wèn zhě yuē: shēn bù hài gōng sūn yāng, cǐ èr jiā zhī yán shú jí yú guó?
問者曰:「申不害、公孫鞅,此二家之言孰急於國?」
yīng zhī yuē: shì bù kě chéng yě. rén bù shí, shí rì zé sǐ dà hán zhī lóng, bù yī yì sǐ. wèi zhī yī shí shú jí yú rén, zé shì bù kě yī wú yě, jiē yǎng shēng zhī jù yě. jīn shēn bù hài yán shù ér gōng sūn yāng wèi fǎ. shù zhě, yīn rèn ér shòu guān, xún míng ér zé shí, cāo shā shēng zhī bǐng, kè qún chén zhī néng zhě yě. cǐ rén zhǔ zhī suǒ zhí yě. fǎ zhě, xiàn lìng zhe yú guān fǔ, xíng fá bì yú mín xīn, shǎng cún hū shèn fǎ, ér fá jiā hū jiān lìng zhě yě. cǐ chén zhī suǒ shī yě. jūn wú shù zé bì yú shàng, chén wú fǎ zé luàn yú xià, cǐ bù kě yī wú, jiē dì wáng zhī jù yě.
應之曰:「是不可程也。人不食,十日則死;大寒之隆,不衣亦死。謂之衣食孰急於人,則是不可一無也,皆養生之具也。今申不害言術而公孫鞅為法。術者,因任而授官,循名而責實,操殺生之柄,課群臣之能者也。此人主之所執也。法者,憲令著於官府,刑罰必於民心,賞存乎慎法,而罰加乎奸令者也。此臣之所師也。君無術則弊於上,臣無法則亂於下,此不可一無,皆帝王之具也。」
wèn zhě yuē: tú shù ér wú fǎ, tú fǎ ér wú shù, qí bù kě hé zāi?
問者曰:「徒術而無法,徒法而無術,其不可何哉?」
duì yuē: shēn bù hài, hán zhāo hóu zhī zuǒ yě. hán zhě, jìn zhī bié guó yě. jìn zhī gù fǎ wèi xī, ér hán zhī xīn fǎ yòu shēng xiān jūn zhī lìng wèi shōu, ér hòu jūn zhī lìng yòu xià. shēn bù hài bù shàn qí fǎ, bù yī qí xiàn lìng, zé jiān duō. gù lì zài gù fǎ qián lìng zé dào zhī, lì zài xīn fǎ hòu lìng zé dào zhī, lì zài gù xīn xiāng fǎn, qián hòu xiāng bó, zé shēn bù hài suī shí shǐ zhāo hóu yòng shù, ér jiān chén yóu yǒu suǒ jué qí cí yǐ. gù tuō wàn chéng zhī jìn hán, qī shí nián ér bù zhì yú bà wáng zhě, suī yòng shù yú shàng, fǎ bù qín shì yú guān zhī huàn yě. gōng sūn yāng zhī zhì qín yě, shè gào xiāng zuò ér zé qí shí, lián shén wǔ ér tóng qí zuì, shǎng hòu ér xìn, xíng zhòng ér bì. shì yǐ qí mín yòng lì láo ér bù xiū, zhú dí wēi ér bù què, gù qí guó fù ér bīng qiáng rán ér wú shù yǐ zhī jiān, zé yǐ qí fù qiáng yě zī rén chén ér yǐ yǐ. jí xiào gōng shāng jūn sǐ, huì wáng jí wèi, qín fǎ wèi bài yě, ér zhāng yí yǐ qín xùn hán wèi. huì wáng sǐ, wǔ wáng jí wèi, gān mào yǐ qín xùn zhōu. wǔ wáng sǐ, zhāo xiāng wáng jí wèi, ráng hóu yuè hán wèi ér dōng gōng qí, wǔ nián ér qín bù yì chǐ tǔ zhī dì, nǎi chéng qí táo yì zhī fēng. yīng hóu gōng hán bā nián, chéng qí rǔ nán zhī fēng. zì shì yǐ lái, zhū yòng qín zhě, jiē yīng ráng zhī lèi yě. gù zhàn shèng, zé dà chén zūn yì dì, zé sī fēng lì: zhǔ wú shù yǐ zhī jiān yě. shāng jūn suī shí shì qí fǎ, rén chén fǎn yòng qí zī. gù chéng qiáng qín zhī zī shù shí nián ér bù zhì yú dì wáng zhě, fǎ bù qín shì yú guān, zhǔ wú shù yú shàng zhī huàn yě.
對曰:「申不害,韓昭侯之佐也。韓者,晉之別國也。晉之故法未息,而韓之新法又生;先君之令未收,而後君之令又下。申不害不擅其法,不一其憲令,則奸多。故利在故法前令則道之,利在新法後令則道之,利在故新相反,前後相勃,則申不害雖十使昭侯用術,而奸臣猶有所譎其辭矣。故托萬乘之勁韓,七十年而不至於霸王者,雖用術於上,法不勤飾於官之患也。公孫鞅之治秦也,設告相坐而責其實,連什伍而同其罪,賞厚而信,刑重而必。是以其民用力勞而不休,逐敵危而不卻,故其國富而兵強;然而無術以知奸,則以其富強也資人臣而已矣。及孝公、商君死,惠王即位,秦法未敗也,而張儀以秦殉韓、魏。惠王死,武王即位,甘茂以秦殉周。武王死,昭襄王即位,穰侯越韓、魏而東攻齊,五年而秦不益尺土之地,乃城其陶邑之封。應侯攻韓八年,成其汝南之封。自是以來,諸用秦者,皆應、穰之類也。故戰勝,則大臣尊;益地,則私封立:主無術以知奸也。商君雖十飾其法,人臣反用其資。故乘強秦之資數十年而不至於帝王者,法不勤飾於官,主無術於上之患也。」
wèn zhě yuē: zhǔ yòng shēn zi zhī shù, ér guān háng shāng jūn zhī fǎ, kě hū?
問者曰:「主用申子之術,而官行商君之法,可乎?」
duì yuē: shēn zi wèi jǐn yú fǎ yě. shēn zi yán: zhì bù yú guān, suī zhī fú yán'. zhì bù yú guān, wèi zhī shǒu zhí yě kě zhī ér fú yán, shì bù wèi guò yě. rén zhǔ yǐ yī guó mù shì, gù shì mò míng yān yǐ yī guó ěr tīng, gù tīng mò cōng yān. jīn zhī ér fú yán, zé rén zhǔ shàng ān jiǎ jiè yǐ? shāng jūn zhī fǎ yuē: zhǎn yī shǒu zhě jué yī jí, yù wèi guān zhě wèi wǔ shí shí zhī guān zhǎn èr shǒu zhě jué èr jí, yù wèi guān zhě wèi bǎi shí zhī guān.' guān jué zhī qiān yǔ zhǎn shǒu zhī gōng xiāng chēng yě. jīn yǒu fǎ yuē: zhǎn shǒu zhě lìng wèi yī jiàng.' zé wū bù chéng ér bìng bù yǐ. fū jiàng zhě shǒu qiǎo yě, ér yī zhě qí yào yě, ér yǐ zhǎn shǒu zhī gōng wèi zhī, zé bù dāng qí néng. jīn zhì guān zhě, zhì néng yě jīn zhǎn shǒu zhě, yǒng lì zhī suǒ jiā yě. yǐ yǒng lì zhī suǒ jiā ér zhì zhě zhì néng zhī guān, shì yǐ zhǎn shǒu zhī gōng wèi yī jiàng yě. gù yuē: èr zi zhī yú fǎ shù, jiē wèi jǐn shàn yě.
對曰:「申子未盡於法也。申子言:『治不逾官,雖知弗言'。治不逾官,謂之守職也可;知而弗言,是不謂過也。人主以一國目視,故視莫明焉;以一國耳聽,故聽莫聰焉。今知而弗言,則人主尚安假借矣?商君之法曰:『斬一首者爵一級,欲為官者為五十石之官;斬二首者爵二級,欲為官者為百石之官。'官爵之遷與斬首之功相稱也。今有法曰:『斬首者令為醫、匠。'則屋不成而病不已。夫匠者手巧也,而醫者齊藥也,而以斬首之功為之,則不當其能。今治官者,智能也;今斬首者,勇力之所加也。以勇力之所加而治者智能之官,是以斬首之功為醫、匠也。故曰:二子之於法術,皆未盡善也。」