shèng jūn rèn fǎ ér bù rèn zhì, rèn shù ér bù rèn shuō, rèn gōng ér bù rèn sī, rèn dà dào ér bù rèn xiǎo wù, rán hòu shēn yì ér tiān xià zhì. shī jūn zé bù rán, hé fǎ ér rèn zhì, gù mín shě shì ér hǎo yù shě shù ér rèn shuō, gù mín shě shí ér hǎo yán shě gōng ér hǎo sī, gù mín lí fǎ ér wàng xíng shě dà dào ér rèn xiǎo wù, gù shàng láo fán, bǎi xìng mí huò, ér guó jiā bù zhì. shèng jūn zé bù rán, shǒu dào yào, chù yì lè, chí chěng yì liè, zhōng gǔ yú sè, gōng zhōng zhī lè, wú jìn yǔ yě. bù sī bù lǜ, bù yōu bù tú, lì shēn tǐ, biàn xíng qū, yǎng shòu mìng, chuí gǒng ér tiān xià zhì. shì dí rén zhǔ yǒu néng yòng qí dào zhě, bù shì xīn, bù láo yì, bù dòng lì, ér tǔ dì zì pì, qūn cāng zì shí, xù jī zì duō, jiǎ bīng zì qiáng, qún chén wú zhà wěi, bǎi guān wú jiān xié, qí shù jì yì zhī rén mò gǎn gāo yán mèng xíng yǐ guò qí qíng yǐ yù qí zhǔ yǐ.
聖君任法而不任智，任數而不任說，任公而不任私，任大道而不任小物，然後身佚而天下治。失君則不然，合法而任智，故民舍事而好譽；舍數而任說，故民捨實而好言；舍公而好私，故民離法而妄行；舍大道而任小物，故上勞煩，百姓迷惑，而國家不治。聖君則不然，守道要，處佚樂，馳騁弋獵，鐘鼓竽瑟，宮中之樂，無禁圉也。不思不慮，不憂不圖，利身體，便形軀，養壽命，垂拱而天下治。是敵人主有能用其道者，不事心，不勞意，不動力，而土地自辟，囷倉自實，蓄積自多，甲兵自強，群臣無詐偽，百官無奸邪，奇術技藝之人莫敢高言孟行以過其情、以遇其主矣。

xī zhě yáo zhī zhì tiān xià yě, yóu zhí zhī zài shān yě, wéi táo zhī suǒ yǐ wèi yóu jīn zhī zài lú zì yě zhī suǒ yǐ zhù. qí mín yǐn zhī ér lái, tuī zhī ér wǎng, shǐ zhī ér chéng, jìn zhī ér zhǐ. gù yáo zhī zhì yě, shàn míng fǎ jìn zhī lìng ér yǐ yǐ. huáng dì zhī zhì tiān xià yě, qí mín bù yǐn ér lái, bù tuī ér wǎng, bù shǐ ér chéng, bù jīn ér zhǐ. gù huáng dì zhī zhì yě, zhì fǎ ér bù biàn, shǐ mín ān qí fǎ zhě yě.
昔者堯之治天下也，猶埴之在埏也，唯陶之所以為；猶金之在壚；恣冶之所以鑄。其民引之而來，推之而往，使之而成，禁之而止。故堯之治也，善明法禁之令而已矣。黃帝之治天下也，其民不引而來，不推而往，不使而成，不禁而止。故黃帝之治也，置法而不變，使民安其法者也。

suǒ wèi rén yì lǐ lè zhě, jiē chū yú fǎ. cǐ xiān shèng zhī suǒ yǐ yī mín zhě yě. zhōu shū yuē: guó fǎ, fǎ bù yī, zé yǒu guó zhě bù xiáng mín bù dào fǎ, zé bù xiáng guó gèng lì fǎ yǐ diǎn mín, zé bù xiáng qún chén bù yòng lǐ yì jiào xùn, zé bù xiáng bǎi guān fú shi zhě lí fǎ ér zhì, zé bù xiáng. gù yuē: fǎ zhě bù kě bù héng yě, cún wáng zhì luàn zhī suǒ yǐ chū, shèng jūn suǒ yǐ wèi tiān xià dà yí yě. jūn chén shàng xià guì jiàn jiē fā yān, gù yuē fǎ.
所謂仁義禮樂者，皆出於法。此先聖之所以一民者也。《周書》曰：「國法，法不一，則有國者不祥；民不道法，則不祥；國更立法以典民，則不祥；群臣不用禮義教訓，則不祥；百官服事者離法而治，則不祥。」故曰：法者不可不恆也，存亡治亂之所以出，聖君所以為天下大儀也。君臣上下貴賤皆發焉，故曰「法」。

gǔ zhī fǎ yě, shì wú qǐng yè rèn jǔ zhī rén, wú jiān shí bó xué biàn shuō zhī shì, wú wěi fú, wú qí xíng, jiē náng yú fǎ yǐ shì qí zhǔ. gù míng wáng zhī suǒ héng zhě èr: yī yuē míng fǎ ér gù shǒu zhī, èr yuē jìn mín sī ér shōu shǐ zhī, cǐ èr zhě zhǔ zhī suǒ héng yě, fū fǎ zhě, shàng zhī suǒ yǐ yī mín shǐ xià yě sī zhě, xià zhī suǒ yǐ qīn fǎ luàn zhǔ yě. gù shèng jūn zhì yí shè fǎ ér gù shǒu zhī, rán gù chén chǔ xí shì wén shí bó xué zhī rén bù kě luàn yě, zhòng qiáng fù guì sī yǒng zhě bù néng qīn yě, xìn jìn qīn ài zhě bù néng lí yě, zhēn guài qí wù bù néng huò yě, wàn wù bǎi shì fēi zài fǎ zhī zhōng zhě bù néng dòng yě. gù fǎ zhě, tiān xià zhī zhì dào yě, shèng jūn zhī shí yòng yě.
古之法也，世無請謁任舉之人，無間識博學辯說之士，無偉服，無奇行，皆囊於法以事其主。故明王之所恆者二：一曰明法而固守之，二曰禁民私而收使之，此二者主之所恆也，夫法者，上之所以一民使下也；私者，下之所以侵法亂主也。故聖君置儀設法而固守之，然故諶杵習士聞識博學之人不可亂也，眾強富貴私勇者不能侵也，信近親愛者不能離也，珍怪奇物不能惑也，萬物百事非在法之中者不能動也。故法者，天下之至道也，聖君之實用也。

jīn tiān xià zé bù rán, jiē yǒu shàn fǎ ér bù néng shǒu yě. rán gù chén chǔ xí shì wén shí bó xué zhī shì néng yǐ qí zhì luàn fǎ huò shàng, zhòng qiáng fù guì sī yǒng zhě néng yǐ qí wēi fàn fǎ qīn líng, lín guó zhū hóu néng yǐ qí quán zhì zi lì xiāng, dà chén néng yǐ qí sī fù bǎi xìng, jiǎn gōng cái yǐ lù sī shì. fán rú shì ér qiú fǎ zhī xíng, guó zhī zhì, bù kě de yě.
今天下則不然，皆有善法而不能守也。然故諶杵習士聞識博學之士能以其智亂法惑上，眾強富貴私勇者能以其威犯法侵陵，鄰國諸侯能以其權置子立相，大臣能以其私附百姓，剪公財以祿私士。凡如是而求法之行，國之治，不可得也。

shèng jūn zé bù rán, qīng xiàng bù dé jiǎn qí sī, qún chén bù dé pì qí suǒ qīn ài, shèng jūn yì míng qí fǎ ér gù shǒu zhī, qún chén xiū tōng fú còu yǐ shì qí zhǔ, bǎi xìng jí mù tīng lìng dào fǎ yǐ cóng qí shì. gù yuē: yǒu shēng fǎ, yǒu shǒu fǎ, yǒu fǎ yú fǎ. fū shēng fǎ zhě, jūn yě shǒu fǎ zhě, chén yě fǎ yú fǎ zhě, mín yě. jūn chén shàng xià guì jiàn jiē cóng fǎ, cǐ wèi wèi dà zhì.
聖君則不然，卿相不得剪其私，群臣不得辟其所親愛，聖君亦明其法而固守之，群臣修通輻湊以事其主，百姓輯睦聽令道法以從其事。故曰：有生法，有守法，有法於法。夫生法者，君也；守法者，臣也；法於法者，民也。君臣上下貴賤皆從法，此謂為大治。

gù zhǔ yǒu sān shù: fū ài rén bù sī shǎng yě, è rén bù sī fá yě, zhì yí shè fǎ yǐ dù liàng duàn zhě, shàng zhǔ yě. ài rén ér sī shǎng zhī, è rén ér sī fá zhī, bèi dà chén, lí zuǒ yòu, zhuān yǐ qí xīn duàn zhě, zhōng zhǔ yě. chén yǒu suǒ ài ér wèi sī shǎng zhī, yǒu suǒ è ér wèi sī fá zhī, bèi qí gōng fǎ, sǔn qí zhèng xīn, zhuān tīng qí dà chén zhě, wēi zhǔ yě. gù wèi rén zhǔ zhě, bù zhòng ài rén, bù zhòng è rén zhòng ài yuē shī dé, zhòng è yuē shī wēi. wēi dé jiē shī, zé zhǔ wēi yě.
故主有三術：夫愛人不私賞也，惡人不私罰也，置儀設法以度量斷者，上主也。愛人而私賞之，惡人而私罰之，倍大臣，離左右，專以其心斷者，中主也。臣有所愛而為私賞之，有所惡而為私罰之，倍其公法，損其正心，專聽其大臣者，危主也。故為人主者，不重愛人，不重惡人；重愛曰失德，重惡曰失威。威德皆失，則主危也。

gù míng wáng zhī suǒ cāo zhě liù: shēng zhī shā zhī fù zhī pín zhī guì zhī jiàn zhī. cǐ liù bǐng zhě, zhǔ zhī suǒ cāo yě. zhǔ zhī suǒ chù zhě sì: yī yuē wén, èr yuē wǔ, sān yuē wēi, sì yuē dé. cǐ sì wèi zhě, zhǔ zhī suǒ chù yě. jiè rén yǐ qí suǒ cāo, mìng yuē duó bǐng jiè rén yǐ qí suǒ chù, mìng yuē shī wèi. duó bǐng shī wèi, ér qiú lìng zhī xíng, bù kě de yě. fǎ bù píng, lìng bù quán, shì yì duó bǐng shī wèi zhī dào yě. gù yǒu wèi wǎng fǎ, yǒu wèi huǐ lìng, cǐ shèng jūn zhī suǒ yǐ zì jìn yě. gù guì bù néng wēi, fù bù néng lù, jiàn bù néng shì, jìn bù néng qīn, měi bù néng yín yě. zhí gù ér bù dòng, qí xié nǎi kǒng, qí gé ér xié huà, lìng wǎng ér mín yí. gù shèng jūn shī dù liàng, zhì yí fǎ, rú tiān dì zhī jiān, rú liè xīng zhī gù, rú rì yuè zhī míng, rú sì shí zhī xìn, rán gù lìng wǎng ér mín cóng zhī. ér shī jūn zé bù rán, fǎ lì ér hái fèi zhī, lìng chū ér hòu fǎn zhī, wǎng fǎ ér cóng sī, huǐ lìng ér bù quán. shì guì néng wēi zhī, fù néng lù zhī, jiàn néng shì zhī, jìn néng qīn zhī, měi néng yín zhī yě. cǐ wǔ zhě bù jīn yú shēn, shì yǐ qún chén bǎi xìng rén xié qí sī ér xìng qí zhǔ, bǐ xìng ér dé zhī, zé zhǔ rì qīn. bǐ xìng ér bù dé, zé yuàn rì chǎn. fū rì qīn ér chǎn yuàn, cǐ shī jūn zhī suǒ shèn yě.
故明王之所操者六：生之、殺之、富之、貧之、貴之、賤之。此六柄者，主之所操也。主之所處者四：一曰文，二曰武，三曰威，四曰德。此四位者，主之所處也。借人以其所操，命曰奪柄；借人以其所處，命曰失位。奪柄失位，而求令之行，不可得也。法不平，令不全，是亦奪柄失位之道也。故有為枉法，有為毀令，此聖君之所以自禁也。故貴不能威，富不能祿，賤不能事，近不能親，美不能淫也。植固而不動，奇邪乃恐，奇革而邪化，令往而民移。故聖君失度量，置儀法，如天地之堅，如列星之固，如日月之明，如四時之信，然故令往而民從之。而失君則不然，法立而還廢之，令出而後反之，枉法而從私，毀令而不全。是貴能威之，富能祿之，賤能事之，近能親之，美能淫之也。此五者不禁於身，是以群臣百姓人挾其私而幸其主，彼幸而得之，則主日侵。彼幸而不得，則怨日產。夫日侵而產怨，此失君之所慎也。

fán wèi zhǔ ér bù de yòng qí fǎ, bù shì qí yì, gù chén ér xíng, lí fǎ ér tīng guì chén, cǐ suǒ wèi guì ér wēi zhī yě. fù rén yòng jīn yù shì zhǔ ér lái yān, zhǔ lí fǎ ér tīng zhī, cǐ suǒ wèi fù ér lù zhī yě. jiàn rén yǐ fú yuē bēi jìng bēi sè gào sù qí zhǔ, zhǔ yīn lí fǎ ér tīng zhī, suǒ wèi jiàn ér shì zhī yě. jìn zhě yǐ bī jìn qīn ài yǒu qiú qí zhǔ, zhǔ yīn lí fǎ ér tīng zhī, cǐ wèi jìn ér qīn zhī yě. měi zhě yǐ qiǎo yán lìng sè qǐng qí zhǔ, zhǔ yīn lí fǎ ér tīng zhī, cǐ suǒ wèi měi ér yín zhī yě.
凡為主而不得用其法，不適其意，顧臣而行，離法而聽貴臣，此所謂貴而威之也。富人用金玉事主而來焉，主離法而聽之，此所謂富而祿之也。賤人以服約卑敬悲色告訴其主，主因離法而聽之，所謂賤而事之也。近者以逼近親愛有求其主，主因離法而聽之，此謂近而親之也。美者以巧言令色請其主，主因離法而聽之，此所謂美而淫之也。

zhì shì zé bù rán, bù zhī qīn shū yuǎn jìn guì jiàn měi è, yǐ dù liàng duàn zhī. qí shā lù rén zhě bù yuàn yě, qí shǎng cì rén zhě bù dé yě. yǐ fǎ zhì xíng zhī, rú tiān dì zhī wú sī yě, shì yǐ guān wú sī lùn, shì wú sī yì, mín wú sī shuō, jiē xū qí xiōng yǐ tīng yú shàng. shàng yǐ gōng zhèng lùn, yǐ fǎ zhì duàn, gù rèn tiān xià ér bù zhòng yě. jīn luàn jūn zé bù rán, yǒu sī shì yě, gù yǒu bù jiàn yě yǒu sī tīng yě, gù yǒu bù wén yě yǒu sī lǜ yě, gù yǒu bù zhī yě. fū sī zhě, yōng bì shī wèi zhī dào yě. shàng shě gōng fǎ ér tīng sī shuō, gù qún chén bǎi xìng jiē shè sī lì fāng yǐ jiào yú guó, qún dǎng bǐ zhōu yǐ lì qí sī, qǐng yè rèn jǔ yǐ luàn gōng fǎ, rén yòng qí xīn yǐ xìng yú shàng. shàng wú dù liàng yǐ jìn zhī, shì yǐ sī shuō rì yì, ér gōng fǎ rì sǔn, guó zhī bù yě, cóng cǐ chǎn yǐ.
治世則不然，不知親疏、遠近、貴賤、美惡，以度量斷之。其殺戮人者不怨也，其賞賜人者不德也。以法制行之，如天地之無私也，是以官無私論，士無私議，民無私說，皆虛其匈以聽於上。上以公正論，以法制斷，故任天下而不重也。今亂君則不然，有私視也，故有不見也；有私聽也，故有不聞也；有私慮也，故有不知也。夫私者，壅蔽失位之道也。上舍公法而聽私說，故群臣百姓皆設私立方以教於國，群黨比周以立其私，請謁任舉以亂公法，人用其心以幸於上。上無度量以禁之，是以私說日益，而公法日損，國之不冶，從此產矣。

fū jūn chén zhě, tiān dì zhī wèi yě mín zhě, zhòng wù zhī xiàng yě. gè lì qí suǒ zhí yǐ dài jūn lìng, qún chén bǎi xìng ān dé gè yòng qí xīn ér lì sī hū? gù zūn zhǔ lìng ér xíng zhī, suī yǒu shāng bài, wú fá fēi zhǔ lìng ér xíng zhī, suī yǒu gōng lì, zuì sǐ. rán gù xià zhī shì shàng yě, rú xiǎng zhī yīng shēng yě chén zhī shì zhǔ yě, rú yǐng zhī cóng xíng yě. gù shàng lìng ér xià yīng, zhǔ xíng ér chén cóng, cǐ zhì zhī dào yě. fū fēi zhǔ lìng ér xíng, yǒu gōng lì, yīn shǎng zhī, shì jiào wàng jǔ yě zūn zhǔ lìng ér xíng zhī, yǒu shāng bài, ér fá zhī, shì shǐ mín lǜ lì hài ér lí fǎ yě. qún chén bǎi xìng rén lǜ lì hài, ér yǐ qí sī xīn jǔ cuò, zé fǎ zhì huǐ ér lìng bù xíng yǐ.
夫君臣者，天地之位也；民者，眾物之象也。各立其所職以待君令，群臣百姓安得各用其心而立私乎？故遵主令而行之，雖有傷敗，無罰；非主令而行之，雖有功利，罪死。然故下之事上也，如響之應聲也；臣之事主也，如影之從形也。故上令而下應，主行而臣從，此治之道也。夫非主令而行，有功利，因賞之，是教妄舉也；遵主令而行之，有傷敗，而罰之，是使民慮利害而離法也。群臣百姓人慮利害，而以其私心舉措，則法制毀而令不行矣。