qí xī gōng shēng gōng zǐ zhū ér gōng zǐ jiū gōng zǐ xiǎo bái. shǐ bào shū fù xiǎo bái, bào shū cí, chēng jí bù chū. guǎn zhòng yǔ zhào hū wǎng jiàn zhī, yuē: hé gù bù chū? bào shū yuē: xiān rén yǒu yán yuē: zhī zi diàn ruò fù, zhī chén mò ruò jūn. jīn jūn zhī chén bù xiào yě, shì yǐ shǐ jiàn chén fù xiǎo bái yě. jiàn chén zhī qì yǐ. zhào hū yuē: zi gù cí, wú chū, wú quán rèn zǐ yǐ sǐ wáng, bì miǎn zi. bào shū yuē: zi rú shì, hé bù miǎn zhī yǒu hū? guǎn zhòng yuē: bù kě. chí shè jì zōng miào zhě, bù ràng shì, bù guǎng xián. jiāng yǒu guó zhě wèi kě zhī yě. zi qí chū hū. zhào hū yuē: bù kě. wú sān rén zhě zhī yú qí guó yě, pì zhī yóu dǐng zhī yǒu zú yě, qù yī yān, zé bì bù lì yǐ. wú guān xiǎo bái, bì bù wèi hòu yǐ. guǎn zhòng yuē, bù rán yě. fū guó rén zēng è jiū zhī mǔ, yǐ jí jiū zhī shēn, ér lián xiǎo bái zhī wú mǔ yě. zhū ér zhǎng ér jiàn, shì wèi kě zhī yě. fū suǒ yǐ dìng qí guó zhě, fēi cǐ èr gōng zǐ zhě, jiāng wú yǐ yě. xiǎo bái zhī wèi rén wú xiǎo zhì, tì ér yǒu dà lǜ, fēi yí wú mò róng xiǎo bái. tiān xià bù xìng jiàng huò jiā yāng yú qí, jiū suī dé lì, shì jiāng bù jì, fēi zi dìng shè jì, qí jiāng shuí yě? zhào hū yuē: bǎi suì zhī hòu: wú jūn bo shì, fàn wú jūn mìng, ér fèi wú suǒ lì, duó wú jiū yě, suī dé tiān xià, wú bù shēng yě. xiōng yǔ wǒ qí guó zhī zhèng yě, shòu jūn lìng ér bù gǎi, fèng suǒ lì ér bù jì, shì wú yì yě. guǎn zhòng yuē: yí wú zhī wèi jūn chén yě, jiāng chéng jūn mìng, fèng shè jì, yǐ chí zōng miào, qǐ sǐ yī jiū zāi? yí wú zhī suǒ sǐ zhě, shè jì pò, zōng miào miè, jì sì jué, zé yí wú sǐ zhī fēi cǐ sān zhě, zé yí wú shēng. yí wú shēng, zé qí guó lì yí wú sǐ, zé qí guó bù lì. bào shū yuē: rán zé nài hé? guǎn zǐ yuē: zi chū fèng lìng zé kě. bào shū xǔ nuò. nǎi chū fèng lìng, yāo fù xiǎo bái. bào shū wèi guǎn zhòng yuē: hé xíng? guǎn zhòng yuē wèi rén chén zhě, bù jǐn lì yú jūn zé bù qīn xìn, bù qīn xìn zé yán bù tīng, yán bù tīng zé shè jì bù dìng. dà shì jūn zhě wú èr xīn. bào shū xǔ nuò.
齊僖公生公子諸兒、公子糾、公子小白。使鮑叔傅小白，鮑叔辭，稱疾不出。管仲與召忽往見之，曰：「何故不出？」鮑叔曰：「先人有言曰：『知子奠若父，知臣莫若君。』今君知臣不肖也，是以使賤臣傅小白也。賤臣知棄矣。」召忽曰：「子固辭，無出，吾權任子以死亡，必免子。」鮑叔曰：「子如是，何不免之有乎？」管仲曰：「不可。持社稷宗廟者，不讓事，不廣閒。將有國者未可知也。子其出乎。」召忽曰：「不可。吾三人者之於齊國也，譬之猶鼎之有足也，去一焉，則必不立矣。吾觀小白，必不為後矣。」管仲曰，「不然也。夫國人憎惡糾之母，以及糾之身，而憐小白之無母也。諸兒長而賤，事未可知也。夫所以定齊國者，非此二公子者，將無已也。小白之為人無小智，惕而有大慮，非夷吾莫容小白。天下不幸降禍加殃於齊，糾雖得立，事將不濟，非子定社稷，其將誰也？」召忽曰：「百歲之後：吾君卜世，犯吾君命，而廢吾所立，奪吾糾也，雖得天下，吾不生也。兄與我齊國之政也，受君令而不改，奉所立而不濟，是吾義也。」管仲曰：「夷吾之為君臣也，將承君命，奉社稷，以持宗廟，豈死一糾哉？夷吾之所死者，社稷破，宗廟滅，祭祀絕，則夷吾死之；非此三者，則夷吾生。夷吾生，則齊國利；夷吾死，則齊國不利。」鮑叔曰：「然則奈何？」管子曰：「子出奉令則可。」鮑叔許諾。乃出奉令，邀傅小白。鮑叔謂管仲曰：「何行？」管仲曰；「為人臣者，不盡力於君則不親信，不親信則言不聽，言不聽則社稷不定。大事君者無二心。」鮑叔許諾。

xī gōng zhī mǔ dì yí zhòng nián shēng gōng sūn wú zhī, yǒu chǒng yú xī gōng, yī fú zhá zhì rú shì. xī gōng zú, yǐ zhū ér zhǎng, dé wèi jūn, shì wèi xiāng gōng. xiāng gōng lì hòu, chù wú zhī, wú zhī nù. gōng lìng lián chēng guǎn zhì fù shù kuí qiū yuē: guā shí ér wǎng, jí guā shí ér lái. qī shù, gōng wèn bù zhì, qǐng dài, bù xǔ, gù èr rén yīn gōng sūn wú zhī yǐ zuò luàn.
僖公之母弟夷仲年生公孫無知，有寵於僖公，衣服札秩如適。僖公卒，以諸兒長，得為君，是為襄公。襄公立後，絀無知，無知怒。公令連稱、管至父戍葵丘曰：「瓜時而往，及瓜時而來。」期戍，公問不至，請代，不許，故二人因公孫無知以作亂。

lǔ huán gōng fū rén wén jiāng, qí nǚ yě. gōng jiāng rú qí, yǔ fū rén jiē xíng. shēn yú jiàn yuē: bù kě, nǚ yǒu jiā, nán yǒu shì, wú xiāng dú yě, wèi zhī yǒu lǐ. gōng bù tīng, suì yǐ wén jiāng huì qí hóu yú luò. wén jiāng tōng yú qí hóu, huán gōng wén, zé wén jiāng. wén jiāng gào qí hóu, qí hóu nù, xiǎng gōng, shǐ gōng zǐ péng shēng chéng lǔ hóu xié zhī, gōng hōng yú chē. shù màn yuē: xián zhě sǐ zhōng yǐ zhèn yí, bǎi xìng yù yān zhì zhě jiū lǐ ér zhǎng lǜ, shēn dé miǎn yān. jīn péng shēng èr yú jūn, wú jǐn yán. ér yú xíng yǐ xì wǒ jūn, shǐ wǒ jūn shī qīn qī zhī lǐ mìng, yòu lì chéng wú jūn zhī huò, yǐ gòu èr guó zhī yuàn, péng shēng qí dé miǎn hū? huò lǐ shǔ yān. fū jūn yǐ nù suì huò, bù wèi è qīn wén róng, hūn shēng wú chǒu yě. qǐ jí péng shēng ér néng zhǐ zhī zāi? lǔ ruò yǒu zhū, bì yǐ péng shēng wèi shuō. èr yuè, lǔ rén gào qí yuē: guǎ jūn wèi jūn zhī wēi, bù gǎn níng jū, lái xiū jiù hǎo. lǐ chéng ér bù fǎn, wú suǒ guī sǐ, qǐng yǐ péng shēng chú zhī. qí rén wèi shā péng shēng, yǐ xiè yú lǔ. wǔ yuè, xiāng gōng tián yú bèi qiū jiàn shǐ zhì. cóng zhě yuē: gōng zǐ péng shēng yě. gōng nù yuē: gōng zǐ péng shēng ān gǎn jiàn! shè zhī, shǐ rén lì ér tí. gōng jù, zhuì yú chē xià, shāng zú wáng jù. fǎn, zhū jù yú tú rén fèi, bù de yě, biān zhī jiàn xuè. fèi zǒu ér chū, yù zéi yú mén, xié ér shù zhī, fèi tǎn ér shì zhī bèi, zéi xìn zhī, shǐ fèi xiān rù, fú gōng ér chū, dòu sǐ yú mén zhōng. shí zhī fēn rú sǐ yú jiē xià. mèng yáng dài jūn qǐn yú chuáng, zéi shā zhī. yuē: fēi jūn yě, bù lèi. jiàn gōng zhī zú yú hù xià, suì shā gōng, ér lì gōng sūn wú zhī yě.
魯桓公夫人文姜，齊女也。公將如齊，與夫人皆行。申俞諫曰：「不可，女有家，男有室，無相瀆也，謂之有禮。」公不聽，遂以文姜會齊侯於濼。文姜通於齊侯，桓公聞，責文姜。文姜告齊侯，齊侯怒，饗公，使公子彭生乘魯侯脅之，公薨於車。豎曼曰：「賢者死忠以振疑，百姓寓焉；智者究理而長慮，身得免焉。今彭生二於君，無盡言。而諛行以戲我君，使我君失親戚之禮命，又力成吾君之禍，以構二國之怨，彭生其得免乎？禍理屬焉。夫君以怒遂禍，不畏惡親聞容，昏生無丑也。豈及彭生而能止之哉？魯若有誅，必以彭生為說。」二月，魯人告齊曰：「寡君畏君之威，不敢寧居，來修舊好。禮成而不反，無所歸死，請以彭生除之。」齊人為殺彭生，以謝於魯。五月，襄公田於貝丘、見豕彘。從者曰：「公子彭生也。」公怒曰：「公子彭生安敢見！」射之，豕人立而啼。公懼，墜於車下，傷足亡屨。反，誅屨於徒人費，不得也，鞭之見血。費走而出，遇賊於門，脅而束之，費袒而示之背，賊信之，使費先入，伏公而出，斗死於門中。石之紛如死於階下。孟陽代君寢於床，賊殺之。曰：「非君也，不類。」見公之足於戶下，遂殺公，而立公孫無知也。

bào shū yá fèng gōng zǐ xiǎo bái bēn jǔ, guǎn yí wú zhào hū fèng gōng zǐ jiū bēn lǔ. jiǔ nián, gōng sūn wú zhī nüè yú yōng lǐn, yōng lǐn shā wú zhī yě. huán gōng zì jǔ xiān rù, lǔ rén fá qí, nà gōng zǐ jiū. zhàn yú gān shí, guǎn zhòng shè huán gōng zhōng gōu, lǔ shī bài jī, huán gōng jiàn wèi. yú shì jié lǔ, shǐ lǔ shā gōng zǐ jiū. huán gōng wèn yú bào shū yuē: jiāng hé yǐ dìng shè jì? bào shū yuē: dé guǎn zhòng yǔ zhào hū, zé shè jì dìng yǐ. gōng yuē: yí wú yǔ zhào hū, wú zéi yě. bào shū nǎi gào gōng qí gù tú. gōng yuē: rán zé kě dé hū? bào shū yuē: ruò jí zhào, zé kě de yě bù jí, bù kě de yě. fū lǔ shī bó zhī yí wú wèi rén zhī yǒu huì yě, qí móu bì jiāng lìng lǔ zhì zhèng yú yí wú yí wú shòu zhī, zé bǐ zhī néng ruò qí yǐ yí wú bù shòu, bǐ zhī qí jiāng fǎn yú qí yě, bì jiāng shā zhī. gōng yuē: rán zé yí wú jiāng shòu lǔ zhī zhèng hū? qí fǒu yě? bào shū duì yuē: bù shòu. fū yí wú zhī bù sǐ jiū yě, wèi yù dìng qí guó zhī shè jì yě, jīn shòu lǔ zhī zhèng, shì ruò qí yě. yí wú zhī shì jūn wú èr xīn, suī zhī sǐ, bì bù shòu yě. gōng yuē: qí yú wǒ yě, céng ruò shì hū? bào shū duì yuē: fēi wèi jūn yě, wèi xiān jūn yě. qí yú jūn bù rú qīn jiū yě, jiū zhī bù sǐ, ér kuàng jūn hū? jūn ruò yù dìng qí zhī shè jì, zé jí yíng zhī. gōng yuē: kǒng bù jí, nài hé? bào shū yuē: fū shī bó zhī wèi rén yě, mǐn ér duō wèi. gōng ruò xiān fǎn, kǒng zhù yuàn yān, bì bù shā yě. gōng yuē: nuò. shī bó jìn duì lǔ jūn yuē: guǎn zhòng yǒu jí, qí shì bù jì, jīn zài lǔ, jūn qí zhì lǔ zhī zhèng yān. ruò shòu zhī, zé qí kě ruò yě ruò bù shòu, zé shā zhī. shā zhī, yǐ yuè yú qí yě, yǔ tóng nù, shàng xián yú yǐ. jūn yuē: nuò. lǔ wèi jí zhì zhèng, ér qí zhī shǐ zhì, yuē: yí wú yǔ zhào hū yě, guǎ rén zhī zéi yě, jīn zài lǔ, guǎ rén yuàn shēng de zhī. ruò bù de yě, shì jūn yǔ guǎ rén zéi bǐ yě. lǔ jūn wèn shī bó, shī bó yuē: jūn yǔ zhī. chén wén qí jūn tì ér jí jiāo, suī dé xián, yōng bì néng yòng zhī hū? jí qí jūn zhī néng yòng zhī yě, guǎn zǐ zhī shì jì yě. fū guǎn zhòng tiān xià zhī dà shèng yě, jīn bǐ fǎn qí tiān xià jiē xiāng zhī, qǐ dú lǔ hū! jīn ruò shā zhī, cǐ bào shū zhī yǒu yě, bào shū yīn cǐ yǐ zuò nán, jūn bì bù néng dài yě, bù rú yǔ zhī. lǔ jūn nǎi suì shù fù guǎn zhòng yǔ zhào hū. guǎn zhòng wèi zhào hū yuē: zi jù hū? zhào hū yuē: hé jù hū? wú bù zǎo sǐ, jiāng xū yǒu suǒ dìng yě jīn jì dìng yǐ, lìng zǐ xiāng qí zhī zuǒ, bì lìng hū xiāng qí zhī yòu. suī rán, shā jūn ér yòng wú shēn, shì zài rǔ wǒ yě. zi wèi shēng chén, hū wèi sǐ chén. hū yě zhī dé wàn chéng zhī zhèng ér sǐ, gōng zǐ jiū kě wèi yǒu sǐ chén yǐ. zi shēng ér bà zhū hóu, gōng zǐ jiū kě wèi yǒu shēng chén yǐ. sǐ zhě chéng háng, shēng zhě chéng míng, míng bù liǎng lì, xíng bù xū zhì. zi qí miǎn zhī, sǐ shēng yǒu fèn yǐ. nǎi xíng, rù qí jìng, zì wěn ér sǐ. guǎn zhòng suì rù. jūn zǐ wén zhī yuē: zhào hū zhī sǐ yě, xián qí shēng yě: guǎn zhòng zhī shēng yě, xián qí sǐ yě.
鮑叔牙奉公子小白奔莒，管夷吾、召忽奉公子糾奔魯。九年，公孫無知虐於雍廩，雍廩殺無知也。桓公自莒先入，魯人伐齊，納公子糾。戰於乾時，管仲射桓公中鈎，魯師敗績，桓公賤位。於是劫魯，使魯殺公子糾。桓公問於鮑叔曰：「將何以定社稷？」鮑叔曰：「得管仲與召忽，則社稷定矣。」公曰：「夷吾與召忽，吾賊也。」鮑叔乃告公其故圖。公曰：「然則可得乎？」鮑叔曰：「若亟召，則可得也；不亟，不可得也。夫魯施伯知夷吾為人之有慧也，其謀必將令魯致政於夷吾、夷吾受之，則彼知能弱齊矣；夷吾不受，彼知其將反於齊也，必將殺之。」公曰：「然則夷吾將受魯之政乎？其否也？」鮑叔對曰：「不受。夫夷吾之不死糾也，為欲定齊國之社稷也，今受魯之政，是弱齊也。夷吾之事君無二心，雖知死，必不受也。」公曰：「其於我也，曾若是乎？」鮑叔對曰：「非為君也，為先君也。其於君不如親糾也，糾之不死，而況君乎？君若欲定齊之社稷，則亟迎之。」公曰：「恐不及，奈何？」鮑叔曰：「夫施伯之為人也，敏而多畏。公若先反，恐注怨焉，必不殺也。」公曰：「諾。」施伯進對魯君曰：「管仲有急，其事不濟，今在魯，君其致魯之政焉。若受之，則齊可弱也；若不受，則殺之。殺之，以悅於齊也，與同怒，尚賢於已。」君曰：「諾。」魯未及致政，而齊之使至，曰：「夷吾與召忽也，寡人之賊也，今在魯，寡人願生得之。若不得也，是君與寡人賊比也。」魯君問施伯，施伯曰：「君與之。臣聞齊君惕而亟驕，雖得賢，庸必能用之乎？及齊君之能用之也，管子之事濟也。夫管仲天下之大聖也，今彼反齊、天下皆鄉之，豈獨魯乎！今若殺之，此鮑叔之友也，鮑叔因此以作難，君必不能待也，不如與之。」魯君乃遂束縛管仲與召忽。管仲謂召忽曰：「子懼乎？」召忽曰：「何懼乎？吾不蚤死，將胥有所定也；今既定矣，令子相齊之左，必令忽相齊之右。雖然，殺君而用吾身，是再辱我也。子為生臣，忽為死臣。忽也知得萬乘之政而死，公子糾可謂有死臣矣。子生而霸諸侯，公子糾可謂有生臣矣。死者成行，生者成名，名不兩立，行不虛至。子其勉之，死生有分矣。」乃行，入齊境，自刎而死。管仲遂入。君子聞之曰：「召忽之死也，賢其生也：管仲之生也，賢其死也。」

huò yuē: míng nián, xiāng gōng zhú xiǎo bái, xiǎo bái zǒu jǔ. sān nián, xiāng gōng hōng, gōng zǐ jiū jiàn wèi. guó rén zhào xiǎo bái. bào shū yuē: hú bù xíng yǐ? xiǎo bái yuē: bù kě. fū guǎn zhòng zhī, zhào hū qiáng wǔ, suī guó rén zhào wǒ, wǒ yóu bù dé rù yě. bào shū yuē: guǎn zhòng de xíng qí zhī yú guó, guó kě wèi luàn hū? zhào hū qiáng wǔ, qǐ néng dú tú wǒ zāi? xiǎo bái yuē: fū suī bù de xíng qí zhī, qǐ qiě bù yǒu yān hū? zhào hū suī bù dé zhòng, qí jí qǐ bù zú yǐ tú wǒ zāi? bào shū duì yuē: fū guó zhī luàn yě, zhì rén bù dé zuò nèi shì, péng yǒu bù néng xiāng hé jiū, ér guó nǎi kě tú yě. nǎi mìng chē jià, bào shū yù xiǎo bái chéng ér chū yú jǔ. xiǎo bái yuē: fū èr rén zhě fèng jūn lìng, wú bù kě yǐ shì yě. nǎi jiāng xià, bào shū lǚ qí zú yuē: shì zhī jì yě, zài cǐ shí shì ruò bù jì, lǎo chén sǐ zhī, gōng yú yóu zhī miǎn yě. nǎi xíng. zhì yú yì jiāo, bào shū lìng chē èr shí chéng xiān, shí chéng hòu. bào shū nǎi gào xiǎo bái yuē: fū guó zhī yí èr sān zi, mò rěn lǎo chén. shì zhī wèi jì yě, lǎo chén shì yǐ sāi dào. bào shū nǎi shì yuē: shì zhī jì yě, tīng wǒ lìng shì zhī bù jì yě, miǎn gōng zǐ zhě wèi shàng, sǐ zhě wèi xià, wú yǐ wǔ chéng zhī shí jù lù. bào shū nǎi wèi qián qū, suì rù guó, zhú gōng zǐ jiū. guǎn zhòng shè xiǎo zì, zhōng gōu. guǎn zhòng yǔ gōng zǐ jiū zhào hū suì zǒu lǔ. huán gōng jiàn wèi, lǔ fá qí, nà gōng zǐ jiū ér bù néng.
或曰：明年，襄公逐小白，小白走莒。三年，襄公薨，公子糾踐位。國人召小白。鮑叔曰：「胡不行矣？」小白曰：「不可。夫管仲知，召忽強武，雖國人召我，我猶不得入也。」鮑叔曰：「管仲得行其知於國，國可謂亂乎？召忽強武，豈能獨圖我哉？」小白曰：「夫雖不得行其知，豈且不有焉乎？召忽雖不得眾，其及豈不足以圖我哉？」鮑叔對曰：「夫國之亂也，智人不得作內事，朋友不能相合摎，而國乃可圖也。」乃命車駕，鮑叔御小白乘而出於莒。小白曰：「夫二人者奉君令，吾不可以試也。」乃將下，鮑叔履其足曰：「事之濟也，在此時；事若不濟，老臣死之，公於猶之免也。」乃行。至於邑郊，鮑叔令車二十乘先，十乘後。鮑叔乃告小白曰：「夫國之疑二三子，莫忍老臣。事之未濟也，老臣是以塞道。「鮑叔乃誓曰：「事之濟也，聽我令；事之不濟也，免公子者為上，死者為下，吾以五乘之實距路。」鮑叔乃為前驅，遂入國，逐公子糾。管仲射小自，中鈎。管仲與公子糾、召忽遂走魯。桓公踐位，魯伐齊，納公子糾而不能。

huán gōng èr nián jiàn wèi, zhào guǎn zhòng. guǎn zhòng zhì, gōng wèn yuē: shè jì kě dìng hū? guǎn zhòng duì yuē: jūn bà wáng, shè jì dìng jūn bù bà wáng, shè jì bù dìng. gōng yuē: wú bù gǎn zhì yú cǐ qí dà yě, dìng shè jì ér yǐ. guǎn zhòng yòu qǐng, jūn yuē: bù néng. guǎn zhòng cí yú jūn yuē: jūn miǎn chén yú sǐ, chén zhī xìng yě rán chén zhī bù sǐ jiū yě, wèi yù dìng shè jì yě. shè jì bù dìng, chén lù qí guó zhī zhèng ér bù sǐ jiū yě, chén bù gǎn. nǎi zǒu chū, zhì mén, gōng zhào guǎn zhòng. guǎn zhòng fǎn, gōng hàn chū yuē: wù yǐ, qí miǎn bà hū. guǎn zhòng zài bài qǐ shǒu ér qǐ yuē: jīn rì jūn chéng bà, chén tān chéng mìng, qū lì yú xiàng wèi. nǎi lìng wǔ guān xíng shì. yì rì, gōng gào guǎn zhòng yuē: yù yǐ zhū hóu zhī jiān wú shì yě, xiǎo xiū bīng gé. guǎn zhòng yuē: bù kě. bǎi xìng bìng, gōng xiān yǔ bǎi xìng, ér cáng qí bīng. yǔ qí hòu yú bīng, bù rú hòu yú rén. qí guó zhī shè jì wèi dìng, gōng wèi shǐ yú rén ér shǐ yú bīng, wài bù qīn yú zhū hóu, nèi bù qīn yú mín. gōng yuē: nuò. zhèng wèi néng yǒu xíng yě.
桓公二年踐位，召管仲。管仲至，公問曰：「社稷可定乎？」管仲對曰：「君霸王，社稷定；君不霸王，社稷不定。」公曰：「吾不敢至於此其大也，定社稷而已。」管仲又請，君曰：「不能。」管仲辭於君曰：「君免臣於死，臣之幸也；然臣之不死糾也，為欲定社稷也。社稷不定，臣祿齊國之政而不死糾也，臣不敢。」乃走出，至門，公召管仲。管仲反，公汗出曰：「勿已，其勉霸乎。」管仲再拜稽首而起曰：「今日君成霸，臣貪承命，趨立於相位。」乃令五官行事。異日，公告管仲曰：「欲以諸侯之間無事也，小修兵革。」管仲曰：「不可。百姓病，公先與百姓，而藏其兵。與其厚於兵，不如厚於人。齊國之社稷未定，公未始於人而始於兵，外不親於諸侯，內不親於民。」公曰：「諾。」政未能有行也。

èr nián, huán gōng mí luàn, yòu gào guǎn zhòng yuē: yù shàn bīng. guǎn zhòng yòu yuē: bù kě. gōng bù tīng, guǒ wèi bīng. huán gōng yǔ sòng fū rén yǐn chuán zhōng. fū rén dàng chuán ér jù gōng. gōng nù, chū zhī, sòng shòu ér jià zhī cài hóu. míng nián, gōng nù gào guǎn zhòng yuē: yù fá sòng. guǎn zhòng yuē: bù kě. chén wén nèi zhèng bù xiū, wài jǔ shì bù jì. gōng bù tīng, guǒ fá sòng. zhū hóu xìng bīng ér jiù sòng, dà bài qí shī. gōng nù, guī gào guǎn zhòng yuē: qǐng xiū bīng gé. wú shì bù liàn, wú bīng bù shí, zhū hóu gù gǎn jiù wú chóu. nèi xiū bīng gé! guǎn zhòng yuē: bù kě, qí guó wēi yǐ. nèi duó mín yòng, shì quàn yú yǒng, wài luàn zhī běn yě. wài fàn zhū hóu, mín duō yuàn yě. wèi yì zhī shì, bù rù qí guó, ān dé wú wēi? bào shū yuē: gōng bì yòng yí wú zhī yán. gōng bù tīng, nǎi lìng sì fēng zhī nèi xiū bīng. guān shì zhī zhēng chǐ zhī, gōng nǎi suì yòng yǐ yǒng shòu lù. bào shū wèi guǎn zhòng yuē: yì rì zhě, gōng xǔ zi bà, jīn guó mí luàn, zi jiāng hé rú? guǎn zhòng yuē: wú jūn tì, qí zhì duō huì, gū shǎo xū qí zì jí yě. bào shū yuē: bǐ qí zì jí yě, guó wú què wáng hū? guǎn zhòng yuē: wèi yě. guó zhōng zhī zhèng, yí wú shàng wēi wèi yān, luàn hū shàng kě yǐ dài. wài zhū hóu zhī zuǒ, jì wú yǒu wú èr rén zhě, wèi yǒu gǎn fàn wǒ zhě. míng nián, cháo zhī zhēng lù xiāng cì, jì lǐng ér wěn jǐng zhě bù jué. bào shū wèi guǎn zhòng yuē: guó sǐ zhě zhòng yǐ, wú nǎi hài hū? guǎn zhòng yuē: ān dé yǐ rán, cǐ jiē qí tān mín yě. yí wú zhī suǒ huàn zhě, zhū hóu zhī wèi yì zhě mò kěn rù qí, qí zhī wèi yì zhě mò kěn shì. cǐ yí wú zhī suǒ huàn yě. ruò fú sǐ zhě, wú ān yòng ér ài zhī?
二年，桓公彌亂，又告管仲曰：「欲繕兵。」管仲又曰：「不可。」公不聽，果為兵。桓公與宋夫人飲船中。夫人蕩船而懼公。公怒，出之，宋受而嫁之蔡侯。明年，公怒告管仲曰：「欲伐宋。」管仲曰：「不可。臣聞內政不修，外舉事不濟。」公不聽，果伐宋。諸侯興兵而救宋，大敗齊師。公怒，歸告管仲曰：「請修兵革。吾士不練，吾兵不實，諸侯故敢救吾仇。內修兵革！」管仲曰：「不可，齊國危矣。內奪民用，士勸於勇，外亂之本也。外犯諸侯，民多怨也。為義之士，不入齊國，安得無危？」鮑叔曰：「公必用夷吾之言。」公不聽，乃令四封之內修兵。關市之徵侈之，公乃遂用以勇授祿。鮑叔謂管仲曰：「異日者，公許子霸，今國彌亂，子將何如？」管仲曰：「吾君惕，其智多誨，姑少胥其自及也。」鮑叔曰：「比其自及也，國無闕亡乎？」管仲曰：「未也。國中之政，夷吾尚微為焉，」亂乎尚可以待。外諸侯之佐，既無有吾二人者，未有敢犯我者。」明年，朝之爭祿相刺，裚領而刎頸者不絕。鮑叔謂管仲曰：「國死者眾矣，毋乃害乎？」管仲曰：「安得已然，此皆其貪民也。夷吾之所患者，諸侯之為義者莫肯入齊，齊之為義者莫肯仕。此夷吾之所患也。若夫死者，吾安用而愛之？」

gōng yòu nèi xiū bīng. sān nián, huán gōng jiāng fá lǔ, yuē: lǔ yǔ guǎ rén jìn, yú shì qí jiù sòng yě jí, guǎ rén qiě zhū yān. guǎn zhòng yuē: bù kě. chén wén yǒu tǔ zhī jūn, bù qín yú bīng, bù jì yú rǔ, bù fǔ qí guò, zé shè jì ān. qín yú bīng, jì yú rǔ, fǔ qí guò, zé shè jì wēi. gōng bù tīng. xìng shī fá lǔ, zào yú zhǎng sháo. lǔ zhuāng gōng xìng shī nì zhī, dà bài zhī. huán gōng yuē: wú bīng yóu shàng shǎo, wú cān wéi zhī, ān néng yǔ wǒ!
公又內修兵。三年，桓公將伐魯，曰：「魯與寡人近，於是其救宋也疾，寡人且誅焉。」管仲曰：「不可。臣聞有土之君，不勤於兵，不忌於辱，不輔其過，則社稷安。勤於兵，忌於辱，輔其過，則社稷危。」公不聽。興師伐魯，造於長勺。魯莊公興師逆之，大敗之。桓公曰：「吾兵猶尚少，吾參圍之，安能圉我！」

sì nián, xiū bīng, tóng jiǎ shí wàn, chē wǔ qiān shèng. wèi guǎn zhòng yuē: wú shì jì liàn, wú bīng jì duō, guǎ rén yù fú lǔ. guǎn zhòng kuì rán tàn yuē: qí guó wēi yǐ. jūn bù jìng yú dé ér jìng yú bīng. tiān xià zhī guó dài jiǎ shí wàn zhě bù xiān yǐ, wú yù fā xiǎo bīng yǐ fú dà bīng. nèi shī wú zhòng, zhū hóu shè bèi, wú rén shè zhà, guó yù wú wēi, dé yǐ hū? gōng bù tīng, guǒ fá lǔ. lǔ bù gǎn zhàn, qù guó wǔ shí lǐ ér wèi zhī guān. lǔ qǐng bǐ yú guān nèi, yǐ cóng yú qí, qí yì wú fù qīn lǔ. huán gōng xǔ nuò. lǔ rén qǐng méng yuē: lǔ xiǎo guó yě, gù bù dài jiàn, jīn ér dài jiàn, shì jiāo bīng wén yú zhū hóu, jūn bù rú yǐ. qǐng qù bīng. huán gōng yuē: nuò. nǎi lìng cóng zhě wú yǐ bīng. guǎn zhòng yuē: bù kě. zhū hóu jiā jì yú jūn, jūn rú shì yǐ tuì kě. jūn guǒ ruò lǔ jūn, zhū hóu yòu jiā tān yú jūn, hòu yǒu shì, xiǎo guó mí jiān, dà guó shè bèi, fēi qí guó zhī lì yě. huán gōng bù tīng. guǎn zhòng yòu jiàn yuē: jūn bì bù qù lǔ, hú bù yòng bīng? cáo guì zhī wèi rén yě, jiān qiáng yǐ jì, bù kě yǐ yuē qǔ yě. huán gōng bù tīng, guǒ yǔ zhī yù. zhuāng gōng zì huái jiàn, cáo guì yì huái jiàn, jiàn tán, zhuāng gōng chōu jiàn qí huái yuē: lǔ zhī jìng qù guó wǔ shí lǐ, yì wú bù sǐ ér yǐ. zuǒ zhèn huán gōng, yòu zì chéng yuē: jūn zhī sǐ yě, lù sǐ yú jūn qián. guǎn zhòng zǒu jūn, cáo guì chōu jiàn dāng liǎng jiē zhī jiān, yuē: èr jūn jiāng gǎi tú, wú yǒu jìn zhě! guǎn zhòng yuē: jūn yǔ dì, yǐ wèn wèi jìng. huán gōng xǔ nuò, yǐ wèn wèi jìng ér guī. huán gōng guī ér xiū yú zhèng, bù xiū yú bīng gé, zì yǔ, pì rén, yǐ guò, mǐ shī.
四年，修兵，同甲十萬，車五千乘。謂管仲曰：「吾士既練，吾兵既多，寡人慾服魯。」管仲喟然嘆曰：「齊國危矣。君不競於德而競於兵。天下之國帶甲十萬者不鮮矣，吾欲發小兵以服大兵。內失吾眾，諸侯設備，吾人設詐，國欲無危，得已乎？」公不聽，果伐魯。魯不敢戰，去國五十里而為之關。魯請比於關內，以從於齊，齊亦毋復侵魯。桓公許諾。魯人請盟曰：「魯小國也，固不帶劍，今而帶劍，是交兵聞於諸侯，君不如已。請去兵。」桓公曰：「諾。」乃令從者毋以兵。管仲曰：「不可。諸侯加忌於君，君如是以退可。君果弱魯君，諸侯又加貪於君，後有事，小國彌堅，大國設備，非齊國之利也。」桓公不聽。管仲又諫曰：「君必不去魯，胡不用兵？曹劌之為人也，堅強以忌，不可以約取也。」桓公不聽，果與之遇。莊公自懷劍，曹劌亦懷劍，踐壇，莊公抽劍其懷曰：「魯之境去國五十里，亦無不死而已。」左揕桓公，右自承曰：「均之死也，戮死於君前。」管仲走君，曹劌抽劍當兩階之間，曰：「二君將改圖，無有進者！」管仲曰：「君與地，以汶為竟。」桓公許諾，以汶為竟而歸。桓公歸而修於政，不修於兵革，自圉，辟人，以過，弭師。

wǔ nián, sòng fá qǐ. huán gōng wèi guǎn zhòng yǔ bào shū yuē, fū sòng, guǎ rén gù yù fá zhī, wú ruò zhū hóu hé? fū qǐ, míng wáng zhī hòu yě. jīn sòng fá zhī, yǔ yù jiù zhī, qí kě hū? guǎn zhòng duì yuē: bù kě. chén wén nèi zhèng zhī bù xiū, wài jǔ yì bù xìn. jūn jiāng wài jǔ yì, yǐ xíng xiān zhī, zé zhū hóu kě lìng fù. huán gōng yuē: yú cǐ bù jiù, hòu wú yǐ fá sòng. guǎn zhòng yuē: zhū hóu zhī jūn, bù tān yú tǔ. tān yú tǔ bì qín yú bīng qín yú bīng bì bìng yú mín, mín bìng zé duō zhà. fū zhà mì ér hòu dòng zhě shèng, zhà zé bù xìn yú mín. fū bù xìn yú mín zé luàn, nèi dòng zé wēi yú shēn. shì yǐ gǔ zhī rén wén xiān wáng zhī dào zhě, bù jìng yú bīng. huán gōng yuē: rán zé xī ruò? guǎn zhòng duì yuē: yǐ chén zé bù ér, lìng rén yǐ zhòng shì shǐ zhī. shǐ zhī ér bù kě, jūn shòu ér fēng zhī. huán gōng wèn bào shū yuē: xī ruò? bào shū yuē: gōng xíng yí wú zhī yán. gōng nǎi mìng cáo sūn sù shǐ yú sòng. sòng bù tīng, guǒ fá qǐ. huán gōng zhú yuán líng yǐ fēng zhī, yǔ chē bǎi chéng, jiǎ yī qiān. míng nián, dí rén fá xíng, xíng jūn chū zhì yú qí, huán gōng zhú yí yí yǐ fēng zhī, yǔ chē bǎi chéng, zú gān rén. míng nián, dí rén fá wèi, wèi jūn chū zhì yú xū, huán gōng qiě fēng zhī, xí péng bīn xū wú jiàn yuē: bù kě. sān guó suǒ yǐ wáng zhě, jué yǐ xiǎo. jīn jūn fēng wáng guó, guó jǐn ruò hé? huán gōng wèn guǎn zhòng yuē: xī ruò? guǎn zhòng yuē: jūn yǒu xíng zhī míng, ān dé yǒu qí shí. jūn qí xíng yě. gōng yòu jiān bào shū, bào shū yuē: jūn xíng yí wú zhī yán. huán gōng zhú chǔ qiū yǐ fēng zhī, yǔ chē sān bǎi chéng, jiǎ wǔ qiān. jì yǐ fēng wèi, míng nián, huán gōng wèn guǎn zhòng: jiāng hé xíng? guǎn zhòng duì yuē: gōng nèi xiū zhèng ér quàn mín, kě yǐ xìn yú zhū hóu yǐ. jūn xǔ nuò. nǎi qīng shuì, chí guān shì zhī zhēng, wèi fù lù zhī zhì, jì yǐ, guǎn zhòng yòu qǐng yuē: wèn bìng. chén yuàn shǎng ér wú fá, wǔ nián, zhū hóu kě lìng fù. gōng yuē, nuò. jì xíng zhī, guǎn zhòng yòu qǐng yuē: zhū hóu zhī lǐ, lìng qí yǐ bào pí wǎng, xiǎo hòu yǐ lù pí bào qí yǐ mǎ wǎng, xiǎo hòu yǐ quǎn bào. huán gōng xǔ nuò, xíng zhī. guǎn zhòng yòu qǐng shǎng yú guó yǐ jí zhū hóu, jūn yuē: nuò. xíng zhī. guǎn zhòng shǎng yú guó zhōng, jūn shǎng yú zhū hóu. zhū hóu zhī jūn yǒu xíng shì shàn zhě, yǐ zhòng bì hè zhī cóng liè shì yǐ xià yǒu shàn zhě, yī shang hè zhī fán zhū hóu zhī chén yǒu jiàn qí jūn ér shàn zhě, yǐ xǐ wèn zhī yǐ xìn qí yán. gōng jì xíng zhī, yòu wèn guǎn zhòng yuē: hé xíng? guǎn zhòng yuē: xí péng cōng míng jié gěi, kě lìng wèi dōng guó. bīn xū wú jiān qiáng yǐ liáng, kě yǐ wèi xī shì. wèi guó zhī jiào, wēi fù yǐ lì. gōng zǐ kāi fāng zhī wèi rén yě, huì yǐ gěi, bù néng jiǔ ér lè shǐ, kě yóu yú wèi. lǔ yì zhī jiào, hǎo ěr ér xùn yú lǐ. jì yǒu zhī wèi rén yě, gōng yǐ jīng, bó yú liáng, duō xiǎo xìn, kě yóu yú lǔ. chǔ guó zhī jiào, qiǎo wén yǐ lì, bù hǎo lì dà yì, ér hǎo lì xiǎo xìn. méng sūn bó yú jiào, ér wén qiǎo yú cí, bù hǎo lì dà yì, ér hǎo jié xiǎo xìn, kě yóu yú chǔ. xiǎo hòu jì fú, dà hóu jì fù, fū rú shì, zé shǐ kě yǐ shī zhèng yǐ. jūn yuē: nuò. nǎi yóu gōng zǐ kāi fāng yú wèi, yóu jì yǒu yú lǔ, yóu méng sūn yú chǔ. wǔ nián, zhū hóu fù.
五年，宋伐杞。桓公謂管仲與鮑叔曰，「夫宋，寡人固欲伐之，無若諸侯何？夫杞，明王之後也。今宋伐之，予欲救之，其可乎？」管仲對曰：「不可。臣聞內政之不修，外舉義不信。君將外舉義，以行先之，則諸侯可令附。」桓公曰：「於此不救，後無以伐宋。」管仲曰：「諸侯之君，不貪於土。貪於土必勤於兵、勤於兵必病於民，民病則多詐。夫詐密而後動者勝，詐則不信於民。夫不信於民則亂，內動則危於身。是以古之人聞先王之道者，不競於兵。」桓公曰：「然則奚若？」管仲對曰：「以臣則不而，令人以重市使之。使之而不可，君受而封之。」桓公問鮑叔曰：「奚若？」鮑叔曰：「公行夷吾之言。」公乃命曹孫宿使於宋。宋不聽，果伐杞。桓公築緣陵以封之，予車百乘，甲一千。明年，狄人伐邢，邢君出致於齊，桓公築夷儀以封之，予車百乘，卒干人。明年，狄人伐衛，衛君出致於虛，桓公且封之，隰朋、賓胥無諫曰：「不可。三國所以亡者，絕以小。今君封亡國，國盡若何？」桓公問管仲曰：「奚若？」管仲曰：」君有行之名，安得有其實。君其行也。」公又間鮑叔，鮑叔曰：「君行夷吾之言。」桓公築楚丘以封之，與車三百乘，甲五千。既以封衛，明年，桓公問管仲：將何行？管仲對曰：「公內修政而勸民，可以信於諸侯矣。」君許諾。乃輕稅，弛關市之徵，為賦祿之制，既已，管仲又請曰：「問病。臣願賞而無罰，五年，諸侯可令傅。」公曰，「諾。」既行之，管仲又請曰：「諸侯之禮，令齊以豹皮往，小侯以鹿皮報；齊以馬往，小侯以犬報。」桓公許諾，行之。管仲又請賞於國以及諸侯，君曰：「諾。」行之。管仲賞於國中，君賞於諸侯。諸侯之君有行事善者，以重幣賀之；從列士以下有善者，衣裳賀之；凡諸侯之臣有諫其君而善者，以璽問之、以信其言。公既行之，又問管仲曰：「何行？」管仲曰：「隰朋聰明捷給，可令為東國。賓胥無堅強以良，可以為西士。衛國之教，危傅以利。公子開方之為人也，慧以給，不能久而樂始，可游於衛。魯邑之教，好邇而訓於禮。季友之為人也，恭以精，博於糧，多小信，可游於魯。楚國之教，巧文以利，不好立大義，而好立小信。蒙孫博於教，而文巧於辭，不好立大義，而好結小信，可游於楚。小侯既服，大侯既附，夫如是，則始可以施政矣。」君曰：「諾。」乃游公子開方於衛，游季友於魯，游蒙孫於楚。五年，諸侯附。

dí rén fá, huán gōng gào zhū hóu yuē: qǐng jiù fá. zhū hóu xǔ nuò, dà hóu chē èr bǎi chéng, zú èr qiān rén xiǎo hòu chē bǎi chéng, zú yú rén. zhū hóu jiē xǔ nuò. qí chē qiān shèng, zú xiān zhì yuán líng, zhàn yú hòu. gù bài dí. qí chē jiǎ yǔ huò, xiǎo hòu shòu zhī, dà hóu jìn zhě, yǐ qí xiàn fēn zhī, bù jiàn qí guó. běi zhōu hóu mò lái, huán gōng yù nán zhōu hóu yú shào líng, yuē: dí wèi wú dào, fàn tiān zǐ lìng, yǐ fá xiǎo guó yǐ tiān zǐ zhī gù, jìng tiān zhī mìng, lìng yǐ jiù fá. běi zhōu hóu mò zhì, shàng bù tīng tiān zǐ lìng, xià wú lǐ zhū hóu, guǎ rén qǐng zhū yú běi zhōu zhī hóu. zhū hóu xǔ nuò. huán gōng nǎi běi fá lìng zhī, xià fú zhī shān, zhǎn gū zhú, yù shān róng, gù wèn guǎn zhòng yuē: jiāng hé xíng? guǎn zhòng duì yuē: jūn jiào zhū hóu wèi mín jù shí, zhū hóu zhī bīng bù zú zhě, jūn zhù zhī fā. rú cǐ, zé shǐ kě yǐ jiā zhèng yǐ. huán gōng nǎi gào zhū hóu, bì zú sān nián zhī shí, ān yǐ qí yú xiū bīng gé. bīng gé bù zú, yǐ yǐn qí shì gào qí, qí zhù zhī fā. jì xíng zhī, gōng yòu wèn guǎn zhòng yuē: hé xíng? guǎn zhòng duì yuē: jūn huì qí jūn chén fù zǐ, zé kě yǐ jiā zhèng yǐ. gōng yuē: huì zhī dào nài hé? yuē: zhū hóu wú zhuān lì qiè yǐ wèi qī, wú zhuān shā dà chén, wú guó láo wú zhuān yǔ lù shì shù rén wú zhuān qì qī, wú qū dī, wú zhù sù, wú jìn cái. xíng cǐ zú suì, zé shǐ kě yǐ fá yǐ. jūn nǎi bù zhī yú zhū hóu, zhū hóu xǔ nuò, shòu ér xíng zhī. zú suì, wú rén fá gǔ, huán gōng gào zhū hóu wèi biàn, zhū hóu zhī shī jié zhì, yǐ dài huán gōng. huán gōng yǐ chē qiān shèng huì zhū hóu yú jìng, dōu shī wèi zhì, wú rén táo. zhū hóu jiē bà. huán gōng guī, wèn guǎn zhòng yuē: jiāng hé xíng? guǎn zhòng yuē: kě yǐ jiā zhèng yǐ. yuē: cóng jīn yǐ wǎng èr nián, dí zǐ bù wén xiào, bù wén ài qí dì, bù wén jìng lǎo guó liáng, sān zhě wú yī yān, kě zhū yě. zhū hóu zhī chén jí guó shì, sān nián bù wén shàn, kě fá yě. jūn yǒu guò, dài fū bù jiàn shì shù rén yǒu shàn, ér dài fū bù jìn, kě fá yě. shì shù rén wén zhī lì xián xiào tì, kě shǎng yě. huán gōng shòu ér xíng zhī, jìn hóu mò bù qǐng shì, bīng chē zhī huì liù, chéng chē zhī huì sān, xiǎng guó sì shí yǒu èr nián.
狄人伐，桓公告諸侯曰：「請救伐。諸侯許諾，大侯車二百乘，卒二千人；小侯車百乘，卒於人。」諸侯皆許諾。齊車千乘，卒先致緣陵，戰於後。故敗狄。其車甲與貨，小侯受之，大侯近者，以其縣分之，不踐其國。北州侯莫來，桓公遇南州侯於召陵，曰：「狄為無道，犯天子令，以伐小國；以天子之故，敬天之命，令以救伐。北州侯莫至，上不聽天子令，下無禮諸侯，寡人請誅於北州之侯。」諸侯許諾。桓公乃北伐令支，下鳧之山，斬孤竹，遇山戎，顧問管仲曰：「將何行？」管仲對曰：「君教諸侯為民聚食，諸侯之兵不足者，君助之發。如此，則始可以加政矣。」桓公乃告諸侯，必足三年之食，安以其餘修兵革。兵革不足，以引其事告齊，齊助之發。既行之，公又問管仲曰：「何行？」管仲對曰：「君會其君臣父子，則可以加政矣。」公曰：「會之道奈何？」曰：「諸侯毋專立妾以為妻，毋專殺大臣，無國勞毋專予祿；士庶人毋專棄妻，毋曲堤，毋貯粟，毋禁材。行此卒歲，則始可以罰矣。」君乃布之於諸侯，諸侯許諾，受而行之。卒歲，吳人伐穀，桓公告諸侯未遍，諸侯之師竭至，以待桓公。桓公以車千乘會諸侯於竟，都師未至，吳人逃。諸侯皆罷。桓公歸，問管仲曰：「將何行？」管仲曰：「可以加政矣。」曰：「從今以往二年，嫡子不聞孝，不聞愛其弟，不聞敬老國良，三者無一焉，可誅也。諸侯之臣及國事，三年不聞善，可罰也。君有過，大夫不諫；士庶人有善，而大夫不進，可罰也。士庶人聞之吏賢、孝、悌，可賞也。」桓公受而行之，近侯莫不請事，兵車之會六，乘車之會三，饗國四十有二年。

huán gōng jiàn wèi shí jiǔ nián, chí guān shì zhī zhēng, wǔ shí ér qǔ yī. fù lù yǐ sù, àn tián ér shuì. èr suì ér shuì yī, shàng nián shén qǔ sān, zhōng nián shén qǔ èr, xià nián shén qǔ yī suì jī bù shuì, suì jī chí ér shuì.
桓公踐位十九年，弛關市之徵，五十而取一。賦祿以粟，案田而稅。二歲而稅一，上年什取三，中年什取二，下年什取一；歲飢不稅，歲飢弛而稅。

huán gōng shǐ bào shū shí jūn chén zhī yǒu shàn zhě, yàn zǐ shí bù shì yǔ gēng zhě zhī yǒu shàn zhě gāo zi shí gōng jiǎ zhī yǒu shàn zhě, guó zi wèi lǐ, xí péng wèi dōng guó, bīn xū wú wèi xī tǔ, fú zhèng wèi zhái. fán shì zhě jìn gōng, bù shì yǔ gēng zhě jìn mén, gōng jiǎ jìn shì. sān shí lǐ zhì jù, wěi yān, yǒu sī zhí zhī. cóng zhū hóu yù tōng, lì cóng xíng zhě, lìng yī rén wèi fù yǐ chē ruò sù zhě, lìng rén yǎng qí mǎ, shí qí wěi. kè yǔ yǒu sī bié qì, zhì guó bā qì fèi. yì shù ér bù dāng, yǒu zuì. fán shù rén yù tōng, xiāng lì bù tōng, qī rì, qiú, chū yù tōng, lì bù tōng, wǔ rì, qiú. guì rén zǐ yù tōng, lì bù tōng, èr rì, qiú. fán jù lì jìn zhū hóu shì ér yǒu shàn, guān qí néng zhī dà xiǎo yǐ wèi zhī shǎng, yǒu guò wú zuì. lìng bào shū jìn dài fū, quàn guó jiā, dé zhī chéng ér bù huǐ, wèi shàng jǔ. cóng zhèng zhì wèi cì. yě wèi yuán, yòu duō bù fā, qǐ sòng bù jiāo, cì zhī. quàn guó jiā, dé zhī chéng ér huǐ cóng zhèng suī zhì ér bù néng, yě yuán yòu duō fā qǐ sòng jiāo, xíng cǐ sān zhě wèi xià. lìng yàn zǐ jìn guì rén zhī zǐ, chū bù shì, chù bù huá, ér yǒu yǒu shǎo zhǎng, wèi shàng jǔ dé èr, wèi cì dé yī, wèi xià. shì chù jìng, jìng lǎo yǔ guì, jiāo bù shī lǐ, xíng cǐ sān zhě, wèi shàng jǔ dé èr, wèi cì dé yī, wèi xià. gēng zhě nóng nóng yòng lì, yīng yú fù xiōng, shì xián duō, xíng cǐ sān zhě, wèi shàng jǔ dé èr, wèi cì dé yī, wèi xià. lìng gāo zi jìn gōng jiǎ, yīng yú fù xiōng, zhēng zhǎng yǎng lǎo, chéng shì jìng, xíng cǐ sān zhě, wèi shàng jǔ dé èr zhě, wèi cì dé yī zhě, wèi xià. lìng guó zi yǐ qíng duàn yù. sān dài fū jì yǐ xuǎn jǔ, shǐ xiàn xíng zhī. guǎn zhòng jìn ér jǔ yán, shàng ér jiàn zhī yú jūn, yǐ zú nián jūn jǔ. guǎn zhòng gào bào shū yuē: quàn guó jiā, bù dé chéng ér huǐ, cóng zhèng bù zhì bù néng yě yuán yòu duō ér fā, sòng jiāo, fán sān zhě, yǒu zuì yuán shè. gào yàn zǐ yuē: guì rén zǐ chù huá, xià jiāo, hǎo yǐn shí, xíng cǐ sān zhě, yǒu zuì wú shè. shì chū rù wú cháng, bù jìng lǎo ér yíng fù, xíng cǐ sān zhě, yǒu zuì wú shè. gēng zhě chū rù bù yīng yú fù xiōng, yòng lì bù nóng, bù shì xián, xíng cǐ sān zhě, yǒu zuì wú shè. gào guó zǐ yuē: gōng jiǎ chū rù bù yīng fù xiōng, chéng shì bù jìng, ér wéi lǎo zhì wēi, xíng cǐ sān zhě, yǒu zuì wú shè, fán yú fù xiōng wú guò, zhōu lǐ chēng zhī, lì jìn zhī, jūn yòng zhī. yǒu shàn wú shǎng, yǒu guò wú fá. lì bù jìn, lián yì. yú fù xiōng wú guò, yú zhōu lǐ mò chēng, lì jìn zhī, jūn yòng zhī. shàn, wèi shàng shǎng bù shàn, lì yǒu fá. jūn wèi guó zi: fán guì jiàn zhī yì, rù yǔ fù jù, chū yǔ shī jù, shàng yǔ jūn jù. fán sān zhě, yù zéi bù sǐ, bù zhī zéi, zé wú shè. duàn yù, qíng yǔ yì yì, yì yǔ lù yì, yì lù kě wú liǎn, yǒu kě wú shè.
桓公使鮑叔識君臣之有善者，晏子識不仕與耕者之有善者；高子識工賈之有善者，國子為李，隰朋為東國，賓胥無為西土，弗鄭為宅。凡仕者近宮，不仕與耕者近門，工賈近市。三十里置遽，委焉，有司職之。從諸侯欲通，吏從行者，令一人為負以車；若宿者，令人養其馬，食其委。客與有司別契，至國八契費。義數而不當，有罪。凡庶人慾通，鄉吏不通，七日，囚，出欲通，吏不通，五日，囚。貴人子欲通，吏不通，二日，囚。凡具吏進諸侯士而有善，觀其能之大小以為之賞，有過無罪。令鮑叔進大夫，勸國家，得之成而不悔，為上舉。從政治為次。野為原，又多不發，起訟不驕，次之。勸國家，得之成而悔；從政雖治而不能，野原又多發；起訟驕，行此三者為下。令晏子進貴人之子，出不仕，處不華，而友有少長，為上舉；得二，為次；得一，為下。士處靖，敬老與貴，交不失禮，行此三者，為上舉；得二，為次；得一，為下。耕者農農用力，應於父兄，事賢多，行此三者，為上舉；得二，為次；得一，為下。令高子進工賈，應於父兄，箏長養老，承事敬，行此三者，為上舉；得二者，為次；得一者，為下。令國子以情斷獄。三大夫既已選舉，使縣行之。管仲進而舉言，上而見之於君，以卒年君舉。管仲告鮑叔曰：「勸國家，不得成而悔，從政不治不能、野原又多而發，訟驕，凡三者，有罪元赦。」告晏子曰：「貴人子處華，下交，好飲食，行此三者，有罪無赦。士出入無常，不敬老而營富，行此三者，有罪無赦。耕者出入不應於父兄，用力不農，不事賢，行此三者，有罪無赦。」告國子曰：「工賈出入不應父兄，承事不敬，而違老治危，行此三者，有罪無赦，凡於父兄無過，州里稱之，吏進之，君用之。有善無賞，有過無罰。吏不進，廉意。於父兄無過，於州里莫稱，吏進之，君用之。善，為上賞；不善，吏有罰。」君謂國子：「凡貴賤之義，入與父俱，出與師俱，上與君俱。凡三者，遇賊不死，不知賊，則無赦。斷獄，情與義易，義與祿易，易祿可無斂，有可無赦。」