strong zhào liù lǎo shì dú sàng cán shēng zhāng zhī xiàn zhū xiāo chéng tiě àn strong
趙六老舐犢喪殘生 張知縣誅梟成鐵案
shī yuē:
詩曰:
cóng lái fù zǐ shì tiān lún, xiōng bào hé dāng nì zì qīn?
從來父子是天倫,凶暴何當逆自親?
wèi shuō cí niǎo néng fǎn bǔ, yīng jiào fēi niǎo mà yī rén.
為說慈鳥能反哺,應教飛鳥罵伊人。
huà shuō rén shēng jí zhòng de shì nà xiào zì, gài yīn wèi fù mǔ de, zì rǔ bǔ sān nián, zhí pàn dào ér zi zhǎng dà, bù zhī fèi jǐn le duō shǎo xīn lì. yòu pà tā sān bìng sì tòng, rì yè jiāo láo. yòu zhǐ wàng tā cōng míng chéng qì, shí kè zhù yì. fǔ mó jū yù, wú suǒ bù zhì. shī yún: āi āi fù mǔ, shēng wǒ xūn láo. yù bào zhī dé, hào tiān wǎng jí. shuō dào cǐ chù, jiù shì wò bīng kū zhú shàn zhěn wēn qīn, yě nán bào dá wàn yī. kuàng nǎi jǐn yī yù shí, guī zhī zì jǐ, dān jī shòu dòng, wěi zhī èr qīn, màn rán shì ruò lù rén, shèn ér děng zhī chóu dí, bài huài yí lùn, miè jué tiān lǐ, zhí gǒu zhì zhī suǒ bù wèi yě!
話說人生極重的是那「孝」字,蓋因為父母的,自乳哺三年,直盼到兒子長大,不知費盡了多少心力。又怕他三病四痛,日夜焦勞。又指望他聰明成器,時刻注意。撫摩鞠育,無所不至。《詩》云:「哀哀父母,生我勳勞。欲報之德,昊天罔極。」說到此處,就是臥冰、哭竹、扇枕溫衾,也難報答萬一。況乃錦衣玉食,歸之自己,擔飢受凍,委之二親,漫然視若路人,甚而等之仇敵,敗壞彝論,滅絕天理,直狗彘之所不為也!
rú jīn qiě shuō yī duàn bù xiào de gù shì, cóng qián guǎ jiàn, jìn shì hǎn wén. zhèng dé nián jiān, sōng jiāng fǔ chéng yǒu yī fù mín xìng yán, fū qī liǎng kǒu ér guò huó. sān shí suì shàng wú zi, qiú shén bài fó, wú shí wú chù bù jiāng cǐ shì guà zài niàn tóu shàng. hū yī yè, yán niáng zǐ shì mèng fēi mèng jiān, zhǐ tīng dé kōng zhōng yǒu rén shuō dào: qiú lái zi, zhōng méi ěr tiān nǐ dīng, jiǎn nǐ chǐ. yán niáng zǐ fēn míng tīng dé, cì rì, jí duì yán gōng shuō zhī, què bù jiě qí yì. zì cǐ yǐ hòu, yán niáng zǐ biàn jué dé méi dī yǎn màn, rǔ zhàng fù gāo, yǒu le shēn yùn. huái tāi shí yuè, lì jǐn jiān xīn, shēng xià yī zi, méi qīng mù xiù. fū qī èr rén, huān xǐ bèi cháng. wàn shì duō bú yào jǐn, zhǐ yuàn tā yì zhǎng yì chéng. guāng yīn rěn rǎn, yòu zǎo sān nián. nà shí yě dào cōng míng sú lì, zuò yé niáng de bǎi yī bǎi shùn, méi yī shì wéi ǎo le tā. xiū shuō shì shì shàng yǒu de wù shì, tā yào shí dìng yào xún lái, biàn shì tiān shàng de xīng, hé lǐ de yuè, yě hèn bù dé pá shàng tiān zhuō jiāng xià lái, zuān rù hé lāo jiāng chū qù. shì cǐ qíng zhuàng, bù kě shèng shù. yòu dào shì: bàng tóu chū xiào zǐ, zhù tóu chū wǔ nì. wèi shì yán jiā fū qī yǎng jiāo le zhè hái ér, dào de dà lái, jiù biàn mù zhōng wú rén, tiān wáng yě sì de dà le. què shì wèi tā yǒu qián cái shǐ yòng, yòu hǎo jié shí nà yī bān cǎn kè jiǎo huá méi tiān lǐ de yá mén zhōng rén, duō zhǐ shì fèng chéng guò qù, nà gè gǎn yǔ tā yì bān jiàn shí? què yòu jí hǎo chū pú, dā zhe yī bān ér huǒ bàn, duō shì gāo shǒu de dǔ zéi. nèi xiē rén tān tā shì chū qián shī zhǔ, dāng miàn zhǐ shì tián yán mì yǔ, chǎn xiào xié jiān, zhuàn tā shàng shǒu. tā zhī dào zhòng rén zhēn xīn xǐ huān, qiě shí fēn bāng chèn, biàn fàng kāi xīn dì, dà dǎn hū lú, bǎ nà huáng bái zhī wù, wú suàn de àn xiāo le qù. yán gōng shí cháng kǔ quàn, què zhōng jiǔ nì zhe yī gè ài zì, sān yán liǎng yǔ, bù tīng shí yě zhǐ suǒ bà le. qǐ zhī jiā sī yǒu shù, jīng bù dé shí bó jiǔ kōng. shì cǐ sān nián, jiàn jiàn diāo hào.
如今且說一段不孝的故事,從前寡見,近世罕聞。正德年間,松江府城有一富民姓嚴,夫妻兩口兒過活。三十歲上無子,求神拜佛,無時無處不將此事掛在念頭上。忽一夜,嚴娘子似夢非夢間,只聽得空中有人說道:「求來子,終沒耳;添你丁,減你齒。」嚴娘子分明聽得,次日,即對嚴公說知,卻不解其意。自此以後,嚴娘子便覺得眉低眼慢,乳脹腹高,有了身孕。懷胎十月,歷盡艱辛,生下一子,眉清目秀。夫妻二人,歡喜倍常。萬事多不要緊,只願他易長易成。光陰荏苒,又早三年。那時也倒聰明俗俐,做爺娘的百依百順,沒一事違拗了他。休說是世上有的物事,他要時定要尋來,便是天上的星,河裡的月,也恨不得爬上天捉將下來,鑽入河撈將出去。似此情狀,不可勝數。又道是:「棒頭出孝子,箸頭出忤逆。」為是嚴家夫妻養嬌了這孩兒,到得大來,就便目中無人,天王也似的大了。卻是為他有錢財使用,又好結識那一班慘刻狡滑、沒天理的衙門中人,多只是奉承過去,那個敢與他一般見識?卻又極好樗蒲,搭着一班兒夥伴,多是高手的賭賊。那些人貪他是出錢施主,當面只是甜言蜜語,諂笑脅肩,賺他上手。他只道眾人真心喜歡,且十分幫襯,便放開心地,大膽呼盧,把那黃白之物,無算的暗消了去。嚴公時常苦勸,卻終久溺着一個愛字,三言兩語,不聽時也只索罷了。豈知家私有數,經不得十博九空。似此三年,漸漸凋耗。
yán gōng yuán shì jī zǎn shàng tóu qǐ jiā de, jiàn le zhè bān qíng kuàng, wèi miǎn yǒu xiē ròu tòng. yī rì, yǒu shì chū wài, zǒu guò yī gè dǔ fǎng, zhǐ jiàn shù shí lái gè rén tuán jù yī chù, zài nà lǐ xuān rǎng. yán gōng wàng jiàn, zǒu jìn qián lái shēn tóu yī kàn, què shì nà zhòng rén guǒ zhe tā ér zi tǎo dǔ qián. tā ér zi fēn shuō bù dé, nǐ tuō wǒ chě, wú jì kě shī. yán gōng kàn le, kǒng pà shāng huài le tā, xīn huái bù rěn, āi kāi zhòng rén. jiāng shēn bì le hái ér, duì zhòng rén dào: suǒ qiàn qián wù, lǎo fū zì dāng péi cháng. zhòng dì xiōng gè zì qǐng huí, míng rì dào jiā xià bài nà biàn shì. yī tóu shuō, yī shǒu qiě chě le ér zi, nù fèn fèn de tóu jiā lǐ lái. guān shàng le mén, cǎi le tā ér zi tóu fà, yìng zhe xīn, zuò shì yào dǎ, què bèi tā zhēng zhā tuō le. yán gōng gǎn qù chě zhù bù fàng, tā duō zhuǎn shēn lái, wàng yán gōng liǎn shàng zhǐ yī quán, dǎ le mǎn tiān xīng, hūn yūn dào le. ér zi yě zì huāng zhāng, zhǐ de jiāng shǒu fú shí, yuán lái dǎ luò le liǎng gè mén yá, liú xiě mǎn xiōng. ér zi xiǎo dé bù hǎo, qiě wàng wài yī liū zǒu le. yán gōng bàn xiǎng fāng xǐng, fèn hèn zhī jí, dào: wǒ zuò le yī shì rén jiā, shēng zhè yàng nì zǐ, dàng le jiā sī, yòu jǐ hū hài wǒ xìng mìng, qín shòu yě bù rú le! hái yào liú tā zé shén? yī jìng zǒu dào fǔ lǐ lái, què zhí zhī fǔ shēng táng, xiě zhe yī zhāng zhuàng zi, yǐ dǎ luò yá chǐ wèi zhèng, gào le wǔ nì. zhī fǔ shuí le zhuàng, dāng rì tuì táng, lǎo ér qiě zì huí qù.
嚴公原是積攢上頭起家的,見了這般情況,未免有些肉痛。一日,有事出外,走過一個賭訪,只見數十來個人團聚一處,在那裡喧嚷。嚴公望見,走近前來伸頭一看,卻是那眾人裹着他兒子討賭錢。他兒子分說不得,你拖我扯,無計可施。嚴公看了,恐怕傷壞了他,心懷不忍,挨開眾人。將身蔽了孩兒,對眾人道:「所欠錢物,老夫自當賠償。眾弟兄各自請回,明日到家下拜納便是。」一頭說,一手且扯了兒子,怒憤憤的投家裡來。關上了門,采了他兒子頭髮,硬着心,做勢要打,卻被他掙扎脫了。嚴公趕去扯住不放,他掇轉身來,望嚴公臉上只一拳,打了滿天星,昏暈倒了。兒子也自慌張,只得將手扶時,元來打落了兩個門牙,流血滿胸。兒子曉得不好,且望外一溜走了。嚴公半響方醒,憤恨之極,道:「我做了一世人家,生這樣逆子,盪了家私,又幾乎害我性命,禽獸也不如了!還要留他則甚?」一徑走到府里來,卻值知府升堂,寫着一張狀子,以打落牙齒為證,告了忤逆。知府誰了狀,當日退堂,老兒且自回去。
què yǒu yán gōng ér zǐ píng rì zuì ài de xiāng shí, yī gè wài láng, jiào zuò qiū sān, shì gè jí jiǎo xiá jiān zhà de. nà shí jiàn zhǔn le zhè zhuàng, jí jí chū yá mén, xún jiàn le yán gōng ér zi, bèi shuō qián shì. yán gōng ér zi zháo máng, kěn qiú jì cè jiě jiù. qiū sān gù yì zuò nán. yán gōng ér zǐ dào: shì dài dé dǔ qián sān liǎng zài cǐ, quán wèi shǐ yòng, shì bì dǎ diǎn jiù wǒ xìng mìng zé gè. qiū sān yòu gù yì chí yán le bàn xiǎng, dào: jīn rì wǎn le, míng zǎo fǔ qián xiāng huì, wǒ zì yǒu huà duì nǐ shuō. yán gōng ér zi yī yán, gè zì sàn qì.
卻有嚴公兒子平日最愛的相識,一個外郎,叫做丘三,是個極狡黠奸詐的。那時見准了這狀,急急出衙門,尋見了嚴公兒子,備說前事。嚴公兒子着忙,懇求計策解救。丘三故意作難。嚴公兒子道:「適帶得賭錢三兩在此,權為使用,是必打點救我性命則個。」丘三又故意遲延了半響,道:「今日晚了,明早府前相會,我自有話對你說。」嚴公兒子依言,各自散訖。
cì hàn, jù dào fǔ qián xiāng huì. yán gōng ér zi wèn: yǒu hé miào jì? xìng jí jiù wǒ! qiū sān bǎ shǒu zhāo tā dào yī gè yōu pì qù chù, shuō dào: nǐ lái, nǐ lái. duì nǐ shuō. yán gōng ér zi biàn yǐ ěr jiē zhe qiū sān de kǒu, děng tā jiǎng huà. zhǐ tīng dé chuō yī xiǎng, yán gōng ér zi dà jiào yī shēng, jí máng yǎn ěr, mán yuàn qiū sān dào: wǒ bǎi bān qiú nǐ jiě jiù, rú hé dào yǎo luò wǒ de ěr duǒ? què bù nèn dì yǔ nǐ gān xiū! qiū sān lěng xiào dào: nǐ ěr duǒ yuán lái què nèn dì zhí qián? nǐ jiā lǎo ér yá chǐ nèn dì bù zhí qián? bú yào huāng! rú jīn què zhēn duì nǐ shuō huà, nǐ màn xiē zhǐ shuō rú cǐ rú cǐ, biàn zì méi shì. yán gōng ér zǐ dào: hǎo jì! suī rán shòu xiē tòng kǔ, què dé gān jìng le shēn zi.
次旱,俱到府前相會。嚴公兒子問:「有何妙計?幸急救我!」丘三把手招他到一個幽僻去處,說道:「你來,你來。對你說。」嚴公兒子便以耳接着丘三的口,等他講話。只聽得踔一響,嚴公兒子大叫一聲,疾忙掩耳,埋怨丘三道:「我百般求你解救,如何倒咬落我的耳朵?卻不恁地與你干休!」丘三冷笑道:「你耳朵原來卻恁地值錢?你家老兒牙齒恁地不值錢?不要慌!如今卻真對你說話,你慢些只說如此如此,便自沒事。」嚴公兒子道:「好計!雖然受些痛苦,卻得乾淨了身子。」
suí hòu fǔ gōng kāi tīng, yán gōng ér zi dài dào. zhī fǔ wèn dào: nǐ rú hé zhè bān bù xiào, zhǐ tān dǔ fù, guài fù jiào huì, shèn ér dǎ luò le fù qīn mén yá, yǒu hé lǐ shuō? yán gōng ér le wèi dào: yé yé qīng tiān zài shàng, niàn xiǎo de yān gǎn bèi lún hú xíng? xiǎo de ǒu rán chū wài, jiàn dǔ fáng zhōng zhēng nào, lì dìng xián kàn. shuí zhī xiǎo de fù qīn yě zǒu jiāng lái, biàn yí xiǎo de yì luò dǔ chǎng, cǎi le xiǎo de huí jiā tòng dǎ. xiǎo de chī dǎ bù guò, bù hé shēn qǐ tóu lái, fù qīn biàn jiāng xiǎo de dú yǎo yī kǒu, yǎo luò ěr duǒ. lǎo rén jiā chǐ bù jiān láo, yī shí xìng qǐ, suì zhì zhuì luò. qǐ yǒu xiǎo de dǎ luò zhī lǐ? wàng yé yé míng jìng zhào chá! zhī fǔ jiào shǎng qù yàn kàn, guǒ rán shì yī zhī quē ěr, chǐ hén shàng xīn, shàng yǒu níng xuè. xìn tā yán cí shì shí, wēi wēi de xiào dào: zhè qíng shì zhēn, bù bì zài wèn le. dàn kàn dǔ qián kě yí, fù chǐ fù huài, guì zhàng shí bǎn, gǎn chū miǎn nǐ.
隨後府公開廳,嚴公兒子帶到。知府問道:「你如何這般不孝,只貪賭傅,怪父教誨,甚而打落了父親門牙,有何理說?」嚴公兒了位道:「爺爺青天在上,念小的焉敢悖倫胡行?小的偶然出外,見賭房中爭鬧,立定閒看。誰知小的父親也走將來,便疑小的亦落賭場,采了小的回家痛打。小的吃打不過,不合伸起頭來,父親便將小的毒咬一口,咬落耳朵。老人家齒不堅牢,一時性起,遂至墜落。豈有小的打落之理?望爺爺明鏡照察!」知府教上去驗看,果然是一隻缺耳,齒痕尚新,上有凝血。信他言詞是實,微微的笑道:「這情是真,不必再問了。但看賭錢可疑,父齒復壞,貴杖十板,趕出免擬。」
yán gōng ér zi xǐ de wú yàng guī jiā, qiú gào fù mǔ dào: hái ér yuàn gǎi cóng qián guò shī, shì fèng èr qīn. guān fǔ yǐ guì fá guò, rèn fù qīn fā luò. lǎo ér zuó rì yī kǒu qì shàng dào fǔ gào gōng, guò le yī yè, yòu jiàn ér zi yǐ shòu le guān xíng, zhǐ zhè yī fān shuō huà, xīn cháng yǐ zì ruǎn le. tā lǎo fū qī liǎng gè yuán shì jí nì ài zhè ér zi de, xiǎng qǐ dào: dāng chū shòu yùn zhī shí, mèng zhōng sì jù yán yǔ shuō: qiú lái zi, zhōng méi ěr tiān nǐ dīng, jiǎn nǐ chǐ. jīn rì lǎo ér luò chǐ, ér zi niè ěr, zhèng cǐ yàn yě. zhè yě shì tiān shù, bù bì shuō le. zì cǐ, nà ér zi dāng zhēn shǒu fèn xiào jìng èr qīn, hòu lái què dé shàn zhōng. zhè jiào zuò gǎi guò zì xīn, huáng tiān bì kàn.
嚴公兒子喜得無恙歸家,求告父母道:「孩兒願改從前過失,侍奉二親。官府已貴罰過,任父親發落。」老兒昨日一口氣上到府告宮,過了一夜,又見兒子已受了官刑,只這一番說話,心腸已自軟了。他老夫妻兩個原是極溺愛這兒子的,想起道:「當初受孕之時,夢中四句言語說:『求來子,終沒耳;添你丁,減你齒。』今日老兒落齒,兒子齧耳,正此驗也。這也是天數,不必說了。」自此,那兒子當真守分孝敬二親,後來卻得善終。這叫做改過自新,皇天必看。
rú jīn zài shuō yī gè sì xíng bù xiào, dào dǐ bù quān, míng zhāng bào yīng de.
如今再說一個肆行不孝,到底不悛,明彰報應的。
mǒu cháo mǒu fǔ mǒu xiàn, yǒu yī rén xìng zhào, pái háng dì liù, rén duō jiào tā zuò zhào liù lǎo. jiā shēng qīng bái, náng tuó féi ráo. fū qī liǎng kǒu, shēng xià yī zi, fāng lí rǔ bǔ, shì tā liǎng rén xīn tóu de qì, shēn shàng de ròu. wèi shēng xià shí, liǎng rén gè chù xǔ xià le nuò duō xiāng yuàn. zhī cǐ yī jié shàng, yǐ wèi zhè ér zi fèi le wú shù qián cái. bù qī sān suì shàng chū qǐ dòu lái, liǎng rén zhōng yè wú mèi, biàn fǎng míng yī, duō fāng mì yào, bù lùn zī cái. zhǐ qiú dé hái ér wú yàng, biàn shā le shēn jǐ, yě zì gān xīn. liǎng rén yōu yí jīng kǒng, bā dé dào dòu huā huí huā, jiù shì hēi yè lǐ dé le míng zhū, yě méi dé zhè bān huān xǐ. kàn kàn diào yǎng dé jīng shén wán gù, yě bù zhī fú le duō shǎo yào liào, chī le duō shǎo xīn qín, huài le duō shǎo qián wù. yīn yīn fǔ yǎng, dào le liù qī suì, yòu yào sòng tā shàng xué. yán yī gè lǎo chéng míng shī, zé rì jiào tā bài le xiān shēng, qǔ gè xué míng huàn zuò zhào cōng. xiān xí le xiē shén tóng gàn jiā shī, hòu xí dà xué. liǎng rén yòu pà ér zi xīn kǔ le, yòu pà xiān shēng jū shù tā, shēng chū bìng lái, měi rì bù shàng dú dé jǐ jù shū biàn xiē le. nà zhào cōng yě dào huì tǐ tiē tā fū qī liǎng rén de yì sī, cháng zhǐ shì zhà bìng yáng jí, bù jìn xué táng. liǎng rén què shì bù gǎn wéi ǎo le tā. nà xiān shēng kàn le zhè xiē guāng jǐng, kǒu zhōng bù yǔ, xīn xià sī liang dào: zhè zhēn jiào zuò qín dú zhī ài! shì suǒ yǐ hài zhī ěr. yǎng chéng yú jīn rì, hòu huǐ wú jí yǐ. què zhǐ shì lěng yǎn páng guān, rèn zhǔ rén jiā cuò zhì.
某朝某府某縣,有一人姓趙,排行第六,人多叫他做趙六老。家聲清白,囊橐肥饒。夫妻兩口,生下一子,方離乳哺,是他兩人心頭的氣,身上的肉。未生下時,兩人各處許下了諾多香願。只此一節上,已為這兒子費了無數錢財。不期三歲上出起痘來,兩人終夜無寐,遍訪名醫,多方覓藥,不論資財。只求得孩兒無恙,便殺了身己,也自甘心。兩人憂疑驚恐,巴得到痘花回花,就是黑夜裡得了明珠,也沒得這般歡喜。看看調養得精神完固,也不知服了多少藥料,吃了多少辛勤,壞了多少錢物。殷殷撫養,到了六七歲,又要送他上學。延一個老成名師,擇日叫他拜了先生,取個學名喚做趙聰。先習了些《神童》、《幹家詩》,後習《大學》。兩人又怕兒子辛苦了,又怕先生拘束他,生出病來,每日不上讀得幾句書便歇了。那趙聰也到會體貼他夫妻兩人的意思,常只是詐病佯疾,不進學堂。兩人卻是不敢違拗了他。那先生看了這些光景,口中不語,心下思量道:「這真叫做禽犢之愛!適所以害之耳。養成於今日,後悔無及矣。」卻只是冷眼旁觀,任主人家措置。
guò le bàn nián sān gè yuè, hū yòu yǒu rén jiā lái yì qīn, què shì yī gè huàn hù rén jiā, xìng yīn, lǎo ér céng rèn tài shǒu, gù le. zhào liù lǎo què yào bān gāo, yāng méi qiú le kǒu tiē, xuǎn le jí rì, jí nóng zhòng de xià le yī fù xiè yǔn lǐ. zì cǐ pìn xià le yīn jiā nǚ zǐ. féng shí zhì shí, féng jié zhì jié, wǎng wǎng lái lái, yě bù zhī fèi yòng le duō shǎo lǐ wù.
過了半年三個月,忽又有人家來議親,卻是一個宦戶人家,姓殷,老兒曾任太守,故了。趙六老卻要扳高,央媒求了口帖,選了吉日,極濃重的下了一付謝允禮。自此聘下了殷家女子。逢時致時,逢節致節,往往來來,也不知費用了多少禮物。
sháo guāng duǎn qiǎn, zhào cōng yīn wèi jiāo yǎng, zhí āi dào shí sì suì shàng cái dú wán dé jīng shū, zhào liù lǎo hái dào shì tā chū rén tóu dì, huān xǐ wú xiàn. shí wǔ liù suì, miǎn bù dé jiào tā shì bǐ zuò wén. liù lǎo cǐ shí wèi zhè ér zi miàn shàng, jiā shì yǐ nòng dé qī bā le. méi nài hé, yào ér zi chéng jiù, qíng yuàn jiè dài yán shī, yòu zhòng shì yán qǐng yī gè bǎo xué xiù cái, yǔ tā yǐn dǎo. měi nián shù xiū wǔ shí jīn, qí wài jié yí yǔ fū gōng gěi zhī shèng, zì bù bì shuō. nà zhào cōng yuán shì gè jí tān ān yàn, shí rì jiǔ bù zài shū fáng lǐ de, xiān shēng dào luò de chī zì zài fàn, dé le zhòng zī, shěng le qì lì. wèi cǐ jiù yǒu nà yī bān bù chéng cái méi lián chǐ de xiù cái, biàn yào móu tā guǎn gǔ. zì yǒu nà yǒu zhì xiàng chéng shí de, wǎng wǎng què zhī bù jiù. cǐ zhī wèi xián yú bù děng.
韶光短淺,趙聰因為嬌養,直挨到十四歲上才讀完得經書,趙六老還道是他出人頭地,歡喜無限。十五六歲,免不得教他試筆作文。六老此時為這兒子面上,家事已弄得七八了。沒奈何,要兒子成就,情願借貸延師,又重市延請一個飽學秀才,與他引導。每年束修五十金,其外節儀與夫供給之盛,自不必說。那趙聰原是個極貪安宴,十日九不在書房裡的,先生到落得吃自在飯,得了重資,省了氣力。為此就有那一班不成才、沒廉恥的秀才,便要謀他館穀。自有那有志向誠實的,往往卻之不就。此之謂賢愚不等。
huà xiū xù fán, zhuǎn yǎn jiān yòu guò le yī gè nián tóu. què zhí wén zōng kǎo tóng shēng, liù lǎo yě jiào zhào cōng méi zhāng méi zhì de qián qù fù kǎo. yòu tì tā zuān cì yāng rén qíng, yòu zài zì zhé le yín zi. kǎo shì yǐ guò, liù lǎo yòu sī liang tì ér le bì yīn, què shì shǒu tóu wěi shí yǒu xiē jiǒng pò le, yòu zhǐ de yāng zhōng xiě qì, jiè dào mǒu chù yín sì bǎi liǎng. nà zhōng rén jiào zuò wáng sān, shì liù lǎo píng rì zhuān tuō tā zuò shì de. shì cǐ jiè piào, yǐ xiě guò le jǐ zhǐ, duō zhǐ shì tā jū jiān. qí shí zài liú shàng hù jiā jiè le sì bǎi yín zi, jiāo yǔ liù lǎo. biàn jiāng yín bèi bàn lǐ wù, zé rì nà cǎi, dìng le hūn qī. guò le liǎng yuè, yòu jìn jí rì, què yòu qiàn jiē qīn zhī fèi. liù lǎo zhǐ de dōng nuó xī còu, xún le jǐ jiàn yī shì zhī lèi, wǎng diǎn pù zhōng jiě le sì shí liǎng yín zi, què yě bù gōu shǐ yòng, zhǐ de yòu xún le wáng sān, xiě le yī zhǐ piào, yòu wǎng chǔ yuán wài jiā jiè le liù shí jīn, fāng dé fā yíng huì qīn. yīn gōng zǐ sòng mèi zǐ guò mén, zhào liù lǎo jí qí yīn qín qiān ràng, chī le wǔ qī rì yán xí, gè zì sàn le.
話休絮煩,轉眼間又過了一個年頭。卻值文宗考童生,六老也叫趙聰沒張沒致的前去赴考。又替他鑽刺央人情,又在自折了銀子。考事已過,六老又思量替兒了畢姻,卻是手頭委實有些窘迫了,又只得央中寫契,借到某處銀四百兩。那中人叫做王三,是六老平日專托他做事的。似此借票,已寫過了幾紙,多只是他居間。其時在劉上戶家借了四百銀子,交與六老。便將銀備辦禮物,擇日納采,訂了婚期。過了兩月,又近吉日,卻又欠接親之費。六老只得東挪西湊,尋了幾件衣飾之類,往典鋪中解了四十兩銀子,卻也不勾使用,只得又尋了王三,寫了一紙票,又往褚員外家借了六十金,方得發迎會親。殷公子送妹子過門,趙六老極其殷勤謙讓,吃了五七日筵席,各自散了。
xiǎo fū qī liǎng kǒu ēn ài rú shān, zài liù lǎo jiān bì yī gè xiǎo yuàn zi lǐ jū zhù, kuài huó guò rì. yīn jiā nǚ zǐ dào bǎi bān hǎo, zhǐ yǒu xiē ér máo bìng: zhuān yī shì guì zì gāo, bù bǎ gōng pó kàn zài yǎn lǐ qiě yòu shí fēn qiān lìn, yī wén bàn guàn, guàn huì suō nà zhàng fū zuò xiē cǎn kè zhī shì. ruò shì yīn jiā nǚ zǐ xián huì shí, quàn tā zhàng fū xué hǎo, yě bú dào dé hòu lái rě chū zhè chǎng dà shì le!
小夫妻兩口恩愛如山,在六老間壁一個小院子裡居住,快活過日。殷家女子到百般好,只有些兒毛病:專一恃貴自高,不把公婆看在眼裡;且又十分慳吝,一文半貫,慣會唆那丈夫做些慘刻之事。若是殷家女子賢慧時,勸他丈夫學好,也不到得後來惹出這場大事了!
zì gǔ qī xián fū huò shǎo, yīng zhī zi xiào fù xīn kuān.
自古妻賢夫禍少,應知子孝父心寬。
zhè shì hòu huà.
這是後話。
què shuō nà yīn jiā jià zī fēng fù, yuē yǒu sān qiān jīn cái wù. yīn shì shōu ná, méi yī xiē ér fàng kōng. zhào liù lǎo gōng gěi ér xí, wéi kǒng yǒu shèn bú dào chù, fǎn shí fēn xiǎo xiǎo ér xí liǎng gè, dào xián zhǎng xián duǎn de bù xiàng yì. guāng yīn xùn sù, yòu guò sān nián. zhào lǎo niáng yīn hài tán huǒ bìng, qǐ bù dé chuáng, yī fā bǎ zhè jiā shì tuō yǔ xí fù ná guǎn. yīn shì chéng dāng le, gōng yǎng gōng pó, chū shí yě shàng xiàng yàng, jiàn jiàn bàn nián sān gè yuè, yào chá bù chá, yào fàn bù fàn. liǎng rén shòu dàn bù guò, yǒu shí zhǐ de kāi kǒu, miǎn qiáng qǔ tǎo dé xiē, yīn shì biàn fā huà dào: yǒu shén me dà jiā shì jiāo gē yǔ wǒ? què yòu yào zhǎng yào duǎn, yuán bǎ qù zì dāng bù dé? wǒ yě bù qíng yuàn dāng zhè yàng de chī kǔ chāi shǐ, dào zhōng rì jiǎo dé bù qīng jìng. zhào liù lǎo wén dé, rěn qì tūn shēng. shí shì méi yǒu shén me jiā jì fēn shòu yǔ tā, rú hé hǎo fēn shuō dé? tàn le kǒu qì, duì mā mā shuō le. mā mā shì gè jī bìng zhī rén, tīng le zhè xiē shēng xiǎng, yòu kàn le ér xí zhè yī fān dài màn guāng jǐng, shǒu zhōng yòu shí fēn jiǒng pò, bù bǐ sān nián qián le. qiě yòu suǒ zhài yíng mén, xiāng lóng zhōng hái shèng dé yǒu xiē yī shì, bǎ lái cháng lì, yǐ zhǔn guò qī bā le. jiù hái yǒu jǐ mǔ tián chǎn, yě zhǐ hǎo bǎ yǔ bié rén zuò lì. zhào mā mā yě shì shòu yòng guò lái de, jīn rì qióng le, xiū shuō shì wài rén, dí qīn ér xí yě shòu tā zhè bān lěng dàn. huí tóu zì sī, zěn de bù nǎo? yī qì qì dé tóu hūn yǎn huā, yǐn shí duō jué le. ér xí liǎng gè yě bú dào chuáng qián qù kàn shì yī fān, yě bù jiāng xiē tāng shuǐ diào yǎng bìng rén, měi rì sān cān, zhǐ shì zhè jǐ wǎn huáng jī, hǎo bù kǔ nǎo! āi le bàn yuè, tán chuǎn dà fā, wū hū āi zāi, fú wéi shàng xiǎng le. ér xí liǎng gè miǎn bù dé gān hào le jǐ shēng, jiù zǒu le guò qù.
卻說那殷家嫁資豐富,約有三千金財物。殷氏收拿,沒一些兒放空。趙六老供給兒媳,惟恐有甚不到處,反十分小小;兒媳兩個,到嫌長嫌短的不象意。光陰迅速,又過三年。趙老娘因害痰火病,起不得床,一發把這家事托與媳婦拿管。殷氏承當了,供養公婆,初時也尚象樣,漸漸半年三個月,要茶不茶,要飯不飯。兩人受淡不過,有時只得開口,勉強取討得些,殷氏便發話道:「有什麼大家事交割與我?卻又要長要短,原把去自當不得?我也不情願當這樣的吃苦差使,到終日攪得不清淨。」趙六老聞得,忍氣吞聲。實是沒有什麼家計分授與他,如何好分說得?嘆了口氣,對媽媽說了。媽媽是個積病之人,聽了這些聲響,又看了兒媳這一番怠慢光景,手中又十分窘迫,不比三年前了。且又索債盈門,箱籠中還剩得有些衣飾,把來償利,已准過七八了。就還有幾畝田產,也只好把與別人做利。趙媽媽也是受用過來的,今日窮了,休說是外人,嫡親兒媳也受他這般冷淡。回頭自思,怎得不惱?一氣氣得頭昏眼花,飲食多絕了。兒媳兩個也不到床前去看視一番,也不將些湯水調養病人,每日三餐,只是這幾碗黃齏,好不苦惱!挨了半月,痰喘大發,嗚呼哀哉,伏維尚饗了。兒媳兩個免不得乾號了幾聲,就走了過去。
zhào liù lǎo diē jiǎo chuí xiōng, kū le yī huí, zǒu dào jiān bì qù, duì ér zǐ dào: nǐ niáng jīn rì sǐ le, shí shì náng dǐ wú wù, sòng zhōng zhī jù, yī wú suǒ bèi. nǐ kě niàn mǔ zǐ qīn qíng, mǎi kǒu hǎo guān shù shèng liàn, hòu rì zé kuài fén dì bìn zàng, yě jiàn dé nǐ yī piàn xiào xīn. zhào cōng dào: wǒ nà lǐ yǒu qián mǎi guān? bú yào shuō shì hǎo guān mù jià zhòng mǎi bù qǐ, biàn shì nà qīng qiāo zá shù de, yě yào èr sān liǎng yī jù, jiào wǒ nà de dōng xī qù mǎi? qián cūn lǐ zuò tóu jiā, yǒu yī kǒu qīng qiāo xiē de zài nà lǐ, hé bù qù shē le lái? míng rì zài zuò lǐ huì. liù lǎo qín zhuó yǎn lèi, zěn gǎn zài shuō? zhǐ de chū mén dào lǐ zuò tóu jiā qù le. qiě shuō zhào cōng zǒu jìn lái duì yīn shì dào: ǎn jiā lǎo ér, yī fā bù zhī jìn tuì le, duì wǒ shuō yào tǎo jiàn hǎo guān shù shèng liàn lǎo niáng. wǒ huí shuō dào: xiū shuō hǎo de, biàn shì dǎi de, yě yào èr sān liǎng yī gè. wǒ jiào tā qiě dào lǐ zuò tóu shē le yī jù qīng qiāo de lái, míng rì hái jià. yīn shì biàn jiē kǒu dào: nà gè hái jià? zhào cōng dào: biàn shì wǒ men shě gè tóu tòng, tì tā hú luàn hái xiē bà. yīn shì nù dào: nǐ nà lǐ yǒu qián lái tì bié rén mǎi guān cái? mǎi yǔ zì jiā liǎo bù dé? yào mǎi shí, nǐ zì hái qián! lǎo niáng què shì méi yǒu. wǒ yòu bù céng shòu nǐ yé niáng yī fēn hǎo chù méi shì biàn dōu lǎn zhè xiē lái dǎ jiǎo rén, sōng le yī cì, biàn yǒu shí cì, hái tā shí gè méi yǒu, pà zěn dì! zhào cōng dùn kǒu wú yán, dào: niáng zǐ shuō dé shì, wǒ zé bù hái biàn liǎo. suí hòu, liù lǎo gù le liǎng gè rén, tái le zhè jù guān cái dào lái, shèng liàn le mā mā. dà jiā jǔ āi le yī chǎng, jiāng yī bēi shuǐ jiǔ jiāo diàn le, tíng shū zài jiā. ér xí liǎng gè yě bù shǒu líng, yě bù zuò shén me shèng gēng fàn, měi rì réng zhǐ shì zhè jǐ wǎn huáng jī, yè jiān dān liú liù lǎo yī rén lěng qīng qīng de zài líng qián bàn sù. liù lǎo yǒu hǎo qì méi hǎo qì, xiǎng le biàn kū.
趙六老跌腳捶胸,哭了一回,走到間壁去,對兒子道:「你娘今日死了,實是囊底無物,送終之具,一無所備。你可念母子親情,買口好棺術盛殮,後日擇塊墳地殯葬,也見得你一片孝心。」趙聰道:「我那裡有錢買棺?不要說是好棺木價重買不起,便是那輕敲雜樹的,也要二三兩一具,叫我那得東西去買?前村李作頭家,有一口輕敲些的在那裡,何不去賒了來?明日再做理會。」六老噙着眼淚,怎敢再說?只得出門到李作頭家去了。且說趙聰走進來對殷氏道:「俺家老兒,一發不知進退了,對我說要討件好棺術盛殮老娘。我回說道:『休說好的,便是歹的,也要二三兩一個。』我叫他且到李作頭賒了一具輕敲的來,明日還價。」殷氏便接口道:「那個還價?」趙聰道:「便是我們舍個頭痛,替他胡亂還些罷。」殷氏怒道:「你那裡有錢來替別人買棺材?買與自家了不得?要買時,你自還錢!老娘卻是沒有。我又不曾受你爺娘一分好處;沒事便兜攬這些來打攪人,鬆了一次,便有十次,還他十個沒有,怕怎地!」趙聰頓口無言,道:「娘子說得是,我則不還便了。」隨後,六老雇了兩個人,抬了這具棺材到來,盛殮了媽媽。大家舉哀了一場,將一杯水酒澆奠了,停樞在家。兒媳兩個也不守靈,也不做什麼盛羹飯,每日仍只是這幾碗黃齏,夜間單留六老一人冷清清的在靈前伴宿。六老有好氣沒好氣,想了便哭。
guò le liǎng qī, lǐ zuò tóu lái tǎo guān yín. liù lǎo dào: qù tì wǒ jiā xiǎo guān rén tǎo. lǐ zuò tóu yī yán qù duì zhào cōng dào: guān rén jiā shē le xiǎo rén guān mù, xìng cì jià yín zé gè. zhào cōng guāng zhuó yǎn, cuì le yī shēng dào: nǐ mò bù jiàn guǐ le! nǐ yǎn yòu bù xiā, qián rì shì nà gè lái nǐ jiā shē guān cái, biàn yǔ nà gè tǎo, què rú hé lái yǔ wǒ shuō? lǐ zuò tóu dào: shì nǐ jiā lǎo guān lái shē de. fāng cái shì tā jiào wǒ lái yǔ guān rén tǎo. zhào cōng dào: xiū tīng tā fàng pì! hǎo méi lián chǐ! tā zì yǒu qián mǎi guān cái, rú hé tú lài dé rén? nǐ qù shí biàn qù, mò yào tǎo lǎo yé nù fā! qiě bèi yòu zhuó shǒu, zì jìn qù le. lǐ zuò tóu huí lái, jiāng zhè duàn huà duì liù lǎo shuō zhī. liù lǎo fēn fēn lèi luò, rěn bú zhù kū qǐ lái. lǐ zuò tóu quàn zhù le dào: zhào lǎo guān, bù bì rú cǐ! méi yǒu yín zi, biàn suí fēn shén me dōng xī zhǔn liǎng jiàn yǔ xiǎo rén bà le. zhào liù lǎo zhǐ de jìn qù, fān xiāng dào lóng, xún dé sān jiàn dōng yī, yī gēn yín sǎn zi, bǎ lái zhǔn yǔ lǐ zuò tóu qù le.
過了兩七,李作頭來討棺銀。六老道:「去替我家小官人討。」李作頭依言去對趙聰道:「官人家賒了小人棺木,幸賜價銀則個。」趙聰光着眼,啐了一聲道:「你莫不見鬼了!你眼又不瞎,前日是那個來你家賒棺材,便與那個討,卻如何來與我說?」李作頭道:「是你家老官來賒的。方才是他叫我來與官人討。」趙聰道:「休聽他放屁!好沒廉恥!他自有錢買棺材,如何圖賴得人?你去時便去,莫要討老爺怒發!」且背又着手,自進去了。李作頭回來,將這段話對六老說知。六老紛紛淚落,忍不住哭起來。李作頭勸住了道:「趙老官,不必如此!沒有銀子,便隨分什麼東西准兩件與小人罷了。」趙六老只得進去,翻箱倒籠,尋得三件冬衣,一根銀饊子,把來准與李作頭去了。
hū yòu guò le qī qī sì shí jiǔ, zhào liù lǎo yuán yě yǒu xiē bù zhī jìn tuì, nǐ kàn le mǎi guān yī shì, suí nǐ zěn me, yě bù kě qiú tā le. dào de guò le duàn qī, yòu wàng le zhè duàn guāng jǐng, zhòng fù duì ér zǐ dào: wǒ yào hé nǐ niáng xún kuài fén dì, nǐ kě zhǔ zhāng zé gè. zhào cōng dào: wǒ xiǎo dé shén me zhǔ zhāng? wǒ yòu bú shì dì lǐ shī, nà xiǎo xún shén me dì? jiù shì xún shí, nán dào yǒu rén jiā kěn bái sòng? yī wǒ shuō shí, zhǐ hǎo jiǎn gè rì zi sòng qù dōng cūn shāo huà le, yě dào wěn dāng. liù lǎo tīng shuō, mò mò wú yán, yǎn zhōng diào lèi. zhào cōng yě bù zài shuō, jìng zì qù le. liù lǎo xīn xià sī liang dào: wǒ mā mā zuò le yī shì fù jiā zhī qī, qǐ zhī sǐ hòu wú zàng shēn zhī suǒ? bà! bà! zhè yàng nì zǐ, qiú tā zé shén! zài jiǎn xiāng zhōng, kàn yǒu xiē shǎo wù jiàn jiě dāng xiē lái mǎi dì, bìng zuò bìn zàng zhī zī. liù lǎo yòu qù kāi xiāng, fān qián fān hòu, jiǎn dé liǎng tào yī fú, yī zhī jīn chāi, dāng dé liù liǎng yín zi, jiāng sì liǎng mǎi le sān fēn dì, yú èr liǎng huàn le sì gè hé shàng, zuò xiē gōng guǒ, gù le jǐ gè káng fū tái chū qù bìn zàng le. liù lǎo xǐ de wán shì, qiě zì guī jiā, suí yuán dù rì.
忽又過了七七四十九,趙六老原也有些不知進退,你看了買棺一事,隨你怎麼,也不可求他了。到得過了斷七,又忘了這段光景,重複對兒子道:「我要和你娘尋塊墳地,你可主張則個。」趙聰道:「我曉得甚麼主張?我又不是地理師,那曉尋甚麼地?就是尋時,難道有人家肯白送?依我說時,只好撿個日子送去東村燒化了,也到穩當。」六老聽說,默默無言,眼中吊淚。趙聰也不再說,竟自去了。六老心下思量道:「我媽媽做了一世富家之妻,豈知死後無葬身之所?罷!罷!這樣逆子,求他則甚!再檢箱中,看有些少物件解當些來買地,並作殯葬之資。」六老又去開箱,翻前翻後,檢得兩套衣服,一隻金釵,當得六兩銀子,將四兩買了三分地,餘二兩喚了四個和尚,做些功果,雇了幾個扛夫抬出去殯葬了。六老喜得完事,且自歸家,隨緣度日。
xiū hū jiān, yòu shì hán dōng tiān dào, liù lǎo shēn shàng hán lěng, shē le yī jīn sī mián, wú qián dé hái, zhǐ de jiāng yī jiàn xià yī, duì ér zǐ dào: yī jiàn yī fú zài cǐ, nǐ yào biàn mǎi le, bú yào shí biàn dāng jǐ qián yǔ wǒ. zhào cōng dào: dōng tiān mǎi xià yī, zhèng shì nà de xián qián bǔ zhuā lí? fàng zhe zhè jiàn yī fú, rì hòu pà bú shì wǒ de, què mǎi tā? yě bù mǎi, yě bù dāng. liù lǎo dào: jì nèn dì shí, biàn bà. zì shōu le yī fú bù tí.
修忽間,又是寒冬天道,六老身上寒冷,賒了一斤絲綿,無錢得還,只得將一件夏衣,對兒子道:「一件衣服在此,你要便買了,不要時便當幾錢與我。」趙聰道:「冬天買夏衣,正是那得閒錢補抓籬?放着這件衣服,日後怕不是我的,卻買他?也不買,也不當。」六老道:「既恁地時,便罷。」自收了衣服不題。
què shuō zhào cōng biàn lái duì yīn shì shuō le, yīn shì dào: zhè què shì nǐ dāi le! tā jiàn nǐ bù dāng shí, yí dìng biàn jiāng qù jiě pù zhōng jiě le, rì hòu yí dìng méi le. nǐ biàn jiāng lái hú luàn dāng tā jǐ qián, bù pà méi pián yí. zhào cōng yī yǔn, lái duì liù lǎo dào: fāng cái yī fú, xí fù yào kàn yī kàn, huò zhě dāng le, yě bù kě zhī. liù lǎo dào: rèn nǐ jiāng qù bù fáng, ruò dāng shí zhǐ shì qī qián yín zi yě bà. zhào cōng jiāng yī fú yǔ yīn shì kàn le, yīn shì dào: nǐ kě jiāng sì qián qù, shuō rú cǐ shí biàn zú le, yào duō shí huí tā biàn bà. zhào cōng jiāng yín fù yǔ liù lǎo, liù lǎo nà lǐ gǎn xián duō shǎo, xīn rán jiē le. zhào cōng biàn xiě yī zhǐ duǎn yā, shàng xiě: xiàn wǔ yuè méi, dì yǔ liù lǎo qù le. liù lǎo kàn le duǎn yā, zǐ zhàng le miàn pí, bǎ zhǐ chě dé fěn suì, zhǎng tàn yī shēng dào: shēng qián zuò le zuì guò, gù lìng qīn zi bào yīng. tiān yě! tiān yě! yuàn hèn le yī huí, guò le yī yè. cì rì qǐ shēn shū xǐ, zhǐ jiàn nà zuò zhōng de wáng sān mò dì zǒu jiāng jìn lái, liù lǎo xīn tóu chī le yī tiào, miàn rú shì sè. zhèng shì:
卻說趙聰便來對殷氏說了,殷氏道:「這卻是你呆了!他見你不當時,一定便將去解鋪中解了,日後一定沒了。你便將來胡亂當他幾錢,不怕沒便宜。「趙聰依允,來對六老道:「方才衣服,媳婦要看一看,或者當了,也不可知。」六老道:「任你將去不妨,若當時只是七錢銀子也罷。」趙聰將衣服與殷氏看了,殷氏道:「你可將四錢去,說如此時便足了,要多時回他便罷。」趙聰將銀付與六老,六老那裡敢嫌多少,欣然接了。趙聰便寫一紙短押,上寫:「限五月沒」,遞與六老去了。六老看了短押,紫脹了麵皮,把紙扯得粉碎,長嘆一聲道:「生前作了罪過,故令親子報應。天也!天也!」怨恨了一回,過了一夜。次日起身梳洗,只見那作中的王三驀地走將進來,六老心頭吃了一跳,面如士色。正是:
rù mén xiū wèn róng kū shì, guān kàn róng yán biàn dé zhī.
入門休問榮枯事,觀看容顏便得知。
wáng sān shī lǐ le, biàn kāi kǒu dào: liù lǎo mò guài jīng dòng! biàn shì chǔ jiā nà liù shí liǎng tóu, suī zé nián nián qīng lì, què zé shì xiē dài qián zhǔn zhé, yòu hái dé bù shuǎng lì. jīn nián tā jiā yào lián běn lì dōu qīng chǔ. xiǎo rén què shì wú shuō huà huí tā, liù lǎo zhē mò zuò yī fān jì jiào, qīng chǔ le zhè yī xiàng, yě shěng duō shǎo kǒu shé, miǎn de mén tóu bù qīng jìng. liù lǎo tàn kǒu qì dào: dāng chū yào wèi zhè nì zǐ zuò qīn, fù xià le zhè jǐ zhǔ zhòng zhài, nián nián zēng lì, náng tuó yī kōng. yù dài zài nì zǐ chù nà jiè lái fèng hái chǔ jiā, zhēng nài tā liǎng gè sī háo bù kěn fàng kōng. biàn shì lǎo fū shēn yī kǒu shí, rì cháng yě bù néng rú yì, nà yǒu qián lái qīng chǔ zhè yī xiàng yín? wáng xiōng xìng zuò fāng biàn, shàn wèi wǒ cí, kuān xiàn jǐ shí, gǎn ēn fēi qiǎn! wáng sān biàn le miàn pí dào: liù lǎo, shuō nà lǐ huà? wǒ wèi chǔ jiā zhè zhǔ zhài shàng, chán tuò duō fēn shuō gàn le. nǐ què bù zhī tā jiā shàng mén shàng hù, zhǐ lái xún wǒ zhōng rén. wǒ què yòu bù dé le jǐ xǔ zhōng rén qián, méi lái yóu tǎo zhè yàng bù zì zài chī? zhǐ shì dāng chū zuò chà liǎo shì, méi bǎi bù le. tā jiā dòng bù dòng yào zhe rén lái zuò cuī, nǐ què hái shuō zhè bān xiè huà! jiù shì nǐ shǒu tóu lái bù jí shí, dāng chū yuán wèi nǐ ér zi zuò qīn jiè de, biàn hé nǐ ér zi nà jiè lái hái, yǒu shèn me bú shì chù? wǒ rú jīn bù hǎo qù huí huà, zhǐ zuò zài zhè lǐ bà le. liù lǎo tīng le zhè yī fān huà, yǎn lèi wāng wāng, wú yán kě dá, xū xīn lěng qì de dào: wáng xiōng jiàn jiào jí shì, róng lǎo fū hé zhè nì zǐ jì yì biàn liǎo. wáng xiōng zàn qǐng huí bù, lái zǎo dìng dāng bào mìng. wáng sān dào, shì zé shì le, què shì wǒ zhuǎn le bèi, bù kě jiù biàn fàng sōng! yòu bù tú nǐ yī wǎn ér chá, bàn zhōng ér jiǔ, zhe shén lái lì? tān shǒu tān jiǎo, yě bù zuò bié, jìng zǒu chū qù le.
王三施禮了,便開口道:「六老莫怪驚動!便是褚家那六十兩頭,雖則年年清利,卻則是些貸錢准折,又還得不爽利。今年他家要連本利都清楚。小人卻是無說話回他,六老遮莫做一番計較,清楚了這一項,也省多少口舌,免得門頭不清淨。」六老嘆口氣道:「當初要為這逆子做親,負下了這幾主重債,年年增利,囊橐一空。欲待在逆子處那借來奉還褚家,爭奈他兩個絲毫不肯放空。便是老夫身衣口食,日常也不能如意,那有錢來清楚這一項銀?王兄幸作方便,善為我辭,寬限幾時,感恩非淺!」王三變了麵皮道:「六老,說那裡話?我為褚家這主債上,饞唾多分說幹了。你卻不知他家上門上戶,只來尋我中人。我卻又不得了幾許中人錢,沒來由討這樣不自在吃?只是當初做差了事,沒擺布了。他家動不動要着人來坐催,你卻還說這般懈話!就是你手頭來不及時,當初原為你兒子做親借的,便和你兒子那借來還,有甚麼不是處?我如今不好去回話,只坐在這裡罷了。」六老聽了這一番話,眼淚汪汪,無言可答,虛心冷氣的道:「王兄見教極是,容老夫和這逆子計議便了。王兄暫請回步,來早定當報命。」王三道,「是則是了,卻是我轉了背,不可就便放鬆!又不圖你一碗兒茶,半鍾兒酒,着甚來歷?」攤手攤腳,也不作別,竟走出去了。
liù lǎo méi jí nài hé, xún sī dào: ruò duì zhào cōng shuō shí, yòu pà shòu tā lěng dàn ruò bù qù shuō shí, shí shì wú lù kě tōng. lǎo wáng shuō yě dǎo shì, huò zhě dāng chū shì wèi tā jiè de, tā kěn nuó yí yě wèi kě zhī. yào yī bù, bú yào yī bù, zǒu dào zhào cōng chù lái, zhǐ jiàn tā men nào nào rè rè, chuī yān shèng jǔ. liù lǎo wèn dào: jīn rì wèi shén shì máng? yǒu rén dá yīng yīn jiā dà gōng zǐ dào lái, liú zhù chī fàn, gù cǐ máng. liù lǎo chuí shǒu sàng qì, zhǐ de huí shēn. dù lǐ sī liang dào: yīn jiā gōng zǐ zài cǐ liú fàn, wǒ wèi fù de yě bù zhí de dài qiè yī dài qiè? qiě kàn tā shì rú hé. tíng le yī huì, zhǐ jiàn yī jiù bān jiāng nà píng shí zhè liǎng wǎn huáng cāo fàn lái, liù lǎo kàn le hóu lóng qì sāi, yě chī bù là.
六老沒極奈何,尋思道:「若對趙聰說時,又怕受他冷淡;若不去說時,實是無路可通。老王說也倒是,或者當初是為他借的,他肯挪移也未可知。」要一步,不要一步,走到趙聰處來,只見他們鬧鬧熱熱,炊煙盛舉。六老問道:「今日為甚事忙?」有人答應「殷家大公子到來,留住吃飯,故此忙。」六老垂首喪氣,只得回身。肚裡思量道:「殷家公子在此留飯,我為父的也不值得帶挈一帶挈?且看他是如何。」停了一會,只見依舊搬將那平時這兩碗黃糙飯來,六老看了喉朧氣塞,也吃不落。
nà rì, zhào cōng hé yīn gōng zǐ chī le yī kǒu jiǔ, liù lǎo bù hǎo qù táng tū, zhǐ de xiē le. cì zǎo zǒu jiāng guò qù, huí shuō: zhào cōng wèi zēng qǐ shēn. liù lǎo dāi dāi de děng le gè bǎ shí chén, zhào cōng zǒu chū lái dào: qīng qīng zǎo zǎo, yǒu shèn huà shuō? liù lǎo dào péi xiào dào: zhè shí hòu yě bù zǎo le. yǒu yī jù jǐn yào shuō huà, zhǐ pà nǐ bù kěn yī wǒ. zhào cōng dào: yī dé shí biàn shuō, yī bù dé shí biàn bù bì shuō! yǒu shén me yī bù yī? liù lǎo bàn niè bàn rú de dào: rì qián nǐ zuò qīn shí, céng jiè xià le chǔ jiā liù shí liǎng yín zi, nián nián qīng lì. jīn nián tā jiā lián běn yào hái, wǒ què zěn dì lái dé jí? běn qián liào shì bù néng gōu, zhǐ hǎo yī jiù shàng lì. wǒ shí zài shì shǒu wú yī wén, bié yàng běn yě bù gāi duì nǐ shuō, què shì wèi nǐ zuò qīn jiè de, wèi cǐ zhǐ de yǔ nǐ nuó jiè xiē hái tā lì qián zé gè. zhào cōng fú rán biàn sè, tān zhuó shǒu dào: zhè què bú shì xiào huà! nèn tā shuō shí, yuán lái rén jiā tǎo xí fù duō shì ér zi zì jǐ chū qián? děng wǒ qù gè chù wèn yī wèn kàn, shì rú cǐ shí, wǒ hái biàn liǎo. liù lǎo yòu dào: bú shì shuō yào nǐ hái, zhǐ shì mù qián nuó jiè xiē gè. zhào cōng dào: yǒu shèn nuó jiè bù nuó jiè? ruò shì hòu rì yǒu de hái shí, tā men yě bú shì zhè bān tǎo dé jǐn le. zuó rì yīn jiā ā yǒng yǒu zhǔn hé lǐ yín wǔ qián zài cǐ, dài wǒ qù wèn xí fù, kěn shí, jiāng qù zuò gè dōng dào, qǐng qǐng zhōng rén, zài āi jǐ shí biàn shì. shuō bà zì jìn qù le. liù lǎo xiǎng dào: wǔ qián yín zi gàn shén me shì? kuàng yòu qù yǔ xí fù shāng liáng, duō fēn shì shuǐ zhōng lāo yuè le.
那日,趙聰和殷公子吃了一口酒,六老不好去唐突,只得歇了。次早走將過去,回說:「趙聰未曾起身。」六老呆呆的等了個把時辰,趙聰走出來道:「清清早早,有甚話說?」六老倒陪笑道:「這時候也不早了。有一句緊要說話,只怕你不肯依我。」趙聰道:「依得時便說,依不得時便不必說!有什麼依不依?」六老半囁半嚅的道:「日前你做親時,曾借下了褚家六十兩銀子,年年清利。今年他家連本要還,我卻怎地來得及?本錢料是不能勾,只好依舊上利。我實在是手無一文,別樣本也不該對你說,卻是為你做親借的,為此只得與你挪借些還他利錢則個。」趙聰怫然變色,攤着手道:「這卻不是笑話!恁他說時,原來人家討媳婦多是兒子自己出錢?等我去各處問一問看,是如此時,我還便了。」六老又道:「不是說要你還,只是目前挪借些個。」趙聰道:「有甚挪借不挪借?若是後日有得還時,他們也不是這般討得緊了。昨日殷家阿勇有準盒禮銀五錢在此,待我去問媳婦,肯時,將去做個東道,請請中人,再挨幾時便是。」說罷自進去了。六老想道:「五錢銀子幹什麼事?況又去與媳婦商量,多分是水中撈月了。」
děng le yī huì, bù jiàn zhào cōng chū lái, zhǐ de huí qù. què jiàn wáng sān yǐ zì zuò zài nà lǐ, liù lǎo yù dài duǒ bì, zǎo bèi tā yī yǎn qiáo jiàn. wáng sān yíng zhe liù lǎo dào: zuó rì suǒ yuē rú hé? chǔ jiā yòu shì sān wǔ tì rén wǒ jiā lái guò le. liù lǎo shě zhe xiū liǎn shuō dào: wǒ jiā nì zǐ, fēn háo bù kěn tōng róng. běn qián shí shì nán chù, zhǐ de zài xún xiē huò wù, shuí guò jīn nián lì qián, róng lǎo fū xú tú. wàng qǐ fāng biàn. yī tóu shuō, yī tóu bù jué de bǎ shuāng xī qū le xià qù. wáng sān wāi zhuǎn le tóu, yī shǒu fú liù lǎo, kǒu lǐ dào: zěn dì shì zhè yàng! jì shì yǒu huò wù zhǔn dé guò shí, qiě jiāng qù zhǔn le. zuò wǒ bù zháo, yòu huí tā guò jǐ shí. liù lǎo biàn zǒu jìn qù, kāi le xiāng zi, jiāng mā mā yí xià jǐ jiàn shǒu shì yī fú, bìng zì jǐ chuān de zhè jǐ jiàn zhí shēn, jiǎn yī gè kōng, jǐn shù jiāng chū lái, dì yǔ wáng sān. wáng sān kuān dǎ liào zhàng, jié gōu le èr fēn qǐ xī shí liù liǎng zhī shù, lián xiāng zi jiāng le qù le. liù lǎo cǐ hòu shēn wài gèng wú yī wù.
等了一會,不見趙聰出來,只得回去。卻見王三已自坐在那裡,六老欲待躲避,早被他一眼瞧見。王三迎着六老道:「昨日所約如何?褚家又是三五替人我家來過了。」六老舍着羞臉說道:「我家逆子,分毫不肯通融。本錢實是難處,只得再尋些貨物,誰過今年利錢,容老夫徐圖。望乞方便。」一頭說,一頭不覺的把雙膝屈了下去。王三歪轉了頭,一手扶六老,口裡道:「怎地是這樣!既是有貨物准得過時,且將去准了。做我不着,又回他過幾時。」六老便走進去,開了箱子,將媽媽遺下幾件首飾衣服,並自己穿的這幾件直身,撿一個空,盡數將出來,遞與王三。王三寬打料帳,結勾了二分起息十六兩之數,連箱子將了去了。六老此後身外更無一物。
huà xiū xù fán. gé le liǎng rì, zhǐ jiàn wáng sān yòu lái suǒ qǔ nà liú jiā sì bǎi liǎng yín zi lì qián, yī fā zhòng dà. liù lǎo shǒu zú wú cuò, zhǐ de guǐ shuō dào: yǐ hé wǒ ér zi jiè dé liǎng gè yuán bǎo zài cǐ, dài jiāng qù qīng xiāo yī qīng xiāo, qiě qǐng huí bù, lái zǎo bài hái. wáng sān jiàn liù lǎo shì gè chéng shí rén, kuàng yòu bù pà tā zǒu le nà lǐ qù, zhǐ de huí jiā. liù lǎo xiǎng dào: suī rán hōng le tā qù, zhè jiē shǎo bu dé yào chū nóng, zěn lài dé guò? yòu zǒu guò lái duì zhào cōng dào: jīn rì wáng sān yòu lái suǒ liú jiā de lì qián, wú rú jīn shí shì zhǐ yǒu zhè yī tiáo xìng mìng le, nǐ yě kě lián jiàn wǒ shēng shēn fù mǔ, jiù wǒ yī jiù! zhào cōng dào: méi shì yòu jiāng zhè xiē shuō huà lái kǒng xià rén, biàn yǒu xiē dé tì hái liǎo bù chéng? yào sǐ biàn sǐ le, huó zài zhè lǐ yě méi gàn! liù lǎo tīng bà, chě zhù zhào cōng, hào tiān hào dì de kū, zhào cōng bēn tuō le shēn, jìng jìn qù le. yǒu rén quàn zhù le liù lǎo, qiě zì huí qù. liù lǎo qiān sī wàn xiǎng, ruò wáng sān lái shí, zěn shēng cuò zhì? rén jí jì shēng, liù lǎo xiǎng le bàn rì, hū rán de dào: yǒu le, yǒu le. chú fēi rú cǐ rú cǐ, chú le zhè yī jiàn, zhēn biàn sǐ yě méi gàn. kàn kàn tiān sè wǎn lái, liù lǎo chī le xiē yè fàn zì shuì.
話休絮煩。隔了兩日,只見王三又來索取那劉家四百兩銀子利錢,一發重大。六老手足無措,只得詭說道:「已和我兒子借得兩個元寶在此,待將去傾銷一傾銷,且請回步,來早拜還。」王三見六老是個誠實人,況又不怕他走了那裡去,只得回家。六老想道:「雖然哄了他去,這癤少不得要出膿,怎賴得過?」又走過來對趙聰道:「今日王三又來索劉家的利錢,吾如今實是只有這一條性命了,你也可憐見我生身父母,救我一救!」趙聰道:「沒事又將這些說話來恐嚇人,便有些得替還了不成?要死便死了,活在這裡也沒幹!」六老聽罷,扯住趙聰,號天號地的哭,趙聰奔脫了身,竟進去了。有人勸住了六老,且自回去。六老千思萬想,若王三來時,怎生措置?人極計生,六老想了半日,忽然的道:「有了,有了。除非如此如此,除了這一件,真便死也沒幹。」看看天色晚來,六老吃了些夜飯自睡。
què shuō zhào cōng fū qī liǎng gè, chī bà le yè fàn, xǐ le jiǎo shǒu, chuī miè le huǒ qù shuì. zhào cōng què shuì bù wěn, qīng mián zài chuáng. zhǐ tīng dé fáng lǐ yǒu xiē jiǎo bù xiǎng, yí shì yǒu zéi, què bù zuò shēng. yuán lái zhào cōng yīn yǒu jiā zī, shí cháng fáng zéi, zuò zhěng bèi de. tīng le yī huì, yòu wén dé mén ér yǐn yǐn kāi xiǎng, jiàn jiàn yǒu xiē xī sū zhī shēng, jiāng jìn chuáng biān. zhào cōng zhǐ bù zuò shēng, yuē mó lái dé qiè jìn, qiāo qiāo de chuáng dǐ xià shí qǐ píng rì cáng xià de fǔ tóu, chèn zhuó shǒu shì yī pī, zhǐ tīng dé pū dì yī xiǎng, wàng chuáng qián dào le. zhào cōng lián máng pá qǐ lái, tà zhù shēn zi, zài jiā liǎng fǔ, jiàn jì rán wú shēng, zhī shì yǐ sǐ. huāng máng jiào xǐng yīn shì dào: fáng lǐ yǒu zéi, yǐ kǎn sǐ le. diǎn qǐ huǒ lái, kǒng pà wài miàn hái yǒu bàn zéi, xiān jiào pò le dì fāng lín shě. duō yǒu rén zǒu qǐ lái jiù hù, zhǐ jiàn qiáng mén zuǒ cè lǎo dà yī gè bì dòng, yǐ tīng jiàn zhào cōng jiào dào: kǎn sǐ le yī gè zéi zài fáng lǐ. yī qí yōng jìn lái kàn, guǒ rán yī gè sǐ shī, tóu pī zuò le liǎng bàn. zhòng rén kàn le, yǒu yǎn kuài de jiào dào: zhè què bú shì zhào liù lǎo! zhòng rén zǐ xì qí lái xiāng le yī huí, duō dào: shì yě, shì yě. què wèi shén zuò zéi tōu zì jiā de dōng xī? què bèi ér zi shā le, hǎo qī qiāo zuò guài de shì! yǒu de dào: bú shì tōu dōng xī, gǎn shì lǎo méi lián chǐ yào pá huī, ér zi fèn hèn, jiè zhè gè zéi míng shā le. nà lǎo chéng de dào: bú yào hú cáo! liù lǎo píng shēng bú shì zhè yàng rén. zhào cōng fū qī shí bù zhī shì shén me yuán gù, ráo nǐ píng shí hǎo huá, dào zhè shí jié bù yóu nǐ bù dāi le. yī tóu jiǎ kū, yī tóu fēn shuō dào: shí bù zhī shì wǒ jiā lǎo ér, zhǐ rèn shì zéi, wèi cǐ bù wèn shì yóu shā le. zhǐ kàn zhè qiáng dòng, xū zhī bú shì wǒ gù yì de. zhòng rén dào: jì shì zuò zéi lái tōu, nǐ yè wǎn jiān bù fēn zào bái, guài nǐ bù dé. zhǐ shì shì tǐ zhòng dà, miǎn bù dé bào guān. hōng le yī yè, què hǎo tiān míng. zhòng rén yā le zhào cōng dào xiàn qián qù. zhè lǐ yīn shì yě xīn huāng le, shōu shí le xiē cái wù àn dì dào xiàn lǐ dǎ diǎn qù shǐ yòng.
卻說趙聰夫妻兩個,吃罷了夜飯,洗了腳手,吹滅了火去睡。趙聰卻睡不穩,清眠在床。只聽得房裡有些腳步響,疑是有賊,卻不做聲。元來趙聰因有家資,時常防賊,做整備的。聽了一會,又聞得門兒隱隱開響,漸漸有些窸窣之聲,將近床邊。趙聰只不做聲,約模來得切近,悄悄的床底下拾起平日藏下的斧頭,趁着手勢一劈,只聽得撲地一響,望床前倒了。趙聰連忙爬起來,踏住身子,再加兩斧,見寂然無聲,知是已死。慌忙叫醒殷氏道:「房裡有賊,已砍死了。」點起火來,恐怕外面還有伴賊,先叫破了地方鄰舍。多有人走起來救護,只見牆門左側老大一個壁洞,已聽見趙聰叫道:「砍死了一個賊在房裡。」一齊擁進來看,果然一個死屍,頭劈做了兩半。眾人看了,有眼快的叫道:「這卻不是趙六老!」眾人仔細齊來相了一回,多道:「是也,是也。卻為甚做賊偷自家的東西?卻被兒子殺了,好蹊蹺作怪的事!」有的道:「不是偷東西,敢是老沒廉恥要扒灰,兒子憤恨,借這個賊名殺了。」那老成的道:「不要胡嘈!六老平生不是這樣人。」趙聰夫妻實不知是什麼緣故,饒你平時好猾,到這時節不由你不呆了。一頭假哭,一頭分說道:「實不知是我家老兒,只認是賊,為此不問事由殺了。只看這牆洞,須知不是我故意的。」眾人道:「既是做賊來偷,你夜晚間不分皂白,怪你不得。只是事體重大,免不得報官。」哄了一夜,卻好天明。眾人押了趙聰到縣前去。這裡殷氏也心慌了,收拾了些財物暗地到縣裡打點去使用。
nǎ zhī xiàn xìng zhāng, míng jìn, wèi rén qīng lián zhèng zhí, gèng jiān cōng chá fēi cháng. nà shí shēng táng, jiàn zhòng rén yā zhè zhào cōng jìn lái, wèn le yuán gù, chāi rén xiāng yàn le shī shǒu. zhāng jìn dào shì yǐ zi shā fù, gāi wèn shí è zhòng zuì. páng biān zǒu guò yī gè chéng xíng kǒng mù, bǐng dào: zhào cōng yǐ zi shā fù, zuì fàn yí zhòng què shí shì yè jù dào, bù zhī shì fù, yòu bù yí zuò dà pì. nèi xiē dì fāng lǐ lín yě shì yì bān shuō huà. zhāng jìn yóu zhòng rén shuō, jìng tí qǐ bǐ lái pàn dào: zhào cōng shā zéi kě shù, bù xiào dāng zhū! zi yǒu yú cái, ér shǐ fù pín wèi dào, bù xiào míng yǐ! sǐ hé cí yān? pàn bì, jí jiāng zhào cōng zhòng guì sì shí, shàng le sǐ qiú jiā, yā rù láo lǐ. zhòng rén shuí gǎn kāi kǒu? kuàng zhào cōng nèi xiē bù xiào de guāng jǐng, zhòng rén yī xiàng jiǔ wén. jiàn zhāng jìn duàn dé gōng míng, jǐn jiē xīn fú. zhāng jìn yòu zé lìng shōu zhào cōng jiā cái, mǎi guān bìn liàn le liù lǎo. yīn shì zòng yǒu pū tiān de běn shì, dí guó de jiā sī, yě méi mén lù kě tōng, zhǐ hǎo duō shǐ yòng xiē yín zi, shí cháng wǎng jiān zhōng kàn qù zhào cōng yī fān. bù xiǎng jìn jiān duō cì, rě le láo wēn, bù shàng yī gè yuè sǐ le, zhào cōng yuán shì shòu xiǎng guò lái de, zěn áo dé líng yǔ zhī kǔ? yīn shì jì sǐ, méi rén sòng fàn, è le sān rì, sǐ zài láo zhōng. tuō chū láo dòng, pāo shī zài qiān rén kēng lǐ. zhè biàn shì nà bù xiào fù mǔ zhī bào. zhāng jìn gèng zhe jiāng zhào cōng yī yīng jiā cái rù guān, nà shí liú shàng hù chǔ yuán wài bìng liù lǎo píng rì de zhài zhǔ, duō zhí le yuán qì, bǐng le zhāng jìn. yī yī duō pài hái le, qí yú suǒ yǒu, xī xíng rù kù. tā liǎng gè kè bō le zhè yī shēng, zì jǐ de fù mǔ yě bù néng gōu jìn tā yī wén qián chāo, sī liang jī zǎn lái chuán shòu zi sūn wèi yǒng yuǎn zhī jì. shuí zhī jiā sī fù zhī wū yǒu, bìng zì jǐ yě wú zàng shēn zhī suǒ. yào jiàn tiān lǐ zhāo zhāng, bào yīng bù shuǎng. zhèng shì:
那知縣姓張,名晉,為人清廉正直,更兼聰察非常。那時升堂,見眾人押這趙聰進來,問了緣故,差人相驗了屍首。張晉道是「以子殺父,該問十惡重罪。」旁邊走過一個承行孔目,稟道:「趙聰以子殺父,罪犯宜重;卻實是夜拒盜,不知是父,又不宜坐大辟。」那些地方里鄰也是一般說話。張晉由眾人說,徑提起筆來判道:「趙聰殺賊可恕,不孝當誅!子有餘財,而使父貧為盜,不孝明矣!死何辭焉?」判畢,即將趙聰重貴四十,上了死囚枷,押入牢里。眾人誰敢開口?況趙聰那些不孝的光景,眾人一向久聞。見張晉斷得公明,盡皆心服。張晉又責令收趙聰家財,買棺殯殮了六老。殷氏縱有撲天的本事,敵國的家私,也沒門路可通,只好多使用些銀子,時常往監中看覷趙聰一番。不想進監多次,惹了牢瘟,不上一個月死了,趙聰原是受享過來的,怎熬得囹圄之苦?殷氏既死,沒人送飯,餓了三日,死在牢中。拖出牢洞,拋屍在千人坑裡。這便是那不孝父母之報。張晉更着將趙聰一應家財入官,那時劉上戶、褚員外並六老平日的債主,多執了原契,稟了張晉。一一多派還了,其餘所有,悉行入庫。他兩個刻剝了這一生,自己的父母也不能勾近他一文錢鈔,思量積攢來傳授子孫為永遠之計。誰知家私付之烏有,並自己也無葬身之所。要見天理昭彰,報應不爽。正是:
yóu lái tiān wǎng huī huī, hé céng lòu què ā shuí?
由來天網恢恢,何曾漏卻阿誰?
wáng fǎ hái xū tuī kān, shén míng liào bù chā chí.
王法還須推勘,神明料不差池。