guō gōng dì zǐ zhèn chén chǒng zi zhōng
郭躬 弟子镇 陈宠 子忠
guō gōng zì zhòng sūn, yǐng chuān yáng dí rén yě. jiā shì yì guān. fù hóng, xí xiǎo dù lǜ. tài shǒu kòu xún yǐ hóng wèi jué cáo yuàn, duàn yù zhì sān shí nián, yòng fǎ píng. zhū wèi hóng suǒ jué zhě, tuì wú yuàn qíng, jùn nèi bǐ zhī dōng hǎi yú gōng. nián jiǔ shí wǔ zú.
郭躬字仲孙,颍川阳翟人也。家世衣冠。父弘,习《小杜律》。太守寇恂以弘为决曹掾,断狱至三十年,用法平。诸为弘所决者,退无怨情,郡内比之东海于公。年九十五卒。
gōng shǎo chuán fù yè, jiǎng shòu tú zhòng cháng shù bǎi rén. hòu wèi jùn lì, pì gōng fǔ. yǒng píng zhōng, fèng chē dū wèi dòu gù chū jī xiōng nú, qí dū wèi qín péng wèi fù. péng zài bié tún ér zhé yǐ fǎ zhǎn rén, gù zòu péng zhuān shàn, qǐng zhū zhī. xiǎn zōng nǎi yǐn gōng qīng cháo chén píng qí zuì kē. gōng yǐ míng fǎ lǜ, zhào rù yì. yì zhě jiē rán gù zòu, gōng dú yuē:" yú fǎ, péng dé zhǎn zhī." dì yuē:" jūn zhēng, xiào wèi yī tǒng yú dū. péng jì wú fǔ yuè, kě dé zhuān shā rén hū?" gōng duì yuē:" yī tǒng yú dū zhě, wèi zài bù qǔ yě. jīn péng zhuān jūn bié jiāng, yǒu yì yú cǐ. bīng shì hū xī, bù róng xiān guān dū shuài. qiě hàn zhì C97D jǐ jí wéi fǔ yuè, yú fǎ bù hé zuì." dì cóng gōng yì. yòu yǒu xiōng dì gòng shā rén zhě, ér zuì wèi yǒu suǒ guī. dì yǐ xiōng bù xùn dì, gù bào xiōng zhòng ér jiǎn dì sǐ. zhōng cháng shì sūn zhāng xuān zhào, wù yán liǎng bào zhòng, shàng shū zòu zhāng jiǎo zhì, zuì dāng yāo zhǎn. dì fù zhào gōng wèn zhī, gōng duì" zhāng yīng fá jīn". dì yuē:" zhāng jiǎo zhào shā rén, hé wèi fá jīn?" gōng yuē:" fǎ lìng yǒu gù wù, zhāng chuán mìng zhī miù, yú shì wèi wù, wù zhě qí wén zé qīng." dì yuē:" zhāng yǔ qiú tóng xiàn, yí qí gù yě." gōng yuē:"' zhōu dào rú shì, qí zhí rú shǐ.'' jūn zǐ bù nì zhà.' jūn wáng fǎ tiān, xíng bù kě yǐ wěi qū shēng yì." dì yuē:" shàn." qiān gōng tíng wèi zhèng, zuò fǎ miǎn.
躬少传父业,讲授徒众常数百人。后为郡吏,辟公府。永平中,奉车都尉窦固出击匈奴,骑都尉秦彭为副。彭在别屯而辄以法斩人,固奏彭专擅,请诛之。显宗乃引公卿朝臣平其罪科。躬以明法律,召入议。议者皆然固奏,躬独曰:“于法,彭得斩之。”帝曰:“军征,校尉一统于督。彭既无斧钺,可得专杀人乎?”躬对曰:“一统于督者,谓在部曲也。今彭专军别将,有异于此。兵事呼吸,不容先关督帅。且汉制C97D戟即为斧钺,于法不合罪。”帝从躬议。又有兄弟共杀人者,而罪未有所归。帝以兄不训弟,故报兄重而减弟死。中常侍孙章宣诏,误言两报重,尚书奏章矫制,罪当腰斩。帝复召躬问之,躬对“章应罚金”。帝曰:“章矫诏杀人,何谓罚金?”躬曰:“法令有故、误,章传命之谬,于事为误,误者其文则轻。”帝曰:“章与囚同县,疑其故也。”躬曰:“‘周道如氏,其直如矢。’‘君子不逆诈。’君王法天,刑不可以委曲生意。”帝曰:“善。”迁躬廷尉正,坐法免。
hòu sān qiān, yuán hé sān nián, bài wèi tíng wèi. gōng jiā shì zhǎng fǎ, wù zài kuān píng, jí diǎn lǐ guān, jué yù duàn xíng, duō yī jīn shù, nǎi tiáo zhū chóng wén kě cóng qīng zhě sì shí yī shì zòu zhī, shì jiē shī xíng, zhe yú lìng, zhāng hé yuán nián, shè tiān xià xì qiú zài sì yuè bǐng zǐ yǐ qián jiǎn sǐ zuì yī děng, wù chī, yì jīn chéng, ér wén bù jí wáng mìng wèi fā jué zhě. gōng shàng fēng shì yuē:" shèng ēn suǒ yǐ jiǎn sǐ zuì shǐ shù biān zhě, zhòng rén mìng yě. jīn sǐ zuì wáng mìng wú lǜ wàn rén, yòu zì shè yǐ lái, bǔ dé shén zhòng, ér zhào lìng bù jí, jiē dāng zhòng lùn. fú wéi tiān ēn mò bù dàng yòu, sǐ zuì yǐ xià bìng méng gēng shēng, ér wáng mìng bǔ dé dú bù zhān zé. chén yǐ wéi shè qián fàn sǐ zuì ér xì zài shè hòu zhě, kě jiē wù chī yì jīn chéng, yǐ quán rén mìng, yǒu yì yú biān." sù zōng shàn zhī, jí xià zhào shè yān. gōng zòu yàn fǎ kē, duō suǒ shēng quán. yǒng yuán liù nián, zú guān. zhōng zǐ BF40, yì míng fǎ lǜ, zhì nán yáng tài shǒu, zhèng yǒu míng jī. dì zǐ zhèn.
后三迁,元和三年,拜为廷尉。躬家世掌法,务在宽平,及典理官,决狱断刑,多依矜恕,乃条诸重文可从轻者四十一事奏之,事皆施行,著于令,章和元年,赦天下系囚在四月丙子以前减死罪一等,勿笞,诣金城,而文不及亡命未发觉者。躬上封事曰:“圣恩所以减死罪使戍边者,重人命也。今死罪亡命无虑万人,又自赦以来,捕得甚众,而诏令不及,皆当重论。伏惟天恩莫不荡宥,死罪已下并蒙更生,而亡命捕得独不沾泽。臣以为赦前犯死罪而系在赦后者,可皆勿笞诣金城,以全人命,有益于边。”肃宗善之,即下诏赦焉。躬奏谳法科,多所生全。永元六年,卒官。中子BF40,亦明法律,至南阳太守,政有名迹。弟子镇。
zhèn zì huán zhōng, shǎo xiū jiā yè. pì tài wèi fǔ, zài qiān, yán guāng zhōng wèi shàng shū. jí zhōng huáng mén sūn chéng zhū zhōng cháng shì jiāng jīng děng ér lì jì yīn wáng, zhèn lǜ yǔ lín shì jī shā wèi wèi yán jǐng, yǐ chéng dà gōng, shì zài huàn zhě chuán. zài qiān shàng shū lìng. tài fù sān gōng zòu zhèn mào fàn bái rèn, shǒu jiàn zéi chén, jiān dǎng tiǎn miè, zōng miào yǐ níng, gōng bǐ liú zhāng, yí xiǎn jué tǔ, yǐ lì zhōng zhēn. nǎi fēng zhèn wèi dìng yǐng hóu, shí yì èr qiān hù. bài hé nán yǐn, zhuǎn tíng wèi, miǎn. shuǐ jiàn sì nián, zú yú jiā. zhào cì zhǒng yíng dì.
镇字桓钟,少修家业。辟太尉府,再迁,延光中为尚书。及中黄门孙程诛中常侍江京等而立济阴王,镇率羽林士击杀卫尉阎景,以成大功,事在《宦者传》。再迁尚书令。太傅、三公奏镇冒犯白刃,手剑贼臣,奸党殄灭,宗庙以宁,功比刘章,宜显爵土,以励忠贞。乃封镇为定颍侯,食邑二千户。拜河南尹,转廷尉,免。水建四年,卒于家。诏赐冢茔地。
zhǎng zǐ hè dāng sì jué, ràng yǔ xiǎo dì shí ér táo qù. jī shù nián, zhào dà hóng lú xià zhōu jùn zhuī zhī, hè bù dé yǐ, nǎi chū shòu fēng. lèi qiān, fù zhì tíng wèi. jí hè zú, shùn dì zhuī sī zhèn gōng, xià zhào cì zhèn shì yuē zhāo wǔ hòu, hè yuē chéng hóu.
长子贺当嗣爵,让与小弟时而逃去。积数年,诏大鸿胪下州郡追之,贺不得已,乃出受封。累迁,复至廷尉。及贺卒,顺帝追思镇功,下诏赐镇谥曰昭武侯,贺曰成侯。
hè dì zhēn, yì yǐ néng fǎ lǜ zhì tíng wèi.
贺弟祯,亦以能法律至廷尉。
zhèn dì zǐ xǐ, shǎo míng xí jiā yè, jiān hǎo rú xué, yǒu míng yù, yán xī zhōng yì wèi tíng wèi. jiàn níng èr nián, dài liú chǒng wèi tài wèi. xǐ zi hóng, zhì sī lì xiào wèi, fēng chéng ān xiāng hòu.
镇弟子禧,少明习家业,兼好儒学,有名誉,延熹中亦为廷尉。建宁二年,代刘宠为太尉。禧子鸿,至司隶校尉,封城安乡侯。
guō shì zì hóng hòu, shù shì jiē chuán fǎ lǜ, zǐ sūn zhì gōng zhě yī rén, tíng wèi qī rén, hóu zhě sān rén, cì shǐ èr qiān dàn shì zhōng zhōng láng jiàng zhě èr shí yú rén, shì yù shǐ zhèng jiān píng zhě shén zhòng.
郭氏自弘后,数世皆传法律,子孙至公者一人,廷尉七人,侯者三人,刺史、二千石、侍中、中郎将者二十余人,侍御史、正、监、平者甚众。
shùn dì shí, tíng wèi hé nán wú xióng jì gāo, yǐ míng fǎ lǜ, duàn yù píng, qǐ zì gū huàn, zhì wèi sī tú. xióng shǎo shí jiā pín, sàng mǔ, yíng rén suǒ bù fēng tǔ zhě, zé zàng qí zhōng. sāng shì qù biàn, bù wèn shí rì, wū jiē yán dāng zú miè, ér xióng bù gù. jí zǐ sūn gōng, sān shì tíng wèi, wèi fǎ míng jiā.
顺帝时,廷尉河南吴雄季高,以明法律,断狱平,起自孤宦,致位司徒。雄少时家贫,丧母,营人所不封土者,择葬其中。丧事趣辨,不问时日,巫皆言当族灭,而雄不顾。及子孙恭,三世廷尉,为法名家。
chū, sù zōng shí, sī lì xiào wèi xià pī zhào xìng yì bù xù huì jì, měi rù guān shě, zhé gèng shàn xiū guǎn zì, yí chuān gǎi zhù, gù fàn yāo jìn, ér jiā rén jué lù, yì yòng fēng chì, guān zhì yǐng chuān tài shǒu. zi jùn, tài fù, yǐ cái qì chēng. sūn ān shì, lǔ xiāng. sān yè jiē wèi sī lì, shí chēng qí shèng.
初,肃宗时,司隶校尉下邳赵兴亦不恤讳忌,每入官舍,辄更缮修馆字,移穿改筑,故犯妖禁,而家人爵禄,益用丰炽,官至颍川太守。子峻,太傅,以才器称。孙安世,鲁相。三叶皆为司隶,时称其盛。
huán dì shí, rǔ nán yǒu chén bó jìng zhě, xíng bì jǔ bù, zuò bì duān xī, hē chì gǒu mǎ, zhōng bù yán sǐ, mù yǒu suǒ jiàn, bù shí qí ròu, xíng lù wén xiōng, biàn jiě jià liú zhǐ, hái chù guī jì, zé jì sù xiāng tíng. nián lǎo qǐn zhì, bù guò jǔ xiào lián. hòu zuò nǚ xù wáng lì, tài shǒu shào kuí nù ér shā zhī. shí rén wǎng jì jìn zhě, duō tán wèi zhèng yān.
桓帝时,汝南有陈伯敬者,行必矩步,坐必端膝,呵叱狗马,终不言死,目有所见,不食其肉,行路闻凶,便解驾留止,还触归忌,则寄宿乡亭。年老寝滞,不过举孝廉。后坐女婿亡吏,太守邵夔怒而杀之。时人罔忌禁者,多谈为证焉。
lùn yuē: zēng zǐ yún:" shàng shī qí dào, mín sàn jiǔ yǐ. rú dé qí qíng, zé āi jīn ér wù xǐ." fū bù xǐ yú dé qíng zé shù xīn yòng, shù xīn yòng zé kě jì wǎng zhí yǐ. fū xián rén jūn zǐ duàn yù, qí bì zhǔ yú cǐ hū? guō gōng qǐ zì zuǒ shǐ, xiǎo dà zhī yù bì chá yān. yuán qí píng xíng shěn duàn, shù yú wù xǐ zhě hū? ruò nǎi tuī jǐ yǐ yì wù, shě zhuàng yǐ tān qíng, fǎ jiā zhī néng qìng yán yú shì, gài yóu cǐ yě!
论曰:曾子云:“上失其道,民散久矣。如得其情,则哀矜而勿喜。”夫不喜于得情则恕心用,恕心用则可寄枉直矣。夫贤人君子断狱,其必主于此乎?郭躬起自佐史,小大之狱必察焉。原其平刑审断,庶于勿喜者乎?若乃推己以议物,舍状以贪情,法家之能庆延于世,盖由此也!
chén chǒng zì zhāo gōng, pèi guó BC31 rén yě. zēng zǔ fù xián, chéng āi jiān yǐ lǜ lìng wèi shàng shū. píng dì shí, wáng mǎng fǔ zhèng, duō gǎi hàn zhì, xián xīn fēi zhī. jí mǎng yīn lǚ kuān shì zhū bù fù jǐ zhě hé wǔ bào xuān děng, xián nǎi tàn yuē:" yì chēng' jūn zǐ jiàn jǐ ér zuò, bù qí zhōng rì', wú kě yǐ shì yǐ!" jí qǐ hái gǔ qù zhí. jí mǎng cuàn wèi, zhào xián yǐ wéi zhǎng kòu dài fū, xiè bìng bù kěn yīng. shí, sān zi cān fēng qīn jiē zài wèi, nǎi xī lìng jiě gōng, fù zǐ xiāng yǔ guī xiāng lǐ, bì mén bù chū rù, yóu yòng hàn jiā zǔ là. rén wèn qí gù, xián yuē:" wǒ xiān rén qǐ zhī wáng shì là hū?" qí hòu mǎng fù zhēng xián, suì chēng bìng dǔ. yú shì nǎi shōu liǎn qí jiā lǜ lìng shū wén, jiē bì cáng zhī. xián xìng rén shù, cháng jiè zǐ sūn yuē:" wéi rén yì fǎ, dāng yī yú qīng, suī yǒu bǎi jīn zhī lì, shèn wú yú rén zhòng bǐ."
陈宠字昭公,沛国BC31人也。曾祖父咸,成、哀间以律令为尚书。平帝时,王莽辅政,多改汉制,咸心非之。及莽因吕宽事诛不附己者何武、鲍宣等,咸乃叹曰:“《易》称‘君子见几而作,不俟终日’,吾可以逝矣!”即乞骸骨去职。及莽篡位,召咸以为掌寇大夫,谢病不肯应。时,三子参、丰、钦皆在位,乃悉令解宫,父子相与归乡里,闭门不出入,犹用汉家祖腊。人问其故,咸曰:“我先人岂知王氏腊乎?”其后莽复征咸,遂称病笃。于是乃收敛其家律令书文,皆壁藏之。咸性仁恕,常戒子孙曰:“为人议法,当依于轻,虽有百金之利,慎无与人重比。”
jiàn wǔ chū, qīn zi gōng wèi tíng wèi zuǒ jiān, zǎo zú.
建武初,钦子躬为廷尉左监,早卒。
gōng shēng chǒng, míng xí jiā yè, shǎo wèi zhōu jùn lì, pì sī tú bào yù fǔ. shì shí, sān fǔ yuàn shǔ zhuān shàng jiāo yóu, yǐ bù kěn shì shì wèi gāo. chǒng cháng fēi zhī, dú qín xīn wù wù, shù wèi yù chén dāng shì pián yí. yù gāo qí néng, zhuǎn wéi cí cáo, zhǎng tiān xià yù sòng. qí suǒ píng jué, wú bù yàn fú zhòng xīn. shí sī tú cí sòng, jiǔ zhě shù shí nián, shì lèi hùn cuò, yì wèi qīng zhòng, bù liáng lì dé shēng yīn yuán. chǒng wèi yù zhuàn cí sòng bǐ qī juǎn, jué shì kē tiáo, jiē yǐ shì lèi xiāng cóng. yù zòu shàng zhī, qí hòu gōng fǔ fèng yǐ wéi fǎ.
躬生宠,明习家业,少为州郡吏,辟司徒鲍昱府。是时,三府掾属专尚交游,以不肯视事为高。宠常非之,独勤心物务,数为昱陈当世便宜。昱高其能,转为辞曹,掌天下狱讼。其所平决,无不厌服众心。时司徒辞讼,久者数十年,事类溷错,易为轻重,不良吏得生因缘。宠为昱撰《辞讼比》七卷,决事科条,皆以事类相从。昱奏上之,其后公府奉以为法。
sān qiān, sù zōng chū, wèi shàng shū. shì shí chéng yǒng píng gù shì, lì zhèng shàng yán qiè, shàng shū jué shì lǜ jìn yú zhòng, chǒng yǐ dì xīn jí wèi, yí gǎi qián shì kē sú. nǎi shàng shū yuē:
三迁,肃宗初,为尚书。是时承永平故事,吏政尚严切,尚书决事率近于重,宠以帝新即位,宜改前世苛俗。乃上疏曰:
chén wén xiān wáng zhī zhèng, cháng bù jiàn, xíng bù làn, yǔ qí bù dé yǐ, níng jiàn bù làn. gù táng yáo zhe diǎn," shěng zāi sì shè" zhōu gōng zuò jiè," wù wù shù yù" bó yí zhī diǎn," wéi jìng wǔ xíng, yǐ chéng sān dé". yóu cǐ yán zhī, shèng xián zhī zhèng, yǐ xíng fá wéi shǒu. wǎng zhě duàn yù yán míng, suǒ yǐ wēi chéng jiān tè, jiān tè jì píng, bì yí jì zhī yǐ kuān, bì xià jí wèi, lǜ yóu cǐ yì, shù zhào qún liáo, hóng chóng yàn yàn. ér yǒu sī zhí shì, wèi xī fèng chéng, diǎn xíng yòng fǎ, yóu shàng shēn kè. duàn yù zhě jí yú E054 gé kù liè zhī tòng, zhí xiàn zhě fán yú dǐ qī fàng làn zhī jiāo, huò yīn gōng xíng sī, chěng zòng wēi fú. fū wéi zhèng yóu zhāng qín sè, dà xián jí zhě xiǎo xián jué. gù zǐ gòng fēi zāng sūn zhī měng fǎ, ér měi zhèng qiáo zhī rén zhèng. shī yún:" bù gāng bù róu, bù zhèng yōu yōu." fāng jīn shèng dé chōng sè, jiǎ yú shàng xià, yí lóng xiān wáng zhī dào, dàng dí fán kē zhī fǎ. qīng bó B258 chǔ, yǐ jì qún shēng quán guǎng zhì dé, yǐ fèng tiān xīn.
臣闻先王之政,常不僭,刑不滥,与其不得已,宁僭不滥。故唐尧著典,“眚灾肆赦”;周公作戒,“勿误庶狱”;伯夷之典,“惟敬五刑,以成三德”。由此言之,圣贤之政,以刑罚为首。往者断狱严明,所以威惩奸慝,奸慝既平,必宜济之以宽,陛下即位,率由此义,数诏群僚,弘崇晏晏。而有司执事,未悉奉承,典刑用法,犹尚深刻。断狱者急于E054格酷烈之痛,执宪者烦于诋欺放滥之交,或因公行私,逞纵威福。夫为政犹张琴瑟,大弦急者小弦绝。故子贡非臧孙之猛法,而美郑乔之仁政。《诗》云:“不刚不柔,布政优优。”方今圣德充塞,假于上下,宜隆先王之道,荡涤烦苛之法。轻薄B258楚,以济群生;全广至德,以奉天心。
dì jìng nà chǒng yán, měi shì wù yú kuān hòu. qí hòu suì zhào yǒu sī, jué zuàn zuàn zhū cǎn kù zhī kē, jiě yāo è zhī jìn, chú wén zhì zhī qǐng yàn wǔ shí yú shì, dìng zhe yú lìng. shì hòu rén sú hé píng, lǚ yǒu jiā ruì.
帝敬纳宠言,每事务于宽厚。其后遂诏有司,绝钻钻诸惨酷之科,解妖恶之禁,除文致之请谳五十余事,定著于令。是后人俗和平,屡有嘉瑞。
hàn jiù shì duàn yù bào zhòng, cháng jǐn sān dōng zhī yuè, shì shí dì shǐ gǎi yòng dōng chū shí yuè ér yǐ. yuán hé èr nián, hàn, zhǎng shuǐ xiào wèi jiǎ zōng děng shàng yán, yǐ wéi duàn yù bù jìn sān dōng, gù yīn qì wēi ruò, yáng qì fā xiè, zhāo zhì zāi hàn, shì zài yú cǐ. dì yǐ qí yán xià gōng qīng yì chǒng zòu yuē:
汉旧事断狱报重,常尽三冬之月,是时帝始改用冬初十月而已。元和二年,旱,长水校尉贾宗等上言,以为断狱不尽三冬,故阴气微弱,阳气发泄,招致灾旱,事在于此。帝以其言下公卿议宠奏曰:
fū dōng zhì zhī jié, yáng qì shǐ méng, gù shí yī yuè yǒu lán yè gān yún lì zhī yīng. shí lìng yuē:" zhū shēng dàng, ān xíng tǐ." tiān yǐ wéi zhèng, zhōu yǐ wéi chūn. shí èr yuè yáng qì shàng tōng, zhì B228 jī rǔ, dì yǐ wéi zhèng, yīn yǐ wéi chūn. shí sān yuè yáng qì yǐ zhì, tiān dì yǐ jiāo, wàn wù jiē chū, zhé chóng shǐ zhèn, rén yǐ wéi zhèng, xià yǐ wéi chūn. sān wēi chéng zhe, yǐ tōng sān tǒng. zhōu yǐ tiān yuán, yīn yǐ dì yuán, xià yǐ rén yuán. ruò yǐ cǐ shí xíng xíng, zé yīn zhōu suì shǒu jiē dāng liú xiě, bù hé rén xīn, bù jī tiān yì. yuè lìng yuē:" mèng dōng zhī yuè, qù yù xíng, wú liú zuì." míng dà xíng bì zài lì dōng yě. yòu:" zhòng dōng zhī yuè, shēn yù níng, shì yù jìng." ruò yǐ jiàng wēi nù, bù kě wèi níng ruò yǐ xíng dà xíng, bù kě wèi jìng. yì zhě xián yuē:" hàn zhī suǒ yóu, jiù zài gǎi lǜ." chén yǐ wéi yīn zhōu duàn yù bù yǐ sān wēi, ér huà zhì kāng píng, wú yǒu zāi hài. zì yuán hé yǐ qián, jiē yòng sān dōng, ér shuǐ hàn zhī yì, wǎng wǎng wéi huàn. yóu cǐ yán zhī, zāi yì zì wèi tā yīng, bù yǐ gǎi lǜ. qín wèi nüè zhèng, sì shí xíng xíng, shèng hàn chū xìng, gǎi cóng jiǎn yì. xiāo hé cǎo lǜ, jì qiū lùn qiú, jù bì lì chūn zhī yuè, ér bù jì tiān dì zhī zhèng, èr wáng zhī chūn, shí pō yǒu wéi. bì xià tàn yōu xī wēi, yǔn zhí qí zhōng, gé bǎi zài zhī shī, jiàn yǒng nián zhī gōng, shàng yǒu yíng chéng zhī jìng, xià yǒu fèng wēi zhī huì, jī chūn qiū zhī wén, dàng yuè lìng zhī yì, shèng gōng měi yè, bù yí zhōng yí.
夫冬至之节,阳气始萌,故十一月有兰、射干、芸、荔之应。《时令》曰:“诸生荡,安形体。”天以为正,周以为春。十二月阳气上通,雉B228鸡乳,地以为正,殷以为春。十三月阳气已至,天地已交,万物皆出,蛰虫始振,人以为正,夏以为春。三微成著,以通三统。周以天元,殷以地元,夏以人元。若以此时行刑,则殷、周岁首皆当流血,不合人心,不稽天意。《月令》曰:“孟冬之月,趣狱刑,无留罪。”明大刑毕在立冬也。又:“仲冬之月,身欲宁,事欲静。”若以降威怒,不可谓宁;若以行大刑,不可谓静。议者咸曰:“旱之所由,咎在改律。”臣以为殷、周断狱不以三微,而化致康平,无有灾害。自元和以前,皆用三冬,而水旱之异,往往为患。由此言之,灾异自为它应,不以改律。秦为虐政,四时行刑,圣汉初兴,改从简易。萧何草律,季秋论囚,俱避立春之月,而不计天地之正,二王之春,实颇有违。陛下探幽析微,允执其中,革百载之失,建永年之功,上有迎承之敬,下有奉微之惠,稽《春秋》之文,当《月令》之意,圣功美业,不宜中疑。
shū zòu, dì nà zhī, suì bù fù gǎi.
书奏,帝纳之,遂不复改。
chǒng xìng zhōu mì, cháng chēng rén chén zhī yì, kǔ bù wèi shèn. zì zài shū jī, xiè qiǎn mén rén, jù jué zhī yǒu, wéi zài gōng jiā ér yǐ. cháo tíng qì zhī.
宠性周密,常称人臣之义,苦不畏慎。自在枢机,谢遣门人,拒绝知友,惟在公家而已。朝廷器之。
huáng hòu dì shì zhōng dòu xiàn, jiàn zhēn dìng lìng zhāng lín wèi shàng shū, dì yǐ wèn chǒng, chǒng duì" lín suī yǒu cái néng, ér sù xíng tān zhuó", xiàn yǐ cǐ shēn hèn chǒng. lín zú bèi yòng, ér yǐ zāng wū dǐ zuì. jí dì bēng, xiàn děng bǐng quán, cháng xián chǒng, nǎi bái tài hòu, lìng diǎn sāng shì, yù yīn guò zhōng zhī. huáng mén shì láng bào dé sù jìng chǒng, shuō xiàn dì xià yáng hóu guī yuē:" chén chǒng fèng shì xiān dì, shēn jiàn nà rèn, gù jiǔ liú tái gé, shǎng cì yǒu shū. jīn bù méng zhōng néng zhī shǎng, ér jì jī wēi zhī gù, chéng shāng fǔ zhèng róng dài zhī dé." guī yì hǎo shì, shēn rán zhī, gù dé chū wèi tài shān tài shǒu.
皇后弟侍中窦宪,荐真定令张林为尚书,帝以问宠,宠对“林虽有才能,而素行贪浊”,宪以此深恨宠。林卒被用,而以臧污抵罪。及帝崩,宪等秉权,常衔宠,乃白太后,令典丧事,欲因过中之。黄门侍郎鲍德素敬宠,说宪弟夏阳侯瑰曰:“陈宠奉事先帝,深见纳任,故久留台阁,赏赐有殊。今不蒙忠能之赏,而计几微之故,诚伤辅政容贷之德。”瑰亦好士,深然之,故得出为太山太守。
hòu zhuǎn guǎng hàn tài shǒu. xī zhōu háo yòu bìng jiān, lì duō jiān tān, zhū sòng rì bǎi shù. chǒng dào, xiǎn yòng liáng lì wáng huàn chán xiǎn děng, yǐ wéi fù xīn, sòng zhě rì jiǎn, jùn zhōng qīng sù. xiān shì, luò xiàn chéng nán, měi yīn yǔ, cháng yǒu kū shēng wén yú fǔ zhōng, jī shù shí nián. chǒng wén ér yí qí gù, shǐ lì àn xíng. hái yán:" shì shuāi luàn shí, cǐ xià duō sǐ wáng zhě, ér hái gǔ bù dé zàng, tǎng zài yú shì?" chǒng chuàng rán jīn tàn, jí chì xiàn jǐn shōu liǎn zàng zhī. zì shì kū shēng suì jué.
后转广汉太守。西州豪右并兼,吏多奸贪,诛讼日百数。宠到,显用良吏王涣、镡显等,以为腹心,讼者日减,郡中清肃。先是,洛县城南,每阴雨,常有哭声闻于府中,积数十年。宠闻而疑其故,使吏案行。还言:“世衰乱时,此下多死亡者,而骸骨不得葬,傥在于是?”宠怆然矜叹,即敕县尽收敛葬之。自是哭声遂绝。
jí dòu xiàn wèi dà jiàng jūn zhēng xiōng nú, gōng qīng yǐ xià jí jùn guó wú bù qiǎn lì zǐ dì fèng xiàn yí zhě, ér chǒng yǔ zhōng shān xiāng rǔ nán zhāng chēn dōng píng xiāng yìng shùn shǒu zhèng bù ē. hòu hé dì wén zhī, zhuó chǒng wèi dà sī nóng, chēn tài pú, shùn zuǒ féng yì.
及窦宪为大将军征匈奴,公卿以下及郡国无不遣吏子弟奉献遗者,而宠与中山相汝南张郴、东平相应顺守正不阿。后和帝闻之,擢宠为大司农,郴太仆,顺左冯翊。
yǒng yuán liù nián, chǒng dài guō gōng wèi tíng wèi. xìng rén jīn. jí wèi lǐ guān, shù yì yí yù, cháng qīn zì wèi zòu, měi fù jīng diǎn, wù cóng kuān shù, dì zhé cóng zhī, jì huó zhě shén zhòng. qí shēn wén kè bì, yú cǐ shǎo shuāi. chǒng yòu gōu xiào lǜ lìng tiáo fǎ, yì yú fǔ xíng zhě chú zhī. yuē:
永元六年,宠代郭躬为廷尉。性仁矜。及为理官,数议疑狱,常亲自为奏,每附经典,务从宽恕,帝辄从之,济活者甚众。其深文刻敝,于此少衰。宠又钩校律令条法,溢于《甫刑》者除之。曰:
chén wén lǐ jīng sān bǎi, wēi yí sān qiān, gù fǔ xíng dà pì èr bǎi, wǔ xíng zhī shǔ sān qiān. lǐ zhī suǒ qù, xíng zhī suǒ qǔ, shī lǐ zé rù xíng, xiāng wèi biǎo lǐ zhě yě. jīn lǜ lìng sǐ xíng liù bǎi yī shí, nài zuì qiān liù bǎi jiǔ shí bā, shú zuì yǐ xià èr qiān liù bǎi bā shí yī, yì yú fǔ xíng zhě qiān jiǔ bǎi bā shí jiǔ, qí sì bǎi yī shí dà pì, qiān wǔ bǎi nài zuì, qī shí jiǔ shú zuì. chūn qiū bǎo qián tú yuē:" wáng zhě sān bǎi nián yī juān fǎ." hàn xìng yǐ lái, sān bǎi èr nián, xiàn lìng shāo zēng, kē tiáo wú xiàn. yòu lǜ yǒu sān jiā, qí shuō gè yì. yí lìng sān gōng tíng wèi píng dìng lǜ lìng, yīng jīng hé yì zhě, kě shǐ dà pì èr bǎi, ér nài zuì shú zuì èr qiān bā bǎi, bìng wèi sān qiān, xī shān chú qí yú lìng, yǔ lǐ xiāng yìng, yǐ yì wàn rén shì tīng, yǐ zhì xíng cuò zhī měi, chuán zhī wú qióng.
臣闻礼经三百,威仪三千,故《甫刑》大辟二百,五刑之属三千。礼之所去,刑之所取,失礼则入刑,相为表里者也。今律令死刑六百一十,耐罪千六百九十八,赎罪以下二千六百八十一,溢于《甫刑》者千九百八十九,其四百一十大辟,千五百耐罪,七十九赎罪。《春秋保乾图》曰:“王者三百年一蠲法。”汉兴以来,三百二年,宪令稍增,科条无限。又律有三家,其说各异。宜令三公、廷尉平定律令,应经合义者,可使大辟二百,而耐罪、赎罪二千八百,并为三千,悉删除其余令,与礼相应,以易万人视听,以致刑措之美,传之无穷。
wèi jí shī xíng, huì zuò zhào yù lì yǔ qiú jiāo tōng dǐ zuì. zhào tè miǎn xíng, bài wèi shàng shū. qiān dà hóng lú.
未及施行,会坐诏狱吏与囚交通抵罪。诏特免刑,拜为尚书。迁大鸿胪。
chǒng lì èr jùn sān qīng, suǒ zài yǒu jī, jiàn chēng dāng shí. shí liù nián, dài xú fáng wèi sī kōng. chǒng suī chuán fǎ lǜ, ér jiān tōng jīng shū, zòu yì wēn cuì, hào wèi rèn zhí xiāng. zài wèi sān nián hōng. yǐ tài cháng nán yáng yǐn qín dài wéi sī kōng.
宠历二郡三卿,所在有迹,见称当时。十六年,代徐防为司空。宠虽传法律,而兼通经书,奏议温粹,号为任职相。在位三年薨。以太常南阳尹勤代为司空。
qín zì shū liáng, dǔ xìng hào xué, píng jū rén wài, jīng jí shēng mén, shí rén zhòng qí jié. hòu yǐ dìng cè lì ān dì, fēng fú tíng hòu, wǔ bǎi hù. yǒng chū yuán nián, yǐ yǔ shuǐ shāng jià, cè miǎn jiù guó. bìng zú, wú zi, guó chú.
勤字叔梁,笃性好学,屏居人外,荆棘生门,时人重其节。后以定策立安帝,封福亭侯,五百户。永初元年,以雨水伤稼,策免就国。病卒,无子,国除。
chǒng zi zhōng.
宠子忠。
zhōng zì bó shǐ, yǒng chū zhōng pì sī tú fǔ, sān qiān tíng wèi zhèng, yǐ cái néng yǒu shēng chēng. sī tú liú kǎi jǔ zhōng míng xí fǎ lǜ, yí bèi jī mì, yú shì zhuó bài shàng shū, shǐ jū sān gōng cáo. zhōng zì yǐ shì diǎn xíng fǎ, yòng xīn wù zài kuān xiáng. chū, fù chǒng zài tíng wèi, shàng chú hàn fǎ yì yú fǔ xíng zhě, wèi shī xíng, jí chǒng miǎn hòu suì qǐn. ér kē fǎ shāo fán, rén bù kān zhī. zhōng lüè yī chǒng yì, zòu shàng èr shí sān tiáo, wèi jué shì bǐ, yǐ shěng qǐng yàn zhī bì. yòu shàng chú cán shì xíng jiě zāng lì sān shì jìn gù kuáng yì shā rén, dé jiǎn zhòng lùn mǔ zǐ xiōng dì xiāng dài sǐ, tīng, shè suǒ dài zhě. shì jiē shī xíng.
忠字伯始,永初中辟司徒府,三迁廷尉正,以才能有声称。司徒刘恺举忠明习法律,宜备机密,于是擢拜尚书,使居三公曹。忠自以世典刑法,用心务在宽详。初,父宠在廷尉,上除汉法溢于《甫刑》者,未施行,及宠免后遂寝。而苛法稍繁,人不堪之。忠略依宠意,奏上二十三条,为《决事比》,以省请谳之敝。又上除蚕室刑;解臧吏三世禁锢;狂易杀人,得减重论;母子兄弟相代死,听,赦所代者。事皆施行。
jí dèng tài hòu bēng, ān dì shǐ qīn cháo shì. zhōng yǐ wéi lín zhèng zhī chū, yí zhēng pìn xián cái, yǐ xuān zhù fēng huà, shù shàng jiàn yǐn yì jí zhí dào zhī shì féng liáng zhōu xiè dù gēn chéng yì shì zhī tú. yú shì gōng chē lǐ pìn liáng xiè děng. hòu lián yǒu zāi yì, zhào jǔ yǒu dào, gōng qīng bǎi liáo gè shàng fēng shì. zhōng yǐ zhào shū jì kāi jiàn zhēng, lǜ yán shì zhě bì duō jī qiè, huò zhì bù néng róng, nǎi shàng shū yù tōng guǎng dì yì. yuē:
及邓太后崩,安帝始亲朝事。忠以为临政之初,宜征聘贤才,以宣助风化,数上荐隐逸及直道之士冯良、周燮、杜根、成翊世之徒。于是公车礼聘良、燮等。后连有灾异,诏举有道,公卿百僚各上封事。忠以诏书既开谏争,虑言事者必多激切,或致不能容,乃上疏豫通广帝意。曰:
chén wén rén jūn guǎng shān sǒu zhī dà, nà qiè zhí zhī móu zhōng chén jǐn E5C0 è zhī jié, bù wèi nì ěr zhī hài. shì yǐ gāo zǔ shě zhōu chāng jié zhòu zhī pì, xiào wén jiā yuán àng rén shǐ zhī jī, wǔ dì nà dōng fāng shuò xuān shì zhī zhèng, yuán dì róng xuē guǎng dé zì wěn zhī qiè. xī jìn píng gōng wèn yú shū xiàng yuē:" guó jiā zhī huàn dūn wèi dà?" duì yuē:" dà chén zhòng lù bù jí jiàn, xiǎo chén wèi zuì bù gǎn yán, xià qíng bù shàng tōng, cǐ huàn zhī dà zhě." gōng yuē:" shàn." yú shì xià lìng yuē:" wú yù jìn shàn, yǒu yè ér bù tōng zhě, zuì zhì sǐ." jīn míng zhào chóng gāo zōng zhī dé, tuī sòng jǐng zhī chéng, yǐn jiù kè gōng, zī fǎng qún lì. yán shì zhě jiàn dù gēn chéng yì shì děng xīn méng biǎo lù, xiǎn liè èr tái, bì chéng fēng xiǎng yìng, zhēng wèi qiè zhí, ruò jiā móu yì cè, yí zhé nà yòng. rú qí guǎn xué, wàng yǒu jī cì, suī kǔ kǒu nì ěr, bù dé shì shí, qiě yōu yóu kuān róng, yǐ shì shèng cháo wú huì zhī měi. ruò yǒu dào zhī shì, duì wèn gāo zhě, yí chuí shěng lǎn, tè qiān yī děng, yǐ guǎng zhí yán zhī lù.
臣闻仁君广山薮之大,纳切直之谋;忠臣尽E5C0谔之节,不畏逆耳之害。是以高祖舍周昌桀、纣之譬,孝文嘉爰盎人豕之讥,武帝纳东方朔宣室之正,元帝容薛广德自刎之切。昔晋平公问于叔向曰:“国家之患敦为大?”对曰:“大臣重禄不极谏,小臣畏罪不敢言,下情不上通,此患之大者。”公曰:“善。”于是下令曰:“吾欲进善,有谒而不通者,罪至死。”今明诏崇高宗之德,推宋景之诚,引咎克躬,咨访群吏。言事者见杜根、成翊世等新蒙表录,显列二台,必承风响应,争为切直,若嘉谋异策,宜辄纳用。如其管穴,妄有讥刺,虽苦口逆耳,不得事实,且优游宽容,以示圣朝无讳之美。若有道之士,对问高者,宜垂省览,特迁一等,以广直言之路。
shū yù, yǒu zhào bài yǒu dào gāo dì shì pèi guó shī yán wèi shì zhōng, yán hòu wèi zhì tài wèi.
书御,有诏拜有道高第士沛国施延为侍中,延后位至太尉。
cháng shì jiāng jīng lǐ rùn děng jiē wèi liè hóu, gòng bǐng quán rèn. dì yòu ài xìn ā mǔ wáng shèng, fēng wèi yě wáng jūn. zhōng nèi huái jù mèn ér wèi gǎn chén jiàn, nǎi zuò jìn shēn xiān shēng lùn yǐ fěng, wén duō, gù bù zài.
常侍江京、李闰等皆为列侯,共秉权任。帝又爱信阿母王圣,封为野王君。忠内怀惧懑而未敢陈谏,乃作《搢绅先生论》以讽,文多,故不载。
zì dì jí wèi yǐ hòu, pín zāo yuán èr zhī è, bǎi xìng liú wáng, dào zéi bìng qǐ, jùn xiàn gèng xiāng shì nì, mò kěn jiū fā. zhōng dú yǐ wéi yōu, shàng shū yuē:
自帝即位以后,频遭元二之厄,百姓流亡,盗贼并起,郡县更相饰匿,莫肯纠发。忠独以为忧,上疏曰:
chén wén qīng zhě zhòng zhī duān, xiǎo zhě dà zhī yuán, gù dī kuì yǐ kǒng, qì xiè zhēn máng. shì yǐ míng zhě shèn wēi, zhì zhě shí jǐ. shū yuē:" xiǎo bù kě bù shā." shī yún:" wú zòng guǐ suí, yǐ jǐn wú liáng." gài suǒ yǐ chóng běn jué mò, gōu shēn zhī lǜ yě. chén qiè jiàn yuán nián yǐ lái, dào zéi lián fā, gōng tíng jié lüè, duō suǒ shāng shā. fū chuān yú bù jīn, zé zhì qiáng dào qiáng dào bù duàn, zé wèi gōng dào gōng dào chéng qún, bì shēng dà jiān. gù wáng táo zhī kē, xiàn lìng suǒ jí, zhì yú tōng xíng yǐn shí, zuì zhì dà pì. ér qǐng zhě yǐ lái, mò yǐ wéi yōu. zhōu jùn dū lù dài màn, zhǎng lì fáng yù bù sù, jiē yù cǎi huò xū míng, huì yǐ dào zéi wèi fù. suī yǒu fā jué, bù wù qīng chéng. zhì yǒu chěng wēi làn nù, wú gū jiāng pū. huò yǒu B23F jí bǐ wǔ, zhuǎn xiāng fù liǎn. huò suí lì zhuī fù, zhōu zhāng dào lù. shì yǐ dào fā zhī jiā, bù gǎn shēn gào, lín shè bǐ lǐ, gòng xiāng yā zé, huò chū sī cái, yǐ cháng suǒ wáng. qí dà zhāng zhe bù kě yǎn zhě, nǎi kěn fā lù. líng chí zhī jiàn, suì qiě chéng sú. guān rǎng zhū jiù, jiē yóu yú cǐ. qián nián bó hǎi zhāng bó lù, kě wèi zhì jiè. fù chē zhī guǐ, qí jī bù yuǎn. gài shī zhī mò liú, qiú zhī běn yuán. yí jiū zēng jiù kē, yǐ fáng lái shì. zì jīn qiáng dào wèi shàng guān ruò tā jùn xiàn suǒ jiū jué, yī fà, bù lì jiē zhèng fǎ, wèi biǎn zhì yī děng, lìng zhǎng sān yuè fèng shú zuì èr fā, wèi miǎn guān, lìng zhǎng biǎn zhì yī děng sān fā yǐ shàng, lìng zhǎng miǎn guān. biàn kě zhuàn lì kē tiáo, chù wèi zhào wén, qiè chì cì shǐ, yán jiā jiū fá. jì yǐ měng jì kuān, jīng jù jiān tè. qǐng jì xià dà shǔ, ér xiāo xī bù xié, hán qì cuò shí, shuǐ yǒng wèi biàn. tiān zhī jiàng yì, bì yǒu qí gù. suǒ jǔ yǒu dào zhī shì, kě cè wèn guó diǎn suǒ wù, wáng shì guò chà, lìng chù nuǎn qì bù xiào zhī yì. shù yǒu dǎng yán, yǐ chéng tiān jiè.
臣闻轻者重之端,小者大之源,故堤溃蚁孔,气泄针芒。是以明者慎微,智者识几。《书》曰:“小不可不杀。”《诗》云:“无纵诡随,以谨无良。”盖所以崇本绝末,钩深之虑也。臣窃见元年以来,盗贼连发,攻亭劫掠,多所伤杀。夫穿窬不禁,则致强盗;强盗不断,则为攻盗;攻盗成群,必生大奸。故亡逃之科,宪令所急,至于通行饮食,罪致大辟。而顷者以来,莫以为忧。州郡督录怠慢,长吏防御不肃,皆欲采获虚名,讳以盗贼为负。虽有发觉,不务清澄。至有逞威滥怒,无辜僵仆。或有B23F蹐比伍,转相赋敛。或随吏追赴,周章道路。是以盗发之家,不敢申告,邻舍比里,共相压迮,或出私财,以偿所亡。其大章著不可掩者,乃肯发露。陵迟之渐,遂且成俗。冠攘诛咎,皆由于此。前年勃海张伯路,可为至戒。覆车之轨,其迹不远。盖失之末流,求之本源。宜纠增旧科,以防来事。自今强盗为上官若它郡县所纠觉,一发,部吏皆正法,尉贬秩一等,令长三月奉赎罪;二发,尉免官,令长贬秩一等;三发以上,令长免官。便可撰立科条,处为诏文,切敕刺史,严加纠罚。冀以猛济宽,惊惧奸慝。顷季夏大暑,而消息不协,寒气错时,水涌为变。天之降异,必有其故。所举有道之士,可策问国典所务,王事过差,令处暖气不效之意。庶有谠言,以承天诫。
yuán chū sān nián yǒu zhào, dà chén de xíng sān nián sàng, fú què hái zhí. zhōng yīn cǐ shàng yán:" xiào xuān huáng dì jiù lìng, rén cóng jūn tún jí jǐ shì xiàn guān zhě, dà fù mǔ sǐ wèi mǎn sān yuè, jiē wù yáo, lìng dé zàng sòng. qǐng yī cǐ zhì." tài hòu cóng zhī. zhì jiàn guāng zhōng, shàng shū lìng zhù fěng shàng shū mèng bù děng zòu, yǐ wéi:" xiào wén huáng dì dìng yuē lǐ zhī zhì, guāng wǔ huáng dì jué gào níng zhī diǎn, yí zé wàn shì, chéng bù kě gǎi. yí fù jiàn wǔ gù shì." zhōng shàng shū yuē:
元初三年有诏,大臣得行三年丧,服阕还职。忠因此上言:“孝宣皇帝旧令,人从军屯及给事县官者,大父母死未满三月,皆勿徭,令得葬送。请依此制。”太后从之。至建光中,尚书令祝讽、尚书孟布等奏,以为:“孝文皇帝定约礼之制,光武皇帝绝告宁之典,贻则万世,诚不可改。宜复建武故事。”忠上疏曰:
chén wén zhī xiào jīng, shǐ yú ài qīn, zhōng yú āi qī. shàng zì tiān zǐ, xià zhì shù rén, zūn bēi guì jiàn, qí yì yī yě. fū fù mǔ yú zi, tóng qì yì xī, yī tǐ ér fēn, sān nián nǎi miǎn yú huái bào. xiān shèng yuán rén qíng ér zhe qí jié, zhì fú èr shí wǔ yuè, shì yǐ chūn qiū chén yǒu dà sàng, jūn sān nián bù hū qí mén, mǐn zi suī yào dié fú shi, yǐ fù gōng nán, tuì ér zhì wèi, yǐ jiū sī ēn, gù chēng" jūn shǐ zhī fēi yě, chén xíng zhī lǐ yě". zhōu shì líng chí, lǐ zhì bù xù, liǎo é zhī rén zuò shī zì shāng yuē:" píng zhī qìng yǐ, wéi léi zhī chǐ." yán yǐ bù dé zhōng jìng zǐ dào zhě, yì shàng zhī chǐ yě. gāo zǔ shòu mìng, xiāo hé chuàng zhì, dà chén yǒu níng gào zhī kē, hé yú zhì yōu zhī yì. jiàn wǔ zhī chū, xīn chéng dà luàn, fán zhū guó zhèng, duō qù jiǎn yì, dà chén jì bù dé gào níng, ér qún sī yíng lù niàn sī, xiān xún sān nián zhī sàng, yǐ bào gù fù zhī ēn zhě. lǐ yì zhī fāng, shí wèi diāo sǔn. dà hàn zhī xìng, suī chéng shuāi bì, ér xiān wáng zhī zhì, shāo yǐ shī xíng. gù jí tián zhī gēng, qǐ yú xiào wén xiào lián zhī gòng, fā yú xiào wǔ jiāo sì zhī lǐ, dìng yú yuán chéng sān yōng zhī xù, bèi yú xiǎn zōng dà chén zhōng sàng, chéng hū bì xià. shèng gōng měi yè, mí yǐ shàng zī. mèng zǐ yǒu yán:" lǎo wú lǎo yǐ jí rén zhī lǎo, yòu wú yòu yǐ jí rén zhī yòu, tiān xià kě yùn yú zhǎng." chén yuàn bì xià dēng gāo běi wàng, yǐ gān líng zhī sī, kuí dù chén zǐ zhī xīn, zé hǎi nèi xián dé qí suǒ.
臣闻之《孝经》,始于爱亲,终于哀戚。上自天子,下至庶人,尊卑贵贱,其义一也。夫父母于子,同气异息,一体而分,三年乃免于怀抱。先圣缘人情而著其节,制服二十五月,是以《春秋》臣有大丧,君三年不呼其门,闵子虽要绖服事,以赴公难,退而致位,以究私恩,故称“君使之非也,臣行之礼也”。周室陵迟,礼制不序,《蓼莪》之人作诗自伤曰:“瓶之罄矣,惟罍之耻。”言已不得终竟子道者,亦上之耻也。高祖受命,萧何创制,大臣有宁告之科,合于致忧之义。建武之初,新承大乱,凡诸国政,多趣简易,大臣既不得告宁,而群司营禄念私,鲜循三年之丧,以报顾复之恩者。礼义之方,实为凋损。大汉之兴,虽承衰敝,而先王之制,稍以施行。故藉田之耕,起于孝文;孝廉之贡,发于孝武;郊祀之礼,定于元、成;三雍之序,备于显宗;大臣终丧,成乎陛下。圣功美业,靡以尚兹。孟子有言:“老吾老以及人之老,幼吾幼以及人之幼,天下可运于掌。”臣愿陛下登高北望,以甘陵之思,揆度臣子之心,则海内咸得其所。
huàn shù bù biàn zhī, jìng qǐn zhōng zòu ér cóng fěng bù yì, suì zhe yú lìng.
宦竖不便之,竟寝忠奏而从讽、布议,遂著于令。
zhōng yǐ jiǔ cì zhuǎn wéi pú yè. shí dì shù qiǎn huáng mén cháng shì jí zhōng shǐ bó róng wǎng lái gān líng, ér bó róng fù chǒng jiāo jiǎn, suǒ jīng jùn guó mò bù yíng wèi lǐ yè. yòu lín yǔ jī shí, hé shuǐ yǒng yì, bǎi xìng sāo dòng. zhōng shàng shū yuē:
忠以久次;转为仆射。时帝数遣黄门常侍及中使伯荣往来甘陵,而伯荣负宠骄蹇,所经郡国莫不迎为礼谒。又霖雨积时,河水涌溢,百姓骚动。忠上疏曰:
chén wén wèi fēi qí rén, zé shù shì bù xù shù shì bù xù, zé zhèng yǒu de shī zhèng yǒu de shī, zé gǎn dòng yīn yáng, yāo biàn wéi yīng. bì xià měi yǐn zāi zì hòu, bù zé chén sī, chén sī niǔ ēn, mò yǐ wéi fù. gù tiān xīn wèi dé, gé bìng lǚ zhēn, qīng jì zhī yù yín yǔ lòu hé, xú dài zhī bīn hǎi shuǐ pén yì, yǎn yù huáng DC41 zī shēng, jīng yáng dào shōu jiǎn bó, bìng liáng èr zhōu qiāng róng pàn lì. jiā yǐ bǎi xìng bù zú, fǔ tǎng xū kuì, zì xī cú dōng, zhù yòu jiāng kōng. chén wén hóng fàn wǔ shì, yī yuē mào, mào yǐ gōng, gōng zuò sù, mào shāng zé kuáng, ér zhì cháng yǔ. chūn qiū dà shuǐ, jiē wèi jūn shàng wēi yí bù mù, lín lì bù yán, chén xià qīng màn, guì xìng shàn quán, yīn qì shèng qiáng, yáng bù néng jìn, gù wèi yín yǔ. bì xià yǐ bù dé qīn fèng xiào dé huáng yuán miào, bǐ qiǎn zhōng shǐ zhì jìng gān líng, niú xuān píng mǎ, xiāng wàng dào lù, kě wèi xiào zhì yǐ. rán chén qiè wén shǐ zhě suǒ guò, wēi quán xī hè, zhèn dòng jùn xiàn, wáng hóu èr qiān dàn zhì wéi bó róng dú bài chē xià, yí tǐ shàng jiàn, móu yú rén zhǔ. zhǎng lì huáng bù qiǎn zé, huò xié chǎn zì mèi, fā rén xiū dào, shàn lǐ tíng chuán, duō shè chǔ D266, zhēng yì wú dù, lǎo ruò xiāng suí, dòng yǒu wàn jì, huì yí pú cóng, rén shù bǎi pǐ, dùn bó hū jiē, mò bù kòu xīn. hé jiān tuō shū fù zhī shǔ, qīng hé yǒu líng miào zhī zūn, jí pōu fú dà chén, jiē wěi wèi bó róng qū jié chē xià. bì xià bù wèn, bì yǐ bì xià yù qí rán yě. bó róng zhī wēi zhòng yú bì xià, bì xià zhī bǐng zài yú chén qiè. shuǐ zāi zhī fā, bì qǐ yú cǐ. xī hán yān tuō fù chē zhī chéng, shòu chí shì zhī shǐ jiāng dū wù wèi yī bài, ér yān shòu ōu dāo zhī zhū. chén yuàn míng zhǔ yán tiān yuán zhī zūn, zhèng gān gāng zhī wèi, zhí shì jù xì, jiē rèn xián néng, bù yí fù lìng nǚ shǐ gàn cuò wàn jī. zhòng chá zuǒ yòu, dé wú shí xiǎn xiè lòu zhī jiān shàng shū nà yán, dé wú zhào chāng zèn chóng zhī zhà gōng qīng dà chén, dé wú zhū bó ā fù zhī yuán wài shǔ jìn qī, dé wú wáng fèng hài shāng zhī móu. ruò guó zhèng yī yóu dì mìng, wáng shì měi jué yú yǐ, zé xià bù dé bī shàng, chén bù dé gàn jūn, cháng yǔ dà shuǐ bì dāng jì zhǐ, sì fāng zhòng yì bù néng wéi hài.
臣闻位非其人,则庶事不叙;庶事不叙,则政有得失;政有得失,则感动阴阳,妖变为应。陛下每引灾自厚,不责臣司,臣司狃恩,莫以为负。故天心未得,隔并屡臻,青、冀之域淫雨漏河,徐、岱之滨海水盆溢,兗、豫蝗DC41滋生,荆、杨稻收俭薄,并、凉二州羌戎叛戾。加以百姓不足,府帑虚匮,自西徂东,杼柚将空。臣闻《洪范》五事,一曰貌,貌以恭,恭作肃,貌伤则狂,而致常雨。春秋大水,皆为君上威仪不穆,临莅不严,臣下轻慢,贵幸擅权,阴气盛强,阳不能禁,故为淫雨。陛下以不得亲奉孝德皇园庙,比遣中使致敬甘陵,牛轩軿马,相望道路,可谓孝至矣。然臣窃闻使者所过,威权翕赫,震动郡县,王侯二千石至为伯荣独拜车下,仪体上僭,侔于人主。长吏惶怖谴责,或邪谄自媚,发人修道,缮理亭传,多设储D266,征役无度,老弱相随,动有万计,贿遗仆从,人数百匹,顿踣呼嗟,莫不叩心。河间托叔父之属,清河有陵庙之尊,及剖符大臣,皆猥为伯荣屈节车下。陛下不问,必以陛下欲其然也。伯荣之威重于陛下,陛下之柄在于臣妾。水灾之发,必起于此。昔韩嫣托副车之乘,受驰视之使;江都误为一拜,而嫣受欧刀之诛。臣愿明主严天元之尊,正乾刚之位,职事巨细,皆任贤能,不宜复令女使干错万机。重察左右,得无石显泄漏之奸;尚书纳言,得无赵昌谮崇之诈;公卿大臣,得无朱博阿傅之援;外属近戚,得无王凤害商之谋。若国政一由帝命,王事每决于已,则下不得逼上,臣不得干君,常雨大水必当霁止,四方众异不能为害。
shū zòu bù xǐng.
书奏不省。
shí, sān fǔ rèn qīng, jī shì zhuān wěi shàng shū, ér zāi shěng biàn jiù, zhé qiè miǎn gōng tái. zhōng yǐ wéi fēi guó jiù tǐ, shàng shū jiàn yuē:
时,三府任轻,机事专委尚书,而灾眚变咎,辄切免公台。忠以为非国旧体,上疏谏曰:
chén wén" jūn shǐ chén yǐ lǐ, chén shì jūn yǐ zhōng". gù sān gōng chēng yuē zhǒng zǎi, wáng zhě dài yǐ shū jìng, zài yú wéi xià, yù zuò wèi qǐ, rù zé cān duì ér yì zhèng shì, chū zé jiān chá ér dǒng shì fēi. hàn diǎn jiù shì, chéng xiàng suǒ qǐng, mí yǒu bù tīng. jīn zhī sān gōng, suī dāng qí míng ér wú qí shí, xuǎn jǔ zhū shǎng, yī yóu shàng shū, shàng shū jiàn rèn, zhòng yú sān gōng, líng chí yǐ lái, qí jiàn jiǔ yǐ. chén zhōng xīn cháng dú bù ān, shì gù lín shì zhàn jù, bù gǎn xué jiàn yǒu suǒ xìng zào, yòu bù gǎn shā yì tóng liáo, yǐ miù píng diǎn, ér bàng dú yán rì wén, zuì zú wàn sǐ. jìn yǐ dì zhèn B2DF miǎn sī kōng chén bāo, jīn zhě zāi yì, fù yù qiè ràng sān gōng. xī xiào chéng huáng dì yǐ yāo xīng shǒu xīn, yí jiù chéng xiàng, shǐ bēn lì nà shuō fāng jìn, fāng jìn zì yǐn, zú bù méng shàng tiān zhī fú, tú guāi sòng jǐng zhī chéng. gù zhī shì fēi zhī fēn, jiào rán yǒu guī yǐ. yòu shàng shū jué shì, duō wéi gù diǎn, zuì fǎ wú lì, dǐ qī wèi xiān, wén cǎn yán chǒu, yǒu guāi zhāng xiàn. yí zé qiú qí yì, hài ér wù tīng. shàng shùn guó diǎn, xià fáng wēi fú, zhì fāng yuán yú guī jǔ, shěn qīng zhòng yú héng shí, chéng guó jiā zhī diǎn, wàn shì zhī fǎ yě.
臣闻“君使臣以礼,臣事君以忠”。故三公称曰冢宰,王者待以殊敬,在舆为下,御坐为起,入则参对而议政事,出则监察而董是非。汉典旧事,丞相所请,靡有不听。今之三公,虽当其名而无其实,选举诛赏,一由尚书,尚书见任,重于三公,陵迟以来,其渐久矣。臣忠心常独不安,是故临事战惧,不敢穴见有所兴造,又不敢杀意同僚,以谬平典,而谤读言日闻,罪足万死。近以地震B2DF免司空陈褒,今者灾异,复欲切让三公。昔孝成皇帝以妖星守心,移咎丞相,使贲丽纳说方进,方进自引,卒不蒙上天之福,徒乖宋景之城。故知是非之分,较然有归矣。又尚书决事,多违故典,罪法无例,诋欺为先,文惨言丑,有乖章宪。宜责求其意,害而勿听。上顺国典,下防威福,置方员于规矩,审轻重于衡石,诚国家之典,万世之法也。
zhōng yì cháng zài bāo chóng dà chén, dài xià yǐ lǐ. qí jiǔ qīng yǒu jí, shǐ zhě lín wèn, jiā cì qián bù, jiē zhōng suǒ jiàn zòu. qǐng zhī, qiān shàng shū lìng. yán guāng sān nián, bài sī lì xiào wèi. jiū zhèng zhōng guān wài qī bīn kè, jìn xìng dàn zhī, bù yù zhōng zài nèi. míng nián, chū wèi jiāng xià tài shǒu, fù liú bài shàng shū lìng, huì jí zú.
忠意常在褒崇大臣,待下以礼。其九卿有疾,使者临问,加赐钱布,皆忠所建奏。顷之,迁尚书令。延光三年,拜司隶校尉。纠正中官外戚宾客,近幸惮之,不欲忠在内。明年,出为江夏太守,复留拜尚书令,会疾卒。
chū, tài wèi zhāng yǔ sī tú xú fáng yù yǔ zhōng fù chǒng gòng zòu zhuī fēng hé xī huáng hòu fù hù qiāng xiào wèi dèng xùn, chǒng yǐ xiān shì wú zòu qǐng gù shì, zhēng zhī lián rì bù néng duó, nǎi cóng èr fǔ yì. jí xùn zhuī jiā fēng shì, yǔ fáng fù yuē chǒng jù qiǎn zi fèng lǐ yú hǔ bēn zhōng láng jiàng dèng zhì, chǒng bù cóng, zhì xīn bù píng zhī, gù zhōng bù dé zhì yú dèng shì. jí zhì děng bài, zhòng shù duō yuàn zhī. ér zhōng shù shàng shū xiàn chéng qí è, suì dǐ hé dà sī nóng zhū chǒng. shùn dì zhī wèi tài zǐ fèi yě, zhū míng chén lái lì zhù fěng děng shǒu quē gù zhēng, shí zhōng wèi shàng shū lìng, yǔ zhū shàng shū fù gòng hé zòu zhī. jí dì lì, sī lì xiào wèi yú xǔ zhuī zòu zhōng děng zuì guò, dāng shì yǐ cǐ jī yān.
初,太尉张禹、司徒徐防欲与忠父宠共奏追封和熹皇后父护羌校尉邓训,宠以先世无奏请故事,争之连日不能夺,乃从二府议。及训追加封谥,禹、防复约宠俱遣子奉礼于虎贲中郎将邓骘,宠不从,骘心不平之,故忠不得志于邓氏。及骘等败,众庶多怨之。而忠数上疏陷成其恶,遂诋劾大司农朱宠。顺帝之为太子废也,诸名臣来历、祝讽等守阙固争,时忠为尚书令,与诸尚书复共劾奏之。及帝立,司隶校尉虞诩追奏忠等罪过,当世以此讥焉。
lùn yuē: chén gōng jū lǐ guān zé yì yù huǎn sǐ, xiāng yòu zhǔ zé zhèng bù jiàn chǒng, kě wèi yǒu zǎi xiàng zhī qì yǐ. zhōng néng chéng fēng, yì shù hū míng shèn yòng xíng ér bù liú yù. rán qí tīng kuáng yì shā rén, kāi fù zǐ xiōng dì dé xiāng dài sǐ, sī dà miù yǐ. shì zé bù shàn rén duō xìng, ér shàn rén cháng dài qí huò, jìn tuì wú suǒ cuò yě.
论曰:陈公居理官则议狱缓死,相幼主则正不僭宠,可谓有宰相之器矣。忠能承风,亦庶乎明慎用刑而不留狱。然其听狂易杀人,开父子兄弟得相代死,斯大谬矣。是则不善人多幸,而善人常代其祸,进退无所措也。
zàn yuē: chén guō zhǔ xíng, rén lài qí píng. chǒng jīn kū zì, gōng duàn yǐ qíng. zhōng yòng xiáng mì, sǔn yì yǒu chéng. shī yú sūn zi, qiě gōng qiě qīng.
赞曰:陈、郭主刑,人赖其平。宠矜枯胔,躬断以情。忠用详密,损益有程。施于孙子,且公且卿。