bān chāo zi yǒng liáng qín hé xī
班超 子勇 梁慬 何熙
bān chāo zì zhòng shēng, fú fēng píng líng rén, xú lìng biāo zhī shǎo zǐ yě. wèi rén yǒu dà zhì, bù xiū xì jié. rán nèi xiào jǐn, jū jiā cháng zhí qín kǔ, bù chǐ láo rǔ. yǒu kǒu biàn, ér shè liè shū chuán. yǒng píng wǔ nián, xiōng gù bèi zhào yì xiào shū láng, chāo yǔ mǔ suí zhì luò yáng. jiā pín, cháng wèi guān yōng shū yǐ gōng yǎng. jiǔ láo kǔ, cháng chuò yè tóu bǐ tàn yuē: dà zhàng fū wú tā zhì lüè, yóu dāng xiào fù jiè zǐ zhāng qiān lì gōng yì yù, yǐ qǔ fēng hóu, ān néng jiǔ shì bǐ yán jiān hū? zuǒ yòu jiē xiào zhī. chāo yuē: xiǎo zǐ ān zhī zhuàng shì zhì zāi! qí hòu xíng yì xiāng zhě, yuē: jì jiǔ, bù yī zhū shēng ěr, ér dāng fēng hóu wàn lǐ zhī wài. chāo wèn qí zhuàng. xiāng zhě zhǐ yuē: shēng yàn hàn hǔ jǐng, fēi ér shí ròu, cǐ wàn lǐ hóu xiāng yě. jiǔ zhī, xiǎn zōng wèn gù: qīng dì ān zài? gù duì: wèi guān xiě shū, shòu zhí yǐ yǎng lǎo mǔ. dì nǎi chú chāo wèi lán tái lìng shǐ. hòu zuò shì miǎn guān.
班超字仲升,扶風平陵人,徐令彪之少子也。為人有大志,不修細節。然內孝謹,居家常執勤苦,不恥勞辱。有口辯,而涉獵書傳。永平五年,兄固被召詣校書郎,超與母隨至洛陽。家貧,常為官傭書以供養。久勞苦,嘗輟業投筆嘆曰:「大丈夫無它志略,猶當效傅介子、張騫立功異域,以取封侯,安能久事筆研間乎?」左右皆笑之。超曰:「小子安知壯士志哉!」其後行詣相者,曰:「祭酒,布衣諸生耳,而當封侯萬里之外。」超問其狀。相者指曰:「生燕頷虎頸,飛而食肉,此萬里侯相也。」久之,顯宗問固:「卿弟安在?」固對:「為官寫書,受直以養老母。」帝乃除超為蘭台令史。後坐事免官。
shí liù nián, fèng chē dū wèi dòu gù chū jī xiōng nú, yǐ chāo wèi jiǎ sī mǎ, jiāng bīng bié jī yī wú, zhàn yú pú lèi hǎi, duō zhǎn shǒu lǔ ér hái. gù yǐ wèi néng, qiǎn yǔ cóng shì guō xún jù shǐ xī yù.
十六年,奉車都尉竇固出擊匈奴,以超為假司馬,將兵別擊伊吾,戰於蒲類海,多斬首虜而還。固以為能,遣與從事郭恂懼使西域。
chāo dào shàn shàn, shàn shàn wáng guǎng fèng chāo lǐ jìng shén bèi, hòu hū gèng shū xiè. chāo wèi qí guān shǔ yuē: níng jué guǎng lǐ yì báo hū? cǐ bì yǒu běi lǔ shǐ lái, hú yí wèi zhī suǒ cóng gù yě. míng zhě dǔ wèi méng, kuàng yǐ zhe xié. nǎi zhào dài hú zhà zhī yuē: xiōng nú shǐ lái shù rì, jīn ān zài hu? shì hú huáng kǒng, jù fú qí zhuàng. chāo nǎi bì shì hú, xī huì qí lì shì sān shí liù rén, yǔ gòng yǐn, jiǔ hān, yīn jī nù zhī yuē: qīng cáo yǔ wǒ jù zài jué yù, yù lì dà gōng, yǐ qiú fù guì. jīn lǔ shǐ dào cái shù rì, ér wáng guǎng lǐ jìng jí fèi rú lìng shàn shàn shōu wú shǔ sòng xiōng nú, hái gǔ zhǎng wèi chái láng shí yǐ. wèi zhī nài hé? guān shǔ jiē yuē: jīn zài wēi wáng zhī dì, sǐ shēng cóng sī mǎ. chāo yuē: bù rù hǔ xué, bù dé hǔ zǐ. dāng jīn zhī jì, dú yǒu yīn yè yǐ huǒ gōng lǔ, shǐ bǐ bù zhī wǒ duō shǎo, bì dà zhèn bù, kě tiǎn jǐn yě. miè cǐ lǔ, zé shàn shàn pò dǎn, gōng chéng shì lì yǐ. zhòng yuē: dāng yǔ cóng shì yì zhī. chāo nù yuē: jí xiōng jué yú jīn rì. cóng shì wén sú lì, wén cǐ bì kǒng ér móu xiè, sǐ wú suǒ míng, fēi zhuàng shì yě! zhòng yuē: shàn. chū yè, suì jiāng lì shì wǎng bēn lǔ yíng. huì tiān dà fēng, chāo lìng shí rén chí gǔ cáng lǔ shě hòu, yuē yuē: jiàn huǒ rán, jiē dāng míng gǔ dà hū. yú rén xī chí bīng nǔ jiā mén ér fú. chāo nǎi shùn fēng zòng huǒ, qián hòu gǔ zào. lǔ zhòng jīng luàn, chāo shǒu gé shā sān rén, lì bīng zhǎn qí shǐ jí cóng shì sān shí yú jí, yú zhòng bǎi xǔ rén xī shāo sǐ. míng rì nǎi hái gào guō xún, xún dà jīng, jì ér sè dòng. chāo zhī qí yì, jǔ shǒu yuē: yuàn suī bù xíng, bān chāo hé xīn dú shàn zhī hū? xún nǎi yuè. chāo yú shì zhào shàn shàn wáng guǎng, yǐ lǔ shǐ shǒu shì zhī, yī guó zhèn bù. chāo xiǎo gào fǔ wèi, suì nà zi wèi zhì. hái zòu yú dòu gù, gù dà xǐ, jù shàng chāo gōng xiào, bìng qiú gèng xuǎn shǐ shǐ xī yù, dì zhuàng chāo jié, zhào gù yuē: lì rú bān chāo, hé gù bù qiǎn ér gèng xuǎn hū? jīn yǐ chāo wèi jūn sī mǎ, lìng suì qián gōng. chāo fù shòu shǐ, gù yù yì qí bīng, chāo yuē: yuàn jiāng běn suǒ cóng sān shí yú rén zú yǐ. rú yǒu bù yú, duō yì wèi lèi.
超到鄯善,鄯善王廣奉超禮敬甚備,後忽更疏懈。超謂其官屬曰:「寧覺廣禮意薄乎?此必有北虜使來,狐疑未知所從故也。明者睹未萌,況已著邪。」乃召待胡詐之曰:「匈奴使來數日,今安在乎?」侍胡惶恐,具服其狀。超乃閉侍胡,悉會其吏士三十六人,與共飲,酒酣,因激怒之曰:「卿曹與我俱在絕域,欲立大功,以求富貴。今虜使到裁數日,而王廣禮敬即廢;如令鄯善收吾屬送匈奴,骸骨長為豺狼食矣。為之奈何?」官屬皆曰:「今在危亡之地,死生從司馬。」超曰:「不入虎穴,不得虎子。當今之計,獨有因夜以火攻虜,使彼不知我多少,必大震怖,可殄盡也。滅此虜,則鄯善破膽,功成事立矣。」眾曰:「當與從事議之。」超怒曰:「吉凶決於今日。從事文俗吏,聞此必恐而謀泄,死無所名,非壯士也!」眾曰:「善。」初夜,遂將吏士往奔虜營。會天大風,超令十人持鼓藏虜舍後,約曰:「見火然,皆當鳴鼓大呼。」餘人悉持兵弩夾門而伏。超乃順風縱火,前後鼓譟。虜眾驚亂,超手格殺三人,吏兵斬其使及從士三十餘級,餘眾百許人悉燒死。明日乃還告郭恂,恂大驚,既而色動。超知其意,舉手曰:「掾雖不行,班超何心獨擅之乎?」恂乃悅。超於是召鄯善王廣,以虜使首示之,一國震怖。超曉告撫慰,遂納子為質。還奏於竇固,固大喜,具上超功效,並求更選使使西域,帝壯超節,詔固曰:「吏如班超,何故不遣而更選乎?今以超為軍司馬,令遂前功。」超復受使,固欲益其兵,超曰:「願將本所從三十餘人足矣。如有不虞,多益為累。」
shì shí, yú tián wáng guǎng dé xīn gōng pò shā chē, suì xióng zhāng nán dào, ér xiōng nú qiǎn shǐ jiān hù qí guó, chāo jì xī, xiān zhì yú tián. guǎng dé lǐ yì shén shū. qiě qí sú xìn wū. wū yán: shén nù hé gù yù xiàng hàn? hàn shǐ yǒu guā mǎ, jí qiú qǔ yǐ cí wǒ. guǎng dé nǎi qiǎn shǐ jiù chāo qǐng mǎ. chāo mì zhī qí zhuàng, bào xǔ zhī, ér lìng wū zì lái qǔ mǎ. yǒu qǐng, wū zhì, chāo jí zhǎn qí shǒu yǐ sòng guǎng dé, yīn cí ràng zhī. guǎng dé sù wén chāo zài shàn shàn zhū miè lǔ shǐ, dà huáng kǒng, jí gōng shā xiōng nú shǐ zhě ér jiàng chāo. chāo zhòng cì qí wáng yǐ xià, yīn zhèn fǔ yān.
是時,於窴王廣德新攻破莎車,遂雄張南道,而匈奴遣使監護其國,超既西,先至於窴。廣德禮意甚疏。且其俗信巫。巫言:「神怒何故欲向漢?漢使有騧馬,急求取以祠我。」廣德乃遣使就超請馬。超密知其狀,報許之,而令巫自來取馬。有頃,巫至,超即斬其首以送廣德,因辭讓之。廣德素聞超在鄯善誅滅虜使,大惶恐,即攻殺匈奴使者而降超。超重賜其王以下,因鎮撫焉。
shí, guī zī wáng jiàn wèi xiōng nú suǒ lì, yǐ shì lǔ wēi, jù yǒu běi dào, gōng pò shū lè, shā qí wáng, ér lì guī zī rén dōu tí wèi shū lè wáng. míng nián chūn, chāo cóng jiān dào zhì shū lè. qù dōu tí suǒ jū B231 tuó chéng jiǔ shí lǐ, nì qiǎn lì tián lǜ xiān wǎng jiàng zhī. chì lǜ yuē: dōu tí běn fēi shū lè zhǒng, guó rén bì bù yòng mìng. ruò bù jí jiàng, biàn kě zhí zhī. lǜ jì dào, dōu tí jiàn lǜ qīng ruò, shū wú jiàng yì. lǜ yīn qí wú bèi, suì qián jié fù dōu tí. zuǒ yòu chū qí bù yì, jiē jīng jù bēn zǒu. lǜ chí bào chāo, chāo jí fù zhī, xī zhào shū lè jiāng lì, shuō yǐ guī zī wú dào zhī zhuàng, yīn lì qí gù wáng xiōng zi zhōng wèi wáng, guó rén dà yuè. zhōng jí guān shǔ jiē qǐng shā dōu tí, chāo bù tīng, yù shì yǐ wēi xìn, shì ér qiǎn zhī. shū lè yóu shì yǔ guī zī jié yuàn.
時,龜茲王建為匈奴所立,倚恃虜威,據有北道,攻破疏勒,殺其王,而立龜茲人兜題為疏勒王。明年春,超從間道至疏勒。去兜題所居B231橐城九十里,逆遣吏田慮先往降之。敕慮曰:「兜題本非疏勒種,國人必不用命。若不即降,便可執之。」慮既到,兜題見慮輕弱,殊無降意。慮因其無備,遂前劫縛兜題。左右出其不意,皆驚懼奔走。慮馳報超,超即赴之,悉召疏勒將吏,說以龜茲無道之狀,因立其故王兄子忠為王,國人大悅。忠及官屬皆請殺兜題,超不聽,欲示以威信,釋而遣之。疏勒由是與龜茲結怨。
shí bā nián, dì bēng. yān qí yǐ zhōng guó dà sàng, suì gōng méi dōu hù chén mù. chāo gū lì wú yuán, ér guī zī gū mò shù fā bīng gōng shū lè. chāo shǒu pán tuó chéng, yǔ zhōng wèi shǒu wěi, shì lì dān shǎo, jù shǒu suì yú. sù zōng chū jí wèi, yǐ chén mù xīn méi, kǒng chāo dān wēi bù néng zì lì, xià zhào zhēng chāo. chāo fā hái, shū lè jǔ guó yōu kǒng. qí dū wèi lí yǎn yuē: hàn shǐ qì wǒ, wǒ bì fù wèi guī zī suǒ miè ěr. chéng bù rěn jiàn hàn shǐ qù. yīn yǐ dāo zì wěn. chāo hái zhì yú tián, wáng hóu yǐ xià jiē hào qì yuē: yī hàn shǐ rú fù mǔ, chéng bù kě qù. hù bào chāo mǎ jiǎo, bù de xíng. chāo kǒng yú tián zhōng bù tīng qí dōng, yòu yù suì běn zhì, nǎi gèng hái shū lè. shū lè liǎng chéng zì chāo qù hòu, fù jiàng guī zī, ér yǔ wèi tóu lián bīng. chāo bǔ zhǎn fǎn zhě, jī pò wèi tóu, shā liù bǎi yú rén, shū lè fù ān.
十八年,帝崩。焉耆以中國大喪,遂攻沒都護陳睦。超孤立無援,而龜茲、姑墨數發兵攻疏勒。超守盤橐城,與忠為首尾,士吏單少,拒守歲余。肅宗初即位,以陳睦新沒,恐超單危不能自立,下詔征超。超發還,疏勒舉國憂恐。其都尉黎弇曰:「漢使棄我,我必復為龜茲所滅耳。誠不忍見漢使去。」因以刀自刎。超還至於窴,王侯以下皆號泣曰:「依漢使如父母,誠不可去。」互抱超馬腳,不得行。超恐於窴終不聽其東,又欲遂本志,乃更還疏勒。疏勒兩城自超去後,復降龜茲,而與尉頭連兵。超捕斬反者,擊破尉頭,殺六百餘人,疏勒復安。
jiàn chū sān nián, chāo lǜ shū lè kāng jū yú tián jū mí bīng yī wàn rén gōng gū mò shí chéng, pò zhī, zhǎn shǒu qī bǎi jí. chāo yù yīn cǐ pǒ píng zhū guó, nǎi shàng shū qǐng bīng. yuē:
建初三年,超率疏勒、康居、於窴、居彌兵一萬人攻姑墨石城,破之,斬首七百級。超欲因此叵平諸國,乃上疏請兵。曰:
chén qiè jiàn xiān dì yù kāi xī chéng, gù běi jī xiōng nú, xī shǐ wài guó, shàn shàn yú tián jí shí xiàng huà. jīn jū mí shā chē shū lè ròu zhī wū sūn kāng jū fù yuàn guī fù, yù gòng bìng lì pò miè guī zī, píng tōng hàn dào. ruò dé guī zī, zé xī yù wèi fú zhě bǎi fēn zhī yī ěr. chén fú zì wéi niàn, zú wǔ xiǎo lì, shí yuàn cóng gǔ jí xiào mìng jué yù, shù jǐ zhāng qiān qì shēn kuàng yě. xī wèi jiàng liè guó dài fū, shàng néng hé jí zhū róng, kuàng chén fèng dà hàn zhī wēi, ér wú CD4B dāo yī gē zhī yòng hū? qián shì yì zhě jiē yuē qǔ sān shí liù guó, hào wèi duàn xiōng nú yòu bì. jīn xī yù zhū guó, zì rì zhī suǒ rù, mò bù xiàng huà, dà xiǎo xīn xīn, gòng fèng bù jué, wéi yān qí, guī zī dú wèi fú cóng. chén qián yǔ guān shǔ sān shí liù rén fèng shǐ jué yù, bèi zāo jiān è. zì gū shǒu shū lè, yú jīn wǔ zài, hú yí qíng shù, chén pō shí zhī. wèn qí chéng guō dà xiǎo, jiē yán yǐ hàn yǔ yī tiān děng. yǐ shì xiào zhī, zé cōng lǐng kě tōng, cōng lǐng tōng zé guī zī kě fá. jīn yí bài guī zī shì zi bái bà wèi qí guó wáng, yǐ bù qí shù bǎi sòng zhī, yǔ zhū guó lián bīng, suì yuè zhī jiān, guī zī kě qín. yǐ yí dí gōng yí dí, jì zhī shàn zhě yě. chén jiàn shā chē shū lè tián dì féi guǎng, cǎo mù ráo yǎn, bù bǐ dūn huáng shàn shàn jiān yě, bīng kě bù fèi zhōng guó ér liáng shí zì zú. qiě gū mò wēn sù èr wáng, tè wèi guī zī suǒ zhì, jì fēi qí zhǒng, gèng xiāng yàn kǔ, qí shì bì yǒu jiàng fǎn. ruò èr guó lái jiàng, zé guī zī zì pò. yuàn xià chén zhāng, cān kǎo xíng shì. chéng yǒu wàn fēn, sǐ fù hé hèn. chén chāo qū qū, tè méng shén líng, qiè jì wèi biàn jiāng pū, mù jiàn xī yù píng dìng, bì xià jǔ wàn nián zhī shāng, jiàn xūn zǔ miào, bù dà xǐ yú tiān xià.
臣竊見先帝欲開西城,故北擊匈奴,西使外國,鄯善、於窴即時向化。今拘彌、莎車、疏勒、月氏、烏孫、康居復願歸附,欲共併力破滅龜茲,平通漢道。若得龜茲,則西域未服者百分之一耳。臣伏自惟念,卒伍小吏,實願從谷吉效命絕域,庶幾張騫棄身曠野。昔魏絳列國大夫,尚能和輯諸戎,況臣奉大漢之威,而無CD4B刀一割之用乎?前世議者皆曰取三十六國,號為斷匈奴右臂。今西域諸國,自日之所入,莫不向化,大小欣欣,貢奉不絕,惟焉耆,龜茲獨未服從。臣前與官屬三十六人奉使絕域,備遭艱厄。自孤守疏勒,於今五載,胡夷情數,臣頗識之。問其城郭大小,皆言「倚漢與依天等」。以是效之,則蔥領可通,蔥領通則龜茲可伐。今宜拜龜茲侍子白霸為其國王,以步騎數百送之,與諸國連兵,歲月之間,龜茲可禽。以夷狄攻夷狄,計之善者也。臣見莎車、疏勒田地肥廣,草牧饒衍,不比敦煌、鄯善間也,兵可不費中國而糧食自足。且姑墨、溫宿二王,特為龜茲所置,既非其種,更相厭苦,其勢必有降反。若二國來降,則龜茲自破。願下臣章,參考行事。誠有萬分,死復何恨。臣超區區,特蒙神靈,竊冀未便僵仆,目見西域平定,陛下舉萬年之觴,薦勛祖廟,布大喜於天下。
shū zòu, dì zhī qí gōng kě chéng, yì yù gěi bīng. píng líng rén xú F8B5 sù yǔ chāo tóng zhì, shàng shū yuàn fèn shēn zuǒ chāo, wǔ nián, suì yǐ F8B5 wèi jiǎ sī mǎ, jiāng chí xíng jí yì cóng qiān rén jiù chāo.
書奏,帝知其功可成,議欲給兵。平陵人徐F8B5素與超同志,上疏願奮身佐超,五年,遂以F8B5為假司馬,將馳刑及義從千人就超。
xiān shì, shā chē yǐ wèi hàn bīng bù chū, suì jiàng yú guī zī, ér shū lè dū wèi fān chén yì fù fǎn pàn. huì xú F8B5 shì zhì, chāo suì yǔ F8B5 jī fān chén, dà pò zhī, zhǎn shǒu qiān yú jí, duō huò shēng kǒu. chāo jì pò fān chén, yù jìn gōng guī zī. yǐ wū sūn bīng qiáng, yí lì qí lì, nǎi shàng yán: wū sūn dà guó, kòng xián shí wàn, gù wǔ dì qī yǐ gōng zhǔ, zhì xiào xuān huáng dì, zú dé qí yòng. jīn kě qiǎn shǐ zhāo wèi, yǔ gòng hé lì. dì nà zhī. bā nián, bài chāo wèi jiāng bīng zhǎng shǐ, jiǎ gǔ chuī chuáng huī. yǐ xú F8B5 wèi jūn sī mǎ, bié qiǎn wèi hóu lǐ yì hù sòng wū sūn shǐ zhě, cì dà xiǎo kūn mí yǐ xià jǐn bó.
先是,莎車以為漢兵不出,遂降於龜茲, 而疏勒都尉番辰亦復反叛。 會徐F8B5適至,超遂與F8B5擊番辰,大破之,斬首千餘級,多獲生口。超既破番辰,欲進攻龜茲。以烏孫兵強,宜歷其力,乃上言:「烏孫大國,控弦十萬,故武帝妻以公主,至孝宣皇帝,卒得其用。今可遣使招慰,與共合力。」帝納之。八年,拜超為將兵長史,假鼓吹幢麾。以徐F8B5為軍司馬,別遣衛侯李邑護送烏孫使者,賜大小昆彌以下錦帛。
lǐ yì shǐ dào yú tián, ér zhí guī zī gōng shū lè, kǒng jù bù gǎn qián, yīn shàng shū chén xī yù zhī gōng bù kě chéng, yòu shèng huǐ chāo yōng ài qī, bào ài zi, ān lè wài guó, wú nèi gù xīn. chāo wén zhī, tàn yuē: shēn fēi céng cān ér yǒu sān zhì zhī chán, kǒng jiàn yí yú dāng shí yǐ. suì qù qí qī. dì zhī chāo zhōng, nǎi qiè zé yì yuē: zòng chāo yōng ài qī, bào ài zi, sī guī zhī shì qiān yú rén, hé néng jǐn yǔ chāo tóng xīn hū? lìng yì yì chāo shòu jié dù. zhào chāo: ruò yì rèn zài wài zhě, biàn liú yǔ cóng shì. chāo jí qiǎn yì jiāng wū sūn shì zi hái jīng shī. xú F8B5 wèi chāo yuē: yì qián qīn huǐ jūn, yù bài xī yù, jīn hé bù yuán zhào shū liú zhī, gèng qiǎn tā lì sòng shì zi hū? chāo yuē: shì hé yán zhī lòu yě! yǐ yì huǐ chāo, gù jīn qiǎn zhī. nèi shěng bù jiù, hé xù rén yán! kuài yì liú zhī, fēi zhōng chén yě.
李邑始到於窴,而值龜茲攻疏勒,恐懼不敢前,因上書陳西域之功不可成,又盛毀超擁愛妻,抱愛子,安樂外國,無內顧心。超聞之,嘆曰:「身非曾參而有三至之讒,恐見疑於當時矣。」遂去其妻。帝知超忠,乃切責邑曰:「縱超擁愛妻,抱愛子,思歸之士千餘人,何能盡與超同心乎?」令邑詣超受節度。詔超:「若邑任在外者,便留與從事。」超即遣邑將烏孫侍子還京師。徐F8B5謂超曰:「邑前親毀君,欲敗西域,今何不緣詔書留之,更遣它吏送侍子乎?」超曰:「是何言之陋也!以邑毀超,故今遣之。內省不疚,何恤人言!快意留之,非忠臣也。」
míng nián, fù qiǎn jiǎ sī mǎ hé gōng děng sì rén jiāng bīng bā bǎi xié chāo, chāo yīn fā shū lè yú tián bīng jī shā chē. shā chē yīn tōng shǐ shū lè wáng zhōng, dàn yǐ zhòng lì, zhōng suì fǎn cóng zhī, xī bǎo wū jí chéng. chāo nǎi gèng lì qí fǔ chéng chéng dà wèi shū lè wáng, xī fā qí bù fǎn zhě yǐ gōng zhōng. jī bàn suì, ér kāng jū qiǎn jīng bīng jiù zhī, chāo bù néng xià. shì shí, ròu zhī xīn yǔ kāng jū hūn, xiāng qīn, chāo nǎi shǐ shǐ duō jī jǐn bó yí ròu zhī wáng, lìng xiǎo shì kāng jū wáng, kāng jū wáng nǎi bà bīng, zhí zhōng yǐ guī qí guó, wū jí chéng suì jiàng yú chāo.
明年,復遣假司馬和恭等四人將兵八百諧超,超因發疏勒、於窴兵擊莎車。莎車陰通使疏勒王忠,啖以重利,忠遂反從之,西保烏即城。超乃更立其府丞成大為疏勒王,悉發其不反者以攻忠。積半歲,而康居遣精兵救之,超不能下。是時,月氏新與康居婚,相親,超乃使使多齎錦帛遺月氏王,令曉示康居王,康居王乃罷兵,執忠以歸其國,烏即城遂降於超。
hòu sān nián, zhōng shuō kāng jū wáng jiè bīng, hái jù sǔn zhōng, mì yǔ guī zī móu, qiǎn shǐ zhà jiàng yú chāo. chāo nèi zhī qí jiān ér wài wěi xǔ zhī. zhōng dà xǐ, jí cóng qīng yī yì chāo. chāo mì lè bīng dài zhī, wèi gōng zhāng shè lè, jiǔ xíng, nǎi chì lì fù zhōng zhǎn zhī. yīn jī pò qí zhòng, shā qī bǎi yú rén, nán dào yú shì suì tōng.
後三年,忠說康居王借兵,還據損中,密與龜茲謀,遣使詐降於超。超內知其奸而外偽許之。忠大喜,即從輕猗詣超。超密勒兵待之,為供張設樂,酒行,乃叱吏縛忠斬之。因擊破其眾,殺七百餘人,南道於是遂通。
míng nián, chāo fā yú tián zhū guó bīng èr wàn wǔ qiān rén, fù jī shā chē. ér guī zī wáng qiǎn zuǒ jiāng jūn fā wēn sù gū mò wèi tóu hé wǔ wàn rén qiú zhī. chāo zhào jiāng xiào jí yú tián wáng yì yuē: jīn bīng shǎo bù dí, qí jì mò ruò gè sàn qù. yú tián cóng shì ér dōng, zhǎng shǐ yì yú cǐ xī guī, kě xū yè gǔ shēng ér fā. yīn huǎn suǒ de shēng kǒu. guī zī wáng wén zhī dà xǐ, zì yǐ wàn qí yú xī jiè zhē chāo, wēn sù wáng jiāng bā qiān qí yú dōng jiè jiǎo yú tián. chāo zhī èr lǔ yǐ chū, mì zhào zhū bù lè bīng, jī míng chí fù shā chē yíng, hú dà jīng luàn bēn zǒu, zhuī zhǎn wǔ qiān yú jí, dà huò qí mǎ chù cái wù. shā chē suì jiāng, guī zī děng yīn gè tuì sàn, zì shì wēi zhèn xī yù.
明年,超發於窴諸國兵二萬五千人,復擊莎車。而龜茲王遣左將軍發溫宿、姑墨、尉頭合五萬人求之。超召將校及於窴王議曰:「今兵少不敵,其計莫若各散去。於窴從是而東,長史亦於此西歸,可須夜鼓聲而發。」陰緩所得生口。龜茲王聞之大喜,自以萬騎於西界遮超,溫宿王將八千騎於東界徼於窴。超知二虜已出,密召諸部勒兵,雞鳴馳赴莎車營,胡大驚亂奔走,追斬五千餘級,大獲其馬畜財物。莎車遂將,龜茲等因各退散,自是威震西域。
chū, ròu zhī cháng zhù hàn jī chē shī yǒu gōng, shì suì gòng fèng zhēn bǎo fú bá shī zi, yīn qiú hàn gōng zhǔ. chāo jù hái qí shǐ, yóu shì yuàn hèn. yǒng yuán èr nián, ròu zhī qiǎn qí fù wáng xiè jiāng bīng qī wàn gōng chāo. chāo zhòng shǎo, jiē dà kǒng. chāo pì jūn shì yuē: ròu zhī bīng suī duō, rán shù qiān lǐ yú cōng lǐng lái, fēi yǒu yùn shū, hé zú yōu xié? dàn dāng shōu gǔ jiān shǒu, bǐ jī qióng zì jiàng, bù guò shù shí rì jué yǐ. xiè suì qián gōng chāo, bù xià, yòu chāo lüè wú suǒ de. chāo dù qí liáng jiāng jǐn, bì cóng guī zī qiú jiù, nǎi qiǎn bīng shù bǎi yú dōng jiè yào zhī. xiè guǒ qiǎn qí jī jīn yín zhū yù yǐ lù guī zī. chāo fú bīng shù jī, jǐn shā zhī, chí qí shǐ shǒu yǐ shì xiè. xiè dà jīng, jí qiǎn shǐ qǐng zuì, yuàn dé shēng guī. chāo zòng qiǎn zhī. ròu zhī yóu shì dà zhèn, suì fèng gòng xiàn.
初,月氏嘗助漢擊車師有功,是歲貢奉珍寶、符拔、師子,因求漢公主。超拒還其使,由是怨恨。永元二年,月氏遣其副王謝將兵七萬攻超。超眾少,皆大恐。超譬軍士曰:「月氏兵雖多,然數千里逾蔥領來,非有運輸,何足憂邪?但當收谷堅守,彼飢窮自降,不過數十日決矣。」謝遂前攻超,不下,又抄掠無所得。超度其糧將盡,必從龜茲求救,乃遣兵數百於東界要之。謝果遣騎齎金銀珠玉以賂龜茲。超伏兵庶擊,盡殺之,持其使首以示謝。謝大驚,即遣使請罪,願得生歸。超縱遣之。月氏由是大震,歲奉貢獻。
míng nián, guī zī gū mò wēn sù jiē jiàng, nǎi yǐ chāo wèi dōu hù, xú F8B5 wèi zhǎng shǐ. bài bái bà wèi guī zī wáng, qiǎn sī mǎ yáo guāng sòng zhī. chāo yǔ guāng gòng xié guī zī fèi qí wáng yóu lì duō ér lì bái bà, shǐ guāng jiāng yóu lì duō hái yì jīng shī. chāo jū guī zī tā gān chéng, xú F8B5 tún shū lè. xī yù wéi yān qí wēi xū yù lí yǐ qián méi dōu hù, huái èr xīn, qí yú xī dìng.
明年,龜茲、姑墨、溫宿皆降,乃以超為都護,徐F8B5為長史。拜白霸為龜茲王,遣司馬姚光送之。超與光共脅龜茲廢其王尤利多而立白霸,使光將尤利多還詣京師。超居龜茲它乾城,徐F8B5屯疏勒。西域唯焉耆、危須、尉犁以前沒都護,懷二心,其餘悉定。
liù nián qiū, chāo suì fā guī zī shàn shàn děng bā guó bīng hé qī wàn rén, jí lì shì jiǎ kè qiān sì bǎi rén tǎo yān qí. bīng dào yù lí jiè, ér qiǎn xiǎo shuō yān qí yù lí wēi xū yuē: dōu hù lái zhě, yù zhèn fǔ sān guó. jí yù gǎi guò xiàng shàn, yí qiǎn dà rén lái yíng, dāng shǎng cì wáng hóu yǐ xià, shì bì jí hái. jīn cì wáng cǎi wǔ bǎi pǐ. yān qí wáng guǎng qiǎn qí zuǒ jiāng běi jiān zhī fèng niú jiǔ yíng chāo. chāo jié jiān zhī yuē: rǔ suī xiōng nú shì zi, ér jīn bǐng guó zhī quán. dōu hù zì lái, wáng bù yǐ shí yíng, jiē rǔ zuì yě. huò wèi chāo kě biàn shā zhī. chāo yuē: fēi rǔ suǒ jí. cǐ rén quán zhòng yú wáng, jīn wèi rù qí guó ér shā zhī, suì lìng zì yí, shè bèi shǒu xiǎn, qǐ dé dào qí chéng xià zāi! yú shì cì ér qiǎn zhī. guǎng nǎi yǔ dà rén yíng chāo yú yù lí, fèng xiàn zhēn wù.
六年秋,超遂發龜茲、鄯善等八國兵合七萬人,及吏士賈客千四百人討焉耆。兵到尉犁界,而遣曉說焉耆、尉犁、危須曰:「都護來者,欲鎮撫三國。即欲改過向善,宜遣大人來迎,當賞賜王侯已下,事畢即還。今賜王彩五百匹。」焉耆王廣遣其左將北鞬支奉牛、酒迎超。超詰鞬支曰:「汝雖匈奴侍子,而今秉國之權。都護自來,王不以時迎,皆汝罪也。」或謂超可便殺之。超曰:「非汝所及。此人權重於王,今未入其國而殺之,遂令自疑,設備守險,豈得到其城下哉!」於是賜而遣之。廣乃與大人迎超於尉犁,奉獻珍物。
yān qí guó yǒu wěi qiáo zhī xiǎn, guǎng nǎi jué qiáo, bù yù lìng hàn jūn rù guó. chāo gèng cóng tā dào lì dù. qī yuè huì, dào yān zhě, qù chéng èr shí lǐ, yíng dà zé zhōng. guǎng chū bù yì, dà kǒng, nǎi yù xī qū qí rén gòng rù shān bǎo. yān qí zuǒ hóu yuán mèng xiān cháng zhì jīng shī, mì qiǎn shǐ yǐ shì gào chāo, chāo jí zhǎn zhī, shì bù xìn yòng. nǎi qī dà huì zhū guó wáng, yīn yáng shēng dāng zhòng jiā shǎng cì, yú shì yān qí wáng guǎng, yù lí wáng B02A jí běi gé jiàn zhī děng sān shí rén xiāng shuài yì chāo. qí guó xiāng fù jiǔ děng shí qī rén jù zhū, jiē wáng rù hǎi, ér wēi xū wáng yì bù zhì. zuò dìng, chāo nù jié guǎng yuē: wēi xū wáng hé gù bú dào? fù jiǔ děng suǒ yuán táo wáng? suì chì lì shì shōu guǎng B02A děng yú chén mù gù chéng zhǎn zhī, chuán shǒu jīng shī. yīn zòng bīng chāo lüè, zhǎn shǒu wǔ qiān yú jí, huò shēng kǒu wàn wǔ qiān rén, mǎ chù niú yáng sān shí yú wàn tóu, gèng lì yuán mèng wèi yān qí wáng. chāo liú yān qí bàn suì, wèi fǔ zhī. yú shì xī yù wǔ shí yú guó xī jiē nà zhì nèi shǔ yān.
焉耆國有葦橋之險,廣乃絕橋,不欲令漢軍入國。超更從它道厲度。七月晦,到焉者,去城二十里,營大澤中。廣出不意,大恐,乃欲悉驅其人共入山保。焉耆左侯元孟先嘗質京師,密遣使以事告超,超即斬之,示不信用。乃期大會諸國王,因揚聲當重加賞賜,於是焉耆王廣,尉犁王B02A及北革建支等三十人相率詣超。其國相腹久等十七人懼誅,皆亡入海,而危須王亦不至。坐定,超怒詰廣曰:「危須王何故不到?腹久等所緣逃亡?」遂叱吏士收廣、B02A等於陳睦故城斬之,傳首京師。因縱兵抄掠,斬首五千餘級,獲生口萬五千人,馬畜牛羊三十餘萬頭,更立元孟為焉耆王。超留焉耆半歲,尉撫之。於是西域五十餘國悉皆納質內屬焉。
míng nián, xià zhào yuē: wǎng zhě xiōng nú dú shàn xī yù, kòu dào hé xī, yǒng píng zhī mò, chéng mén zhòu bì. xiān dì shēn mǐn biān méng yīng luó kòu hài, nǎi mìng jiāng shuài jī yòu dì, pò bái shān, lín pú lèi, qǔ chē shī, chéng guō zhū guó zhèn shè xiǎng yīng, suì kāi xī yù, zhì dōu hù. ér yān qí wáng shùn shùn zi zhōng dú móu bèi nì, shì qí xiǎn ài, fù méi dōu hù, bìng jí lì shì. xiān dì zhòng yuán yuán zhī mìng, dàn bīng yì zhī xìng, gù shǐ jūn sī mǎ bān chāo ān jí yú tián yǐ xī. chāo suì yú cōng lǐng, qì xiàn dù, chū rù èr shí èr nián, mò bù bīn cóng. gǎi lì qí wáng, ér suī qí rén. bù dòng zhōng guó, bù fán róng shì, dé yuǎn yí zhī hé, tóng yì sú zhī xīn, ér zhì tiān zhū, juān sù chǐ, yǐ bào jiāng shì zhī chóu. sī mǎ fǎ yuē: shǎng bù yú yuè, yù rén sù dǔ wèi shàn zhī lì yě. qí fēng chāo wèi dìng yuǎn hóu, yì qiān hù.
明年,下詔曰:「往者匈奴獨擅西域,寇盜河西,永平之末,城門晝閉。先帝深愍邊萌嬰羅寇害,乃命將帥擊右地,破白山,臨蒲類,取車師,城郭諸國震懾響應,遂開西域,置都護。而焉耆王舜、舜子忠獨謀悖逆,恃其險隘,覆沒都護,並及吏士。先帝重元元之命,憚兵役之興,故使軍司馬班超安集於窴以西。超遂逾蔥領,迄縣度,出入二十二年,莫不賓從。改立其王,而綏其人。不動中國,不煩戎士,得遠夷之和,同異俗之心,而致天誅,蠲宿恥,以報將士之仇。《司馬法》曰:『賞不逾月,欲人速睹為善之利也。』其封超為定遠侯,邑千戶。」
chāo zì yǐ jiǔ zài jué yù, nián lǎo sī tǔ. shí èr nián, shàng shū yuē: chén wén tài gōng fēng qí, wǔ shì zàng zhōu, hú sǐ shǒu qiū, dài mǎ yī fēng. fū zhōu qí tóng zài zhōng tǔ qiān lǐ zhī jiān, kuàng yú yuǎn chù jué yù, xiǎo chén néng wú yī fēng shǒu qiū zhī sī zāi? mán yí zhī sú, wèi zhuàng wǔ lǎo. chén chāo quǎn mǎ chǐ jiān, cháng kǒng nián shuāi, yǎn hū jiāng pū, gū hún qì juān. xī sū wǔ liú xiōng nú zhōng shàng shí jiǔ nián, jīn chén xìng de fèng jié dài jīn yín hù xī yù, rú zì yǐ shòu zhōng tún bù, chéng wú suǒ hèn, rán kǒng hòu shì huò míng chén wèi méi xī yù. chén bù gǎn wàng dào jiǔ quán jùn, dàn yuàn shēng rù yù mén guān. chén lǎo bìng shuāi kùn, mào sǐ gǔ yán, jǐn qiǎn zi yǒng suí xiàn wù rù sāi. jí chén shēng zài, lìng yǒng mù jiàn zhōng tǔ. ér chāo mèi tóng jùn cáo shòu qī zhāo yì shàng shū qǐng chāo yuē:
超自以久在絕域,年老思土。十二年,上疏曰:「臣聞太公封齊,五世葬周,狐死首丘,代馬依風。夫周齊同在中土千里之間,況於遠處絕域,小臣能無依風首丘之思哉?蠻夷之俗,畏壯侮老。臣超犬馬齒殲,常恐年衰,奄忽僵仆,孤魂棄捐。昔蘇武留匈奴中尚十九年,今臣幸得奉節帶金銀護西域,如自以壽終屯部,誠無所恨,然恐後世或名臣為沒西域。臣不敢望到酒泉郡,但願生入玉門關。臣老病衰困,冒死瞽言,謹遣子勇隨獻物入塞。及臣生在,令勇目見中土。」而超妹同郡曹壽妻昭亦上書請超曰:
qiè tóng chǎn xiōng xī yù dōu hù dìng yuǎn hóu chāo, xìng de yǐ wēi gōng tè méng zhòng shǎng, jué liè tōng hóu, wèi èr qiān dàn. tiān ēn shū jué, chéng fēi xiǎo chén suǒ dāng bèi méng. chāo zhī shǐ chū, zhì juān qū mìng, jì lì wēi gōng, yǐ zì chén xiào. huì chén mù zhī biàn, dào lù gé jué, chāo yǐ yī shēn zhuǎn cè jué yù, xiǎo pì zhū guó, yīn qí bīng zhòng, měi yǒu gōng zhàn, zhé wèi xiān dēng, shēn bèi jīn yí, bù bì sǐ wáng. lài méng bì xià shén líng, qiě dé yán mìng shā mò, zhì jīn jī sān shí nián. gǔ ròu shēng lí, bù fù xiāng shí. suǒ yǔ xiāng suí shí rén shì zhòng, jiē yǐ wù gù. chāo nián zuì zhǎng, jīn qiě qī shí. shuāi lǎo bèi bìng, tóu fà wú hēi, liǎng shǒu bù rén, ěr mù bù cōng míng, fú zhàng nǎi néng xíng. suī yù jié jǐn qí lì, yǐ bào sāi tiān ēn, pò yú suì mù, quǎn mǎ chǐ suǒ. mán yí zhī xìng, bèi nì wǔ lǎo, ér chāo dàn mù rù dì, jiǔ bù jiàn dài, kǒng kāi jiān guǐ zhī yuán, shēng nì luàn zhī xīn. ér qīng dài fū xián huái yī qiè, mò kěn yuǎn lǜ. rú yǒu zú bào, chāo zhī qì lì bù néng cóng xīn, biàn wèi shàng sǔn guó jiā lěi shì zhī gōng, xià qì zhōng chén jié lì zhī yòng, chéng kě tòng yě. gù chāo wàn lǐ guī chéng, zì chén kǔ jí, yán jǐng yú wàng, sān nián yú jīn, wèi méng shěng lù.
妾同產兄西域都護定遠侯超,幸得以微功特蒙重賞,爵列通侯,位二千石。天恩殊絕,誠非小臣所當被蒙。超之始出,志捐軀命,冀立微功,以自陳效。會陳睦之變,道路隔絕,超以一身轉側絕域,曉譬諸國,因其兵眾,每有攻戰,輒為先登,身被金夷,不避死亡。賴蒙陛下神靈,且得延命沙漠,至今積三十年。骨肉生離,不復相識。所與相隨時人士眾,皆已物故。超年最長,今且七十。衰老被病,頭髮無黑,兩手不仁,耳目不聰明,扶杖乃能行。雖欲竭盡其力,以報塞天恩,迫於歲暮,犬馬齒索。蠻夷之性,悖逆侮老,而超旦暮入地,久不見代,恐開奸宄之源,生逆亂之心。而卿大夫咸懷一切,莫肯遠慮。如有卒暴,超之氣力不能從心,便為上損國家累世之功,下棄忠臣竭力之用,誠可痛也。故超萬里歸誠,自陳苦急,延頸逾望,三年於今,未蒙省錄。
qiè qiè wén gǔ zhě shí wǔ shòu bīng, liù shí hái zhī, yì yǒu xiū xī bù rèn zhí yě. yuán bì xià yǐ zhì xiào lǐ tiān xià, dé wàn guó zhī huān xīn, bù qiǎn xiǎo guó zhī chén, kuàng chāo dé bèi hóu bó zhī wèi, gù gǎn chù sǐ wèi chāo qiú shuāi, gài chāo yú nián. yī de shēng hái, fù jiàn què tíng, shǐ guó yǒng wú láo yuǎn zhī lǜ, xī yù wú cāng zú zhī yōu, chāo dé zhǎng měng wén wáng zàng gǔ zhī ēn, zi fāng āi lǎo zhī huì. shī yún: mín yì láo zhǐ, qì kě xiǎo kāng, huì cǐ zhōng guó, yǐ suī sì fāng. chāo yǒu shū yǔ qiè shēng jué, kǒng bù fù xiāng jiàn. qiè chéng shāng chāo yǐ zhuàng nián jié zhōng xiào yú shā mò, pí lǎo zé biàn juān sǐ yú kuàng yě, chéng kě āi lián. rú bù méng jiù hù, chāo hòu yǒu yī dàn zhī biàn, jì xìng chāo jiā dé méng zhào mǔ wèi jī xiān qǐng zhī dài. qiè yú zhuàng bù zhī dà yì, chù fàn jì huì.
妾竊聞古者十五受兵,六十還之,亦有休息不任職也。緣陛下以至孝理天下,得萬國之歡心,不遣小國之臣,況超得備侯伯之位,故敢觸死為超求衰,丐超餘年。一得生還,復見闕庭,使國永無勞遠之慮,西域無倉卒之憂,超得長蒙文王葬骨之恩,子方哀老之惠。《詩》云:「民亦勞止,汔可小康,惠此中國,以綏四方。」超有書與妾生訣,恐不復相見。妾誠傷超以壯年竭忠孝於沙漠,疲老則便捐死於曠野,誠可哀憐。如不蒙救護,超後有一旦之變,冀幸超家得蒙趙母、衛姬先請之貸。妾愚戇不知大義,觸犯忌諱。
shū zòu, dì gǎn qí yán, nǎi zhēng chāo hái.
書奏,帝感其言,乃征超還。
chāo zài xī yù sān shí yī suì. shí sì nián bā yuè zhì luò yáng, bài wèi shè shēng xiào wèi. chāo sù yǒu xiōng xié jí, jì zhì, bìng suì jiā. dì qiǎn zhōng huáng mén wèn jí, cì yī yào. qí nián jiǔ yuè zú, nián qī shí yī. cháo tíng mǐn xī yān, shǐ zhě diào jì, zèng fèng shén hòu. zi xióng sì.
超在西域三十一歲。十四年八月至洛陽,拜為射聲校尉。超素有胸脅疾,既至,病遂加。帝遣中黃門問疾,賜醫藥。其年九月卒,年七十一。朝廷愍惜焉,使者弔祭,贈賵甚厚。子雄嗣。
chū, chāo bèi zhēng, yǐ wù jǐ xiào wèi rèn shàng wèi dōu hù. yǔ chāo jiāo dài. shàng wèi chāo yuē: jūn hóu zài wài guó sān shí yú nián, ér xiǎo rén wěi chéng jūn hòu, rèn zhòng lǜ qiǎn, yí yǒu yǐ huì zhī. chāo yuē: nián lǎo shī zhì, rèn jūn shù dāng dà wèi, qǐ bān chāo suǒ néng jí zāi! bì bù dé yǐ, yuàn jìn yú yán. hán wài lì shì, běn fēi xiào zǐ shùn sūn, jiē yǐ zuì guò xǐ bǔ biān tún. ér mán yí huái niǎo shòu zhī xīn, nán yǎng yì bài. jīn jūn xìng yán jí, shuǐ qīng wú dà yú, chá zhèng bù dé xià hé. yí dàng yì jiǎn yì, kuān xiǎo guò, zǒng dà gāng ér yǐ. chāo qù hòu, shàng sī wèi suǒ qīn yuē: wǒ yǐ bān jūn dāng yǒu qí cè, jīn suǒ yán píng píng ěr. shàng zhì shù nián, ér xī yù fǎn luàn, yǐ zuì bèi zhēng, rú chāo suǒ jiè.
初,超被征,以戊己校尉任尚為都護。與超交代。尚謂超曰:「君侯在外國三十餘年,而小人猥承君後,任重慮淺,宜有以誨之。」超曰:「年老失智,任君數當大位,豈班超所能及哉!必不得已,願進愚言。寒外吏士,本非孝子順孫,皆以罪過徙補邊屯。而蠻夷懷鳥獸之心,難養易敗。今君性嚴急,水清無大魚,察政不得下和。宜盪佚簡易,寬小過,總大綱而已。」超去後,尚私謂所親曰:「我以班君當有奇策,今所言平平耳。」尚至數年,而西域反亂,以罪被征,如超所戒。
yǒu sān zi. zhǎng zi xióng, lèi qiān tún qí xiào wèi. huì pàn qiāng kòu sān fǔ, zhào xióng jiāng wǔ yíng bīng tún zhǎng ān, jiù bài jīng zhào yǐn. xióng zú, zi shǐ sì, shàng qīng hé xiào wáng nǚ yīn chéng gōng zhǔ. zhǔ shùn dì zhī gū, guì jiāo yín luàn, yǔ bì rén jū wéi zhōng, ér zhào shǐ rù, shǐ fú chuáng xià. shǐ jī nù, yǒng jiàn wǔ nián, suì bá rèn shā zhǔ. dì dà nù, yāo zhǎn shǐ, tóng chǎn jiē qì shì. chāo shǎo zǐ yǒng.
有三子。長子雄,累遷屯騎校尉。會叛羌寇三輔,詔雄將五營兵屯長安,就拜京兆尹。雄卒,子始嗣,尚清河孝王女陰城公主。主順帝之姑,貴驕淫亂,與嬖人居帷中,而召始入,使伏床下。始積怒,永建五年,遂拔刃殺主。帝大怒,腰斬始,同產皆棄市。超少子勇。
yǒng zì yí liáo, shǎo yǒu fù fēng. yǒng chū yuán nián, xī yù fǎn pàn, yǐ yǒng wèi jūn sī mǎ. yǔ xiōng xióng jù chū dūn huáng, yíng dōu hù jí xī yù jiǎ zú ér hái. yīn bà dōu hù. hòu xī yù jué wú hàn lì shí yú nián.
勇字宜僚,少有父風。永初元年,西域反叛,以勇為軍司馬。與兄雄俱出敦煌,迎都護及西域甲卒而還。因罷都護。後西域絕無漢吏十餘年。
yuán chū liù nián, dūn huáng tài shǒu cáo zōng qiǎn zhǎng shǐ suǒ bān jiāng qiān yú rén tún yī wú, chē shī qián wáng jí shàn shàn wáng jiē lái jiàng bān. hòu shù yuè, běi dān yú yǔ chē shī hòu bù suì gòng gōng méi bān, jìn jī zǒu qián wáng, lüè yǒu běi dào. shàn shàn wáng jí, qiú jiù yú cáo zōng, zōng yīn cǐ qǐng chū bīng wǔ qiān rén jī xiōng nú, bào suǒ bān zhī chǐ, yīn fù qǔ xī yù. dèng tài hòu zhào yǒng yì cháo táng huì yì. xiān shì, gōng qīng duō yǐ wèi yí bì yù mén guān, suì qì xī yù. yǒng shàng yì yuē:
元初六年,敦煌太守曹宗遣長史索班將千餘人屯伊吾,車師前王及鄯善王皆來降班。後數月,北單于與車師後部遂共攻沒班,進擊走前王,略有北道。鄯善王急,求救於曹宗,宗因此請出兵五千人擊匈奴,報索班之恥,因復取西域。鄧太后召勇詣朝堂會議。先是,公卿多以為宜閉玉門關,遂棄西域。勇上議曰:
xī xiào wǔ huáng dì huàn xiōng nú qiáng shèng, jiān zǒng bǎi mán, yǐ bī zhàng sāi. yú shì kāi tōng xī yù, lí qí dǎng yǔ, lùn zhě yǐ wèi duó xiōng nú fǔ cáng, duàn qí yòu bì. zāo wáng mǎng cuàn dào, zhēng qiú wú CA75, hú yí fèn dú, suì yǐ bèi pàn. guāng wǔ zhōng xìng, wèi huáng wài shì, gù xiōng nú fù qiáng, qū lǜ zhū guó. jí zhì yǒng píng, zài gōng dūn huáng, hé xī zhū jùn, chéng mén zhòu bì. xiào míng huáng dì shēn wéi miào cè, nǎi mìng hǔ chén, chū zhēng xī yù, gù xiōng nú yuǎn dùn, biān jìng dé ān. jí zhì yǒng yuán, mò bù nèi shǔ. huì jiān zhě qiāng luàn, xī yù fù jué, běi lǔ suì qiǎn zé zhū guó, bèi qí bū zū, gāo qí jià zhí, yán yǐ qī huì. shàn shàn chē shī jiē huái fèn yuàn, sī lè shì hàn, qí lù wú cóng. qián suǒ yǐ shí yǒu pàn zhě, jiē yóu mù yǎng shī yí, hái wèi qí hài gù yě. jīn cáo zōng tú chǐ yú qián fù, yù bào xuě xiōng nú, ér bù xún chū bīng gù shì, wèi dù dāng shí zhī yí yě. fū yāo gōng huāng wài, wàn wú yī chéng, ruò bīng lián huò jié, huǐ wú jí yǐ. kuàng jīn fǔ cáng wèi chōng, shī wú hòu jì, shì shì ruò yú yuǎn yí, bào duǎn yú hǎi nèi, chén yú yǐ wèi bù kě xǔ yě. jiù dūn huáng jùn yǒu yíng bīng sān bǎi rén, jīn yí fù zhī, fù zhì hù xī yù fù xiào wèi, jū yú dūn huáng, rú yǒng yuán gù shì. yòu yí qiǎn xī yù zhǎng shǐ jiāng wǔ bǎi rén tún lóu lán, xī dāng yān qí guī zī jìng lù, nán qiáng shàn shàn yú tián xīn dǎn, běi B473 xiōng nú, dōng jìn dūn huáng. rú cǐ chéng biàn.
昔孝武皇帝患匈奴強盛,兼總百蠻,以逼障塞。於是開通西域,離其黨與,論者以為奪匈奴府藏,斷其右臂。遭王莽篡盜,徵求無CA75,胡夷忿毒,遂以背叛。光武中興,未遑外事,故匈奴負強,驅率諸國。及至永平,再攻敦煌,河西諸郡,城門晝閉。孝明皇帝深惟廟策,乃命虎臣,出征西域,故匈奴遠遁,邊境得安。及至永元,莫不內屬。會間者羌亂,西域復絕,北虜遂遣責諸國,備其逋租,高其價值,嚴以期會。鄯善、車師皆懷憤怨,思樂事漢,其路無從。前所以時有叛者,皆由牧養失宜,還為其害故也。今曹宗徒恥於前負,欲報雪匈奴,而不尋出兵故事,未度當時之宜也。夫要功荒外,萬無一成,若兵連禍結,悔無及已。況今府藏未充,師無後繼,是示弱於遠夷,暴短於海內,臣愚以為不可許也。舊敦煌郡有營兵三百人,今宜復之,復置護西域副校尉,居於敦煌,如永元故事。又宜遣西域長史將五百人屯樓蘭,西當焉耆、龜茲徑路,南強鄯善、於窴心膽,北B473匈奴,東近敦煌。如此誠便。
shàng shū wèn yǒng yuē: jīn lì fù xiào wèi, hé yǐ wèi biàn? yòu zhì zhǎng shǐ tún lóu lán, lì hài yún hé? yǒng duì yuē: xī yǒng píng zhī mò, shǐ tōng xī yù, chū qiǎn zhōng láng jiāng jū guō huáng, hòu zhì fù xiào wèi yú chē shī, jì wèi hú lǔ jié dù, yòu jìn hàn rén bù dé yǒu suǒ qīn rǎo. gù wài yí guī xīn, xiōng nú wèi wēi. jīn shàn shàn wáng yóu hái, hàn rén wài sūn, ruò xiōng nú dé zhì, zé yóu hái bì sǐ. cǐ děng suī tóng niǎo shòu, yì zhī bì hài. ruò chū tún lóu lán, zú yǐ zhāo fù qí xīn, yú yǐ wèi biàn. zhǎng lè wèi wèi xín xiǎn tíng wèi qí mǔ cān sī lì xiào wèi cuī jù nán yuē: cháo tíng qián suǒ yǐ qì xī yù zhě, yǐ qí wú yì yú zhōng guó ér fèi nán gōng yě. jīn chē shī yǐ shǔ xiōng nú, shàn shàn bù kě bǎo xìn, yī dàn fǎn fù, bān jiāng néng bǎo běi lǔ bù wèi biān hài hū? yǒng duì yuē: jīn zhōng guó zhì zhōu mù zhě, yǐ jìn jùn xiàn jiān huá dào zéi yě. ruò zhōu mù néng bǎo dào zéi bù qǐ zhě, chén yì yuàn yǐ yào zhǎn bǎo xiōng nú zhī bù wèi biān hài yě. jīn tōng xī yù zé lǔ shì bì ruò, lǔ shì ruò zé wèi huàn wēi yǐ. shú yǔ guī qí fǔ cáng, xù qí duàn bì zāi! jīn zhì xiào wèi yǐ B473 fǔ xī yù, shè zhǎng shǐ yǐ zhāo huái zhū guó, ruò qì ér bù lì, zé xī yù wàng jué. wàng jué zhī hòu, qū jiù běi lǔ, yuán biān zhī jùn jiāng shòu kùn hài, kǒng hé xī chéng mén bì fù yǒu zhòu bì zhī jǐng yǐ. jīn bù kuò kāi cháo tíng zhī dé, ér jū tún shù zhī fèi, ruò běi lǔ suì chì, qǐ ān biān jiǔ zhǎng zhī cè zāi!
尚書問勇曰:「今立副校尉,何以為便?又置長史屯樓蘭,利害云何?」勇對曰:「昔永平之末,始通西域,初遣中郎將居郭煌,後置副校尉於車師,既為胡虜節度,又禁漢人不得有所侵擾。故外夷歸心,匈奴畏威。今鄯善王尤還,漢人外孫,若匈奴得志,則尤還必死。此等雖同鳥獸,亦知避害。若出屯樓蘭,足以招附其心,愚以為便。」長樂衛尉鐔顯、廷尉綦母參、司隸校尉崔據難曰:「朝廷前所以棄西域者,以其無益於中國而費難供也。今車師已屬匈奴,鄯善不可保信,一旦反覆,班將能保北虜不為邊害乎?」勇對曰:「今中國置州牧者,以禁郡縣奸猾盜賊也。若州牧能保盜賊不起者,臣亦願以要斬保匈奴之不為邊害也。今通西域則虜勢必弱,虜勢弱則為患微矣。孰與歸其府藏,續其斷臂哉!今置校尉以B473撫西域,設長史以招懷諸國,若棄而不立,則西域望絕。望絕之後,屈就北虜,緣邊之郡將受困害,恐河西城門必復有晝閉之儆矣。今不廓開朝廷之德,而拘屯戍之費,若北虜遂熾,豈安邊久長之策哉!」
tài wèi shǔ máo zhěn nán yuē: jīn ruò zhì xiào wèi, zé xī yù luò yì qiǎn shǐ, qiú suǒ wú CA75, yǔ zhī zé fèi nán gōng, bù yǔ zé shī qí xīn. yī dàn wèi xiōng nú suǒ pò, dāng fù qiú jiù, zé wèi yì dà yǐ. yǒng duì yuē: jīn shè yǐ xī yù guī xiōng nú, ér shǐ qí ēn dé dà hàn, bù wèi chāo dào zé kě yǐ. rú qí bù rán, zé yīn xī yù zū rù zhī ráo, bīng mǎ zhī zhòng, yǐ rǎo dòng yuán biān, shì wèi fù chóu chóu zhī cái, zēng bào yí zhī shì yě. zhì xiào wèi zhě, xuān wēi bù dé, yǐ xì zhū guó nèi xiàng zhī xīn, yǐ yí xiōng nú jì yú zhī qíng, ér wú cái fèi hào guó zhī lǜ yě. qiě xī yù zhī rén wú tā qiú suǒ, qí lái rù zhě, bù guò bǐng shí ér yǐ. jīn ruò jù jué, shì guī běi shǔ, yí lǔ bìng lì yǐ kòu bìng liáng, zé zhōng guó zhī fèi bù zhǐ qiān yì. zhì zhī chéng biàn.
太尉屬毛軫難曰:「今若置校尉,則西域駱驛遣使,求索無CA75,與之則費難供,不與則失其心。一旦為匈奴所迫,當復求救,則為役大矣。」勇對曰:「今設以西域歸匈奴,而使其恩德大漢,不為抄盜則可矣。如其不然,則因西域租入之饒,兵馬之眾,以擾動緣邊,是為富仇讎之財,增暴夷之勢也。置校尉者,宣威布德,以系諸國內向之心,以疑匈奴覬覦之情,而無財費耗國之慮也。且西域之人無它求索,其來入者,不過稟食而已。今若拒絕,勢歸北屬,夷虜併力以寇並、涼,則中國之費不止千億。置之誠便。」
yú shì cóng yǒng yì, fù guō huáng jùn yíng bīng sān bǎi rén, zhì xī yù fù xiào wèi jū dūn huáng. suī fù jī mí xī yù, rán yì wèi néng chū tún. qí hòu xiōng nú guǒ shù yǔ chē shī gòng rù kòu chāo, hé xī dà bèi qí hài.
於是從勇議,復郭煌郡營兵三百人,置西域副校尉居敦煌。雖復羈縻西域,然亦未能出屯。其後匈奴果數與車師共入寇抄,河西大被其害。
yán guāng èr nián xià, fù yǐ yǒng wèi xī yù zhǎng shǐ, jiāng bīng wǔ bǎi rén chū tún liǔ zhōng. míng nián zhēng yuè, yǒng zhì lóu lán, yǐ shàn shàn guī fù, tè jiā sān suī. ér guī zī wáng bái yīng yóu zì yí wèi xià, yǒng kāi yǐ ēn xìn, bái yīng nǎi lǜ gū mò wēn sù zì fù yì yǒng jiàng. yǒng yīn fā qí bīng bù qí wàn yú rén dào chē shī qián wáng tíng, jī zǒu xiōng nú yī lí wáng yú yī hé gǔ, shōu de qián bù wǔ qiān yú rén, yú shì qián bù shǐ fù kāi tōng. hái, tún tián liǔ zhōng.
延光二年夏,復以勇為西域長史,將兵五百人出屯柳中。明年正月,勇至樓蘭,以鄯善歸附,特加三綏。而龜茲王白英猶自疑未下,勇開以恩信,白英乃率姑墨、溫宿自縛詣勇降。勇因發其兵步騎萬餘人到車師前王庭,擊走匈奴伊蠡王於伊和谷,收得前部五千餘人,於是前部始復開通。還,屯田柳中。
sì nián qiū, yǒng fā dūn huáng zhāng yē jiǔ quán liù qiān qí jí shàn shàn shū lè chē shī qián bù bīng jī hòu bù wáng jūn jiù, dà pò zhī. shǒu lǔ bā qiān yú rén, mǎ chù wǔ wàn yú tóu. bǔ dé jūn jiù jí xiōng nú chí jié shǐ zhě, jiāng zhì suǒ bān méi chù zhǎn zhī, yǐ bào qí chǐ, chuán shǒu jīng shī. yǒng jiàn yuán nián, gèng lì hòu bù gù wáng zǐ jiā tè nú wèi wáng. yǒng yòu shǐ bié xiào zhū zhǎn dōng qiě mí wáng, yì gèng lì qí zhǒng rén wèi wáng, yú shì chē shī liù guó xī píng.
四年秋,勇發敦煌、張掖、酒泉六千騎及鄯善、疏勒、車師前部兵擊後部王軍就,大破之。首虜八千餘人,馬畜五萬餘頭。捕得軍就及匈奴持節使者,將至索班沒處斬之,以報其恥,傳首京師。永建元年,更立後部故王子加特奴為王。勇又使別校誅斬東且彌王,亦更立其種人為王,於是車師六國悉平。
qí dōng, yǒng fā zhū guó bīng jī xiōng nú hū yǎn wáng, hū yǎn wáng wáng zǒu, qí zhòng èr wàn yú rén jiē jiàng. bǔ dé dān yú cóng xiōng, yǒng shǐ jiā tè nú shǒu zhǎn zhī, yǐ jié chē shī, xiōng nú zhī xì. běi dān yú zì jiāng wàn yú qí rù hòu bù, zhì jīn qiě gǔ, yǒng shǐ jiǎ sī mǎ cáo qí chí jiù zhī. dān yú yǐn qù, jùn zhuī zhǎn qí guì rén gǔ dōu hóu, yú shì hū yǎn wáng suì xǐ jū kū wú hé shàng. shì hòu chē shī wú fù lǔ jī, chéng guō jiē ān. wéi yān qí wáng yuán mèng wèi jiàng.
其冬,勇發諸國兵擊匈奴呼衍王,呼衍王亡走,其眾二萬餘人皆降。捕得單于從兄,勇使加特奴手斬之,以結車師,匈奴之隙。北單于自將萬餘騎入後部,至金且谷,勇使假司馬曹俟馳救之。單于引去,俊追斬其貴人骨都侯,於是呼衍王遂徙居枯梧河上。是後車師無復虜跡,城郭皆安。惟焉耆王元孟未降。
èr nián, yǒng shàng qǐng gōng yuán mèng, yú shì yí dūn huáng tài shǒu zhāng lǎng jiāng hé xī sì jùn bīng sān qiān rén pèi yǒng. yīn fā zhū guó bīng sì wàn yú rén, fēn qí wèi liǎng dào jī zhī. yǒng cóng nán dào, lǎng cóng běi dào, yuē qī jù zhì yān qí. ér lǎng xiān yǒu zuì, yù jiǎo gōng zì shú, suì xiān qī zhì jué lí guān, qiǎn sī mǎ jiāng bīng qián zhàn, shǒu lǔ èr qiān yú rén. yuán mèng jù zhū, nì qiǎn shǐ qǐ xiáng, zhāng lǎng jìng rù yān qí shòu xiáng ér hái. yuán mèng jìng bù kěn miàn fù, wéi qiǎn zi yì què gòng xiàn. lǎng suì dé miǎn zhū. yǒng yǐ hòu qī, zhēng xià yù, miǎn. hòu zú yú jiā.
二年,勇上請攻元孟,於是遺敦煌太守張朗將河西四郡兵三千人配勇。因發諸國兵四萬餘人,分騎為兩道擊之。勇從南道,朗從北道,約期俱至焉耆。而朗先有罪,欲徼功自贖,遂先期至爵離關,遣司馬將兵前戰,首虜二千餘人。元孟懼誅,逆遣使乞降,張朗徑入焉耆受降而還。元孟竟不肯面縛,惟遣子詣闕貢獻。朗遂得免誅。勇以後期,征下獄,免。後卒於家。
liáng D454 zì bó wēi, běi dì yì jū rén yě. fù fěng, lì zhōu zǎi. yǒng yuán yuán nián, chē qí jiāng jūn dòu xiàn chū zhēng xiōng nú, chú fěng wèi jūn sī mǎ, lìng xiān jī jīn bó shǐ běi dān yú, xuān guó wēi dé, qí guī fù zhě wàn yú rén. hòu zuò shī xiàn yì, kūn shū wǔ wēi, wǔ wēi tài shǒu chéng zhǐ shā zhī. dòu shì jì miè, hé dì zhī qí wèi xiàn suǒ wū, zhēng D454, chú wèi láng zhōng.
梁D454字伯威,北地弋居人也。父諷,歷州宰。永元元年,車騎將軍竇憲出征匈奴,除諷為軍司馬,令先齎金帛使北單于,宣國威德,其歸附者萬餘人。後坐失憲意,髡輸武威,武威太守承旨殺之。竇氏既滅, 和帝知其為憲所誣, 征D454,除為郎中。
D454 yǒu yǒng qì, cháng kāng kǎi hǎo gōng míng. chū wèi chē qí jiāng jūn dèng hóng sī mǎ, zài qiān, yán píng yuán nián bài xī yù fù xiào wèi. D454 xíng zhì hé xī, huì xī yù zhū guó fǎn pàn, gōng dōu hù rèn shàng yú shū lè. shàng shàng shū qiú jiù, zhào D454 jiāng hé xī sì jùn qiāng hú wǔ qiān qí chí fù zhī, D454 wèi zhì ér shàng yǐ dé jiě. huì zhēng shàng hái, yǐ qí dū wèi duàn xǐ wèi dōu hù, xī yù zhǎng shǐ zhào bó wèi qí dū wèi. xǐ bó shǒu tā gān chéng. tā gān chéng xiǎo, D454 yǐ wèi bù kě gù, nǎi jué shuō guī zī wáng bái bà, yù rù gòng bǎo qí chéng, bái bà xǔ zhī. lì rén gù jiàn, bái bà bù tīng, dǒng jì rù, qiǎn jiāng jí yíng xǐ bó, hé jūn bā jiǔ qiān rén. guī zī lì rén bìng pàn qí wáng, ér yǔ wēn sù gū mò shù wàn bīng fǎn, gòng wéi chéng. D454 děng chū zhàn, dà pò zhī. lián bīng shù yuè, hú zhòng bài zǒu, chéng shèng zhuī jī, fán zhǎn shǒu wàn yú jí, huò shēng kǒu shù qiān rén, luò tuó chù chǎn shù wàn tóu, guī zī nǎi dìng. ér dào lù shàng gé. xí shū bù tōng. suì yú, cháo tíng yōu zhī. gōng qīng yì zhě yǐ wèi xī yù zǔ yuǎn, shù yǒu bèi pàn, lì shì tún tián, qí fèi wú yǐ. yǒng chū yuán nián, suì bà dōu hù, qiǎn qí dū wèi wáng hóng fā guān zhōng bīng yíng D454 xǐ bó jí yī wú lú liǔ zhōng tún tián lì shì.
D454有勇氣,常慷慨好功名。初為車騎將軍鄧鴻司馬,再遷,延平元年拜西域副校尉。D454行至河西,會西域諸國反叛,攻都護任尚於疏勒。尚上書求救,詔D454將河西四郡羌胡五千騎馳赴之,D454未至而尚已得解。會征尚還,以騎都尉段禧為都護,西域長史趙博為騎都尉。禧、博守它乾城。它乾城小,D454以為不可固,乃譎說龜茲王白霸,欲入共保其城,白霸許之。吏人固諫,白霸不聽,懂既入,遣將急迎禧、博,合軍八九千人。龜茲吏人並叛其王,而與溫宿、姑墨數萬兵反,共圍城。D454等出戰,大破之。連兵數月,胡眾敗走,乘勝追擊,凡斬首萬餘級,獲生口數千人,駱駝畜產數萬頭,龜茲乃定。而道路尚隔。檄書不通。歲余,朝廷憂之。公卿議者以為西域阻遠,數有背叛,吏士屯田,其費無已。永初元年,遂罷都護,遣騎都尉王弘發關中兵迎D454、禧、博及伊吾盧、柳中屯田吏士。
èr nián chūn, hái zhì dūn huáng. huì zhòng qiāng fǎn pàn, cháo tíng dà fā bīng xī jī zhī, nì zhào D454 liú wèi zhū jūn yuán. D454 zhì zhāng yē rì lēi. qiāng zhū zhǒng wàn yú rén gōng tíng hòu, shā lüè lì rén. D454 jìn bīng jī, dà pò zhī, chéng shèng zhuī zhì zhāo wǔ, lǔ suì sàn zǒu, qí néng tuō zhě shí èr sān. nǎi zhì gū zāng, qiāng dà háo sān bǎi yú rén yì D454 jiàng, bìng wèi pì qiǎn hái gù dì, hé xī sì jùn fù ān.
二年春,還至敦煌。會眾羌反叛,朝廷大發兵西擊之,逆詔D454留為諸軍援。D454至張掖日勒。羌諸種萬餘人攻亭侯,殺略吏人。D454進兵擊,大破之,乘勝追至昭武,虜遂散走,其能脫者十二三。乃至姑臧,羌大豪三百餘人詣D454降,並慰譬遣還故地,河西四郡復安。
D454 shòu zhào dāng tún jīn chéng, wén qiāng zhuǎn kòu sān fǔ, pò jìn yuán líng, jí yǐn bīng fù jī zhī, zhuǎn zhàn wǔ gōng měi yáng guān. D454 lín zhèn bèi chuàng, bù gù, lián pò zǒu zhī. jǐn hái dé suǒ lüè shēng kǒu, huò mǎ chù cái wù shén zhòng, qiāng suì bēn sàn. cháo yán jiā zhī, shù xǐ shū láo miǎn, wěi yǐ xī fāng shì, lìng wèi zhū jūn jié dù.
D454受詔當屯金城,聞羌轉寇三輔,迫近園陵,即引兵赴擊之,轉戰武功美陽關。D454臨陣被創,不顧,連破走之。盡還得所掠生口,獲馬畜財物甚眾,羌遂奔散。朝延嘉之,數璽書勞勉,委以西方事,令為諸軍節度。
sān nián dōng, nán dān yú yǔ wū huán dà rén jù fǎn. yǐ dà sī nóng hé xī xíng chē qí jiāng jūn shì, zhōng láng jiāng chǒng xióng wèi fù, jiāng yǔ lín wǔ xiào yíng shì, jí fā yuán biān shí jùn bīng èr wàn yú rén, yòu liáo dōng tài shǒu gěng kuí lǜ jiāng xiān bēi zhǒng zhòng gòng jī zhī, zhào D4 54 xíng dù liáo jiāng jūn shì. páng xióng yǔ gěng kuí gòng jī xiōng nú ào jiān rì zhú wáng, pò zhī. dān yú nǎi zì jiāng wéi zhōng láng jiāng gěng zhǒng yú měi jì, lián zhàn shù yuè, gōng zhī zhuǎn jí, zhǒng yí xí qiú jiù. míng nián zhēng yuè, D454 jiāng bā qiān yú rén chí wǎng fù zhī, zhì shǔ guó gù chéng, yǔ xiōng nú zuǒ jiāng jūn wū huán dà rén zhàn, pò zhǎn qí qú shuài, shā sān qiān yú rén, lǔ qí qī zǐ, huò cái wù shén zhòng. dān yú fù zì jiāng qī bā qiān qí yíng gōng, wéi D454. D454 bèi jiǎ bēn jī, suǒ xiàng jiē pò, lǔ suì yǐn hái hǔ zé. sān yuè, hé xī jūn dào wǔ yuán màn bǎi, bào jí, bù néng jìn, qiǎn páng xióng yǔ D454 jí gěng zhǒng bù qí wàn liù qiān rén gōng hǔ zé. lián yíng shāo qián, bēi yú huáng bù, qiǎn zuǒ ào jiān rì zhú wáng yì D454 qǐ xiáng, D454 nǎi dà chén bīng shòu zhī. dān yú tuō mào tú xiǎn, miàn fù jī sǎng, nà zhì. huì xī zú yú shī, jí bài D454 dù liáo jiāng jūn. páng xióng hái wèi dà hóng lú. xióng, bā jùn rén, yǒu yǒng lüè, chēng wèi míng jiāng.
三年冬,南單于與烏桓大人俱反。以大司農何熙行車騎將軍事,中郎將寵雄為副,將羽林五校營士,及發緣邊十郡兵二萬餘人,又遼東太守耿夔率將鮮卑種眾共擊之,詔D4 54行度遼將軍事。龐雄與耿夔共擊匈奴奧鞬日逐王,破之。 單于乃自將圍中郎將耿種於美稷,連戰數月,攻之轉急,種移檄求救。明年正月,D454將八千餘人馳往赴之,至屬國故城,與匈奴左將軍、烏桓大人戰,破斬其渠帥,殺三千餘人,虜其妻子,獲財物甚眾。單于復自將七八千騎迎攻,圍D454。D454被甲奔擊,所向皆破,虜遂引還虎澤。三月,何熙軍到五原曼柏,暴疾,不能進,遣龐雄與D454及耿種步騎萬六千人攻虎澤。連營稍前,卑於惶怖,遣左奧鞬日逐王詣D454乞降,D454乃大陳兵受之。單于脫帽徒跣,面縛稽顙,納質。會熙卒於師,即拜D454度遼將軍。龐雄還為大鴻臚。雄,巴郡人,有勇略,稱為名將。
míng nián, ān dìng běi dì shàng jùn jiē bèi qiāng kòu, gǔ guì rén liú, bù néng zì lì. zhào D454 fā biān bīng yíng sān jùn tài shǒu, shǐ jiāng lì rén xǐ fú fēng jiè. D454 jí qiǎn nán dān yú xiōng zi yōu gū tú nú jiāng bīng yíng zhī. jì hái, D454 yǐ tú nú jiē qí jiā shǔ yǒu láo, zhé shòu yǐ qiāng hóu yìn shòu, zuò zhuān shàn, zhēng xià yù, dǐ zuì. míng nián, xiào shū láng mǎ róng shàng shū sòng D454 yǔ hù qiāng xiào wèi páng cān, yǒu zhào yuán xíng. yǔ zài páng cān chuán.
明年,安定、北地、上郡皆被羌寇,谷貴人流,不能自立。詔D454發邊兵迎三郡太守,使將吏人徙扶風界。D454即遣南單于兄子優孤塗奴將兵迎之。既還,D454以塗奴接其家屬有勞,輒授以羌侯印綬,坐專擅,征下獄,抵罪。明年,校書郎馬融上書訟D454與護羌校尉龐參,有詔原刑。語在《龐參傳》。
huì pàn qiāng kòu sān fǔ, guān zhōng dào zéi qǐ, bài D454 yè zhě, jiāng bīng jī zhī. zhì hú xiàn, bìng zú.
會叛羌寇三輔,關中盜賊起,拜D454謁者,將兵擊之。至胡縣,病卒。
hé xī zì mèng sūn, chén guó rén. shǎo yǒu dà zhì. yǒng yuán zhōng, wèi yè zhě. shēn zhǎng bā chǐ wǔ cùn, shàn wèi wēi róng, zàn bài diàn zhōng, yīn dòng zuǒ yòu. hé dì wěi zhī, zhuó wèi yù shǐ zhōng chéng, lì sī lì xiào wèi dà sī nóng. jí zài jūn lín mò, yí yán báo zàng. sān zi: lín jǐn fù. lín jǐn bìng yǒu zhèng néng. fù jùn cái zǎo méi. lín zi héng, wèi shàng shū, yǐ zhèng zhí chēng, zuò sòng lǐ yīng děng xià yù, miǎn guān, fèi yú jiā.
何熙字孟孫,陳國人。少有大志。永元中,為謁者。身長八尺五寸,善為威容,贊拜殿中,音動左右。和帝偉之,擢為御史中丞,歷司隸校尉、大司農。及在軍臨歿,遺言薄葬。三子:臨、瑾、阜。臨、瑾並有政能。阜俊才早沒。臨子衡,為尚書,以正直稱,坐訟李膺等下獄,免官,廢於家。
lùn yuē: shí zhèng píng zé wén dé yòng, ér wǔ lüè zhī shì wú suǒ fèn qí lì néng, gù hàn shì yǒu fā fèn zhāng dǎn zhēng gāo shēn yú yí dí, yǐ yāo gōng míng, duō yǐ. jì róng gěng bǐng qǐ xiōng nú zhī quán, bān chāo liáng D454 fèn xī yù zhī lüè, zú néng chéng gōng lì míng, xiǎng shòu jué wèi, jiàn gōng zǔ miào, lēi xūn yú hòu, yì yī shí zhī zhì tǔ yě.
論曰:時政平則文德用,而武略之士無所奮其力能,故漢世有發憤張膽、爭膏身於夷狄,以要功名,多矣。祭肜、耿秉啟匈奴之權,班超、梁D454奮西域之略,卒能成功立名,享受爵位,薦功祖廟,勒勛於後,亦一時之志土也。
zàn yuē: dìng yuǎn kāng kǎi, zhuān gōng xī xiá. tǎn bù cōng xuě, zhǐ chǐ lóng shā. D454 yì kàng fèn, yǒng nǎi fù hé.
贊曰:定遠慷慨,專功西遐。坦步蔥、雪,咫尺龍沙。D454亦抗憤,勇乃負荷。