wén gǔ zhī shàn yòng rén zhě, bì xún tiān shùn rén ér míng shǎng fá. xún tiān, zé yòng lì guǎ ér gōng lì shùn rén, zé xíng fá shěng ér lìng xíng míng shǎng fá, zé bó yí dào zhí bù luàn. rú cǐ, zé bái hēi fēn yǐ. zhì guó zhī chén, xiào gōng yú guó yǐ lǚ wèi, jiàn néng yú guān yǐ shòu zhí, jǐn lì yú quán héng yǐ rèn shì. rén chén jiē yí qí néng, shèng qí guān, qīng qí rèn, ér mò huái yú lì yú xīn, mò fù jiān guān zhī zé yú jūn. gù nèi wú fú yuàn zhī luàn, wài wú mǎ fú zhī huàn. míng jūn shǐ shì bù xiāng gān, gù mò sòng shǐ shì bù jiān guān, gù jì zhǎng shǐ rén bù tóng gōng, gù mò zhēng. zhēng sòng zhǐ, jì zhǎng lì, zé qiáng ruò bù hú lì, bīng tàn bù hé xíng, tiān xià mò de xiāng shāng, zhì zhī zhì yě.
聞古之善用人者,必循天順人而明賞罰。循天,則用力寡而功立;順人,則刑罰省而令行;明賞罰,則伯夷、盜跖不亂。如此,則白黑分矣。治國之臣,效功於國以履位,見能於官以受職,盡力於權衡以任事。人臣皆宜其能,勝其官,輕其任,而莫懷餘力於心,莫負兼官之責於君。故內無伏怨之亂,外無馬服之患。明君使事不相干,故莫訟;使士不兼官,故技長;使人不同功,故莫爭。爭訟止,技長立,則強弱不觳力,冰炭不合形,天下莫得相傷,治之至也。
shì fǎ shù ér xīn zhì, yáo bù néng zhèng yī guó, qù guī jǔ ér wàng yì dù, xī zhòng bù néng chéng yī lún fèi chǐ cùn ér chà duǎn zhǎng, wáng ěr bù néng bàn zhōng. shǐ zhōng zhǔ shǒu fǎ shù, zhuō jiàng shǒu guī jǔ chǐ cùn, zé wàn bù shī yǐ. jūn rén zhě néng qù xián qiǎo zhī suǒ bù néng, shǒu zhōng zhuō zhī suǒ wàn bù shī, zé rén lì jǐn ér gōng míng lì.
釋法術而心治,堯不能正一國,去規矩而妄意度,奚仲不能成一輪;廢尺寸而差短長,王爾不能半中。使中主守法術,拙匠守規矩尺寸,則萬不失矣。君人者能去賢巧之所不能,守中拙之所萬不失,則人力盡而功名立。
míng zhǔ lì kě wèi zhī shǎng, shè kě bì zhī fá. gù xián zhě quàn shǎng ér bù jiàn zi xū zhī huò, bù xiào zhě shǎo zuì ér bù jiàn yǔ pōu bèi, huāng zhě chù píng ér bù yù shēn gǔ, yú zhě shǒu jìng ér bù xiàn xiǎn wēi. rú cǐ, zé shàng xià zhī ēn jié yǐ. gǔ zhī rén yuē: qí xīn nán zhī, xǐ nù nán zhōng yě. gù yǐ biǎo shì mù, yǐ gǔ yǔ ěr, yǐ fǎ jiào xīn. jūn rén zhě shì sān yì zhī shù ér xíng yī nán zhī zhī xīn, rú cǐ, zé nù jī yú shàng ér yuàn jī yú xià. yǐ jī nù ér yù jī yuàn, zé liǎng wēi yǐ. míng zhǔ zhī biǎo yì jiàn, gù yuē lì qí jiào yì zhī, gù yán yòng qí fǎ yì wèi, gù lìng xíng. sān zhě lì ér shàng wú sī xīn, zé xià de xún fǎ ér zhì, wàng biǎo ér dòng, suí shéng ér duàn, yīn zǎn ér fèng. rú cǐ, zé shàng wú sī wēi zhī dú, ér xià wú yú zhuō zhī zhū. gù shàng jū míng ér shǎo nù, xià jǐn zhōng ér shǎo zuì.
明主立可為之賞,設可避之罰。故賢者勸賞而不見子胥之禍,不肖者少罪而不見傴剖背,肓者處平而不遇深谷,愚者守靜而不陷險危。如此,則上下之恩結矣。古之人曰:「其心難知,喜怒難中也。」故以表示目,以鼓語耳,以法教心。君人者釋三易之數而行一難知之心,如此,則怒積於上而怨積於下。以積怒而御積怨,則兩危矣。明主之表易見,故約立;其教易知,故言用;其法易為,故令行。三者立而上無私心,則下得循法而治,望表而動,隨繩而斷,因攢而縫。如此,則上無私威之毒,而下無愚拙之誅。故上居明而少怒,下盡忠而少罪。
wén zhī yuē: jǔ shì wú huàn zhě, yáo bù de yě. ér shì wèi cháng wú shì yě. jūn rén zhě bù qīng jué lù, bù yì fù guì, bù kě yǔ jiù wēi guó. gù míng zhǔ lì lián chǐ, zhāo rén yì. xī zhě jiè zǐ tuī wú jué lù ér yì suí wén gōng, bù rěn kǒu fù ér rén gē qí jī, gù rén zhǔ jié qí dé, shū tú zhe qí míng. rén zhǔ lè hū shǐ rén yǐ gōng jǐn lì, ér kǔ hū yǐ sī duó wēi rén chén ān hū yǐ néng shòu zhí, ér kǔ hū yǐ yī fù èr. gù míng zhǔ chú rén chén zhī suǒ kǔ, ér lì rén zhǔ zhī suǒ lè. shàng xià zhī lì, mò zhǎng yú cǐ. bù chá sī mén zhī nèi, qīng lǜ zhòng shì, hòu zhū báo zuì, jiǔ yuàn xì guò, zhǎng wǔ tōu kuài, shù yǐ dé zhuī huò, shì duàn shǒu ér xù yǐ yù yě, gù shì yǒu yì shēn zhī huàn.
聞之曰:「舉事無患者,堯不得也。」而世未嘗無事也。君人者不輕爵祿,不易富貴,不可與救危國。故明主厲廉恥,招仁義。昔者介子推無爵祿而義隨文公,不忍口腹而仁割其肌,故人主結其德,書圖著其名。人主樂乎使人以公盡力,而苦乎以私奪威;人臣安乎以能受職,而苦乎以一負二。故明主除人臣之所苦,而立人主之所樂。上下之利,莫長於此。不察私門之內,輕慮重事,厚誅薄罪,久怨細過,長侮偷快,數以德追禍,是斷手而續以玉也,故世有易身之患。
rén zhǔ lì nán wèi ér zuì bù jí, zé sī yuàn shēng rén chén shī suǒ zhǎng ér fèng nán gěi, zé fú yuàn jié. láo kǔ bù fǔ xún, yōu bēi bù āi lián, xǐ zé yù xiǎo rén, xián bù xiào jù shǎng, nù zé huǐ jūn zǐ, shǐ bó yí yǔ dào zhí jù rǔ, gù chén yǒu pàn zhǔ.
人主立難為而罪不及,則私怨生;人臣失所長而奉難給,則伏怨結。勞苦不撫循,憂悲不哀憐,喜則譽小人,賢不肖俱賞,怒則毀君子,使伯夷與盜跖俱辱,故臣有叛主。
shǐ yàn wáng nèi zēng qí mín ér wài ài lǔ rén, ér yàn bù yòng ér lǔ bù fù. mín jiàn zēng, bù néng jǐn lì ér wù gōng lǔ jiàn shuō, ér bù néng lí sǐ mìng ér qīn tā zhǔ. rú cǐ, zé rén chén wèi xì xué, ér rén zhǔ dú lì. yǐ xì xué zhī chén ér shì dú lì zhī zhǔ, cǐ zhī wèi wēi dài.
使燕王內憎其民而外愛魯人,而燕不用而魯不附。民見憎,不能盡力而務功;魯見說,而不能離死命而親他主。如此,則人臣為隙穴,而人主獨立。以隙穴之臣而事獨立之主,此之謂危殆。
shì yí de ér wàng fā, suī zhōng xiǎo bù qiǎo shì fǎ zhì ér wàng nù, suī shā lù ér jiān rén bù kǒng. zuì shēng jiǎ, huò guī yǐ, fú yuàn nǎi jié. gù zhì zhì zhī guó, yǒu shǎng fá ér wú xǐ nù. gù shèng rén jí yǒu xíng fǎ, ér sǐ wú shì dú, gù jiān rén fú. fā shǐ zhōng de, shǎng fá dāng fú, gù yáo fù shēng, yì fù lì. rú cǐ, zé shàng wú yīn xià zhī huàn, xià wú bǐ gàn zhī huò, jūn gāo zhěn ér chén lè yè, dào bì tiān dì, dé jí wàn shì yǐ.
釋儀的而妄發,雖中小不巧;釋法制而妄怒,雖殺戮而奸人不恐。罪生甲,禍歸乙,伏怨乃結。故至治之國,有賞罰而無喜怒。故聖人極有刑法,而死無螫毒,故奸人服。發矢中的,賞罰當符,故堯復生,羿復立。如此,則上無殷、夏之患,下無比干之禍,君高枕而臣樂業,道蔽天地,德極萬世矣。
fū rén zhǔ bù hán xì xué ér láo lì yú zhě è, bào yǔ jí fēng bì huài. bù qù méi jié zhī huò ér mù bì yù zhī sǐ, bù jǐn xiāo qiáng zhī huàn ér gù jīn chéng yú yuǎn jìng, bù yòng jìn xián zhī kè ér wài jié wàn chéng zhī jiāo yú qiān lǐ, piāo fēng yī dàn qǐ, zé bì yù bù jí jiù, ér wài jiāo bù jí zhì, huò mò dà yú cǐ. dāng jīn zhī shì, wèi rén zhǔ zhōng jì zhě, bì wú shǐ yàn wáng shuō lǔ rén, wú shǐ jìn shì mù xián yú gǔ, wú sī yuè rén yǐ jiù zhōng guó nì zhě. rú cǐ, zé shàng xià qīn, nèi gōng lì, wài míng chéng.
夫人主不寒隙穴而勞力於赭堊,暴雨疾風必壞。不去眉睫之禍而慕賁、育之死,不謹蕭牆之患而固金城於遠境,不用近賢之課而外結萬乘之交於千里,飄風一旦起,則賁、育不及救,而外交不及至,禍莫大於此。當今之世,為人主忠計者,必無使燕王說魯人,無使近世慕賢於古,無思越人以救中國溺者。如此,則上下親,內功立,外名成。