sēng jiā luó guó
○僧伽罗国
sēng jiā luó guó zhōu qī qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sì shí yú lǐ. tǔ dì wò rǎng, qì xù wēn shǔ, jià sè shí bō, huā guǒ jù fán. rén hù yīn shèng, jiā chǎn fù ráo. qí xíng bēi hēi, qí xìng guǎng liè. hào xué shàng dé, chóng shàn qín fú.
僧伽罗国周七千余里,国大都城周四十余里。土地沃壤,气序温暑,稼穑时播,花果具繁。人户殷盛,家产富饶。其形卑黑,其性犷烈。好学尚德,崇善勤福。
yī zhí shī zi chuán shuō
一、执师子传说
cǐ guó běn bǎo zhǔ yě, duō yǒu zhēn bǎo, qī zhǐ guǐ shén. qí hòu nán yìn dù yǒu yī guó wáng, nǚ pīng lín guó, jí rì sòng guī, lù féng shī zi, shì wèi zhī tú qì nǚ táo nàn, nǚ zài yú zhōng, xīn gān sàng mìng. shí shī zi wáng fù nǚ ér qù, rù shēn shān, chù yōu gǔ, bǔ lù cǎi guǒ, yǐ shí zī gěi. jì jī suì yuè, suì yùn nán nǚ, xíng mào tóng rén, xìng zhǒng chù yě. nán jiàn zhǎng dà, lì gé měng shòu. nián fāng ruò guàn, rén zhì sī fā, qǐng qí mǔ yuē:" wǒ hé wèi hū? fù zé yě shòu, mǔ nǎi shì rén, jì fēi zú lèi, rú hé pèi ǒu?" mǔ nǎi shù xī shì yǐ gào qí zi. zǐ yuē:" rén chù shū tú, yí sù táo shì." mǔ yuē:" wǒ xiān yǐ táo, bù néng zì jì." qí zi yú hòu zhú shī zi fù, dēng shān yú lǐng, chá qí yóu zhǐ, kě yǐ táo nàn. cì fù qù yǐ, suì dān fù mǔ mèi, xià qū rén lǐ. mǔ yuē:" yí gè shèn mì, wù shuō shì yuán, rén huò zhī wén, qīng bǐ wǒ děng." yú shì zhì fù běn guó, guó fēi jiā zú, zōng sì yǐ miè. tóu jì yì rén, rén wèi zhī yuē:" ěr cáo hé guó rén yě?" yuē:" wǒ běn cǐ guó, liú lí yì yù, zǐ mǔ xiāng xié, lái guī gù lǐ." rén jiē āi mǐn, gèng gòng zī gěi. qí shī zi wáng hái wú suǒ jiàn, zhuī liàn nán nǚ, fèn huì jì fā, biàn chū shān gǔ, wǎng lái cūn yì, páo xiào zhèn hǒu, bào hài rén wù, cán dú shēng lèi, yì rén zhé chū, suì qǔ ér shā. jī gǔ chuī bèi, fù nǔ chí máo, qún cóng chéng lǚ, rán hòu miǎn hài. qí wáng jù rén huà zhī bù qià yě, nǎi zòng liè zhě, qī yú qín huò. wáng gōng lǜ sì bīng, zhòng yǐ wàn jì, yǎn báo lín sǒu, mí kuà shān gǔ. shī zi zhèn hǒu, rén chù pì yì. jì bù qín huò, xún fù zhāo mù, qí yǒu qín zhí shī zi chú guó huàn zhě, dāng chóu zhòng shǎng, shì jīng mào jī. qí zi wén wáng zhī lìng, nǎi wèi mǔ yuē:" jī hán yǐ shèn, yí kě yìng mù, huò yǒu suǒ de, yǐ xiāng fǔ yù." mǔ yuē:" yán bù kě ruò shì! bǐ suī chù yě, yóu wèi fù yān, qǐ yǐ jiān xīn, ér xìng nì hài?" zǐ yuē:" rén chù yì lèi, lǐ yì ān zài? jì yǐ wéi zǔ, cǐ xīn hé jì?" nǎi xiù xiǎo dāo, chū yīng zhāo mù. shì shí qiān zhòng wàn qí, yún tún wù hé, shī zi jù zài lín zhōng, rén mò gǎn jìn. zi jí qí qián, fù suì xún fú, yú shì hū qīn ài wàng nù, nǎi zì rèn yú fù zhōng, shàng huái cí ài, yóu wú fèn dú, nǎi zhì kū fù, hán kǔ ér sǐ. wáng yuē:" sī hé rén zāi, ruò cǐ zhī yì dì?" yòu zhī yǐ fú lì, zhèn zhī yǐ wēi huò, rán hòu jù chén shǐ mò, bèi shù qíng shì. wáng yuē:" nì zāi! fù ér shàng hài, kuàng fēi qīn hū? chù zhǒng nán xún, xiōng qíng yì dòng. chú mín zhī hài, qí gōng dà yǐ duàn fù zhī mìng, qí xīn nì yǐ. zhòng shǎng yǐ chóu qí gōng, yuǎn fàng yǐ zhū qí nì, zé guó diǎn bù kuī, wáng yán bù èr." yú shì zhuāng èr dà chuán, duō chǔ liáng qiǔ. mǔ liú zài guó, zhōu gěi shǎng gōng, zǐ nǚ gè cóng yī zhōu, suí bō piāo dàng. qí nán chuán fàn hǎi zhì cǐ bǎo zhǔ, jiàn fēng zhēn yù, biàn yú zhōng zhǐ. qí hòu shāng rén cǎi bǎo, fù zhì zhǔ zhōng, nǎi shā qí shāng zhǔ, liú qí zǐ nǚ. rú shì fán xī, zǐ sūn zhòng duō, suì lì jūn chén, yǐ wèi shàng xià, jiàn dū zhù yì, jù yǒu jiāng yù. yǐ qí xiān zǔ qín zhí shī zi, yīn jǔ yuán gōng, ér wèi guó hào. qí nǚ chuán zhě, fàn zhì bō lá sī xī, shén guǐ suǒ mèi, chǎn yù qún nǚ, gù jīn xī dà nǚ guó shì yě. gù shī zi guó rén xíng mào bēi hēi, fāng yí dà sǎng, qíng xìng guǎng liè, ān rěn zhèn dú, sī yì měng shòu yí zhǒng. gù qí rén duō yǒng jiàn. sī yī shuō yě.
此国本宝渚也,多有珍宝,栖止鬼神。其后南印度有一国王,女娉邻国,吉日送归,路逢师子,侍卫之徒弃女逃难,女在舆中,心甘丧命。时师子王负女而去,入深山,处幽谷,捕鹿采果,以时资给。既积岁月,遂孕男女,形貌同人,性种畜也。男渐长大,力格猛兽。年方弱冠,人智斯发,请其母曰:“我何谓乎?父则野兽,母乃是人,既非族类,如何配偶?”母乃述昔事以告其子。子曰:“人畜殊途,宜速逃逝。”母曰:“我先已逃,不能自济。”其子于后逐师子父,登山逾岭,察其游止,可以逃难。伺父去已,遂担负母妹,下趋人里。母曰:“宜各慎密,勿说事源,人或知闻,轻鄙我等。”于是至父本国,国非家族,宗祀已灭。投寄邑人,人谓之曰:“尔曹何国人也?”曰:“我本此国,流离异域,子母相携,来归故里。”人皆哀愍,更共资给。其师子王还无所见,追恋男女,愤恚既发,便出山谷,往来村邑,咆哮震吼,暴害人物,残毒生类,邑人辄出,遂取而杀。击鼓吹贝,负弩持矛,群从成旅,然后免害。其王惧仁化之不洽也,乃纵猎者,期于擒获。王躬率四兵,众以万计,掩薄林薮,弥跨山谷。师子震吼,人畜辟易。既不擒获,寻复招募,其有擒执师子除国患者,当酬重赏,式旌茂绩。其子闻王之令,乃谓母曰:“饥寒已甚,宜可应募,或有所得,以相抚育。”母曰:“言不可若是!彼虽畜也,犹谓父焉,岂以艰辛,而兴逆害?”子曰:“人畜异类,礼义安在?既以违阻,此心何冀?”乃袖小刀,出应招募。是时千众万骑,云屯雾合,师子踞在林中,人莫敢近。子即其前,父遂驯伏,于是乎亲爱忘怒,乃剚刃于腹中,尚怀慈爱,犹无忿毒,乃至刳腹,含苦而死。王曰:“斯何人哉,若此之异地?”诱之以福利,震之以威祸,然后具陈始末,备述情事。王曰:“逆哉!父而尚害,况非亲乎?畜种难驯,凶情易动。除民之害,其功大矣;断父之命,其心逆矣。重赏以酬其功,远放以诛其逆,则国典不亏,王言不贰。”于是装二大船,多储粮糗。母留在国,周给赏功,子女各从一舟,随波飘荡。其男船泛海至此宝渚,见丰珍玉,便于中止。其后商人采宝,复至渚中,乃杀其商主,留其子女。如是繁息,子孙众多,遂立君臣,以位上下,建都筑邑,据有疆域。以其先祖擒执师子,因举元功,而为国号。其女船者,泛至波剌斯西,神鬼所魅,产育群女,故今西大女国是也。故师子国人形貌卑黑,方颐大颡,情性犷烈,安忍鸩毒,斯亦猛兽遗种。故其人多勇健。斯一说也。
èr sēng jiā luó chuán shuō
二、僧伽罗传说
fó fǎ suǒ jì, zé yuē: xī cǐ bǎo zhōu dà tiě chéng zhōng, wǔ bǎi luó chà nǚ zhī suǒ jū yě. chéng lóu zhī shàng shù èr gāo chuáng, biǎo jí xiōng zhī xiāng, yǒu jí shì jí chuáng dòng, yǒu xiōng shì xiōng chuáng dòng. héng cì shāng rén zhì bǎo zhōu zhě, biàn biàn wéi měi nǚ, chí xiāng huā, zòu yīn yuè, chū yíng wèi wèn, yòu rù tiě chéng, lè yàn huì yǐ, ér zhì tiě láo zhōng, jiàn qǔ shí zhī. shí shàn bù zhōu yǒu dà shāng zhǔ sēng jiā zhě, qí zi zì sēng jiā luó. fù jì nián lǎo, dài zhī jiā wù, yǔ wǔ bǎi shāng rén rù hǎi cǎi bǎo, fēng bō piāo dàng, yù zhì bǎo zhōu. shí luó chà nǚ wàng jí chuáng dòng, biàn jī xiāng huā, gǔ zòu yīn yuè, xiāng xié yíng hòu, yòu rù tiě chéng. shāng zhǔ yú shì duì luó chà nǚ wáng huān yú lè huì, zì yú shāng lǚ, gè xiāng pèi hé, mí lì suì shí, jiē shēng yī zi. zhū luó chà nǚ qíng shū gù rén, yù yōu zhī tiě láo, gèng cì shāng lǚ. shí sēng jiā luó yè gǎn è mèng, zhī fēi jí xiáng, qiè qiú guī lù, yù zhì tiě láo, nǎi wén bēi hào zhī shēng. suì shēng gāo shù, wèn yuē:" shuí xiāng jū zhí, ér cǐ yuàn shāng?" yuē:" ěr bù zhī yé? chéng zhōng zhū nǚ, bìng shì luó chà, xī yòu wǒ cáo rù chéng yú lè. jūn jì jiāng zhì, yōu láo wǒ cáo, jiàn chōng suǒ shí, jīn yǐ tài bàn, jūn děng bù jiǔ yì zāo cǐ huò." sēng jiā luó yuē:" dāng tú hé jì, kě miǎn wēi nàn?" duì yuē:" wǒ wén hǎi bīn yǒu yì tiān mǎ, zhì chéng qí qǐng, bì xiāng jì dù." sēng jiā luó wén yǐ, qiè gào shāng lǚ, gòng wǎng hǎi bīn, zhuān jīng qiú jiù. shì shí tiān mǎ lái gào rén yuē:" ěr bèi gè zhí wǒ máo liè, bù huí gù zhě, wǒ jì rǔ cáo, yuè hǎi miǎn nán, zhì shàn bù zhōu, jí dá xiāng guó." zhū shāng rén fèng zhǐ gào, zhuān yī wú èr, zhí qí máo liè. tiān mǎ nǎi téng xiāng yún lù, yuè jì hǎi àn. zhū luó chà nǚ hū jué fū táo, suì xiāng gào yǔ, yì qí suǒ qù, gè xié zhì zǐ líng xū wǎng lái. zhī zhū shāng rén jiāng chū hǎi bīn, suì xiāng zhào mìng, fēi xíng yuǎn fǎng. cháng wèi yú shí, yù zhū shāng lǚ, bēi xǐ jù zhì, tì lèi jiāo liú, gè yǎn qì ér yán yuē:" wǒ wéi gǎn yù, xìng huì liáng rén, shì jiā yǒu qìng, ēn ài yǐ jiǔ, ér jīn yuǎn qì, qī zǐ gū yí, yōu yōu cǐ xīn, shuí qí néng rěn? xìng yuàn liú gù, xiāng yǔ hái chéng." shāng rén zhī xīn wèi kěn huí lǜ, zhū luó chà nǚ cè shuō wú gōng, suì zòng yāo mèi, bèi xíng jiāo huò. shāng lǚ ài liàn, qíng nán kān rěn, xīn yí qù liú, shēn jiē tuì duò. luó chà zhū nǚ gèng xiāng bài hè, yǔ bǐ shāng rén xié chí ér qù. sēng jiā luó zhě, zhì huì shēn gù, xīn wú zhì lèi, dé yuè dà hǎi, miǎn sī wēi nàn. shí luó chà nǚ wáng kōng hái tiě chéng, zhū nǚ wèi yuē:" rǔ wú zhì lüè, wèi fū suǒ qì, jì guǎ yì néng, yí wù jū cǐ." shí luó chà nǚ wáng chí suǒ shēng zǐ, fēi zhì sēng jiā luó qián, zòng jí mèi huò, yòu qǐng lìng hái. sēng jiā luó kǒu sòng shén zhòu, shǒu huī lì jiàn, chì ér gào yuē:" rǔ shì luó chà, wǒ nǎi shì rén, rén guǐ yì lù, fēi qí pǐ hé. ruò kǔ xiāng bī, dāng duàn rǔ mìng." luó chà nǚ zhī yòu huò zhī bù suí yě, líng xū ér qù, zhì sēng jiā luó jiā, wèi qí fù sēng jiā yuē:" wǒ shì mǒu guó wáng nǚ, sēng jiā qǔ wǒ wèi qī, shēng yī zi yǐ, jī chí bǎo huò, lái huán xiāng guó. fàn hǎi zāo fēng, zhōu jí piào méi, wéi wǒ zǐ mǔ jí sēng jiā luó, jǐn ér huò jì. shān chuān dào zǔ, dòng něi jiān xīn, yī yán wǔ yì, suì jiàn qì yí, lì yán bù xùn, mà wèi luó chà. guī zé jiā guó liáo yuǎn, zhǐ zé gū yí jī lǚ. jìn tuì wú yī, gǎn chén qíng shì." sēng jiā yuē:" chéng rú suǒ yán, yí shí jí rù shì." jū wèi jiǔ, sēng jiā luó zhì. fù wèi zhī yuē:" hé zhòng cái bǎo, ér qīng qī zǐ?" sēng jiā luó yuē:" cǐ luó chà nǚ yě." zé yǐ xiān shì jù bái fù mǔ, ér qīn zōng qī shǔ xián shì qū zhú. shí luó chà nǚ suì yǐ sù wáng, wáng yù zuì sēng jiā luó. sēng jiā luó yuē:" luó chà zhī nǚ, qíng duō yāo huò." wáng yǐ wéi bù chéng yě, ér qíng yuè qí shū měi, wèi sēng jiā luó yuē:" bì qì cǐ nǚ, jīn liú hòu gōng." sēng jiā luó yuē:" kǒng wèi zāi huò. sī jì luó chà, shí wéi xuè ròu." wáng bù tīng sēng jiā luó zhī yán, suì nà wèi qī. qí hòu yè fēn, fēi hái bǎo zhǔ, zhào yú wǔ bǎi luó chà guǐ nǚ gòng zhì wáng gōng, yǐ dú zhòu shù cán hài gōng zhōng, fán zhū rén chù, shí ròu yǐn xuè, chí qí yú shī, hái guī bǎo zhǔ. dàn rì qún chén cháo jí, wáng mén bì ér bù kāi, hòu tīng jiǔ zhī, bù wén rén yǔ. yú shì pái qí hù, pì qí mén, xiāng cóng qū jiǎng, suì zhì gōng tíng, qù qí wú rén, wéi yǒu hái gǔ. qún guān liáo zuǒ xiāng gù shī tú, bēi hào tòng kū, mò cè huò yuán. sēng jiā luó jù gào shǐ mò, chén shù xìn rán, huò zì zhāo yǐ. yú shì guó fǔ lǎo chén qún guān sù jiàng, lì wèn míng dé, tuī jù chóng gāo, xián yǎng sēng jiā luó zhī fú zhì yě, nǎi xiāng yì yuē:" fū jūn rén zhě, qǐ gǒu qiě zāi? xiān zī fú zhì, cì tǐ míng zhé, fēi fú zhì wú yǐ xiǎng bǎo wèi, fēi míng zhé hé yǐ lǐ jī wù? sēng jiā luó zhě, sī qí rén yǐ. mèng chá huò jī, gǎn yìng tiān mǎ, zhōng yǐ jiàn zhǔ, zhì zú móu shēn. lì yùn zài zī, wéi xīn chéng yǒng." zhòng shù lè tuī, zūn lì wèi wáng. sēng jiā luó cí bù huò miǎn, yǔn zhí qí zhōng, gōng yī qún guān, suì jí wáng wèi. yú shì yán gé qián bì, biǎo shì xián liáng. nǎi xià lìng yuē:" wú xiān shāng lǚ zài luó chà guó, sǐ shēng mò cè, shàn è bù fēn. jīn jiāng jiù nán, yí zhěng bīng jiǎ, zhěng wēi xù huàn, guó zhī fú yě shōu zhēn cáng bǎo, guó zhī lì yě." yú shì zhì bīng, fú hǎi ér wǎng. shí tiě chéng shàng xiōng chuáng suì dòng, zhū luó chà nǚ dǔ ér huáng bù, biàn zòng yāo mèi, chū yíng yòu kuáng. wáng sù zhī qí zhà, lìng zhū bīng shì kǒu sòng shén zhòu, shēn fèn wǔ wēi. zhū luó chà nǚ diān zhuì tuì bài, huò táo yǐn gū dǎo, huò shěn nì hóng liú. yú shì huǐ tiě chéng, pò tiě láo, jiù dé shāng rén, duō huò zhēn bǎo. zhāo mù lí shù, qiān jū bǎo zhōu, jiàn dū zhù yì, suì yǒu guó yān. yīn yǐ wáng míng ér wèi guó hào. sēng jiā luó zhě, jí shì jiā rú lái běn shēng zhī shì yě.
佛法所记,则曰:昔此宝洲大铁城中,五百罗刹女之所居也。城楼之上竖二高幢,表吉凶之相,有吉事吉幢动,有凶事凶幢动。恒伺商人至宝洲者,便变为美女,持香花,奏音乐,出迎慰问,诱入铁城,乐燕会已,而置铁牢中,渐取食之。时赡部洲有大商主僧伽者,其子字僧伽罗。父既年老,代知家务,与五百商人入海采宝,风波飘荡,遇至宝洲。时罗刹女望吉幢动,便赍香花,鼓奏音乐,相携迎候,诱入铁城。商主于是对罗刹女王欢娱乐会,自余商侣,各相配合,弥历岁时,皆生一子。诸罗刹女情疏故人,欲幽之铁牢,更伺商侣。时僧伽罗夜感恶梦,知非吉祥,窃求归路,遇至铁牢,乃闻悲号之声。遂升高树,问曰:“谁相拘絷,而此怨伤?”曰:“尔不知耶?城中诸女,并是罗刹,昔诱我曹入城娱乐。君既将至,幽牢我曹,渐充所食,今已太半,君等不久亦遭此祸。”僧伽罗曰:“当图何计,可免危难?”对曰:“我闻海滨有一天马,至诚祈请,必相济渡。”僧伽罗闻已,窃告商侣,共往海滨,专精求救。是时天马来告人曰:“尔辈各执我毛鬛,不回顾者,我济汝曹,越海免难,至赡部洲,吉达乡国。”诸商人奉指告,专一无贰,执其髦鬛。天马乃腾骧云路,越济海岸。诸罗刹女忽觉夫逃,遂相告语,异其所去,各携稚子凌虚往来。知诸商人将出海滨,遂相召命,飞行远访。尝未逾时,遇诸商侣,悲喜俱至,涕泪交流,各掩泣而言曰:“我惟感遇,幸会良人,室家有庆,恩爱已久,而今远弃,妻子孤遗,悠悠此心,谁其能忍?幸愿留顾,相与还城。”商人之心未肯回虑,诸罗刹女策说无功,遂纵妖媚,备行娇惑。商侣爱恋,情难堪忍,心疑去留,身皆退堕。罗刹诸女更相拜贺,与彼商人携持而去。僧伽罗者,智慧深固,心无滞累,得越大海,免斯危难。时罗刹女王空还铁城,诸女谓曰:“汝无智略,为夫所弃,既寡艺能,宜勿居此。”时罗刹女王持所生子,飞至僧伽罗前,纵极媚惑,诱请令还。僧伽罗口诵神咒,手挥利剑,叱而告曰:“汝是罗刹,我乃是人,人鬼异路,非其匹合。若苦相逼,当断汝命。”罗刹女知诱惑之不遂也,凌虚而去,至僧伽罗家,谓其父僧伽曰:“我是某国王女,僧伽娶我为妻,生一子矣,赍持宝货,来还乡国。泛海遭风,舟楫漂没,惟我子母及僧伽罗,仅而获济。山川道阻,冻馁艰辛,一言忤意,遂见弃遗,詈言不逊,骂为罗刹。归则家国辽远,止则孤遗羁旅。进退无依,敢陈情事。”僧伽曰:“诚如所言,宜时即入室。”居未久,僧伽罗至。父谓之曰:“何重财宝,而轻妻子?”僧伽罗曰:“此罗刹女也。”则以先事具白父母,而亲宗戚属咸事驱逐。时罗刹女遂以诉王,王欲罪僧伽罗。僧伽罗曰:“罗刹之女,情多妖惑。”王以为不诚也,而情悦其淑美,谓僧伽罗曰:“必弃此女,今留后宫。”僧伽罗曰:“恐为灾祸。斯既罗刹,食唯血肉。”王不听僧伽罗之言,遂纳为妻。其后夜分,飞还宝渚,召余五百罗刹鬼女共至王宫,以毒咒术残害宫中,凡诸人畜,食肉饮血,持其余尸,还归宝渚。旦日群臣朝集,王门闭而不开,候听久之,不闻人语。于是排其户,辟其门,相从趋讲,遂至宫庭,阒其无人,惟有骸骨。群官僚佐相顾失图,悲号恸哭,莫测祸源。僧伽罗具告始末,臣庶信然,祸自招矣。于是国辅、老臣、群官、宿将,历问明德,推据崇高,咸仰僧伽罗之福智也,乃相议曰:“夫君人者,岂苟且哉?先资福智,次体明哲,非福智无以享宝位,非明哲何以理机务?僧伽罗者,斯其人矣。梦察祸机,感应天马,忠以谏主,智足谋身。历运在兹,惟新成咏。”众庶乐推,尊立为王。僧伽罗辞不获免,允执其中,恭揖群官,遂即王位。于是沿革前弊,表式贤良。乃下令曰:“吾先商侣在罗刹国,死生莫测,善恶不分。今将救难,宜整兵甲,拯危恤患,国之福也;收珍藏宝,国之利也。”于是治兵,浮海而往。时铁城上凶幢遂动,诸罗刹女睹而惶怖,便纵妖媚,出迎诱诳。王素知其诈,令诸兵士口诵神咒,身奋武威。诸罗刹女蹎坠退败,或逃隐孤岛,或沈溺洪流。于是毁铁城,破铁牢,救得商人,多获珍宝。招募黎庶,迁居宝洲,建都筑邑,遂有国焉。因以王名而为国号。僧伽罗者,即释迦如来本生之事也。
sān fó jiào èr bù
三、佛教二部
sēng jiā luó guó xiān shí wéi zōng yín sì. fú qù shì hòu dì yī bǎi nián, wú yōu wáng dì mó xī yīn tuó luó shě lí yù ài, zhì qiú shèng guǒ, dé liù shén tōng, jù bā jiě tuō, zú bù xū kōng, lái yóu cǐ guó, hóng xuān zhèng fǎ, liú bù yí jiào. zì zī yǐ jiàng, fēng sú chún xìn. qié lán shù bǎi suǒ, sēng tú èr wàn yú rén, zūn xíng dà chéng shàng zuò bù fǎ. fó jiào zhì hòu èr bǎi yú nián, gè shàn zhuān mén, fēn chéng èr bù: yī yuē mó hē pí hē luó zhù bù, chì dà chéng, xí xiǎo jiào. èr yuē ā bá yé qí lí zhù bù, xué jiān èr chéng, hóng yǎn sān zàng. sēng tú nǎi jiè xíng zhēn jié, dìng huì níng míng, yí fàn kě shī, jì jì rú yě.
僧伽罗国先时惟宗淫祀。佛去世后第一百年,无忧王弟摩醯因陁罗舍离欲爱,志求圣果,得六神通,具八解脱,足步虚空,来游此国,弘宣正法,流布遗教。自兹已降,风俗淳信。伽蓝数百所,僧徒二万余人,遵行大乘上座部法。佛教至后二百余年,各擅专门,分成二部:一曰摩诃毗诃罗住部,斥大乘,习小教。二曰阿跋耶祇厘住部,学兼二乘,弘演三藏。僧徒乃戒行贞洁,定慧凝明,仪范可师,济济如也。
sì fó yá jīng shè
四、佛牙精舍
wáng gōng cè yǒu fó yá jīng shè, gāo shù bǎi chǐ, yíng yǐ zhēn zhū, shì zhī qí bǎo. jīng shè shàng jiàn biǎo zhù, zhì bō tán mó luó jiā dà bǎo, bǎo guāng hè yì lián huī, zhào yào zhòu yè, yuǎn wàng làn ruò míng xīng. wáng yǐ fó yá rì sān guàn xǐ, xiāng shuǐ xiāng mò, huò zhuó huò fén, wù jí zhēn qí, shì xiū gōng yǎng.
王宫侧有佛牙精舍,高数百尺,莹以珍珠,饰之奇宝。精舍上建表柱,置钵昙摩罗伽大宝,宝光赫奕联晖,照曜昼夜,远望烂若明星。王以佛牙日三灌洗,香水香末,或濯或焚,务极珍奇,式修供养。
wǔ fǔ shǒu fó xiàng chuán shuō
五、俯首佛像传说
fó yá jīng shè cè yǒu xiǎo jīng shè, yì yǐ zhòng bǎo ér wèi yíng shì. zhōng yǒu jīn fó xiàng, cǐ guó xiān wáng děng shēn ér zhù, ròu jì zé guì bǎo shì yān. qí hòu yǒu dào, cì yù qiè qǔ, ér zhòng mén zhōu kǎn, wèi shǒu qīng qiē. dào nǎi záo tōng kǒng dào, rù jīng shè ér xué zhī, suì yù qǔ bǎo, xiàng jiàn gāo yuǎn. qí dào jì bù guǒ qiú, tuì ér tàn yuē:" rú lái zài xī xiū pú sà xíng, qǐ guǎng dà xīn, fā hóng shì yuàn, shàng zì shēn mìng, xià zhì guó chéng, bēi mǐn sì shēng, zhōu gěi yī qiè. jīn zhě, rú hé yí xiàng lìn bǎo? jìng yán yú cǐ, bù míng xī xíng." fú nǎi fǔ shǒu ér shòu bǎo yān. shì dào dé yǐ, xún chí huò mài, rén huò jiàn zhě, xián wèi zhī yuē:" cǐ bǎo nǎi xiān wáng jīn fó xiàng dǐng jì bǎo yě, ěr cóng hé huò, lái cǐ yù mài?" suì qín yǐ bái wáng. wáng wèn suǒ cóng dé, dào yuē:" fú zì yǔ wǒ, wǒ fēi dào yě." wáng yǐ wéi bù chéng, mìng shǐ guān yàn, xiàng yóu fǔ shǒu. wáng dǔ shèng líng, xìn xīn chún gù, bù zuì qí rén, zhòng shú qí bǎo, zhuāng yán xiàng jì, zhòng zhì dǐng yān. xiàng yīn fǔ shǒu, yǐ zhì yú jīn.
佛牙精舍侧有小精舍,亦以众宝而为莹饰。中有金佛像,此国先王等身而铸,肉髻则贵宝饰焉。其后有盗,伺欲窃取,而重门周槛,卫守清切。盗乃凿通孔道,入精舍而穴之,遂欲取宝,像渐高远。其盗既不果求,退而叹曰:“如来在昔修菩萨行,起广大心,发弘誓愿,上自身命,下至国城,悲愍四生,周给一切。今者,如何遗像吝宝?静言于此,不明昔行。”佛乃俯首而授宝焉。是盗得已,寻持货卖,人或见者,咸谓之曰:“此宝乃先王金佛像顶髻宝也,尔从何获,来此鬻卖?”遂擒以白王。王问所从得,盗曰:“佛自与我,我非盗也。”王以为不诚,命使观验,像犹俯首。王睹圣灵,信心淳固,不罪其人,重赎其宝,庄严像髻,重置顶焉。像因俯首,以至于今。
liù zhāi sēng jí cǎi bǎo
六、斋僧及采宝
wáng gōng cè jiàn dà chú, rì yíng wàn bā qiān sēng shí. shí shí jì zhì, sēng tú chí bō shòu zhuàn, jì dé shí yǐ, gè hái qí jū. zì fó jiào liú bèi, jiàn sī gōng yǎng, zǐ sūn chéng tǒng, jì yè zhì jīn. shí shù nián lái, guó zhōng zhèng luàn, wèi yǒu dìng zhǔ, nǎi fèi sī yè.
王宫侧建大厨,日营万八千僧食。食时既至,僧徒持钵受馔,既得食已,各还其居。自佛教流被,建斯供养,子孙承统,继业至今。十数年来,国中政乱,未有定主,乃废斯业。
guó bīn hǎi yú, dì chǎn zhēn bǎo, wáng qīn cí jì, shén chéng qí huò. dōu rén shì zǐ, wǎng lái qiú cǎi, chēng qí fú bào, suǒ huò bù tóng. suí dé zhū jī, fù shuì yǒu kē.
国滨海隅,地产珍宝,王亲祠祭,神呈奇货。都人士子,往来求采,称其福报,所获不同。随得珠玑,赋税有科。
qī mǎ líng jiā shān yǔ nà luó jī luó zhōu
七、〈马夌〉迦山与那罗稽罗洲
guó dōng nán yú yǒu mǎ líng lēi dèng fǎn. jiā shān, yán gǔ yōu jùn, shén guǐ yóu shě, zài xī rú lái yú cǐ shuō mǎ líng jiā jīng. jiù yuē léng jiā jīng, é yě.
国东南隅有〈马夌〉(勒邓反。)迦山,岩谷幽峻,神鬼游舍,在昔如来于此说《〈马夌〉迦经》。(旧曰楞伽经,讹也。)
guó nán fú hǎi shù qiān lǐ, zhì nà luó jī luó zhōu. zhōu rén bēi xiǎo, zhǎng yú sān chǐ, rén shēn niǎo huì. jì wú gǔ jià, wéi shí yē zi.
国南浮海数千里,至那罗稽罗洲。洲人卑小,长余三尺,人身鸟喙。既无谷稼,唯食椰子。
nà luó jī luó zhōu xī fú hǎi shù qiān lǐ, gū dǎo dōng yá yǒu shí fó xiàng, gāo bǎi yú chǐ, dōng miàn zuò, yǐ yuè ài zhū wèi ròu jì. yuè jiāng huí zhào, shuǐ jí xuán liú, pāng pèi yá lǐng, lín zhù xī hè. shí yǒu shāng lǚ, zāo fēng piāo làng, suí bō fàn làn, suì zhì gū dǎo. hǎi xián bù kě yǐ yǐn, kě fá zhě jiǔ zhī. shì shí yuè shí wǔ rì yě, xiàng dǐng liú shuǐ, zhòng jiē huò jì. yǐ wéi zhì chéng suǒ gǎn, líng shèng zhěng zhī, yú jí liú tíng, suì jīng shù rì. měi yuè yǐn gāo yán, qí shuǐ bù liú. shí shāng zhǔ yuē:" wèi bì wèi jì wǒ cáo ér liú shuǐ yě. cháng wén yuè ài zhū yuè guāng zhào jí shuǐ liú zhù ěr, jiāng fēi fó xiàng dǐng shàng yǒu cǐ bǎo yé?" suì dēng yá ér shì zhī, nǎi yǐ yuè ài zhū wèi xiàng ròu jì. dāng jiàn qí rén, shuō qí shǐ mò.
那罗稽罗洲西浮海数千里,孤岛东崖有石佛像,高百余尺,东面坐,以月爱珠为肉髻。月将回照,水即悬流,滂霈崖岭,临注谿壑。时有商侣,遭风飘浪,随波泛滥,遂至孤岛。海咸不可以饮,渴乏者久之。是时月十五日也,像顶流水,众皆获济。以为至诚所感,灵圣拯之,于即留停,遂经数日。每月隐高岩,其水不流。时商主曰:“未必为济我曹而流水也。尝闻月爱珠月光照即水流注耳,将非佛像顶上有此宝耶?”遂登崖而视之,乃以月爱珠为像肉髻。当见其人,说其始末。
guó xī fú hǎi shù qiān lǐ, zhì dà bǎo zhōu, wú rén jū zhǐ, wéi shén qī zhái. jìng yè yáo wàng, guāng zhú shān shuǐ. shāng rén wǎng zhī zhě duō yǐ, xián wú suǒ de.
国西浮海数千里,至大宝洲,无人居止,唯神栖宅。静夜遥望,光烛山水。商人往之者多矣,咸无所得。
zì dá luó pí tú guó běi rù lín yě zhōng, lì gū chéng, guò xiǎo yì, xiōng rén jié dǎng, zuò hài jī lǚ. xíng èr qiān yú lǐ, zhì gōng jiàn nà bǔ luó guó. nán yìn dù jìng.
自达罗毗荼国北入林野中,历孤城,过小邑,凶人结党,作害羁旅。行二千余里,至恭建那补罗国。(南印度境。)
gōng jiàn nà bǔ luó guó
○恭建那补罗国
gōng jiàn nà bǔ luó guó zhōu wǔ qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ. tǔ dì gāo yú, jià sè zī shèng. qì xù wēn shǔ, fēng sú zào liè. xíng mào lí hēi, qíng xìng guǎng bào. hào xué yè, shàng dé yì. qié lán bǎi yú suǒ, sēng tú wàn yú rén, dà xiǎo èr chéng jiān gōng zōng xí. tiān cí shù bǎi, yì dào zá jū.
恭建那补罗国周五千余里,国大都城周三十余里。土地膏腴,稼穑滋盛。气序温暑,风俗躁烈。形貌黧黑,情性犷暴。好学业,尚德艺。伽蓝百余所,僧徒万余人,大小二乘兼功综习。天祠数百,异道杂居。
yī wáng chéng fù jìn zhū yí jī
一、王城附近诸遗迹
wáng gōng chéng cè yǒu dà qié lán, sēng tú sān bǎi yú rén, shí wéi jùn yàn yě. qié lán dà jīng shè gāo bǎi yú chǐ, zhōng yǒu yī qiè yì chéng tài zǐ bǎo guān, gāo jiǎn èr chǐ, shì yǐ bǎo zhēn, shèng yǐ bǎo hán. měi zhì zhāi rì, chū zhì gāo zuò, xiāng huā gòng yǎng, shí fàng guāng míng.
王宫城侧有大伽蓝,僧徒三百余人,实唯俊彦也。伽蓝大精舍高百余尺,中有一切义成太子宝冠,高减二尺,饰以宝珍,盛以宝函。每至斋日,出置高座,香花供养,时放光明。
chéng cè dà qié lán zhōng yǒu jīng shè, gāo wǔ shí yú chǐ, zhōng yǒu kè tán cí shì pú sà xiàng, gāo shí yú chǐ. huò zhì zhāi rì, shén guāng zhào zhú, shì wén èr bǎi yì luó hàn zhī suǒ zào yě.
城侧大伽蓝中有精舍,高五十余尺,中有刻檀慈氏菩萨像,高十余尺。或至斋日,神光照烛,是闻二百亿罗汉之所造也。
chéng běi bù yuǎn yǒu duō luó shù lín, zhōu sān shí yú lǐ, qí yè zhǎng guǎng, qí sè guāng rùn, zhū guó shū xiě, mò bù cǎi yòng. lín zhōng yǒu sū dǔ bō, shì guò qù sì fú zuò jí jīng xíng yí jī zhī suǒ. qí cè zé yǒu wén èr bǎi yì luó hàn yí shēn shè lì sū dǔ bō yě.
城北不远有多罗树林,周三十余里,其叶长广,其色光润,诸国书写,莫不采用。林中有窣堵波,是过去四佛坐及经行遗迹之所。其侧则有闻二百亿罗汉遗身舍利窣堵波也。
chéng dōng bù yuǎn yǒu sū dǔ bō, jī yǐ qīng xiàn, yú gāo sān zhàng. wén zhū xiān zhì yuē:" cǐ zhōng yǒu rú lái shè lì, huò zhì zhāi rì, shí zhú líng guāng. zài xī rú lái yú cǐ shuō fǎ, xiàn shén tōng lì, dù zhū qún shēng.
城东不远有窣堵波,基已倾陷,余高三丈。闻诸先志曰:“此中有如来舍利,或至斋日,时烛灵光。在昔如来于此说法,现神通力,度诸群生。
chéng xī nán bù yuǎn yǒu sū dǔ bō, gāo bǎi yú chǐ, wú yōu wáng zhī suǒ jiàn yě. shì wén èr bǎi yì luó hàn yú cǐ xiàn dà shén tōng, huà dù zhòng shēng. páng yǒu qié lán, wéi yú jī zhǐ, shì bǐ luó hàn zhī suǒ jiàn yě.
城西南不远有窣堵波,高百余尺,无忧王之所建也。是闻二百亿罗汉于此现大神通,化度众生。旁有伽蓝,唯余基趾,是彼罗汉之所建也。
cóng cǐ xī běi rù dà lín yě, měng shòu bào hài, qún dào xiōng cán. xíng èr qiān sì wǔ bǎi lǐ, zhì mó hē lá chà guó. nán yìn dù jìng.
从此西北入大林野,猛兽暴害,群盗凶残。行二千四五百里,至摩诃剌侘国。(南印度境。)
mó hē lá chà guó
○摩诃剌侘国
mó hē lá chà guó zhōu liù qiān yú lǐ, guó dà dū chéng xī lín dà hé, zhōu sān shí yú lǐ. tǔ dì wò rǎng, jià sè yīn shèng. qì xù wēn shǔ, fēng sú chún zhì. qí xíng wěi dà, qí xìng ào yì, yǒu ēn bì bào, yǒu yuàn bì fù. rén huò líng rǔ, xùn mìng yǐ chóu, jiǒng jí tóu fēn, wàng shēn yǐ jì. jiāng fù yuàn yě, bì xiān gào zhī, gè pī jiān jiǎ, rán hòu zhēng fēng. lín zhèn zhú běi, bù shā yǐ jiàng. bīng jiāng shī lì, wú suǒ xíng fá, cì zhī nǚ fú, gǎn jī zì sǐ. guó yǎng yǒng shì, yǒu shù bǎi rén, měi jiāng jué zhàn, yǐn jiǔ hān zuì, yī rén cuī fēng, wàn fū cuò ruì. yù rén sì hài, guó xíng bù jiā, měi chū yóu xíng, jī gǔ qián dǎo. fù sì bào xiàng, fán shù bǎi tóu, jiāng yù zhèn zhàn, yì xiān yǐn jiǔ, qún chí dǎo jiàn, qián wú jiān dí. qí wáng shì cǐ rén xiàng, qīng líng lín guó. wáng, shā dì lì zhǒng yě, míng bǔ luó jī shě, móu yóu hóng yuǎn, rén cí guǎng bèi, chén xià shì zhī, jǐn qí zhōng yǐ. jīn jiè rì dài wáng dōng zhēng xī fá, yuǎn bīn ěr sù, wéi cǐ guó rén dú bù chén fú. lǚ lǜ wǔ yìn dù jiǎ bīng, jí mù zhào zhū guó liè jiāng, gōng wǎng tǎo fá, yóu wèi kè shèng. qí bīng yě rú cǐ, qí sú yě rú bǐ. rén zhī hào xué, xié zhèng jiān chóng. qié lán bǎi yú suǒ, sēng tú wǔ qiān yú rén, dà xiǎo èr chéng jiān gōng zōng xí. tiān cí bǎi suǒ, yì dào shén duō.
摩诃剌侘国周六千余里,国大都城西临大河,周三十余里。土地沃壤,稼穑殷盛。气序温暑,风俗淳质。其形伟大,其性傲逸,有恩必报,有怨必复。人或凌辱,殉命以雠,窘急投分,忘身以济。将复怨也,必先告之,各披坚甲,然后争锋。临阵逐北,不杀已降。兵将失利,无所刑罚,赐之女服,感激自死。国养勇士,有数百人,每将决战,饮酒酣醉,一人摧锋,万夫挫锐。遇人肆害,国刑不加,每出游行,击鼓前导。复饲暴象,凡数百头,将欲阵战,亦先饮酒,群驰蹈践,前无坚敌。其王恃此人象,轻陵邻国。王,刹帝利种也,名补罗稽舍,谋猷弘远,仁慈广被,臣下事之,尽其忠矣。今戒日大王东征西伐,远宾迩肃,惟此国人独不臣伏。屡率五印度甲兵,及募召诸国烈将,躬往讨伐,犹未克胜。其兵也如此,其俗也如彼。人知好学,邪正兼崇。伽蓝百余所,僧徒五千余人,大小二乘兼功综习。天祠百所,异道甚多。
yī fù jìn zhū jī
一、附近诸迹
dài chéng nèi wài wǔ sū dǔ bō, bìng guò qù sì fú zuò jí jīng xíng yí jī zhī suǒ, wú yōu wáng jiàn yě. zì yú shí zhuān zhū sū dǔ bō, qí shù shén duō, nán yòng bèi jǔ.
大城内外五窣堵波,并过去四佛坐及经行遗迹之所,无忧王建也。自余石砖诸窣堵波,其数甚多,难用备举。
chéng nán bù yuǎn yǒu gù qié lán, zhōng yǒu guān zì zài pú sà shí xiàng, líng jiàn qián bèi, yuàn qiú duō guǒ.
城南不远有故伽蓝,中有观自在菩萨石像,灵鉴潜被,愿求多果。
èr ā zhé luó qié lán jí shí kū
二、阿折罗伽蓝及石窟
guó dōng jìng yǒu dà shān, dié lǐng lián zhàng, zhòng luán jué yǎn. yuán yǒu qié lán, jī yú yōu gǔ, gāo táng suì yǔ, shū yá zhěn fēng, zhòng gé céng tái, bèi yán miàn hè, ā zhé luó táng yán suǒ xíng. ā luó hàn suǒ jiàn. luó hàn, xī yìn dù rén yě, qí mǔ jì zhōng, guān shēng hé qù, jiàn yú cǐ guó shòu nǚ rén shēn. luó hàn suì lái zhì cǐ, jiāng yù dǎo huà, suí jī shè shòu. rù lǐ qǐ shí, zhì mǔ shēng jiā, nǚ zǐ chí shí lái shī, rǔ biàn liú zhī, qīn shǔ jì jiàn, yǐ wéi bù xiáng. luó hàn shuō běn yīn yuán, nǚ zǐ biàn zhèng shèng guǒ. luó hàn gǎn shēng yù zhī ēn, huái yè yuán zhī zhì, jiāng chóu hòu dé, jiàn cǐ qié lán.
国东境有大山,叠岭连嶂,重峦绝巘。爰有伽蓝,基于幽谷,高堂邃宇,疏崖枕峰,重阁层台,背岩面壑,阿折罗(唐言所行。)阿罗汉所建。罗汉,西印度人也,其母既终,观生何趣,见于此国受女人身。罗汉遂来至此,将欲导化,随机摄受。入里乞食,至母生家,女子持食来施,乳便流汁,亲属既见,以为不祥。罗汉说本因缘,女子便证圣果。罗汉感生育之恩,怀业缘之致,将酬厚德,建此伽蓝。
qié lán dà jīng shè gāo bǎi yú chǐ, zhōng yǒu shí fó xiàng, gāo qī shí yú chǐ, shàng yǒu shí gài qī zhòng, xū xuán wú zhuì, gài jiān xiāng qù gè sān chǐ yú. wén zhū xiān zhì yuē: sī nǎi luó hàn yuàn lì zhī suǒ chí yě. huò yuē shén tōng zhī lì, huò yuē yào shù zhī gōng. kǎo jué shí lù, wèi xiáng qí zhì. jīng shè sì zhōu diāo lòu shí bì, zuò rú lái zài xī xiū pú sà xíng zhū yīn dì shì. zhèng shèng guǒ zhī zhēn xiáng, rù jì miè zhī líng yùn, jù xì wú yí, bèi jǐn juān lòu. qié lán mén wài nán běi zuǒ yòu, gè yī shí xiàng. wén zhī tǔ sú yuē: cǐ xiàng shí dà shēng hǒu, dì wèi zhèn dòng. xī chén nà pú sà duō zhǐ cǐ qié lán.
伽蓝大精舍高百余尺,中有石佛像,高七十余尺,上有石盖七重,虚悬无缀,盖间相去各三尺余。闻诸先志曰:斯乃罗汉愿力之所持也。或曰神通之力,或曰药术之功。考厥实录,未详其致。精舍四周雕镂石壁,作如来在昔修菩萨行诸因地事。证圣果之祯祥,入寂灭之灵运,巨细无遗,备尽镌镂。伽蓝门外南北左右,各一石象。闻之土俗曰:此象时大声吼,地为震动。昔陈那菩萨多止此伽蓝。
zì cǐ xī xíng qiān yú lǐ, dù nài wà tuó hé, zhì bá lù jié tiè chāng yè fǎn. pó guó. nán yìn dù jìng.
自此西行千余里,渡耐袜陁河,至跋禄羯呫(昌叶反。)婆国。(南印度境。)
bá lù jié tiè pó guó
○跋禄羯呫婆国
bá lù jié tiè pó guó zhōu èr qiān sì wǔ bǎi lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. tǔ dì xián lǔ, cǎo mù xī shū. zhǔ hǎi wèi yán, lì hǎi wèi yè. qì xù shǔ rè, huí fēng biāo qǐ. tǔ sú jiāo bó, rén xìng guǐ zhà, bù zhī xué yì, xié zhèng jiān xìn. qié lán shí yú suǒ, sēng tú èr bǎi yú rén, xí xué dà chéng shàng zuò bù fǎ. tiān cí shí yú suǒ, yì dào zá jū.
跋禄羯呫婆国周二千四五百里,国大都城周二十余里。土地咸卤,草木稀疏。煮海为盐,利海为业。气序暑热,回风飙起。土俗浇薄,人性诡诈,不知学艺,邪正兼信。伽蓝十余所,僧徒二百余人,习学大乘上座部法。天祠十余所,异道杂居。
cóng cǐ xī běi xíng èr qiān yú lǐ, zhì mó là pó guó. jí nán luō luō guó, nán yìn dù jìng.
从此西北行二千余里,至摩腊婆国。(即南罗罗国,南印度境。)
mó là pó guó
○摩腊婆国
mó là pó guó zhōu liù qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ, jù mò hē hé dōng nán. tǔ dì gāo yú, jià sè yīn shèng, cǎo mù róng mào, huā guǒ fán shí, tè yí sù mài, duō shí bǐng chǎo. rén xìng shàn shùn, dà dǐ cōng mǐn, yán cí yǎ liàng, xué yì yōu shēn. wǔ yìn dù jìng, liǎng guó zhòng xué, xī nán mó là pó guó, dōng běi mó jiē tuó guó, guì dé shàng rén, míng mǐn qiáng xué. ér cǐ guó yě, xié zhèng zá xìn. qié lán shù bǎi suǒ, sēng tú èr bǎi yú rén, xí xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ. tiān cí shù bǎi, yì dào shí zhòng, duō shì tú huī zhī lǚ yě.
摩腊婆国周六千余里,国大都城周三十余里,据莫诃河东南。土地膏腴,稼穑殷盛,草木荣茂,花果繁实,特宜宿麦,多食饼麨。人性善顺,大抵聪敏,言辞雅亮,学艺优深。五印度境,两国重学,西南摩腊婆国,东北摩揭陁国,贵德尚仁,明敏强学。而此国也,邪正杂信。伽蓝数百所,僧徒二百余人,习学小乘正量部法。天祠数百,异道寔众,多是涂灰之侣也。
yī jiè rì wáng yí shì
一、戒日王遗事
guó zhì yuē: liù shí nián qián, wáng hào shī luó ā dié duō, táng yán jiè rì. jī huì gāo míng, cái xué shàn mǐn, ài yù sì shēng, jìng chóng sān bǎo. shǐ zì dàn líng, jì hū méi chǐ, mào wú chēn sè, shǒu bù hài shēng. xiàng mǎ yǐn shuǐ, lù ér hòu sì, kǒng shāng shuǐ xìng yě. qí rén cí rú cǐ. zài wèi wǔ shí yú nián, yě shòu xiá rén, jǔ guó lí shù xián bù shā hài. jū gōng zhī cè jiàn lì jīng shè, qióng zhū gōng qiǎo, bèi jǐn zhuāng yán, zhōng zuò qī fó shì zūn zhī xiàng. měi suì héng shè wú zhē dà huì, zhāo jí sì fāng sēng tú, xiū shī sì shì gōng yǎng, huò yǐ sān yī dào jù, huò yǐ qī bǎo zhēn qí. yì shì xiàng chéng, měi yè wú tì.
国志曰:六十年前,王号尸罗阿迭多,(唐言戒日。)机慧高明,才学赡敏,爱育四生,敬崇三宝。始自诞灵,洎乎没齿,貌无瞋色,手不害生。象马饮水,漉而后饲,恐伤水性也。其仁慈如此。在位五十余年,野兽狎人,举国黎庶咸不杀害。居宫之侧建立精舍,穷诸工巧,备尽庄严,中作七佛世尊之像。每岁恒设无遮大会,招集四方僧徒,修施四事供养,或以三衣道具,或以七宝珍奇。奕世相承,美业无替。
èr xián ài pò xié lùn gù shì
二、贤爱破邪论故事
dài chéng xī běi èr shí yú lǐ, zhì pó luó mén yì, páng yǒu xiàn kēng, qiū xià yín zhì, mí yān xún rì, suī nà zhòng liú, ér wú jī shuǐ. qí páng yòu jiàn xiǎo sū dǔ bō. wén zhū xiān zhì yuē: xī zhě dà màn pó luó mén shēng shēn xiàn rù dì yù zhī chù. xī cǐ yì zhōng, yǒu pó luó mén, shēng zhī bó wù, xué guān shí yàn, nèi wài diǎn jí, jiū jí yōu wēi, lì shǔ xuán wén, ruò shì zhū zhǎng, fēng fàn qīng gāo, lìng wén xiá bèi. wáng shén zhēn jìng, guó rén zōng zhòng. mén rén qiān shù, wèi dào qīn fēng. měi zì yán yuē:" wú wèi shì chū, shù shèng dǎo fán, xiān xián hòu zhé, wú yǔ wǒ bǐ. bǐ dà zì zài tiān pó sǒu tiān nà luó yán tiān fú shì zūn zhě, rén jiē fēng mǐ, zǔ shù qí dào, mò bù tú xíng, jìng xiū zhī jìng. wǒ jīn dé yú yú bǐ, míng shàn yú shí, bù yǒu suǒ yì, qí hé yǐ xiǎn?" suì yòng chì zhān tán kè zuò dà zì zài tiān pó sǒu tiān nà luó yán tiān fú shì zūn děng xiàng, wèi zuò sì zú, fán yǒu suǒ zhì, fù yǐ zì suí. qí màn ào yě rú cǐ. shí xī yìn dù yǒu bì chú bá tuó luó lǚ zhī. táng yán xián ài. miào jí yīn míng, shēn qióng yì lùn, dào fēng chún cuì, jiè xiāng yù liè, shǎo yù zhī zú, wú qiú yú wù, wén ér tàn yuē:" xī zāi! shí wú rén yǐ. lìng bǐ yú fū, gǎn xíng xiōng dé." yú shì hé xī yuǎn yóu, lái zhì cǐ guó, yǐ qí sù xīn, jù bái yú wáng. wáng jiàn bì yǎn, xīn wèi zhī jìng, rán gāo qí zhì, qiáng wèi zhī lǐ. suì shè lùn zuò, gào pó luó mén. pó luó mén wén ér xiào yuē:" bǐ hé rén sī, gǎn huái cǐ zhì?" mìng qí tú shǔ, lái jiù lùn chǎng, shù bǎi qiān zhòng, qián hòu shì tīng. xián ài fú bì gù yī, fū cǎo ér zuò. bǐ pó luó mén jù suǒ chí zuò, fēi chì zhèng fǎ, fū shù xié zōng. bì chú qīng biàn ruò liú, xún huán wǎng fù, pó luó mén jiǔ ér xiè qū. wáng nǎi wèi yuē:" jiǔ làn xū míng, wǎng shàng huò zhòng, xiān diǎn yǒu jì, lùn fù dāng lù." yù yǐ lú tiě, lìng qí zuò shàng. pó luó mén jiǒng pò, nǎi guī mìng qiú jiù. xián ài mǐn zhī, nǎi qǐng wáng yuē:" dài wáng rén huà yuǎn qià, sòng shēng zài tú, dāng bù cí yù, wù xíng cán kù, shù qí bù dǎi, wéi suǒ qù jiù." wáng lìng chéng lǘ, xún gào chéng yì. pó luó mén chǐ qí lù rǔ, fā fèn ōu xuè. bì chú wén yǐ, wǎng wèi zhī yuē:" ěr xué bāo nèi wài, shēng wén xiá ěr, róng rǔ zhī shì, jìn tuì dāng míng. fū míng zhě, hé shí hū?" pó luó mén fèn huì, shēn lì bì chú, bàng huǐ dà chéng, qīng miè xiān shèng. yán shēng wèi jìng, dì biàn chāi liè, shēng shēn zhuì xiàn, yí jī sī zài.
大城西北二十余里,至婆罗门邑,旁有陷坑,秋夏淫滞,弥淹旬日,虽纳众流,而无积水。其旁又建小窣堵波。闻诸先志曰:昔者大慢婆罗门生身陷入地狱之处。昔此邑中,有婆罗门,生知博物,学冠时彦,内外典籍,究极幽微,历数玄文,若视诸掌,风范清高,令闻遐被。王甚珍敬,国人宗重。门人千数,味道钦风。每自言曰:“吾为世出,述圣导凡,先贤后哲,无与我比。彼大自在天、婆薮天、那罗延天、佛世尊者,人皆风靡,祖述其道,莫不图形,竞修祗敬。我今德逾于彼,名擅于时,不有所异,其何以显?”遂用赤旃檀刻作大自在天、婆薮天、那罗延天、佛世尊等像,为座四足,凡有所至,负以自随。其慢傲也如此。时西印度有苾刍跋陁罗缕支。(唐言贤爱。)妙极因明,深穷异论,道风淳粹,戒香郁烈,少欲知足,无求于物,闻而叹曰:“惜哉!时无人矣。令彼愚夫,敢行凶德。”于是荷锡远游,来至此国,以其宿心,具白于王。王见弊眼,心未之敬,然高其志,强为之礼。遂设论座,告婆罗门。婆罗门闻而笑曰:“彼何人斯,敢怀此志?”命其徒属,来就论场,数百千众,前后侍听。贤爱服弊故衣,敷草而坐。彼婆罗门踞所持座,非斥正法,敷述邪宗。苾刍清辩若流,循环往复,婆罗门久而谢屈。王乃谓曰:“久滥虚名,罔上惑众,先典有记,论负当戮。”欲以炉铁,令其坐上。婆罗门窘迫,乃归命求救。贤爱愍之,乃请王曰:“大王仁化远洽,颂声载途,当布慈育,勿行残酷,恕其不逮,唯所去就。”王令乘驴,巡告城邑。婆罗门耻其戮辱,发愤欧血。苾刍闻已,往慰之曰:“尔学苞内外,声闻遐迩,荣辱之事,进退当明。夫名者,何实乎?”婆罗门愤恚,深詈苾刍,谤毁大乘,轻蔑先圣。言声未静,地便拆裂,生身坠陷,遗迹斯在。
zì cǐ xī nán rù hǎi jiāo, xī běi xíng èr qiān sì wǔ bǎi lǐ, zhì ā zhā lí guó. nán yìn dù jìng.
自此西南入海交,西北行二千四五百里,至阿吒厘国。(南印度境。)
ā zhā lí guó
○阿吒厘国
ā zhā lí guó zhōu liù qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. jū rén yīn shèng, zhēn bǎo yíng jī, jià sè suī bèi, xìng fàn wèi yè. tǔ dì shā lǔ, huā guǒ xī shǎo. chū hú jiāo shù, shù yè ruò shǔ jiāo yě. chū xūn lù xiāng shù, shù yè ruò táng lí yě. qì xù rè, duō fēng āi. rén xìng jiāo bó, guì cái jiàn dé. wén zì yǔ yán, yí xíng fǎ zé, dà tóng mó là pó guó. duō bù xìn fú, zòng yǒu xìn zhě, zōng shì tiān shén. cí guǎn shí yú suǒ, yì dào zá jū.
阿吒厘国周六千余里,国大都城周二十余里。居人殷盛,珍宝盈积,稼穑虽备,兴贩为业。土地沙卤,花果稀少。出胡椒树,树叶若蜀椒也。出薰陆香树,树叶若棠梨也。气序热,多风埃。人性浇薄,贵财贱德。文字语言,仪形法则,大同摩腊婆国。多不信福,纵有信者,宗事天神。祠馆十余所,异道杂居。
cóng mó là pó guó xī běi xíng sān bǎi lǐ, zhì qì zhā guó. nán yìn dù jìng.
从摩腊婆国西北行三百里,至契吒国。(南印度境。)
qì zhā guó
○契吒国
qì zhā guó zhōu sān qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. rén hù yīn shèng, jiā shì fù ráo. wú dà jūn zhǎng, yì shǔ mó là pó guó, fēng tǔ wù chǎn, suì tóng qí sú. qié lán shí yú suǒ, sēng tú qiān yú rén, dà xiǎo èr chéng, jiān gōng xí xué. tiān cí shù shí, wài dào zhòng duō.
契吒国周三千余里,国大都城周二十余里。人户殷盛,家室富饶。无大君长,役属摩腊婆国,风土物产,遂同其俗。伽蓝十余所,僧徒千余人,大小二乘,兼功习学。天祠数十,外道众多。
cóng cǐ běi xíng qiān yú lǐ, zhì fá là pí guó. jí běi luō luō guó, nán yìn dù jìng.
从此北行千余里,至伐腊毗国。(即北罗罗国,南印度境。)
fá là pí guó
○伐腊毗国
fá là pí guó zhōu liù qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ. tǔ dì suǒ chǎn, qì xù suǒ yí, fēng sú rén xìng, tóng mó là pó guó. jū rén yīn shèng, jiā shì fù ráo, jī cái bǎi yì zhě nǎi yǒu bǎi yú shì yǐ. yuǎn fāng qí huò, duō jù qí guó. qié lán bǎi yú suǒ, sēng tú liù qiān yú rén, duō xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ. tiān cí shù bǎi, yì dào shí duō.
伐腊毗国周六千余里,国大都城周三十余里。土地所产,气序所宜,风俗人性,同摩腊婆国。居人殷盛,家室富饶,积财百亿者乃有百余室矣。远方奇货,多聚其国。伽蓝百余所,僧徒六千余人,多学小乘正量部法。天祠数百,异道寔多。
yī fù jìn yí jī
一、附近遗迹
rú lái zài shì, lǚ yóu cǐ guó, gù wú yōu wáng yú fú suǒ zhǐ, jiē shù jīng biǎo, jiàn sū dǔ bō. guò qù sān fú zuò jí jīng xíng shuō fǎ zhī chù, yí jī xiāng jiàn.
如来在世,屡游此国,故无忧王于佛所止,皆树旌表,建窣堵波。过去三佛坐及经行说法之处,遗迹相间。
èr cháng ruì wáng chóng fú
二、常睿王崇佛
jīn wáng, shā dì lì zhǒng yě, jí xī mó là pó guó shī luó ā dié duō wáng zhī zhí, jīn jié ruò jū dū guó shī luó ā dié duō wáng zhī zǐ xù, hào dù lǔ pó bá zhā. táng yán cháng ruì. qíng xìng zào jí, zhì móu qiǎn jìn, rán ér chún xìn sān bǎo, suì shè dà huì qī rì, yǐ shū zhēn shàng wèi, gōng yǎng sēng zhòng. sān yī yī yào zhī jià, qī bǎo qí guì zhī zhēn, jì yǐ zǒng shī, bèi jià chóu shú. guì dé shàng xián, zūn dào zhòng xué, yuǎn fāng gāo sēng, tè jiā lǐ jìng.
今王,刹帝利种也,即昔摩腊婆国尸罗阿迭多王之侄,今羯若鞠阇国尸罗阿迭多王之子婿,号杜鲁婆跋吒。(唐言常睿。)情性躁急,智谋浅近,然而淳信三宝,岁设大会七日,以殊珍上味,供养僧众。三衣医药之价,七宝奇贵之珍,既以总施,倍价酬赎。贵德尚贤,尊道重学,远方高僧,特加礼敬。
sān ā zhé luó qié lán
三、阿折罗伽蓝
qù chéng bù yuǎn, yǒu dà qié lán, ā zhé luó ā luó hàn zhī suǒ jiàn lì, dé huì jiān huì pú sà zhī suǒ yóu zhǐ, yú zhōng zhì lùn, bìng shèng liú bù.
去城不远,有大伽蓝,阿折罗阿罗汉之所建立,德慧、坚慧菩萨之所游止,于中制论,并盛流布。
zì cǐ xī běi xíng qī bǎi yú lǐ, zhì ā nán tuó bǔ luó guó. xī yìn dù jìng.
自此西北行七百余里,至阿难陁补罗国。(西印度境。)
ā nán tuó bǔ luó guó
○阿难陁补罗国
ā nán tuó bǔ luó guó zhōu èr qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. rén hù yīn shèng, jiā shì fù ráo. wú dà jūn zhǎng, yì shǔ mó là pó guó. tǔ yí qì xù, wén zì fǎ zé, suì yì tóng yān. qié lán shí yú suǒ, sēng tú jiǎn qiān rén, xí xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ. tiān cí shù shí, yì dào zá jū.
阿难陁补罗国周二千余里,国大都城周二十余里。人户殷盛,家室富饶。无大君长,役属摩腊婆国。土宜气序,文字法则,遂亦同焉。伽蓝十余所,僧徒减千人,习学小乘正量部法。天祠数十,异道杂居。
cóng fá là pí guó xī xíng wǔ bǎi yú lǐ, zhì sū lá chà guó. xī yìn dù jìng.
从伐腊毗国西行五百余里,至苏剌侘国。(西印度境。)
sū lá chà guó
○苏剌侘国
sū lá chà guó zhōu sì qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ, xī jù mò xī hé. jū rén yīn shèng, jiā chǎn fù ráo. yì shǔ fá là pí guó. dì tǔ xián lǔ, huā guǒ xī shǎo. hán shǔ suī jūn, fēng piāo bù jìng. tǔ sú jiāo bó, rén xìng qīng zào. bù hào xué yì, xié zhèng jiān xìn. qié lán wǔ shí yú suǒ, sēng tú sān qiān yú rén, duō xué dà chéng shàng zuò bù fǎ. tiān cí bǎi yú suǒ, yì dào zá jū. guó dāng xī hǎi zhī lù, rén jiē zī hǎi zhī lì, xìng fàn wèi yè, mào qiān yǒu wú.
苏剌侘国周四千余里,国大都城周三十余里,西据莫醯河。居人殷盛,家产富饶。役属伐腊毗国。地土咸卤,花果稀少。寒暑虽均,风飘不静。土俗浇薄,人性轻躁。不好学艺,邪正兼信。伽蓝五十余所,僧徒三千余人,多学大乘上座部法。天祠百余所,异道杂居。国当西海之路,人皆资海之利,兴贩为业,贸迁有无。
qù chéng bù yuǎn, yǒu yù shàn duō shān. dǐng yǒu qié lán, fáng yǔ láng wǔ, duō shū yá lǐng. lín shù yù mào, quán liú jiāo jìng, shèng xián zhī suǒ yóu zhǐ, líng xiān zhī suǒ jí wǎng.
去城不远,有郁鄯多山。顶有伽蓝,房宇廊庑,多疏崖岭。林树郁茂,泉流交境,圣贤之所游止,灵仙之所集往。
cóng fá là pí guó běi xíng qiān bā lǐ yú lǐ, zhì qú zhé luó guó. xī yìn dù jìng.
从伐腊毗国北行千八里余里,至瞿折罗国。(西印度境。)
qú zhé luó guó
○瞿折罗国
qú zhé luó guó zhōu wǔ qiān yú lǐ, guó dà dū chéng hào pí luó mó luó, zhōu sān shí yú lǐ. tǔ yí fēng sú, tóng sū lá chà guó. jū rén yīn shèng, jiā chǎn fù ráo. duō shì wài dào, shǎo xìn fó fǎ. qié lán yī suǒ, sēng bǎi yú rén, xí xué xiǎo chéng fǎ jiào shuō yī qiè yǒu bù. tiān cí shù shí, yì dào zá jū. wáng, shā dì lì zhǒng yě, nián zài ruò guàn, zhì yǒng gāo yuǎn, shēn xìn fó fǎ, gāo shàng yì néng.
瞿折罗国周五千余里,国大都城号毗罗摩罗,周三十余里。土宜风俗,同苏剌侘国。居人殷盛,家产富饶。多事外道,少信佛法。伽蓝一所,僧百余人,习学小乘法教说一切有部。天祠数十,异道杂居。王,刹帝利种也,年在弱冠,智勇高远,深信佛法,高尚异能。
cóng cǐ dōng nán xíng èr qiān bā bǎi yú lǐ, zhì wū dū yǎn nà guó. nán yìn dù jìng.
从此东南行二千八百余里,至邬阇衍那国。(南印度境。)
wū dū yǎn nà guó
○邬阇衍那国
wū dū yǎn nà guó zhōu liù qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ. tǔ yí fēng sú, tóng sū lá chà guó. jū rén yīn shèng, jiā shì fù ráo. qié lán shù shí suǒ, duō yǐ pǐ huài, cún zhě sān wǔ. sēng tú sān bǎi yú rén, dà xiǎo èr chéng, jiān gōng xí xué. tiān cí shù shí, yì dào zá jū. wáng, pó luó mén zhǒng yě, bó lǎn xié shū, bù xìn zhèng fǎ.
邬阇衍那国周六千余里,国大都城周三十余里。土宜风俗,同苏剌侘国。居人殷盛,家室富饶。伽蓝数十所,多以圮坏,存者三五。僧徒三百余人,大小二乘,兼功习学。天祠数十,异道杂居。王,婆罗门种也,博览邪书,不信正法。
qù chéng bù yuǎn yǒu sū dǔ bō, wú yōu wáng zuò dì yù zhī chù.
去城不远有窣堵波,无忧王作地狱之处。
cóng cǐ dōng běi xíng qiān yú lǐ, zhì zhì zhǐ tuó guó. nán yìn dù jìng.
从此东北行千余里,至掷枳陁国。(南印度境。)
zhì zhǐ tuó guó
○掷枳陁国
zhì zhǐ tuó guó zhōu sì qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu shí wǔ liù lǐ. tǔ chēng wò rǎng, jià sè zī zhí, yí shū mài, duō huā guǒ. qì xù diào chàng, rén xìng shàn shùn. duō xìn wài dào, shǎo jìng fó fǎ. qié lán shù shí, shǎo yǒu sēng tú. tiān cí shí yú suǒ, wài dào qiān yú rén. wáng, pó luó mén zhǒng yě, dǔ xìn sān bǎo, zūn zhòng yǒu dé, zhū fāng bó dá zhī shì, duō jí cǐ guó.
掷枳陁国周四千余里,国大都城周十五六里。土称沃壤,稼穑滋植,宜菽麦,多花果。气序调畅,人性善顺。多信外道,少敬佛法。伽蓝数十,少有僧徒。天祠十余所,外道千余人。王,婆罗门种也,笃信三宝,尊重有德,诸方博达之士,多集此国。
cóng cǐ běi xíng jiǔ bǎi yú lǐ, zhì mó xī shī fá luó bǔ luó guó. zhōng yìn dù jìng.
从此北行九百余里,至摩醯湿伐罗补罗国。(中印度境。)
mó xī shī fá luó bǔ luó guó
○摩醯湿伐罗补罗国
mó xī shī fá luó bǔ luó guó zhōu sān qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. tǔ yí fēng sú, tóng wū dū yǎn nà guó. zōng jìng wài dào, bù xìn fó fǎ. tiān cí shù shí, duō shì tú huī zhī lǚ. wáng, pó luó mén zhǒng yě, bù shèn jìng xìn fó fǎ.
摩醯湿伐罗补罗国周三千余里,国大都城周二十余里。土宜风俗,同邬阇衍那国。宗敬外道,不信佛法。天祠数十,多是涂灰之侣。王,婆罗门种也,不甚敬信佛法。
cóng cǐ hái zhì qú zhé luó guó, fù běi xíng huāng yě xiǎn qì, jīng qiān jiǔ bǎi yú lǐ, dù xìn dù dà hé, zhì xìn dù guó. xī yìn dù jìng.
从此还至瞿折罗国,复北行荒野险碛,经千九百余里,渡信度大河,至信度国。(西印度境。)
xìn dù guó
○信度国
xìn dù guó zhōu qī qiān yú lǐ, guó dà dū chéng hào pí shān pó bǔ luó, zhōu sān shí yú lǐ. yí gǔ jià, fēng sù mài, chū jīn yín tōu shí, yí niú yáng tuó tuó luó chù zhī shǔ. tuó tuó bēi xiǎo, wéi yǒu yī fēng. duō chū chì yán, sè rú chì shí, bái yán hēi yán jí bái shí yán děng, yì yù yuǎn fāng yǐ zhī wèi yào. rén xìng gāng liè ér zhì zhí, shù dòu zhēng, duō fěi dú. xué bù hǎo bó, shēn xìn fó fǎ. qié lán shù bǎi suǒ, sēng tú wàn yú rén, bìng xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ, dà dǐ xiè dài, xìng xíng bì huì. qí yǒu jīng qín xián shàn zhī tú, dú chǔ xián jì, yuǎn jī shān lín, sù yè fěi xiè, duō zhèng shèng guǒ. tiān cí sān shí yú suǒ, yì dào zá jū. wáng, shù tuó luó zhǒng yě, xìng chún zhì, jìng fó fǎ. rú lái zài xī pō yóu cǐ guó, gù wú yōu wáng yú shèng jī chù jiàn sū dǔ bō shù shí suǒ. wū bō jú duō dà ā luó hàn lǚ yóu cǐ guó, yǎn fǎ kāi dǎo, suǒ zhǐ zhī chù, jiē jīng yí jī, huò jiàn sēng qié lán, huò shù sū dǔ bō, wǎng wǎng jiān qǐ, kě lüè ér yán.
信度国周七千余里,国大都城号毗苫婆补罗,周三十余里。宜谷稼,丰宿麦,出金、银、鍮石,宜牛、羊、橐駞、骡畜之属。橐驼卑小,唯有一峰。多出赤盐,色如赤石,白盐、黑盐及白石盐等,异域远方以之为药。人性刚烈而质直,数斗诤,多诽讟。学不好博,深信佛法。伽蓝数百所,僧徒万余人,并学小乘正量部法,大抵懈怠,性行弊秽。其有精勤贤善之徒,独处闲寂,远迹山林,夙夜匪懈,多证圣果。天祠三十余所,异道杂居。王,戍陁罗种也,性淳质,敬佛法。如来在昔颇游此国,故无忧王于圣迹处建窣堵波数十所。乌波毱多大阿罗汉屡游此国,演法开导,所止之处,皆旌遗迹,或建僧伽蓝,或树窣堵波,往往间起,可略而言。
yī fǎ fú sú xíng hù
一、法服俗行户
xìn dù hé cè qiān yú lǐ bēi zé jiān, yǒu shù bǎi qiān hù, yú cǐ zhái jū, qí xìng gāng liè, wéi shā shì wù. mù niú zì huó, wú suǒ xì mìng. ruò nán ruò nǚ, wú guì wú jiàn, tì xū fà, fú jiā shā, xiàng lèi bì chú ér xíng sú shì, zhuān zhí xiǎo jiàn, fēi chì dà chéng. wén zhū xiān zhì yuē: xī cǐ dì mín shù ān rěn, dàn shì xiōng cán. shí yǒu luó hàn mǐn qí diān zhuì, wèi huà bǐ gù, chéng xū ér lái, xiàn dà shén tōng, shì xī yǒu shì, lìng zhòng xìn shòu, jiàn dǎo yán jiào. zhū rén jìng yuè, yuàn fèng zhǐ huì. luó hàn zhī zhòng xīn shùn, wèi shòu sān guī, xī qí xiōng bào, xī duàn shēng shā, tì fà rǎn yī, gōng xíng fǎ jiào. nián dài jìn yuǎn, shì yì shí yí, shǒu shàn jì kuī, yú fēng bù tiǎn, suī fú fǎ yī, cháng wú jiè shàn. zǐ sūn yì shì, xí yǐ chéng sú.
信度河侧千余里陂泽间,有数百千户,于此宅居,其性刚烈,唯杀是务。牧牛自活,无所系命。若男若女,无贵无贱,剃须发,服袈裟,像类苾刍而行俗事,专执小见,非斥大乘。闻诸先志曰:昔此地民庶安忍,但事凶残。时有罗汉悯其颠坠,为化彼故,乘虚而来,现大神通,示希有事,令众信受,渐导言教。诸人敬悦,愿奉指诲。罗汉知众心顺,为授三归,息其凶暴,悉断生杀,剃发染衣,恭行法教。年代浸远,世易时移,守善既亏,余风不殄,虽服法衣,尝无戒善。子孙奕世,习以成俗。
cóng cǐ dōng xíng jiǔ bǎi yú lǐ, dù xìn dù hé dōng àn, zhì mào luó sān bù lú guó. xī yìn dù jìng.
从此东行九百余里,渡信度河东岸,至茂罗三部卢国。(西印度境。)
mào luó sān bù lú guó
○茂罗三部卢国
mào luó sān bù lú guó zhōu sì qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ. jū rén yīn shèng, jiā shì fù rào. yì shǔ zhé jiā guó. tǔ tián liáng wò, qì xù diào shùn. fēng sú zhì zhí, hào xué shàng dé. duō shì tiān shén, shǎo xìn fó fǎ. qié lán shí yú suǒ, duō yǐ pǐ huài, shǎo yǒu sēng tú, xué wú zhuān xí. tiān cí bā suǒ, yì dào zá jū.
茂罗三部卢国周四千余里,国大都城周三十余里。居人殷盛,家室富绕。役属磔迦国。土田良沃,气序调顺。风俗质直,好学尚德。多事天神,少信佛法。伽蓝十余所,多已圮坏,少有僧徒,学无专习。天祠八所,异道杂居。
yī rì tiān cí
一、日天祠
yǒu rì tiān cí, zhuāng yán shén lì. qí rì tiān xiàng zhù yǐ huáng jīn, shì yǐ qí bǎo. líng jiàn yōu tōng, shén gōng qián bèi, nǚ lè dì zòu, míng jù jì rì, xiāng huā gòng yǎng, chū wú fèi jué. wǔ yìn dù guó zhū wáng háo zú, mò bù yú cǐ shě shī zhēn bǎo, jiàn lì fú shě, yǐ yǐn shí yī yào gěi jì pín bìng. zhū guó zhī rén lái cǐ qiú yuàn, cháng yǒu qiān shù. tiān cí sì zhōu, chí zhǎo huā lín, shén kě yóu shǎng.
有日天祠,庄严甚丽。其日天像铸以黄金,饰以奇宝。灵鉴幽通,神功潜被,女乐递奏,明炬继日,香花供养,初无废绝。五印度国诸王豪族,莫不于此舍施珍宝,建立福舍,以饮食医药给济贫病。诸国之人来此求愿,常有千数。天祠四周,池沼花林,甚可游赏。
cóng cǐ dōng běi xíng qī bǎi yú lǐ, zhì bō fá duō guó. běi yìn dù jìng.
从此东北行七百余里,至钵伐多国。(北印度境。)
bō fá duō guó
○钵伐多国
bō fá duō guó zhōu wǔ qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. jū rén yīn shèng, yì shǔ zhé jiā guó. duō hàn dào, yí sù mài. qì xù tiáo shì, fēng sú zhì zhí, rén xìng zào jí, yán hán bǐ cí. xué yì shēn bó, xié zhèng zá xìn. qié lán shí yú suǒ, sēng tú qiān yú rén. dà xiǎo èr chéng, jiān gōng xí xué. sì sū dǔ bō, wú yōu wáng zhī suǒ jiàn yě. tiān cí èr shí, yì dào zá jū.
钵伐多国周五千余里,国大都城周二十余里。居人殷盛,役属磔迦国。多旱稻,宜宿麦。气序调适,风俗质直,人性躁急,言含鄙辞。学艺深博,邪正杂信。伽蓝十余所,僧徒千余人。大小二乘,兼功习学。四窣堵波,无忧王之所建也。天祠二十,异道杂居。
yī chéng cè dà qié lán
一、城侧大伽蓝
chéng cè yǒu dà qié lán, sēng tú bǎi yú rén, bìng xué dà chéng jiào. jí shì xī shèn nà fú dá luó táng yán zuì shèng zǐ. lùn shī zi cǐ zhì yú jiā shī dì shì lùn, yì shì xián ài lùn shī dé guāng lùn shī běn chū jiā chù. cǐ dà qié lán wèi tiān huǒ suǒ shāo, cuī cán huāng pǐ.
城侧有大伽蓝,僧徒百余人,并学大乘教。即是昔慎那弗呾罗(唐言最胜子。)论师子此制《瑜伽师地释论》,亦是贤爱论师、德光论师本出家处。此大伽蓝为天火所烧,摧残荒圮。
cóng xìn dù guó xī nán xíng qiān wǔ liù bǎi lǐ, zhì ā diǎn pó chì luó guó. xī yìn dù jìng.
从信度国西南行千五六百里,至阿点婆翅罗国。(西印度境。)
ā diǎn pó chì luó guó
○阿点婆翅罗国
ā diǎn pó chì luó guó zhōu wǔ qiān yú lǐ, guó dà dū chéng hào qiè chǐ qí shī fá luó, zhōu sān shí yú lǐ. pì zài xī jìng, lín xìn dù hé, lín dà hǎi bīn. wū yǔ zhuāng yán, duō yǒu zhēn bǎo. jìn wú jūn zhǎng, tǒng shǔ xìn dù guó. dì xià shī, tǔ chì lǔ, huì cǎo huāng mào, chóu lǒng shǎo kěn, gǔ jià suī bèi, sù mài tè fēng. qì xù wēi hán, fēng biāo jìng liè. yí niú yáng tuó tuó luó chù zhī lèi. rén xìng bào jí, bù hǎo xí xué. yǔ yán wēi yì zhōng yìn dù. qí sú chún zhì, jìng chóng sān bǎo. qié lán bā shí yú suǒ, sēng tú wǔ qiān yú rén, duō xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ. tiān cí shí suǒ, duō shì tú huī wài dào zhī suǒ jū zhǐ.
阿点婆翅罗国周五千余里,国大都城号朅〈齿齐〉湿伐罗,周三十余里。僻在西境,临信度河,邻大海滨。屋宇庄严,多有珍宝。近无君长,统属信度国。地下湿,土斥卤,秽草荒茂,畴垄少垦,谷稼虽备,宿麦特丰。气序微寒,风飙劲烈。宜牛、羊、橐驼、骡畜之类。人性暴急,不好习学。语言微异中印度。其俗淳质,敬崇三宝。伽蓝八十余所,僧徒五千余人,多学小乘正量部法。天祠十所,多是涂灰外道之所居止。
yī dà zì zài tiān cí jí fú yí jī
一、大自在天祠及佛遗迹
chéng zhōng yǒu dà zì zài tiān cí, cí yǔ diāo shì, tiān xiàng líng jiàn, tú huī wài dào yóu shě qí zhōng.
城中有大自在天祠,祠宇雕饰,天像灵鉴,涂灰外道游舍其中。
zài xī rú lái pō yóu cǐ guó, shuō fǎ dù rén, dǎo fán lì sú, gù wú yōu wáng yú shèng jī wài jiàn liù sū dǔ bō yān.
在昔如来颇游此国,说法度人,导凡利俗,故无忧王于圣迹外建六窣堵波焉。
cóng cǐ xī xíng jiǎn èr qiān lǐ, zhì láng jiē luó guó. xī yìn dù jìng.
从此西行减二千里,至狼揭罗国。(西印度境。)
láng jiē luó guó
○狼揭罗国
láng jiē luó guó dōng xī nán běi gè shù qiān lǐ, guó dà dū chéng zhōu sān shí yú lǐ, hào sū tú lí shī fá luó. tǔ dì wò rùn, jià sè zī shèng. qì xù fēng sú, tóng ā diǎn pó chì luó guó. jū rén yīn shèng, duō zhū zhēn bǎo. lín dà hǎi bīn, rù xī nǚ guó zhī lù yě. wú dà jūn zhǎng, jù chuān zì lì, bù xiāng chéng mìng, yì shǔ bō lá sī guó. wén zì dà tóng yìn dù, yǔ yán shǎo yì. xié zhèng jiān xìn. qié lán bǎi yú suǒ, sēng tú liù qiān yú rén, dà xiǎo èr chéng jiān gōng xí xué. tiān cí shù bǎi suǒ, tú huī wài dào, qí tú jí zhòng. chéng zhōng yǒu dà zì zài tiān cí, zhuāng yán zhuàng lì, tú huī wài dào zhī suǒ zōng shì.
狼揭罗国东西南北各数千里,国大都城周三十余里,号窣菟黎湿伐罗。土地沃润,稼穑滋盛。气序风俗,同阿点婆翅罗国。居人殷盛,多诸珍宝。临大海滨,入西女国之路也。无大君长,据川自立,不相承命,役属波剌斯国。文字大同印度,语言少异。邪正兼信。伽蓝百余所,僧徒六千余人,大小二乘兼功习学。天祠数百所,涂灰外道,其徒极众。城中有大自在天祠,庄严壮丽,涂灰外道之所宗事。
zì cǐ xī běi zhì bō lá sī guó. suī fēi yìn dù zhī guó, lù cì fù jiàn. jiù yuē bō sī, lüè yě.
自此西北至波剌斯国。(虽非印度之国,路次附见。旧曰波斯,略也。)
bō lá sī guó
○波剌斯国
bō lá sī guó zhōu shù wàn lǐ, guó dà dū chéng hào sū lá sà tǎng nà, zhōu sì shí yú lǐ. chuān tǔ jì duō, qì xù yì yì, dà dǐ wēn yě. yǐn shuǐ wèi tián, rén hù fù ráo. chū jīn yín tōu shí pō zhī shuǐ jīng qí zhēn yì bǎo, gōng zhī dà jǐn xì hè qú shū zhī lèi, duō shàn mǎ tuó tuó. huò yòng dà yín qián. rén xìng zào bào, sú wú lǐ yì. wén zì yǔ yán yì yú zhū guó, wú xué yì, duō gōng jì, fán zhū zào zuò, lín jìng suǒ zhòng. hūn yīn zá luàn, sǐ duō qì shī. qí xíng wěi dà, qí fā lù tóu, yī pí hè, fú jǐn dié. hù kè fù shuì, rén sì yín qián. tiān cí shén duō, tí nà bá wài dào zhī tú wèi suǒ zōng yě. qié lán èr sān, sēng tú shù bǎi, bìng xué xiǎo chéng jiào shuō yī qiè yǒu bù fǎ. shì jiā fú bō zài cǐ wáng gōng.
波剌斯国周数万里,国大都城号苏剌萨傥那,周四十余里。川土既多,气序亦异,大抵温也。引水为田,人户富饶。出金、银、鍮石、颇胝、水精、奇珍异宝,工织大锦、细褐、氍毹之类,多善马、橐驼。货用大银钱。人性躁暴,俗无礼义。文字、语言异于诸国,无学艺,多工技,凡诸造作,邻境所重。婚姻杂乱,死多弃尸。其形伟大,齐发露头,衣皮褐,服锦氎。户课赋税,人四银钱。天祠甚多,提那跋外道之徒为所宗也。伽蓝二三,僧徒数百,并学小乘教说一切有部法。释伽佛钵在此王宫。
guó dōng jìng yǒu hè mò chéng, nèi chéng bù guǎng, wài guō zhōu liù shí yú lǐ. jū rén zhòng, jiā chǎn fù.
国东境有鹤秣城,内城不广,外郭周六十余里。居人众,家产富。
xī běi jiē fú lǐn guó, jìng rǎng fēng sú, tóng bō lá sī. xíng mào yǔ yán, shāo yǒu guāi yì, duō zhēn bǎo, yì fú ráo yě.
西北接拂懔国,境壤风俗,同波剌斯。形貌语言,稍有乖异,多珍宝,亦福饶也。
fú lǐn guó xī nán hǎi dǎo yǒu xī nǚ guó, jiē shì nǚ rén, lüè wú nán zǐ. duō zhū zhēn bǎo huò, fù fú lǐn guó, gù fú lǐn wáng suì qiǎn zhàng fū pèi yān, qí sú chǎn nán jiē bù jǔ yě.
拂懔国西南海岛有西女国,皆是女人,略无男子。多诸珍宝货,附拂懔国,故拂懔王岁遣丈夫配焉,其俗产男皆不举也。
zì ā diǎn pó chì luó guó běi xíng qī bǎi yú lǐ, zhì bì duō shì luó guó. xī yìn dù jìng.
自阿点婆翅罗国北行七百余里,至臂多势罗国。(西印度境。)
bì duō shì luó guó
○臂多势罗国
bì duō shì luó guó zhōu sān qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. jū rén yīn shèng, wú dà jūn zhǎng, yì shǔ xìn dù guó. tǔ dì shā lǔ, hán fēng qī jìn. duō sù mài, shǎo huā guǒ. ér fēng sú guǎng bào, yǔ yì zhōng yìn dù. bù hǎo yì xué, rán zhī chún xìn. qié lán wǔ shí yú suǒ, sēng tú sān qiān yú rén, bìng xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ. tiān cí èr shí yú suǒ, bìng tú huī wài dào yě.
臂多势罗国周三千余里,国大都城周二十余里。居人殷盛,无大君长,役属信度国。土地沙卤,寒风凄劲。多宿麦,少花果。而风俗犷暴,语异中印度。不好艺学,然知淳信。伽蓝五十余所,僧徒三千余人,并学小乘正量部法。天祠二十余所,并涂灰外道也。
yī chéng běi zhū yí jī
一、城北诸遗迹
chéng běi shí wǔ lǐ dà lín zhōng, yǒu sū dǔ bō, gāo shù bǎi chǐ, wú yōu wáng suǒ jiàn yě. zhōng yǒu shè lì, shí fàng guāng míng. shì rú lái xī zuò xiān rén, wèi guó wáng suǒ hài zhī chù.
城北十五里大林中,有窣堵波,高数百尺,无忧王所建也。中有舍利,时放光明。是如来昔作仙人,为国王所害之处。
cǐ dōng bù yuǎn yǒu gù qié lán, shì xī dà jiā duō yán nà dà ā luó hàn zhī suǒ jiàn lì. qí bàng zé yǒu guò qù sì fó zuò jí jīng xíng yí jī zhī chù, jiàn sū dǔ bō yǐ wéi jīng biǎo.
此东不远有故伽蓝,是昔大迦多延那大阿罗汉之所建立。其傍则有过去四佛座及经行遗迹之处,建窣堵波以为旌表。
cóng cǐ dōng běi xíng sān bǎi yú lǐ, zhì ā fàn tú guó. xī yìn dù jìng.
从此东北行三百余里,至阿軬荼国。(西印度境。)
ā fàn tú guó
○阿軬荼国
ā fàn tú guó zhōu èr qiān sì wǔ bǎi lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. wú dà jūn zhǎng, yì shǔ xìn dù guó. tǔ yí jià sè, sù mài tè fēng, huā guǒ shǎo, cǎo mù shū. qì xù fēng hán, rén xìng guǎng liè. yán cí pǔ zhì, bù shàng xué yè, rán yú sān bǎo, shǒu xīn chún xìn. qié lán èr shí yú suǒ, sēng tú èr qiān yú rén, duō xué xiǎo chéng zhèng liàng bù fǎ. tiān cí wǔ suǒ, bìng tú huī wài dào dì.
阿軬荼国周二千四五百里,国大都城周二十余里。无大君长,役属信度国。土宜稼穑,宿麦特丰,花果少,草木疏。气序风寒,人性犷烈。言辞朴质,不尚学业,然于三宝,守心淳信。伽蓝二十余所,僧徒二千余人,多学小乘正量部法。天祠五所,并涂灰外道地。
yī dà zhú lín fù jìn zhū yí jī
一、大竹林附近诸遗迹
chéng dōng běi bù yuǎn, dà zhú lín zhōng qié lán yú zhǐ, shì rú lái xī yú cǐ chù tīng zhū bì chú zhe jí fù xǐ. táng yán xuē. bàng yǒu sū dǔ bō, wú yōu wáng suǒ jiàn yě, jī suī qīng xiàn, shàng gāo bǎi yú chǐ. qí páng jīng shè, yǒu qīng shí lì fó xiàng, měi zhì zhāi rì, huò fàng shén guāng. cì nán bā bǎi yú bù. lín zhōng yǒu sū dǔ bō, wú yōu wáng zhī suǒ jiàn yě. rú lái xī rì zhǐ cǐ, yè hán, nǎi yǐ sān yī chóng fù, zhì míng dàn, kāi zhū bì chú zhe fù nà yī. cǐ lín zhī zhōng, yǒu fó jīng xíng zhī chù, yòu yǒu zhū sū dǔ bō, lín cì xiāng wàng, bìng guò qù sì fú zuò chù yě. qí sū dǔ bō zhōng yǒu rú lái fā zhǎo, měi zhì zhāi rì, duō fàng guāng míng.
城东北不远,大竹林中伽蓝余趾,是如来昔于此处听诸苾刍着亟缚屣。(唐言靴。)傍有窣堵波,无忧王所建也,基虽倾陷,尚高百余尺。其旁精舍,有青石立佛像,每至斋日,或放神光。次南八百余步。林中有窣堵波,无忧王之所建也。如来昔日止此,夜寒,乃以三衣重覆,至明旦,开诸苾刍著复纳衣。此林之中,有佛经行之处,又有诸窣堵波,鳞次相望,并过去四佛坐处也。其窣堵波中有如来发爪,每至斋日,多放光明。
cóng cǐ dōng běi xíng jiǔ bǎi yú lǐ, zhì fá lá ná guó. xī yìn dù jìng.
从此东北行九百余里,至伐剌拿国。(西印度境。)
fá lá ná guó
○伐剌拿国
fá lá ná guó zhōu sì qiān yú lǐ, guó dà dū chéng zhōu èr shí yú lǐ. jū rén yīn shèng, yì shǔ jiā bì shì guó. dì duō shān lín, jià sè shí bō. qì xù wēi hán, fēng sú guǎng liè. xìng jí bào, zhì bǐ bì, yǔ yán shǎo tóng zhōng yìn dù. xié zhèng jiān chóng, bù hào xué yì. qié lán shù shí, huāng pǐ yǐ duō, sēng tú sān bǎi yú rén, bìng xué dà chéng fǎ jiào. tiān cí wǔ suǒ, duō tú huī wài dào yě.
伐剌拿国周四千余里,国大都城周二十余里。居人殷盛,役属迦毕试国。地多山林,稼穑时播。气序微寒,风俗犷烈。性急暴,志鄙弊,语言少同中印度。邪正兼崇,不好学艺。伽蓝数十,荒圮已多,僧徒三百余人,并学大乘法教。天祠五所,多涂灰外道也。
chéng nán bù yuǎn yǒu gù qié lán, rú lái zài xī yú cǐ shuō fǎ, shì jiào lì xǐ, kāi wù hán shēng. qí cè yǒu guò qù sì fó zuò jí jīng xíng yí jī zhī chù.
城南不远有故伽蓝,如来在昔于此说法,示教利喜,开悟含生。其侧有过去四佛座及经行遗迹之处。
wén zhū tǔ sú yuē: cóng cǐ guó xī jiē jī jiāng nà guó, jū dà shān jiān, chuān bié lì zhǔ, wú dà jūn zhǎng. duō yáng mǎ, yǒu shàn mǎ zhě, qí xíng shū dà, zhū guó xī zhǒng, lín jìng suǒ bǎo.
闻诸土俗曰:从此国西接稽疆那国,居大山间,川别立主,无大君长。多羊、马,有善马者,其形殊大,诸国希种,邻境所宝。
fù cǐ xī běi, yú dà shān, shè guǎng chuān, lì xiǎo chéng yì, xíng èr qiān yú lǐ, chū yìn dù jìng, zhì cáo jǔ zhā guó. yì wèi cáo lì guó.
复此西北,逾大山,涉广川,历小城邑,行二千余里,出印度境,至漕矩吒国。(亦谓漕利国。)