shàn jiāng jiāng zhě, bù yǐ qí jiāng yǔ dí shàn wèi jiāng zhě, bù yǐ qí shēn yǔ dí. zhǔ yǐ qí jiāng yǔ dí, ér jiāng bù cí, shì zhì jiāng yě jiāng yǐ qí shēn yǔ dí, ér zhǔ bù jīn, shì tīng zhǔ yě. gù tīng zhǔ wú duàn, ér zhì jiāng wú quán, èr zhě zhī shī jūn yān.
善將將者,不以其將予敵;善為將者,不以其身予敵。主以其將予敵,而將不辭,是制將也;將以其身予敵,而主不禁,是聽主也。故聽主無斷,而制將無權,二者之失均焉。
hàn wǔ shào líng yù wèi èr shī jiāng zī zhòng yě, ér líng è yú shǔ rén, zì yǐ suǒ jiāng jiē jīng chǔ yǒng shì qí cái jiàn kè, yuàn dé zì dāng yī duì, yǐ bù zú wǔ qiān shè dān yú tíng, ér wú suǒ shì qí yě. fū suǒ wèi qí zhě, xiōng nú zhī shèng bīng zhǎng jì yě. guǎng zé píng yě, bēn tū chí jiàn, chū méi qiān lǐ, fēi zhōng guó bù bīng suǒ néng dí yě. yǐ xiōng nú zhī qiáng, bīng qí zhī zhòng, jū ān dài yì, wèi zhì dí zhī zhǔ. ér wú yù yǐ wǔ qiān zhī shì, huàn jiǎ fù liáng, tú bù shēn rù, cè láo huī bèi, wèi fù dí zhī kè. shì líng qīng wěi qí shēn yǐ yǔ dí yǐ. ér hàn wǔ bù zhī jìn yě, nǎi shén zhuàng zhī, ér tīng qí xíng. shàng wú tǒng shuài, ér páng wú yuán shī, shǐ zhī qióng shù shí rì zhī lì, shè shù qiān lǐ zhī dì, yǐ yǔ dí jiǎo ér jì qí chéng gōng. líng chéng yǒng yǐ, suī qí suǒ yǐ cuī bài, zú yǐ bào yú tiān xià zú yǐ zhòng guǎ bù dí, shēn wèi jiàng lǔ, rǔ guó bài jiā, wèi tiān xià xiào zhě, shì hàn wǔ yǐ líng yǔ dí yě. gù yuē: èr zhě zhī shī jūn yān. fǎ yuē: xiǎo dí zhī jiān, dà dí zhī qín yě. líng tí wǔ qiān zhī shì, gū jūn dú chū, dāng dān yú shí wàn zhī shī, zhuǎn dòu wàn lǐ, ān dé bù wèi qí suǒ qín yě? shì yǐ gǔ zhī shàn zhàn zhě wú xìng shèng ér yǒu cháng gōng. jì bì shèng ér hòu zhàn, shì shèng bù kě yǐ xìng de yě dù yǒu gōng ér hòu dòng, shì gōng kě yǐ cháng qī yě. qín jiāng qǔ jīng, wèn qí jiāng lǐ xìn yuē: dù bīng jǐ hé ér zú? xìn yuē: èr shí wàn zú yǐ. yǐ wèn wáng jiǎn, jiǎn yuē: fēi liù shí wàn bù kě. qín jūn shén zhuàng xìn ér qiè jiǎn yě, suì yǐ èr shí wàn zhòng, xìn jiāng ér xíng, dà sàng qí shī ér hái. qín jūn dà nù, zì jià yǐ qǐng wáng jiǎn, jiǎn yuē: bì yù yòng chén, gù fēi liù shí wàn rén bù kě yě. qín jūn yuē: jǐn shòu mìng. jiǎn suì jiāng zhī, zú pò jīng ér miè zhī yān. mào dùn dān yú mān rǔ lǚ hòu, hàn zhī jūn chén tíng yì, yù zhǎn qí shǐ, suì jǔ bīng jī zhī. fán kuài qǐng yuē: yuàn dé shí wàn zhòng, héng xíng xiōng nú zhōng. jì bù yuē: kuài kě zhǎn yě. xī gāo zǔ yǐ sì shí wàn zhòng kùn yú píng chéng, kuài nài hé yù yǐ shí wàn zhòng héng xíng xiōng nú yě? lǚ hòu dà wù, suì bà qí yì. xiàng shǐ wáng jiǎn xùn qín jūn yǐ jiāng yǔ dí ér bù cí, lǚ hòu tīng fán kuài yǐ shēn yǔ dí ér bù jīn, zé èr jiāng zhī huò kě shèng huǐ zāi?
漢武召陵欲為貳師將輜重也,而陵惡於屬人,自以所將皆荊楚勇士、奇才、劍客,願得自當一隊,以步卒五千涉單于庭,而無所事騎也。夫所謂騎者,匈奴之勝兵長技也。廣澤平野,奔突馳踐,出沒千里,非中國步兵所能敵也。以匈奴之強,兵騎之眾,居安待佚,為制敵之主。而吾欲以五千之士,擐甲負糧,徒步深入,策勞麾憊,為赴敵之客。是陵輕委其身以予敵矣。而漢武不之禁也,乃甚壯之,而聽其行。上無統帥,而旁無援師,使之窮數十日之力,涉數千里之地,以與敵角而冀其成功。陵誠勇矣,雖其所以摧敗,足以暴於天下;卒以眾寡不敵,身為降虜,辱國敗家,為天下笑者,是漢武以陵與敵也。故曰:二者之失均焉。法曰:「小敵之堅,大敵之擒也。」陵提五千之士,孤軍獨出,當單于十萬之師,轉斗萬里,安得不為其所擒也?是以古之善戰者無幸勝而有常功。計必勝而後戰,是勝不可以幸得也;度有功而後動,是功可以常期也。秦將取荊,問其將李信曰:「度兵幾何而足?」信曰:「二十萬足矣。」以問王翦,翦曰:「非六十萬不可。」秦君甚壯信而怯翦也,遂以二十萬眾,信將而行,大喪其師而還。秦君大怒,自駕以請王翦,翦曰:「必欲用臣,顧非六十萬人不可也。」秦君曰:「謹受命。」翦遂將之,卒破荊而滅之焉。冒頓單于嫚辱呂后,漢之君臣廷議,欲斬其使,遂舉兵擊之。樊噲請曰:「願得十萬眾,橫行匈奴中。」季布曰:「噲可斬也。昔高祖以四十萬眾困於平城,噲奈何欲以十萬眾橫行匈奴也?」呂后大悟,遂罷其議。向使王翦徇秦君以將予敵而不辭,呂后聽樊噲以身予敵而不禁,則二將之禍可勝悔哉?
fū lǐ guǎng lǐ líng jiē shān xī zhī yīng jiāng yě, cái wǔ shàn zhàn, néng dé shì sǐ lì. rán qīng bào yì dí, kě yǐ shǔ rén, nán yǐ zhuān jiāng. shì zhǔ zhě gǒu néng yīn qí cái ér rèn zhī, shǐ fèn lì qì jié, tíng jī zhì bó, zé qián wú jiān dí, ér gōng liè kě qī yǐ. hàn wǔ jiē guāi qí suǒ rèn, èr rén zhě zhōng fèn jué ér bù jì, shēn rǔ míng bài, kě bù xī zāi!
夫李廣、李陵皆山西之英將也,材武善戰,能得士死力。然輕暴易敵,可以屬人,難以專將。世主者苟能因其材而任之,使奮勵氣節,霆擊鷙搏,則前無堅敵,而功烈可期矣。漢武皆乖其所任,二人者終僨蹶而不濟,身辱名敗,可不惜哉!
dà jiāng jūn wèi qīng zhī dà jī xiōng nú yě, yǐ guǎng wèi qián jiāng jūn. qīng xǐ guǎng chū dōng dào, shǎo huí yuǎn, fá shuǐ cǎo. guǎng qǐng yú shàng yuē: chén bù wèi qián jiāng jūn, lìng chén chū dōng dào, chén jié fà yǔ xiōng nú zhàn, nǎi jīn yī de dāng dān yú, chén yuàn jū qián, xiān sǐ dān yú. ér qīng yīn shòu shàng zhǐ, yǐ guǎng shù qí, wú lìng dāng dān yú, kǒng bù dé suǒ yù. guǎng suì chū dōng dào, zú yǐ shī qī zì shā. fū yǐ guǎng zhī cái yǒng, dé cóng dà jiāng jūn quán shī zhī chū, qí shèng qì yǐ bèi yǐ. yòu huò jū qián yǐ dāng dān yú, cǐ qí zhì dé suǒ chěng, yí yǒu yǐ zì xiào, wú fù píng rì zhī bù ǒu yě. nài hé dú cuī bìn zhī, shǐ qí wǎng dào tā chū, suì sǐ yú yì yì, ér tiān xià jiē shēn āi yān? zhì ruò líng yě, yòu tīng qí yǐ shēn yǔ dí ér qì zhī xiōng nú, jiǎo xìng yú huò shèng. jí qí yǐ bài wén, tú yán shǒu qīng ěr wàng qí sǐ dí ér yǐ, wú tā huǐ xī yě. jiē fū! hàn wǔ zhī yú lǐ shì bù dé wèi wú fù yě. gài yòng guǎng zhě shī yú nán, ér yòng líng zhě shī yú yì, qí suǒ yǐ sàng zhī zhě yī yě. jiǎ fù, zhōng xìng zhī míng jiāng yě. shì zǔ yǐ qí zhuàng yǒng qīng dí ér gǎn shēn rù, bù lìng bié jiāng yuǎn zhēng, cháng zì cóng zhī, gù fù zú yǐ xūn míng zì zhōng. gài zhuàng yǒng qīng dí zhě kě yǐ zì cóng, ér bié jiāng yuǎn zhēng zhī suǒ shēn jì yě. guān jiǎ fù zhī suǒ yǐ wèi jiāng, wú yǐ yì yú líng guǎng yě. ér shì zǔ bù lìng bié jiāng yuǎn zhēng, cháng yǐ zì cóng zhě, shì míng yú zhī fù, ér dé suǒ yǐ yù zhī zhī shù yě, gù zú shōu qí xiào ér quán qí qū. bù rán, zé fù yě yì yǔn yú dí yǐ. wū hū, rèn rén ruò shì zǔ zhě, jǐ xī yǐ!
大將軍衛青之大擊匈奴也,以廣為前將軍。青徙廣出東道,少回遠,乏水草。廣請於上曰:「臣部為前將軍,令臣出東道,臣結髮與匈奴戰,乃今一得當單于,臣願居前,先死單于。」而青陰受上旨,以廣數奇,無令當單于,恐不得所欲。廣遂出東道,卒以失期自殺。夫以廣之材勇,得從大將軍全師之出,其勝氣已倍矣。又獲居前以當單于,此其志得所逞,宜有以自效,無復平日之不偶也。奈何獨摧擯之,使其枉道他出,遂死於悒悒,而天下皆深哀焉?至若陵也,又聽其以身予敵而棄之匈奴,僥倖於或勝。及其以敗聞,徒延首傾耳望其死敵而已,無他悔惜也。嗟夫!漢武之於李氏不得為無負也。蓋用廣者失於難,而用陵者失於易,其所以喪之者一也。賈復,中興之名將也。世祖以其壯勇輕敵而敢深入,不令別將遠征,常自從之,故復卒以勛名自終。蓋壯勇輕敵者可以自從,而別將遠征之所深忌也。觀賈復之所以為將,無以異於陵、廣也。而世祖不令別將遠征,常以自從者,是明於知復,而得所以馭之之術也,故卒收其效而全其軀。不然,則復也亦殞於敵矣。嗚呼,任人若世祖者,幾希矣!