shí yuè yī rì
十月一日
shí yuè yī rì, zǎi chén yǐ xià shòu yī zhuó jǐn ǎo. sān rì jīn zé wǔ rì, shì shù jiē chū chéng xiǎng fén. jìn zhōng chē mǎ, chū dào zhě yuàn jí xī jīng cháo líng. zōng shì chē mǎ, yì rú hán shí jié. yǒu sī jìn nuǎn lú tàn. mín jiān jiē zhì jiǔ zuò nuǎn lú huì yě.
十月一日,宰臣已下受衣着锦袄。三日(今则五日),士庶皆出城飨坟。禁中车马,出道者院及西京朝陵。宗室车马,亦如寒食节。有司进暖炉炭。民间皆置酒作暖炉会也。
tiān níng jié
天宁节
chū shí rì tiān níng jié. qián yī yuè, jiào fāng jí zhū jì yuè lè. chū bā rì, shū mì yuàn lǜ xiū wǔ láng yǐ shàng chū shí rì, shàng shū shěng zǎi zhí lǜ xuān jiào láng yǐ shàng, bìng yì xiàng guó sì bà sàn zhù shèng zhāi yán, cì fù shàng shū shěng dōu tīng cì yàn.
初十日天宁节。前一月,教坊集诸妓阅乐。初八日,枢密院率修武郎以上;初十日,尚书省宰执率宣教郎以上,并诣相国寺罢散祝圣斋筵,次赴尚书省都厅赐宴。
zǎi zhí qīn wáng zōng shì bǎi guān rù nèi shàng shòu
宰执亲王宗室百官入内上寿
shí èr rì, zǎi zhí qīn wáng zōng shì bǎi guān, rù nèi shàng shòu dà qǐ jū jìn hù wǔ dǎo. lè wèi zuò, jí yīng diàn shān lóu shàng jiào fāng lè rén xiào bǎi qín míng, nèi wài sù rán, zhǐ wén bàn kōng hé míng, ruò luán fèng xiáng jí. bǎi guān yǐ xià xiè zuò qì, zǎi zhí jìn cóng, qīn wáng zōng shì guān chá shǐ yǐ shàng, bìng dà liáo gāo lí xià guó shǐ fù, zuò yú diàn shàng. zhū qīng shǎo bǎi guān, zhū guó zhōng jié shǐ rén, zuò liǎng láng. jūn xiào yǐ xià, pái zài shān lóu zhī hòu. jiē yǐ hóng miàn qīng hēi qī ǎi piān dīng. měi fēn liè huán bǐng yóu bǐng zǎo tǎ wèi kàn pán, cì liè guǒ zǐ. wéi dà liáo jiā zhī zhū yáng jī é tù lián gǔ shú ròu wèi kàn pán, jiē yǐ xiǎo shéng shù zhī. yòu shēng cōng jiǔ suàn cù gè yī dié. sān wǔ rén gòng liè jiāng shuǐ yī tǒng, lì sháo shù méi. jiào fāng sè cháng èr rén, zài diàn shàng lán gàn biān, jiē hùn guǒ kuān zǐ páo, jīn dài yì, kàn zhǎn zhēn yù jiǔ. kàn zhǎn zhě, jǔ qí xiù chàng yǐn yuē" suí yù jiǔ", shēng jué, fú shuāng xiù yú lán gàn ér zhǐ. zǎi chén jiǔ zé yuē" suí jiǔ", rú qián. jiào fāng lè bù, liè yú shān lóu xià cǎi péng zhōng, jiē guǒ zhǎng jiǎo fú tóu, suí zhú bù fú zǐ fēi lǜ sān sè kuān shān, huáng yì, dù jīn āo miàn yāo dài, qián liè bǎi bǎn, shí chuàn yī xíng, cì yī sè huà miàn pí pá wǔ shí miàn, cì liè kōng hóu liǎng zuò, kōng hóu gāo sān chǐ xǔ, xíng rú bàn biān mù shū, hēi qī lòu huā jīn zhuāng huà. xià yǒu tái zuò, zhāng èr shí wǔ xián, yī rén guì ér jiāo shǒu bāi zhī. yǐ cì gāo jià dà gǔ èr miàn, cǎi huà huā dì jīn lóng, jī gǔ rén bèi jié kuān xiù, bié tào huáng zhǎi xiù, chuí jié dài jīn guǒ gǔ bàng, liǎng shǒu gāo jǔ hù jī, wǎn ruò liú xīng. hòu yǒu jié gǔ liǎng zuò, rú xún cháng fān gǔ zi, zhì zhī xiǎo zhuó zǐ shàng, liǎng shǒu jiē zhí zhàng jī zhī, zhàng gǔ yīng yān. cì liè tiě shí fāng xiǎng míng jīn, cǎi huà jià zi, shuāng chuí liú sū. cì liè xiāo shēng xūn chí bì lì lóng dí zhī lèi, liǎng páng duì liè zhàng gǔ èr bǎi miàn, jiē zhǎng jiǎo fú tóu zǐ xiù mò é bèi xì zǐ kuān shān huáng zhǎi xiù jié dài huáng yì. zhū zá jù sè jiē hùn guǒ, gè fú běn shǎi zǐ fēi lǜ kuān shān, yì chí, dù jīn dài. zì diàn bì duì lì, zhí zhì lè péng. měi yù wǔ zhě rù chǎng, zé pái lì zhě chā shǒu, jǔ zuǒ yòu jiān, dòng zú yīng pāi, yī qí qún wǔ, wèi zhī" ruá qǔ zi". ruá zì réng huí fǎn.
十二日,宰执、亲王、宗室、百官,入内上寿大起居(搢笏舞蹈)。乐未作,集英殿山楼上教坊乐人效百禽鸣,内外肃然,止闻半空和鸣,若鸾凤翔集。百官以下谢坐讫,宰执、禁从,亲王、宗室、观察使已上,并大辽、高丽、夏国使副,坐于殿上。诸卿少百官,诸国中节使人,坐两廊。军校以下,排在山楼之后。皆以红面青黑漆矮偏钉。每分列环饼、油饼、枣塔为看盘,次列果子。惟大辽加之猪羊鸡鹅兔连骨熟肉为看盘,皆以小绳束之。又生葱韭蒜醋各一堞。三五人共列浆水一桶,立勺数枚。教坊色长二人,在殿上栏干边,皆诨裹宽紫袍,金带义,看盏斟御酒。看盏者,举其袖唱引曰“绥御酒”,声绝,拂双袖于栏干而止。宰臣酒则曰“绥酒”,如前。教坊乐部,列于山楼下彩棚中,皆裹长脚幞头,随逐部服紫绯绿三色宽衫,黄义,镀金凹面腰带,前列柏板,十串一行,次一色画面琵琶五十面,次列箜篌两座,箜篌高三尺许,形如半边木梳,黑漆镂花金装画。下有台座,张二十五弦,一人跪而交手擘之。以次高架大鼓二面,彩画花地金龙,击鼓人背结宽袖,别套黄窄袖,垂结带金裹鼓棒,两手高举互击,宛若流星。后有羯鼓两座,如寻常番鼓子,置之小卓子上,两手皆执杖击之,杖鼓应焉。次列铁石方响明金,彩画架子,双垂流苏。次列箫、笙、埙、篪、觱篥、龙笛之类,两旁对列杖鼓二百面,皆长脚幞头、紫绣抹额、背系紫宽衫、黄窄袖、结带黄义。诸杂剧色皆诨裹,各服本色紫绯绿宽衫,义篪,镀金带。自殿陛对立,直至乐棚。每遇舞者入场,则排立者叉手,举左右肩,动足应拍,一齐群舞,谓之“挼曲子”。(挼字仍回反。)
dì yī zhǎn yù jiǔ, gē bǎn sè, yī míng" chàng zhōng qiāng", yī biàn qì, xiān shēng yǔ xiāo dí gè yī guǎn hé, yòu yī biàn, zhòng lè qí jǔ, dú wén gē zhě zhī shēng. zǎi chén jiǔ, lè bù qǐ qīng bēi. bǎi guān jiǔ, sān tái wǔ xuán, duō shì léi zhōng qìng. qí yú lè rén wǔ zhě, hùn guǒ kuān shān, wéi zhōng qìng yǒu guān, gù zhǎn guǒ. wǔ qǔ pò qián yī biàn. wǔ zhě rù chǎng, zhì xiē pāi, xù yī rén rù chǎng, duì wǔ shù pāi. qián wǔ zhě tuì, dú hòu wǔ zhě zhōng qí qū, wèi zhī" wǔ mò".
第一盏御酒,歌板色,一名“唱中腔”,一遍讫,先笙与箫笛各一管和,又一遍,众乐齐举,独闻歌者之声。宰臣酒,乐部起倾杯。百官酒,三台舞旋,多是雷中庆。其馀乐人舞者,诨裹宽衫,唯中庆有官,故展裹。舞曲破前一遍。舞者入场,至歇拍,续一人入场,对舞数拍。前舞者退,独后舞者终其曲,谓之“舞末”。
dì èr zhǎn yù jiǔ, gē bǎn sè, chàng rú qián. zǎi chén jiǔ, màn qǔ zi. bǎi guān jiǔ, sān tái wǔ rú qián.
第二盏御酒,歌板色,唱如前。宰臣酒,慢曲子。百官酒,三台舞如前。
dì sān zhǎn, zuǒ yòu jūn bǎi xì rù chǎng, yī shí chéng zhuāi. suǒ wèi zuǒ yòu jūn, nǎi jūn shī fāng shì liǎng xiāng yě, fēi zhū jūn zhī jūn. bǎi xì nǎi shàng gān tiào suǒ dào lì zhé yāo nòng wǎn zhù tī píng jīn dǒu qíng dài zhī lèi, jí bù yòng shī bào dà qí shén guǐ yě. yì rén huò nán huò nǚ, jiē hóng jīn cǎi fú. diàn qián zì yǒu shí juān zhù kē, bǎi xì rù chǎng, xuán lì qí xì gān. fán yù yàn zhì dì sān zhǎn, fāng yǒu xià jiǔ ròu xián shì bào ròu, shuāng xià tuó fēng jiǎo zǐ.
第三盏,左右军百戏入场,一时呈拽。所谓左右军,乃军师坊市两厢也,非诸军之军。百戏乃上竿、跳索、倒立、折腰、弄碗注、踢瓶、筋斗、擎戴之类,即不用狮豹大旗神鬼也。艺人或男或女,皆红巾彩服。殿前自有石镌柱窠,百戏入场,旋立其戏竿。凡御宴至第三盏,方有下酒肉、咸豉、爆肉,双下驼峰角子。
dì sì zhǎn rú shàng yí wǔ bì, fā tán zi, cān jūn sè zhí zhú gān fú zi, niàn zhì yǔ kǒu hào, zhū zá jù sè dǎ hé, zài zuò yǔ, gōu hé dà qū wǔ. xià jiǔ kē: zi gú tou suǒ fěn bái ròu hú bǐng.
第四盏如上仪舞毕,发谭子,参军色执竹竿拂子,念致语口号,诸杂剧色打和,再作语,勾合大曲舞。下酒榼:子骨头、索粉、白肉胡饼。
dì wǔ zhǎn yù jiǔ, dú dàn pí pá. zǎi chén jiǔ, dú dǎ fāng xiǎng. fán dú zòu yuè, bìng lè rén xiè ēn qì, shàng diàn zòu zhī. bǎi guān jiǔ, lè bù qǐ sān tái wǔ, rú qián bì. cān jūn sè zhí zhú gān zǐ zuò yǔ, gōu xiǎo ér duì wǔ. xiǎo ér gè xuǎn nián shí èr sān zhě èr bǎi yú rén, liè sì háng, měi xíng duì tóu yī míng, sì rén cù yōng, bìng xiǎo yǐn shì mào, zhe fēi lǜ zǐ qīng shēng sè huā shān, shàng lǐng sì qì yì shù dài, gè zhí huā zhī pái dìng. xiān yǒu sì rén guǒ juǎn jiǎo fú tóu zǐ shān zhě, qíng yī cǎi diàn zi, nèi jīn tiē zì pái, léi gǔ ér jìn, wèi zhī" duì míng pái", shàng yǒu yī lián, wèi rú" jiǔ sháo xiáng cǎi fèng, bā yì wǔ qīng luán" zhī jù. lè bù jǔ lè, xiǎo ér wǔ bù jìn qián, zhí kòu diàn bì. cān jūn sè zuò yǔ, wèn xiǎo ér bān shǒu jìn qián, jìn kǒu hào, zá jù rén jiē dǎ hé bì, lè zuò, qún wǔ hé chàng, qiě wǔ qiě chàng, yòu chàng pò zi bì, xiǎo ér bān shǒu rù jìn zhì yǔ, gōu zá jù rù chǎng, yī chǎng liǎng duàn. shì shí jiào fāng zá jù sè biē péng liú qiáo hóu bó cháo mèng jǐng chū wáng yán xǐ, ér xià jiē shǐ fù yě. nèi diàn zá xì, wèi yǒu shǐ rén yù yàn, bù gǎn shēn zuò xié xuè, wéi yòng qún duì zhuāng qí shì xiàng, shì yǔ wèi zhī" zhuāi chuàn". zá xì bì, cān jūn sè zuò yǔ, fàng xiǎo ér duì. yòu qún wǔ yìng tiān zhǎng qǔ zi chū chǎng. xià jiǔ: qún xiān tiān huā bǐng tài píng bì luó gān fàn lǚ ròu gēng lián huā ròu bǐng. jià xìng, xiē zuò. bǎi guān tuì chū diàn mén mù cì. xū yú zhuī bān, qǐ jū zài zuò.
第五盏御酒,独弹琵琶。宰臣酒,独打方响。凡独奏乐,并乐人谢恩讫,上殿奏之。百官酒,乐部起三台舞,如前毕。参军色执竹竿子作语,勾小儿队舞。小儿各选年十二三者二百馀人,列四行,每行队头一名,四人簇拥,并小隐士帽,着绯绿紫青生色花衫,上领四契义束带,各执花枝排定。先有四人裹卷脚幞头、紫衫者,擎一彩殿子,内金贴字牌,擂鼓而进,谓之“队名牌”,上有一联,谓如“九韶翔彩凤,八佾舞青鸾”之句。乐部举乐,小儿舞步进前,直叩殿陛。参军色作语,问小儿班首近前,进口号,杂剧人皆打和毕,乐作,群舞合唱,且舞且唱,又唱破子毕,小儿班首入进致语,勾杂剧入场,一场两段。是时教坊杂剧色鳖膨刘乔、侯伯朝、孟景初、王颜喜,而下皆使副也。内殿杂戏,为有使人预宴,不敢深作谐谑,惟用群队装其似像,市语谓之“拽串”。杂戏毕,参军色作语,放小儿队。又群舞《应天长》曲子出场。下酒:群仙、天花饼、太平毕罗干饭、缕肉羹、莲花肉饼。驾兴,歇座。百官退出殿门幕次。须臾追班,起居再坐。
dì liù zhǎn yù jiǔ, shēng qǐ màn qǔ zi, zǎi chén jiǔ màn qǔ zi, bǎi guān jiǔ sān tái wǔ. zuǒ yòu jūn zhù qiú, diàn qián xuán lì qiú mén, yuē gāo sān zhàng xǔ, zá cǎi jié luò, liú mén yī chǐ xǔ. zuǒ jūn qiú tóu sū shù, zhǎng jiǎo fú tóu, hóng jǐn ǎo, yú jiē juǎn jiǎo fú tóu, yì hóng jǐn ǎo, shí yú rén. yòu jūn qiú tóu mèng xuān, bìng shí yú rén, jiē qīng jǐn yī. lè bù shào dí zhàng gǔ duàn sòng. zuǒ jūn xiān yǐ qiú tuán zhuǎn zhòng, xiǎo zhù shù zāo, yǒu yī duì cì qiú tóu, xiǎo zhù shù xià, dài qí duān zhèng, jí gōng qiú yǔ qiú tóu, dǎ dà shǔ guò qiú mén. yòu jūn chéng dé qiú, fù tuán zhuǎn zhòng, xiǎo zhù shù zāo, cì qiú tóu yì yī qián gōng qiú yǔ qiú tóu, yǐ dà shǔ dǎ guò, huò yǒu jí biàn fù guò zhě shèng. shèng zhě cì yǐ yín wǎn jǐn cǎi, bài wǔ xiè ēn, yǐ cì jǐn gòng pī ér bài yě. bù shèng zhě qiú tóu chī biān, réng jiā mǒ qiǎng xià jiǔ, jiǎ yuán yú, mì fú sū nà huā.
第六盏御酒,笙起慢曲子,宰臣酒慢曲子,百官酒三台舞。左右军筑球,殿前旋立球门,约高三丈许,杂彩结络,留门一尺许。左军球头苏述,长脚幞头,红锦袄,馀皆卷脚幞头,亦红锦袄,十馀人。右军球头孟宣,并十馀人,皆青锦衣。乐部哨笛杖鼓断送。左军先以球团转众,小筑数遭,有一对次球头,小筑数下,待其端正,即供球与球头,打大癙过球门。右军承得球,复团转众,小筑数遭,次球头亦依前供球与球头,以大癙打过,或有即便复过者胜。胜者赐以银碗锦彩,拜舞谢恩,以赐锦共披而拜也。不胜者球头吃鞭,仍加抹抢下酒,假鼋鱼,密浮酥捺花。
dì qī zhǎn yù jiǔ màn qǔ zi, zǎi chén jiǔ jiē màn qǔ zi, bǎi guān jiǔ sān tái wǔ qì, cān jūn sè zuò yǔ, gōu nǚ tóng duì rù chǎng. nǚ tóng jiē xuǎn liǎng jūn miào líng róng yàn guò rén zhě sì bǎi yú rén, huò dài huā guān, huò xiān rén jì yā xiá zhī fú, huò juǎn qū huā jiǎo fú tóu, sì qì hóng huáng shēng sè xiāo jīn jǐn xiù zhī yī, jié shù bù cháng, mò bù yī shí xīn zhuāng, qū jìn qí miào. zhàng zǐ tóu sì rén, jiē guǒ qū jiǎo xiàng hòu zhǐ tiān fú tóu, zān huā, hóng huáng kuān xiù shān, yì, zhí yín guǒ tóu zhàng zǐ. jiē dū chéng jiǎo zhě, dāng shí nǎi chén nú gē zǔ jiě gē lǐ bàn nú shuāng nú, yú bù zú shù. yì měi míng sì rén cù yōng, duō zuò xiān tóng yā jì, xiān shang zhí huā, wǔ bù jìn qián chéng liè. huò wǔ cǎi lián, zé diàn qián jiē liè lián huā. kǎn qū yì jìn duì míng. cān jūn sè zuò yǔ wèn duì, zhàng zǐ tóu zhě jìn kǒu hào, qiě wǔ qiě chàng. lè bù duàn sòng cǎi lián qì, qū zhōng fù qún wǔ. chàng zhōng qiāng bì, nǚ tóng jìn zhì yǔ, gōu zá xì rù chǎng, yì yī chǎng liǎng duàn qì, cān jūn sè zuò yǔ, fàng nǚ tóng duì, yòu qún chàng qǔ zi, wǔ bù chū chǎng. bǐ zhī xiǎo ér jié cì zēng duō yǐ. xià jiǔ: pái chuī yáng hú bǐng zhì jīn cháng.
第七盏御酒慢曲子,宰臣酒皆慢曲子,百官酒三台舞讫,参军色作语,勾女童队入场。女童皆选两军妙龄容艳过人者四百馀人,或戴花冠,或仙人髻鸦霞之服,或卷曲花脚幞头,四契红黄生色销金锦绣之衣,结束不常,莫不一时新妆,曲尽其妙。杖子头四人,皆裹曲脚向后指天幞头,簪花,红黄宽袖衫,义,执银裹头杖子。皆都城角者,当时乃陈奴哥、俎姐哥、李伴奴、双奴,馀不足数。亦每名四人簇拥,多作仙童丫髻,仙裳执花,舞步进前成列。或舞《采莲》,则殿前皆列莲花。槛曲亦进队名。参军色作语问队,杖子头者进口号,且舞且唱。乐部断送《采莲》讫,曲终复群舞。唱中腔毕,女童进致语,勾杂戏入场,亦一场两段讫,参军色作语,放女童队,又群唱曲子,舞步出场。比之小儿节次增多矣。下酒:排炊羊胡饼、炙金肠。
dì bā zhǎn yù jiǔ, gē bǎn sè, yī míng" chàng tà gē". zǎi chén jiǔ màn qǔ zi, bǎi guān jiǔ sān tái wǔ. hé qū pò wǔ xuán. xià jiǔ: jiǎ shā yú dú xià mán tou dù gēng.
第八盏御酒,歌板色,一名“唱踏歌”。宰臣酒慢曲子,百官酒三台舞。合曲破舞旋。下酒:假沙鱼、独下馒头、肚羹。
dì jiǔ zhǎn yù jiǔ màn qǔ zi, zǎi chén jiǔ màn qǔ zi, bǎi guān jiǔ sān tái wǔ. qū rú qián. zuǒ yòu jūn xiàng pū. xià jiǔ: shuǐ fàn cù dìng xià fàn. jià xìng. yù yán jiǔ zhǎn jiē qū zhī, rú cài wǎn yàng, ér yǒu shǒu bà zi. diàn shàng chún jīn, láng xià chún yín. shí qì, jīn yín qī wǎn dié yě. yàn tuì, chén liáo jiē zān huā guī sī dì, ā yǐn cóng rén jiē zān huā bìng pò guān qián. zhū nǚ tóng duì chū yòu yè mén, shào nián háo jùn, zhēng yǐ bǎo jù gōng sòng, yǐn shí jiǔ guǒ yíng jiē, gè chéng jùn qí ér guī. huò huā guān, huò zuò nán zǐ jié shù, zì yù jiē chí zhòu, jìng chěng huá lì, guān zhě rú dǔ. shěng yàn yì rú cǐ.
第九盏御酒慢曲子,宰臣酒慢曲子,百官酒三台舞。曲如前。左右军相扑。下酒:水饭、簇饤下饭。驾兴。御筵酒盏皆屈卮,如菜碗样,而有手把子。殿上纯金,廊下纯银。食器,金银漆碗碟也。宴退,臣僚皆簪花归私第,呵引从人皆簪花并破官钱。诸女童队出右掖门,少年豪俊,争以宝具供送,饮食酒果迎接,各乘骏骑而归。或花冠,或作男子结束,自御街驰骤,竞逞华丽,观者如堵。省宴亦如此。
lì dōng
立冬
shì yuè lì dōng qián wǔ rì, xī yù yuán jìn dōng cài. jīng shī dì hán, dōng yuè wú shū cài, shàng zhì gōng jìn, xià jí mín jiān, yī shí shōu cáng, yǐ chōng yī dōng shí yòng. yú shì chē zài mǎ tuó, chōng sè dào lù. shí wù: jiāng shì zi hóng sī mò zàng é lí wēn po gé lí páng xiè.
是月立冬前五日,西御园进冬菜。京师地寒,冬月无蔬菜,上至宫禁,下及民间,一时收藏,以充一冬食用。于是车载马驼,充塞道路。时物:姜豉、子、红丝、末脏、鹅梨、榅桲、蛤蜊、螃蟹。