strong sūn wǔ zǐ yǎn zhèn zhǎn měi jī cài zhāo hóu nà zhì qǐ wú shī strong
孙武子演阵斩美姬 蔡昭侯纳质乞吴师
huà shuō qìng jì lín sǐ, jiè zuǒ yòu wù shā yào lí, yǐ chéng qí míng. zuǒ yòu yù shì fàng yào lí, yào lí bù kěn xíng, wèi zuǒ yòu yuē:" wú yǒu sān bù róng yú shì, suī gōng zǐ yǒu mìng, wú gǎn tōu shēng hū?" zhòng wèn yuē:" hé wèi sān bù róng yú shì?" yào lí yuē:" shā wú qī zǐ ér qiú shì wú jūn, fēi rén yě wèi xīn jūn ér shā gù jūn zhī zǐ, fēi yì yě yù chéng rén zhī shì, ér bù miǎn yú cán shēn miè jiā, fēi zhì yě. yǒu cǐ sān è, hé miàn mù lì yú shì zāi?" yán qì, suì tóu shēn yú jiāng, zhōu rén lāo jiù chū shuǐ, yào lí yuē:" rǔ lāo wǒ hé yì?" zhōu rén yuē:" jūn fǎn guó, bì yǒu jué lù, hé bù qí zhī!" yào lí xiào yuē:" wú bù ài shì jiā xìng mìng, kuàng yú jué lù? rǔ děng yǐ wú shī guī, kě qǔ zhòng shǎng." yú shì duó cóng rén pèi jiàn, zì duàn qí zú, fù wěn hóu ér sǐ, shǐ chén yǒu zàn yún:
话说庆忌临死,诫左右勿杀要离,以成其名。左右欲释放要离,要离不肯行,谓左右曰:“吾有三不容于世,虽公子有命,吾敢偷生乎?”众问曰:“何谓三不容于世?”要离曰:“杀吾妻子而求事吾君,非仁也;为新君而杀故君之子,非义也;欲成人之事,而不免于残身灭家,非智也。有此三恶,何面目立于世哉?”言讫,遂投身于江,舟人捞救出水,要离曰:“汝捞我何意?”舟人曰:“君返国,必有爵禄,何不俟之!”要离笑曰:“吾不爱室家性命,况于爵禄?汝等以吾尸归,可取重赏。”于是夺从人佩剑,自断其足,复刎喉而死,史臣有赞云:
gǔ rén yī sǐ, qí qīng rú yǔ,
古人一死,其轻如羽,
bù wéi zì qīng, bìng qīng qī zǐ.
不惟自轻,并轻妻子。
hé mén bì mìng, yǐ xùn yī rén
阖门毕命,以殉一人;
yī rén jì sǐ, wú zhì yǐ shēn.
一人既死,吾志已伸。
zhuān zhū suī sǐ, shàng cún qí yìn,
专诸虽死,尚存其胤,
shāng zāi yào lí, sǐ wú xíng yǐng!
伤哉要离,死无形影!
qǐ bù zì ài? suì rén zhī gōng.
岂不自爱?遂人之功。
gōng suì míng lì, suī sǐ yóu róng.
功遂名立,虽死犹荣。
jī jiàn sǐ xiá, niàng chéng fēng sú,
击剑死侠,酿成风俗,
zhì jīn wú rén, qū yì rú gǔ.
至今吴人,趋义如鹄。
yòu yǒu shī dān dào qìng jì lì dí wàn rén, sǐ yú cán jí pǐ fū zhī shǒu, shì rén yǐ yǒng lì shì zhě kě jiè yǐ, shī yún:
又有诗单道庆忌力敌万人,死于残疾匹夫之手,世人以勇力恃者可戒矣,诗云:
qìng jì xiāo xióng tiān xià shǎo, pǐ fū yī bì xū yú le.
庆忌骁雄天下少,匹夫一臂须臾了。
shì rén xiū de chěng qiáng liáng, niú jiǎo shāng cán xī shǔ bǎo.
世人休得逞强梁,牛角伤残鼷鼠饱。
zhòng rén shōu yào lí zhī tǐ, bìng zài qìng jì zhī shī, lái tóu wú wáng hé lǘ. hé lǘ dà yuè, zhòng shǎng jiàng zú, shōu yú háng wǔ. yǐ shàng qīng zhī lǐ, zàng yào lí yú lǘ mén chéng xià, yuē:" jí zi zhī yǒng, wèi wú shǒu mén." zhuī zèng qí qī zǐ, yǔ zhuān zhū tóng lì miào, suì shí jì sì. yǐ gōng zǐ zhī lǐ, zàng qìng jì yú wáng liáo zhī mù cè, dà yàn qún chén.
众人收要离肢体,并载庆忌之尸,来投吴王阖闾。阖闾大悦,重赏降卒,收于行伍。以上卿之礼,葬要离于闾门城下,曰:“藉子之勇,为吾守门。”追赠其妻子,与专诸同立庙,岁时祭祀。以公子之礼,葬庆忌于王僚之墓侧,大宴群臣。
wǔ yuán qì zòu yuē:" wáng zhī huò huàn jiē chú, dàn chén zhī chóu hé rì kě fù?" bó pǐ yì chuí lèi qǐng bīng fá chǔ, hé lǘ yuē:" qí míng dàn dāng móu zhī."
伍员泣奏曰:“王之祸患皆除,但臣之仇何日可复?”伯嚭亦垂泪请兵伐楚,阖闾曰:“俟明旦当谋之。”
cì zǎo, wǔ yuán tóng bó pǐ fù jiàn hé lǘ yú gōng zhōng, hé lǘ yuē:" guǎ rén yù wèi èr qīng chū bīng, shuí rén wéi jiāng?" yuán pǐ qí shēng yuē:" wéi wáng suǒ yòng, gǎn bù xiào mìng?" hé lǘ xīn niàn:" èr zi jiē chǔ rén, dàn bào jǐ chóu, wèi bì wèi wú jìn lì." nǎi hēi rán bù yán, xiàng nán fēng ér xiào, qǐng zhī fù cháng tàn.
次早,伍员同伯嚭复见阖闾于宫中,阖闾曰:“寡人欲为二卿出兵,谁人为将?”员、嚭齐声曰:“惟王所用,敢不效命?”阖闾心念:“二子皆楚人,但报己仇,未必为吴尽力。”乃嘿然不言,向南风而啸,顷之复长叹。
wǔ yuán yǐ kuī qí yì, fù jìn yuē:" wáng lǜ chǔ zhī bīng duō jiàng guǎng hū?" hé lǘ yuē:" rán." yuán yuē:" chén jǔ yī rén, kě bǎo bì shèng." hé lǘ xīn rán wèn yuē:" qīng suǒ jǔ hé rén, qí néng ruò hé?" yuán duì yuē:" xìng sūn míng wǔ, wú rén yě." hé lǘ wén shuō shì wú rén, biàn yǒu xǐ sè.
伍员已窥其意,复进曰:“王虑楚之兵多将广乎?”阖闾曰:“然。”员曰:“臣举一人,可保必胜。”阖闾欣然问曰:“卿所举何人,其能若何?”员对曰:“姓孙名武,吴人也。”阖闾闻说是吴人,便有喜色。
yuán fù zòu yuē:" cǐ rén jīng tōng tāo lüè, yǒu guǐ shén bù cè zhī jī, tiān dì bāo cáng zhī miào, zì zhe bīng fǎ shí sān piān, shì rén mò zhī qí néng, yǐn yú luó fú shān zhī dōng, chéng dé cǐ rén wéi jūn shī, suī tiān xià mò dí, hé lùn chǔ zāi?" hé lǘ yuē:" qīng shì wèi guǎ rén zhào zhī." yuán duì yuē:" cǐ rén bù qīng shì jìn, fēi xún cháng zhī bǐ, bì xū yǐ lǐ pìn zhī, fāng cái kěn jiù."
员复奏曰:“此人精通韬略,有鬼神不测之机,天地包藏之妙,自著《兵法》十三篇,世人莫知其能,隐于罗浮山之东,诚得此人为军师,虽天下莫敌,何论楚哉?”阖闾曰:“卿试为寡人召之。”员对曰:“此人不轻仕进,非寻常之比,必须以礼聘之,方才肯就。”
hé lǘ cóng zhī, nǎi qǔ huáng jīn shí yì bái bì yī shuāng, shǐ yuán jià sì mǎ, wǎng luó fú shān qǔ pìn sūn wǔ, yuán jiàn wǔ, bèi dào wú wáng xiāng mù zhī yì, nǎi xiāng suí chū shān, tóng jiàn hé lǘ. hé lǘ jiàng jiē ér yíng, cì zuò wèn yǐ bīng fǎ, sūn wǔ jiàng suǒ zhe shí sān piān, cì dì jìn shàng, hé lǘ lìng wǔ yuán cóng tóu lǎng sòng yī biàn, měi zhōng yī piān, zàn bù róng yǐ. nǎ shí sān piān, yī yuē shǐ jì piān èr yuē zuò zhàn piān sān yuē móu gōng piān sì yuē jūn xíng piān wǔ yuē bīng shì piān liù yuē xū shí piān qī yuē jūn zhēng piān bā yuē jiǔ biàn piān jiǔ yuē xíng jūn piān shí yuē dì xíng piān shí yī yuē jiù dì piān shí èr yuē huǒ gōng piān shí sān yuē yòng jiàn piān.
阖闾从之,乃取黄金十镒、白璧一双,使员驾驷马,往罗浮山取聘孙武,员见武,备道吴王相慕之意,乃相随出山,同见阖闾。阖闾降阶而迎,赐坐问以兵法,孙武将所著十三篇,次第进上,阖闾令伍员从头朗诵一遍,每终一篇,赞不容已。哪十三篇,一曰《始计》篇、二曰《作战》篇、三曰《谋攻》篇、四曰《军形》篇、五曰《兵势》篇、六曰《虚实》篇、七曰《军争》篇、八曰《九变》篇、九曰《行军》篇、十曰《地形》篇、十一曰《就地》篇、十二曰《火攻》篇、十三曰《用间》篇。
hé lǘ gù wǔ yuán yuē:" guān cǐ bīng fǎ, zhēn tōng tiān chè dì zhī cái yě, dàn hèn guǎ rén guó xiǎo bīng wēi, rú hé ér kě?" sūn wǔ duì yuē:" chén zhī bīng fǎ, bù dàn kě shī yú zú wǔ, suī fù rén nǚ zǐ, fèng wú jūn lìng, yì kě qū ér yòng zhī!" hé lǘ gǔ zhǎng ér xiào yuē:" xiān shēng zhī yán, hé yū kuò yě? tiān xià qǐ yǒu fù rén nǚ zǐ, kě shǐ qí cāo gē xí zhàn zhě?" sūn wǔ yuē:" wáng rú yǐ chén yán wèi yū, qǐng jiāng hòu gōng nǚ shì, yǔ chén shì zhī, lìng rú bù xíng, chén gān qī wǎng zhī zuì!"
阖闾顾伍员曰:“观此《兵法》,真通天彻地之才也,但恨寡人国小兵微,如何而可?”孙武对曰:“臣之《兵法》,不但可施于卒伍,虽妇人女子,奉吾军令,亦可驱而用之!”阖闾鼓掌而笑曰:“先生之言,何迂阔也?天下岂有妇人女子,可使其操戈习战者?”孙武曰:“王如以臣言为迂,请将后宫女侍,与臣试之,令如不行,臣甘欺罔之罪!”
hé lǘ jí zhào gōng nǚ sān bǎi, lìng sūn wǔ cāo yǎn, sūn wǔ yuē:" dé dài wáng chǒng jī èr rén, yǐ wéi duì zhǎng, rán hòu hào lìng fāng yǒu suǒ tǒng!" hé lǘ yòu xuān chǒng jī èr rén, míng yuē yòu jī zuǒ jī zhì qián, wèi wǔ yuē:" cǐ guǎ rén suǒ ài, kě chōng duì zhǎng hū?" sūn wǔ yuē:" kě yǐ, rán jūn lǚ zhī shì, xiān yán hào lìng, cì xíng shǎng fá, suī xiǎo shì, bù kě fèi yě, qǐng lì yī rén wéi zhí fǎ, èr rén wéi jūn lì, zhǔ chuán yù zhī shì, èr rén zhí gǔ, lì shì shù rén, chōng wèi yá jiāng, zhí fǔ zhì dāo jǐ, liè yú tán shàng, yǐ zhuàng jūn róng!"
阖闾即召宫女三百,令孙武操演,孙武曰:“得大王宠姬二人,以为队长,然后号令方有所统!”阖闾又宣宠姬二人,名曰右姬、左姬至前,谓武曰:“此寡人所爱,可充队长乎?”孙武曰:“可矣,然军旅之事,先严号令,次行赏罚,虽小试,不可废也,请立一人为执法,二人为军吏,主传谕之事,二人值鼓,力士数人,充为牙将,执斧锧刀戟,列于坛上,以壮军容!”
hé lǘ xǔ yú zhōng jūn xuǎn yòng, sūn wǔ fēn fù gōng nǚ, fēn wéi zuǒ yòu èr duì, yòu jī guǎn xiá yòu duì, zuǒ jī guǎn xiá zuǒ duì, gè pī guà chí bīng, shì yǐ jūn fǎ, yī bù xǔ hùn luàn háng wǔ, èr bù xǔ yán yǔ xuān huá, sān bù xǔ gù wéi yuē shù, míng rì wǔ gǔ, jiē jí jiào chǎng tīng cāo, wáng dēng tái ér guān zhī.
阖闾许于中军选用,孙武吩咐宫女,分为左右二队,右姬管辖右队,左姬管辖左队,各披挂持兵,示以军法,一不许混乱行伍,二不许言语喧哗,三不许故违约束,明日五鼓,皆集教场听操,王登台而观之。
cì rì wǔ gǔ, gōng nǚ èr duì jù dào jiào chǎng, yí gè gè shēn pī jiǎ zhòu, tóu dài dōu móu, yòu shǒu cāo jiàn, zuǒ shǒu wò dùn, èr jī dǐng kuī shù jiǎ, chōng zuò jiàng guān, fēn lì liǎng biān, cì hou sūn wǔ shēng zhàng, wǔ qīn zì qū huà shéng mò, bù chéng zhèn shì, shǐ chuán yù guān jiāng huáng qí èr miàn, fēn shòu èr jī, lìng zhí zhī wèi qián dǎo. zhòng nǚ gēn suí duì zhǎng zhī hòu, wǔ rén wéi wǔ, shí rén wéi zǒng, gè yào bù jī xiāng jì, suí gǔ jìn tuì, zuǒ yòu huí xuán, cùn bù bù luàn, chuán yù yǐ bì, lìng èr duì jiē fú dì tīng lìng. shǎo qǐng, xià lìng yuē:" wén gǔ shēng yī tòng, liǎng duì qí qǐ wén gǔ shēng èr tōng, zuǒ duì yòu xuán, yòu duì zuǒ xuán wén gǔ shēng sān tòng, gè tǐng jiàn wèi zhēng zhàn zhī shì, tīng míng jīn, rán hòu liǎn duì ér tuì."
次日五鼓,宫女二队俱到教场,一个个身披甲胄,头戴兜鍪,右手操剑,左手握盾,二姬顶盔束甲,充做将官,分立两边,伺候孙武升帐,武亲自区画绳墨,布成阵势,使传谕官将黄旗二面,分授二姬,令执之为前导。众女跟随队长之后,五人为伍,十人为总,各要步迹相继,随鼓进退,左右回旋,寸步不乱,传谕已毕,令二队皆伏地听令。少顷,下令曰:“闻鼓声一通,两队齐起;闻鼓声二通,左队右旋,右队左旋;闻鼓声三通,各挺剑为争战之势,听鸣金,然后敛队而退。”
zhòng gōng nǚ jiē yǎn kǒu xī xiào, gǔ lì bǐng:" míng gǔ yī tòng." gōng nǚ huò qǐ huò zuò, cēn cī bù qí, sūn wǔ lí xí ér qǐ yuē:" yuē shù bù míng, shēn lìng bù xìn, jiāng zhī zuì yě." shǐ jūn lì zài shēn qián lìng, gǔ lì fù míng gǔ, gōng nǚ xián qǐ lì, qīng xié xiāng jiē, qí xiào rú gù, sūn wǔ nǎi xuān qǐ shuāng xiù, qīn cāo fú yǐ jī gǔ, yòu shēn qián lìng, èr jī jí gōng nǚ wú bù xiào zhě. sūn wǔ dà nù, liǎng mù hū zhāng, fà shàng chōng guān, jù huàn:" zhí fǎ hé zài?" zhí fǎ zhě qián guì, sūn wǔ yuē:" yuē shù bù míng, shēn lìng bù xìn, jiāng zhī zuì yě jì yǐ yuē shù zài sān, ér shì bù yòng mìng, shì zhī zuì yǐ. yú jūn fǎ dāng rú hé?" zhí fǎ yuē:" dāng zhǎn!" sūn wǔ yuē:" shì nán jǐn zhū, zuì zài duì zhǎng." gù zuǒ yòu:" kě jiāng nǚ duì zhǎng zhǎn qì shì zhòng!" zuǒ yòu jiàn sūn wǔ fā nù zhī zhuàng, bù gǎn wéi lìng, biàn jiāng zuǒ yòu èr jī bǎng fù.
众宫女皆掩口嬉笑,鼓吏禀:“鸣鼓一通。”宫女或起或坐,参差不齐,孙武离席而起曰:“约束不明,申令不信,将之罪也。”使军吏再申前令,鼓吏复鸣鼓,宫女咸起立,倾斜相接,其笑如故,孙武乃揎起双袖,亲操桴以击鼓,又申前令,二姬及宫女无不笑者。孙武大怒,两目忽张,发上冲冠,遽唤:“执法何在?”执法者前跪,孙武曰:“约束不明,申令不信,将之罪也;既已约束再三,而士不用命,士之罪矣。于军法当如何?”执法曰:“当斩!”孙武曰:“士难尽诛,罪在队长。”顾左右:“可将女队长斩讫示众!”左右见孙武发怒之状,不敢违令,便将左右二姬绑缚。
hé lǘ zài wàng yún tái shàng kàn sūn wǔ cāo yǎn, hū jiàn bǎng qí èr jī, jí shǐ bó pǐ chí jié chí jiù zhī, lìng yuē:" guǎ rén yǐ zhī jiāng jūn yòng bīng zhī néng, dàn cǐ èr jī shì guǎ rén jīn zhì, shén shì guǎ rén zhī yì, guǎ rén fēi cǐ èr jī, shí bù gān wèi, qǐng jiāng jūn shè zhī!" sūn wǔ yuē:" jūn zhōng wú xì yán, chén yǐ shòu mìng wèi jiāng, jiāng zài jūn, suī jūn mìng bù dé shòu, ruò xùn jūn mìng ér shì yǒu zuì, hé yǐ fú zhòng?" hè lìng zuǒ yòu:" sù zhǎn èr jī!" xiāo qí shǒu yú jūn qián, yú shì èr duì gōng nǚ, wú bù gǔ lì shī sè, bù gǎn yǎng shì, sūn wǔ yú duì zhōng zài qǔ èr rén, wèi zuǒ yòu duì zhǎng, zài shēn lìng jī gǔ, yī gǔ qǐ lì, èr gǔ xuán xíng, sān gǔ hé zhàn, míng jīn shōu jūn, zuǒ yòu jìn tuì, huí xuán wǎng lái, jiē zhōng shéng mò, háo fà bù chà, zì shǐ zhì zhōng, jì rán wú shēng, nǎi shǐ zhí fǎ wǎng bào wú wáng yuē:" bīng yǐ zhěng qí, yuàn wáng guān zhī, wéi wáng suǒ yòng, suī shǐ fù tāng dǎo huǒ, yì bù gǎn tuì bì yǐ!" rán wēng yǒu shī yǒng sūn wǔ shì bīng zhī shì yún:
阖闾在望云台上看孙武操演,忽见绑其二姬,急使伯嚭持节驰救之,令曰:“寡人已知将军用兵之能,但此二姬侍寡人巾栉,甚适寡人之意,寡人非此二姬,食不甘味,请将军赦之!”孙武曰:“军中无戏言,臣已受命为将,将在军,虽君命不得受,若徇君命而释有罪,何以服众?”喝令左右:“速斩二姬!”枭其首于军前,于是二队宫女,无不股栗失色,不敢仰视,孙武于队中再取二人,为左右队长,再申令击鼓,一鼓起立,二鼓旋行,三鼓合战,鸣金收军,左右进退,回旋往来,皆中绳墨,毫发不差,自始至终,寂然无声,乃使执法往报吴王曰:“兵已整齐,愿王观之,惟王所用,虽使赴汤蹈火,亦不敢退避矣!”髯翁有诗咏孙武试兵之事云:
qiáng bīng zhēng bà yè, shì wǔ yào jūn róng.
强兵争霸业,试武耀军容。
jǐn chū jiāo é bèi, yóu rú zhàn dòu xióng.
尽出娇娥辈,犹如战斗雄。
gē huī luó xiù juǎn, jiǎ yìng fěn yán hóng.
戈挥罗袖卷,甲映粉颜红。
yǎn xiào fēn qí xià, hán xiū lì duì zhōng.
掩笑分旗下,含羞立队中。
wén shēng qū bì sù, wéi lìng fǎ nán tōng.
闻声趋必肃,违令法难通。
yǐ jiè yāo jī shǒu, fāng zhī shàng jiàng fēng.
已借妖姬首,方知上将风。
qū chí fù tāng huǒ, bǎi zhàn bǎo chéng gōng.
驱驰赴汤火,百战保成功。
hé lǘ tòng cǐ èr jī, nǎi hòu zàng zhī yú héng shān, lì cí jì zhī, míng yuē ài jī cí, yīn sī niàn ài jī, suì yǒu bù yòng sūn wǔ zhī yì. wǔ yuán jìn yuē:" chén wén,' bīng zhě, xiōng qì yě.' bù kě xū tán. zhū shā bù guǒ, jūn lìng bù xíng, dài wáng yù zhēng chǔ ér bó tiān xià, sī dé liáng jiàng, fū jiāng yǐ guǒ yì wèi néng, fēi sūn wǔ zhī jiāng, shuí néng shè huái yú sì, yuè qiān lǐ ér zhàn zhě hū, fū měi sè yì dé, liáng jiàng nán qiú, ruò yīn èr jī ér qì yī xián jiāng, hé yì ài yǒu cǎo ér qì jiā hé zāi?" hé lǘ shǐ wù, nǎi fēng sūn wǔ wèi shàng jiàng jūn, hào wèi jūn shī, zé chéng yǐ fá chǔ zhī shì.
阖闾痛此二姬,乃厚葬之于横山,立祠祭之,名曰爱姬祠,因思念爱姬,遂有不用孙武之意。伍员进曰:“臣闻,‘兵者,凶器也。'不可虚谈。诛杀不果,军令不行,大王欲征楚而伯天下,思得良将,夫将以果毅为能,非孙武之将,谁能涉淮逾泗,越千里而战者乎,夫美色易得,良将难求,若因二姬而弃一贤将,何异爱莠草而弃嘉禾哉?”阖闾始悟,乃封孙武为上将军,号为军师,责成以伐楚之事。
wǔ yuán wèn sūn wǔ yuē:" bīng cóng hé fāng ér jìn?" sūn wǔ yuē:" dà fán xíng bīng zhī fǎ, xiān chú nèi huàn, rán hòu fāng kě wài zhēng, wú wén wáng liáo zhī dì yǎn yú zài xú, zhú yōng zài zhōng wú, èr rén jù huái bào yuàn zhī xīn. jīn rì jìn bīng, yí xiān chú èr gōng zǐ, rán hòu nán fá." wǔ yuán rán zhī, zòu guò wú wáng, wáng yuē:" xú yǔ zhōng wú jiē xiǎo guó, qiǎn shǐ wǎng suǒ bū chén, bǐ bù gǎn bù cóng." nǎi fā èr shǐ, yī wǎng xú guó qǔ yǎn yú, yī wǎng zhōng wú qǔ zhú yōng, xú zi zhāng yǔ bù rěn yǎn yú zhī sǐ, sī shǐ rén gào zhī, yǎn yú táo qù, lù féng zhú yōng yì táo chū, suì xiāng yǔ shāng yì, wǎng bēn chǔ guó.
伍员问孙武曰:“兵从何方而进?”孙武曰:“大凡行兵之法,先除内患,然后方可外征,吾闻王僚之弟掩余在徐,烛庸在钟吾,二人俱怀报怨之心。今日进兵,宜先除二公子,然后南伐。”伍员然之,奏过吴王,王曰:“徐与钟吾皆小国,遣使往索逋臣,彼不敢不从。”乃发二使,一往徐国取掩余,一往钟吾取烛庸,徐子章羽不忍掩余之死,私使人告之,掩余逃去,路逢烛庸亦逃出,遂相与商议,往奔楚国。
chǔ zhāo wáng xǐ yuē:" èr gōng zǐ yuàn wú bì shēn, yí chéng qí qióng ér hòu jié zhī." nǎi jū yú shū chéng, shǐ zhī liàn bīng yǐ yù wú.
楚昭王喜曰:“二公子怨吴必深,宜乘其穷而厚结之。”乃居于舒城,使之练兵以御吴。
hé lǘ nù èr guó zhī wéi mìng, lìng sūn wǔ jiàng bīng fá xú, miè zhī, xú zi zhāng yǔ bēn chǔ, suì fá zhōng wú, zhí qí jūn yǐ guī. fù xí pò shū chéng, shā yǎn yú zhú yōng. hé lǘ biàn yù chéng shèng rù yǐng, sūn wǔ yuē:" mín láo wèi kě zhòu yòng yě!" suì bān shī, yú shì wǔ yuán xiàn móu yuē:" fán yǐ guǎ shèng zhòng, yǐ ruò shèng qiáng zhě, bì xiān míng yú láo yì zhī shù. jìn dào gōng sān fēn sì jūn, yǐ bì chǔ shī, zú shōu xiāo yú zhī jī, wéi zì yì ér yǐ láo yǔ rén yě. chǔ zhí zhèng jiē tān yōng zhī bèi, mò kěn rèn huàn, qǐng wèi sān shī yǐ rǎo chǔ, wǒ chū yī shī, bǐ bì jiē chū, bǐ chū zé wǒ guī, bǐ guī zé wǒ fù chū, shǐ bǐ lì pí ér zú duò, rán hòu cù rán chéng zhī, wú bù shèng yǐ?" hé lǘ yǐ wéi rán.
阖闾怒二国之违命,令孙武将兵伐徐,灭之,徐子章羽奔楚,遂伐钟吾,执其君以归。复袭破舒城,杀掩余、烛庸。阖闾便欲乘胜入郢,孙武曰:“民劳未可骤用也!”遂班师,于是伍员献谋曰:“凡以寡胜众,以弱胜强者,必先明于劳逸之数。晋悼公三分四军,以敝楚师,卒收萧鱼之绩,惟自逸而以劳予人也。楚执政皆贪庸之辈,莫肯任患,请为三师以扰楚,我出一师,彼必皆出,彼出则我归,彼归则我复出,使彼力疲而卒惰,然后猝然乘之,无不胜矣?”阖闾以为然。
nǎi sān fēn qí jūn, dié chū yǐ rǎo chǔ jìng, chǔ qiǎn jiàng lái jiù, wú bīng jí guī, chǔ rén kǔ zhī.
乃三分其军,迭出以扰楚境,楚遣将来救,吴兵即归,楚人苦之。
wú wáng yǒu ài nǚ míng shèng yù, yīn nèi yàn, páo rén jìn zhēng yú, wáng shí qí bàn, ér yǐ qí yú cì nǚ, nǚ nù yuē:" wáng nǎi yǐ shèng yú rǔ wǒ, wǒ hé yòng shēng wèi?" tuì ér zì shā, hé lǘ bēi zhī, hòu wèi liàn jù, yíng zàng yú guó xī chāng mén zhī wài, záo chí jī tǔ, suǒ záo zhī chù, suì chéng tài hú, jīn nǚ fén hú shì yě. yòu zhuó wén shí yǐ wéi guǒ, jīn dǐng yù bēi yín zūn zhū rú zhī bǎo, fǔ kù jǐ qīng qí bàn, yòu qǔ, pán yǐng, míng jiàn, jiē yǐ sòng nǚ, nǎi wǔ bái hè yú wú shì zhī zhōng, lìng wàn mín suí ér guān zhī, yīn lìng guān zhě jiē rù suì mén sòng zàng, suì dào nèi shè yǒu fú jī, nán nǚ jì rù, suì fā qí jī, mén bì, shí zhī yǐ tǔ, nán nǚ sǐ zhě wàn rén, hé lǘ yuē:" shǐ wú nǚ dé wàn rén wéi xùn, shù bù jì mò yě!" zhì jīn wú sú bìn shì, sàng tíng shàng zhì yǒu bái hè, nǎi qí yí fēng, shā shēng sòng sǐ, hé lǘ zhī wú dào jí yǐ! shǐ chén yǒu shī yún:
吴王有爱女名胜玉,因内宴,庖人进蒸鱼,王食其半,而以其余赐女,女怒曰:“王乃以剩鱼辱我,我何用生为?”退而自杀,阖闾悲之,厚为殓具,营葬于国西阊门之外,凿池积土,所凿之处,遂成太湖,今女坟湖是也。又斫文石以为椁,金鼎、玉杯、银尊、珠襦之宝,府库几倾其半,又取,磐郢,名剑,皆以送女,乃舞白鹤于吴市之中,令万民随而观之,因令观者皆入隧门送葬,隧道内设有伏机,男女既入,遂发其机,门闭,实之以土,男女死者万人,阖闾曰:“使吾女得万人为殉,庶不寂寞也!”至今吴俗殡事,丧亭上制有白鹤,乃其遗风,杀生送死,阖闾之无道极矣!史臣有诗云:
sān liáng xùn zàng gòng fēi qín, hè shì hé dāng shā wàn rén?
三良殉葬共非秦,鹤市何当杀万人?
bù dài fū chāi fāng bào gǔ, hé lǘ jīn rì yǐ wú mín.
不待夫差方暴骨,阖闾今日已无民。
huà fēn liǎng tóu, què shuō chǔ zhāo wáng wò yú gōng zhōng, jì xǐng, jiàn zhěn pàn yǒu hán guāng, shì zhī, dé yī bǎo jiàn. jí dàn, zhào xiāng jiàn zhě fēng hú zǐ rù gōng, yǐ jiàn shì zhī. fēng hú zǐ guān jiàn dà jīng yuē:" jūn wáng hé cóng dé cǐ?" zhāo wáng yuē:" guǎ rén wò jué, dé zhī yú zhěn pàn, bù zhī cǐ jiàn hé míng?" fēng hú zǐ yuē:" cǐ míng' zhàn lú' zhī jiàn, nǎi wú zhōng jiàn shī ōu yě zi suǒ zhù, xī yuè wáng zhù míng jiàn wǔ kǒu, wú wáng shòu mèng wén ér qiú zhī, yuè wáng nǎi xiàn qí sān, yuē' yú cháng',' pán yǐng',' zhàn lú'.' yú cháng' yǐ cì wáng liáo,' pán yǐng' yǐ sòng wáng nǚ, wéi' zhàn lú' zhī jiàn zài yān. chén wén cǐ jiàn nǎi wǔ jīn zhī yīng, tài yáng zhī jīng, chū zhī yǒu shén, fú zhī yǒu wēi, rán rén jūn xíng nì lǐ zhī shì, qí jiàn jí chū. cǐ jiàn suǒ zài zhī guó, qí guó zuò bì mián yuǎn chāng chì, jīn wú wáng shì wáng liáo zì lì, yòu kēng shā wàn rén, yǐ zàng qí nǚ, wú rén fēi yuàn, gù' zhàn lú' zhī jiàn, qù wú dào ér jiù yǒu dào yě!"
话分两头,却说楚昭王卧于宫中,既醒,见枕畔有寒光,视之,得一宝剑。及旦,召相剑者风胡子入宫,以剑示之。风胡子观剑大惊曰:“君王何从得此?”昭王曰:“寡人卧觉,得之于枕畔,不知此剑何名?”风胡子曰:“此名‘湛卢'之剑,乃吴中剑师欧冶子所铸,昔越王铸名剑五口,吴王寿梦闻而求之,越王乃献其三,曰‘鱼肠',‘磐郢',‘湛卢'。‘鱼肠'以刺王僚,‘磐郢'以送亡女,惟‘湛卢'之剑在焉。臣闻此剑乃五金之英,太阳之精,出之有神,服之有威,然人君行逆理之事,其剑即出。此剑所在之国,其国祚必绵远昌炽,今吴王弑王僚自立,又坑杀万人,以葬其女,吴人非怨,故‘湛卢'之剑,去无道而就有道也!”
zhāo wáng dà yuè, jí pèi yú shēn, yǐ wéi zhì bǎo, xuān shì guó rén, yǐ wéi tiān ruì.
昭王大悦,即佩于身,以为至宝,宣示国人,以为天瑞。
hé lǘ shī jiàn, shǐ rén fǎng qiú zhī, yǒu rén bào:" cǐ jiàn guī yú chǔ guó!" hé lǘ nù yuē:" cǐ bì chǔ wáng lù wú zuǒ yòu ér dào wú jiàn yě!" shā zuǒ yòu shù shí rén, suì shǐ sūn wǔ wǔ yuán bó pǐ lǜ shī fá chǔ, fù qiǎn shǐ zhēng bīng yú yuè, yuè wáng yǔn cháng wèi yǔ chǔ jué, bù kěn fā bīng, sūn wǔ děng bá chǔ liù qián èr yì, yīn hòu bīng bù jì, suì bān shī.
阖闾失剑,使人访求之,有人报:“此剑归于楚国!”阖闾怒曰:“此必楚王赂吾左右而盗吾剑也!”杀左右数十人,遂使孙武、伍员、伯嚭率师伐楚,复遣使征兵于越,越王允常未与楚绝,不肯发兵,孙武等拔楚六潜二邑,因后兵不继,遂班师。
hé lǘ nù yuè zhī bù tóng yú fá chǔ, fù móu fá yuè. sūn wǔ jiàn yuē:" jīn nián suì xīng zài yuè, fá zhī bù lì!" hé lǘ bù tīng, suì fá yuè, bài yuè bīng yú zuì lǐ, dà lüè ér hái. sūn wǔ sī wèi wǔ yuán yuē:" sì shí nián zhī hòu, yuè qiáng ér wú jǐn yǐ!" wǔ yuán mò jì qí yán, cǐ hé lǘ wǔ nián shì yě.
阖闾怒越之不同于伐楚,复谋伐越。孙武谏曰:“今年岁星在越,伐之不利!”阖闾不听,遂伐越,败越兵于槜李,大掠而还。孙武私谓伍员曰:“四十年之后,越强而吴尽矣!”伍员默记其言,此阖闾五年事也。
qí míng nián, chǔ lìng yǐn náng wǎ lǜ zhōu shī fá wú, yǐ bào qián liù zhī yì, hé lǘ shǐ sūn wǔ wǔ yuán jī zhī, bài chǔ shī yú cháo, huò qí jiāng mǐ fán yǐ guī. hé lǘ yuē:" bù rù yǐng dū, suī bài chǔ bīng, yóu wú gōng yě!" yuán duì yuē:" chén qǐ xū yú wàng yǐng dū zāi? gù chǔ guó tiān xià mò qiáng, wèi kě qīng dí. náng wǎ suī bù dé mín xīn, ér zhū hóu wèi è, wén qí suǒ lù wú yàn, bù jiǔ zhū hóu yǒu biàn, nǎi kě chéng yǐ!" suì shǐ sūn wǔ yǎn xí shuǐ jūn yú jiāng kǒu.
其明年,楚令尹囊瓦率舟师伐吴,以报潜、六之役,阖闾使孙武、伍员击之,败楚师于巢,获其将芈繁以归。阖闾曰:“不入郢都,虽败楚兵,犹无功也!”员对曰:“臣岂须臾忘郢都哉?顾楚国天下莫强,未可轻敌。囊瓦虽不得民心,而诸侯未恶,闻其索赂无厌,不久诸侯有变,乃可乘矣!”遂使孙武演习水军于江口。
wǔ yuán zhōng rì shǐ rén tàn tīng chǔ shì, hū yī rì, bào:" yǒu táng cài èr guó qiǎn shǐ chén tōng hǎo, yǐ zài jiāo wài." wǔ yuán xǐ yuē:" táng cài jiē chǔ shǔ guó, wú gù qiǎn shǐ yuǎn lái, bì rán yǔ chǔ yǒu yuàn, tiān shǐ wú pò chǔ rù yǐng yě!"
伍员终日使人探听楚事,忽一日,报:“有唐、蔡二国遣使臣通好,已在郊外。”伍员喜曰:“唐、蔡皆楚属国,无故遣使远来,必然与楚有怨,天使吾破楚入郢也!”
yuán lái chǔ zhāo wáng wèi dé le, zhàn lú, zhī jiàn, zhū hóu bì hè, táng chéng gōng yǔ cài zhāo hóu yì lái zhāo chǔ.
原来楚昭王为得了,湛卢,之剑,诸侯毕贺,唐成公与蔡昭侯亦来朝楚。
cài hóu yǒu yáng zhī bái yù pèi yī shuāng, yín diāo shǔ qiú èr fù, yǐ yī qiú yī pèi xiàn yú chǔ zhāo wáng, yǐ wéi hè lǐ, zì jǐ pèi fú qí yī, náng wǎ jiàn ér ài zhī, shǐ rén qiú zhī yú cài hóu, cài hóu ài cǐ qiú pèi, bù yǔ náng wǎ.
蔡侯有羊脂白玉佩一双,银貂鼠裘二副,以一裘一佩献于楚昭王,以为贺礼,自己佩服其一,囊瓦见而爱之,使人求之于蔡侯,蔡侯爱此裘佩,不与囊瓦。
táng hóu yǒu míng mǎ èr pǐ, míng yuē" sù shuāng"," sù shuāng" nǎi yàn míng, qí yǔ rú liàn zhī bái, gāo shǒu ér zhǎng jǐng, mǎ zhī xíng sè shì zhī, gù yǐ wéi míng. hòu rén fù jiā mǎ bàng yuē sù shuāng, nǎi tiān xià xī yǒu zhī mǎ yě. táng hóu yǐ cǐ mǎ jià chē lái chǔ, qí xíng sù ér wěn. náng wǎ yòu ài zhī, shǐ rén qiú zhī yú táng hóu, táng hóu yì bù yǔ.
唐侯有名马二匹,名曰“肃霜”,“肃霜”乃雁名,其羽如练之白,高首而长颈,马之形色似之,故以为名。后人复加马傍曰骕骦,乃天下希有之马也。唐侯以此马驾车来楚,其行速而稳。囊瓦又爱之,使人求之于唐侯,唐侯亦不与。
èr jūn cháo lǐ jì bì, náng wǎ jí zèn yú zhāo wáng yuē:" táng cài sī tōng wú guó, ruò fàng guī, bì dǎo wú fá chǔ, bù rú liú zhī." nǎi jū èr jūn yú guǎn yì, gè yǐ qiān rén shǒu zhī, míng wéi hù wèi, shí zé jiān yā. qí shí zhāo wáng nián yòu, guó zhèng jiē chū yú náng wǎ.
二君朝礼既毕,囊瓦即谮于昭王曰:“唐、蔡私通吴国,若放归,必导吴伐楚,不如留之。”乃拘二君于馆驿,各以千人守之,名为护卫,实则监押。其时昭王年幼,国政皆出于囊瓦。
èr jūn yī zhù sān nián, sī guī shén qiè, bù dé qǐ shēn.
二君一住三年,思归甚切,不得起身。
táng shì zǐ bú jiàn táng hóu guī guó, shǐ dài fū gōng sūn zhé zhì chǔ xǐng shì, zhī qí jiàn jū zhī gù, zòu yuē:" èr mǎ yǔ yī guó shú zhòng? jūn hé bù xiàn mǎ yǐ qiú guī?" táng hóu yuē:" cǐ mǎ xī shì zhī bǎo, guǎ rén xī zhī. qiě bù kěn xiàn yú chǔ wáng, kuàng lìng yǐn hū? qiě qí rén tān ér wú yàn, yǐ wēi jié guǎ rén, guǎ rén níng sǐ, jué bù cóng zhī!"
唐世子不见唐侯归国,使大夫公孙哲至楚省视,知其见拘之故,奏曰:“二马与一国孰重?君何不献马以求归?”唐侯曰:“此马希世之宝,寡人惜之。且不肯献于楚王,况令尹乎?且其人贪而无厌,以威劫寡人,寡人宁死,决不从之!”
gōng sūn zhé sī wèi cóng zhě yuē:" wú zhǔ bù rěn yī mǎ, ér jiǔ yān yú chǔ, hé qí zhòng chù ér qīng guó zāi? wǒ děng bù rú sī dào sù shuāng, xiàn yú lìng yǐn, tǎng dé zhǔ gōng guī táng, wú bèi suī zuò dào mǎ zhī zuì, yì hé suǒ hèn?" cóng zhě rán zhī, nǎi yǐ jiǔ guàn zuì yǔ rén, sī dào èr mǎ xiàn yú náng wǎ yuē:" wú zhǔ yǐ lìng yǐn dé zūn wàng zhòng, gù lìng mǒu děng xiàn shàng liáng mǎ, yǐ bèi qū chí zhī yòng." náng wǎ dà xǐ, shòu qí suǒ xiàn, cì rì, rù gào zhāo wáng yuē:" táng hóu dì biǎn bīng wēi, liàng bù zú yǐ chéng dà shì, kě shè zhī guī guó." zhāo wáng suì fàng táng chéng gōng chū chéng, táng hóu jì guī. gōng sūn zhé yǔ zhòng cóng zhě, jiē zì xì yú diàn qián dài zuì, táng hóu yuē:" wēi zhū qīng xiàn mǎ yú tān fū, guǎ rén bù néng fǎn guó, cǐ guǎ rén zhī zuì, èr sān zi wù yuàn guǎ rén zú yǐ!" gè hòu shǎng zhī, jīn dé ān fǔ suí zhōu chéng běi, yǒu sù shuāng bēi, yīn mǎ guò cǐ dé míng yě. táng hú céng xiān shēng yǒu shī yún:
公孙哲私谓从者曰:“吾主不忍一马,而久淹于楚,何其重畜而轻国哉?我等不如私盗骕骦,献于令尹,倘得主公归唐,吾辈虽坐盗马之罪,亦何所恨?”从者然之,乃以酒灌醉圉人,私盗二马献于囊瓦曰:“吾主以令尹德尊望重,故令某等献上良马,以备驱驰之用。”囊瓦大喜,受其所献,次日,入告昭王曰:“唐侯地褊兵微,谅不足以成大事,可赦之归国。”昭王遂放唐成公出城,唐侯既归。公孙哲与众从者,皆自系于殿前待罪,唐侯曰:“微诸卿献马于贪夫,寡人不能返国,此寡人之罪,二三子勿怨寡人足矣!”各厚赏之,今德安府随州城北,有骕骦陂,因马过此得名也。唐胡曾先生有诗云:
xíng xíng xī zhì yī huāng bēi, yīn xiào táng gōng bú jiàn jī.
行行西至一荒陂,因笑唐公不见机。
mò xī sù shuāng shū lìng yǐn, hàn dōng gōng què zǎo shí guī.
莫惜骕骦输令尹,汉东宫阙早时归。
yòu rán xiān yǒu shī yún:
又髯仙有诗云:
sān nián jū xì rǔ nán kān, zhǐ wéi míng jū wèi shòu tān.
三年拘系辱难堪,只为名驹未售贪。
bú shì pián yí sī qiè mǎ, jūn hóu ān dé lí jīng nán?
不是便宜私窃马,君侯安得离荆南?
cài hóu wén táng hóu xiàn mǎ dé guī, yì jiě qiú pèi yǐ xiàn wǎ. wǎ fù gào zhāo wáng yuē:" táng cài yī tǐ, táng hóu jì guī, cài bù kě dú liú yě!" zhāo wáng cóng zhī. cài hóu chū le yǐng dū, nù qì tián xiōng, qǔ bái bì shěn yú hàn shuǐ, shì yuē:" guǎ rén ruò bù néng fá chǔ, ér zài nán dù zhě, yǒu rú dà chuān!"
蔡侯闻唐侯献马得归,亦解裘佩以献瓦。瓦复告昭王曰:“唐、蔡一体,唐侯既归,蔡不可独留也!”昭王从之。蔡侯出了郢都,怒气填胸,取白璧沈于汉水,誓曰:“寡人若不能伐楚,而再南渡者,有如大川!”
jí fǎn guó, cì rì, jí yǐ shì zǐ yuán wèi zhì yú jìn, jiè bīng fá chǔ, jìn dìng gōng wèi zhī sù gào yú zhōu, zhōu jìng wáng mìng qīng shì liú juǎn, yǐ wáng shī huì zhī, sòng qí lǔ wèi chén zhèng xǔ cáo jǔ zhū dùn hú téng xuē qǐ xiǎo zhū zi lián cài, gòng shì shí qī lù zhū hóu, gè gè hèn náng wǎ zhī tān, jiē yǐ bīng cóng. jìn shì yāng wèi dà jiàng, xún yín fù zhī, zhū jūn bì jí yú shào líng zhī dì.
及返国,次日,即以世子元为质于晋,借兵伐楚,晋定公为之诉告于周,周敬王命卿士刘卷,以王师会之,宋、齐、鲁、卫、陈、郑、许、曹、莒、邾、顿、胡、滕、薛、杞、小邾子连蔡,共是十七路诸侯,个个恨囊瓦之贪,皆以兵从。晋士鞅为大将,荀寅副之,诸军毕集于召陵之地。
xún yín zì yǐ wéi cài xīng shī, yǒu gōng yú cài, yù de zhòng huò, shǐ rén wèi cài hóu yuē:" wén jūn yǒu qiú pèi yǐ yí chǔ jūn chén, hé dú bì yì ér wú zhī? wú děng qiān lǐ xīng shī, zhuān wèi jūn hóu, bù zhī hé yǐ kào shī yě!"
荀寅自以为蔡兴师,有功于蔡,欲得重货,使人谓蔡侯曰:“闻君有裘佩以遗楚君臣,何独敝邑而无之?吾等千里兴师,专为君侯,不知何以犒师也!”
cài hóu duì yuē:" gū yǐ chǔ lìng yǐn wǎ tān mào bù rén, qì ér tóu jìn, wéi dài fū niàn méng zhǔ zhī yì, miè qiáng chǔ yǐ fú ruò xiǎo, zé jīng xiāng wǔ qiān lǐ, jiē kào shī zhī wù yě, lì shú dà yān." xún yín wén zhī shén kuì.
蔡侯对曰:“孤以楚令尹瓦贪冒不仁,弃而投晋,惟大夫念盟主之义,灭强楚以扶弱小,则荆襄五千里,皆犒师之物也,利孰大焉。”荀寅闻之甚愧。
qí shí zhōu jìng wáng shí sì nián zhī chūn sān yuè, ǒu rán dà yǔ lián xún, liú juǎn huàn nüè, xún yín suì wèi shì yāng yuē:" xī wǔ bó mò shèng yú qí huán, rán zhù shī shào líng, wèi cháng shǎo sǔn yú chǔ, xiān jūn wén gōng jǐn yī shèng zhī, qí hòu gòu bīng bù yǐ. zì jiāo jiàn yǐ hòu, jìn chǔ wú xì, zì wǒ kāi zhī bù kě, kuàng shuǐ lǎo fāng jiàng, jí nüè fāng xìng, kǒng jìn wèi bì shèng, tuì wèi chǔ chéng, bù kě bù lǜ." shì yāng yì shì gè tān fū, yě sī cài hóu chóu xiè, wèi suì qí yù, tuō yán yǔ shuǐ bù lì, nán yǐ jìn bīng, suì què cài hóu zhī zhì, chuán lìng bān shī, gè lù zhū hóu jiàn jìn bù zuò zhǔ, gè sàn huí běn guó. rán xiān yǒu shī yún:
其时周敬王十四年之春三月,偶然大雨连旬,刘卷患疟,荀寅遂谓士鞅曰:“昔五伯莫盛于齐桓,然驻师召陵,未尝少损于楚,先君文公仅一胜之,其后构兵不已。自交见以后,晋、楚无隙,自我开之不可,况水潦方降,疾疟方兴,恐进未必胜,退为楚乘,不可不虑。”士鞅亦是个贪夫,也思蔡侯酬谢,未遂其欲,托言雨水不利,难以进兵,遂却蔡侯之质,传令班师,各路诸侯见晋不做主,各散回本国。髯仙有诗云:
guān shang jì jì yōng bīng chē, zhí dǎo jīng xiāng lì yǒu yú.
冠裳济济拥兵车,直捣荆襄力有余。
shuí dào zhōng yuán wú yì shì? yě tóng náng wǎ suǒ bāo jū.
谁道中原无义士?也同囊瓦索苞苴。
cài hóu jiàn zhū jūn jiě sàn, dà shī suǒ wàng, guī guò shěn guó, guài shěn zi jiā bù cóng fá chǔ, shǐ dài fū gōng sūn xìng xí miè qí guó, lǔ qí jūn shā zhī, yǐ xiè qí fèn. chǔ náng wǎ dà nù, xīng shī fá cài, wéi qí chéng, gōng sūn xìng jìn yuē:" jìn bù zú shì yǐ, bù rú dōng xíng qiú jiù yú wú. zi xū bó pǐ zhū chén yǔ chǔ yǒu dà chóu, bì néng chū lì."
蔡侯见诸军解散,大失所望,归过沈国,怪沈子嘉不从伐楚,使大夫公孙姓袭灭其国,虏其君杀之,以泄其愤。楚囊瓦大怒,兴师伐蔡,围其城,公孙姓进曰:“晋不足恃矣,不如东行求救于吴。子胥、伯嚭诸臣与楚有大仇,必能出力。”
cài hóu cóng zhī, jí lìng gōng sūn xìng yuē huì táng hóu, gòng tóu wú guó jiè bīng, yǐ qí cì zǐ gōng zǐ gān wèi zhì. wǔ yuán yǐn jiàn hé lǘ yuē:" táng cài yǐ shāng xīn zhī yuàn, yuàn wèi xiān qū, fū jiù cài xiǎn míng, pò chǔ hòu lì, wáng yù rù yǐng, cǐ jī bù kě shī yě!" hé lǘ nǎi shòu cài hóu zhī zhì, xǔ yǐ chū bīng, xiān qiǎn gōng sūn xìng guī bào.
蔡侯从之,即令公孙姓约会唐侯,共投吴国借兵,以其次子公子乾为质。伍员引见阖闾曰:“唐、蔡以伤心之怨,愿为先驱,夫救蔡显名,破楚厚利,王欲入郢,此机不可失也!”阖闾乃受蔡侯之质,许以出兵,先遣公孙姓归报。
hé lǘ zhèng yù diào bīng, jìn chén bào dào:" jīn yǒu jūn shī sūn wǔ zì jiāng kǒu guī, yǒu shì qiú jiàn." hé lǘ zhào rù, wèn qí lái yì, sūn wǔ yuē:" chǔ suǒ yǐ nán gōng zhě, yǐ shǔ guó zhòng duō, wèi yì zhí dá qí jìng yě. jīn jìn hóu yī hū, ér shí bā guó qún jí, nèi zhōng chén xǔ dùn hú jiē sù fù yú chǔ, yì qì ér cóng jìn, rén xīn yuàn chǔ, bù dú táng cài, cǐ chǔ shì gū zhī shí yǐ!" hé lǘ dà yuè, shǐ bèi lí zhuān yì fǔ tài zǐ bō jū shǒu, bài sūn wǔ wèi dà jiàng, wǔ yuán bó pǐ fù zhī, qīn dì gōng zǐ fū gài wèi xiān fēng, gōng zǐ shān zhuān dū liáng xiǎng, xī qǐ wú bīng liù wàn, hào wèi shí wàn, cóng shuǐ lù dù huái, zhí dǐ cài guó.
阖闾正欲调兵,近臣报道:“今有军师孙武自江口归,有事求见。”阖闾召入,问其来意,孙武曰:“楚所以难攻者,以属国众多,未易直达其境也。今晋侯一呼,而十八国群集,内中陈、许、顿、胡皆素附于楚,亦弃而从晋,人心怨楚,不独唐、蔡,此楚势孤之时矣!”阖闾大悦,使被离、专毅辅太子波居守,拜孙武为大将,伍员、伯嚭副之,亲弟公子夫概为先锋,公子山专督粮饷,悉起吴兵六万,号为十万,从水路渡淮,直抵蔡国。
náng wǎ jiàn wú bīng shì dà, jiě wéi ér zǒu, yòu kǒng wú bīng zhuī gǎn, zhí dù hàn shuǐ, fāng cái tún zhā, lián dǎ jí bào zhì yǐng dū gào jí.
囊瓦见吴兵势大,解围而走,又恐吴兵追赶,直渡汉水,方才屯扎,连打急报至郢都告急。
zài shuō cài hóu yíng jiē wú wáng, qì sù chǔ jūn chén zhī è, wèi jǐ táng hóu yì dào, èr jūn yuàn wèi zuǒ yòu yì, xiāng cóng miè chǔ.
再说蔡侯迎接吴王,泣诉楚君臣之恶,未几唐侯亦到,二君愿为左右翼,相从灭楚。
lín xíng, sūn wǔ hū chuán lìng jūn shì dēng lù, jiāng zhàn jiàn jǐn liú yú huái shuǐ zhī qū, wǔ yuán sī wèn shě zhōu zhī gù, sūn wǔ yuē:" zhōu xíng shuǐ nì ér chí. shǐ chǔ dé xú wèi bèi, bù kě pò yǐ." yuán fú qí yán.
临行,孙武忽传令军士登陆,将战舰尽留于淮水之曲,伍员私问舍舟之故,孙武曰:“舟行水逆而迟。使楚得徐为备,不可破矣。”员服其言。
dà jūn zì jiāng běi lù lù zǒu zhāng shān, zhí qū hàn yáng. chǔ jūn tún yú hàn shuǐ zhī nán, wú bīng tún yú hàn shuǐ zhī běi, náng wǎ rì yè chóu wú jūn jì hàn, wén qí liú zhōu yú huái shuǐ, xīn zhōng shāo ān. chǔ zhāo wáng wén wú bīng dà jǔ, zì zhào zhū chén wèn jì, gōng zǐ shēn yuē:" zi cháng fēi dà jiàng zhī cái, sù lìng zuǒ sī mǎ shěn yǐn shù lǐng bīng qián wǎng, wù shǐ wú rén dù hàn, bǐ yuǎn lái wú jì, bì bù néng jiǔ." zhāo wáng cóng qí yán, shǐ shěn yǐn shù lǜ bīng yī wàn wǔ qiān, tóng lìng yǐn xié lì jù shǒu.
大军自江北陆路走章山,直趋汉阳。楚军屯于汉水之南,吴兵屯于汉水之北,囊瓦日夜愁吴军济汉,闻其留舟于淮水,心中稍安。楚昭王闻吴兵大举,自召诸臣问计,公子申曰:“子常非大将之才,速令左司马沈尹戍领兵前往,勿使吴人渡汉,彼远来无继,必不能久。”昭王从其言,使沈尹戍率兵一万五千,同令尹协力拒守。
shěn yǐn shù lái zhì hàn yáng, náng wǎ yíng rù dà zhài, shù wèn yuē:" wú bīng cóng hé ér lái, rú cǐ zhī sù!"
沈尹戍来至汉阳,囊瓦迎入大寨,戍问曰:“吴兵从何而来,如此之速!”
wǎ yuē:" qì zhōu yú huái ruì, cóng lù lù zì yù zhāng zhì cǐ."
瓦曰:“弃舟于淮汭,从陆路自豫章至此。”
shù lián xiào shù shēng yuē:" rén yán sūn wǔ yòng bīng rú shén, yǐ cǐ guān zhī, zhēn ér xì ěr!"
戍连笑数声曰:“人言孙武用兵如神,以此观之,真儿戏耳!”
wǎ yuē:" hé wèi yě?"
瓦曰:“何谓也?”
shù yuē:" wú rén guàn xí zhōu jí, lì yú shuǐ zhàn, jīn nǎi shě zhōu cóng lù, dàn qǔ biàn jié, wàn yī shī lì, gèng wú guī lù, wú suǒ yǐ xiào zhī." wǎ yuē:" bǐ bīng jiàn tún hàn běi, hé jì kě pò?" shù yuē:" wú fēn bīng wǔ qiān yǔ zi, zi yán hàn liè yíng, jiāng chuán zhī jǐn jū jí yú nán àn, zài lìng qīng zhōu dàn xī wǎng lái yú jiāng zhī shàng xià, shǐ wú jūn bù dé lüè zhōu ér dù, wǒ lǜ yī jūn cóng xīn xī chāo chū huái ruì, jǐn fén qí zhōu, zài jiāng hàn dōng ài dào yòng mù shí lěi duàn, rán hòu lìng yǐn yǐn bīng dù hàn jiāng, gōng qí dà zhài, wǒ cóng hòu ér jī zhī, bǐ shuǐ lù lù jué, shǒu wěi shòu dí, wú jūn chén zhī mìng, jiē sàng yú wú shǒu yǐ."
戍曰:“吴人惯习舟楫,利于水战,今乃舍舟从陆,但取便捷,万一失利,更无归路,吾所以笑之。”瓦曰:“彼兵见屯汉北,何计可破?”戍曰:“吾分兵五千与子,子沿汉列营,将船只尽拘集于南岸,再令轻舟旦夕往来于江之上下,使吴军不得掠舟而渡,我率一军从新息抄出淮汭,尽焚其舟,再将汉东隘道用木石磊断,然后令尹引兵渡汉江,攻其大寨,我从后而击之,彼水陆路绝,首尾受敌,吴君臣之命,皆丧于吾手矣。”
náng wǎ dà xǐ yuē:" sī mǎ gāo jiàn, wú bù jí yě." yú shì shěn yǐn shù liú dà jiàng wǔ chéng hēi tǒng jūn wǔ qiān, xiāng zhù náng wǎ, zì yǐn yī wàn rén wàng xīn xī jìn fā. bù zhī hòu lái shèng bài rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
囊瓦大喜曰:“司马高见,吾不及也。”于是沈尹戍留大将武城黑统军五千,相助囊瓦,自引一万人望新息进发。不知后来胜败如何?且看下回分解。