wèi gù rén xíng sī wèi zhī bù qì, yǐ gōng cái fēn shī wèi zhī rén rén, qīng lù zhòng shēn wèi zhī jūn zǐ, wǎng fǎ qǔ qīn wèi zhī yǒu xíng, qì guān chǒng jiāo wèi zhī yǒu xiá, lí shì dùn shàng wèi zhī gāo ào, jiāo zhēng nì lìng wèi zhī gāng cái, xíng huì qǔ zhòng wèi zhī dé mín. bù qì zhě, lì yǒu jiān yě rén rén zhě, gōng cái sǔn yě jūn zǐ zhě, mín nán shǐ yě yǒu xíng zhě, fǎ zhì huǐ yě yǒu xiá zhě, guān zhí kuàng yě gāo ào zhě, mín bù shì yě gāng cái zhě, lìng bù xíng yě de mín zhě, jūn shàng gū yě. cǐ bā zhě, pǐ fū zhī sī yù, rén zhǔ zhī dà bài yě. fǎn cǐ bā zhě, pǐ fū zhī sī huǐ, rén zhǔ zhī gōng lì yě. rén zhǔ bù chá shè jì zhī lì hài, ér yòng pǐ fū zhī sī huǐ, suǒ guó zhī wú wēi luàn, bù kě dé yǐ.
為故人行私謂之「不棄」，以公財分施謂之「仁人」，輕祿重身謂之「君子」，枉法曲親謂之「有行」，棄官寵交謂之「有俠」，離世遁上謂之「高傲」，交爭逆令謂之「剛材」，行惠取眾謂之「得民」。不棄者，吏有奸也；仁人者，公財損也；君子者，民難使也；有行者，法制毀也；有俠者，官職曠也；高傲者，民不事也；剛材者，令不行也；得民者，君上孤也。此八者，匹夫之私譽，人主之大敗也。反此八者，匹夫之私毀，人主之公利也。人主不察社稷之利害，而用匹夫之私毀，索國之無危亂，不可得矣。

rèn rén yǐ shì, cún wáng zhì luàn zhī jī yě, wú shù yǐ rèn rén, wú suǒ rèn ér bù bài. rén jūn zhī suǒ rèn, fēi biàn zhì zé xiū jié yě. rèn rén zhě, shǐ yǒu shì yě. zhì shì zhě wèi bì xìn yě, wèi duō qí zhì, yīn huò qí xìn yě. yǐ zhì shì zhī jì, chù chéng shì zhī zī ér wèi qí sī jí, zé jūn bì qī yān. wèi zhì zhě zhī bù kě xìn yě, gù rèn xiū shì zhě, shǐ duàn shì yě. xiū shì zhě wèi bì zhì, wèi jié qí shēn yīn huò qí zhì. yǐ yú rén zhī suǒ mǐn, chù zhì shì zhī guān ér wèi suǒ rán, zé shì bì luàn yǐ. gù wú shù yǐ yòng rén, rèn zhì zé jūn qī, rèn xiū zé jūn shì luàn, cǐ wú shù zhī huàn yě. míng jūn zhī dào, jiàn dé yì guì, xià bì zuò shàng, jué chéng yǐ cān, tīng wú mén hù, gù zhì zhě bù dé zhà qī. jì gōng ér xíng shǎng, chéng néng ér shòu shì, chá duān ér guān shī, yǒu guò zhě zuì, yǒu néng zhě dé, gù yú zhě bù rèn shì. zhì zhě bù gǎn qī, yú zhě bù dé duàn, zé shì wú shī yǐ.
任人以事，存亡治亂之機也，無術以任人，無所任而不敗。人君之所任，非辯智則修潔也。任人者，使有勢也。智士者未必信也，為多其智，因惑其信也。以智士之計，處乘勢之資而為其私急，則君必欺焉。為智者之不可信也，故任修士者，使斷事也。修士者未必智，為潔其身、因惑其智。以愚人之所惽，處治事之官而為所然，則事必亂矣。故無術以用人，任智則君欺，任修則君事亂，此無術之患也。明君之道，賤德義貴，下必坐上，決誠以參，聽無門戶，故智者不得詐欺。計功而行賞，程能而授事，察端而觀失，有過者罪，有能者得，故愚者不任事。智者不敢欺，愚者不得斷，則事無失矣。

chá shì rán hòu néng zhī zhī, bù kě yǐ wèi lìng, fū mín bù jǐn chá. xián zhě rán hòu xíng zhī, bù kě yǐ wèi fǎ, fū mín bù jǐn xián. yáng zhū mò dí, tiān xià zhī suǒ chá yě, gàn shì luàn ér zú bù jué, suī chá ér bù kě yǐ wèi guān zhí zhī lìng. bào jiāo huá jiǎo, tiān xià zhī suǒ xián yě, bào jiāo mù kū, huá jiǎo fù hé, suī xián bù kě yǐ wèi gēng zhàn zhī shì. gù rén zhǔ zhī chá, zhì shì jǐn qí biàn yān rén zhǔ zhī suǒ zūn, néng shì néng jǐn qí xíng yān. jīn shì zhǔ chá wú yòng zhī biàn, zūn yuǎn gōng zhī xíng, suǒ guó zhī fù qiáng, bù kě de yě. bó xí biàn zhì rú kǒng mò, kǒng mò bù gēng nòu, zé guó hé dé yān? xiū xiào guǎ yù rú céng shǐ, céng shǐ bù zhàn gōng, zé guó hé lì yān? pǐ fū yǒu sī biàn, rén zhǔ yǒu gōng lì. bù zuò ér yǎng zú, bù shì ér míng xiǎn, cǐ sī biàn yě xī wén xué ér míng fǎ dù, sāi sī biàn ér yī gōng láo, cǐ gōng lì yě. cuò fǎ yǐ dào mín yě, ér yòu guì wén xué, zé mín zhī suǒ shī fǎ yě yí shǎng gōng yǐ quàn mín yě, ér yòu zūn xíng xiū, zé mín zhī chǎn lì yě duò. fū guì wén xué yǐ yí fǎ, zūn xíng xiū yǐ èr gōng, suǒ guó zhī fù qiáng, bù kě de yě.
察士然後能知之，不可以為令，夫民不盡察。賢者然後行之，不可以為法，夫民不盡賢。楊朱、墨翟，天下之所察也，干世亂而卒不決，雖察而不可以為官職之令。鮑焦、華角，天下之所賢也，鮑焦木枯，華角赴河，雖賢不可以為耕戰之士。故人主之察，智士盡其辯焉；人主之所尊，能士能盡其行焉。今世主察無用之辯，尊遠功之行，索國之富強，不可得也。博習辯智如孔、墨，孔、墨不耕耨，則國何得焉？修孝寡慾如曾、史，曾、史不戰攻，則國何利焉？匹夫有私便，人主有公利。不作而養足，不仕而名顯，此私便也；息文學而明法度，塞私便而一功勞，此公利也。錯法以道民也，而又貴文學，則民之所師法也疑；賞功以勸民也，而又尊行修，則民之產利也惰。夫貴文學以疑法，尊行修以貳功，索國之富強，不可得也。

jìn hù gàn qī, bù shì yǒu fāng tiě xiān dēng jiàng zhōu xuán, bù dǎi rì zhōng zòu bǎi lí shǒu shè hóu, bù dāng qiáng nǔ qū fā gān chéng jù héng chōng, bù ruò yīn xué fú tuó. gǔ rén jí yú dé, zhōng shì zhú yú zhì, dāng jīn zhēng yú lì. gǔ zhě guǎ shì ér bèi jiǎn, pǔ lòu ér bù jǐn, gù yǒu yáo yáo ér tuī chē zhě. gǔ zhě rén guǎ ér xiāng qīn, wù duō ér qīng lì yì ràng, gù yǒu yī ràng ér chuán tiān xià zhě. rán zé xíng yī ràng, gāo cí huì, ér dào rén hòu, jiē tuī zhèng yě. chù duō shì zhī shí, yòng guǎ shì zhī qì, fēi zhì zhě zhī bèi yě dāng dà zhēng zhī shì, ér xún yī ràng zhī guǐ, fēi shèng rén zhī zhì yě. gù zhì zhě bù chéng tuī chē, shèng rén bù xíng tuī zhèng yě.
搢 笏干戚，不適有方鐵銛；登降周旋，不逮日中奏百；《狸首》射侯，不當強弩趨發；干城距衡沖，不若堙穴伏橐。古人亟於德，中世逐於智，當今爭於力。古者寡事而備簡，樸陋而不盡，故有珧銚而推車者。古者人寡而相親，物多而輕利易讓，故有揖讓而傳天下者。然則行揖讓，高慈惠，而道仁厚，皆推政也。處多事之時，用寡事之器，非智者之備也；當大爭之世，而循揖讓之軌，非聖人之治也。故智者不乘推車，聖人不行推政也。

fǎ suǒ yǐ zhì shì, shì suǒ yǐ míng gōng yě. fǎ yǒu lì ér yǒu nán, quán qí nán ér shì chéng, zé lì zhī shì chéng ér yǒu hài, quán qí hài ér gōng duō, zé wèi zhī. wú nán zhī fǎ, wú hài zhī gōng, tiān xià wú yǒu yě. shì yǐ bá qiān zhàng zhī dōu, bài shí wàn zhī zhòng, sǐ shāng zhě jūn zhī chéng, jiǎ bīng zhé cuò, shì zú sǐ shāng, ér hè zhàn shèng de dì zhě, chū qí xiǎo hài jì qí dà lì yě. fū mù zhě yǒu qì fā, chú zhě shāng xuè ròu. wèi rén jiàn qí nán, yīn shì qí yè, shì wú shù zhī shì yě. xiān shèng yǒu yán yuē: guī yǒu mó ér shuǐ yǒu bō, wǒ yù gèng zhī, wú nài zhī hé! cǐ tōng quán zhī yán yě. shì yǐ shuō yǒu bì lì ér kuàng yú shí zhě, yán yǒu cí zhuō ér jí yú yòng zhě. gù shèng rén bù qiú wú hài zhī yán, ér wù wú yì zhī shì. rén zhī bù shì héng shí zhě, fēi zhēn lián ér yuǎn lì yě, shí bù néng wèi rén duō shǎo, héng bù néng wèi rén qīng zhòng, qiú suǒ bù néng dé, gù rén bù shì yě. míng zhǔ zhī guó, guān bù gǎn wǎng fǎ, lì bù gǎn wèi sī lì, huò lù bù xíng, shì jìng nèi zhī shì jǐn rú héng shí yě. cǐ qí chén yǒu jiān zhě bì zhī, zhī zhě bì zhū. shì yǐ yǒu dào zhī zhǔ, bù qiú qīng jié zhī lì, ér wù bì zhī zhī shù yě.
法所以制事，事所以名功也。法有立而有難，權其難而事成，則立之；事成而有害，權其害而功多，則為之。無難之法，無害之功，天下無有也。是以拔千丈之都，敗十萬之眾，死傷者軍之乘，甲兵折挫，士卒死傷，而賀戰勝得地者，出其小害計其大利也。夫沐者有棄發，除者傷血肉。為人見其難，因釋其業，是無術之事也。先聖有言曰：「規有摩而水有波，我欲更之，無奈之何！」此通權之言也。是以說有必立而曠於實者，言有辭拙而急於用者。故聖人不求無害之言，而務無易之事。人之不事衡石者，非貞廉而遠利也，石不能為人多少，衡不能為人輕重，求索不能得，故人不事也。明主之國，官不敢枉法，吏不敢為私利，貨賂不行，是境內之事盡如衡石也。此其臣有奸者必知，知者必誅。是以有道之主，不求清潔之吏，而務必知之術也。

cí mǔ zhī yú ruò zi yě, ài bù kě wèi qián. rán ér ruò zi yǒu pì xíng, shǐ zhī suí shī yǒu è bìng, shǐ zhī shì yī. bù suí shī zé xiàn yú xíng, bù shì yī zé yí yú sǐ. cí mǔ suī ài, wú yì yú zhèn xíng jiù sǐ, zé cún zi zhě fēi ài yě. zǐ mǔ zhī xìng, ài yě chén zhǔ zhī quán, cè yě. mǔ bù néng yǐ ài cún jiā, jūn ān néng yǐ ài chí guó? míng zhǔ zhě tōng yú fù qiáng, zé kě yǐ dé yù yǐ. gù jǐn yú tīng zhì, fù qiáng zhī fǎ yě. míng qí fǎ jìn, chá qí móu jì. fǎ míng zé nèi wú biàn luàn zhī huàn, jì dé yú wài wú sǐ lǔ zhī huò. gù cún guó zhě, fēi rén yì yě. rén zhě, cí huì ér qīng cái zhě yě bào zhě, xīn yì ér yì zhū zhě yě. cí huì, zé bù rěn qīng cái, zé hǎo yǔ. xīn yì, zé zēng xīn jiàn yú xià yì zhū, zé wàng shā jiā yú rén. bù rěn, zé fá duō yòu shè hǎo yǔ, zé shǎng duō wú gōng. zēng xīn jiàn, zé xià yuàn qí shàng wàng zhū, zé mín jiāng bèi pàn. gù rén rén zài wèi, xià sì ér qīng fàn jìn fǎ, tōu xìng ér wàng yú shàng bào rén zài wèi, zé fǎ lìng wàng ér chén zhǔ guāi, mín yuàn ér luàn xīn shēng. gù yuē: rén bào zhě, jiē wáng guó zhě yě.
慈母之於弱子也，愛不可為前。然而弱子有僻行，使之隨師；有惡病，使之事醫。不隨師則陷於刑，不事醫則疑於死。慈母雖愛，無益于振刑救死，則存子者非愛也。子母之性，愛也；臣主之權，策也。母不能以愛存家，君安能以愛持國？明主者通於富強，則可以得欲矣。故謹於聽治，富強之法也。明其法禁，察其謀計。法明則內無變亂之患，計得於外無死虜之禍。故存國者，非仁義也。仁者，慈惠而輕財者也；暴者，心毅而易誅者也。慈惠，則不忍；輕財，則好與。心毅，則憎心見於下；易誅，則妄殺加於人。不忍，則罰多宥赦；好與，則賞多無功。憎心見，則下怨其上；妄誅，則民將背叛。故仁人在位，下肆而輕犯禁法，偷幸而望於上；暴人在位，則法令妄而臣主乖，民怨而亂心生。故曰：仁暴者，皆亡國者也。

bù néng jù měi shí ér quàn è rén fàn, bù wèi néng huó è zhě yě bù néng pì cǎo shēng sù ér quàn dài shī shǎng cì, bù néng wèi fù mín zhě yě. jīn xué zhě zhī yán yě, bù wù běn zuò ér hǎo mò shì, zhī dào xū shèng yǐ shuō mín, cǐ quàn fàn zhī shuō. quàn fàn zhī shuō, míng zhǔ bù shòu yě.
不能具美食而勸餓人飯，不為能活餓者也；不能辟草生粟而勸貸施賞賜，不能為富民者也。今學者之言也，不務本作而好末事，知道虛聖以說民，此勸飯之說。勸飯之說，明主不受也。

shū yuē ér dì zǐ biàn, fǎ shěng ér mín sòng jiǎn, shì yǐ shèng rén zhī shū bì zhe lùn, míng zhǔ zhī fǎ bì xiáng jǐn shì. jǐn sī lǜ, chuāi dé shī, zhì zhě zhī suǒ nán yě wú sī wú lǜ, qiè qián yán ér zé hòu gōng, yú zhě zhī suǒ yì yě. míng zhǔ lǜ yú zhě zhī suǒ yì, yǐ zé zhì zhě zhī suǒ nán, gù zhì lǜ lì láo bù yòng ér guó zhì yě.
書約而弟子辯，法省而民訟簡，是以聖人之書必著論，明主之法必詳盡事。盡思慮，揣得失，智者之所難也；無思無慮，挈前言而責後功，愚者之所易也。明主慮愚者之所易，以責智者之所難，故智慮力勞不用而國治也。

suān gān xián dàn, bù yǐ kǒu duàn ér jué yú zǎi yǐn, zé chú rén qīng jūn ér zhòng yú zǎi yǐn yǐ. shàng xià qīng zhuó, bù yǐ ěr duàn ér jué yú lè zhèng, zé gǔ gōng qīng jūn ér zhòng yú lè zhèng yǐ. zhì guó shì fēi, bù yǐ shù duàn ér jué yú chǒng rén, zé chén xià qīng jūn ér zhòng yú chǒng rén yǐ. rén zhǔ bù qīn guān tīng, ér zhì duàn zài xià, tuō shí yú guó zhě yě.
酸甘鹹淡，不以口斷而決於宰尹，則廚人輕君而重於宰尹矣。上下清濁，不以耳斷而決於樂正，則瞽工輕君而重於樂正矣。治國是非，不以術斷而決於寵人，則臣下輕君而重於寵人矣。人主不親觀聽，而制斷在下，托食於國者也。

shǐ rén bù yī bù shí ér bù jī bù hán, yòu bù è sǐ, zé wú shì shàng zhī yì. yì yù bù zǎi yú jūn, zé bù kě shǐ yě. jīn shēng shā zhī bǐng zài dà chén, ér zhǔ lìng de xíng zhě, wèi cháng yǒu yě. hǔ bào bì bù yòng qí zhǎo yá ér yǔ xī shǔ tóng wēi, wàn jīn zhī jiā bì bù yòng qí fù hòu ér yǔ jiān mén tóng zī. yǒu tǔ zhī jūn, shuō rén bù néng lì, è rén bù néng hài, suǒ rén yù wèi zhòng jǐ, bù kě de yě.
使人不衣不食而不飢不寒，又不惡死，則無事上之意。意欲不宰於君，則不可使也。今生殺之柄在大臣，而主令得行者，未嘗有也。虎豹必不用其爪牙而與鼷鼠同威，萬金之家必不用其富厚而與監門同資。有土之君，說人不能利，惡人不能害，索人慾畏重己，不可得也。

rén chén sì yì chén yù yuē xiá, rén zhǔ sì yì chén yù yuē luàn rén chén qīng shàng yuē jiāo, rén zhǔ qīng xià yuē bào. xíng lǐ tóng shí, xià yǐ shòu yù, shàng yǐ dé fēi. rén chén dà dé, rén zhǔ dà wáng.
人臣肆意陳欲曰「俠」，人主肆意陳欲曰「亂」；人臣輕上曰「驕」，人主輕下曰「暴」。行理同實，下以受譽，上以得非。人臣大得，人主大亡。

míng zhǔ zhī guó, yǒu guì chén, wú zhòng chén. guì chén zhě, jué zūn ér guān dà yě zhòng chén zhě, yán tīng ér lì duō zhě yě. míng zhǔ zhī guó, qiān guān xí jí, guān jué shòu gōng, gù yǒu guì chén. yán bù dù xíng ér yǒu wěi, bì zhū, gù wú zhòng chén yě.
明主之國，有貴臣，無重臣。貴臣者，爵尊而官大也；重臣者，言聽而力多者也。明主之國，遷官襲級，官爵受功，故有貴臣。言不度行而有偽，必誅，故無重臣也。