jīng yī
△經一
yǐ zuì shòu zhū, rén bù yuàn shàng, yuè wēi zuò zi gāo. yǐ gōng shòu shǎng, chén bù dé jūn, dí huáng cāo yòu qì ér chéng xuān. xiāng wáng bù zhī, gù zhāo mǎo wǔ chéng ér lǚ lt shī qiáo gt. shàng bù guò rèn, chén bù wū néng, jí chén jiāng wèi fū shǎo shì zhōu.
以罪受誅,人不怨上,跀危坐子皋。以功受賞,臣不德君,翟璜操右契而乘軒。襄王不知,故昭卯五乘而履<屍橋>。上不過任,臣不誣能,即臣將為夫少室周。
jīng èr
△經二
shì shì ér bù shì xìn, gù dōng guō yá yì guǎn zhòng. shì shù ér bù shì xìn, gù hún xuān fēi wén gōng. gù yǒu shù zhī zhǔ, xìn shǎng yǐ jǐn néng, bì fá yǐ jìn xié, suī yǒu bó xíng, bì děi suǒ lì. jiǎn zhǔ zhī xiāng yáng hǔ, āi gōng wèn yī zú.
恃勢而不恃信,故東郭牙議管仲。恃術而不恃信,故渾軒非文公。故有術之主,信賞以盡能,必罰以禁邪,雖有駁行,必得所利。簡主之相陽虎,哀公問「一足「。
jīng sān
△經三
shī chén zhǔ zhī lǐ, zé wén wáng zì lǚ ér jīn. bù yì cháo yàn zhī chù, zé jì sūn zhōng shēn zhuāng ér yù zéi.
失臣主之理,則文王自履而矜。不易朝燕之處,則季孫終身莊而遇賊。
jīng sì
△經四
lì suǒ jìn, jìn suǒ lì, suī shén bù xíng. yù suǒ zuì, huǐ suǒ shǎng, suī yáo bù zhì. fū wèi mén ér bù shǐ rù wěi lì ér bù shǐ jìn, luàn zhī suǒ yǐ chǎn yě. qí hóu bù tīng zuǒ yòu, wèi zhǔ bù tīng yù zhě, ér míng chá qún chén, zé jù bù fèi jīn qián, càn bù yòng bì. xī mén bào qǐng fù zhì yè, zú yǐ zhī zhī. yóu dào yīng ér zhī jīn qiú yǔ yuè wēi zi róng yī. zi chuò zuǒ yòu huà, qù yǐ qū yíng. ān dé wú huán gōng zhī yōu suǒ guān yǔ xuān zhǔ zhī huàn qú mǎ yě?
利所禁,禁所利,雖神不行。譽所罪,毀所賞,雖堯不治。夫為門而不使入委利而不使進,亂之所以產也。齊侯不聽左右,魏主不聽譽者,而明察群臣,則鉅不費金錢,孱不用璧。西門豹請復治鄴,足以知之。猶盜嬰兒之矜裘與跀危子榮衣。子綽左右畫,去蟻驅蠅。安得無桓公之憂索官與宣主之患臞馬也?
jīng wǔ
△經五
chén yǐ bēi jiǎn wèi xíng, zé jué bù zú yǐ guān shǎng chǒng guāng wú jié, zé chén xià qīn bī. shuō zài miáo bì huáng fēi xiàn bó, kǒng zǐ yì yàn yīng. gù zhòng ní lùn guǎn zhòng yǔ sūn shū áo. ér chū rù zhī róng biàn, yáng hǔ zhī yán jiàn qí chén. ér jiǎn zhǔ zhī yīng rén chén yě shī zhǔ shù. péng dǎng xiāng hè, chén xià de yù, zé rén zhǔ gū qún chén gōng chéng míng jiù jǔ, xià bù xiāng hè, zé rén zhǔ míng. yáng hǔ jiāng wèi zhào wǔ zhī xián jiě hú zhī gōng, ér jiǎn zhǔ yǐ wèi zhǐ jí, fēi suǒ yǐ jiào guó yě.
臣以卑儉為行,則爵不足以觀賞;寵光無節,則臣下侵逼。說在苗賁皇非獻伯,孔子議晏嬰。故仲尼論管仲與孫叔敖。而出入之容變,陽虎之言見其臣。而簡主之應人臣也失主術。朋黨相和,臣下得欲,則人主孤;群臣功成名就舉,下不相和,則人主明。陽虎將為趙武之賢、解狐之公,而簡主以為枳棘,非所以教國也。
jīng liù
△經六
gōng shì bēi zé jì zhí yán, sī xíng shèng zé shǎo gōng gōng. shuō zài wén zi zhī zhí yán, wǔ zi zhī yòng zhàng zǐ chǎn zhōng jiàn, zi guó qiào nù liáng chē yòng fǎ ér chéng hóu shōu xǐ guǎn zhòng yǐ gōng ér guó rén bàng yuàn.
公室卑則忌直言,私行勝則少公功。說在文子之直言,武子之用杖;子產忠諫,子國譙怒;梁車用法而成侯收璽;管仲以公而國人謗怨。
shuō yī
△說一
kǒng zǐ xiāng wèi, dì zǐ zi gāo wèi yù lì, yuè rén zú, suǒ yuè zhě shǒu mén. rén yǒu è kǒng zǐ yú wèi jūn zhě, yuē: ní yù zuò luàn. wèi jūn yù zhí kǒng zǐ. kǒng zǐ zǒu, dì zǐ jiē táo. zi gāo cóng chū mén, yuè wēi yǐn zhī ér táo zhī mén xià shì zhōng, lì zhuī bù dé. yè bàn, zi gāo wèn yuè wēi yuē: wú bù néng kuī zhǔ zhī fǎ lìng ér qīn yuè zi zhī zú, shì zi bào chóu zhī shí, ér zi hé gù nǎi kěn táo wǒ? wǒ hé yǐ dé cǐ yú zi? yuè wēi yuē: wú duàn zú yě, gù wú zuì dāng zhī, bù kě nài hé. rán fāng gōng zhī yù zhì chén yě, gōng qīng cè fǎ lìng, xiān hòu chén yǐ yán, yù chén zhī miǎn yě shén, ér chén zhī zhī. jí yù jué zuì dìng, gōng cù rán bù yuè, xíng yú yán sè, chén jiàn yòu zhī zhī. fēi sī chén ér rán yě, fū tiān xìng rén xīn gù rán yě. cǐ chén zhī suǒ yǐ yuè ér dé gōng yě.
孔子相衛,弟子子皋為獄吏,刖人足,所跀者守門。人有惡孔子於衛君者,曰:「尼欲作亂。」衛君欲執孔子。孔子走,弟子皆逃。子皋從出門,跀危引之而逃之門下室中,吏追不得。夜半,子皋問跀危曰:「吾不能虧主之法令而親跀子之足,是子報仇之時,而子何故乃肯逃我?我何以得此於子?」跀危曰:「吾斷足也,固吾罪當之,不可奈何。然方公之獄治臣也,公傾側法令,先後臣以言,欲臣之免也甚,而臣知之。及獄決罪定,公憱然不悅,形於顏色,臣見又知之。非私臣而然也,夫天性仁心固然也。此臣之所以悅而德公也。」
kǒng zǐ yuē: shàn wèi lì zhě shù dé, bù shàn wèi lì zhě shù yuàn. gài zhě, píng liàng zhě yě lì zhě, píng fǎ zhě yě. zhì guó zhě, bù kě shī píng yě.
孔子曰:「善為吏者樹德,不善為吏者樹怨。概者,平量者也;吏者,平法者也。治國者,不可失平也。」
tián zǐ fāng cóng qí zhī wèi, wàng dí huáng chéng xuān qí jià chū, fāng yǐ wèi wén hóu yě, yí chē yì lù bì zhī, zé tú dí huáng yě. fāng wèn yuē: zi xī chéng shì chē yě? yuē: jūn móu yù fá zhōng shān, chén jiàn dí jiǎo ér móu guǒ qiě fá zhī, chén jiàn lè yáng ér zhōng shān bá dé zhòng shān, yōu yù zhì zhī, chén jiàn lǐ kè ér zhōng shān zhì shì yǐ jūn cì cǐ chē. fāng yuē: chǒng zhī chēng gōng shàng báo.
田子方從齊之魏,望翟黃乘軒騎駕出,方以為文侯也,移車異路避之,則徒翟黃也。方問曰:「子奚乘是車也?」曰:「君謀欲伐中山,臣薦翟角而謀果;且伐之,臣薦樂羊而中山拔;得中山,憂欲治之,臣薦李克而中山治;是以君賜此車。」方曰:「寵之稱功尚薄。」
qín hán gōng wèi, zhāo mǎo xī shuō ér qín hán bà qí jīng gōng wèi, mǎo dōng shuō ér qí jīng bà. wèi xiāng wáng yǎng zhī yǐ wǔ chéng. mǎo yuē: bó yí yǐ jiāng jūn zàng yú shǒu yáng shān zhī xià, ér tiān xià yuē: fū yǐ bó yí zhī xián yǔ qí chēng rén, ér yǐ jiāng jūn zàng, shì shǒu zú bù yǎn yě.' jīn chén bà sì guó zhī bīng, ér wáng nǎi yǔ chén wǔ chéng, cǐ qí chēng gōng, yóu yíng shèng ér lǚ juē.
秦、韓攻魏,昭卯西說而秦、韓罷;齊、荊攻魏,卯東說而齊、荊罷。魏襄王養之以五乘。卯曰:「伯夷以將軍葬於首陽山之下,而天下曰:『夫以伯夷之賢與其稱仁,而以將軍葬,是手足不掩也。'今臣罷四國之兵,而王乃與臣五乘,此其稱功,猶嬴勝而履蹻。」
shǎo shì zhōu zhě, gǔ zhī zhēn lián jié què zhě yě, wèi zhào xiāng zhǔ lì shì. yǔ zhōng mù xú zi jué lì, bù ruò yě, rù yán zhī xiāng zhǔ yǐ zì dài yě. xiāng zhǔ yuē: zi zhī chù, rén zhī suǒ yù yě, hé wèi yán xú zi yǐ zì dài? yuē: chén yǐ lì shì jūn zhě yě. jīn xú zi lì duō chén, chén bù yǐ zì dài yě. kǒng tā rén yán zhī ér wèi zuì yě.
少室周者,古之貞廉潔愨者也,為趙襄主力士。與中牟徐子角力,不若也,入言之襄主以自代也。襄主曰:「子之處,人之所欲也,何為言徐子以自代?」曰:「臣以力事君者也。今徐子力多臣,臣不以自代也。恐他人言之而為罪也。」
yī yuē: shǎo shì zhōu wèi xiāng zhǔ cān chéng, zhì jìn yáng, yǒu lì shì niú zǐ gēng, yǔ jué lì ér bù shèng. zhōu yán yú zhǔ yuē: zhǔ zhī suǒ yǐ shǐ chén cān chéng zhě, yǐ chén duō lì yě. jīn yǒu duō lì yú chén zhě, yuàn jìn zhī.
一曰:少室周為襄主驂乘,至晉陽,有力士牛子耕,與角力而不勝。周言於主曰:「主之所以使臣驂乘者,以臣多力也。今有多力於臣者,願進之。「
shuō èr
△說二
qí huán gōng jiāng lì guǎn zhòng, lìng qún chén yuē: guǎ rén cái jiāng lì guǎn zhòng wèi zhòng fù. shàn zhě rù mén ér zuǒ, bù shàn zhě rù mén ér yòu. dōng guō yá zhōng mén ér lì. gōng yuē: guǎ rén lì guǎn zhòng wèi zhòng fù, lìng yuē shàn zhě zuǒ, bù shàn zhě yòu.' jīn zi hé wèi zhōng mén ér lì? yá yuē: yǐ guǎn zhòng zhī zhì, wèi néng móu tiān xià hū? gōng yuē: néng. yǐ duàn, wèi gǎn xíng dà shì hū? gōng yuē: gǎn. yá yuē: ruò zhī néng móu tiān xià, duàn gǎn xíng dà shì, jūn yīn zhuān shǔ zhī guó bǐng yān. yǐ guǎn zhòng zhī néng, chéng gōng zhī shì yǐ zhì qí guó, dé wú wēi hū? gōng yuē: shàn. nǎi lìng xí péng zhì nèi guǎn zhòng zhì wài yǐ xiāng cān.
齊桓公將立管仲,令群臣曰:「寡人才將立管仲為仲父。善者入門而左,不善者入門而右。」東郭牙中門而立。公曰:寡人立管仲為仲父,令曰『善者左,不善者右。'今子何為中門而立?」牙曰:「以管仲之智,為能謀天下乎?」公曰:「能。」「以斷,為敢行大事乎?」公曰:「敢。」牙曰:「若知能謀天下,斷敢行大事,君因專屬之國柄焉。以管仲之能,乘公之勢以治齊國,得無危乎?」公曰:「善。」乃令隰朋治內、管仲治外以相參。
jìn wén gōng chū wáng, jī zhèng qiè hú cān ér cóng, mí ér shī dào, yǔ gōng xiāng shī, jī ér dào qì, qǐn è ér bù gǎn shí. jí wén gōng fǎn guó, jǔ bīng gōng yuán, kè ér bá zhī. wén gōng yuē: fū qīng rěn jī něi zhī huàn ér bì quán hú cān, shì jiāng bù yǐ yuán pàn. nǎi jǔ yǐ wèi yuán lìng. dài fū hún xuān wén ér fēi zhī, yuē: yǐ bù dòng hú cān zhī gù, hù qí bù yǐ yuán pàn yě, bù yì wú shù hū? gù míng zhǔ zhě, bù shì qí bù wǒ pàn yě, shì wú bù kě pàn yě bù shì qí bù wǒ qī yě, shì wú bù kě qī yě.
晉文公出亡,箕鄭挈壺餐而從,迷而失道,與公相失,飢而道泣,寢餓而不敢食。及文公反國,舉兵攻原,克而拔之。文公曰:「夫輕忍飢餒之患而必全壺餐,是將不以原叛。」乃舉以為原令。大夫渾軒聞而非之,曰:「以不動壺餐之故,怙其不以原叛也,不亦無術乎?」故明主者,不恃其不我叛也,恃吾不可叛也;不恃其不我欺也,恃吾不可欺也。
yáng hǔ yì yuē: zhǔ xián míng, zé xī xīn yǐ shì zhī bù xiào, zé shì jiān ér shì zhī. zhú yú lǔ, yí yú qí, zǒu ér zhī zhào, zhào jiǎn zhǔ yíng ér xiāng zhī. zuǒ yòu yuē: hǔ shàn qiè rén guó zhèng, hé gù xiāng yě? jiǎn zhǔ yuē: yáng hǔ wù qǔ zhī, wǒ wù shǒu zhī. suì zhí shù ér yù zhī. yáng hǔ bù gǎn wèi fēi, yǐ shàn shì jiǎn zhǔ, xìng zhǔ zhī qiáng, jǐ zhì yú bà yě.
陽虎議曰:「主賢明,則悉心以事之;不肖,則飾奸而試之。」逐於魯,疑於齊,走而之趙,趙簡主迎而相之。左右曰:「虎善竊人國政,何故相也?」簡主曰:「陽虎務取之,我務守之。」遂執術而御之。陽虎不敢為非,以善事簡主,興主之強,幾至於霸也。
lǔ āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: wú wén gǔ zhě yǒu kuí yī zú, qí guǒ xìn yǒu yī zú hū? kǒng zǐ duì yuē: bù yě, kuí fēi yī zú yě. kuí zhě fèn lì ě xīn, rén duō bù shuō xǐ yě. suī rán, qí suǒ yǐ dé miǎn yú rén hài zhě, yǐ qí xìn yě. rén jiē yuē: dú cǐ yī, zú yǐ.' kuí fēi yī zú yě, yī ér zú yě. āi gōng yuē: shěn ér shì, gù zú yǐ.
魯哀公問於孔子曰:「吾聞古者有夔一足,其果信有一足乎?」孔子對曰:「不也,夔非一足也。夔者忿戾噁心,人多不說喜也。雖然,其所以得免於人害者,以其信也。人皆曰:『獨此一,足矣。'夔非一足也,一而足也。」哀公曰:「審而是,固足矣。」
yī yuē: āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: wú wén kuí yī zú, xìn hū?: yuē: kuí, rén yě, hé gù yě zú? bǐ qí wú tā yì, ér dú tōng yú shēng. yáo yuē: kuí yī ér zú yǐ.' shǐ wèi lè zhèng. gù jūn zǐ yuē: kuí yǒu yī, zú. fēi yī zú yě.
一曰:哀公問於孔子曰:「吾聞夔一足,信乎?:」曰:「夔,人也,何故也足?彼其無他異,而獨通於聲。堯曰:『夔一而足矣。'使為樂正。故君子曰:『夔有一,足。非一足也。」
shuō sān
△說三
wén wáng fá chóng, zhì fèng huáng xū, wà xì jiě, yīn zì jié. tài gōng wàng yuē: hé wèi yě? wáng yuē: shàng, jūn yǔ chù jiē qí shī zhōng, jiē qí yǒu xià, jǐn qí shǐ yě. jīn jiē xiān jūn zhī chén, gù wú kě shǐ yě.
文王伐崇,至鳳黃虛,襪系解,因自結。太公望曰:「何為也?」王曰:「上,君與處皆其師;中,皆其友;下,盡其使也。今皆先君之臣,故無可使也。」
yī yuē: jìn wén gōng yǔ chǔ zhàn, zhì huáng fèng zhī líng, lǚ xì jiě, yīn zì jié zhī. zuǒ yòu yuē: bù kě yǐ shǐ rén hū? gōng yuē: wú wén: shàng, jūn suǒ yǔ jū, jiē qí suǒ wèi yě zhōng, jūn zhī suǒ yǔ jū, jiē qí suǒ ài yě xià, jūn zhī suǒ yǔ jū, jiē qí suǒ wǔ yě. guǎ rén suī bù xiào, xiān jūn zhī rén jiē zài, shì yǐ nán zhī yě.
一曰:晉文公與楚戰,至黃鳳之陵,履系解,因自結之。左右曰:「不可以使人乎?」公曰:「吾聞:上,君所與居,皆其所畏也;中,君之所與居,皆其所愛也;下,君之所與居,皆其所侮也。寡人雖不肖,先君之人皆在,是以難之也。」
jì sūn hǎo shì, zhōng shēn zhuāng, jū chù yī fú cháng rú cháo qiān. ér jì sūn shì xiè, yǒu guò shī, ér bù néng zhǎng wèi yě. gù kè yǐ wèi yàn yì yǐ, xiāng yǔ yuàn zhī, suì shā jì sūn. gù jūn zǐ qù tài qù shén.
季孫好士,終身莊,居處衣服常如朝遷。而季孫適懈,有過失,而不能長為也。故客以為厭易已,相與怨之,遂殺季孫。故君子去泰去甚。
yī yuē: nán gōng jìng zi wèn yán zhuō jù yuē: jì sūn yǎng kǒng zǐ zhī tú, suǒ cháo fú yǔ zuò zhě yǐ shí shù, ér yù zéi, hé yě? yuē: xī zhōu chéng wáng jìn yōu zhū rú yǐ chěng qí yì, ér yǔ jūn zǐ duàn shì, shì néng chéng qí yù yú tiān xià. jīn jì sūn yǎng kǒng zǐ zhī tú, suǒ cháo fú ér yǔ zuò zhě yǐ shí shù, ér yǔ yōu zhū rú duàn shì, shì yǐ yù zéi. gù yuē: bù zài suǒ yǔ jū, zài suǒ yǔ móu yě.
一曰:南宮敬子問顏涿聚曰:「季孫養孔子之徒,所朝服與坐者以十數,而遇賊,何也?」曰:「昔周成王近優侏儒以逞其意,而與君子斷事,是能成其欲於天下。今季孫養孔子之徒,所朝服而與坐者以十數,而與優侏儒斷事,是以遇賊。故曰:不在所與居,在所與謀也。」
kǒng zǐ shì zuò yú lǔ āi gōng, āi gōng cì zhī táo yǔ shǔ. āi gōng yuē: qǐng yòng. zhòng ní xiān fàn shǔ ér hòu dàn táo, zuǒ yòu jiē yǎn kǒu ér xiào. āi gōng yuē: shǔ zhě, fēi fàn zhī yě, yǐ xuě táo yě. zhòng ní duì yuē: qiū zhī zhī yǐ. fū shǔ zhě, wǔ gǔ zhī zhǎng yě, jì xiān wáng wèi shèng. guǒ luǒ yǒu liù, ér táo wèi xià, jì xiān wáng bù dé rù miào. qiū zhī wén yě, jūn zǐ jiàn xuě guì, bù wén yǐ guì xuě jiàn. jīn yǐ wǔ gǔ zhī zhǎng xuě guǒ luǒ zhī xià, shì yǐ shàng xuě xià yě. qiū yǐ wèi fáng yì, gù bù gǎn yǐ xiān yú zōng miào zhī shèng yě.
孔子侍坐於魯哀公,哀公賜之桃與黍。哀公曰:「請用。」仲尼先飯黍而後啖桃,左右皆掩口而笑。哀公曰:「黍者,非飯之也,以雪桃也。」仲尼對曰:「丘知之矣。夫黍者,五穀之長也,祭先王為盛。果蓏有六,而桃為下,祭先王不得入廟。丘之聞也,君子賤雪貴,不聞以貴雪賤。今以五穀之長雪果蓏之下,是以上雪下也。丘以為妨義,故不敢以先於宗廟之盛也。」
jiǎn zhǔ wèi zuǒ yòu: chē xí tài měi. fū guān suī jiàn, tóu bì dài zhī lǚ suī guì, zú bì lǚ zhī. jīn chē xí rú cǐ, tài měi, wú jiāng hé lt shī qiáo gt yǐ lǚ zhī? fū měi xià ér hào shàng, fáng yì zhī běn yě. fèi zhòng shuō zhòu yuē: xī bó chāng xián, bǎi xìng yuè zhī, zhū hòu fù yān, bù kě bù zhū bù zhū, bì wèi yīn huò. zhòu yuē: zi yán, yì zhǔ, hé kě zhū? fèi zhòng yuē: guān suī chuān bì, bì dài yú tóu lǚ suī wǔ cǎi, bì jiàn zhī yú dì. jīn xī bó chāng, rén chén yě, xiū yì ér rén xiàng zhī, zú wèi tiān xià huàn, qí bì chāng hū! rén rén bù yǐ qí xián wèi qí zhǔ, fēi kě bù zhū yě. qiě zhǔ ér zhū chén, yān yǒu guò? zhòu yuē: fū rén yì zhě, shàng suǒ yǐ quàn xià yě. jīn chāng hǎo rén yì, zhū zhī bù kě. sān shuō bù yòng, gù wáng.
簡主謂左右:「車席泰美。夫冠雖賤,頭必戴之;屢雖貴,足必履之。今車席如此,太美,吾將何<屍橋>以履之?夫美下而耗上,妨義之本也。」費仲說紂曰:「西伯昌賢,百姓悅之,諸候附焉,不可不誅;不誅,必為殷禍。」紂曰:「子言,義主,何可誅?」費仲曰:「冠雖穿弊,必戴於頭;履雖五采,必踐之於地。今西伯昌,人臣也,修義而人向之,卒為天下患,其必昌乎!人人不以其賢為其主,非可不誅也。且主而誅臣,焉有過?」紂曰:「夫仁義者,上所以勸下也。今昌好仁義,誅之不可。」三說不用,故亡。
qí xuān wáng wèn kuāng qiàn yuē: rú zhě bó hū? yuē: bù yě. wáng yuē: hé yě? kuāng qiàn duì yuē: bó zhě guì xiāo, shèng zhě bì shā xiāo. shā xiāo zhě, shì shā suǒ guì yě. rú zhě yǐ wèi hài yì, gù bù bó yě. yòu wèn yuē: rú zhě yì hū? yuē: bù yě. yì zhě, cóng xià hài yú shàng zhě yě, shì cóng xià shāng jūn yě, rú zhě yǐ wèi hài yì, gù bù yì. yòu wèn: rú zhě gǔ sè hū: yuē: bù yě. fū sè yǐ xiǎo xián wèi dà shēng, yǐ dà xián wèi xiǎo shēng, shì dà xiǎo yì xù, guì jiàn yì wèi, rú zhě yǐ wèi hài yì, gù bù gǔ yě. xuān wáng yuē: shàn. zhòng ní yuē: yǔ qí shǐ mín chǎn xià yě, níng shǐ mín chǎn shàng.
齊宣王問匡倩曰:「儒者博乎?」曰:「不也。」王曰:「何也?」匡倩對曰:「博者貴梟,勝者必殺梟。殺梟者,是殺所貴也。儒者以為害義,故不博也。」又問曰:「儒者弋乎?」曰:「不也。弋者,從下害於上者也,是從下傷君也,儒者以為害義,故不弋。」又問:「儒者鼓瑟乎:「曰:「不也。夫瑟以小弦為大聲,以大弦為小聲,是大小易序,貴賤易位,儒者以為害義,故不鼓也。」宣王曰:「善。」仲尼曰:「與其使民諂下也,寧使民諂上。」
shuō sì
△說四
jù zhě, qí zhī jū shì càn zhě, wèi zhī jū shì. qí wèi zhī jūn bù míng, bù néng qīn zhào jìng nèi, ér tīng zuǒ yòu zhī yán, gù èr zi fèi jīn bì ér qiú rù shì yě.
鉅者,齊之居士;孱者,魏之居士。齊、魏之君不明,不能親照境內,而聽左右之言,故二子費金璧而求入仕也。
xī mén bào wèi yè lìng, qīng kè jié yù, qiū háo zhī duān wú sī lì yě, ér shén jiǎn zuǒ yòu. zuǒ yòu yīn xiāng yǔ bǐ zhōu ér è zhī. jū qī nián, shàng jì, jūn shōu qí xǐ. bào zì qǐng yuē: chén xī zhě bù zhī suǒ yǐ zhì yè, jīn chén dé yǐ, yuán qǐng xǐ fù yǐ zhì yè. bù dāng, qǐng fú fǔ zhì zhī zuì. wén hòu bù rěn ér fù yǔ zhī. bào yīn zhòng liǎn bǎi xìng, jí shì zuǒ yòu. qī nián, shàng jì, wén hòu yíng ér bài zhī. bào duì yuē: wǎng nián chén wèi jūn zhì yè, ér jūn duó chén xǐ jīn chén wèi zuǒ yòu zhì yè, ér jūn bài chén. chén bù néng zhì yǐ. suì nà xǐ ér qù. wén hòu bù shòu, yuē: guǎ rén nǎng bù zhī zi, jīn zhī yǐ. yuàn zi miǎn wèi guǎ rén zhì zhī. suì bù shòu.
西門豹為鄴令,清克潔欲,秋毫之端無私利也,而甚簡左右。左右因相與比周而惡之。居期年,上計,君收其璽。豹自請曰:「臣昔者不知所以治鄴,今臣得矣,原請璽復以治鄴。不當,請伏斧鑕之罪。」文候不忍而復與之。豹因重斂百姓,急事左右。期年,上計,文候迎而拜之。豹對曰:「往年臣為君治鄴,而君奪臣璽;今臣為左右治鄴,而君拜臣。臣不能治矣。」遂納璽而去。文候不受,曰:「寡人曩不知子,今知矣。願子勉為寡人治之。」遂不受。
qí yǒu gǒu dào zhī zǐ, yǔ yuè wēi zi xì ér xiāng kuā. dào zǐ yuē: wú fù zhī qiú dú yǒu wěi. wēi zǐ yuē: wú fù dú dōng bù shī kù.
齊有狗盜之子,與刖危子戲而相夸。盜子曰:「吾父之裘獨有尾。」危子曰:「吾父獨冬不失褲。」
zi chuò yuē: rén mò néng zuǒ huà fāng ér yòu huà yuán yě. yǐ ròu qù yǐ yǐ yù duō, yǐ yú qū yíng yíng yù zhì.
子綽曰:「人莫能左畫方而右畫圓也。以肉去蟻蟻愈多,以魚驅蠅蠅愈至。」
huán gōng wèi guǎn zhòng yuē: guān shǎo ér suǒ zhě zhòng, guǎ rén yōu zhī. guǎn zhòng yuē: jūn wú tīng zuǒ yòu zhī qǐng, yīn néng ér shòu lù, lù gōng ér yǔ guān, zé mò gǎn suǒ guān. jūn hé huàn yān?
桓公謂管仲曰:「官少而索者眾,寡人憂之。」管仲曰:「君無聽左右之請,因能而受祿,祿功而與官,則莫敢索官。君何患焉?」
hán xuān zǐ yuē: wú mǎ shū sù duō yǐ, shén qú, hé yě? guǎ rén huàn zhī. zhōu shì duì yuē: shǐ zōu jǐn sù yǐ shí, suī wú féi, bù kě de yě. míng wèi duō yǔ zhī, qí shí shǎo, suī wú qú, yì bù kě de yě. zhǔ bù shěn qí qíng shí, zuò ér huàn zhī, mǎ yóu bù féi yě.
韓宣子曰:「吾馬菽粟多矣,甚臞,何也?寡人患之。」周市對曰:「使騶盡粟以食,雖無肥,不可得也。名為多與之,其實少,雖無臞,亦不可得也。主不審其情實,坐而患之,馬猶不肥也。」
huán gōng wèn zhì lì yú guǎn zhòng, guǎn zhòng yuē: biàn chá yú cí, qīng jié yú huò, xí rén qíng, yí wú bù rú xián shāng, qǐng lì yǐ wèi dà lǐ. dēng jiàng sù, yǐ míng lǐ dài bīn, chén bù rú xí péng, qǐng lì yǐ wèi dà xíng. kěn cǎo chuàng yì, pì dì shēng sù, chén bù rú níng qī, qǐng yǐ wèi dà tián. sān jūn jì chéng zhèn, shǐ shì shì sǐ rú guī, chén bù rú gōng zǐ chéng fù, qǐng yǐ wèi dà sī mǎ. fàn yán jí jiàn, chén bù rú dōng guō yá, qǐng lì yǐ wèi jiàn chén. zhì qí, cǐ wǔ zǐ zú yǐ jiāng yù bà wáng, yí wú zài cǐ.
桓公問置吏於管仲,管仲曰:「辯察於辭,清潔於貨,習人情,夷吾不如弦商,請立以為大理。登降肅,以明禮待賓,臣不如隰朋,請立以為大行。墾草創邑,闢地生粟,臣不如寧戚,請以為大田。三軍既成陣,使士視死如歸,臣不如公子成父,請以為大司馬。犯顏極諫,臣不如東郭牙,請立以為諫臣。治齊,此五子足矣;將欲霸王,夷吾在此。」
shuō wǔ
△說五
mèng xiàn bó xiāng jìn, táng xià shēng huò lí, mén wài zhǎng jīng jí, shí bù èr wèi, zuò bù chóng xí, jìn wú yī bó zhī qiè, jū bù sù mǎ, chū bù cóng chē. shū xiàng wén zhī, yǐ gào miáo bì huáng. bì huáng fēi zhī yuē: shì chū zhǔ zhī jué lù yǐ fù xià yě.
孟獻伯相晉,堂下生藿藜,門外長荊棘,食不二味,坐不重席,晉無衣帛之妾,居不粟馬,出不從車。叔向聞之,以告苗賁皇。賁皇非之曰:「是出主之爵祿以付下也。」
yī yuē: yú xiàn bó bài shàng qīng, shū xiàng wǎng hè, mén yǒu yù mǎ bù shí hé. xiàng yuē: zi wú èr mǎ èr yǔ, hé yě? xiàn bó yuē: wú guān guó rén shàng yǒu jī sè, shì yǐ bù mò mǎ bān bái zhě duō yǐ tú xíng, gù bù èr yú. xiàng yuē: wú shǐ hè zi zhī bài qīng, jīn hè zi zhī jiǎn yě. xiàng chū, yǔ miáo bì huáng yuē: zhù wú hè xiàn bó zhī jiǎn yě. miáo zǐ yuē: hé hè yān? fū jué lù qí zhāng, suǒ yǐ yì gōng fá, bié xián bù xiào yě. gù jìn guó zhī fǎ, shàng dài fū èr yú èr chéng, zhōng dài fū èr yú yī chéng, xià dài fū zhuān chéng, cǐ míng děng jí yě. qiě fú qīng bì yǒu jūn shì, shì gù xiū chē mǎ, bǐ zú chéng, yǐ bèi róng shì. yǒu nán, zé yǐ bèi bù yú píng yí, zé yǐ gěi cháo shì. jīn luàn jìn guó zhī zhèng, fá bù yú zhī bèi, yǐ chéng jié, yǐ jié sī míng, xiàn bó zhī jiǎn yě kě yǔ? yòu hé hè?
一曰:盂獻伯拜上卿,叔嚮往賀,門有御馬不食禾。向曰:「子無二馬二與,何也?」獻伯曰:「吾觀國人尚有飢色,是以不秣馬;班白者多以徒行,故不二輿。」向曰:「吾始賀子之拜卿,今賀子之儉也。」向出,語苗賁皇曰:「助吾賀獻伯之儉也。」苗子曰:「何賀焉?夫爵祿旗章,所以異功伐,別賢不肖也。故晉國之法,上大夫二輿二乘,中大夫二輿一乘,下大夫專乘,此明等級也。且夫卿必有軍事,是故修車馬,比卒乘,以備戎事。有難,則以備不虞;平夷,則以給朝事。今亂晉國之政,乏不虞之備,以成節,以潔私名,獻伯之儉也可與?又何賀?」
guǎn zhòng xiāng qí, yuē: chén guì yǐ, rán ér chén pín. huán gōng yuē: shǐ zi yǒu sān guī zhī jiā. yuē: chén fù yǐ, rán ér chén bēi. huán gōng shǐ lì yú gāo guó zhī shàng. yuē: chén zūn yǐ, rán ér chén shū. nǎi lì wèi zhòng fù. kǒng zǐ wén ér fēi zhī yuē: tài chǐ bī shàng.
管仲相齊,曰:「臣貴矣,然而臣貧。」桓公曰:「使子有三歸之家。」曰:「臣富矣,然而臣卑。」桓公使立於高、國之上。曰:「臣尊矣,然而臣疏。」乃立為仲父。孔子聞而非之曰:「泰侈逼上。」
yī yuē: guǎn zhòng fù chū, zhū gài qīng yī, zhì gǔ ér guī, tíng yǒu chén dǐng, jiā yǒu sān dǐng. kǒng zǐ yuē: liáng dài fū yě, qí chǐ bī shàng.
一曰:管仲父出,硃蓋青衣,置鼓而歸,庭有陳鼎,家有三鼎。孔子曰:「良大夫也,其侈逼上。」
sūn shū áo xiāng chǔ, zhàn chē pìn mǎ, lì bǐng cài gēng, kū yú zhī shàn, dōng gāo qiú, xià gé yī, miàn yǒu jī sè, zé liáng dài fū yě. qí jiǎn bī xià.
孫叔敖相楚,棧車牝馬,糲餅菜羹,枯魚之膳,冬羔裘,夏葛衣,面有飢色,則良大夫也。其儉逼下。
yáng hǔ qù qí zǒu zhào, jiǎn zhǔ wèn yuē: wú wén zi shàn shù rén. hǔ yuē: chén jū lǔ, shù sān rén, jiē wèi lìng yǐn jí hǔ dǐ zuì yú lǔ, jiē sōu suǒ yú hǔ yě. chén jū qí, jiàn sān rén, yī rén dé jìn wáng, yī rén wèi xiàn lìng, yī rén wèi hòu lì jí chén dé zuì, jìn wáng zhě bù jiàn chén, xiàn lìng zhě yíng chén zhí fù, hòu lì zhě zhuī chén zhì jìng shàng, bù jí ér zhǐ. hǔ bù shàn shù rén., zhǔ fǔ ér xiào yuē: fū shù zhā lí jú yòu zhě, shí zhī zé gān, xiù zhī zé xiāng shù zhǐ jí zhě, chéng ér cì rén. gù jūn zǐ shèn suǒ shù.
陽虎去齊走趙,簡主問曰:「吾聞子善樹人。」虎曰:「臣居魯,樹三人,皆為令尹;及虎抵罪於魯,皆搜索於虎也。臣居齊,薦三人,一人得近王,一人為縣令,一人為候吏;及臣得罪,近王者不見臣,縣令者迎臣執縛,候吏者追臣至境上,不及而止。虎不善樹人。,「主俯而笑曰:「夫樹柤梨橘柚者,食之則甘,嗅之則香;樹枳棘者,成而刺人。故君子慎所樹。」
zhōng mù wú lìng, jìn píng gōng wèn zhào wǔ yuē: zhōng mù, sān guó zhī gǔ gōng, hán dān zhī jiān bì, guǎ rén yù dé qí liáng lìng yě, shuí shǐ ér kě? wǔ yuē: xíng bó zi kě. gōng yuē: fēi zi zhī chóu yě? yuē: sī chóu bù rù gōng mén. gōng yòu wèn yuē: zhōng fǔ zhī lìng, shuí shǐ ér kě? yuē: chén zǐ kě. gù yuē: wài jǔ bù bì chóu, nèi jǔ bù bì zi. zhào wǔ suǒ jiàn sì shí liù rén yú qí jūn, jí wǔ sǐ, gè jiù bīn wèi, qí wú sī dé ruò cǐ yě.
中牟無令,晉平公問趙武曰:「中牟,三國之股肱,邯鄲之肩髀,寡人慾得其良令也,誰使而可?」武曰:「邢伯子可。」公曰:「非子之仇也?」曰:「私仇不入公門。」公又問曰:「中府之令,誰使而可?」曰:「臣子可。」故曰:「外舉不避仇,內舉不避子。」趙武所薦四十六人於其君,及武死,各就賓位,其無私德若此也。
píng gōng wèn shū xiàng yuē: qún chén shú xián? yuē: zhào wǔ. gōng yuē: zi dǎng yú shī rén. xiàng yuē: wǔ lì rú bù shèng yī, yán rú bù chū kǒu, rán suǒ jǔ shì yě shù shí rén, jiē dé qí yì, ér gōng jiā shén lài zhī. kuàng wǔ zi zhī shēng yě bù lì yú jiā, sǐ bù tuō yú gū, chén gǎn yǐ wèi xián yě.
平公問叔向曰:「群臣孰賢?」曰:「趙武。」公曰:「子黨於師人。」向曰:「武立如不勝衣,言如不出口,然所舉士也數十人,皆得其意,而公家甚賴之。況武子之生也不利於家,死不託於孤,臣敢以為賢也。」
jiě hú jiàn qí chóu yú jiǎn zhǔ yǐ wèi xiāng. qí chóu yǐ wèi qiě xìng shì jǐ yě, nǎi yīn zhù bài xiè. hú nǎi yǐn gōng yíng ér shè zhī, yuē: fū jiàn rǔ, gōng yě, yǐ rǔ néng dāng zhī yě. fū chóu rǔ, wú sī yuàn yě, bù yǐ sī yuàn rǔ zhī gù yōng rǔ yú wú jūn. gù sī yuàn bù rù gōng mén.
解狐薦其仇於簡主以為相。其仇以為且幸釋己也,乃因住拜謝。狐乃引弓迎而射之,曰:「夫薦汝,公也,以汝能當之也。夫仇汝,吾私怨也,不以私怨汝之故擁汝於吾君。」故私怨不入公門。
yī yuē: jiě hú jǔ xíng bó liǔ wèi shàng dǎng shǒu, liǔ wǎng xiè zhī, yuē: zi shì zuì, gǎn bù zài bài? yuē: jǔ zi, gōng yě yuàn zi, sī yě. zi wǎng yǐ, yuàn zi rú chū yě.
一曰:解狐舉邢伯柳為上黨守,柳往謝之,曰:「子釋罪,敢不再拜?」曰:「舉子,公也;怨子,私也。子往矣,怨子如初也。」
zhèng xiàn rén mài tún, rén wèn qí jià. yuē: dào yuǎn rì mù, ān xiá yǔ rǔ.
鄭縣人賣豚,人問其價。曰:「道遠日暮,安暇語汝。」
shuō liù
△說六
fàn wén zi xǐ zhí yán, wǔ zi jī zhī yǐ zhàng: fū zhí yì zhě bù wèi rén suǒ róng, wú suǒ róng zé wēi shēn, fēi tú wēi shēn, yòu jiāng wēi fù.
範文子喜直言,武子擊之以杖:「夫直議者不為人所容,無所容則危身,非徒危身,又將危父。」
zi chǎn zhě, zi guó zhī zǐ yě. zi chǎn zhōng yú zhèng jūn, zi guó qiào nù zhī yuē: fū jiè yì yú rén chén, ér dú zhōng yú zhǔ. zhǔ xián míng, néng tīng rǔ bù míng, jiāng bù rǔ tīng. tīng yǔ bù tīng, wèi kě bì zhī, ér rǔ yǐ lí yú qún chén lí yú qún chén, zé bì wēi rǔ shēn yǐ. fēi tú wēi jǐ yě, yòu qiě wēi fù yě.
子產者,子國之子也。子產忠於鄭君,子國譙怒之曰:「夫介異於人臣,而獨忠於主。主賢明,能聽汝;不明,將不汝聽。聽與不聽,未可必知,而汝已離於群臣;離於群臣,則必危汝身矣。非徒危己也,又且危父也。」
liáng chē xīn wèi yè lìng, qí zǐ wǎng kàn zhī, mù ér hòu, mén bì yīn yú guō ér rù. chē suì yuè qí zú. zhào chéng hóu yǐ wèi bù zī, duó zhī xǐ ér miǎn zhī lìng.
梁車新為鄴令,其姊往看之,暮而後,門閉;因逾郭而入。車遂刖其足。趙成侯以為不茲,奪之璽而免之令。
guǎn zhòng shù fù, zì lǔ zhī qí, dào ér jī kě, guò qǐ wū fēng rén ér qǐ shí. niǎo fēng rén guì ér shí zhī, shén jìng. fēng rén yīn qiè wèi zhòng yuē: shì xìng, jí qí bù sǐ ér yòng qí, jiāng hé bào wǒ? yuē: rú zi zhī yán, wǒ qiě xián zhī yòng, néng zhī shǐ, láo zhī lùn. wǒ hé yǐ bào zi? fēng rén yuàn zhī.
管仲束縛,自魯之齊,道而饑渴,過綺烏封人而乞食。鳥封人跪而食之,甚敬。封人因竊謂仲曰:「適幸,及齊不死而用齊,將何報我?」曰:「如子之言,我且賢之用,能之使,勞之論。我何以報子?」封人怨之。