干姜般五個指頭。寬袖長衣,擺出渾如鶴步;高跟深履,踱來一似龜行。想來圯上可傳書,應是商山隨聘出。元來這老者姓陶,是諸暨村中一個殷實大戶。為人梗直忠厚,極是好客尚義認真的人。起初,傍晚正要走出大門來,看人關閉,只聽得外面說話響,曉得有人在門外躲雨,故遲了一步。卻把蔣震卿取笑的說話,一一聽得明白。走進去對媽媽與合家說了,都道:「有這樣放肆可惡的!不要理他。」而今見下得雨大,曉得躲雨的沒去處,心下過意不去。有心要出來留他們進去,卻又怪先前說這討便宜話的人。躊躇了一回,走出來,見是三個,就問道,「方才說老漢是他丈人的,是那一個?」蔣震卿見問着這話,自覺先前失言,耳根通紅。二客又同聲將地埋怨道:「原是不該。」老者看見光景,就曉得是他了。便對二客道:「兩位不棄老拙,便請到寒舍裡面盤桓一盤桓。這位郎君依他方才所說,他是吾子輩,與賓客不同,不必進來,只在此伺候罷。」二客方欲謙遜,被他一把扯了袖子,拽進大門。剛跨進檻內,早把兩扇門,撲的關好了。二客只得隨老者登堂,相見敘坐,各道姓名,及偶過避雨,說了一遍。那老者猶兀自氣忿忿的道:「適間這位貴友,途路之中,如此輕薄無狀,豈是個全身遠害的君子?二公不與他相交得也罷了。」二客替他稱謝道:「此兄姓蔣,少年輕肆,一時無心失言,得罪老丈,休得計較!」老者只不釋然。須臾,擺下酒飯相款,竟不提起門外尚有一人。二客自己非分取擾,已出望外,況見老者認真着惱,難道好又開口周全得蔣震卿,叫他一發請了進來不成?只得由他,且管自家食用。
nà jiǎng zhèn qīng bèi guān zài dà mén zhī wài, xiǎng zhe shì jiān shī yán, lǎo dà méi qù. dú zì yī gè qī qī zài yǔ yán zhī xià, hēi mèi mèi dì kào lái kào qù, hǎo shēng lěng luò. yù dài yī kǒu qì zǒu le qù, yī lái yǔ hēi, èr lái dān shēn bù gǎn qián xíng, zhǐ de rěn qì tūn shēng, nài le xīn xìng děng zhe. zhǐ jiàn nà yǔ jiàn jiàn zhǐ le, qīng yún zhī zhōng, yǒu xiē yuè sè shàng lái. cè ěr tīng zhe mén nèi rén shēng jì jìng le. biàn dào: tā men xiǎng yǐ ān qǐn, wǒ què rú hé chī děng? bù rú chèn cǐ wēi wēi yuè sè, lù jìng hǎo biàn, zǒu le qù ba! yòu xiǎng yī xiǎng dào: nà lǎo ér gù rán guài wǒ, tā men liǎng gè pián yí dé rú cǐ piē xià le wǒ, zhǐ guǎn zì jǐ zì zài bù chéng? bì jìng yǒu ān dùn wǒ chù, biàn zài děng tā yī děng. zhèng zài chóu chú bù dìng, hū tīng dé mén nèi yǒu rén dī dī dào: qiě bú yào qù! jiǎng zhèn qīng xīn xià dào: wǒ shuō tā men dìng bù wàng huái le wǒ. jiù yīng yī shēng dào: xiǎo dé le, bù qù. guò le yī huì, yòu tīng dé dī dī dào: yǒu xiē dōng xī ná chū lái, nǐ kě shōu qià hǎo. jiǎng zhèn qīng xīn xià yòu dào: nǐ kàn tā liǎng gè, bái bái lǐ dǎ jiǎo le tā yī cān, yòu ná le tā de shén me dōng xī, tè shā qī xīn! què kǒu lǐ qiě dá yīng dào: xiǎo dé le. zhàn zhù děng zhe, zhǐ jiàn qiáng shàng yǒu liǎng jiàn dōng xī pū dā dì diū jiāng chū lái. jí zǒu shàng qián kàn shí, què shì liǎng gè bèi náng. tí yī tí kàn, qiě shì chén zhòng bǎ shǒu niǎn liǎng niǎn, lěi lěi kuài kuài, xiàng shì xiē jīn yín qì wù zhī lèi. jiǎng zhèn qīng kǒng pà yǒu rén kāi mén lái zhuī xún, jí fù zài bèi shàng, wàng qián biàn zǒu. zǒu guò bǎi yú bù, huí tóu kàn nà mén shí, yǐ lí dé lüè yuǎn le. zhàn zhe jiǎo zài kàn dòng jìng. yuǎn wàng qù, qiáng shàng liǎng gè rén tiào jiāng xià lái, jiǎng zhèn qīng dào: tā liǎng gè yě lái le. kǒng yǒu rén zhuī, wǒ zhǐ suǒ xiān zǒu, bù bì děng tā. tí qǐ jiǎo biàn zǒu. wàng hòu biān zhè liǎng gè, yě bù máng gǎn, zhǐ wěi zhe tā màn màn dì zǒu. jiǎng zhèn qīng zǒu dé shǎo yuǎn, xīn xià xiǎng dào: tā liǎng gè gǎn zhe le, bāo lǐ dōng xī bì yào jūn fēn, chèn tā men hái zài hòu biān, wǒ qiě dǎ kāi náng kàn kàn. zǒng shì bù yì zhī wù, luò de xiān cáng qǐ tā xiē hǎo de. lì zhù le, bǎ bāo náng dǎ kāi, jiāng huáng jīn zhòng huò lìng bāo le yī náng, bǎ qián bù zhī lèi, réng jiù fàng zài bèi náng lǐ, tí le yòu zǒu. yòu wàng hòu biān liǎng gè rén, què hái wèi dào. yuán lái jiàn tā zhù yě zhù, jiàn tā zǒu yě zǒu, hēi yǐng lǐ yuǎn yuǎn wěi zhe, zhǐ bù xiāng jìn. rú cǐ xíng le bàn yè, zhǐ shì gé zhe yī jiàn zhī lù.
那蔣震卿被關在大門之外,想着適間失言,老大沒趣。獨自一個棲棲在雨檐之下,黑魅魅地靠來靠去,好生冷落。欲待一口氣走了去,一來雨黑,二來單身不敢前行,只得忍氣吞聲,耐了心性等着。只見那雨漸漸止了,輕雲之中,有些月色上來。側耳聽着門內人聲寂靜了。便道:「他們想已安寢,我卻如何痴等?不如趁此微微月色,路徑好辨,走了去吧!」又想一想道:「那老兒固然怪我,他們兩個便宜得如此撇下了我,只管自己自在不成?畢竟有安頓我處,便再等他一等。」正在躊躇不定,忽聽得門內有人低低道:「且不要去!」蔣震卿心下道:「我說他們定不忘懷了我。」就應一聲道:「曉得了,不去。」過了一會,又聽得低低道:「有些東西拿出來,你可收恰好。」蔣震卿心下又道:「你看他兩個,白白里打攪了他一餐,又拿了他的甚麼東西,忒煞欺心!」卻口裡且答應道:「曉得了。」站住等着,只見牆上有兩件東西撲搭地丟將出來。急走上前看時,卻是兩個被囊。提一提看,且是沉重;把手捻兩捻,累累塊塊,象是些金銀器物之類。蔣震卿恐怕有人開門來追尋,急負在背上,望前便走。走過百餘步,回頭看那門時,已離得略遠了。站着腳再看動靜。遠望去,牆上兩個人跳將下來,蔣震卿道:「他兩個也來了。恐有人追,我只索先走,不必等他。」提起腳便走。望後邊這兩個,也不忙趕,只尾着他慢慢地走。蔣震卿走得少遠,心下想道:「他兩個趕着了,包里東西必要均分,趁他們還在後邊,我且打開囊看看。總是不義之物,落得先藏起他些好的。」立住了,把包囊打開,將黃金重貨另包了一囊,把錢布之類,仍舊放在被囊里,提了又走。又望後邊兩個人,卻還未到。元來見他住也住,見他走也走,黑影里遠遠尾着,只不相近。如此行了半夜,只是隔着一箭之路。
kàn kàn tiān míng liǎo, nà liǎng gè fāng cái jiǎo bù zǒu dé jí cù, gǎn jiāng shàng lái. jiǎng zhèn qīng dào: zhèng shì lái yí lù zǒu. zǒu dào miàn qián bǎ yǎn yī kàn, chī le yī jīng, shuí zhī bú shì zuó rì tóng háng de liǎng gè kè rén, dào shì liǎng gè nǚ zǐ. yī gè tóu zhā lín qīng pà, shēn chuān qīng chóu shān, qiě shì shēng de měi lì yī gè sàn wǎn tóu jì, shēn chuān qīng bù ǎo, shì gè yā huán dǎ bàn. zǐ xì kàn le jiǎng zhèn qīng yī kàn, zhè yī jīng kě yě bù xiǎo, jí dé máng shǎn le shēn zi kāi lái. jiǎng zhèn qīng shàng qián, yī bǎ jiāng měi mào de nǚ zǐ jié zhù dào: nǐ zǒu nà lǐ qù? kuài kuài gēn le wǒ qù, dào yǒu shāng liáng, ruò shì bù cóng, wǒ tóng dào nǐ jiā qù chū shǒu. nǚ zǐ dī shǒu wú yán, zhǐ de gēn le tā zǒu. zǒu dào yī gè jiǔ guǎn zhōng, jiǎng shēng jiǎn gè pì jìng lóu fáng yǔ tā zhù xià le. hōng diàn jiā dào, shì fū qī shāo xiāng, mǎi zǎo fàn chī de. diàn jiā jiàn yī nán yī nǚ, yòu yǒu yā huán gēn suí, bìng wú yí xīn, zì qù zhī chí zǎo fàn shàng lái chī. jiǎng zhèn qīng duì nǚ zǐ dī shēng wèn tā lái lì. nà nǚ zǐ dào: nú jiā xìng táo, míng yòu fāng, jiù shì zuó rì zhǔ rén wēng zhī nǚ. mǔ qīn wáng shì. nú jiā yòu nián jiān xǔ jià tóng jùn chǔ jiā, shuí xiǎng tā shuāng mù shī míng liǎo, wǒ bù yuàn jià tā. yǒu yī gè biǎo qīn zhī zǐ wáng láng, shào nián měi mào, wǒ xīn xià yǒu yì yú tā, yǔ tā dìng yuē rì jiǔ, yuē dìng jīn yè sī bēn chū lái, yī tóng táo qù. jīn rì rì jiān bù jiàn huí yīn, jiāng dào wǎn shí, hū tīng dé diē jìn lái dà rǎng, dào shì: mén qián yǒu gè rén, kǒu chēng zhè lǐ shì tā zhàng rén jiā lǐ, hú yán luàn yǔ, kě è! wǒ xīn lǐ àn xiǎng: cǐ bì shì wǒ suǒ yuē zhī láng dào le. jí jí shōu bìng zī cái, yǐn zhè yā huán shí cuì wèi bàn, yú qiáng chū lái. kàn jiàn nǐ zài qián miàn bèi náng ér zǒu, xīn lǐ zhuāng zì rán shì le. kǒng pà rén kàn jiàn, suǒ yǐ yí lù bù gǎn xiāng jìn. shuí zhī gēn dào zhè lǐ, què shì chà le. ér jīn jì yǐ shī què nà rén, yòu bù hǎo guī qù de, zhǐ de suí zhe guān rén bà. yě shì chū yú wú nài le. jiǎng zhèn qīng dà xǐ dào: cǐ nǎi tiān yuán yǐ dìng, wǒ yán yǒu yàn. qiě xǐ wǒ wèi zēng qǔ qī, nǐ bú yào huāng zhāng! wǒ tóng nǐ jiā qù biàn liǎo. jiǎng shēng tóng tā chī le zǎo fàn, yā huán yě chī le, dǎ fā diàn qián, dú tǎo yī gè chuán, yě bù děng èr kè, yī zhí tóng tā suí lù huàn chuán, jìng dào le yú háng jiā lǐ. jiā rén lái wèn, zhǐ shuō shì lù shàng lǐ pìn lái de.
看看天明了,那兩個方才腳步走得急促,趕將上來。蔣震卿道:「正是來一路走。」走到面前把眼一看,吃了一驚,誰知不是昨日同行的兩個客人,到是兩個女子。一個頭扎臨清帕,身穿青綢衫,且是生得美麗;一個散挽頭髻,身穿青布襖,是個丫鬟打扮。仔細看了蔣震卿一看,這一驚可也不小,急得忙閃了身子開來。蔣震卿上前,一把將美貌的女子劫住道:「你走那裡去?快快跟了我去,到有商量,若是不從,我同到你家去出首。」女子低首無言,只得跟了他走。走到一個酒館中,蔣生揀個僻淨樓房與他住下了。哄店家道,是夫妻燒香,買早飯吃的。店家見一男一女,又有丫鬟跟隨,並無疑心,自去支持早飯上來吃。蔣震卿對女子低聲問他來歷。那女子道:「奴家姓陶,名幼芳,就是昨日主人翁之女。母親王氏。奴家幼年間許嫁同郡褚家,誰想他雙目失明了,我不願嫁他。有一個表親之子王郎,少年美貌,我心下有意於他,與他訂約日久,約定今夜私奔出來,一同逃去。今日日間不見回音,將到晚時,忽聽得爹進來大嚷,道是:『門前有個人,口稱這裡是他丈人家裡,胡言亂語,可惡!』我心裡暗想:『此必是我所約之郎到了。』急急收並資財,引這丫鬟拾翠為伴,逾牆出來。看見你在前面背囊而走,心裡莊『自然是了。』恐怕人看見,所以一路不敢相近。誰知跟到這裡,卻是差了。而今既已失卻那人,又不好歸去得,只得隨着官人罷。也是出於無奈了。」蔣震卿大喜道:「此乃天緣已定,我言有驗。且喜我未曾娶妻,你不要慌張!我同你家去便了。」蔣生同他吃了早飯,丫鬟也吃了,打發店錢,獨討一個船,也不等二客,一直同他隨路換船,徑到了餘杭家裡。家人來問,只說是路上禮聘來的。
nà nǚ zǐ rù mén, dài shàng jiē xià, shèn shì xián néng, yǔ jiǎng zhèn qīng shí fēn xiàng dé. guò le yī nián, yǐ shēng le yī zi. què tí qǐ fù mǔ, biàn qī rán lèi xià. yī rì, duì jiǎng zhèn qīng dào: wǒ nà shí bù kěn cóng nà gǔ fū, suǒ yǐ zuò chū zhè xiē mào lǐ gōu dāng lái. ér jīn shēn yǐ shǔ jūn, kě wú huǐ hèn. dàn zhǐ shì shuāng qīn nián lǎo wú kào, shī wǒ zhī hòu, zài jiā bì dìng yōu chóu. qiě yī nián yǒu yú, wú cóng wèn gè xiāo xī, wǒ xīn lǐ yī kè bù néng wàng, zài rú cǐ sī niàn jǐ shí, bì jìng yào shēng chū bìng lái le. wǒ xiǎng fù mǔ píng rì ài wǒ rú zhū shì bǎo, ér jīn biàn shì tā zhī dào le, tā zhǐ yǐ jiàn wǒ wèi xǐ, dìng rán bù shí fēn chēn guài de. nǐ kě jì jiào, zěn shēng tōng dé yī xìn qù? jiǎng zhèn qīng xiǎng le yī huí dào: cǐ jiān yǒu yī gè jiào xué de xiān shēng, xìng ruǎn, jiào ruǎn tài shǐ, yǔ wǒ xiāng hǎo. tā zhuān zài zhū jì wǎng lái, dài wǒ yǔ tā shāng liáng kàn. jiǎng zhèn qīng jiù zǒu qù, bǎ zhè shì shǐ wèi gēn yóu, yī wǔ yī shí duì ruǎn tài shǐ shuō le. ruǎn tài shǐ dào: cǐ lǎo shì zhū jì yī gè jí zhōng hòu zhǎng zhě, yǔ xué shēng yě céng xiāng huì jǐ fān guò de. dài xué shēng xún gè biàn, nà lǐ tì xiōng wěi qū tōng zhī, zhōu quán qí shì, jué bù yǒu wù! jiǎng zhèn qīng chēng xiè le, lái huí hún jiā de huà bù tí.
那女子入門,待上接下,甚是賢能,與蔣震卿十分相得。過了一年,已生了一子。卻提起父母,便悽然淚下。一日,對蔣震卿道:「我那時不肯從那瞽夫,所以做出這些冒禮勾當來。而今身已屬君,可無悔恨。但只是雙親年老無靠,失我之後,在家必定憂愁。且一年有餘,無從問個消息,我心裡一刻不能忘,再如此思念幾時,畢竟要生出病來了。我想父母平日愛我如珠似寶,而今便是他知道了,他只以見我為喜,定然不十分嗔怪的。你可計較,怎生通得一信去?」蔣震卿想了一回道:「此間有一個教學的先生,姓阮,叫阮太始,與我相好。他專在諸暨往來,待我與他商量看。」蔣震卿就走去,把這事始未根由,一五一十對阮太始說了。阮太始道:「此老是諸暨一個極忠厚長者,與學生也曾相會幾番過的。待學生尋個便,那裡替兄委曲通知,周全其事,決不有誤!」蔣震卿稱謝了,來回渾家的話不題。
qiě shuō táo lǎo shì wǎn kuǎn liú èr kè zài jiā xiē sù, cì rì, yòu ná zǎo fàn lái chī le. èr kè qiān ēn wàn xiè, zuò bié le qǐ shēn. lǎo zhě sòng chū mén lái, hái xiào dào: zuó rì kuáng shēng bù zhī nà lǐ qù sù le, yě děng tā shòu xiē xī huáng, yǐ wèi qīng báo zhī jiè. èr kè dào: xiǎng bì děng bù dé, xiān qù le. róng xué shēng bèi xún zhe le tā. mán yuàn tā yī fān. lǎo zhàng, zài bù bì jiè huái! lǎo zhě dào: lǎo zhuō yě shì yī shí nài bù dé, zuó rì gōu nài hé tā le, nà lǐ hái guà zài xīn shàng? dào bà, gè zì zuò bié qù le.
且說陶老是晚款留二客在家歇宿,次日,又拿早飯來吃了。二客千恩萬謝,作別了起身。老者送出門來,還笑道:「昨日狂生不知那裡去宿了,也等他受些西惶,以為輕薄之戒。」二客道:「想必等不得,先去了。容學生輩尋着了他。埋怨他一番。老丈,再不必介懷!」老者道:「老拙也是一時耐不得,昨日勾奈何他了,那裡還掛在心上?」道罷,各自作別去了。
lǎo zhě rù dé mén shí, zhǐ jiàn yī gè yā huán huāng huāng zhāng zhāng zǒu dào miàn qián, chuǎn zuò yī tuán, dào: ā diē, bù hǎo le! jiě jie bù zhī nà lǐ qù le? lǎo zhě chī le yī jīng dào: zěn de shuō? yī bù yī diān, máng zǒu jìn fáng zhōng lái. zhǐ jiàn wáng mā mā ér tiān ér dì de fàng shēng dà kū, kū dào zài dì, lǎo zhě wèn qí xiáng xì, mā mā shuō dào: zuó yè hǎo hǎo zài tā fáng zhōng shuì de. jīn zǎo yīn wài biān yǒu kè, wǒ qiě zhào guǎn zào xià zǎo fàn, bù céng jiàn tā qǐ lái. jí zhì kè qù le, jiào rén qǐng tā lái yī chù chī zǎo fàn, zhǐ jiàn fáng zhōng xiāng lóng dà kāi, lián fú shì de yā huán shí cuì yě bù jiàn, bù zhī nà lǐ qù le! lǎo zhě dà hài dào: zhè què wèi hé? yī gè yǎng niáng biàn dào: mò bù zuó rì tóu sù zhè xiē rén yòu shì gè dǎi rén, yè lǐ guǎi de qù le? lǎo zhě dào: hú shuō! tā men dōu shì chū dào cǐ dì de, nà liǎng gè sù le yī yè, jīn rì hǎo hǎo bié le qù de, rú hé guǎi dé? zhè yī gè, yīn shì wǒ nǎo tā, lián mén lǐ bù fàng tā jìn lái, yī fā shén me xiāng gān? bì shì rì qián yǔ rén yǒu yuē, jīn yīn jiàn yǒu kè, chèn hōng dǎ jié de táo qù le. nǐ men píng rì kàn jiàn jiě jie yǒu shèn pò zhàn me? yī gè yǎng niáng dào: ā diē cǐ cāi shí yǒu bā jiǔ. jiě jie zhǐ wèi xǔ le gè máng zi, xīn zhōng bù lè, shí shí liú lèi. wéi yǒu wáng jiā mǒu láng yǔ jiě jie shén shuō dé lái, shí cháng jiào shí cuì yǔ tā chuán xiāo dì xī de. xiǎng bì yuē zhe gēn tā zǒu le. lǎo zhě jiàn shuō dé yǒu yīn, mì dì jiào rén dào wáng jiā qù fǎng shí, zhǐ jiàn wáng láng hǎo hǎo de zài jiā lǐ bìng wú yī xiē dòng jìng. lǎo zhě méi zuò lǐ huì chù, zì dào: jiā chǒu bù kě wài yáng, qiē wù lìng chuán chū qù! chǔ jiā zhè máng zi tuì dé biàn bà, tuì bù dé, kǔ yī gè yā tóu bù zháo hái tā bà le. zhǐ shì shēn biān méi yǒu le zhè gè qīn shēng nǚ ér, hǎo shēng lěng jìng. yǔ nà wáng mā mā shuō zhe, biàn kū yī gè bú zhù. hòu lái chǔ jiā máng zi sǐ le, gǎn zhe lǎo fū qī niàn tóu, yòu tiān shàng jǐ chǎng bēi kū, zhí biàn zǎo sǐ le nián bǎ, yě bù jiàn dé nǚ ér rú cǐ!
老者入得門時,只見一個丫鬟慌慌張張走到面前,喘做一團,道:「阿爹,不好了!姐姐不知那裡去了?」老者吃了一驚道:「怎的說?」一步一顛,忙走進房中來。只見王媽媽兒天兒地的放聲大哭,哭倒在地,老者問其詳細,媽媽說道:「昨夜好好在他房中睡的。今早因外邊有客,我且照管灶下早飯,不曾見他起來。及至客去了,叫人請他來一處吃早飯,只見房中箱籠大開,連服侍的丫鬟拾翠也不見,不知那裡去了!」老者大駭道:「這卻為何?」一個養娘便道:「莫不昨日投宿這些人又是個歹人,夜裡拐的去了?」老者道:「胡說!他們都是初到此地的,那兩個宿了一夜,今日好好別了去的,如何拐得?這一個,因是我惱他,連門裡不放他進來,一發甚麼相干?必是日前與人有約,今因見有客,趁哄打劫的逃去了。你們平日看見姐姐有甚破綻麼?」一個養娘道:「阿爹此猜十有八九。姐姐只為許了個盲子,心中不樂,時時流淚。惟有王家某郎與姐姐甚說得來,時常叫拾翠與他傳消遞息的。想必約着跟他走了。老者見說得有因,密地叫人到王家去訪時,只見王郎好好的在家裡並無一些動靜。老者沒做理會處,自道:「家醜不可外揚,切勿令傳出去!褚家這盲子退得便罷,退不得,苦一個丫頭不着還他罷了。只是身邊沒有了這個親生女兒,好生冷靜。」與那王媽媽說着,便哭一個不住。後來褚家盲子死了,感着老夫妻念頭,又添上幾場悲哭,直「便早死了年把,也不見得女兒如此!」
rú shì yī nián yǒu duō, zhǐ jiàn yī rì mén shàng dì gè míng tiě jìn lái, què shì yú háng ruǎn tài shǐ. lǎo zhě chū lái jiē zhe dào: shén fēng chuī dé dào cǐ? ruǎn tài shǐ dào: jiǔ shū guì dì zhū yǒu, ǒu rán dé xiá, tè guò jiāng lái bài wàng yī fān. lǎo zhě biàn jiào zhì jiǔ xiāng dài. yǐn jiǔ zhōng jiān, dà jiā shuō xiē jiāng hú shàng de xīn wén, yě yǒu kě xìn de, yě yǒu kě yí de. ruǎn tài shǐ dào: bì xiāng yī nián zhī qián, yě yǒu yī jiàn xīn wén, zhè shì què shì shí de. lǎo zhě dào: hé shì? ruǎn tài shǐ dào: yǒu yī gè shào nián péng yǒu, chū lái yóu shuǎ guī qù, tú lù zhī jiān, yī jù xì huà shàng biān, dé le yī gè fù rén, zhì jīn zuò fū qī zài nà lǐ. shuō dào zhè fù rén shì guì xiāng de rén, lǎo zhàng céng xiǎo dé me? lǎo zhě dào: kě zhī zhè fù rén xìng shén me? ruǎn tài shǐ dào: shuō dào yě xìng táo. nà lǎo zhě dà jīng dào: mò fēi shì xiǎo nǚ me? ruǎn tài shǐ dào: xiǎo míng yòu fāng, nián jì yī shí bā suì yòu yǒu gè yā tóu, míng shí cuì. lǎo zhě chēng zhuó yǎn dào: zhēn shì wú xiǎo nǚ le. rú hé zài tā nà lǐ? ruǎn tài shǐ dào: lǎo zhàng hái jì dé yǔ zhōng kòu mén, mào chēng shì yuè jiā, lǎo zhàng bì tā zài mén wài bù róng dēng táng de shì me? lǎo zhě dào: guǒ yǒu zhè gè shì. cǐ rén píng rì yuán fēi xiāng shí, què yòu guān zài wài biān, wú chù tōng fēng. bù zhī nà wǎn xiǎo nǚ rú hé què suí le tā qù le? ruǎn tài shǐ bǎ jiǎng shēng suǒ yán, yī yī gào sù, shuō dào: yī biān wàng yán, yī biān fā nù, yī biān wù rèn, còu hé chéng le zhè shì. zhēn shì xī qí! ér jīn yǐ shēng zǐ le. lǎo wēng yào jiàn tā me? lǎo zhě dào: kě zhī yào jiàn lī! zhǐ jiàn wáng mā mā zài píng fēng hòu biān, tīng dé míng míng bái bái, rěn bú zhù tiào jiāng chū lái, bù guǎn shì shēng shì shú, dà kū, bài dǎo zài ruǎn tài shǐ miàn qián dào: lǎo fū fù zhǐ shēng de cǐ nǚ, zì cóng shī qù, jǐ fān kū jué, zhì jīn yǎn yǎn bù yù shēng. ruò shì kè rén guǒ rán zhì dé wú nǚ xiāng jiàn, bì dāng zhòng bào. ruǎn tài shǐ dào: lǎo zhàng yǔ rú rén gù rán yào jiàn lìng ài, zhǐ pà yǒu xiē jiàn guài lìng xù, lìng xù biàn bù gǎn lái jiàn le. lǎo zhě dào: guǒ rán dé jiàn, qìng xìng bù xiá, hái yǒu shèn me jiàn guài? ruǎn tài gū dào: lìng xù yě shì jiù jiā zǐ dì, bù rǔ méi le lìng ài de. lǎo zhàng jì bù chēn zé, jiù qǐng lǎo zhàng tóng dào lìng xù jiā lǐ qù yī jiàn biàn shì.
如是一年有多,只見一日門上遞個名帖進來,卻是餘杭阮太始。老者出來接着道:「甚風吹得到此?」阮太始道:「久疏貴地諸友,偶然得暇,特過江來拜望一番。」老者便教治酒相待。飲酒中間,大家說些江湖上的新聞,也有可信的,也有可疑的。阮太始道:「敝鄉一年之前,也有一件新聞,這事卻是實的。」老者道:「何事?」阮太始道:「有一個少年朋友,出來游耍歸去,途路之間,一句戲話上邊,得了一個婦人,至今做夫妻在那裡。說道這婦人是貴鄉的人,老丈曾曉得麼?」老者道:「可知這婦人姓甚麼?」阮太始道:「說道也姓陶。」那老者大驚道:「莫非是小女麼?」阮太始道:「小名幼芳,年紀一十八歲;又有個丫頭,名拾翠。」老者撐着眼道:「真是吾小女了。如何在他那裡?」阮太始道:「老丈還記得雨中叩門,冒稱是岳家,老丈閉他在門外、不容登堂的事麼?」老者道:「果有這個事。此人平日元非相識,卻又關在外邊,無處通風。不知那晚小女如何卻隨了他去了?」阮太始把蔣生所言,一一告訴,說道:「一邊妄言,一邊發怒,一邊誤認,湊合成了這事。真是希奇!而今已生子了。老翁要見他麼?」老者道:「可知要見哩!」只見王媽媽在屏風後邊,聽得明明白白,忍不住跳將出來,不管是生是熟,大哭,拜倒在阮太始面前道:「老夫婦只生得此女,自從失去,幾番哭絕,至今奄奄不欲生。若是客人果然致得吾女相見,必當重報。」阮太始道:「老丈與襦人固然要見令愛,只怕有些見怪令婿,令婿便不敢來見了。」老者道:「果然得見,慶幸不暇,還有甚麼見怪?」阮太姑道:「令婿也是舊家子弟,不辱沒了令愛的。老丈既不嗔責,就請老丈同到令婿家裡去一見便是。」
lǎo zhě xīn rán zhì zhuāng, jiù tóng ruǎn tài shǐ yí lù dào yú háng lái. dào le jiǎng jiā mén shǒu, ruǎn tài shǐ jìn qù, bǎ yǐ qián shuō huà bèi xì shuō le. ruǎn tài shǐ wèn jiǎng shēng chū lái jiē le lǎo zhě. nà nǚ ér jiǔ bù jiàn fù qīn, yě zhí jiē zhì zhōng táng. ruǎn tài shǐ zàn bì kāi le. fù nǚ xiāng jiàn, dào zài huái zhōng, dà jiā kū dào. lǎo zhě jiù yào jiǎng shēng tóng nǚ ér dào jiā qù. nà nǚ ér yě yào qù jiàn mǔ qīn, jiù yī xiàng dào zhū jì cūn lái. mǔ nǚ liǎng gè xiāng jiàn le, yòu bào tóu dà kū dào: zhǐ shuō cǐ shēng zài bù dé xiāng huì le, shuí dào hái yǒu jīn rì? kū dé páng biān yǎng niáng men gè gè lèi chū. kū bà, jiǎng shēng bài jiàn zhàng rén zhàng mǔ, kòu tóu qǐng zuì dào: xiǎo xù yī shí yǔ tóng bàn mén wài xì yán, shuí zhī yuè zhàng rèn le zhēn, zhì fàn shèng nù? yòu shuí zhī lìng ài rèn le cuò, dé xié sī yuàn? xiǎo xù rú jīn xiǎng qǐ lái, dāng chū shuō cǐ huà shí, hé céng yǒu fèn háo xiǎng dào cǐ dì wèi de? dōu shì ǒu rán. wàng yuè zhàng wù zuì! lǎo zhě dà xiào dào: tiān jiào xián xù shuō chū zhè huà, yǒu cǐ còu qiǎo. cǐ zhèng qián dìng zhī shì, hé zuì zhī yǒu? zhèng shuō huà jiān, ruǎn tài shǐ yě fēng le yī fēng hè lǐ, dào mén jiào xǐ. lǎo zhě jiù jiāng cǎi bó yín liǎng bài qiú ruǎn tài shǐ wèi méi, zhì jiǔ dà huì qīn zú, zhòng jiào jiǎng zhèn qīng fū fù bài tiān chéng lǐ. hòu zèng zhuàng lián, sòng tā hái jiā, fū qī xié lǎo. dāng shí jiǎng shēng bù rú cǐ xì shuǎ qǔ xiào, bèi guān zài mén wài, biàn yī yàng tóng liǎng gè kè rén yī chù ér chī jiǔ le, nà lǐ zhuàng de zháo zhè lǎo pó lái? bù zhī yòu yǔ nà gè shòu yòng qù le. kě jiàn qián yuán fēn dìng, tiān shǐ qí rán.
老者欣然治裝,就同阮太始一路到餘杭來。到了蔣家門首,阮太始進去,把以前說話備細說了。阮太史問蔣生出來接了老者。那女兒久不見父親,也直接至中堂。阮太始暫避開了。父女相見,倒在懷中,大家哭倒。老者就要蔣生同女兒到家去。那女兒也要去見母親,就一向到諸暨村來。母女兩個相見了,又抱頭大哭道:「只說此生再不得相會了,誰道還有今日?」哭得旁邊養娘們個個淚出。哭罷,蔣生拜見丈人丈母,叩頭請罪道:「小婿一時與同伴門外戲言,誰知岳丈認了真,致犯盛怒?又誰知令愛認了錯,得諧私願?小婿如今想起來,當初說此話時,何曾有分毫想到此地位的?都是偶然。望岳丈勿罪!」老者大笑道:「天教賢婿說出這話,有此湊巧。此正前定之事,何罪之有?」正說話間,阮太始也封了一封賀禮,到門叫喜。老者就將彩帛銀兩拜求阮太始為媒,治酒大會親族,重教蔣震卿夫婦拜天成禮。厚贈壯奩,送他還家,夫妻偕老。當時蔣生不如此戲耍取笑,被關在門外,便一樣同兩個客人一處兒吃酒了,那裡撞得着這老婆來?不知又與那個受用去了。可見前緣分定,天使其然。
cǐ běn shuō huà, chū zài zhù zhī shān xī qiáo yě jì zhōng, shì tǐ běn děng yǒu qù. zhǐ yīn yǒu gè méi jiàn shí de, zuò le yī běn yuān qīn jì, nǎi shì jiāng yuán rén yù qīng ān cuò sòng yuān yāng bèi zá jù yǔ jiā dìng bì gōng xú dá guǎi táo xīn rén de shì sān sì jiàn, zuò le gè niǔ míng liáng zhǎng, nòng dé tóu tóu bù liǎo, zhài zhài bù qīng. suǒ yǐ, jīn rì yī zhe běn chuán, bǎ cǐ huà wén chóng xīn liú chuán yú shì, shǐ rén jiǎn biàn hǎo kàn. yǒu shī wèi zhèng:
此本說話,出在祝枝山《西樵野記》中,事體本等有趣。只因有個沒見識的,做了一本《鴛衾記》,乃是將元人《玉清庵錯送鴛鴦被》雜劇與嘉定蓖工徐達拐逃新人的事三四件,做了個扭名糧長,弄得頭頭不了,債債不清。所以,今日依着本傳,把此話文重新流傳於世,使人簡便好看。有詩為證:
piàn yán dé fù shì qí yuán, cǐ děng xīn wén běn kě chuán.
片言得婦是奇緣,此等新聞本可傳。
niǔ niē wú chuāi shū chuǎn cuò, gù jiāng huà běn yǔ zhòng xuān.
扭捏無揣殊舛錯,故將話本與重宣。