jūn suǒ yǐ zhì chén zhě yǒu sān:
君所以治臣者有三：

jīng yī
△經一

shì bù zú yǐ huà zé chú zhī. shī kuàng zhī duì, yàn zǐ zhī shuō, jiē hé shì zhī yì yě, ér dào héng zhī nán, shì yǔ shòu zhú zǒu yě, wèi zhī chú huàn. huàn zhī kě chú, zài zi xià zhī shuō chūn qiū yě: shàn chí shì zhě, zǎo jué qí jiān méng. gù jì sūn ràng zhòng ní yǐ yù shì, ér kuàng cuò zhī yú jūn hū. shì yǐ tài gōng wàng shā kuáng yù, ér zāng huò bù chéng jì. sì gōng zhī zhī, gù bù jià lù. xuē gōng zhī zhī, gù yǔ èr luán bó. cǐ jiē zhī tóng yì zhī fǎn yě. gù míng zhǔ zhī mù chén yě, shuō zài chù niǎo.
勢不足以化則除之。師曠之對，晏子之說，皆合勢之易也，而道行之難，是與獸逐走也，未知除患。患之可除，在子夏之說《春秋》也：「善持勢者，蚤絕其奸萌。」故季孫讓仲尼以遇勢，而況錯之於君乎。是以太公望殺狂矞，而臧獲不乘驥。嗣公知之，故不駕鹿。薛公知之，故與二孿博。此皆知同異之反也。故明主之牧臣也，說在畜鳥。

jīng èr
△經二

rén zhǔ zhě, lì hài zhī yáo gǔ yě, shè zhě zhòng, gù rén zhǔ gòng yǐ. shì yǐ hǎo è jiàn zé xià yǒu yīn, ér rén zhǔ huò yǐ cí yán tōng zé chén nán yán, ér zhǔ bù shén yǐ. shuō zài shēn zi zhī yán liù shèn, yǔ táng yì zhī yán yì yě. huàn zài guó yáng zhī qǐng biàn, yǔ xuān wáng zhī tài xī yě. míng zhī yǐ jìng guō shì zhī xiàn shí ěr yě, yǔ xī shǒu gān mào zhī dào xué wén yě. táng gǔ gōng zhī shù, gù wèn yù zhī zhāo hòu néng shù, gù yǐ tīng dú qǐn. míng zhǔ zhī dào, zài shēn zi zhī quàn dú duàn yě.
人主者，利害之軺轂也，射者眾，故人主共矣。是以好惡見則下有因，而人主惑矣；辭言通則臣難言，而主不神矣。說在申子之言「六慎「，與唐易之言弋也。患在國羊之請變，與宣王之太息也。明之以靖郭氏之獻十珥也，與犀首、甘茂之道穴聞也。堂谷公知術，故問玉卮；昭候能術，故以聽獨寢。明主之道，在申子之勸獨斷也。

jīng sān
△經三

shù zhī bù xíng, yǒu gù. bù shā qí gǒu zé jiǔ suān. fū guó yě yǒu gǒu, qiě zuǒ yòu jiē shè shǔ yě. rén zhǔ wú yáo zhī zài zhū, yǔ zhuāng wáng zhī yīng tài zǐ, ér jiē yǒu báo ǎo zhī jué cài yù yě. zhī guì bù néng yǐ jiào gē zhī fǎ xiān kuí zhī. wú qǐ zhī chū ài qī, wén gōng zhī zhǎn diān xié, jiē wéi qí qíng zhě yě. gù néng shǐ rén dàn jū zhě, mì qí rěn tòng zhě yě.
術之不行，有故。不殺其狗則酒酸。夫國也有狗，且左右皆社鼠也。人主無堯之再誅，與莊王之應太子，而皆有薄媼之決蔡嫗也。知貴不能以教歌之法先揆之。吳起之出愛妻，文公之斬顛頡，皆違其情者也。故能使人彈疽者，秘其忍痛者也。

shuō yī
△說一

shǎng zhī yù bù quàn, fá zhī huǐ zhī bù wèi. sì zhě jiā yān bù biàn, zé chú zhī.
賞之譽不勸，罰之毀之不畏.四者加焉不變，則除之。

qí jǐng gōng zhī jìn, cóng píng gōng yǐn, shī kuàng shì zuò. jǐng gōng wèn zhèng yú shī kuàng yuē: tài shī jiāng xī yǐ jiào guǎ rén? shī kuàng yuē: jūn bì huì mín ér yǐ. zhōng zuò, jiǔ hān, jiāng chū, yòu fù wèn zhèng yú shī kuàng yuē: tài shī xī yǐ jiào guǎ rén?. shī kuàng yuē: jūn bì huì mín ér yǐ yǐ. jǐng gōng chū zhī shě, shī kuàng sòng zhī, yòu wèn zhèng yú shī kuàng. shī kuàng yuē: jūn bì huì mín ér yǐ yǐ. jǐng gōng guī sī, wèi xǐng, ér dé shī kuàng zhī suǒ wèi gōng zǐ wěi gōng zǐ xià zhě, jǐng gōng zhī èr dì yě, shén dé qí mín, jiā fù guì ér shuō zhī, nǐ yú gōng shì, cǐ wēi wú wèi zhě yě, jīn wèi wǒ huì mín, shǐ wǒ yǔ èr dì zhēng mín xié? yú shì fǎn guó, fā bǐng sù yǐ fù zhòng pín, sàn fǔ yú cái yǐ cì gū guǎ, cāng wú chén sù, fǔ wú yú cái, gōng fù bù yù zhě chū jià zhī, qī shí shòu lù mǐ, yù dé huì shī yú mín yě, yǐ yǔ èr dì zhēng mín. jū èr nián, èr dì chū zǒu, gōng zǐ xià táo chǔ, gōng zǐ wěi zǒu jìn.
齊景公之晉，從平公飲，師曠侍坐。景公問政於師曠曰：「太師將奚以教寡人？」師曠曰：「君必惠民而已。」中坐，酒酣，將出，又復問政於師曠曰：「太師奚以教寡人？」。師曠曰：「君必惠民而已矣。」景公出之舍，師曠送之，又問政於師曠。師曠曰：「君必惠民而已矣。」景公歸思，未醒，而得師曠之所謂公子尾、公子夏者，景公之二弟也，甚得齊民，家富貴而說之，擬於公室，此危吾位者也，今謂我惠民，使我與二弟爭民邪？於是反國，發稟粟以賦眾貧，散府餘財以賜孤寡，倉無陳粟，府無餘財，宮婦不御者出嫁之，七十受祿米，鬻德惠施於民也，已與二弟爭民。居二年，二弟出走，公子夏逃楚，公子尾走晉。

jǐng gōng yǔ yàn le zi yóu yú shǎo hǎi, dēng bǎi qǐn zhī tái ér hái wàng qí guó yuē: měi zāi! yāng yāng hū, táng táng hū! hòu shì jiāng shú yǒu cǐ? yàn zǐ duì yuē: qí tián chéng shì hū! jǐng gōng yuē: guǎ rén yǒu cǐ guó yě, ér yuē tián chéng shì yǒu zhī, hé yě? yàn zǐ duì yuē: fū tián shì shén dé qí mín, qí yú mín yě, shàng zhī qǐng jué lù xíng zhū dà chén, xià zhī sī dà dǒu hú qū fǔ yǐ chū dài, xiǎo dǒu hú qū fǔ yǐ shōu zhī. shā yī niú, qǔ yī dòu ròu, yú yǐ shí shì. zhōng suì, bù bó qǔ èr zhì yān, yú yǐ yī shì. gù shì mù zhī jià bù jiā guì yú shān, zé zhī yú jiān guī biē yíng bàng bù guì yú hǎi. jūn zhòng liǎn, ér tián chéng shì hòu shī. qí cháng dà jī, dào páng è sǐ zhě bù kě shèng shù yě, fù zǐ xiāng qiān ér qū tián chéng shì zhě, bù wén bù shēng. gù qín zhōu zhī mín xiāng yǔ gē zhī yuē:' ōu hū, qí yǐ hū! bāo hū, qí wǎng guī tián chéng zi hū!' shī yuē:' suī wú dé yǔ nǚ, shì gē qiě wǔ.' jīn tián chéng shì zhī dé ér mín zhī gē wǔ, mín dé guī zhī yǐ. gù yuē:' qí tián chéng shì hū!' gōng xuàn rán chū tì yuē: bù yì bēi hū! guǎ rén yǒu guó ér tián chéng shì yǒu zhī, jīn wèi zhī nài hé? yàn zǐ duì yuē: jūn hé huàn yān? ruò jūn yù duó zhī, zé jìn xián ér yuǎn bù xiào, zhì qí fán luàn, huǎn qí xíng fá, zhèn pín qióng ér xù gū guǎ, xíng ēn huì ér gěi bù zú, mín jiāng guī jūn, zé suī yǒu shí tián chéng shì, qí rú jūn hé?
景公與晏了子游於少海，登柏寢之台而還望其國曰：「美哉！泱泱乎，堂堂乎！後世將孰有此？」晏子對曰：「其田成氏乎！「景公曰：「寡人有此國也，而曰田成氏有之，何也？」晏子對曰：「夫田氏甚得齊民，其於民也，上之請爵祿行諸大臣，下之私大斗斛區釜以出貸，小斗斛區釜以收之。殺一牛，取一豆肉，餘以食士。終歲，布帛取二制焉，餘以衣士。故市木之價不加貴於山，澤之魚監龜鱉贏蚌不貴於海。君重斂，而田成氏厚施。齊嘗大飢，道旁餓死者不可勝數也，父子相牽而趨田成氏者，不聞不生。故秦周之民相與歌之曰：'謳乎，其已乎！苞乎，其往歸田成子乎！'《詩》曰：'雖無德與女，式歌且舞。'今田成氏之德而民之歌舞，民德歸之矣。故曰：'其田成氏乎！'「公泫然出涕曰：「不亦悲乎！寡人有國而田成氏有之，今為之奈何？」晏子對曰：「君何患焉？若君欲奪之，則近賢而遠不肖，治其煩亂，緩其刑罰，振貧窮而恤孤寡，行恩惠而給不足，民將歸君，則雖有十田成氏，其如君何？」

huò yuē: jǐng gōng bù zhī yòng shì, ér shī kuàng yàn zǐ bù zhī huàn. fū liè zhě tuō chē yú zhī ān, yòng liù mǎ zhī zú, shǐ wáng liáng zuǒ pèi, zé shēn bù láo ér yì jí qīng shòu yǐ. jīn shì chē yú zhī lì, juān liù mǎ zhī zú yǔ wáng liáng zhī yù, ér xià zǒu zhú shòu, zé suī lóu jì zhī zú wú shí jí shòu yǐ. tuō liáng mǎ gù chē, zé zāng huò yǒu yú. guó zhě, jūn zhī chē yě shì zhě, jūn zhī mǎ yě. fū bù chù shì yǐ jìn zhū shàn ài zhī chén, ér bì dé hòu yǐ yǔ tiān xià qí xíng yǐ zhēng mín, shì jiē bù chéng jūn zhī chē, wèi yīn mǎ zhī lì, shì chē ér xià zǒu zhě yě. gù yuē: jǐng gōng bù zhī yòng shì zhī zhǔ yě, ér shī kuàng yàn zǐ bù zhī chú huàn zhī chén yě.
或曰：景公不知用勢，而師曠、晏子不知患。夫獵者托車輿之安，用六馬之足，使王良佐轡，則身不勞而易及輕獸矣。今釋車輿之利，捐六馬之足與王良之御，而下走逐獸，則雖樓季之足無時及獸矣。托良馬固車，則臧獲有餘。國者，君之車也；勢者，君之馬也。夫不處勢以禁誅擅愛之臣，而必德厚以與天下齊行以爭民，是皆不乘君之車，為因馬之利，釋車而下走者也。故曰：景公不知用勢之主也，而師曠、晏子不知除患之臣也。

zi xià yuē: chūn qiū zhī jì chén shā jūn zǐ shā fù zhě, yǐ shí shù yǐ, jiē fēi yī rì zhī jī yě, yǒu jiàn ér yǐ zhì yǐ. fán jiān zhě, xíng jiǔ ér chéng jī, jī chéng ér lì duō, lì duō ér néng shā, gù míng zhǔ zǎo jué zhī. jīn tián cháng zhī wèi luàn, yǒu jiàn jiàn yǐ, ér jūn bù zhū. yàn zǐ bù shǐ qí jūn jìn qīn líng zhī chén, ér shǐ qí zhǔ xíng huì, gù jiǎn gōng shòu qí huò. gù zi xià yuē: shàn chí shì zhě, zǎo jué jiān zhī méng.
子夏曰：「《春秋》之記臣殺君、子殺父者，以十數矣，皆非一日之積也，有漸而以至矣。凡奸者，行久而成積，積成而力多，力多而能殺，故明主蚤絕之。」今田常之為亂，有漸見矣，而君不誅。晏子不使其君禁侵陵之臣，而使其主行惠，故簡公受其禍。故子夏曰：「善持勢者，蚤絕奸之萌。」

jì sūn xiāng lǔ, zǐ lù wèi hòu lìng. lǔ yǐ wǔ yuè qǐ zhòng wèi zhǎng gōu, dāng cǐ zhī wèi, zǐ lù yǐ qí sī yāng sù wèi jiāng fàn, yào zuò gōu zhě yú wǔ fù zhī qú ér cān zhī. kǒng zǐ wén zhī, shǐ zi gòng wǎng fù qí fàn, jī huǐ qí qì, yuē: lǔ jūn yǒu mín, zi xī wèi nǎi cān zhī? zǐ lù fú rán nù, rǎng gōng ér rù, qǐng yuē: fū zǐ jí yóu zhī wèi rén yì hū? suǒ xué yú fū zǐ zhě, rén yì yě rén yì zhě, yǔ tiān xià gòng qí suǒ yǒu ér tóng qí lì qí yě. jīn yǐ yóu zhī bó sù ér cān mín, qí bù kě hé yě? kǒng zǐ yuē: yóu zhī yě yě! wú yǐ nǚ zhī zhī, nǚ tú wèi jí yě. nǚ gù rú shì zhī bù zhī lǐ yě! nǚ zhī cān zhī, wèi shòu zhī yě. fū lǐ, tiān zǐ ài tiān xià, zhū hòu ài jìng nèi, dài fū ài guān zhí, shì ài qí jiā, guò qí suǒ shòu yuē qīn. jīn lǔ jūn yǒu mín ér zi shàn ài zhī, shì zi qīn yě, bù yì wū hū! yán wèi zú, ér jì sūn shǐ zhě zhì, ràng yuē: féi yě qǐ mín ér shǐ zhī, xiān shēng shǐ dì zǐ zhǐ tú yì ér cān zhī, jiāng duó féi zhī mín yé? kǒng zǐ jià ér qù lǔ. yǐ kǒng zǐ zhī xián, ér jì sūn fēi lǔ jūn yě, yǐ rén chén zhī zī, jiǎ rén zhǔ zhī shù, zǎo jìn yú wèi xíng, ér zǐ lù bù de xíng qí sī huì, ér hài bù dé shēng, kuàng rén zhǔ hū! yǐ jǐng gōng zhī shì ér jìn tián cháng zhī qīn yě, zé bì wú jié shì zhī huàn yǐ.
季孫相魯，子路為郈令。魯以五月起眾為長溝，當此之為，子路以其私秧粟為漿飯，要作溝者於五父之衢而飡之。孔子聞之，使子貢往覆其飯，擊毀其器，曰：「魯君有民，子奚為乃餐之？」子路怫然怒，攘肱而入，請曰：「夫子疾由之為仁義乎？所學於夫子者，仁義也；仁義者，與天下共其所有而同其利其也。今以由之伯粟而餐民，其不可何也？」孔子曰：「由之野也！吾以女知之，女徒未及也。女故如是之不知禮也！女之餐之，為受之也。夫禮，天子愛天下，諸候愛境內，大夫愛官職，士愛其家，過其所受曰侵。今魯君有民而子擅愛之，是子侵也，不亦誣乎！「言未卒，而季孫使者至，讓曰：「肥也起民而使之，先生使弟子止徒役而餐之，將奪肥之民耶？」孔子駕而去魯。以孔子之賢，而季孫非魯君也，以人臣之資，假人主之術，蚤禁於未形，而子路不得行其私惠，而害不得生，況人主乎！以景公之勢而禁田常之侵也，則必無劫弒之患矣。

tài gōng wàng dōng fēng yú qí, qí dōng hǎi shàng yǒu jū shì yuē kuáng yù huá shì kūn dì èr rén zhě lì yì yuē: wú bù chén tiān zǐ, bù yǒu zhū hóu, gēng zuò ér shí zhī, jué jǐng ér yǐn zhī, wú wú qiú yú rén yě. wú shàng zhī míng, wú jūn zhī lù, bù shì shì ér shì lì. tài gōng wàng zhì yú yíng qiū, shǐ lì zhí ér shā zhī, yǐ wèi shǒu zhū. zhōu gōng dàn cóng lǔ wén zhī, fā jí chuán ér wèn zhī yuē: fū èr zi, xián zhě yě. jīn rì xiǎng guó ér shā xián zhě, hé yě? tài gōng wàng yuē: shì kūn dì èr rén lì yì yuē:' wú bù chén tiān zǐ, bù yǒu zhū hóu, gēng zuò ér shí zhī, jué jǐng ér yǐn zhī, wú wú qiú yú rén yě. wú shàng zhī míng, wú jūn zhī lù, bù shì shì ér shì lì.' bǐ bù chén tiān zǐ zhě, shì wàng bù dé ér chén yě bù yǒu zhū hóu zhě, shì wàng bù dé ér shǐ yě gēng zuò ér shí zhī, jué jǐng ér yǐn zhī, wú qiú yú rén zhě, shì wàng bù dé yǐ shǎng fá quàn jìn yě. qiě wú shàng míng, suī zhī, bù wèi wàng yòng bù yǎng jūn lù, suī xián, bù wèi wàng gōng. bù shì, zé bù zhì bù rèn, zé bù zhōng. qiě xiān wáng zhī suǒ yǐ shǐ qí chén mín zhě, fēi jué lù zé xíng fá yě. jīn sì zhě bù zú yǐ shǐ zhī, zé wàng dāng shuí wèi jūn hū? bù fú bīng gé ér xiǎn, bù qīn gēng nòu ér míng, yòu fēi suǒ yǐ jiào yú guó yě. jīn yǒu mǎ yú cǐ, rú jì zhī zhuàng zhě, tiān xià zhī zhì liáng yě. rán ér qū zhī bù qián, què zhī bù zhǐ, zuǒ zhī bù zuǒ, yòu zhī bù yòu, zé zāng huò suī jiàn, bù tuō qí zú. zāng huò zhī suǒ yuàn tuō qí zú yú jì zhě, yǐ jì zhī kě yǐ zhuī lì pì hài yě. jīn bù wèi rén yòng, zāng huò suī jiàn, bù tuō qí zú yān. yǐ zì wèi yǐ wèi shì zhī xián shì, ér bù wèi zhǔ yòng, xíng jí xián ér bù yòng yú jūn, cǐ fēi míng zhǔ zhī suǒ yǐ chén yě, yì jì zhī bù kě zuǒ yòu yǐ, shì yǐ zhū zhī.
太公望東封於齊，齊東海上有居士曰狂矞、華士昆弟二人者立議曰：「吾不臣天子，不友諸侯，耕作而食之，掘井而飲之，吾無求於人也。無上之名，無君之祿，不事仕而事力。」太公望至於營丘，使吏執而殺之，以為首誅。周公旦從魯聞之，發急傳而問之曰：「夫二子，賢者也。今日饗國而殺賢者，何也？」太公望曰：「是昆弟二人立議曰：'吾不臣天子，不友諸侯，耕作而食之，掘井而飲之，吾無求於人也。無上之名，無君之祿，不事仕而事力。'彼不臣天子者，是望不得而臣也；不友諸侯者，是望不得而使也；耕作而食之，掘井而飲之，無求於人者，是望不得以賞罰勸禁也。且無上名，雖知，不為望用；不仰君祿，雖賢，不為望功。不仕，則不治；不任，則不忠。且先王之所以使其臣民者，非爵祿則刑罰也。今四者不足以使之，則望當誰為君乎？不服兵革而顯，不親耕耨而名，又非所以教於國也。今有馬於此，如驥之狀者，天下之至良也。然而驅之不前，卻之不止，左之不左，右之不右，則臧獲雖賤，不託其足。臧獲之所願托其足於驥者，以驥之可以追利辟害也。今不為人用，臧獲雖賤，不託其足焉。已自謂以為世之賢士，而不為主用，行極賢而不用於君，此非明主之所以臣也，亦驥之不可左右矣，是以誅之。」

yī yuē: tài gōng wàng dōng fēng yú qí. hǎi shàng yǒu xián zhě kuáng yù, tài gōng wàng wén zhī, wǎng qǐng yān, sān què mǎ yú mén ér kuáng yù bù bào jiàn yě, tài gōng wàng zhū zhī. dāng shì shí yě, zhōu gōng dàn zài lǔ, chí wǎng zhǐ zhī bǐ zhì, yǐ zhū zhī yǐ. zhōu gōng dàn yuē: kuáng yù, tiān xià xián zhě yě, fū zǐ hé wèi zhū zhī? tài gōng wàng yuē: kuáng yù yě yì bù chén tiān zǐ, bù yǒu zhū hòu, wú kǒng qí luàn fǎ yì jiào yě, gù yǐ wèi shǒu zhū. jīn yǒu mǎ yú cǐ, xíng róng shì jì yě, rán qū zhī bù wǎng, yǐn zhī bù qián, suī zāng huò bù tuō zú yú qí zhěn yě.
一曰：太公望東封於齊。海上有賢者狂矞，太公望聞之，往請焉，三卻馬於門而狂矞不報見也，太公望誅之。當是時也，周公旦在魯，馳往止之；比至，已誅之矣。周公旦曰：狂矞，天下賢者也，夫子何為誅之？」太公望曰：「狂矞也議不臣天子，不友諸候，吾恐其亂法易教也，故以為首誅。今有馬於此，形容似驥也，然驅之不往，引之不前，雖臧獲不託足於其軫也。」

rú ěr shuō wèi sì gōng, wèi sì gōng shuō ér tài xī. zuǒ yòu yuē: gōng hé wèi bù xiāng yě? gōng yuē: fū mǎ shì lù zhě, ér tí zhī qiān jīn. rán ér yǒu bǎi jīn zhī mǎ ér wú qiān jīn zhī lù zhě, hé yě? mǎ wèi rén yòng ér lù bù wèi rén yòng yě. jīn rú ěr wàn chéng zhī xiāng yě, wài yǒu dà guó zhī yì, qí xīn bù zài wèi, suī biàn zhī, yì bù wèi guǎ rén yòng, wú shì yǐ bù xiāng yě.
如耳說衛嗣公，衛嗣公說而太息。左右曰：「公何為不相也？」公曰：「夫馬似鹿者，而題之千金。然而有百金之馬而無千金之鹿者，何也？馬為人用而鹿不為人用也。今如耳萬乘之相也，外有大國之意，其心不在衛，雖辯知，亦不為寡人用，吾是以不相也。」

xuē gōng zǐ xiāng wèi zhāo hòu yě, zuǒ yòu yǒu luán zi zhě yuē yáng hú, pān, qí yú wáng shén zhòng, ér bù wèi xuē gōng. xuē gōng huàn zhī, yú shì nǎi zhào yǔ zhī bó, yǔ zhī rén bǎi jīn, lìng zhī kūn dì bó é yòu yì zhī rén èr bǎi jīn. fāng bó yǒu wèn, yè zhě yán kè zhāng jì zhī zǐ zài mén, gōng fú rán nù, fǔ bīng ér shòu yè zhě yuē: shā zhī! wú wén jì zhī bù wèi wén yě. lì yǒu jiān, shí jì yǔ zài cè, yuē: bù rán. qiè wén jì wèi gōng shén, gù qí rén yīn wèi wén ěr. nǎi chuò bù shā kè dà lǐ zhī, yuē: nǎng zhě wén jì zhī bù wèi wén yě, gù yù shā zhī jīn chéng wèi wén yě, qǐ wàng jì zāi! gào lǐn xiàn qiān dàn zhī sù, gào fǔ xiàn wǔ bǎi jīn, gào zōu sī jiù xiàn liáng mǎ gù chē èr chéng, yīn lìng yǎn jiāng gōng rén zhī měi qiè èr shí rén bìng yí jì yě. luán zi yīn xiāng wèi yuē: wèi gōng zhě bì lì, bù wèi gōng zhě bì hài, wú cáo hé ài bù wèi gōng? yīn sī jìng quàn ér suì wèi zhī. xuē gōng yǐ rén chén zhī shì, jiǎ rén zhǔ zhī shù yě, ér hài bù dé shēng, kuàng cuò zhī rén zhǔ hū! fū xún niǎo zhě duàn qí xià líng, zé bì shì rén ér shí, yān dé bù xún hū? fū míng zhǔ chù chén yì rán, lìng chén bù dé bù lì jūn zhī lù, bù dé wú fú shàng zhī míng. fū lì jūn zhī lù, fú shàng zhī míng, yān dé bù fú?
薛公子相魏昭候也，左右有欒子者曰陽胡，潘，其於王甚重，而不為薛公。薛公患之，於是乃召與之博，予之人百金，令之昆弟博；俄又益之人二百金。方博有問，謁者言客張季之子在門，公怫然怒，撫兵而授謁者曰：「殺之！吾聞季之不為文也。」立有間，時季羽在側，曰：「不然。竊聞季為公甚，顧其人陰未聞耳。」乃輟不殺客大禮之，曰：「曩者聞季之不為文也，故欲殺之；今誠為文也，豈忘季哉！「告廩獻千石之粟，告府獻五百金，告騶私廄獻良馬固車二乘，因令奄將宮人之美妾二十人並遺季也。欒子因相謂曰：「為公者必利，不為公者必害，吾曹何愛不為公？」因私競勸而遂為之。薛公以人臣之勢，假人主之術也，而害不得生，況錯之人主乎！夫馴鳥者斷其下翎，則必恃人而食，焉得不馴乎？夫明主畜臣亦然，令臣不得不利君之祿，不得無服上之名。夫利君之祿，服上之名，焉得不服？

shuō èr
△說二

shēn zǐ yuē: shàng míng jiàn, rén bèi zhī qí bù míng jiàn, rén huò zhī. qí zhī jiàn, rén shì zhī bù zhī jiàn, rén nì zhī. qí wú yù jiàn, rén sī zhī qí yǒu yù jiàn, rén ěr zhī. gù yuē: wú wú cóng zhī zhī, wéi wú wèi kě yǐ guī zhī.
申子曰：「上明見，人備之；其不明見，人惑之。其知見，人飾之；不知見，人匿之。其無欲見，人司之；其有欲見，人餌之。故曰：吾無從知之，惟無為可以規之。」

yī yuē: shēn zǐ yuē: shèn ér yán yě, rén qiě zhī nǚ shèn ér xíng yě, rén qiě suí nǚ. ér yǒu zhī jiàn yě, rén qiě nì nǚ ér wú zhī jiàn yě, rén qiě yì nǚ. nǚ yǒu zhī yě, rén qiě zāng nǚ nǚ wú zhī yě, rén qiě xíng nǚ. gù yuē: wéi wú wèi kě yǐ guī zhī.
一曰：申子曰：「慎而言也，人且知女；慎而行也，人且隨女。而有知見也，人且匿女；而無知見也，人且意女。女有知也，人且臧女；女無知也，人且行女。故曰：惟無為可以規之。」

tián zǐ fāng wèn táng yì jū yuē: yì zhě hé shèn? duì yuē niǎo yǐ shù bǎi mù shì zi, zi yǐ èr mù yù zhī, zi jǐn zhōu zi bǐng. tián zǐ fāng yuē: shàn. zi jiā zhī yì, wǒ jiā zhī guó. zhèng zhǎng zhě wén zhī yuē: tián zǐ fāng zhī yù wèi bǐng, ér wèi dé suǒ yǐ wèi bǐng. fū xū wú wú jiàn zhě, bǐng jiàn.
田子方問唐易鞠曰：「弋者何慎？」對曰「鳥以數百目視子，子以二目御之，子謹周子稟。」田子方曰：「善。子加之弋，我加之國。」鄭長者聞之曰：「田子方知欲為稟，而未得所以為稟。夫虛無無見者，稟見。」

yī yuē: qí xuān wáng wèn yì yú táng yì zǐ yuē: yì zhě xī guì? táng yì zǐ yuē: zài yú jǐn bǐng. wáng yuē: hé wèi jǐn bǐng? duì yuē: niǎo yǐ shù shí mù shì rén, rén yǐ èr mù shì niǎo, nài hé bù jǐn bǐng yě? gù yuē' zài yú jǐn bǐng' yě. wáng yuē: rán zé wèi tiān xià hé yǐ wèi cǐ bǐng? jīn rén zhǔ yǐ èr mù shì yī guó, yī guó yǐ wàn mù shì rén zhǔ, jiāng hé yǐ zì wèi bǐng hū? duì yuē: zhèng zhǎng zhě yǒu yán yuē:' fū xū jìng wú wèi ér wú jiàn yě.' qí kě yǐ wèi cǐ bǐng hū!
一曰：齊宣王問弋於唐易子曰：「弋者奚貴？」唐易子曰：「在于謹稟。」王曰：「何謂謹稟？」對曰：「鳥以數十目視人，人以二目視鳥，奈何不謹稟也？故曰'在于謹稟'也。」王曰：「然則為天下何以為此稟？今人主以二目視一國，一國以萬目視人主，將何以自為稟乎？」對曰：「鄭長者有言曰：'夫虛靜無為而無見也。'其可以為此稟乎！「

guó yáng zhòng yú zhèng jūn, wén jūn zhī è jǐ yě, shì yǐn, yīn xiān wèi jūn yuē: chén shì bù xìng ér yǒu guò, yuàn jūn xìng ér gào zhī. chén qǐng biàn gèng, zé chén miǎn sǐ zuì yǐ.
國羊重於鄭君，聞君之惡己也，侍飲，因先謂君曰：「臣適不幸而有過，願君幸而告之。臣請變更，則臣免死罪矣。」

kè yǒu shuō hán xuān wáng, xuān wáng shuō ér tài xī. zuǒ yòu yǐn wáng zhī shuō zhī, yǐ xiān gào kè yǐ wèi dé.
客有說韓宣王，宣王說而太息。左右引王之說之，以先告客以為德。

jìng guō jūn zhī xiāng qí yě, wáng hòu sǐ, wèi zhī suǒ zhì, nǎi xiàn yù ěr yǐ zhī zhī.
靖郭君之相齊也，王后死，未知所置，乃獻玉珥以知之。

yī yuē: xuē gōng xiāng qí, qí wēi wáng fū rén sǐ, zhōng yǒu shí rú zǐ, jiē guì yú wáng, xuē gōng yù zhī wáng suǒ yù lì, ér qǐng zhì yī rén yǐ wèi fū rén. wáng tīng zhī, zé shì shuō xíng yú wáng ér zhòng yú zhì fū rén yě wáng bù tīng, shì shuō bù xíng ér qīng yú zhì fū rén yě. yù xiān zhī wáng zhī suǒ yù zhì yǐ quàn wáng zhì zhī, yú shì wèi shí yù ěr ér měi qí yī ér xiàn zhī. wáng yǐ fù shí rú zǐ, míng rì zuò, shì měi ěr zhī suǒ zài ér quàn wáng yǐ wèi fū rén.
一曰：薛公相齊，齊威王夫人死，中有十孺子，皆貴於王，薛公欲知王所欲立，而請置一人以為夫人。王聽之，則是說行於王而重於置夫人也；王不聽，是說不行而輕於置夫人也。欲先知王之所欲置以勸王置之，於是為十玉耳而美其一而獻之。王以賦十孺子，明日坐，視美珥之所在而勸王以為夫人。

gān mào xiāng qín huì wáng, huì wáng ài gōng sūn yǎn, yǔ zhī jiān yǒu suǒ yán, yuē: guǎ rén jiāng xiāng zi. gān mào zhī lì dào xué wén zhī, yǐ gào gān mào. gān mào rù jiàn wáng, yuē: wáng dé xián xiāng, chén gǎn zài bài hè. guǎ rén tuō guó yú zi, ān gèng dé xián xiāng? duì yuē: jiāng xiāng xī shǒu. wáng yuē: zǐ ān wén zhī? duì yuē: xī shǒu gào chén. wáng nù xī dào zhī xiè, nǎi zhú zhī.
甘茂相秦惠王，惠王愛公孫衍，與之間有所言，曰：「寡人將相子。」甘茂之吏道穴聞之，以告甘茂。甘茂入見王，曰：「王得賢相，臣敢再拜賀。」「寡人托國於子，安更得賢相？」對曰：「將相犀首。」王曰：「子安聞之？」對曰：「犀首告臣。」王怒犀道之泄，乃逐之。

yī yuē: xī shǒu, tiān xià zhī shàn jiāng yě, liáng wáng zhī chén yě. qín wáng yù de zhī yǔ zhì tiān xià, xī shǒu yuē: yǎn rén chén yě, bù gǎn lí zhǔ zhī guó. jū qī nián, xī shǒu dǐ zuì yú liáng wáng, táo ér rù qín, qín wáng shén shàn zhī. chū lǐ jí, qín zhī jiāng yě, kǒng xī shǒu zhī dài zhī jiāng yě, záo xué yú wáng zhī suǒ cháng yǐn yǔ zhě. é ér wáng guǒ yǔ xī shǒu jì, yuē: wú yù gōng hán, xī rú? xī shǒu yuē: qiū kě yǐ. wáng yuē: wú yù yǐ guó lèi zi, zi bì wù xiè yě. xī shǒu fǎn zǒu zài bài yuē: shòu mìng. yú shì chū shì jí yǐ dào xué tīng zhī yǐ. láng zhōng jiē yuē: bīng qiū qǐ gōng hán, xī shǒu wèi jiāng. yú shì rì yě, láng zhōng jǐn zhī zhī yú shì yuè yě, jìng nèi jǐn zhī zhī. wáng zhào chū lǐ jí yuē: shì hé xiōng xiōng yě, hé dào chū? chū lǐ jí yuē: shì xī shǒu yě. wáng yuē: wú wú yǔ xī shǒu yán yě, qí xī shǒu hé zāi? chū lǐ jí yuē: xī shǒu yě jī lǚ xīn dǐ zuì, qí gū, shì yán zì jià yú zhòng. wáng yuē: rán. shǐ rén zhào xī shǒu, yǐ táo zhū hòu yǐ.
一曰：犀首，天下之善將也，梁王之臣也。秦王欲得之與治天下，犀首曰：「衍人臣也，不敢離主之國。」居期年，犀首抵罪於梁王，逃而入秦，秦王甚善之。樗里疾，秦之將也，恐犀首之代之將也，鑿穴於王之所常隱語者。俄而王果與犀首計，曰：吾欲攻韓，奚如？」犀首曰：「秋可矣。」王曰：「吾欲以國累子，子必勿泄也。」犀首反走再拜曰：「受命。」於是樗是疾已道穴聽之矣。郎中皆曰：「兵秋起攻韓，犀首為將。」於是日也，郎中盡知之；於是月也，境內盡知之。王召樗里疾曰：「是何匈匈也，何道出？」樗里疾曰：「似犀首也。」王曰：「吾無與犀首言也，其犀首何哉？」樗里疾曰：「犀首也羈旅新抵罪，其孤，是言自嫁於眾。」王曰：「然。」使人召犀首，已逃諸候矣。

táng gǔ gōng wèi zhāo hòu yuē: jīn yǒu qiān jīn zhī yù zhī ér wú dāng, kě yǐ shèng shuǐ hū? zhāo hòu yuē: bù kě. yǒu wǎ qì ér bù lòu, kě yǐ shèng jiǔ hū? zhāo hòu yuē: kě. duì yuē: fū wǎ qì, zhì jiàn yě, bù lòu kě yǐ shèng jiǔ. suī yǒu qiān jīn zhī yù zhī, zhì guì ér wú dāng, lòu bù kě shèng shuǐ, zé rén shú zhù jiāng zāi? jīn wèi rén zhī zhǔ ér lòu qí jūn chén zhī yǔ, shì yóu wú dāng zhī yù zhī yě, suī yǒu shèng zhì, mò jǐn qí shù, wèi qí lòu yě. zhāo hòu yuē: rán. zhāo hóu wén táng gǔ gōng zhī yán, zì cǐ zhī hòu, yù fā tiān xià zhī dà shì, wèi cháng bù dú qǐn, kǒng mèng yán ér shǐ rén zhī qí móu yě.
堂谷公謂昭候曰：「今有千金之玉卮而無當，可以盛水乎？」昭候曰：「不可。」「有瓦器而不漏，可以盛酒乎？」昭候曰：「可。」對曰：「夫瓦器，至賤也，不漏可以盛酒。雖有千金之玉卮，至貴而無當，漏不可盛水，則人孰注漿哉？今為人之主而漏其君臣之語，是猶無當之玉卮也，雖有聖智，莫盡其術，為其漏也。」昭候曰：「然。」昭侯聞堂谷公之言，自此之後，欲發天下之大事，未嘗不獨寢，恐夢言而使人知其謀也。

yī yuē: táng gǔ gōng jiàn zhāo hòu yuē: jīn yǒu bái yù zhī zhī ér wú dāng, yǒu wǎ zhī ér wú dāng. jūn kě, jiāng hé yǐ yǐn? jūn yuē: yǐ wǎ zhī. táng jī gōng yuē: bái yù zhī zhī měi, ér jūn bù yǐ yǐn zhě, yǐ qí wú dāng yé? jūn yuē: rán. táng gǔ gōng yuē: wèi rén zhǔ ér lòu xiè qí jūn chén zhī yǔ, pì yóu yù zhī zhī wú dāng. táng gǔ gōng měi jiàn ér chū, zhāo hòu bì dú wò, wéi kǒng mèng yán xiè yú qī qiè.
一曰：堂谷公見昭候曰：「今有白玉之卮而無當，有瓦卮而無當。君渴，將何以飲？」君曰：「以瓦卮。」堂雞公曰：「白玉之卮美，而君不以飲者，以其無當耶？」君曰：「然。」堂谷公曰：「為人主而漏泄其君臣之語，譬猶玉卮之無當。」堂谷公每見而出，昭候必獨臥，惟恐夢言泄於妻妾。

shēn zǐ yuē: dú shì zhě wèi míng, dú tīng zhě wèi cōng. néng dú duàn zhě, gù kě yǐ wèi tiān xià zhǔ.
申子曰：「獨視者謂明，獨聽者為聰。能獨斷者，故可以為天下主。」

shuō sān
說三

sòng rén yǒu gū jiǔ zhě, shēng gài shén píng, yù kè shén jǐn, wèi jiǔ shén měi, xiàn zhì shén gāo, rán ér bù shòu, jiǔ suān. guài qí gù, wèn qí suǒ zhī lǘ zhǎng zhě yáng qiàn, qiàn yuē: rǔ gǒu měng yé? yuē: gǒu měng zé jiǔ hé gù ér bù shòu? yuē: rén wèi yān. huò lìng rú zǐ huái qián qiè hú yōng ér wǎng gū, ér gǒu yà ér hé zhī, cǐ jiǔ suǒ yǐ suān ér bù shòu yě. fū guó yì yǒu gǒu luò, yǒu dào zhī shì huái qí shù ér yù yǐ míng wàn chéng zhī zhǔ, dà chén wèi měng gǒu yíng ér hé zhī, cǐ rén zhǔ zhī suǒ yǐ bì lē, ér yǒu dào zhī shì suǒ yǐ bù yòng yě. gù huán gōng wèn guǎn zhòng: zhì guó zuì xī huàn? duì yuē: zuì huàn shè shǔ yǐ. gōng yuē: hé huàn shè shǔ zāi? duì yuē: jūn yì jiàn fū wèi shè zhě hū? shù mù ér tú zhī, shǔ chuān qí jiān, jué xué tuō qí zhōng. xūn zhī zé kǒng fén mù, guàn zhī zé kǒng tú zhì, cǐ shè shǔ zhī suǒ yǐ bù de yě. jīn rén jūn zhī zuǒ yòu, chū zé wèi shì zhòng ér shōu lì yú mín, rù zé bǐ zhōu ér bì è yú jūn. nèi jiān zhǔ zhī qíng yǐ gào wài, wài nèi wèi zhòng, zhū chén bǎi lì yǐ wèi fù. lì bù zhū zé luàn fǎ, zhū zhī zé jūn bù ān. jù ér yǒu zhī, cǐ yì guó zhī shè shǔ yě. gù rén chén zhí bǐng ér shàn jìn, míng wèi jǐ zhě bì lì, ér bù wèi jǐ zhě bì hài, cǐ yì měng gǒu yě. fū dà chén wèi měng gǒu ér hé yǒu dào zhī shì yǐ, zuǒ yòu yòu wèi shè shǔ ér jiān zhǔ zhī qíng, rén zhǔ bù jué. rú cǐ, zhǔ yān dé wú yōng, guó yān dé wú wáng hū?
宋人有酤酒者，升概甚平，遇客甚謹，為酒甚美，縣幟甚高，然而不售，酒酸。怪其故，問其所知閭長者楊倩，倩曰：「汝狗猛耶？」曰：「狗猛則酒何故而不售？」曰：「人畏焉。或令孺子懷錢挈壺雍而往酤，而狗迓而齕之，此酒所以酸而不售也。」夫國亦有狗鉻，有道之士懷其術而欲以明萬乘之主，大臣為猛狗迎而齕之，此人主之所以蔽肋，而有道之士所以不用也。故桓公問管仲：「治國最奚患？」對曰：「最患社鼠矣。」公曰：「何患社鼠哉？」對曰：「君亦見夫為社者乎？樹木而塗之，鼠穿其間，掘穴托其中。熏之則恐焚木，灌之則恐塗阤，此社鼠之所以不得也。今人君之左右，出則為勢重而收利於民，入則比周而蔽惡於君。內間主之情以告外，外內為重，諸臣百吏以為富。吏不誅則亂法，誅之則君不安。據而有之，此亦國之社鼠也。」故人臣執柄而擅禁，明為己者必利，而不為己者必害，此亦猛狗也。夫大臣為猛狗而齕有道之士矣，左右又為社鼠而間主之情，人主不覺。如此，主焉得無壅，國焉得無亡乎？

yī yuē: sòng zhī gū jiǔ zhě yǒu zhuāng shì zhě, qí jiǔ cháng měi. huò shǐ pū wǎng gū zhuāng shì zhī jiǔ, qí gǒu hé rén, shǐ zhě bù gǎn wǎng, nǎi gū tā jiā zhī jiǔ. wèn yuē: hé wèi bù gū zhuāng shì zhī jiǔ? duì yuē: jīn rì zhuāng shì zhī jiǔ suān. gù yuē: bù shā qí gǒu zé jiǔ suān. yī yuē: huán gōng wèn guǎn zhòng yuē: zhì guó hé huàn? duì yuē: zuì kǔ shè shǔ. fū shè, mù ér tú zhī, shǔ yīn zì tuō yě. xūn zhī zé mù fén, guàn zhī zé tú zhì, cǐ suǒ yǐ kǔ yú shè shǔ yě. jīn rén jūn zuǒ yòu, chū zé wèi shì zhòng yǐ shōu lì yú mín, rù zé bǐ zhōu mán wǔ bì è yǐ qī yú jūn, bù zhū zé luàn fǎ, zhū zhī zé rén zhǔ wēi. jù ér yǒu zhī, cǐ yì shè shǔ yě. gù rén chén zhí bǐng shàn jìn, míng wèi jǐ zhě bì lì, bù wèi jǐ zhě bì hài, yì měng gǒu yě. gù zuǒ yòu wèi shè shǔ, yòng shì zhě wèi měng gǒu, zé shù bù xíng yǐ.
一曰：宋之酤酒者有莊氏者，其酒常美。或使仆往酤莊氏之酒，其狗齕人，使者不敢往，乃酤他家之酒。問曰：「何為不酤莊氏之酒？」對曰：「今日莊氏之酒酸。」故曰：「不殺其狗則酒酸。」一曰：桓公問管仲曰：「治國何患？」對曰：「最苦社鼠。夫社，木而塗之，鼠因自托也。熏之則木焚，灌之則塗阤，此所以苦於社鼠也。今人君左右，出則為勢重以收利於民，入則比周謾侮蔽惡以欺於君，不誅則亂法，誅之則人主危。據而有之，此亦社鼠也。」故人臣執柄擅禁，明為己者必利，不為己者必害，亦猛狗也。故左右為社鼠，用事者為猛狗，則術不行矣。

yáo yù chuán tiān xià yú shùn, gǔn jiàn yuē: bù xiáng zāi! shú yǐ tiān xià ér chuán zhī tiān pǐ fū hū? yáo bù tīng, jǔ bīng ér zhū shā gǔn yú yǔ shān zhī jiāo. gòng gōng yòu jiàn yuē: shú yǐ tiān xià ér chuán zhī yú pǐ fū hū? yáo bù tīng, yòu jǔ bīng ér zhū gòng gōng yú yōu zhōu zhī dōu. yú shì tiān xià mò gǎn yán wú chuán tiān xià yú shùn. zhòng ní wén zhī yuē: yáo zhī zhī shùn zhī xián, fēi qí nán zhě yě. fū zhì hū zhū jiàn zhě, bì chuán zhī shùn, nǎi qí nán yě. yī yuē: bù yǐ qí suǒ yí bài qí suǒ chá zé nán yě.
堯欲傳天下於舜，鯀諫曰：「不祥哉！孰以天下而傳之天匹夫乎？」堯不聽，舉兵而誅殺鯀於羽山之郊。共工又諫曰：「孰以天下而傳之於匹夫乎？」堯不聽，又舉兵而誅共工於幽州之都。於是天下莫敢言無傳天下於舜。仲尼聞之曰：「堯之知舜之賢，非其難者也。夫至乎誅諫者，必傳之舜，乃其難也。」一曰：「不以其所疑敗其所察則難也。」

jīng zhuāng wáng yǒu máo mén zhī fǎ, yuē: qún chén dài fū zhū gōng zǐ rù cháo, mǎ tí jiàn liù zhě, tíng lǐ zhǎn qí zhōu lù qí yù. yú shì tài zǐ rù cháo, mǎ tí jiàn liù, tíng lǐ zhǎn qí zhōu, lù qí yù. tài zǐ nù, rù wèi wáng qì yuē: wèi wǒ zhū lù tíng lǐ. wáng yuē: fǎ zhě, suǒ yǐ jìng zōng miào, zūn shè jì. gù néng lì fǎ cóng lìng, zūn jìng shè jì zhě, shè jì zhī chén yě, yān kě zhū yě? fū fàn fǎ fèi lìng, bù zūn jìng shè jì zhě, shì chén chéng jūn ér xià shàng xiào yě. chén chéng jūn, zé zhǔ shī wēi xià shàng xiào zé shàng wèi wēi. wēi shī wèi wēi, shè jì bù shǒu, wú jiāng hé yǐ yí zi sūn? yú shì tài zǐ nǎi hái zǒu, bì shě lù sù sān yuē, běi miàn zài bài qǐng sǐ zuì.
荊莊王有茅門之法，曰：「群臣大夫諸公子入朝，馬蹄踐霤者，廷理斬其輈戮其御。」於是太子入朝，馬蹄踐霤，廷理斬其輈，戮其御。太子怒，入為王泣曰：「為我誅戮廷理。」王曰：「法者，所以敬宗廟，尊社稷。故能立法從令，尊敬社稷者，社稷之臣也，焉可誅也？夫犯法廢令，不尊敬社稷者，是臣乘君而下尚校也。臣乘君，則主失威；下尚校則上位危。威失位危，社稷不守，吾將何以遺子孫？」於是太子乃還走，避舍露宿三曰，北面再拜請死罪。

yī yuē: chǔ wáng jí zhào tài zǐ. chǔ guó zhī fǎ, chē bù dé zhì yú máo mén. tiān yù, tíng zhōng yǒu lǎo, tài zǐ suì qū chē zhì yú máo mén. tíng lǐ yuē: chē bù dé zhì máo mén. zhì máo mén, fēi fǎ yě. tài zǐ yuē: wáng zhào jí, bù dé xū wú lǎo. suì qū zhī. tíng lǐ jǔ shū ér jī qí mǎ, bài qí jià. tài zǐ rù wèi wáng qì yuē: tíng zhōng duō lǎo, qū chē zhì máo mén, tíng lǐ yuē' fēi fǎ yě', jǔ shū jī chén mǎ, bài chén jià. wáng bì zhū zhī. wáng yuē: qián yǒu lǎo zhǔ ér bù yú, hòu yǒu chǔ zhǔ ér bù shǔ, jīn yǐ! shì zhēn wú shǒu fǎ zhī yá yě. nǎi yì jué èr jí, ér kāi hòu mén chū tài zǐ, wù fù guò.
一曰：楚王急召太子。楚國之法，車不得至於茆門。天雨，廷中有潦，太子遂驅車至於茆門。廷理曰：「車不得至茆門。至茆門，非法也。」太子曰：「王召急，不得須無潦。」遂驅之。廷理舉殳而擊其馬，敗其駕。太子入為王泣曰：「廷中多潦，驅車至茆門，廷理曰'非法也'，舉殳擊臣馬，敗臣駕。王必誅之。」王曰：「前有老主而不逾，後有儲主而不屬，矜矣！是真吾守法之牙也。」乃益爵二級，而開後門出太子，勿復過。

wèi sì jūn wèi báo yí yuē: zi xiǎo guǎ rén zhī guó yǐ wèi bù zú shì, zé guǎ rén lì néng shì zi, qǐng jìn jué yǐ zi wèi shàng qīng. nǎi jìn tián wàn qǐng. báo zǐ yuē: yí zhī mǔ qīn yí, yǐ yí wèi néng xiāng wàn chéng suǒ bù tiǎo yě. rán yí jiā wū yǒu cài yù zhě, yí mǔ shén ài xìn zhī, shǔ zhī jiā shì yān. yí zhì zú yǐ xìn yán jiā shì, yí mǔ jǐn yǐ tīng yí yě. rán yǐ yǔ yì yán zhě, yì bì fù jué zhī yú cài yù yě. gù lùn yí zhī zhì néng, yǐ yí wèi néng xiāng wàn chéng ér bù tiǎo yě lùn qí qīn, zé zǐ mǔ zhī jiān yě rán yóu bù miǎn yì zhī yú cài yù yě. jīn yí zhī yú rén zhǔ yě, fēi zǐ mǔ zhī qīn yě, ér rén zhǔ jiē yǒu cài yù. rén zhǔ zhī cài yù, bì qí zhòng rén yě. zhòng rén zhě, néng xíng sī zhě yě. fū xíng sī zhě, shéng zhī wài yě ér yí zhī suǒ yán, fǎ zhī nèi yě. shéng zhī wài yǔ fǎ zhī nèi, chóu yě, bù xiāng shòu yě.
衛嗣君謂薄疑曰：「子小寡人之國以為不足仕，則寡人力能仕子，請進爵以子為上卿。」乃進田萬頃。薄子曰：「疑之母親疑，以疑為能相萬乘所不窕也。然疑家巫有蔡嫗者，疑母甚愛信之，屬之家事焉。疑智足以信言家事，疑母盡以聽疑也。然已與肄言者，亦必複決之於蔡嫗也。故論疑之智能，以疑為能相萬乘而不窕也；論其親，則子母之間也；然猶不免議之於蔡嫗也。今疑之於人主也，非子母之親也，而人主皆有蔡嫗。人主之蔡嫗，必其重人也。重人者，能行私者也。夫行私者，繩之外也；而疑之所言，法之內也。繩之外與法之內，仇也，不相受也。」

yī yuē: wèi jūn zhī jìn, wèi báo yí yuē: wú yù yǔ zi jiē xíng. báo yí yuē: ǎo yě zài zhōng, qǐng guī yǔ ǎo jì zhī. wèi jūn zì qǐng báo ǎo. yuē: yí, jūn zhī chén yě, jūn yǒu yì cóng zhī, shén shàn. wèi jūn yuē: wú yǐ qǐng zhī ǎo, ǎo xǔ wǒ yǐ. báo yí guī, yán zhī ǎo yě, yuē: wèi jūn zhī ài yí xī yǔ ǎo? ǎo yuē: bù rú wú ài zi yě. wèi jūn zhī xián yí xī yǔ ǎo yě? yuē: bù rú wú xián zi yě. ǎo yǔ yí jì jiā shì yǐ jué yǐ, nǎi gèng qǐng jué zhī yú bo zhě cài yù. jīn wèi jūn cóng yí ér xíng, suī yǔ yí jué jì, bì yǔ tā cài yù bài zhī. rú shì, zé yí bù dé zé zhǎng wèi chén yǐ.
一曰：衛君之晉，謂薄疑曰：「吾欲與子皆行。」薄疑曰：「媼也在中，請歸與媼計之。衛君自請薄媼。曰：「疑，君之臣也，君有意從之，甚善。」衛君曰：「吾以請之媼，媼許我矣。」薄疑歸，言之媼也，曰：「衛君之愛疑奚與媼？」媼曰：「不如吾愛子也。」「衛君之賢疑奚與媼也？」曰：「不如吾賢子也。」「媼與疑計家事已決矣，乃更請決之於卜者蔡嫗。今衛君從疑而行，雖與疑決計，必與他蔡嫗敗之。如是，則疑不得則長為臣矣。」

fū jiào gē zhě, shǐ xiān hū ér qū zhī, qí shēng fǎn qīng zhēng zhě, nǎi jiào zhī.
夫教歌者，使先呼而詘之，其聲反清徵者，乃教之。

yī yuē: jiào gē zhě xiān kuí yǐ fǎ, jí hū zhōng gōng, xú hū zhōng zhēng. jí bù zhōng gōng, xú bù zhōng zhēng, bù kě wèi jiào.
一曰：教歌者先揆以法，疾呼中宮，徐呼中徵。疾不中宮，徐不中徵，不可謂教。

wú qǐ, wèi zuǒ shì zhōng rén yě, shǐ qí qī zhī zǔ, ér fú xiá yú dù. wú zi shǐ gèng zhī. qí qī yuē: nuò. jí chéng, fù dù zhī, guǒ bù zhōng dù, wú zi dà nù. qí qī duì yuē: wú shǐ jīng zhī ér bù kě gèng yě. wú zi chū zhī, qí qī qǐng qí xiōng ér suǒ rù, qí xiōng yuē: wú zi, wèi fǎ zhě yě. qí wèi fǎ yě, qiě yù yǐ yǔ wàn chéng zhì gōng, bì xiān jiàn zhī qī qiè, rán hòu xíng zhī, zi wú jǐ suǒ rù yǐ. qí qī zhī dì yòu zhòng yú wèi jūn, nǎi yīn yǐ wèi jūn zhī zhòng qǐng wú zi. wú zi bù tīng, suì qù wèi ér rù
吳起，衛左氏中人也，使其妻織組，而幅狹於度。吳子使更之。其妻曰：「諾。」及成，復度之，果不中度，吳子大怒。其妻對曰：「吾始經之而不可更也。」吳子出之，其妻請其兄而索入，其兄曰：「吳子，為法者也。其為法也，且欲以與萬乘致功，必先踐之妻妾，然後行之，子毋幾索入矣。」其妻之弟又重於衛君，乃因以衛君之重請吳子。吳子不聽，遂去衛而入「

yī yuē: wú qǐ shì qí qī yǐ zǔ, yuē: zi wèi wǒ zhī zǔ, lìng zhī rú shì. zǔ yǐ jiù ér xiào zhī, qí zǔ yì shàn. qǐ yuē: shǐ zi wèi zǔ, lìng zhī rú shì, ér jīn yě yì shàn, hé yě? qí qī yuē: yòng cái ruò yī yě, jiā wù shàn zhī. wú qǐ yuē: fēi yǔ yě. shǐ zhī yī ér guī. qí fù wǎng qǐng zhī, wú qǐ yuē: qǐ jiā wú xū yán.
一曰：吳起示其妻以組，曰：「子為我織組，令之如是。」組已就而效之，其組異善。起曰：「使子為組，令之如是，而今也異善，何也？」其妻曰：「用財若一也，加務善之。」吳起曰：「非語也。」使之衣而歸。其父往請之，吳起曰：「起家無虛言。」

jìn wén gōng wèn yú hú yǎn yuē: guǎ rén gān féi zhōu yú táng, zhī jiǔ dòu ròu jí yú gōng, hú jiǔ bù qīng, shēng ròu bù bù, shā yī niú biàn yú guó zhōng, yī suì zhī gōng jǐn yǐ yī shì zú, qí zú yǐ zhàn mín hū? hú zǐ yuē: bù zú. wén gōng yuē: wú chí guān shì zhī zhēng ér huǎn xíng fá, qí zú yǐ zhàn mín hū? hú zi duì yuē: bù zú. wén gōng yuē: wú mín zhī yǒu sàng zī zhě, guǎ rén qīn shǐ láng zhōng shì shì, yǒu zuì zhě shè zhī, pín qióng bù zú zhě yǔ zhī, qí zú yǐ zhàn mín hū? hú zi duì yuē: bù zú. cǐ jiē suǒ yǐ shèn chǎn yě ér zhàn zhī zhě, shā zhī yě. mín zhī cóng gōng yě, wèi shèn chǎn yě, gōng yīn ér yíng shā zhī, shī suǒ yǐ wèi cóng gōng yǐ. yuē: rán zé hé rú zú yǐ zhàn mín hū? hú zi duì yuē: lìng wú dé bù zhàn. gōng yuē: wú dé bù zhàn nài hé? hú zi duì yuē: xìn shǎng bì fá, qí zú yǐ zhàn. gōng yuē: xíng fá zhī jí ān zhì? duì yuē: bù pì qīn guì, fǎ xíng suǒ ài. wén gōng yuē: shàn. míng rì, lìng tián yú pǔ lù, qī yǐ rì zhōng wèi qī, hòu qī zhě xíng jūn fǎ yān. yú shì gōng yǒu suǒ ài zhě rì diān xié, hòu qī, lì qǐng qí zuì, wén gōng yǔn tì ér yōu. lì yuē: qǐng yòng shì yān. suì zhǎn diān xié zhī jí yǐ xùn bǎi xìng, yǐ míng fǎ zhī xìn yě. ér hòu bǎi xìng jiē jù yuē: jūn yú diān xié zhī guì zhòng rú bǐ shén yě, ér jūn yóu xíng fǎ yān, kuàng yú wǒ zé hé yǒu yǐ. wén gōng jiàn mín zhī kě zhàn yě, yú shì suì xìng bīng fá yuán, kè zhī fá wèi, dōng qí mǔ, qǔ wǔ lù gōng yáng shèng guó fá cáo nán wéi zhèng, fǎn zhī pí bà sòng wéi. hái yǔ jīng rén zhàn chéng pú, dà bài jīng rén fǎn wèi jiàn tǔ zhī méng, suì chéng héng yōng zhī yì: yī jǔ ér bā yǒu gōng. suǒ yǐ rán zhě, wú tā gù yì wù, cóng hú yǎn zhī móu, jiǎ diān xié zhī jí yě.
晉文公問於狐偃曰：「寡人甘肥周於堂，卮酒豆肉集於宮，壺酒不清，生肉不布，殺一牛遍於國中，一歲之功盡以衣士卒，其足以戰民乎？」狐子曰：「不足。」文公曰：「吾弛關市之徵而緩刑罰，其足以戰民乎？」狐子對曰：「不足。」文公曰：「吾民之有喪資者，寡人親使郎中視事，有罪者赦之，貧窮不足者與之，其足以戰民乎？」狐子對曰：「不足。此皆所以慎產也；而戰之者，殺之也。民之從公也，為慎產也，公因而迎殺之，失所以為從公矣。」曰：然則何如足以戰民乎？」狐子對曰：「令無得不戰。」公曰：「無得不戰奈何？」狐子對曰：「信賞必罰，其足以戰。」公曰：「刑罰之極安至？」對曰：「不辟親貴，法行所愛。」文公曰：「善。」明日，令田於圃陸，期以日中為期，後期者行軍法焉。於是公有所愛者日顛頡，後期，吏請其罪，文公隕涕而憂。吏曰：「請用事焉。」遂斬顛頡之脊以徇百姓，以明法之信也。而後百姓皆懼曰：「君於顛頡之貴重如彼甚也，而君猶行法焉，況於我則何有矣。」文公見民之可戰也，於是遂興兵伐原，克之；伐衛，東其畝，取五鹿；攻陽勝虢；伐曹；南圍鄭，反之陴；罷宋圍。還與荊人戰城濮，大敗荊人；返為踐土之盟，遂成衡雍之義：一舉而八有功。所以然者，無他故異物，從狐偃之謀，假顛頡之脊也。

fū cuó jū zhī tòng yě, fēi cì gǔ suǐ, zé fán xīn bù kě zhī yě fēi rú shì, bù néng shǐ rén yǐ bàn cùn dǐ shí dàn zhī. jīn rén zhǔ zhī yú zhì yì rán: fēi rén bù zhī yǒu ruò zé ān yù zhì qí guó, fēi rú shì bù néng tīng shèng zhī zé zhū luàn chén. luàn chén zhě bì zhòng rén, zhòng rén zhě, bì rén zhǔ suǒ shén qīn ài yě. rén zhǔ suǒ shén qīn ài yě zhě, shì tóng jiān bái yě. fū yǐ bù yī zhī zī, yù yǐ lí rén zhǔ zhī jiān bái suǒ ài, shì yóu yǐ jiě zuǒ bì shuō yòu bì zhě, shì shēn bì sǐ ér shuō bù xíng zhě yě.
夫痤疽之痛也，非刺骨髓，則煩心不可支也；非如是，不能使人以半寸砥石彈之。今人主之於治亦然：非人不知有若則安；欲治其國，非如是不能聽聖知則誅亂臣。亂臣者必重人，重人者，必人主所甚親愛也。人主所甚親愛也者，是同堅白也。夫以布衣之資，欲以離人主之堅白所愛，是猶以解左髀說右髀者，是身必死而說不行者也。