shēn tú chéng zhě, zhēn yuán jiǔ nián, zì bù yī diào bǔ pú zhōu shén bīn wèi. zhī guān, zhì zhēn fú xiàn dōng shí lǐ xǔ yù fēng xuě dà hán, mǎ bù néng jìn. lù páng máo shè zhōng yǒu yān huǒ shén wēn xù, chéng wǎng jiù zhī. yǒu lǎo fù yù jí chǔ nǚ huán huǒ ér zuò, qí nǚ nián fāng shí sì wǔ, suī péng fā gòu yī, ér xuě fū huā liǎn, jǔ zhǐ yán mèi. fù yù jiàn chéng lái, jù qǐ yuē:" kè chōng xuě hán shén, qǐng qián jiù huǒ." chéng zuò liáng jiǔ, tiān sè yǐ wǎn, fēng xuě bù zhǐ, chéng yuē:" xī qù xiàn shàng yuǎn, qǐng sù yú cǐ." fù yù yuē:" gǒu bù yǐ péng shì wèi lòu, gǎn bù chéng mìng." chéng suì jiě ān, shī qīn chóu yān. qí nǚ jiàn kè, gèng xiū róng jìng shì, zì wéi bó jiān fù chū, ér xián lì zhī tài, yóu bèi xī shí. yǒu qǐng, yù zì wài qiè jiǔ hú zhì, yú huǒ qián nuǎn yǐn. wèi chéng yuē:" yǐ jūn mào hán, qiě jìn yī bēi, yǐ yù níng liè." yīn yī ràng yuē:" shǐ zì zhǔ rén." wēng jí xún xíng, chéng dāng lán wěi. chéng yīn yuē:" zuò shàng shàng qiàn xiǎo niáng zǐ." fù yù jiē xiào yuē:" tián shè jiā suǒ yù, qǐ kě bèi bīn zhǔ?" nǚ zǐ jí huí móu xié nì yuē:" jiǔ qǐ zú guì, wèi rén bù yí yù yǐn yě." mǔ jí qiān qún, shǐ zuò yú cè. chéng shǐ yù tàn qí suǒ néng, nǎi jǔ lìng yǐ guān qí yì. chéng zhí zhǎn yuē:" qǐng zhēng shū yǔ, yì shǔ mù qián shì." chéng yuē:" yàn yàn yè yǐn, bù zuì wú guī." nǚ dī huán wēi xiào yuē:" tiān sè rú cǐ,, guī yì hé wǎng zāi?" é rán xún zhì nǚ, nǚ fù lìng yuē:" fēng yǔ rú huì, jī míng bù yǐ." chéng è rán tàn yuē:" xiǎo niáng zǐ míng huì ruò cǐ, mǒu xìng wèi hūn, gǎn qǐng zì méi rú hé?" wēng yuē:" mǒu suī hán jiàn, yì cháng jiāo bǎo zhī. pō yǒu guò kè, yǐ jīn bó wèi wèn, mǒu xiān bù rěn bié, wèi xǔ, bù qī guì kè yòu yù yuán shí, qǐ gǎn xī." jí yǐ wéi tuō. chéng suì xiū zǐ xù zhī lǐ, qū náng zhī yí zhī, yù xī wú suǒ qǔ, yuē:" dàn bù qì hán jiàn, yān shì zī huò." míng rì, yòu wèi chéng yuē:" cǐ gū yuǎn wú lín, yòu fù jiǎo yì, bù zú yǐ jiǔ liú. nǚ jì shì rén, biàn kě xíng yǐ." yòu yī rì, zī jiē ér bié, chéng nǎi yǐ suǒ chéng mǎ zài zhī ér xíng. jì zhì guān, fèng lù shén báo, qī lì yǐ chéng qí jiā, jiāo jié bīn kè, xún rì zhī nèi, dà huò míng yù, ér fū qī qíng yì yì jiā. qí yú hòu qīn zú, fǔ shēng zhí, jì tóng pú sī yǎng, wú bù huān xīn. hòu zhì mǎn jiāng guī, yǐ shēng yī nán yī nǚ, yì shén míng huì. chéng yóu jiā jìng yān. cháng zuò zèng nèi shī yī piān yuē:" yī guān cán méi fú, sān nián kuì mèng guāng. cǐ qíng hé suǒ yù, chuān shàng yǒu yuān yāng." qí qī zhōng rì yín fěng, shì mò yǒu hé zhě, rán wèi cháng chū kǒu. měi wèi chéng yuē:" wèi fù zhī dào, bù kě bù zhī shū. tǎng gèng zuò shī, fǎn shì yù qiè ěr." chéng bà guān, jí qìng shì guī qín, guò lì zhōu, zhì jiā líng jiāng pàn, lín quán jí cǎo qì xī. qí qī hū chàng rán wèi chéng yuē:" qián zhě jiàn zèng yī piān, xún jí yǒu hé. chū bù nǐ fèng shì, jīn yù cǐ jǐng wù, bù néng zhōng mò zhī." nǎi yín yuē:" qín sè qíng suī zhòng, shān lín zhì zì shēn. cháng yóu shí jié biàn, gū fù bǎi nián xīn." yín bà, shān rán liáng jiǔ, ruò yǒu mù yān. chéng yuē:" shī zé lì yǐ, rán shān lín fēi ruò zhì suǒ sī, tǎng yì xián zūn, jīn zé zhì yǐ, hé yòng bēi qì hū? rén shēng yīn yuán yè xiāng zhī shì, jiē yóu qián dìng." hòu èr shí yú rì, fù zhì qī běn jiā, cǎo shè yī rán, dàn bù fù yǒu rén yǐ. chéng yǔ qí qī jí zhǐ qí shě, qī sī mù zhī shēn, jǐn rì tì qì. yú bì jiǎo gù yī zhī xià, jiàn yī hǔ pí, chén āi jī mǎn. qī jiàn zhī, hū dà xiào yuē:" bù zhī cǐ wù shàng zài yé!" pī zhī, jí biàn wéi hǔ, xiāo hǒu ná yīng, tū mén ér qù. chéng jīng zǒu bì zhī, xié èr zi xún qí lù, wàng lín dà kū shù rì, jìng bù zhī suǒ zhī.
申屠澄者,贞元九年,自布衣调补濮州什邠尉。之官,至真符县东十里许遇风雪大寒,马不能进。路旁茅舍中有烟火甚温煦,澄往就之。有老父妪及处女环火而坐,其女年方十四五,虽蓬发垢衣,而雪肤花脸,举止妍媚。父妪见澄来,遽起曰:“客冲雪寒甚,请前就火。”澄坐良久,天色已晚,风雪不止,澄曰:“西去县尚远,请宿于此。”父妪曰:“苟不以蓬室为陋,敢不承命。”澄遂解鞍,施衾帱焉。其女见客,更修容靓饰,自帷箔间复出,而闲丽之态,尤倍昔时。有顷,妪自外挈酒壶至,于火前暖饮。谓澄曰:“以君冒寒,且进一杯,以御凝冽。”因揖让曰:“始自主人。”翁即巡行,澄当婪尾。澄因曰:“座上尚欠小娘子。”父妪皆笑曰:“田舍家所育,岂可备宾主?”女子即回眸斜睨曰:“酒岂足贵,谓人不宜预饮也。”母即牵裙,使坐于侧。澄始欲探其所能,乃举令以观其意。澄执盏曰:“请征书语,意属目前事。”澄曰:“厌厌夜饮,不醉无归。”女低鬟微笑曰:“天色如此,,归亦何往哉?”俄然巡至女,女复令曰:“风雨如晦,鸡鸣不已。”澄愕然叹曰:“小娘子明慧若此,某幸未昏,敢请自媒如何?”翁曰:“某虽寒贱,亦尝娇保之。颇有过客,以金帛为问,某先不忍别,未许,不期贵客又欲援拾,岂敢惜。”即以为托。澄遂修子婿之礼,祛囊之遗之,妪悉无所取,曰:“但不弃寒贱,焉事资货。”明日,又谓澄曰:“此孤远无邻,又复湫溢,不足以久留。女既事人,便可行矣。”又一日,咨嗟而别,澄乃以所乘马载之而行。既至官,俸禄甚薄,妻力以成其家,交结宾客,旬日之内,大获名誉,而夫妻情义益浃。其于厚亲族,抚甥侄,洎僮仆厮养,无不欢心。后秩满将归,已生一男一女,亦甚明慧。澄尤加敬焉。常作赠内诗一篇曰:“一官惭梅福,三年愧孟光。此情何所喻,川上有鸳鸯。”其妻终日吟讽,似默有和者,然未尝出口。每谓澄曰:“为妇之道,不可不知书。倘更作诗,反似妪妾耳。”澄罢官,即罄室归秦,过利州,至嘉陵江畔,临泉藉草憩息。其妻忽怅然谓澄曰:“前者见赠一篇,寻即有和。初不拟奉示,今遇此景物,不能终默之。”乃吟曰:“琴瑟情虽重,山林志自深。常尤时节变,辜负百年心。”吟罢,潸然良久,若有慕焉。澄曰:“诗则丽矣,然山林非弱质所思,倘忆贤尊,今则至矣,何用悲泣乎?人生因缘业相之事,皆由前定。”后二十余日,复至妻本家,草舍依然,但不复有人矣。澄与其妻即止其舍,妻思慕之深,尽日涕泣。于壁角故衣之下,见一虎皮,尘埃积满。妻见之,忽大笑曰:“不知此物尚在耶!”披之,即变为虎,哮吼拿撄,突门而去。澄惊走避之,携二子寻其路,望林大哭数日,竟不知所之。