yī sān shí yǒu sān nián, chūn, wáng èr yuè, qín rén rù huá.
一、三十有三年,春,王二月,秦人入滑。
huá, guó yě.
滑,国也。
èr qí hóu shǐ guó guī fù lái pìn.
二、齐侯使国归父来聘。
sān xià, sì yuè, xīn sì, jìn rén jí jiāng róng bài qín shī yú xiáo.
三、夏,四月,辛巳,晋人及姜戎败秦师于殽。
bù yán zhàn ér yán bài hé yě? dí qín yě. qí dí zhī hé yě? qín yuè qiān lǐ zhī xiǎn rù xū guó, jìn bù néng shǒu, tuì bài qí shī tú, luàn rén zǐ nǚ zhī jiào, wú nán nǚ zhī bié. qín zhī wèi dí, zì xiáo zhī zhàn shǐ yě. qín bó jiāng xí zhèng, bǎi lǐ zǐ yǔ jiǎn shū zǐ jiàn yuē:" qiān lǐ ér xí rén, wèi yǒu bù wáng zhě yě." qín bó yuē:" zi zhī zhǒng mù yǐ gǒng yǐ, hé zhī?" shī xíng, bǎi lǐ zǐ yǔ jiǎn shū zǐ sòng qí zi ér jiè zhī yuē:" nǚ sǐ bì yú xiáo zhī yán jìn zhī xià. wǒ jiāng shī nǚ yú shì." shī xíng, bǎi lǐ zǐ yǔ jiǎn shū zǐ suí qí zi ér kū zhī. qín bó nù yuē:" hé wéi kū wú shī yě?" èr zǐ yuē:" fēi gǎn kū shī yě, kū wú zi yě. wǒ lǎo yǐ, bǐ bù sǐ zé wǒ sǐ yǐ." jìn rén yǔ jiāng róng yào ér jī zhī xiáo, pǐ mǎ yǐ lún wú fǎn zhě. jìn rén zhě, jìn zi yě. qí yuē rén hé yě? wēi zhī yě. hé wéi wēi zhī? bù zhèng qí shì bìn ér zhǔ hū zhàn yě.
不言战而言败何也?狄秦也。其狄之何也?秦越千里之险入虚国,进不能守,退败其师徒,乱人子女之教,无男女之别。秦之为狄,自殽之战始也。秦伯将袭郑,百里子与蹇叔子谏曰:“千里而袭人,未有不亡者也。”秦伯曰:“子之冢木已拱矣,何知?”师行,百里子与蹇叔子送其子而戒之曰:“女死必于殽之岩唫之下。我将尸女于是。”师行,百里子与蹇叔子随其子而哭之。秦伯怒曰:“何为哭吾师也?”二子曰:“非敢哭师也,哭吾子也。我老矣,彼不死则我死矣。”晋人与姜戎要而击之殽,匹马倚轮无反者。晋人者,晋子也。其曰人何也?微之也。何为微之?不正其释殡而主乎战也。
sì guǐ sì, zàng jìn wén gōng.
四、癸巳,葬晋文公。
rì zàng, wēi bù dé zàng yě.
日葬,危不得葬也。
wǔ dí qīn qí.
五、狄侵齐。
liù gōng fá zhū, qǔ zī lóu.
六、公伐邾,取訾楼。
qī qiū, gōng zǐ suì shuài shī fá zhū.
七、秋,公子遂帅师伐邾。
bā jìn rén bài dí yú jī.
八、晋人败狄于箕。
jiǔ dōng, shí yuè, gōng rú qí.
九、冬,十月,公如齐。
shí shí yǒu èr yuè, gōng zhì zì qí.
十、十有二月,公至自齐。
shí yī yǐ sì, gōng hōng yú xiǎo qǐn.
十一、乙巳,公薨于小寝。
xiǎo qǐn, fēi zhèng yě.
小寝,非正也。
shí èr yǔn shuāng bù shā cǎo, lǐ méi shí.
十二、陨霜不杀草,李梅实。
wèi kě shā ér shā, jǔ zhòng yě. kě shā ér bù shā, jǔ qīng yě. shí zhī wèi yán yóu shí yě.
未可杀而杀,举重也。可杀而不杀,举轻也。实之为言犹实也。
shí sān jìn rén chén rén zhèng rén fá xǔ.
十三、晋人、陈人、郑人伐许。