gǔ zhī háo jié, zāo tiān xià zhī biàn luàn, kǎi rán ér qǐ, jiē yǒu zhěng mín bō luàn zhī zhì. qí bīng lì wēi shì, yì zú yǐ jiù gōng chéng yè zhě. yǐ ér, yī dàn gān nǎo tú kuì yú yōng fū rú zǐ zhī shǒu, céng bù shǎo wù, wèi tiān xià xiào zhě, hé yě? hù qì ér yì rén, jīn zhòng ér hū huò, zú rán ér fā yú xīn yì zhī suǒ bù jí gù yě.
古之豪傑,遭天下之變亂,慨然而起,皆有拯民撥亂之志。其兵力威勢,亦足以就功成業者。已而,一旦肝腦屠潰於庸夫、孺子之手,曾不少悟,為天下笑者,何也?怙氣而易人,矜眾而忽禍,卒然而發於心意之所不及故也。
xī zhě, wáng mǎng zhī dào hàn yě, ér liú shì zōng shǔ zhū yí fèi gù, jiù sǐ bù xiá, xìng ér cún zhě, jiē càn nú bù xiào xí wèi nìng mèi gǒu shēng ér yǐ. dú bó shēng fèn rán yǒu xìng fù jué xù zhī zhì, shōu jié qīng xiá, qǐ yǐ zhū mǎng, suī mǎng yì shēn dàn zhī. fāng qí qǐ yě, dú chōng líng zǐ dì bā qiān rén, nǎi yòu hé xīn shì píng lín shù qiān zhī bīng yǐ zhù qí shì, ér guāng wǔ zhī shī yì chàng yú wǎn, shì yǐ zhǎn zhēn fù liáng qiū cì, ér pò yán yóu chén mào zhī shī. bù shù yuè, ér zhòng zhì shí wàn, qí shì zhèn yǐ. yú shì háo jié xiāng yǔ yì lì hàn zōng, yǐ cóng rén wàng, qí yì gù zài hu bó shēng yě. ér xīn shì píng lín dàn qí wēi míng, qiě lè gēng shǐ zhī nuò chí yě, suì dìng cè lì zhī, bó shēng zhēng zhī ér bù de yě. yǐ ér, bó shēng bá wǎn, guāng wǔ dà pò xún yì bǎi wàn zhī zhòng. gēng shǐ jūn chén yù bù zì ān, suì zhū bó shēng. jiē hū! bó shēng zhī zhì gù dà yǐ, ér qí sǐ yě, yú fū qiě jí zhī zhī, ér bó shēng zhī bù wù yě. fū xīn shì píng lín zhī jiāng shuài, gù qún dào ěr. fāng wú zhī qǐ ér jiè qí bīng, yǐ ér lián què dà dí ér yōng zhòng shí wàn zhě, gōng zài wǒ yě. rén yǐ qí gōng, ér yù chóng lì zhī. xīn shì píng lín zhī bù lè yě, jǔ ér shǔ zhī nú ruò zhī gēng shǐ, zé sān jūn zhī quán bù zài bó shēng, ér zài hu xīn shì píng lín yǐ. quán fēn yú rén, ér yòu gù zhēng, gēng shǐ zhī lì, yí qí bù xuán zhǒng ér zhū yǐ. xī zhě, lǚ hòu zhī yù wáng zhū lǚ yě, yǐ wèn qí xiāng wáng líng chén píng. wáng líng lì zhēng, ér chén píng kě zhī. fū wáng líng zhī zhēng, jiāng yù yǐ ān hàn ér cuī zhū lǚ yě, bù zhī chén píng zhī kě zhě, nǎi suǒ yǐ ān hàn ér cuī zhū lǚ yě. bó shēng suǒ jù gēng shǐ zhī lì zhě, wáng líng zhī zhēng yě, wèi suǒ yǐ zì ān yǐ. suī rán, bó shēng zhī xīn gù wèi cháng wàng xīn shì píng lín zhī yǔ gēng shǐ yě. xī qí fǔ jī ér bù zhī fā, ér wèi rén fā zhī, cǐ qí sǐ ér bù wù yě.
昔者,王莽之盜漢也,而劉氏宗屬誅夷廢錮,救死不暇,幸而存者,皆孱駑不肖、習為佞媚苟生而已。獨伯升憤然有興復絕緒之志,收結輕俠,起以誅莽,雖莽亦深憚之。方其起也,獨舂陵子弟八千人,乃誘合新市、平林數千之兵以助其勢,而光武之師亦倡於宛,是以斬甄阜、梁邱賜,而破嚴尤、陳茂之師。不數月,而眾至十萬,其勢振矣。於是豪傑相與議立漢宗,以從人望,其意固在乎伯升也。而新市、平林憚其威明,且樂更始之懦弛也,遂定策立之,伯升爭之而不得也。已而,伯升拔宛,光武大破尋、邑百萬之眾。更始君臣愈不自安,遂誅伯升。嗟乎!伯升之志固大矣,而其死也,愚夫且及知之,而伯升之不悟也。夫新市、平林之將帥,故群盜耳。方吾之起而借其兵,已而連卻大敵而擁眾十萬者,功在我也。人以其功,而欲崇立之。新市、平林之不樂也,舉而屬之駑弱之更始,則三軍之權不在伯升,而在乎新市、平林矣。權分於人,而又固爭,更始之立,宜其不旋踵而誅矣。昔者,呂后之欲王諸呂也,以問其相王陵、陳平。王陵力爭,而陳平可之。夫王陵之爭,將欲以安漢而摧諸呂也,不知陳平之可者,乃所以安漢而摧諸呂也。伯升所拒更始之立者,王陵之爭也,未所以自安矣。雖然,伯升之心固未嘗忘新市、平林之與更始也。惜其撫機而不知發,而為人發之,此其死而不悟也。
sòng yì zhī lìng jūn zhōng yuē: měng rú hǔ, hěn rú yáng, tān rú láng, qiáng bù kě shǐ zhě, zhǎn zhī. qí yì gù zài hu xiàng yǔ yě. yǔ zhī qí yì zhī zài wǒ yě, shì yǐ xiān fā ér zhū zhī. shǐ qí bù xiān fā, jí yǔ yì zhū yǐ. bó shēng yǐ xīn shì píng lín zhī wèi fù wǒ, shì yǐ dé zhī ér wèi rěn fù zhī yé, shú ruò shǔ xiān zhǔ zhī yú liú zhāng lǐ mì zhī yú dí shì yě? zhāng jǔ quán shǔ yǐ xiān zhǔ, xiān zhǔ suì qǔ zhī, yǐ wèi dǐng zú zhī zī. rén bù fēi qí fù zhāng, ér yǔ qí dé qǔ shǔ zhī jī yě. mì shǐ chén yú dí shì, dí zì yǐ qí cái zhī bù dǎi mì yě, tuī ér zhǔ zhī. yǐ ér, wēi yǒu jiān yán, mì jí zhū zhī, qí quán suì yī, ér bīng yǐ dà zhèn. shǐ bó shēng chéng jǔ wǎn zhī wēi, ér yòu yīn shì zǔ pò xún yì zhī shì, lè bīng shì shī, yǐ lù xīn shì píng lín zhī jiāo jiāng, ér chù gēng shǐ, zé zhōng xìng zhī yè bù zài shì zǔ yǐ.
宋義之令軍中曰:「猛如虎,狠如羊,貪如狼,強不可使者,斬之。」其意固在乎項羽也。羽知其意之在我也,是以先發而誅之。使其不先發,即羽亦誅矣。伯升以新市、平林之為附我,是以德之而未忍負之耶,孰若蜀先主之於劉璋、李密之於翟氏也?璋舉全蜀倚先主,先主遂取之,以為鼎足之資。人不非其負璋,而與其得取蜀之機也。密始臣於翟氏,翟自以其才之不逮密也,推而主之。已而,微有間言,密即誅之,其權遂一,而兵以大振。使伯升乘舉宛之威,而又因世祖破尋、邑之勢,勒兵誓師,以戮新市、平林之驕將,而黜更始,則中興之業不在世祖矣。
jiē hū! bó shēng zhī bù rěn zhě, yì fù rén zhī rén ěr. gǔ zhī qiú jí dà shì zhě, cháng bù rěn yú fù rén ér zhōng wèi rén zhī suǒ fù zhě, yǐ qí xiāng cì zhī jī, jiān bù róng fà gù yě. shì zǔ zhī lián bīng jué zhàn bù jí bó shēng, ér shēn móu zhì jì nǎi shén guò zhī. gài bó shēng lèi xiàng yǔ, ér shì zǔ lèi gāo huáng, cǐ suǒ yǐ dìng tiān xià ér fù dà yè yě. shǐ bó shēng zhī jiàn shā, ér shì zǔ chí yì gēng shǐ, qūn xún yǐn guò, shēn zì jiù xiè, bù wèi qī shāng. shì yǐ gēng shǐ xìn ér rèn zhī, zú zhì cuī wáng láng dìng hé běi, qí zī chéng yǐ. nǎi xú zhèng qí wèi hào, suì yǐ qí bīng xī jiā gēng shǐ ér dìng zhǎng ān. shǐ qí suì xíng fèn yàng bù píng yú bó shēng zhī huò, zé yì bìng zhū ér yǐ yǐ.
嗟乎!伯升之不忍者,亦婦人之仁耳。古之求集大事者,常不忍於負人而終為人之所負者,以其相伺之機,間不容髮故也。世祖之連兵決戰不及伯升,而深謀至計乃甚過之。蓋伯升類項羽,而世祖類高皇,此所以定天下而復大業也。始伯升之見殺,而世祖馳詣更始,逡巡引過,深自咎謝,不為戚傷。是以更始信而任之,卒至摧王郎、定河北,其資成矣。乃徐正其位號,遂以其兵西加更始而定長安。使其遂形憤怏不平於伯升之禍,則亦並誅而已矣。