jīng yī
△经一
yǐ zuì shòu zhū, rén bù yuàn shàng, yuè wēi zuò zi gāo. yǐ gōng shòu shǎng, chén bù dé jūn, dí huáng cāo yòu qì ér chéng xuān. xiāng wáng bù zhī, gù zhāo mǎo wǔ chéng ér lǚ lt shī qiáo gt. shàng bù guò rèn, chén bù wū néng, jí chén jiāng wèi fū shǎo shì zhōu.
以罪受诛,人不怨上,跀危坐子皋。以功受赏,臣不德君,翟璜操右契而乘轩。襄王不知,故昭卯五乘而履<尸桥>。上不过任,臣不诬能,即臣将为夫少室周。
jīng èr
△经二
shì shì ér bù shì xìn, gù dōng guō yá yì guǎn zhòng. shì shù ér bù shì xìn, gù hún xuān fēi wén gōng. gù yǒu shù zhī zhǔ, xìn shǎng yǐ jǐn néng, bì fá yǐ jìn xié, suī yǒu bó xíng, bì děi suǒ lì. jiǎn zhǔ zhī xiāng yáng hǔ, āi gōng wèn" yī zú".
恃势而不恃信,故东郭牙议管仲。恃术而不恃信,故浑轩非文公。故有术之主,信赏以尽能,必罚以禁邪,虽有驳行,必得所利。简主之相阳虎,哀公问“一足“。
jīng sān
△经三
shī chén zhǔ zhī lǐ, zé wén wáng zì lǚ ér jīn. bù yì cháo yàn zhī chù, zé jì sūn zhōng shēn zhuāng ér yù zéi.
失臣主之理,则文王自履而矜。不易朝燕之处,则季孙终身庄而遇贼。
jīng sì
△经四
lì suǒ jìn, jìn suǒ lì, suī shén bù xíng. yù suǒ zuì, huǐ suǒ shǎng, suī yáo bù zhì. fū wèi mén ér bù shǐ rù wěi lì ér bù shǐ jìn, luàn zhī suǒ yǐ chǎn yě. qí hóu bù tīng zuǒ yòu, wèi zhǔ bù tīng yù zhě, ér míng chá qún chén, zé jù bù fèi jīn qián, càn bù yòng bì. xī mén bào qǐng fù zhì yè, zú yǐ zhī zhī. yóu dào yīng ér zhī jīn qiú yǔ yuè wēi zi róng yī. zi chuò zuǒ yòu huà, qù yǐ qū yíng. ān dé wú huán gōng zhī yōu suǒ guān yǔ xuān zhǔ zhī huàn qú mǎ yě?
利所禁,禁所利,虽神不行。誉所罪,毁所赏,虽尧不治。夫为门而不使入委利而不使进,乱之所以产也。齐侯不听左右,魏主不听誉者,而明察群臣,则鉅不费金钱,孱不用璧。西门豹请复治邺,足以知之。犹盗婴儿之矜裘与跀危子荣衣。子绰左右画,去蚁驱蝇。安得无桓公之忧索官与宣主之患臞马也?
jīng wǔ
△经五
chén yǐ bēi jiǎn wèi xíng, zé jué bù zú yǐ guān shǎng chǒng guāng wú jié, zé chén xià qīn bī. shuō zài miáo bēn huáng fēi xiàn bó, kǒng zǐ yì yàn yīng. gù zhòng ní lùn guǎn zhòng yǔ sūn shū áo. ér chū rù zhī róng biàn, yáng hǔ zhī yán jiàn qí chén. ér jiǎn zhǔ zhī yīng rén chén yě shī zhǔ shù. péng dǎng xiāng hè, chén xià de yù, zé rén zhǔ gū qún chén gōng chéng míng jiù jǔ, xià bù xiāng hè, zé rén zhǔ míng. yáng hǔ jiàng wèi zhào wǔ zhī xián jiě hú zhī gōng, ér jiǎn zhǔ yǐ wéi zhǐ jí, fēi suǒ yǐ jiào guó yě.
臣以卑俭为行,则爵不足以观赏;宠光无节,则臣下侵逼。说在苗贲皇非献伯,孔子议晏婴。故仲尼论管仲与孙叔敖。而出入之容变,阳虎之言见其臣。而简主之应人臣也失主术。朋党相和,臣下得欲,则人主孤;群臣功成名就举,下不相和,则人主明。阳虎将为赵武之贤、解狐之公,而简主以为枳棘,非所以教国也。
jīng liù
△经六
gōng shì bēi zé jì zhí yán, sī xíng shèng zé shǎo gōng gōng. shuō zài wén zi zhī zhí yán, wǔ zi zhī yòng zhàng zǐ chǎn zhōng jiàn, zi guó qiáo nù liáng chē yòng fǎ ér chéng hóu shōu xǐ guǎn zhòng yǐ gōng ér guó rén bàng yuàn.
公室卑则忌直言,私行胜则少公功。说在文子之直言,武子之用杖;子产忠谏,子国谯怒;梁车用法而成侯收玺;管仲以公而国人谤怨。
shuō yī
△说一
kǒng zǐ xiāng wèi, dì zǐ zi gāo wèi yù lì, yuè rén zú, suǒ yuè zhě shǒu mén. rén yǒu è kǒng zǐ yú wèi jūn zhě, yuē:" ní yù zuò luàn." wèi jūn yù zhí kǒng zǐ. kǒng zǐ zǒu, dì zǐ jiē táo. zi gāo cóng chū mén, yuè wēi yǐn zhī ér táo zhī mén xià shì zhōng, lì zhuī bù dé. yè bàn, zi gāo wèn yuè wēi yuē:" wú bù néng kuī zhǔ zhī fǎ lìng ér qīn yuè zi zhī zú, shì zi bào chóu zhī shí, ér zi hé gù nǎi kěn táo wǒ? wǒ hé yǐ dé cǐ yú zi?" yuè wēi yuē:" wú duàn zú yě, gù wú zuì dāng zhī, bù kě nài hé. rán fāng gōng zhī yù zhì chén yě, gōng qīng cè fǎ lìng, xiān hòu chén yǐ yán, yù chén zhī miǎn yě shén, ér chén zhī zhī. jí yù jué zuì dìng, gōng cù rán bù yuè, xíng yú yán sè, chén jiàn yòu zhī zhī. fēi sī chén ér rán yě, fū tiān xìng rén xīn gù rán yě. cǐ chén zhī suǒ yǐ yuè ér dé gōng yě."
孔子相卫,弟子子皋为狱吏,刖人足,所跀者守门。人有恶孔子于卫君者,曰:“尼欲作乱。”卫君欲执孔子。孔子走,弟子皆逃。子皋从出门,跀危引之而逃之门下室中,吏追不得。夜半,子皋问跀危曰:“吾不能亏主之法令而亲跀子之足,是子报仇之时,而子何故乃肯逃我?我何以得此于子?”跀危曰:“吾断足也,固吾罪当之,不可奈何。然方公之狱治臣也,公倾侧法令,先后臣以言,欲臣之免也甚,而臣知之。及狱决罪定,公憱然不悦,形于颜色,臣见又知之。非私臣而然也,夫天性仁心固然也。此臣之所以悦而德公也。”
kǒng zǐ yuē:" shàn wèi lì zhě shù dé, bù shàn wèi lì zhě shù yuàn. gài zhě, píng liàng zhě yě lì zhě, píng fǎ zhě yě. zhì guó zhě, bù kě shī píng yě."
孔子曰:“善为吏者树德,不善为吏者树怨。概者,平量者也;吏者,平法者也。治国者,不可失平也。”
tián zǐ fāng cóng qí zhī wèi, wàng dí huáng chéng xuān qí jià chū, fāng yǐ wéi wén hóu yě, yí chē yì lù bì zhī, zé tú dí huáng yě. fāng wèn yuē:" zi xī chéng shì chē yě?" yuē:" jūn móu yù fá zhōng shān, chén jiàn dí jiǎo ér móu guǒ qiě fá zhī, chén jiàn lè yáng ér zhōng shān bá dé zhòng shān, yōu yù zhì zhī, chén jiàn lǐ kè ér zhōng shān zhì shì yǐ jūn cì cǐ chē." fāng yuē:" chǒng zhī chēng gōng shàng báo."
田子方从齐之魏,望翟黄乘轩骑驾出,方以为文侯也,移车异路避之,则徒翟黄也。方问曰:“子奚乘是车也?”曰:“君谋欲伐中山,臣荐翟角而谋果;且伐之,臣荐乐羊而中山拔;得中山,忧欲治之,臣荐李克而中山治;是以君赐此车。”方曰:“宠之称功尚薄。”
qín hán gōng wèi, zhāo mǎo xī shuō ér qín hán bà qí jīng gōng wèi, mǎo dōng shuō ér qí jīng bà. wèi xiāng wáng yǎng zhī yǐ wǔ chéng. mǎo yuē:" bó yí yǐ jiāng jūn zàng yú shǒu yáng shān zhī xià, ér tiān xià yuē:' fū yǐ bó yí zhī xián yǔ qí chēng rén, ér yǐ jiāng jūn zàng, shì shǒu zú bù yǎn yě.' jīn chén bà sì guó zhī bīng, ér wáng nǎi yǔ chén wǔ chéng, cǐ qí chēng gōng, yóu yíng shèng ér lǚ juē."
秦、韩攻魏,昭卯西说而秦、韩罢;齐、荆攻魏,卯东说而齐、荆罢。魏襄王养之以五乘。卯曰:“伯夷以将军葬于首阳山之下,而天下曰:‘夫以伯夷之贤与其称仁,而以将军葬,是手足不掩也。'今臣罢四国之兵,而王乃与臣五乘,此其称功,犹嬴胜而履蹻。”
shǎo shì zhōu zhě, gǔ zhī zhēn lián jié què zhě yě, wèi zhào xiāng zhǔ lì shì. yǔ zhōng mù xú zi jué lì, bù ruò yě, rù yán zhī xiāng zhǔ yǐ zì dài yě. xiāng zhǔ yuē:" zi zhī chù, rén zhī suǒ yù yě, hé wéi yán xú zi yǐ zì dài?" yuē:" chén yǐ lì shì jūn zhě yě. jīn xú zi lì duō chén, chén bù yǐ zì dài yě. kǒng tā rén yán zhī ér wèi zuì yě."
少室周者,古之贞廉洁悫者也,为赵襄主力士。与中牟徐子角力,不若也,入言之襄主以自代也。襄主曰:“子之处,人之所欲也,何为言徐子以自代?”曰:“臣以力事君者也。今徐子力多臣,臣不以自代也。恐他人言之而为罪也。”
yī yuē: shǎo shì zhōu wèi xiāng zhǔ cān chéng, zhì jìn yáng, yǒu lì shì niú zǐ gēng, yǔ jué lì ér bù shèng. zhōu yán yú zhǔ yuē:" zhǔ zhī suǒ yǐ shǐ chén cān chéng zhě, yǐ chén duō lì yě. jīn yǒu duō lì yú chén zhě, yuàn jìn zhī."
一曰:少室周为襄主骖乘,至晋阳,有力士牛子耕,与角力而不胜。周言于主曰:“主之所以使臣骖乘者,以臣多力也。今有多力于臣者,愿进之。“
shuō èr
△说二
qí huán gōng jiāng lì guǎn zhòng, lìng qún chén yuē:" guǎ rén cái jiāng lì guǎn zhòng wèi zhòng fù. shàn zhě rù mén ér zuǒ, bù shàn zhě rù mén ér yòu." dōng guō yá zhōng mén ér lì. gōng yuē: guǎ rén lì guǎn zhòng wèi zhòng fù, lìng yuē' shàn zhě zuǒ, bù shàn zhě yòu.' jīn zi hé wéi zhōng mén ér lì?" yá yuē:" yǐ guǎn zhòng zhī zhì, wèi néng móu tiān xià hū?" gōng yuē:" néng."" yǐ duàn, wèi gǎn xíng dà shì hū?" gōng yuē:" gǎn." yá yuē:" ruò zhī néng móu tiān xià, duàn gǎn xíng dà shì, jūn yīn zhuān shǔ zhī guó bǐng yān. yǐ guǎn zhòng zhī néng, chéng gōng zhī shì yǐ zhì qí guó, dé wú wēi hū?" gōng yuē:" shàn." nǎi lìng xí péng zhì nèi guǎn zhòng zhì wài yǐ xiāng cān.
齐桓公将立管仲,令群臣曰:“寡人才将立管仲为仲父。善者入门而左,不善者入门而右。”东郭牙中门而立。公曰:寡人立管仲为仲父,令曰‘善者左,不善者右。'今子何为中门而立?”牙曰:“以管仲之智,为能谋天下乎?”公曰:“能。”“以断,为敢行大事乎?”公曰:“敢。”牙曰:“若知能谋天下,断敢行大事,君因专属之国柄焉。以管仲之能,乘公之势以治齐国,得无危乎?”公曰:“善。”乃令隰朋治内、管仲治外以相参。
jìn wén gōng chū wáng, jī zhèng qiè hú cān ér cóng, mí ér shī dào, yǔ gōng xiāng shī, jī ér dào qì, qǐn è ér bù gǎn shí. jí wén gōng fǎn guó, jǔ bīng gōng yuán, kè ér bá zhī. wén gōng yuē:" fū qīng rěn jī něi zhī huàn ér bì quán hú cān, shì jiāng bù yǐ yuán pàn." nǎi jǔ yǐ wéi yuán lìng. dài fū hún xuān wén ér fēi zhī, yuē:" yǐ bù dòng hú cān zhī gù, hù qí bù yǐ yuán pàn yě, bù yì wú shù hū?" gù míng zhǔ zhě, bù shì qí bù wǒ pàn yě, shì wú bù kě pàn yě bù shì qí bù wǒ qī yě, shì wú bù kě qī yě.
晋文公出亡,箕郑挈壶餐而从,迷而失道,与公相失,饥而道泣,寝饿而不敢食。及文公反国,举兵攻原,克而拔之。文公曰:“夫轻忍饥馁之患而必全壶餐,是将不以原叛。”乃举以为原令。大夫浑轩闻而非之,曰:“以不动壶餐之故,怙其不以原叛也,不亦无术乎?”故明主者,不恃其不我叛也,恃吾不可叛也;不恃其不我欺也,恃吾不可欺也。
yáng hǔ yì yuē:" zhǔ xián míng, zé xī xīn yǐ shì zhī bù xiào, zé shì jiān ér shì zhī." zhú yú lǔ, yí yú qí, zǒu ér zhī zhào, zhào jiǎn zhǔ yíng ér xiāng zhī. zuǒ yòu yuē:" hǔ shàn qiè rén guó zhèng, hé gù xiāng yě?" jiǎn zhǔ yuē:" yáng hǔ wù qǔ zhī, wǒ wù shǒu zhī." suì zhí shù ér yù zhī. yáng hǔ bù gǎn wéi fēi, yǐ shàn shì jiǎn zhǔ, xìng zhǔ zhī qiáng, jī zhì yú bà yě.
阳虎议曰:“主贤明,则悉心以事之;不肖,则饰奸而试之。”逐于鲁,疑于齐,走而之赵,赵简主迎而相之。左右曰:“虎善窃人国政,何故相也?”简主曰:“阳虎务取之,我务守之。”遂执术而御之。阳虎不敢为非,以善事简主,兴主之强,几至于霸也。
lǔ āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē:" wú wén gǔ zhě yǒu kuí yī zú, qí guǒ xìn yǒu yī zú hū?" kǒng zǐ duì yuē:" bù yě, kuí fēi yī zú yě. kuí zhě fèn lì ě xīn, rén duō bù shuō xǐ yě. suī rán, qí suǒ yǐ dé miǎn yú rén hài zhě, yǐ qí xìn yě. rén jiē yuē:' dú cǐ yī, zú yǐ.' kuí fēi yī zú yě, yī ér zú yě." āi gōng yuē:" shěn ér shì, gù zú yǐ."
鲁哀公问于孔子曰:“吾闻古者有夔一足,其果信有一足乎?”孔子对曰:“不也,夔非一足也。夔者忿戾恶心,人多不说喜也。虽然,其所以得免于人害者,以其信也。人皆曰:‘独此一,足矣。'夔非一足也,一而足也。”哀公曰:“审而是,固足矣。”
yī yuē: āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē:" wú wén kuí yī zú, xìn hū?:" yuē:" kuí, rén yě, hé gù yě zú? bǐ qí wú tā yì, ér dú tōng yú shēng. yáo yuē:' kuí yī ér zú yǐ.' shǐ wéi lè zhèng. gù jūn zǐ yuē:' kuí yǒu yī, zú. fēi yī zú yě."
一曰:哀公问于孔子曰:“吾闻夔一足,信乎?:”曰:“夔,人也,何故也足?彼其无他异,而独通于声。尧曰:‘夔一而足矣。'使为乐正。故君子曰:‘夔有一,足。非一足也。”
shuō sān
△说三
wén wáng fá chóng, zhì fèng huáng xū, wà xì jiě, yīn zì jié. tài gōng wàng yuē:" hé wéi yě?" wáng yuē:" shàng, jūn yǔ chù jiē qí shī zhōng, jiē qí yǒu xià, jǐn qí shǐ yě. jīn jiē xiān jūn zhī chén, gù wú kě shǐ yě."
文王伐崇,至凤黄虚,袜系解,因自结。太公望曰:“何为也?”王曰:“上,君与处皆其师;中,皆其友;下,尽其使也。今皆先君之臣,故无可使也。”
yī yuē: jìn wén gōng yǔ chǔ zhàn, zhì huáng fèng zhī líng, lǚ xì jiě, yīn zì jié zhī. zuǒ yòu yuē:" bù kě yǐ shǐ rén hū?" gōng yuē:" wú wén: shàng, jūn suǒ yǔ jū, jiē qí suǒ wèi yě zhōng, jūn zhī suǒ yǔ jū, jiē qí suǒ ài yě xià, jūn zhī suǒ yǔ jū, jiē qí suǒ wǔ yě. guǎ rén suī bù xiào, xiān jūn zhī rén jiē zài, shì yǐ nán zhī yě."
一曰:晋文公与楚战,至黄凤之陵,履系解,因自结之。左右曰:“不可以使人乎?”公曰:“吾闻:上,君所与居,皆其所畏也;中,君之所与居,皆其所爱也;下,君之所与居,皆其所侮也。寡人虽不肖,先君之人皆在,是以难之也。”
jì sūn hǎo shì, zhōng shēn zhuāng, jū chǔ yī fú cháng rú cháo qiān. ér jì sūn shì xiè, yǒu guò shī, ér bù néng zhǎng wèi yě. gù kè yǐ wéi yàn yì yǐ, xiāng yǔ yuàn zhī, suì shā jì sūn. gù jūn zǐ qù tài qù shén.
季孙好士,终身庄,居处衣服常如朝迁。而季孙适懈,有过失,而不能长为也。故客以为厌易已,相与怨之,遂杀季孙。故君子去泰去甚。
yī yuē: nán gōng jìng zi wèn yán zhuō jù yuē:" jì sūn yǎng kǒng zǐ zhī tú, suǒ cháo fú yǔ zuò zhě yǐ shí shù, ér yù zéi, hé yě?" yuē:" xī zhōu chéng wáng jìn yōu zhū rú yǐ chěng qí yì, ér yǔ jūn zǐ duàn shì, shì néng chéng qí yù yú tiān xià. jīn jì sūn yǎng kǒng zǐ zhī tú, suǒ cháo fú ér yǔ zuò zhě yǐ shí shù, ér yǔ yōu zhū rú duàn shì, shì yǐ yù zéi. gù yuē: bù zài suǒ yǔ jū, zài suǒ yǔ móu yě."
一曰:南宫敬子问颜涿聚曰:“季孙养孔子之徒,所朝服与坐者以十数,而遇贼,何也?”曰:“昔周成王近优侏儒以逞其意,而与君子断事,是能成其欲于天下。今季孙养孔子之徒,所朝服而与坐者以十数,而与优侏儒断事,是以遇贼。故曰:不在所与居,在所与谋也。”
kǒng zǐ shì zuò yú lǔ āi gōng, āi gōng cì zhī táo yǔ shǔ. āi gōng yuē:" qǐng yòng." zhòng ní xiān fàn shǔ ér hòu dàn táo, zuǒ yòu jiē yǎn kǒu ér xiào. āi gōng yuē:" shǔ zhě, fēi fàn zhī yě, yǐ xuě táo yě." zhòng ní duì yuē:" qiū zhī zhī yǐ. fū shǔ zhě, wǔ gǔ zhī zhǎng yě, jì xiān wáng wèi shèng. guǒ luǒ yǒu liù, ér táo wéi xià, jì xiān wáng bù dé rù miào. qiū zhī wén yě, jūn zǐ jiàn xuě guì, bù wén yǐ guì xuě jiàn. jīn yǐ wǔ gǔ zhī zhǎng xuě guǒ luǒ zhī xià, shì yǐ shàng xuě xià yě. qiū yǐ wéi fáng yì, gù bù gǎn yǐ xiān yú zōng miào zhī shèng yě."
孔子侍坐于鲁哀公,哀公赐之桃与黍。哀公曰:“请用。”仲尼先饭黍而后啖桃,左右皆掩口而笑。哀公曰:“黍者,非饭之也,以雪桃也。”仲尼对曰:“丘知之矣。夫黍者,五谷之长也,祭先王为盛。果蓏有六,而桃为下,祭先王不得入庙。丘之闻也,君子贱雪贵,不闻以贵雪贱。今以五谷之长雪果蓏之下,是以上雪下也。丘以为妨义,故不敢以先于宗庙之盛也。”
jiǎn zhǔ wèi zuǒ yòu:" chē xí tài měi. fū guān suī jiàn, tóu bì dài zhī lǚ suī guì, zú bì lǚ zhī. jīn chē xí rú cǐ, tài měi, wú jiāng hé lt shī qiáo gt yǐ lǚ zhī? fū měi xià ér hào shàng, fáng yì zhī běn yě." fèi zhòng shuō zhòu yuē:" xī bó chāng xián, bǎi xìng yuè zhī, zhū hòu fù yān, bù kě bù zhū bù zhū, bì wèi yīn huò." zhòu yuē:" zi yán, yì zhǔ, hé kě zhū?" fèi zhòng yuē:" guān suī chuān bì, bì dài yú tóu lǚ suī wǔ cǎi, bì jiàn zhī yú dì. jīn xī bó chāng, rén chén yě, xiū yì ér rén xiàng zhī, zú wèi tiān xià huàn, qí bì chāng hū! rén rén bù yǐ qí xián wèi qí zhǔ, fēi kě bù zhū yě. qiě zhǔ ér zhū chén, yān yǒu guò?" zhòu yuē:" fū rén yì zhě, shàng suǒ yǐ quàn xià yě. jīn chāng hǎo rén yì, zhū zhī bù kě." sān shuō bù yòng, gù wáng.
简主谓左右:“车席泰美。夫冠虽贱,头必戴之;屡虽贵,足必履之。今车席如此,太美,吾将何<尸桥>以履之?夫美下而耗上,妨义之本也。”费仲说纣曰:“西伯昌贤,百姓悦之,诸候附焉,不可不诛;不诛,必为殷祸。”纣曰:“子言,义主,何可诛?”费仲曰:“冠虽穿弊,必戴于头;履虽五采,必践之于地。今西伯昌,人臣也,修义而人向之,卒为天下患,其必昌乎!人人不以其贤为其主,非可不诛也。且主而诛臣,焉有过?”纣曰:“夫仁义者,上所以劝下也。今昌好仁义,诛之不可。”三说不用,故亡。
qí xuān wáng wèn kuāng qiàn yuē:" rú zhě bó hū?" yuē:" bù yě." wáng yuē:" hé yě?" kuāng qiàn duì yuē:" bó zhě guì xiāo, shèng zhě bì shā xiāo. shā xiāo zhě, shì shā suǒ guì yě. rú zhě yǐ wéi hài yì, gù bù bó yě." yòu wèn yuē:" rú zhě yì hū?" yuē:" bù yě. yì zhě, cóng xià hài yú shàng zhě yě, shì cóng xià shāng jūn yě, rú zhě yǐ wéi hài yì, gù bù yì." yòu wèn:" rú zhě gǔ sè hū:" yuē:" bù yě. fū sè yǐ xiǎo xián wèi dà shēng, yǐ dà xián wèi xiǎo shēng, shì dà xiǎo yì xù, guì jiàn yì wèi, rú zhě yǐ wéi hài yì, gù bù gǔ yě." xuān wáng yuē:" shàn." zhòng ní yuē:" yǔ qí shǐ mín chǎn xià yě, níng shǐ mín chǎn shàng."
齐宣王问匡倩曰:“儒者博乎?”曰:“不也。”王曰:“何也?”匡倩对曰:“博者贵枭,胜者必杀枭。杀枭者,是杀所贵也。儒者以为害义,故不博也。”又问曰:“儒者弋乎?”曰:“不也。弋者,从下害于上者也,是从下伤君也,儒者以为害义,故不弋。”又问:“儒者鼓瑟乎:“曰:“不也。夫瑟以小弦为大声,以大弦为小声,是大小易序,贵贱易位,儒者以为害义,故不鼓也。”宣王曰:“善。”仲尼曰:“与其使民谄下也,宁使民谄上。”
shuō sì
△说四
jù zhě, qí zhī jū shì càn zhě, wèi zhī jū shì. qí wèi zhī jūn bù míng, bù néng qīn zhào jìng nèi, ér tīng zuǒ yòu zhī yán, gù èr zi fèi jīn bì ér qiú rù shì yě.
钜者,齐之居士;孱者,魏之居士。齐、魏之君不明,不能亲照境内,而听左右之言,故二子费金璧而求入仕也。
xī mén bào wèi yè lìng, qīng kè jié yù, qiū háo zhī duān wú sī lì yě, ér shén jiǎn zuǒ yòu. zuǒ yòu yīn xiāng yǔ bǐ zhōu ér è zhī. jū qī nián, shàng jì, jūn shōu qí xǐ. bào zì qǐng yuē:" chén xī zhě bù zhī suǒ yǐ zhì yè, jīn chén dé yǐ, yuán qǐng xǐ fù yǐ zhì yè. bù dàng, qǐng fú fǔ zhì zhī zuì." wén hòu bù rěn ér fù yǔ zhī. bào yīn zhòng liǎn bǎi xìng, jí shì zuǒ yòu. qī nián, shàng jì, wén hòu yíng ér bài zhī. bào duì yuē:" wǎng nián chén wèi jūn zhì yè, ér jūn duó chén xǐ jīn chén wèi zuǒ yòu zhì yè, ér jūn bài chén. chén bù néng zhì yǐ." suì nà xǐ ér qù. wén hòu bù shòu, yuē:" guǎ rén nǎng bù zhī zi, jīn zhī yǐ. yuàn zi miǎn wèi guǎ rén zhì zhī." suì bù shòu.
西门豹为鄴令,清克洁欲,秋毫之端无私利也,而甚简左右。左右因相与比周而恶之。居期年,上计,君收其玺。豹自请曰:“臣昔者不知所以治鄴,今臣得矣,原请玺复以治鄴。不当,请伏斧锧之罪。”文候不忍而复与之。豹因重敛百姓,急事左右。期年,上计,文候迎而拜之。豹对曰:“往年臣为君治鄴,而君夺臣玺;今臣为左右治鄴,而君拜臣。臣不能治矣。”遂纳玺而去。文候不受,曰:“寡人曩不知子,今知矣。愿子勉为寡人治之。”遂不受。
qí yǒu gǒu dào zhī zǐ, yǔ yuè wēi zi xì ér xiāng kuā. dào zǐ yuē:" wú fù zhī qiú dú yǒu wěi." wēi zǐ yuē:" wú fù dú dōng bù shī kù."
齐有狗盗之子,与刖危子戏而相夸。盗子曰:“吾父之裘独有尾。”危子曰:“吾父独冬不失裤。”
zi chuò yuē:" rén mò néng zuǒ huà fāng ér yòu huà yuán yě. yǐ ròu qù yǐ yǐ yù duō, yǐ yú qū yíng yíng yù zhì."
子绰曰:“人莫能左画方而右画圆也。以肉去蚁蚁愈多,以鱼驱蝇蝇愈至。”
huán gōng wèi guǎn zhòng yuē:" guān shǎo ér suǒ zhě zhòng, guǎ rén yōu zhī." guǎn zhòng yuē:" jūn wú tīng zuǒ yòu zhī qǐng, yīn néng ér shòu lù, lù gōng ér yǔ guān, zé mò gǎn suǒ guān. jūn hé huàn yān?"
桓公谓管仲曰:“官少而索者众,寡人忧之。”管仲曰:“君无听左右之请,因能而受禄,禄功而与官,则莫敢索官。君何患焉?”
hán xuān zǐ yuē:" wú mǎ shū sù duō yǐ, shén qú, hé yě? guǎ rén huàn zhī." zhōu shì duì yuē:" shǐ zōu jǐn sù yǐ shí, suī wú féi, bù kě de yě. míng wéi duō yǔ zhī, qí shí shǎo, suī wú qú, yì bù kě de yě. zhǔ bù shěn qí qíng shí, zuò ér huàn zhī, mǎ yóu bù féi yě."
韩宣子曰:“吾马菽粟多矣,甚臞,何也?寡人患之。”周市对曰:“使驺尽粟以食,虽无肥,不可得也。名为多与之,其实少,虽无臞,亦不可得也。主不审其情实,坐而患之,马犹不肥也。”
huán gōng wèn zhì lì yú guǎn zhòng, guǎn zhòng yuē:" biàn chá yú cí, qīng jié yú huò, xí rén qíng, yí wú bù rú xián shāng, qǐng lì yǐ wéi dà lǐ. dēng jiàng sù, yǐ míng lǐ dài bīn, chén bù rú xí péng, qǐng lì yǐ wéi dà xíng. kěn cǎo chuàng yì, pì dì shēng sù, chén bù rú níng qī, qǐng yǐ wéi dà tián. sān jūn jì chéng zhèn, shǐ shì shì sǐ rú guī, chén bù rú gōng zǐ chéng fù, qǐng yǐ wéi dà sī mǎ. fàn yán jí jiàn, chén bù rú dōng guō yá, qǐng lì yǐ wéi jiàn chén. zhì qí, cǐ wǔ zǐ zú yǐ jiāng yù bà wáng, yí wú zài cǐ."
桓公问置吏于管仲,管仲曰:“辩察于辞,清洁于货,习人情,夷吾不如弦商,请立以为大理。登降肃,以明礼待宾,臣不如隰朋,请立以为大行。垦草创邑,辟地生粟,臣不如宁戚,请以为大田。三军既成阵,使士视死如归,臣不如公子成父,请以为大司马。犯颜极谏,臣不如东郭牙,请立以为谏臣。治齐,此五子足矣;将欲霸王,夷吾在此。”
shuō wǔ
△说五
mèng xiàn bó xiāng jìn, táng xià shēng huò lí, mén wài zhǎng jīng jí, shí bù èr wèi, zuò bù chóng xí, jìn wú yī bó zhī qiè, jū bù sù mǎ, chū bù cóng chē. shū xiàng wén zhī, yǐ gào miáo bēn huáng. bēn huáng fēi zhī yuē:" shì chū zhǔ zhī jué lù yǐ fù xià yě."
孟献伯相晋,堂下生藿藜,门外长荆棘,食不二味,坐不重席,晋无衣帛之妾,居不粟马,出不从车。叔向闻之,以告苗贲皇。贲皇非之曰:“是出主之爵禄以付下也。”
yī yuē: yú xiàn bó bài shàng qīng, shū xiàng wǎng hè, mén yǒu yù mǎ bù shí hé. xiàng yuē:" zi wú èr mǎ èr yǔ, hé yě?" xiàn bó yuē:" wú guān guó rén shàng yǒu jī sè, shì yǐ bù mò mǎ bān bái zhě duō yǐ tú xíng, gù bù èr yú." xiàng yuē:" wú shǐ hè zi zhī bài qīng, jīn hè zi zhī jiǎn yě." xiàng chū, yǔ miáo bēn huáng yuē:" zhù wú hè xiàn bó zhī jiǎn yě." miáo zǐ yuē:" hé hè yān? fū jué lù qí zhāng, suǒ yǐ yì gōng fá, bié xián bù xiào yě. gù jìn guó zhī fǎ, shàng dài fū èr yú èr chéng, zhōng dài fū èr yú yī chéng, xià dài fū zhuān chéng, cǐ míng děng jí yě. qiě fú qīng bì yǒu jūn shì, shì gù xiū chē mǎ, bǐ zú chéng, yǐ bèi róng shì. yǒu nán, zé yǐ bèi bù yú píng yí, zé yǐ gěi cháo shì. jīn luàn jìn guó zhī zhèng, fá bù yú zhī bèi, yǐ chéng jié, yǐ jié sī míng, xiàn bó zhī jiǎn yě kě yǔ? yòu hé hè?"
一曰:盂献伯拜上卿,叔向往贺,门有御马不食禾。向曰:“子无二马二与,何也?”献伯曰:“吾观国人尚有饥色,是以不秣马;班白者多以徒行,故不二舆。”向曰:“吾始贺子之拜卿,今贺子之俭也。”向出,语苗贲皇曰:“助吾贺献伯之俭也。”苗子曰:“何贺焉?夫爵禄旗章,所以异功伐,别贤不肖也。故晋国之法,上大夫二舆二乘,中大夫二舆一乘,下大夫专乘,此明等级也。且夫卿必有军事,是故修车马,比卒乘,以备戎事。有难,则以备不虞;平夷,则以给朝事。今乱晋国之政,乏不虞之备,以成节,以洁私名,献伯之俭也可与?又何贺?”
guǎn zhòng xiāng qí, yuē:" chén guì yǐ, rán ér chén pín." huán gōng yuē:" shǐ zi yǒu sān guī zhī jiā." yuē:" chén fù yǐ, rán ér chén bēi." huán gōng shǐ lì yú gāo guó zhī shàng. yuē:" chén zūn yǐ, rán ér chén shū." nǎi lì wèi zhòng fù. kǒng zǐ wén ér fēi zhī yuē:" tài chǐ bī shàng."
管仲相齐,曰:“臣贵矣,然而臣贫。”桓公曰:“使子有三归之家。”曰:“臣富矣,然而臣卑。”桓公使立于高、国之上。曰:“臣尊矣,然而臣疏。”乃立为仲父。孔子闻而非之曰:“泰侈逼上。”
yī yuē: guǎn zhòng fù chū, zhū gài qīng yī, zhì gǔ ér guī, tíng yǒu chén dǐng, jiā yǒu sān dǐng. kǒng zǐ yuē:" liáng dài fū yě, qí chǐ bī shàng."
一曰:管仲父出,硃盖青衣,置鼓而归,庭有陈鼎,家有三鼎。孔子曰:“良大夫也,其侈逼上。”
sūn shū áo xiāng chǔ, zhàn chē pìn mǎ, lì bǐng cài gēng, kū yú zhī shàn, dōng gāo qiú, xià gé yī, miàn yǒu jī sè, zé liáng dài fū yě. qí jiǎn bī xià.
孙叔敖相楚,栈车牝马,粝饼菜羹,枯鱼之膳,冬羔裘,夏葛衣,面有饥色,则良大夫也。其俭逼下。
yáng hǔ qù qí zǒu zhào, jiǎn zhǔ wèn yuē:" wú wén zi shàn shù rén." hǔ yuē:" chén jū lǔ, shù sān rén, jiē wèi lìng yǐn jí hǔ dǐ zuì yú lǔ, jiē sōu suǒ yú hǔ yě. chén jū qí, jiàn sān rén, yī rén dé jìn wáng, yī rén wéi xiàn lìng, yī rén wéi hòu lì jí chén dé zuì, jìn wáng zhě bú jiàn chén, xiàn lìng zhě yíng chén zhí fù, hòu lì zhě zhuī chén zhì jìng shàng, bù jí ér zhǐ. hǔ bù shàn shù rén.," zhǔ fǔ ér xiào yuē:" fū shù zhā lí jú yòu zhě, shí zhī zé gān, xiù zhī zé xiāng shù zhǐ jí zhě, chéng ér cì rén. gù jūn zǐ shèn suǒ shù."
阳虎去齐走赵,简主问曰:“吾闻子善树人。”虎曰:“臣居鲁,树三人,皆为令尹;及虎抵罪于鲁,皆搜索于虎也。臣居齐,荐三人,一人得近王,一人为县令,一人为候吏;及臣得罪,近王者不见臣,县令者迎臣执缚,候吏者追臣至境上,不及而止。虎不善树人。,“主俯而笑曰:“夫树柤梨橘柚者,食之则甘,嗅之则香;树枳棘者,成而刺人。故君子慎所树。”
zhōng mù wú lìng, jìn píng gōng wèn zhào wǔ yuē:" zhōng mù, sān guó zhī gǔ gōng, hán dān zhī jiān bì, guǎ rén yù de qí liáng lìng yě, shuí shǐ ér kě?" wǔ yuē:" xíng bó zi kě." gōng yuē:" fēi zi zhī chóu yě?" yuē:" sī chóu bù rù gōng mén." gōng yòu wèn yuē:" zhōng fǔ zhī lìng, shuí shǐ ér kě?" yuē:" chén zǐ kě." gù yuē:" wài jǔ bù bì chóu, nèi jǔ bù bì zi." zhào wǔ suǒ jiàn sì shí liù rén yú qí jūn, jí wǔ sǐ, gè jiù bīn wèi, qí wú sī dé ruò cǐ yě.
中牟无令,晋平公问赵武曰:“中牟,三国之股肱,邯郸之肩髀,寡人欲得其良令也,谁使而可?”武曰:“邢伯子可。”公曰:“非子之仇也?”曰:“私仇不入公门。”公又问曰:“中府之令,谁使而可?”曰:“臣子可。”故曰:“外举不避仇,内举不避子。”赵武所荐四十六人于其君,及武死,各就宾位,其无私德若此也。
píng gōng wèn shū xiàng yuē:" qún chén shú xián?" yuē:" zhào wǔ." gōng yuē:" zi dǎng yú shī rén." xiàng yuē:" wǔ lì rú bù shèng yī, yán rú bù chū kǒu, rán suǒ jǔ shì yě shù shí rén, jiē dé qí yì, ér gōng jiā shén lài zhī. kuàng wǔ zi zhī shēng yě bù lì yú jiā, sǐ bù tuō yú gū, chén gǎn yǐ wéi xián yě."
平公问叔向曰:“群臣孰贤?”曰:“赵武。”公曰:“子党于师人。”向曰:“武立如不胜衣,言如不出口,然所举士也数十人,皆得其意,而公家甚赖之。况武子之生也不利于家,死不托于孤,臣敢以为贤也。”
jiě hú jiàn qí chóu yú jiǎn zhǔ yǐ wéi xiāng. qí chóu yǐ wéi qiě xìng shì jǐ yě, nǎi yīn zhù bài xiè. hú nǎi yǐn gōng yíng ér shè zhī, yuē:" fū jiàn rǔ, gōng yě, yǐ rǔ néng dāng zhī yě. fū chóu rǔ, wú sī yuàn yě, bù yǐ sī yuàn rǔ zhī gù yōng rǔ yú wú jūn." gù sī yuàn bù rù gōng mén.
解狐荐其仇于简主以为相。其仇以为且幸释己也,乃因住拜谢。狐乃引弓迎而射之,曰:“夫荐汝,公也,以汝能当之也。夫仇汝,吾私怨也,不以私怨汝之故拥汝于吾君。”故私怨不入公门。
yī yuē: jiě hú jǔ xíng bó liǔ wèi shàng dǎng shǒu, liǔ wǎng xiè zhī, yuē:" zi shì zuì, gǎn bù zài bài?" yuē:" jǔ zǐ, gōng yě yuàn zi, sī yě. zi wǎng yǐ, yuàn zi rú chū yě."
一曰:解狐举邢伯柳为上党守,柳往谢之,曰:“子释罪,敢不再拜?”曰:“举子,公也;怨子,私也。子往矣,怨子如初也。”
zhèng xiàn rén mài tún, rén wèn qí jià. yuē:" dào yuǎn rì mù, ān xiá yǔ rǔ."
郑县人卖豚,人问其价。曰:“道远日暮,安暇语汝。”
shuō liù
△说六
fàn wén zi xǐ zhí yán, wǔ zi jī zhī yǐ zhàng:" fū zhí yì zhě bù wéi rén suǒ róng, wú suǒ róng zé wēi shēn, fēi tú wēi shēn, yòu jiāng wēi fù."
范文子喜直言,武子击之以杖:“夫直议者不为人所容,无所容则危身,非徒危身,又将危父。”
zǐ chǎn zhě, zi guó zhī zǐ yě. zǐ chǎn zhōng yú zhèng jūn, zi guó qiáo nù zhī yuē:" fū jiè yì yú rén chén, ér dú zhōng yú zhǔ. zhǔ xián míng, néng tīng rǔ bù míng, jiāng bù rǔ tīng. tīng yǔ bù tīng, wèi kě bì zhī, ér rǔ yǐ lí yú qún chén lí yú qún chén, zé bì wēi rǔ shēn yǐ. fēi tú wēi jǐ yě, yòu qiě wēi fù yě."
子产者,子国之子也。子产忠于郑君,子国谯怒之曰:“夫介异于人臣,而独忠于主。主贤明,能听汝;不明,将不汝听。听与不听,未可必知,而汝已离于群臣;离于群臣,则必危汝身矣。非徒危己也,又且危父也。”
liáng chē xīn wèi yè lìng, qí zǐ wǎng kàn zhī, mù ér hòu, mén bì yīn yú guō ér rù. chē suì yuè qí zú. zhào chéng hóu yǐ wéi bù zī, duó zhī xǐ ér miǎn zhī lìng.
梁车新为邺令,其姊往看之,暮而后,门闭;因逾郭而入。车遂刖其足。赵成侯以为不兹,夺之玺而免之令。
guǎn zhòng shù fù, zì lǔ zhī qí, dào ér jī kě, guò qǐ wū fēng rén ér qǐ shí. niǎo fēng rén guì ér shí zhī, shén jìng. fēng rén yīn qiè wèi zhòng yuē:" shì xìng, jí qí bù sǐ ér yòng qí, jiāng hé bào wǒ?" yuē:" rú zi zhī yán, wǒ qiě xián zhī yòng, néng zhī shǐ, láo zhī lùn. wǒ hé yǐ bào zǐ?" fēng rén yuàn zhī.
管仲束缚,自鲁之齐,道而饥渴,过绮乌封人而乞食。鸟封人跪而食之,甚敬。封人因窃谓仲曰:“适幸,及齐不死而用齐,将何报我?”曰:“如子之言,我且贤之用,能之使,劳之论。我何以报子?”封人怨之。