wén gǔ zhī shàn yòng rén zhě, bì xún tiān shùn rén ér míng shǎng fá. xún tiān, zé yòng lì guǎ ér gōng lì shùn rén, zé xíng fá shěng ér lìng xíng míng shǎng fá, zé bó yí dào zhí bù luàn. rú cǐ, zé bái hēi fēn yǐ. zhì guó zhī chén, xiào gōng yú guó yǐ lǚ wèi, jiàn néng yú guān yǐ shòu zhí, jìn lì yú quán héng yǐ rèn shì. rén chén jiē yí qí néng, shèng qí guān, qīng qí rèn, ér mò huái yú lì yú xīn, mò fù jiān guān zhī zé yú jūn. gù nèi wú fú yuàn zhī luàn, wài wú mǎ fú zhī huàn. míng jūn shǐ shì bù xiāng gān, gù mò sòng shǐ shì bù jiān guān, gù jì zhǎng shǐ rén bù tóng gōng, gù mò zhēng. zhēng sòng zhǐ, jì zhǎng lì, zé qiáng ruò bù hú lì, bīng tàn bù hé xíng, tiān xià mò de xiāng shāng, zhì zhī zhì yě.
闻古之善用人者,必循天顺人而明赏罚。循天,则用力寡而功立;顺人,则刑罚省而令行;明赏罚,则伯夷、盗跖不乱。如此,则白黑分矣。治国之臣,效功于国以履位,见能于官以受职,尽力于权衡以任事。人臣皆宜其能,胜其官,轻其任,而莫怀余力于心,莫负兼官之责于君。故内无伏怨之乱,外无马服之患。明君使事不相干,故莫讼;使士不兼官,故技长;使人不同功,故莫争。争讼止,技长立,则强弱不觳力,冰炭不合形,天下莫得相伤,治之至也。
shì fǎ shù ér xīn zhì, yáo bù néng zhèng yī guó, qù guī jǔ ér wàng yì dù, xī zhòng bù néng chéng yī lún fèi chǐ cùn ér chà duǎn cháng, wáng ěr bù néng bàn zhōng. shǐ zhōng zhǔ shǒu fǎ shù, zhuō jiàng shǒu guī jǔ chǐ cùn, zé wàn bù shī yǐ. jūn rén zhě néng qù xián qiǎo zhī suǒ bù néng, shǒu zhōng zhuō zhī suǒ wàn bù shī, zé rén lì jìn ér gōng míng lì.
释法术而心治,尧不能正一国,去规矩而妄意度,奚仲不能成一轮;废尺寸而差短长,王尔不能半中。使中主守法术,拙匠守规矩尺寸,则万不失矣。君人者能去贤巧之所不能,守中拙之所万不失,则人力尽而功名立。
míng zhǔ lì kě wèi zhī shǎng, shè kě bì zhī fá. gù xián zhě quàn shǎng ér bú jiàn zi xū zhī huò, bù xiào zhě shǎo zuì ér bú jiàn yǔ pōu bèi, huāng zhě chù píng ér bù yù shēn gǔ, yú zhě shǒu jìng ér bù xiàn xiǎn wēi. rú cǐ, zé shàng xià zhī ēn jié yǐ. gǔ zhī rén yuē:" qí xīn nán zhī, xǐ nù nán zhōng yě." gù yǐ biǎo shì mù, yǐ gǔ yǔ ěr, yǐ fǎ jiào xīn. jūn rén zhě shì sān yì zhī shù ér xíng yī nán zhī zhī xīn, rú cǐ, zé nù jī yú shàng ér yuàn jī yú xià. yǐ jī nù ér yù jī yuàn, zé liǎng wēi yǐ. míng zhǔ zhī biǎo yì jiàn, gù yuē lì qí jiào yì zhī, gù yán yòng qí fǎ yì wèi, gù lìng xíng. sān zhě lì ér shàng wú sī xīn, zé xià de xún fǎ ér zhì, wàng biǎo ér dòng, suí shéng ér duàn, yīn zǎn ér fèng. rú cǐ, zé shàng wú sī wēi zhī dú, ér xià wú yú zhuō zhī zhū. gù shàng jū míng ér shǎo nù, xià jìn zhōng ér shǎo zuì.
明主立可为之赏,设可避之罚。故贤者劝赏而不见子胥之祸,不肖者少罪而不见伛剖背,肓者处平而不遇深谷,愚者守静而不陷险危。如此,则上下之恩结矣。古之人曰:“其心难知,喜怒难中也。”故以表示目,以鼓语耳,以法教心。君人者释三易之数而行一难知之心,如此,则怒积于上而怨积于下。以积怒而御积怨,则两危矣。明主之表易见,故约立;其教易知,故言用;其法易为,故令行。三者立而上无私心,则下得循法而治,望表而动,随绳而断,因攒而缝。如此,则上无私威之毒,而下无愚拙之诛。故上居明而少怒,下尽忠而少罪。
wén zhī yuē:" jǔ shì wú huàn zhě, yáo bù de yě." ér shì wèi cháng wú shì yě. jūn rén zhě bù qīng jué lù, bù yì fù guì, bù kě yǔ jiù wēi guó. gù míng zhǔ lì lián chǐ, zhāo rén yì. xī zhě jiè zǐ tuī wú jué lù ér yì suí wén gōng, bù rěn kǒu fù ér rén gē qí jī, gù rén zhǔ jié qí dé, shū tú zhe qí míng. rén zhǔ lè hū shǐ rén yǐ gōng jìn lì, ér kǔ hū yǐ sī duó wēi rén chén ān hū yǐ néng shòu zhí, ér kǔ hū yǐ yī fù èr. gù míng zhǔ chú rén chén zhī suǒ kǔ, ér lì rén zhǔ zhī suǒ lè. shàng xià zhī lì, mò cháng yú cǐ. bù chá sī mén zhī nèi, qīng lǜ zhòng shì, hòu zhū báo zuì, jiǔ yuàn xì guò, zhǎng wǔ tōu kuài, shù yǐ dé zhuī huò, shì duàn shǒu ér xù yǐ yù yě, gù shì yǒu yì shēn zhī huàn.
闻之曰:“举事无患者,尧不得也。”而世未尝无事也。君人者不轻爵禄,不易富贵,不可与救危国。故明主厉廉耻,招仁义。昔者介子推无爵禄而义随文公,不忍口腹而仁割其肌,故人主结其德,书图著其名。人主乐乎使人以公尽力,而苦乎以私夺威;人臣安乎以能受职,而苦乎以一负二。故明主除人臣之所苦,而立人主之所乐。上下之利,莫长于此。不察私门之内,轻虑重事,厚诛薄罪,久怨细过,长侮偷快,数以德追祸,是断手而续以玉也,故世有易身之患。
rén zhǔ lì nán wéi ér zuì bù jí, zé sī yuàn shēng rén chén shī suǒ zhǎng ér fèng nán gěi, zé fú yuàn jié. láo kǔ bù fǔ xún, yōu bēi bù āi lián, xǐ zé yù xiǎo rén, xián bù xiào jù shǎng, nù zé huǐ jūn zǐ, shǐ bó yí yǔ dào zhí jù rǔ, gù chén yǒu pàn zhǔ.
人主立难为而罪不及,则私怨生;人臣失所长而奉难给,则伏怨结。劳苦不抚循,忧悲不哀怜,喜则誉小人,贤不肖俱赏,怒则毁君子,使伯夷与盗跖俱辱,故臣有叛主。
shǐ yàn wáng nèi zēng qí mín ér wài ài lǔ rén, ér yàn bù yòng ér lǔ bù fù. mín jiàn zēng, bù néng jìn lì ér wù gōng lǔ jiàn shuō, ér bù néng lí sǐ mìng ér qīn tā zhǔ. rú cǐ, zé rén chén wèi xì xué, ér rén zhǔ dú lì. yǐ xì xué zhī chén ér shì dú lì zhī zhǔ, cǐ zhī wèi wēi dài.
使燕王内憎其民而外爱鲁人,而燕不用而鲁不附。民见憎,不能尽力而务功;鲁见说,而不能离死命而亲他主。如此,则人臣为隙穴,而人主独立。以隙穴之臣而事独立之主,此之谓危殆。
shì yí de ér wàng fā, suī zhōng xiǎo bù qiǎo shì fǎ zhì ér wàng nù, suī shā lù ér jiān rén bù kǒng. zuì shēng jiǎ, huò guī yǐ, fú yuàn nǎi jié. gù zhì zhì zhī guó, yǒu shǎng fá ér wú xǐ nù. gù shèng rén jí yǒu xíng fǎ, ér sǐ wú shì dú, gù jiān rén fú. fā shǐ zhōng de, shǎng fá dāng fú, gù yáo fù shēng, yì fù lì. rú cǐ, zé shàng wú yīn xià zhī huàn, xià wú bǐ gàn zhī huò, jūn gāo zhěn ér chén lè yè, dào bì tiān dì, dé jí wàn shì yǐ.
释仪的而妄发,虽中小不巧;释法制而妄怒,虽杀戮而奸人不恐。罪生甲,祸归乙,伏怨乃结。故至治之国,有赏罚而无喜怒。故圣人极有刑法,而死无螫毒,故奸人服。发矢中的,赏罚当符,故尧复生,羿复立。如此,则上无殷、夏之患,下无比干之祸,君高枕而臣乐业,道蔽天地,德极万世矣。
fū rén zhǔ bù hán xì xué ér láo lì yú zhě è, bào yǔ jí fēng bì huài. bù qù méi jié zhī huò ér mù bēn yù zhī sǐ, bù jǐn xiāo qiáng zhī huàn ér gù jīn chéng yú yuǎn jìng, bù yòng jìn xián zhī kè ér wài jié wàn shèng zhī jiāo yú qiān lǐ, piāo fēng yī dàn qǐ, zé bēn yù bù jí jiù, ér wài jiāo bù jí zhì, huò mò dà yú cǐ. dāng jīn zhī shì, wéi rén zhǔ zhōng jì zhě, bì wú shǐ yàn wáng shuō lǔ rén, wú shǐ jìn shì mù xián yú gǔ, wú sī yuè rén yǐ jiù zhōng guó nì zhě. rú cǐ, zé shàng xià qīn, nèi gōng lì, wài míng chéng.
夫人主不寒隙穴而劳力于赭垩,暴雨疾风必坏。不去眉睫之祸而慕贲、育之死,不谨萧墙之患而固金城于远境,不用近贤之课而外结万乘之交于千里,飘风一旦起,则贲、育不及救,而外交不及至,祸莫大于此。当今之世,为人主忠计者,必无使燕王说鲁人,无使近世慕贤于古,无思越人以救中国溺者。如此,则上下亲,内功立,外名成。