rén zhǔ zhī guò, zài jǐ rèn chén yǐ, yòu bì fǎn yǔ qí suǒ bù rèn zhě bèi zhī, cǐ qí shuō bì yǔ qí suǒ rèn zhě wèi chóu, ér zhǔ fǎn zhì yú qí suǒ bù rèn zhě. jīn suǒ yǔ bèi rén zhě, qiě nǎng zhī suǒ bèi yě. rén zhǔ bù néng míng fǎ ér yǐ zhì dà chén zhī wēi, wú dào dé xiǎo rén zhī xìn yǐ. rén zhǔ shì fǎ ér yǐ chén bèi chén, zé xiāng ài zhě bǐ zhōu ér xiāng yù, xiāng zēng zhě péng dǎng ér xiāng fēi. fēi yù jiāo zhēng, zé zhǔ huò luàn yǐ. rén chén zhě, fēi míng yù qǐng yè wú yǐ jìn qǔ, fēi bèi fǎ zhuān zhì wú yǐ wèi wēi, fēi jiǎ yú zhōng xìn wú yǐ bù jīn, sān zhě, mǐn zhǔ huài fǎ zhī zī yě. rén zhǔ shǐ rén chén suī yǒu zhì néng, bù dé bèi fǎ ér zhuān zhì suī yǒu xián xíng, bù dé yú gōng ér xiān láo, suī yǒu zhōng xìn, bù dé shì fǎ ér bù jīn: cǐ zhī wèi míng fǎ.
人主之過，在己任臣矣，又必反與其所不任者備之，此其說必與其所任者為仇，而主反制於其所不任者。今所與備人者，且曩之所備也.人主不能明法而以制大臣之威，無道得小人之信矣。人主釋法而以臣備臣，則相愛者比周而相譽，相憎者朋黨而相非。非譽交爭，則主惑亂矣。人臣者，非名譽請謁無以進取，非背法專制無以為威，非假於忠信無以不禁，三者，愍主壞法之資也。人主使人臣雖有智能，不得背法而專制；雖有賢行，不得逾功而先勞，雖有忠信，不得釋法而不禁：此之謂明法。

rén zhǔ yǒu yòu yú shì zhě, yǒu yōng yú yán zhě, èr zhě bù kě bù chá yě. rén chén yì yán shì zhě, shǎo suǒ zī, yǐ shì wū zhǔ. zhǔ yòu ér bù chá, yīn ér duō zhī, zé shì chén fǎn yǐ shì zhì zhǔ yě. rú shì zhě wèi zhī yòu, yòu yú shì zhě kùn yú huàn. gòng jìn yán shǎo, qí tuì fèi duō, suī yǒu gōng, qí jìn yán bù xìn. bù xìn zhě yǒu zuì, shì yǒu gōng zhě bì shǎng, zé qún chén mò gǎn shì yán yǐ mǐn zhǔ. zhǔ dào zhě, shǐ rén chén qián yán bù fù yú hòu, fù yán bù fù yú qián, shì suī yǒu gōng, bì fú qí zuì, wèi zhī rèn xià.
人主有誘於事者，有壅於言者，二者不可不察也。人臣易言事者，少索資，以事誣主。主誘而不察，因而多之，則是臣反以事制主也。如是者謂之誘，誘於事者困於患。共進言少，其退費多，雖有功，其進言不信。不信者有罪，事有功者必賞，則群臣莫敢飾言以愍主。主道者，使人臣前言不復於後，復言不復於前，事雖有功，必伏其罪，謂之任下。

rén chén wèi zhǔ shè shì ér kǒng qí fēi yě, zé xiān chū shuō shè yán yuē:" yì shì shì zhě, dù shì zhě yě." rén zhǔ cáng shì yán, bù gēng tīng qún chén qún chén wèi shì yán, bù gǎn yì shì. èr shì zhě yòng, zé zhōng chén bù tīng ér yù chén dú rèn. rú shì zhě wèi zhī yōng yú yán, yōng yú yán zhě zhì yú chén yǐ. zhǔ dào zhě, shǐ rén chén bì yǒu yán zhī zé, yòu yǒu bù yán zhī zé. yán wú duān mò biàn wú suǒ yàn zhě, cǐ yán zhī zé yě yǐ bù yán bì zé chí zhòng wèi zhě, cǐ bù yán zhī zé yě. rén zhǔ shǐ rén chén yán zhě bì zhī qí duān yǐ zé qí shí, bù yán zhě bì wèn qí qǔ shě yǐ wèi zhī zé. zé rén chén mò gǎn wàng yán yǐ, yòu bù gǎn mò rán yǐ, yán mò zé jiē yǒu zé yě.
人臣為主設事而恐其非也，則先出說設言曰："議是事者，妒事者也。"人主藏是言，不更聽群臣；群臣畏是言，不敢議事。二勢者用，則忠臣不聽而譽臣獨任。如是者謂之壅於言，壅於言者制於臣矣。主道者，使人臣必有言之責，又有不言之責。言無端末辯無所驗者，此言之責也；以不言避責持重位者，此不言之責也。人主使人臣言者必知其端以責其實，不言者必問其取捨以為之責。則人臣莫敢妄言矣，又不敢默然矣，言、默則皆有責也。

rén zhǔ yù wèi shì, bù tōng qí duān mò, ér yǐ míng qí yù, yǒu wèi zhī zhě, qí wèi bù dé lì, bì yǐ hài fǎn. zhī cǐ zhě, rèn lǐ qù yù. jǔ shì yǒu dào, jì qí rù duō, qí chū shǎo zhě, kě wèi yě. huò zhǔ bù rán, jì qí rù, bù jì qí chū, chū suī bèi qí rù, bù zhī qí hài, zé shì míng dé ér shí wáng. rú shì zhě gōng xiǎo ér hài dà yǐ. fán gōng zhě, qí rù duō, qí chū shǎo, nǎi kě wèi gōng. jīn dà fèi wú zuì ér shǎo dé wèi gōng, zé rén chén chū dà fèi ér chéng xiǎo gōng, xiǎo gōng chéng ér zhǔ yì yǒu hài.
人主欲為事，不通其端末，而以明其欲，有為之者，其為不得利，必以害反。知此者，任理去欲。舉事有道，計其入多，其出少者，可為也。惑主不然，計其入，不計其出，出雖倍其入，不知其害，則是名得而實亡。如是者功小而害大矣。凡功者，其入多，其出少，乃可謂功。今大費無罪而少得為功，則人臣出大費而成小功，小功成而主亦有害。

bù zhī zhì zhě, bì yuē:" wú biàn gǔ, wú yì cháng." biàn yǔ bù biàn, shèng rén bù tīng, zhèng zhì ér yǐ. zé gǔ zhī wú biàn, cháng zhī wú yì, zài cháng gǔ zhī kě yǔ bù kě. yī yǐn wú biàn yīn, tài gōng wú biàn zhōu, zé tāng wǔ bù wáng yǐ. guǎn zhòng wú yì qí, guō yǎn wú gèng jìn, zé huán wén bù bà yǐ. fán rén nán biàn gǔ zhě, dàn yì mín zhī ān yě. fū bù biàn gǔ zhě, xí luàn zhī jī shì mín xīn zhě, zì jiān zhī xíng yě. mín yú ér bù zhī luàn, shàng nuò ér bù néng gèng, shì zhì zhī shī yě. rén zhǔ zhě, míng néng zhī zhì, yán bì xíng zhī, gù suī fú yú mín, bì lì qí zhì. shuō zài shāng jūn zhī nèi wài ér tiě shū, zhòng dùn ér yù jiè yě. gù guō yǎn zhī shǐ zhì yě, wén gōng yǒu guān zú guǎn zhòng shǐ zhì yě, huán gōng yǒu wǔ chē: jiè mín zhī bèi yě. shì yǐ yú zhuàng yǔ duò zhī mín, kǔ xiǎo fèi ér wàng dà lì yě, gù yín hǔ shòu ā bàng ér zhèn xiǎo biàn ér shī zhǎng biàn, gù zōu jiǎ fēi zài lǚ. xiá xí yú luàn ér róng yú zhì, gù zhèng rén bù néng guī.
不知治者，必曰："無變古，毋易常。"變與不變，聖人不聽，正治而已。則古之無變，常之毋易，在常古之可與不可。伊尹毋變殷，太公毋變周，則湯、武不王矣。管仲毋易齊，郭偃毋更晉，則桓、文不霸矣。凡人難變古者，憚易民之安也。夫不變古者，襲亂之跡；適民心者，恣奸之行也。民愚而不知亂，上懦而不能更，是治之失也。人主者，明能知治，嚴必行之，故雖拂於民，必立其治。說在商君之內外而鐵殳，重盾而豫戒也。故郭偃之始治也，文公有官卒；管仲始治也，桓公有武車：戒民之備也。是以愚戇窳墮之民，苦小費而忘大利也，故夤虎受阿謗而振小變而失長便，故鄒賈非載旅。狎習於亂而容於治，故鄭人不能歸。