dòu róng zì zhōu gōng, fú fēng píng líng rén yě. qī shì zǔ guǎng guó, xiào wén huáng hòu zhī dì, fēng zhāng wǔ hòu. róng gāo zǔ fù, xuān dì shí yǐ lì èr qiān dàn zì cháng shān xǐ yān. róng zǎo gū. wáng mǎng jū shè zhōng, wèi qiáng nǔ jiāng jūn sī mǎ, dōng jī dí yì, hái gōng huái lǐ, yǐ jūn gōng fēng jiàn wǔ nán. nǚ dì wèi dà sī kōng wáng yì xiǎo qī. jiā cháng ān zhōng, chū rù guì qī, lián jié lǘ lǐ háo jié, yǐ rèn xiá wéi míng rán shì mǔ xiōng, yǎng ruò dì, nèi xiū xíng yì. wáng mǎng mò, qīng xú zéi qǐ, tài shī wáng kuāng qǐng róng wèi zhù jūn, yǔ gòng dōng zhēng.
窦融字周公,扶风平陵人也。七世祖广国,孝文皇后之弟,封章武侯。融高祖父,宣帝时以吏二千石自常山徙焉。融早孤。王莽居摄中,为强弩将军司马,东击翟义,还攻槐里,以军功封建武男。女弟为大司空王邑小妻。家长安中,出入贵戚,连结闾里豪杰,以任侠为名;然事母兄,养弱弟,内修行义。王莽末,青、徐贼起,太师王匡请融为助军,与共东征。
jí hàn bīng qǐ, róng fù cóng wáng yì bài yú kūn yáng xià, guī cháng ān. hàn bīng cháng qū rù guān, wáng yì jiàn róng, bài wèi bō shuǐ jiāng jūn, cì huáng jīn qiān jīn, yǐn bīng zhì xīn fēng. mǎng bài, róng yǐ jūn jiàng gēng shǐ dà sī mǎ zhào méng, méng yǐ wéi xiào wèi, shén zhòng zhī, jiàn róng wèi jù lù tài shǒu.
及汉兵起,融复从王邑败于昆阳下,归长安。汉兵长驱入关,王邑荐融,拜为波水将军,赐黄金千斤,引兵至新丰。莽败,融以军降更始大司马赵萌,萌以为校尉,甚重之,荐融为巨鹿太守。
róng jiàn gēng shǐ xīn lì, dōng fāng shàng rǎo, bù yù chū guān, ér gāo zǔ fù cháng wèi zhāng yè tài shǒu, cóng zǔ fù wèi hù qiāng xiào wèi, cóng dì yì wèi wǔ wēi tài shǒu, lěi shì zài hé xī, zhī qí tǔ sú, dú wèi xiōng dì yuē:" tiān xià ān wēi wèi kě zhī, hé xī yīn fù, dài hé wèi gù, zhāng yè shǔ guó jīng bīng wàn qí, yī dàn huǎn jí, dù jué hé jīn, zú yǐ zì shǒu, cǐ yí zhǒng chù yě." xiōng dì jiē rán zhī. róng yú shì rì wǎng shǒu méng, cí ràng jù lù, tú chū hé xī. méng wèi yán gēng shǐ, nǎi dé wèi zhāng yè shǔ guó dū wèi. róng dà xǐ, jí jiāng jiā shǔ ér xī. jì dào, fǔ jié xióng jié, huái jí qiāng lǔ, shén dé qí huān xīn, hé xī xī rán guī zhī.
融见更始新立,东方尚扰,不欲出关,而高祖父尝为张掖太守,从祖父为护羌校尉,从弟亦为武威太守,累世在河西,知其土俗,独谓兄弟曰:"天下安危未可知,河西殷富,带河为固,张掖属国精兵万骑,一旦缓急,杜绝河津,足以自守,此遗种处也。"兄弟皆然之。融于是日往守萌,辞让巨鹿,图出河西。萌为言更始,乃得为张掖属国都尉。融大喜,即将家属而西。既到,抚结雄杰,怀辑羌虏,甚得其欢心,河西翕然归之。
shì shí, jiǔ quán tài shǒu liáng tǒng jīn chéng tài shǒu shè jūn zhāng yè dū wèi shǐ bāo jiǔ quán dū wèi zhú céng dūn huáng dū wèi xīn róng, bīng zhōu jùn yīng jùn, róng jiē yǔ wèi hòu shàn. jí gēng shǐ bài, róng yǔ liáng tǒng děng jì yì yuē:" jīn tiān xià rǎo luàn, wèi zhī suǒ guī. hé xī dòu jué zài qiāng hú zhōng, bù tóng xīn lù lì zé bù néng zì shǒu quán jūn lì qí, fù wú yǐ xiāng shuài. dāng tuī yī rén wéi dà jiàng jūn, gòng quán wǔ jùn, guān shí biàn dòng." yì jì dìng, ér gè qiān ràng, xián yǐ róng shì rèn hé xī wèi lì, rén suǒ jìng xiàng, nǎi tuī róng xíng hé xī wǔ jùn dà jiàng jūn shì. shì shí, wǔ wēi tài shǒu mǎ qī zhāng yè tài shǒu rèn zhòng bìng gū lì wú dǎng, nǎi gòng yí shū gào shì zhī, èr rén jí jiě yìn shòu qù. yú shì yǐ liáng tǒng wèi wǔ wēi tài shǒu, shǐ bāo wèi zhāng yè tài shǒu, zhú céng wèi jiǔ quán tài shǒu, xīn róng wèi dūn huáng tài shǒu, shè jūn wèi jīn chéng tài shǒu. róng jū shǔ guó, lǐng dū wèi zhí rú gù, zhì cóng shì jiān chá wǔ jùn. hé xī mín sú zhì piáo, ér róng děng zhèng yì kuān hé, shàng xià xiāng qīn, yàn rán fù zhí. xiū bīng mǎ, xí zhàn shè, míng fēng suì zhī jǐng, qiāng hú fàn sāi, róng zhé zì jiāng yǔ zhū jùn xiāng jiù, jiē rú fú yào, měi zhé pò zhī. qí hòu xiōng nú chéng yì, xī fù qīn kòu, ér bǎo sāi qiāng hú jiē zhèn fú qīn fù, ān dìng běi dì shàng jùn liú rén bì xiōng jī zhě, guī zhī bù jué.
是时,酒泉太守梁统、金城太守厙钧、张掖都尉史苞、酒泉都尉竺曾、敦煌都尉辛肜,并州郡英俊,融皆与为厚善。及更始败,融与梁统等计议曰:"今天下扰乱,未知所归。河西斗绝在羌湖中,不同心戮力则不能自守;权钧力齐,复无以相率。当推一人为大将军,共全五郡,观时变动。"议既定,而各谦让,咸以融世任河西为吏,人所敬向,乃推融行河西五郡大将军事。是时,武威太守马期、张掖太守任仲并孤立无党,乃共移书告示之,二人即解印绶去。于是以梁统为武威太守,史苞为张掖太守,竺曾为酒泉太守,辛肜为敦煌太守,厙钧为金城太守。融居属国,领都尉职如故,置从事监察五郡。河西民俗质朴,而融等政亦宽和,上下相亲,晏然富殖。修兵马,习战射,明烽燧之警,羌胡犯塞,融辄自将与诸郡相救,皆如符要,每辄破之。其后匈奴惩乂,稀复侵寇,而保塞羌胡皆震服亲附,安定、北地、上郡流人避凶饥者,归之不绝。
róng děng yáo wén guāng wǔ jí wèi, ér xīn yù dōng xiàng, yǐ hé xī gé yuǎn, wèi néng zì tōng. shí, kuí xiāo xiān chēng jiàn wǔ nián hào, róng děng cóng shòu zhēng shuò, xiāo jiē jiǎ qí jiāng jūn yìn shòu. xiāo wài shùn rén wàng, nèi huái yì xīn, shǐ biàn shì zhāng xuán yóu shuì hé xī yuē:" gēng shǐ shì yè yǐ chéng, xún fù wáng miè, cǐ yī xìng bù zài xīng zhī xiào. jīn jí yǒu suǒ zhǔ, biàn xiāng xì shǔ, yī dàn jū zhì, zì lìng shī bǐng, hòu yǒu wēi dài, suī huǐ wú jí. jīn háo jié jìng zhú, cí xióng wèi jué, dāng gè jù qí tǔ yǔ, yǔ lǒng shǔ hé cóng, gāo kě wèi liù guó, xià bù shī wèi tuó." róng děng yú shì zhào háo jié jí zhū tài shǒu jì yì, qí zhōng zhì zhě jiē yuē:" hàn chéng yáo yùn, lì shǔ yán cháng. jīn huáng dì xìng hào jiàn yú tú shū, zì qián shì bó wù dào shù zhī shì gǔ zi yún xià hè liáng děng, jiàn míng hàn yǒu zài shòu mìng zhī fú, yán zhī jiǔ yǐ, gù liú zi jùn gǎi yì míng zì, jì yīng qí zhàn. jí mǎng mò, dào shì xī mén jūn huì yán liú xiù dāng wèi tiān zǐ, suì móu lì zi jùn. shì jué bèi shā, chū wèi bǎi xìng guān zhě yuē:' liú xiù zhēn rǔ zhǔ yě.' jiē jìn shì bào zhe, zhì zhě suǒ gòng jiàn yě. chú yán tiān mìng, qiě yǐ rén shì lùn zhī: jīn chēng dì zhě shù rén, ér luò yáng tǔ dì zuì guǎng, jiǎ bīng zuì qiáng, hào lìng zuì míng. guān fú mìng ér chá rén shì, tā xìng dài wèi néng dāng yě." zhū jùn tài shǒu gè yǒu bīn kè, huò tóng huò yì. róng xiǎo xīn jīng xiáng, suì jué cè dōng xiàng. wǔ nián xià, qiǎn zhǎng shǐ liú jūn fèng shū xiàn mǎ.
融等遥闻光武即位,而心欲东向,以河西隔远,未能自通。时,隗嚣先称建武年号,融等从受正朔,嚣皆假其将军印绶。嚣外顺人望,内怀异心,使辩士张玄游说河西曰:"更始事业已成,寻复亡灭,此一姓不再兴之效。今即有所主,便相系属,一旦拘制,自令失柄,后有危殆,虽悔无及。今豪杰竞逐,雌雄未决,当各据其土宇,与陇、蜀合从,高可为六国,下不失尉佗。"融等于是召豪杰及诸太守计议,其中智者皆曰:"汉承尧运,历数延长。今皇帝姓号见于图书,自前世博物道术之士谷子云、夏贺良等,建明汉有再受命之符,言之久矣,故刘子骏改易名字,冀应其占。及莽末,道士西门君惠言刘秀当为天子,遂谋立子骏。事觉被杀,出谓百姓观者曰:'刘秀真汝主也。'皆近事暴著,智者所共见也。除言天命,且以人事论之:今称帝者数人,而洛阳土地最广,甲兵最强,号令最明。观符命而察人事,它姓殆未能当也。"诸郡太守各有宾客,或同或异。融小心精详,遂决策东向。五年夏,遣长史刘钧奉书献马。
xiān shì, dì wén hé xī wán fù, dì jiē lǒng shǔ, cháng yù zhāo zhī yǐ bī xiāo shù, yì fā shǐ yí róng shū, yù jūn yú dào, jí yǔ jù hái. dì jiàn jūn huān shén, lǐ xiǎng bì, nǎi qiǎn lìng hái, cì róng xǐ shū yuē:" zhì zhào xíng hé xī wǔ jùn dà jiàng jūn shì shǔ guó dū wèi: láo zhèn shǒu biān wǔ jùn, bīng mǎ jīng qiáng, cāng kù yǒu xù, mín shù yīn fù, wài zé zhé cuò qiāng hú, nèi zé bǎi xìng méng fú. wēi dé liú wén, xū xīn xiāng wàng, dào lù gé sāi, yì yì hé yǐ! zhǎng shǐ suǒ fèng shū xiàn mǎ xī zhì, shēn zhì hòu yì. jīn yì zhōu yǒu gōng sūn zi yáng tiān shuǐ yǒu kuí jiāng jūn, fāng shǔ hàn xiāng gōng, quán zài jiāng jūn, jǔ zú zuǒ yòu, biàn yǒu qīng zhòng. yǐ cǐ yán zhī, yù xiāng hòu qǐ yǒu liàng zāi! zhū shì jù zhǎng shǐ suǒ jiàn, jiāng jūn suǒ zhī. wáng zhě dié xìng, qiān zǎi yī huì. yù suì lì huán wén, fǔ wēi guó, dāng miǎn zú gōng yè yù sān fēn dǐng zú, lián héng hé cóng, yì yí yǐ shí dìng. tiān xià wèi bìng, wú yǔ ěr jué yù, fēi xiāng tūn zhī guó. jīn zhī yì zhě, bì yǒu rèn xiāo xiào wèi tuó zhì qī jùn zhī jì. wáng zhě yǒu fèn tǔ, wú fēn mín, zì shì jǐ shì ér yǐ. jīn yǐ huáng jīn èr bǎi jīn cì jiāng jūn, pián yí zhé yán." yīn shòu róng wèi liáng zhōu mù.
先是,帝闻河西完富,地接陇、蜀,常欲招之以逼嚣、述,亦发使遗融书,遇钧于道,即与俱还。帝见钧欢甚,礼飨毕,乃遣令还,赐融玺书曰:"制诏行河西五郡大将军事、属国都尉:劳镇守边五郡,兵马精强,仓库有蓄,民庶殷富,外则折挫羌胡,内则百姓蒙福。威德流闻,虚心相望,道路隔塞,邑邑何已!长史所奉书献马悉至,深知厚意。今益州有公孙子阳、天水有隗将军,方蜀、汉相攻,权在将军,举足左右,便有轻重。以此言之,欲相厚岂有量哉!诸事具长史所见,将军所知。王者迭兴,千载一会。欲遂立桓、文,辅微国,当勉卒功业;欲三分鼎足,连衡合从,亦宜以时定。天下未并,吾与尔绝域,非相吞之国。今之议者,必有任嚣效尉佗制七郡之计。王者有分土,无分民,自适己事而已。今以黄金二百斤赐将军,便宜辄言。"因授融为凉州牧。
xǐ shū jì zhì, hé xī xián jīng, yǐ wéi tiān zǐ míng jiàn wàn lǐ zhī wài, wǎng luó zhāng lì zhī qíng. róng jí fù qiǎn jūn shàng shū yuē:" chén róng qiè fú zì wéi, xìng de tuō xiān hòu mò shǔ, méng ēn wèi wài qī, lěi shì èr qiān dàn. zhì chén zhī shēn, fù bèi liè wèi, jiǎ lì jiàng shuài, shǒu chí yī yú. yǐ wěi zhì zé yì wèi cí, yǐ nà zhōng zé yì wéi lì. shū bù zú yǐ shēn dá zhì chéng, gù qiǎn liú jūn kǒu chén gān dǎn. zì yǐ dǐ lǐ shàng lù, zhǎng wú xiān jiè. ér xǐ shū shèng chēng shǔ hàn èr zhǔ, sān fēn dǐng zú zhī quán, rèn xiāo wèi tuó zhī móu, qiè zì tòng shāng. chén róng suī wú shí, yóu zhī lì hài zhī jì, shùn nì zhī fēn. qǐ kě bèi zhēn jiù zhī zhǔ, shì jiān wěi zhī rén fèi zhōng zhēn zhī jié, wèi qīng fù zhī shì qì yǐ chéng zhī jī, qiú wú jì zhī lì. cǐ sān zhě suī wèn kuáng fū, yóu zhī qù jiù, ér chén dú hé yǐ yòng xīn! jǐn qiǎn tóng chǎn dì yǒu yì quē, kǒu chén qū qū." yǒu zhì gāo píng, huì xiāo fǎn pàn, dào jué, chí hái, qiǎn sī mǎ xí fēng jiān xíng tōng shū. dì fù qiǎn xí fēng cì róng yǒu shū, suǒ yǐ wèi jiè zhī shén bèi.
玺书既至,河西咸惊,以为天子明见万里之外,网罗张立之情。融即复遣钧上书曰:"臣融窃伏自惟,幸得托先后末属,蒙恩为外戚,累世二千石。至臣之身,复备列位,假历将帅,守持一隅。以委质则易为辞,以纳忠则易为力。书不足以深达至诚,故遣刘钧口陈肝胆。自以底里上露,长无纤介。而玺书盛称蜀、汉二主,三分鼎足之权,任嚣、尉佗之谋,窃自痛伤。臣融虽无识,犹知利害之际,顺逆之分。岂可背真旧之主,事奸伪之人;废忠贞之节,为倾覆之事;弃已成之基,求无冀之利。此三者虽问狂夫,犹知去就,而臣独何以用心!谨遣同产弟友诣阙,口陈区区。"友至高平,会嚣反叛,道绝,驰还,遣司马席封间行通书。帝复遣席封赐融、友书,所以慰藉之甚备。
róng jì shēn zhì dì yì, nǎi yǔ kuí xiāo shū zé ràng zhī yuē:
融既深知帝意,乃与隗嚣书责让之曰:
fú wéi jiāng jūn guó fù zhèng xiū, shì bīng huái fù. qīn yù è huì zhī jì, guó jiā bù lì zhī shí, shǒu jié bù huí, chéng shì běn cháo, hòu qiǎn bó chūn wěi shēn yú guó, wú yí zhī chéng, yú sī yǒu xiào. róng děng suǒ yǐ xīn fú gāo yì, yuàn cóng yì yú jiāng jūn zhě, liáng wèi cǐ yě. ér fèn yuān zhī xián, gǎi jié yì tú, jūn chén fēn zhēng, shàng xià jiē bīng. wěi chéng gōng, zào nán jiù, qù cóng yì, wèi héng móu, bǎi nián lèi zhī, yī zhāo huǐ zhī, qǐ bù xī hū! dài zhí shì zhě tān gōng jiàn móu, yǐ zhì yú cǐ, róng qiè tòng zhī! dāng jīn xī zhōu dì shì jú pò, rén bīng lí sàn, yì yǐ fǔ rén, nán yǐ zì jiàn. jì ruò shī lù bù fǎn, wén dào yóu mí, bù nán hé zǐ yáng, zé běi rù wén bó ěr. fū fù xū jiāo ér yì qiáng yù, shì yuǎn jiù ér qīng jìn dí, wèi jiàn qí lì yě. róng wén zhì zhě bù wēi zhòng yǐ jǔ shì, rén zhě bù wéi yì yǐ yāo gōng. jīn yǐ xiǎo dí dà, yú zhòng hé rú? qì zǐ jiǎo gōng, yú yì hé rú? qiě chū shì běn cháo, qǐ shǒu běi miàn, zhōng chén jié yě. jí qiǎn bó chūn, chuí tì xiāng sòng, cí fù ēn yě. é ér bèi zhī, wèi lì shì hé? rěn ér qì zhī, wèi liú zi hé? zì bīng qǐ yǐ lái, zhuǎn xiāng gōng jī, chéng guō jiē wèi qiū xū, shēng rén zhuǎn yú gōu hè. jīn qí cún zhě, fēi fēng rèn zhī yú, zé liú wáng zhī gū. qì jīn shāng yí zhī tǐ wèi yù, kū qì zhī shēng shàng wén. xìng lài tiān yùn shǎo hái, ér jiāng jūn fù zhòng yú nán, shì shǐ jī kē bù dé suì chōu, yòu gū jiāng fù liú lí, qí wèi bēi tòng, yóu zú mǐn shāng, yán zhī kě wèi suān bí! yōng rén qiě yóu bù rěn, kuàng rén zhě hū? róng wén wèi zhōng shén yì, dé yí shí nán. yōu rén dà guò, yǐ dé qǔ yuàn, zhī qiě yǐ yán huò zuì yě. qū qū suǒ xiàn, wéi jiāng jūn shěng yān.
伏惟将军国富政修,士兵怀附。亲遇厄会之际,国家不利之时,守节不回,承事本朝,后遣伯春委身于国,无疑之诚,于斯有效。融等所以欣服高义,愿从役于将军者,良为此也。而忿悁之閒,改节易图,君臣分争,上下接兵。委成功,造难就,去从义,为横谋,百年累之,一朝毁之,岂不惜乎!殆执事者贪功建谋,以至于此,融窃痛之!当今西周地势局迫,人兵离散,易以辅人,难以自建。计若失路不反,闻道犹迷,不南合子阳,则北入文伯耳。夫负虚交而易强御,恃远救而轻近敌,未见其利也。融闻智者不危众以举事,仁者不违义以要功。今以小敌大,于众何如?弃子徼功,于义何如?且初事本朝,稽首北面,忠臣节也。及遣伯春,垂涕相送,慈父恩也。俄而背之,谓吏士何?忍而弃之,谓留子何?自兵起以来,转相攻击,城郭皆为丘墟,生人转于沟壑。今其存者,非锋刃之余,则流亡之孤。迄今伤痍之体未愈,哭泣之声尚闻。幸赖天运少还,而将军复重于难,是使积疴不得遂瘳,幼孤将复流离,其为悲痛,尤足愍伤,言之可为酸鼻!庸人且犹不忍,况仁者乎?融闻为忠甚易,得宜实难。忧人大过,以德取怨,知且以言获罪也。区区所献,惟将军省焉。
xiāo bù nà. róng nǎi yǔ wǔ jùn tài shǒu gòng dǐ lì bīng mǎ, shàng shū qǐng shī qī.
嚣不纳。融乃与五郡太守共砥厉兵马,上疏请师期。
dì shēn jiā měi zhī, nǎi cì róng yǐ wài shǔ tú jí tài shǐ gōng wǔ zōng wài qī shì jiā wèi qí hóu liè zhuàn. zhào bào yuē:" měi zhuī niàn wài shǔ, xiào jǐng huáng dì chū zì dòu shì, dìng wáng, jǐng dì zhī zǐ, zhèn zhī suǒ zǔ. xī wèi qí yī yán, jì tǒng yǐ zhèng, zhǎng jūn shǎo jūn zūn fèng shī fū, xiū chéng shū dé, shī jí zǐ sūn, cǐ huáng tài hòu shén líng, shàng tiān yòu hàn yě. cóng tiān shuǐ lái zhě xiě jiāng jūn suǒ ràng kuí xiāo shū, tòng rù gǔ suǐ. pàn chén jiàn zhī, dāng gǔ lì cán kuì, zhōng chén zé suān bí liú tì, yì shì zé kuàng ruò fā mù méng, fēi zhōng xiào què chéng, shú néng rú cǐ? qǐ qí dé báo zhě suǒ néng kè kān! xiāo zì zhī shī hé xī zhī zhù, zú huò jiāng jí, yù shè jiān lí zhī shuō, luàn huò zhēn xīn, zhuǎn xiāng jiě gòu, yǐ chéng qí jiān. yòu jīng shī bǎi liáo, bù xiǎo guó jiā jí jiāng jūn běn yì, duō néng cǎi qǔ xū wěi, kuā dàn wàng tán, lìng zhōng xiào shī wàng, chuán yán guāi shí. huǐ yù zhī lái, jiē bù tú rán, bù kě bù sī. jīn guān dōng dào zéi yǐ dìng, dà bīng jīn dāng xī xī, jiāng jūn qí kàng lì wēi wǔ, yǐ yīng qī huì." róng bèi zhào, jí yǔ zhū jùn shǒu jiāng bīng rù jīn chéng.
帝深嘉美之,乃赐融以外属图及太史公《五宗》、《外戚世家》、《魏其侯列传》。诏报曰:"每追念外属,孝景皇帝出自窦氏,定王,景帝之子,朕之所祖。昔魏其一言,继统以正,长君、少君尊奉师傅,修成淑德,施及子孙,此皇太后神灵,上天祐汉也。从天水来者写将军所让隗嚣书,痛入骨髓。畔臣见之,当股栗惭愧,忠臣则酸鼻流涕,义士则旷若发目蒙,非忠孝悫诚,孰能如此?岂其德薄者所能克堪!嚣自知失河西之助,族祸将及,欲设间离之说,乱惑真心,转相解构,以成其奸。又京师百僚,不晓国家及将军本意,多能采取虚伪,夸诞妄谈,令忠孝失望,传言乖实。毁誉之来,皆不徒然,不可不思。今关东盗贼已定,大兵今当悉西,将军其抗厉威武,以应期会。"融被诏,即与诸郡守将兵入金城。
chū, gēng shǐ shí, xiān líng qiāng fēng hé zhū zhǒng shā jīn chéng tài shǒu, jū qí jùn, kuí xiāo shǐ shǐ lù yí fēng hé, yǔ gòng jié méng, yù fā qí zhòng. róng děng yīn jūn chū, jìn jī fēng hé, dà pò zhī, zhǎn shǒu qiān yú jí, dé niú mǎ yáng wàn tóu, gǔ shù wàn hú, yīn bìng hé yáng wēi wǔ, cì hou chē jià. shí, dà bīng wèi jìn, róng nǎi yǐn hái.
初,更始时,先零羌封何诸种杀金城太守,居其郡,隗嚣使使赂遗封何,与共结盟,欲发其众。融等因军出,进击封何,大破之,斩首千余级,得牛、马、羊万头,谷数万斛,因并河扬威武,伺候车驾。时,大兵未进,融乃引还。
dì yǐ róng xìn xiào zhe míng, yì jiā zhī. zhào yòu fú fēng xiū lǐ róng fù fén yíng, cí yǐ tài láo. shù chí qīng shǐ, zhì yí sì fāng zhēn xiū, liáng tǒng nǎi shǐ rén cì shā zhāng xuán, jué yǔ xiāo jué, jiē jiě suǒ jiǎ jiāng jūn yìn shòu. qī nián xià, jiǔ quán tài shǒu zhú céng yǐ dì bào yuàn shā rén ér qù jùn, róng chéng zhì bài céng wèi wǔ fēng jiāng jūn, gèng yǐ xīn róng dài zhī.
帝以融信效著明,益嘉之。诏右扶风修理融父坟茔,祠以太牢。数驰轻使,致遗四方珍羞,梁统乃使人刺杀张玄,绝与嚣绝,皆解所假将军印绶。七年夏,酒泉太守竺曾以弟报怨杀人而去郡,融承制拜曾为武锋将军,更以辛肜代之。
qiū, kuí xiāo fā bīng kòu ān dìng, dì jiāng zì xī zhēng zhī, xiān jiè róng qī. huì yù yǔ, dào duàn, qiě xiāo bīng yǐ tuì, nǎi zhǐ. róng zhì gū zāng, bèi zhào bà guī. róng kǒng dà bīng suì jiǔ bù chū, nǎi shàng shū yuē:" kuí xiāo wén chē jià dāng xī, chén róng dōng xià, shì zhòng sāo dòng, jì qiě bù zhàn. xiāo jiāng gāo jùn zhī shǔ jiē yù féng yíng dà jūn, hòu wén bīng bà, jùn děng fù yí. xiāo yáng yán dōng fāng yǒu biàn, xī zhōu háo jié suì fù fù cóng. xiāo yòu yǐn gōng sūn shù jiāng, lìng shǒu tū mén. chén róng gū ruò, jiè zài qí jiān, suī chéng wēi líng, yí sù jiù zhù. guó jiā dàng qí qián, chén róng cù qí hòu, huǎn jí dié yòng, shǒu wěi xiāng zī, xiāo shì pái zé, bù dé jìn tuì, cǐ bì pò yě. ruò bīng bù zǎo jìn, jiǔ shēng chí yí, zé wài zhǎng kòu chóu, nèi shì kùn ruò, fù lìng chán xié dé yǒu yīn yuán, chén qiè yōu zhī. wéi bì xià āi lián!" dì shēn měi zhī.
秋,隗嚣发兵寇安定,帝将自西征之,先戒融期。会遇雨,道断,且嚣兵已退,乃止。融至姑臧,被诏罢归。融恐大兵遂久不出,乃上书曰:"隗嚣闻车驾当西,臣融东下,士众骚动,计且不战。嚣将高峻之属皆欲逢迎大军,后闻兵罢,峻等复疑。嚣扬言东方有变,西州豪杰遂复附从。嚣又引公孙述将,令守突门。臣融孤弱,介在其间,虽承威灵,宜速救助。国家当其前,臣融促其后,缓急迭用,首尾相资,嚣势排迮,不得进退,此必破也。若兵不早进,久生持疑,则外长寇仇,内示困弱,复令谗邪得有因缘,臣窃忧之。惟陛下哀怜!"帝深美之。
bā nián xià, chē jià xī zhēng kuí xiāo, róng lǜ wǔ jùn tài shǒu jí qiāng lǔ xiǎo ròu zhī děng bù qí shù wàn, zī zhòng wǔ qiān yú liǎng, yǔ dà jūn huì gāo píng dì yī. róng xiān qiǎn cóng shì wèn huì jiàn yí shì. shì shí, jūn lǚ dài xìng, zhū jiàng yǔ sān gōng jiāo cuò dào zhōng, huò bèi shǐ zhě jiāo sī yǔ. dì wén róng xiān wèn lǐ yí, shén shàn zhī, yǐ xuān gào bǎi liáo. nǎi zhì jiǔ gāo huì, yǐn jiàn róng děng, dài yǐ shū lǐ. bài dì yǒu wèi fèng chē dū wèi, cóng dì shì tài zhōng dài fū. suì gòng jìn jūn, xiāo zhòng dà kuì, chéng yì jiē jiàng. dì gāo róng gōng, xià zhào yǐ ān fēng yáng quán liǎo ān fēng sì xiàn fēng róng wèi ān fēng hóu, dì yǒu wèi xiǎn qīn hóu. suì yǐ cì fēng zhū jiàng shuài: wǔ fēng jiāng jūn zhú céng wèi zhù yì hóu, wǔ wēi tài shǒu liáng tǒng wèi chéng yì hóu, zhāng yè tài shǒu shǐ bāo wèi bāo yì hóu, jīn chéng tài shǒu shè jūn wèi fǔ yì hóu, jiǔ quán tài shǒu xīn róng wèi fú yì hóu. fēng jué jì bì, shèng yú dōng guī, xī qiǎn róng děng xī hái suǒ zhèn.
八年夏,车驾西征隗嚣,融率五郡太守及羌虏小月氏等步骑数万,辎重五千余两,与大军会高平第一。融先遣从事问会见仪适。是时,军旅代兴,诸将与三公交错道中,或背使者交私语。帝闻融先问礼仪,甚善之,以宣告百僚。乃置酒高会,引见融等,待以殊礼。拜弟友为奉车都尉,从弟士太中大夫。遂共进军,嚣众大溃,城邑皆降。帝高融功,下诏以安丰、阳泉、蓼、安风四县封融为安丰侯,弟友为显亲侯。遂以次封诸将帅:武锋将军竺曾为助义侯,武威太守梁统为成义侯,张掖太守史苞为褒义侯,金城太守厙钧为辅义侯,酒泉太守辛肜为扶义侯。封爵既毕,乘舆东归,悉遣融等西还所镇。
róng yǐ xiōng dì bìng shòu jué wèi, jiǔ zhuān fāng miàn, jù bù zì ān, shù shàng shū qiú dài. zhào bào yuē:" wú yǔ jiāng jūn rú zuǒ yòu shǒu ěr, shù zhí qiān tuì, hé bù xiǎo rén yì? miǎn xún shì mín, wú shàn lí bù qǔ."
融以兄弟并受爵位,久专方面,惧不自安,数上书求代。诏报曰:"吾与将军如左右手耳,数执谦退,何不晓人意?勉循士民,无擅离部曲。"
jí lǒng shǔ píng, zhào róng yǔ wǔ jùn tài shǒu zòu shì jīng shī, guān shǔ bīn kè xiāng suí, jià chéng qiān yú liǎng, mǎ niú yáng bèi yě. róng dào, yì luò yáng chéng mén, shàng liáng zhōu mù zhāng yè shǔ guó dū wèi ān fēng hóu yìn shòu, zhào qiǎn shǐ zhě hái hóu yìn shòu. yǐn jiàn, jiù zhū hóu wèi, shǎng cì ēn chǒng, qīng dòng jīng shī. shù yuè, bài wèi jì zhōu mù, shí yú rì, yòu qiān dà sī kōng. róng zì yǐ fēi jiù chén, yī dàn rù cháo, zài gōng chén zhī yòu, měi zhào huì jìn jiàn, róng mào cí qì bēi gōng yǐ shèn, dì yǐ cǐ yù qīn hòu zhī. róng xiǎo xīn, jiǔ bù zì ān, shù cí ràng jué wèi, yīn shì zhōng jīn qiān kǒu dá zhì chéng. yòu shàng shū yuē:" chén róng nián wǔ shí sān. yǒu zi nián shí wǔ, zhì xìng wán dùn. chén róng zhāo xī jiào dǎo yǐ jīng yì, bù de lìng guān tiān wén, jiàn chèn jì. chéng yù lìng gōng sù wèi shì, xún xún xún dào, bù yuàn qí yǒu cái néng, hé kuàng nǎi dāng chuán yǐ lián chéng guǎng tǔ, xiǎng gù zhū hóu wáng guó zāi?" yīn fù qǐng jiān qiú jiàn, dì bù xǔ. hòu cháo bà, qūn xún xí hòu, dì zhī yù yǒu ràng, suì shǐ zuǒ yòu chuán chū. tā rì huì jiàn, yíng zhào róng yuē:" rì zhě zhī gōng yù ràng zhí hái tǔ, gù mìng gōng shǔ rè qiě zì biàn. jīn xiāng jiàn, yí lùn tā shì, wù dé fù yán." róng bù gǎn zhòng chén qǐng.
及陇、蜀平,诏融与五郡太守奏事京师,官属宾客相随,驾乘千余两,马、牛、羊被野。融到,诣洛阳城门,上凉州牧、张掖属国都尉、安丰侯印绶,诏遣使者还侯印绶。引见,就诸侯位,赏赐恩宠,倾动京师。数月,拜为冀州牧,十余日,又迁大司空。融自以非旧臣,一旦入朝,在功臣之右,每召会进见,容貌辞气卑恭已甚,帝以此愈亲厚之。融小心,久不自安,数辞让爵位,因侍中金迁口达至诚。又上疏曰:"臣融年五十三。有子年十五,质性顽钝。臣融朝夕教导以经艺,不得令观天文,见谶记。诚欲令恭肃畏事,恂恂循道,不愿其有才能,何况乃当传以连城广土,享故诸侯王国哉?"因复请间求见,帝不许。后朝罢,逡巡席后,帝知欲有让,遂使左右传出。它日会见,迎诏融曰:"日者知公欲让职还土,故命公暑热且自便。今相见,宜论它事,勿得复言。"融不敢重陈请。
èr shí nián, dà sī tú dài shè zuò suǒ jǔ rén dào jīn xià yù, dì yǐ sān gōng cān zhí, bù dé yǐ nǎi cè miǎn róng. míng nián, jiā wèi tè jìn. èr shí sān nián, dài yīn xīng xíng wèi wèi shì, tè jìn rú gù, yòu jiān lǐng jiāng zuò dà jiàng. dì yǒu wèi chéng mén xiào wèi, xiōng dì bìng diǎn jìn bīng. róng fù qǐ hái gǔ, zhé cì qián bó, tài guān zhì zhēn qí. jí yǒu zú, dì mǐn róng nián shuāi, qiǎn zhōng cháng shì zhōng yè zhě jí qí wò nèi qiáng jìn jiǔ shí.
二十年,大司徒戴涉坐所举人盗金下狱,帝以三公参职,不得已乃策免融。明年,加位特进。二十三年,代阴兴行卫尉事,特进如故,又兼领将作大匠。弟友为城门校尉,兄弟并典禁兵。融复乞骸骨,辄赐钱、帛,太官致珍奇。及友卒,帝愍融年衰,遣中常侍、中谒者即其卧内强进酒食。
róng zhǎng zǐ mù, shàng nèi huáng gōng zhǔ, dài yǒu wèi chéng mén xiào wèi. mù zi xūn, shàng dōng hǎi gōng wáng jiàng nǚ bǐ yáng gōng zhǔ, yǒu zi gù, yì shàng guāng wǔ nǚ niè yáng gōng zhǔ. xiǎn zōng jí wèi, yǐ róng cóng xiōng zi lín wèi hù qiāng xiào wèi, dòu shì yī gōng liǎng hóu sān gōng zhǔ sì èr qiān dàn, xiāng yǔ bìng shí. zì zǔ jí sūn, guān fǔ dǐ dì xiāng wàng jīng yì, nú bì yǐ qiān shù, yú qīn qī gōng chén zhōng mò yǔ wèi cǐ.
融长子穆,尚内黄公主,代友为城门校尉。穆子勋,尚东海恭王彊女沘阳公主,友子固,亦尚光武女涅阳公主。显宗即位,以融从兄子林为护羌校尉,窦氏一公、两侯、三公主、四二千石,相与并时。自祖及孙,官府邸第相望京邑,奴婢以千数,于亲戚、功臣中莫与为此。
yǒng píng èr nián, lín yǐ zuì zhū, shì zài xī qiāng chuán. dì yóu shì shù xià zhào qiè zé róng, jiè yǐ dòu yīng tián fén huò bài zhī shì. róng huáng kǒng qǐ hái gǔ, zhào lìng guī dì yǎng bìng. suì yú, tīng shàng wèi wèi yìn shòu, cì yǎng niú, shàng zūn jiǔ. róng zài sù wèi shí yú nián, nián lǎo, zǐ sūn zòng dàn, duō bù fǎ. mù děng suì jiāo tōng qīng bó, shǔ tuō jùn xiàn, gàn luàn zhèng shì. yǐ fēng zài ān fēng, yù lìng yīn qī xī jù gù lù ān guó, suì jiǎo chēng yīn tài hòu zhào, lìng lù ān hóu liú xū qù fù, yīn yǐ nǚ qī zhī. wǔ nián, xū fù jiā shàng shū yán zhuàng, dì dà nù, nǎi jǐn miǎn mù děng guān, zhū dòu wèi láng lì zhě jiē jiāng jiā shǔ guī gù jùn, dú liú róng jīng shī. mù děng xī zhì hán gǔ guān, yǒu zhào xī fù zhuī huán. huì róng zú, shí nián qī shí bā, shì yuē dài hóu, fù sòng shén hòu.
永平二年,林以罪诛,事在《西羌传》。帝由是数下诏切责融,戒以窦婴、田蚡祸败之事。融惶恐乞骸骨,诏令归第养病。岁余,听上卫尉印绶,赐养牛,上樽酒。融在宿卫十余年,年老,子孙纵诞,多不法。穆等遂交通轻薄,属托郡县,干乱政事。以封在安丰,欲令姻戚悉据故六安国,遂矫称阴太后诏,令六安侯刘盱去妇,因以女妻之。五年,盱妇家上书言状,帝大怒,乃尽免穆等官,诸窦为郎吏者皆将家属归故郡,独留融京师。穆等西至函谷关,有诏悉复追还。会融卒,时年七十八,谥曰戴侯,赙送甚厚。
dì yǐ mù bù néng xiū shàng, ér yōng fù zī, jū dà dì, cháng lìng yè zhě yī rén jiān hù qí jiā. jū shù nián, yè zhě zòu mù fù zǐ zì shī shì, shǔ chū yuàn wàng yǔ, dì lìng jiāng jiā shǔ guī běn jùn, wéi xūn yǐ bǐ yáng zhǔ xù liú jīng shī. mù zuò lù yí xiǎo lì, jùn bǔ xì, yǔ zi xuān jù sǐ píng líng yù, xūn yì sǐ luò yáng yù. jiǔ zhī, zhào hái róng fū rén yǔ xiǎo sūn yī rén jū luò yáng jiā shè.
帝以穆不能修尚,而拥富资,居大第,常令谒者一人监护其家。居数年,谒者奏穆父子自失势,数出怨望语,帝令将家属归本郡,唯勋以沘阳主婿留京师。穆坐赂遗小吏,郡捕系,与子宣俱死平陵狱,勋亦死洛阳狱。久之,诏还融夫人与小孙一人居洛阳家舍。
shí sì nián, fēng xūn dì jiā wèi ān fēng hóu, shí yì èr qiān hù, fèng róng hòu. hé dì chū, wèi shào fǔ. jí xūn zi dà jiàng jūn xiàn bèi zhū, miǎn jiù guó. jiā zú, zi wàn quán sì. wàn quán zú, zi huì zōng sì. wàn quán dì zǐ wǔ, bié yǒu chuán.
十四年,封勋弟嘉为安丰侯,食邑二千户,奉融后。和帝初,为少府。及勋子大将军宪被诛,免就国。嘉卒,子万全嗣。万全卒,子会宗嗣。万全弟子武,别有传。
lùn yuē: dòu róng shǐ yǐ háo xiá wéi míng, bá qǐ fēng chén zhī zhōng, yǐ tóu tiān xì. suì chán tuì wáng hóu zhī zūn, zhōng yīng qīng xiàng zhī wèi, cǐ zé jiǎo gōng qù shì zhī shì yě. jí qí jué wèi chóng mǎn, zhì nǎi fàng yuǎn quán chǒng, xún xún shì ruò bù néng yǐ zhě, yòu hé zhì yě! cháng dú xiáng wèi cǐ zi zhī fēng dù, suī jīng guó zhī shù wú zú duō tán, ér jìn tuì zhī lǐ liáng kě yán yǐ.
论曰:窦融始以豪侠为名,拔起风尘之中,以投天隙。遂蝉蜕王侯之尊,终膺卿相之位,此则徼功趣势之士也。及其爵位崇满,至乃放远权宠,恂恂似若不能已者,又何智也!尝独详味此子之风度,虽经国之术无足多谈,而进退之礼良可言矣。
gù zì mèng sūn, shǎo yǐ shàng gōng zhǔ wèi huáng mén shì láng. hǎo lǎn shū chuán, xǐ bīng fǎ, guì xiǎn yòng shì. zhōng yuán yuán nián, xí fù yǒu fēng xiǎn qīn hóu. xiǎn zōng jí wèi, qiān zhōng láng jiàng, jiān yǔ lín shì. hòu zuò cóng xiōng mù yǒu zuì, fèi yú jiā shí yú nián. shí tiān xià yì ān, dì yù zūn wǔ dì gù shì, jī xiōng nú, tōng xī yù, yǐ gù míng xí biān shì, shí wǔ nián dōng, bài wèi fèng chē dū wèi, yǐ qí dū wèi gěng zhōng wèi fù, yè zhě pú yè gěng bǐng wèi fù mǎ dū wèi, qín péng wèi fù, jiē zhì cóng shì sī mǎ, bìng chū tún liáng zhōu. míng nián, gù yǔ zhōng lǜ jiǔ quán dūn huáng zhāng yè jiǎ zú jí lú shuǐ qiāng hú wàn èr qiān qí chū jiǔ quán sāi, gěng bǐng qín péng lǜ wǔ wēi lǒng xī tiān shuǐ mù shì jí qiāng hú wàn qí chū jū yán sāi, yòu tài pú jì róng dù liáo jiāng jūn wú táng jiāng hé dōng běi dì xī hé qiāng hú jí nán chán yú bīng wàn yī qiān qí chū gāo quē sāi, qí dū wèi lái
固字孟孙,少以尚公主为黄门侍郎。好览书传,喜兵法,贵显用事。中元元年,袭父友封显亲侯。显宗即位,迁中郎将,监羽林士。后坐从兄穆有罪,废于家十余年。时天下乂安,帝欲遵武帝故事,击匈奴,通西域,以固明习边事,十五年冬,拜为奉车都尉,以骑都尉耿忠为副,谒者仆射耿秉为驸马都尉,秦彭为副,皆置从事、司马,并出屯凉州。明年,固与忠率酒泉、敦煌、张掖甲卒及卢水羌胡万二千骑出酒泉塞,耿秉、秦彭率武威、陇西、天水募士及羌胡万骑出居延塞,又太仆祭肜、度辽将军吴棠将河东北地、西河羌胡及南单于兵万一千骑出高阙塞,骑都尉来
miáo hù wū huán xiào wèi wén mù jiāng tài yuán yàn mén dài jùn shàng gǔ yú yáng yòu běi píng dìng xiāng jùn bīng jí wū huán xiān bēi wàn yī qiān qí chū píng chéng sāi. gù zhōng zhì tiān shān, jī hū yǎn wáng, zhǎn shǒu qiān yú jí. hū yǎn wáng zǒu, zhuī zhì pú lèi hǎi. liú lì shì tún yī wú lú chéng. gěng bǐng qín péng jué mò liù bǎi yú lǐ, zhì sān mù lóu shān, lái miáo wén mù zhì xiōng nú hé shuǐ shàng, lǔ jiē bēn zǒu, wú suǒ huò. jì róng wú táng zuò bù zhì zhuō xié shān, miǎn wèi shù rén. shí, zhū jiàng wéi gù yǒu gōng, jiā wèi tè jìn. míng nián, fù chū yù mén jī xī yù, zhào gěng bǐng jí qí dū wèi liú zhāng jiē qù fú chuán yǐ shǔ gù. gù suì pò bái shān, jiàng chē shī, shì yǐ jù gěng bǐng chuán. gù zài biān shù nián, qiāng hú fú qí ēn xìn.
苗、护乌桓校尉文穆将太原、雁门、代郡、上谷、渔阳、右北平、定襄郡兵及乌桓、鲜卑万一千骑出平城塞。固、忠至天山,击呼衍王,斩首千余级。呼衍王走,追至蒲类海。留吏士屯伊吾卢城。耿秉、秦彭绝漠六百余里,至三木楼山,来苗、文穆至匈奴河水上,虏皆奔走,无所获。祭肜、吴棠坐不至涿邪山,免为庶人。时,诸将唯固有功,加位特进。明年,复出玉门击西域,诏耿秉及骑都尉刘张皆去符传以属固。固遂破白山,降车师,事已具《耿秉传》。固在边数年,羌胡服其恩信。
sù zōng jí wèi, yǐ gōng zhǔ xiū chì cí ài, lěi shì chóng zhòng, jiā hào cháng gōng zhǔ, zēng yì sān qiān hù zhēng gù dài wèi yīng wèi dà hóng lú. dì yǐ qí xiǎo xí biān shì, měi bèi fǎng jí. jiàn chū sān nián, zhuī lù qián gōng, zēng yì yī qiān sān bǎi hù. qī nián, dài mǎ fáng wèi guāng lù xūn. míng nián, fù dài mǎ fáng wèi wèi wèi.
肃宗即位,以公主修敕慈爱,累世崇重,加号长公主,增邑三千户;征固代魏应为大鸿胪。帝以其晓习边事,每被访及。建初三年,追录前功,增邑一千三百户。七年,代马防为光禄勋。明年,复代马防为卫尉。
gù jiǔ lì dà wèi, shén jiàn zūn guì, shǎng cì zū lù, zī lèi jù yì, ér xìng qiān jiǎn, ài rén hào shī, shì yǐ cǐ chēng zhī. zhāng hé èr nián zú. shì yuē wén hóu. zi biāo, zhì shè shēng xiào wèi, xiān gù zú, wú zi, guó chú.
固久历大位,甚见尊贵,赏赐租禄,赀累巨亿,而性谦俭,爱人好施,士以此称之。章和二年卒。谥曰文侯。子彪,至射声校尉,先固卒,无子,国除。
xiàn zì bó dù. fù xūn bèi zhū, xiàn shǎo gū. jiàn chū èr nián, nǚ dì lì wèi huáng hòu, bài xiàn wèi láng, shāo qiān shì zhōng hǔ bēn zhōng láng jiàng dì dǔ, wèi huáng mén shì láng. xiōng dì qīn xìng, bìng shì gōng shěng, shǎng cì lěi jī, chǒng guì rì shèng, zì wáng zhǔ jí yīn mǎ zhū jiā, mò bù wèi dàn. xiàn shì gōng yè shēng shì, suì yǐ jiàn zhí qǐng duó qìn shuǐ gōng zhǔ yuán tián, zhǔ bī wèi, bù gǎn jì. hòu sù zōng jià chū guò yuán, zhǐ yǐ xiàng xiàn, xiàn yīn hē bù de duì. hòu fā jué, dì dà nù, zhào xiàn qiè zé yuē:" shēn sī qián guò, duó zhǔ tián yuán guò, hé yòng yù zhào gāo zhǐ lù wéi mǎ? jiǔ niàn shǐ rén jīng bù. xī yǒng píng zhōng, cháng lìng yīn dǎng yīn bó dèng dié sān rén gèng xiāng jiū chá, gù zhū háo qī mò gǎn fàn fǎ zhě, ér zhào shū qiē qiē, yóu yǐ jiù shì tián zhái wèi yán. jīn guì zhǔ shàng jiàn wǎng duó, hé kuàng xiǎo rén zāi! guó jiā qì xiàn rú gū zhòu fǔ shǔ ěr." xiàn dà zhèn jù, huáng hòu wèi huǐ fú shēn xiè, liáng jiǔ nǎi dé jiě, shǐ yǐ tián hái zhǔ. suī bù shéng qí zuì, rán yì bù shòu yǐ zhòng rèn.
宪字伯度。父勋被诛,宪少孤。建初二年,女弟立为皇后,拜宪为郎,稍迁侍中、虎贲中郎将;弟笃,为黄门侍郎。兄弟亲幸,并侍宫省,赏赐累积,宠贵日盛,自王、主及阴、马诸家,莫不畏惮。宪恃宫掖声势,遂以贱直请夺沁水公主园田,主逼畏,不敢计。后肃宗驾出过园,指以向宪,宪阴喝不得对。后发觉,帝大怒,召宪切责曰:"深思前过,夺主田园过,何用愈赵高指鹿为马?久念使人惊怖。昔永平中,常令阴党、阴博、邓叠三人更相纠察,故诸豪戚莫敢犯法者,而诏书切切,犹以舅氏田宅为言。今贵主尚见枉夺,何况小人哉!国家弃宪如孤皱腐鼠耳。"宪大震惧,皇后为毁服深谢,良久乃得解,使以田还主。虽不绳其罪,然亦不授以重任。
hé dì jí wèi, tài hòu lín cháo, xiàn yǐ shì zhōng, nèi gàn jī mì, chū xuān gào mìng. sù zōng yí zhào yǐ dǔ wèi hǔ bēn zhōng láng jiàng, dǔ dì jǐng guī bìng zhōng cháng shì, yú shì xiōng dì jiē zài qīn yào zhī dì. xiàn yǐ qián tài wèi dèng biāo yǒu yì ràng. xiān dì suǒ jìng, ér rén hòu wěi suí, gù zūn chóng zhī, yǐ wéi tài fù, lìng bǎi guān zǒng jǐ yǐ tīng. qí suǒ shī wéi, zhé wài lìng biāo zòu, nèi bái tài hòu, shì wú bù cóng. yòu tún qí xiào wèi huán yù, lěi shì dì shī, ér xìng hé tuì zì shǒu, gù shàng shū jiàn zhī, lìng shòu jīng jìn zhōng. suǒ yǐ nèi wài xié fù, mò shēng yí yì.
和帝即位,太后临朝,宪以侍中,内干机密,出宣诰命。肃宗遗诏以笃为虎贲中郎将,笃弟景、瑰并中常侍,于是兄弟皆在亲要之地。宪以前太尉邓彪有义让。先帝所敬,而仁厚委随,故尊崇之,以为太傅,令百官总己以听。其所施为,辄外令彪奏,内白太后,事无不从。又屯骑校尉桓郁,累世帝师,而性和退自守,故上书荐之,令授经禁中。所以内外协附,莫生疑异。
xiàn xìng guǒ jí, yá zì zhī yuàn mò bù bào fù. chū, yǒng píng shí, yè zhě hán yū cháng kǎo hé fù xūn yù, xiàn suì lìng kè zhǎn yū zi, yǐ shǒu jì xūn zhǒng. qí shāng wáng zǐ dōu xiāng hòu chàng lái diào guó yōu, chàng sù xíng xié pì, yǔ bù bīng xiào wèi dèng dié qīn shǔ shù wǎng lái jīng shī, yīn dié mǔ yuán zì tōng cháng lè gōng, de xìng tài hòu, bèi zhào zhào yì shàng dōng mén. xiàn jù jiàn xìng, fēn gōng shěng zhī quán, qiǎn kè cì shā chàng yú tún wèi zhī zhōng, ér guī zuì yú chàng dì lì hòu gāng, nǎi shǐ shì yù shǐ yǔ qīng zhōu cì shǐ zá kǎo gāng děng. hòu shì fā jué, tài hòu nù, bì xiàn yú nèi gōng.
宪性果急,睚眦之怨莫不报复。初,永平时,谒者韩纡尝考劾父勋狱,宪遂令客斩纡子,以首祭勋冢。齐殇王子都乡侯畅来吊国忧,畅素行邪僻,与步兵校尉邓叠亲属数往来京师,因叠母元自通长乐宫,得幸太后,被诏召诣上东门。宪惧见幸,分宫省之权,遣客刺杀畅于屯卫之中,而归罪于畅弟利侯刚,乃使侍御史与青州刺史杂考刚等。后事发觉,太后怒,闭宪于内宫。
xiàn jù zhū, zì qiú jī xiōng nú yǐ shú sǐ. huì nán chán yú qǐng bīng běi fá, nǎi bài xiàn chē qí jiāng jūn, jīn yìn zǐ shòu, guān shǔ yī sī kōng, yǐ zhí jīn wú gěng bǐng wèi fù, fā běi jūn wǔ xiào lí yáng yōng yíng yuán biān shí èr jùn qí shì, jí qiāng hú bīng chū sài. míng nián, xiàn yǔ bǐng gè jiāng sì qiān qí jí nán xiōng nú zuǒ gǔ lí wáng shī zi wàn qí chū shuò fāng jī lù sāi, nán chán yú tún tú hé, jiāng wàn yú qí chū mǎn yí gǔ, dù liáo jiāng jūn dèng hóng jí yuán biān yì cóng qiāng hú bā qiān qí, yǔ zuǒ xián wáng ān guó wàn qí chū gù yáng sāi, jiē huì zhuō xié shān. xiàn fēn qiǎn fù xiào wèi yán pán sī mǎ gěng kuí gěng tán jiāng zuǒ gǔ lí wáng shī zi yòu hū yǎn wáng xū zī děng, jīng qí wàn yú, yǔ běi chán yú zhàn yú jī luò shān, dà pò zhī, lǔ zhòng bēng kuì, chán yú dùn zǒu, zhuī jī zhū bù, suì lín sī qú bǐ dī hǎi. zhǎn míng wáng yǐ xià wàn sān qiān jí, huò shēng kǒu mǎ niú yáng tuó tuó bǎi yú wàn tóu. yú shì wēn dú xū yuē zhú wēn wú fū qú wáng liǔ dī děng bā shí yī bù lǜ zhòng jiàng zhě, qián hòu èr shí yú wàn rén. xiàn bǐng suì dēng yàn rán shān, qù sāi sān qiān yú lǐ, kè shí lè gōng, jì hàn wēi dé, lìng bān gù zuò míng yuē:
宪惧诛,自求击匈奴以赎死。会南单于请兵北伐,乃拜宪车骑将军,金印紫绶,官属依司空,以执金吾耿秉为副,发北军五校、黎阳、雍营、缘边十二郡骑士,及羌胡兵出塞。明年,宪与秉各将四千骑及南匈奴左谷蠡王师子万骑出朔方鸡鹿塞,南单于屯屠河,将万余骑出满夷谷,度辽将军邓鸿及缘边义从羌胡八千骑,与左贤王安国万骑出稒阳塞,皆会涿邪山。宪分遣副校尉阎盘、司马耿夔、耿谭将左谷蠡王师子、右呼衍王须訾等,精骑万余,与北单于战于稽落山,大破之,虏众崩溃,单于遁走,追击诸部,遂临私渠比鞮海。斩名王以下万三千级,获生口马、牛、羊、橐驼百余万头。于是温犊须、曰逐、温吾、夫渠王柳鞮等八十一部率众降者,前后二十余万人。宪、秉遂登燕然山,去塞三千余里,刻石勒功,纪汉威德,令班固作铭曰:
wéi yǒng yuán yuán nián qiū qī yuè, yǒu hàn yuán jiù yuē chē qí jiāng jūn dòu xiàn, yín liàng shèng míng, dēng yì wáng shì, nà yú dà lù, wéi qīng jī xī. nǎi yǔ zhí jīn wú gěng bǐng, shù zhí xún yù, lǐ bīng yú shuò fāng. yīng yáng zhī xiào, chī hǔ zhī shì, yuán gāi liù shī, jì nán chán yú dōng wū huán xī róng dī qiāng hóu wáng jūn zhǎng zhī qún, xiāo qí sān wàn. yuán róng qīng wǔ, zhǎng gǔ sì fēn, yún zī bì lù, wàn yǒu sān qiān yú chéng. lēi yǐ bā zhèn, lì yǐ wēi shén, xuán jiǎ yào rì, zhū qí jiàng tiān. suì líng gāo quē, xià jī lù, jīng qì lǔ, jué dà mò, zhǎn wēn yú yǐ xìn gǔ, xuè shī zhú yǐ rǎn è. rán hòu sì xiào héng cú, xīng liú huì sào, xiāo tiáo wàn lǐ, yě wú yí kòu. yú shì yù miè qū dān, fǎn pèi ér xuán, kǎo chuán yàn tú, qióng lǎn qí shān chuān. suì yú zhuō xié, kuà ān hóu, chéng yàn rán, niè mò dú zhī qū luò, fén lǎo shàng zhī lóng tíng. shàng yǐ shū gāo wén zhī sù fèn, guāng zǔ zōng zhī xuán líng xià yǐ ān gù hòu sì, huī tà jìng yǔ, zhèn dà hàn zhī tiān shēng. zī suǒ wèi yī láo ér jiǔ yì, zàn fèi ér yǒng níng zhě yě. nǎi suì fēng shān kān shí, zhāo míng shàng dé. qí cí yuē:
惟永元元年秋七月,有汉元舅曰车骑将军窦宪,寅亮圣明,登翼王室,纳于大麓,惟清缉熙。乃与执金吾耿秉,述职巡御,理兵于朔方。鹰扬之校,螭虎之士,爰该六师,既南单于、东乌桓、西戎氐羌侯王君长之群,骁骑三万。元戎轻武,长毂四分,云辎蔽路,万有三千余乘。勒以八阵,莅以威神,玄甲耀日,朱旗绛天。遂陵高阙,下鸡鹿,经碛卤,绝大漠,斩温禺以衅鼓,血尸逐以染鳄。然后四校横徂,星流彗埽,萧条万里,野无遗寇。于是域灭区单,反旆而旋,考传验图,穷览其山川。遂逾涿邪,跨安侯,乘燕然,蹑冒顿之区落,焚老上之龙庭。上以摅高、文之宿愤,光祖宗之玄灵;下以安固后嗣,恢拓境宇,振大汉之天声。兹所谓一劳而久逸,暂费而永宁者也。乃遂封山刊石,昭铭上德。其辞曰:
shuò wáng shī xī zhēng huāng yì, jiǎo xiōng nüè xī jié hǎi wài, xiòng qí miǎo xī gèn dì jiè, fēng shén qiū xī jiàn lóng kě, xī dì zài xī zhèn wàn shì.
铄王师兮征荒裔,剿凶虐兮截海外,敻其邈兮亘地界,封神丘兮建隆嵑,熙帝载兮振万世。
xiàn nǎi bān shī ér hái. qiǎn jūn sī mǎ wú sì liáng fěng, fèng jīn bó yí běi chán yú, xuān míng guó wēi, ér bīng suí qí hòu. shí lǔ zhōng guāi luàn, sì fěng suǒ dào, zhé zhāo xiáng zhī, qián hòu wàn yú rén. suì jí chán yú yú xī hǎi shàng, xuān guó wēi xìn, zhì yǐ zhào cì, chán yú qǐ shǒu bài shòu. fěng yīn shuō yí xiū hū hán xié gù shì, bǎo guó ān rén zhī fú. chán yú xǐ yuè, jí jiāng qí zhòng yǔ fěng jù hái, dào sī qú hǎi, wén hàn jūn yǐ rù sāi, nǎi qiǎn dì yòu wēn yú dī wáng fèng gòng rù shì, suí fěng yì quē. xiàn yǐ chán yú bù zì shēn dào, zòu hái qí shì dì. nán chán yú yú mò běi yí xiàn gǔ dǐng, róng wǔ dǒu, qí bàng míng yuē" zhòng shān fǔ dǐng, qí wàn nián zǐ zǐ sūn sūn yǒng bǎo yòng", xiàn nǎi shàng zhī. zhào shǐ zhōng láng jiàng chí jié jí wǔ yuán bài xiàn dà jiàng jūn, fēng wǔ yáng hóu, shí yì èr wàn hù. xiàn gù cí fēng, cì cè xǔ yān.
宪乃班师而还。遣军司马吴汜、梁讽,奉金帛遗北单于,宣明国威,而兵随其后。时虏中乖乱,汜、讽所到,辄招降之,前后万余人。遂及单于于西海上,宣国威信,致以诏赐,单于稽首拜受。讽因说宜修呼韩邪故事,保国安人之福。单于喜悦,即将其众与讽俱还,到私渠海,闻汉军已入塞,乃遣弟右温禺鞮王奉贡入侍,随讽诣阙。宪以单于不自身到,奏还其侍弟。南单于于漠北遗宪古鼎,容五斗,其傍铭曰"仲山甫鼎,其万年子子孙孙永保用",宪乃上之。诏使中郎将持节即五原拜宪大将军,封武阳侯,食邑二万户。宪固辞封,赐策许焉。
jiù dà jiàng jūn wèi zài sān gōng xià, zhì guān shǔ yī tài wèi. xiàn wēi quán zhèn cháo tíng, gōng qīng xī zhǐ, zòu xiàn wèi cì tài fù xià, sān gōng shàng zhǎng shǐ sī mǎ zhì zhōng èr qiān dàn, cóng shì zhōng láng èr rén liù bǎi shí, zì xià gè yǒu zēng. zhèn lǚ hái jīng shī. yú shì dà kāi cāng fǔ, láo cì shì lì, qí suǒ jiāng zhū jùn èr qiān dàn zǐ dì cóng zhēng zhě, xī chú tài zǐ shè rén.
旧大将军位在三公下,置官属依太尉。宪威权震朝庭,公卿希旨,奏宪位次太傅下,三公上;长史、司马秩中二千石,从事中郎二人六百石,自下各有增。振旅还京师。于是大开仓府,劳赐士吏,其所将诸郡二千石子弟从征者,悉除太子舍人。
shì shí, dǔ wèi wèi wèi, jǐng guī jiē shì zhōng fèng chē fù mǎ dū wèi, sì jiā jìng xiū dì zhái, qióng jí gōng jiàng. míng nián, zhào yuē:" dà jiàng jūn xiàn, qián suì chū zhēng, kè miè běi dí, cháo jiā fēng shǎng, gù ràng bù shòu. jiù shì jiù diǎn, bìng méng jué shì. qí fēng xiàn guàn jūn hóu. yì èr wàn hù dǔ yǎn hóu, jǐng rǔ yáng hóu, guī xià yáng hóu, gè liù qiān hù." xiàn dú bù shòu fēng, suì jiāng bīng chū zhèn liáng zhōu, yǐ shì zhōng dèng dié xíng zhēng xī jiāng jūn shì wèi fù.
是时,笃为卫尉,景、瑰皆侍中、奉车、驸马都尉,四家竞修第宅,穷极工匠。明年,诏曰:"大将军宪,前岁出征,克灭北狄,朝加封赏,固让不受。舅氏旧典,并蒙爵士。其封宪冠军侯。邑二万户;笃郾侯,景汝阳侯,瑰夏阳侯,各六千户。"宪独不受封,遂将兵出镇凉州,以侍中邓叠行征西将军事为副。
běi chán yú yǐ hàn hái shì dì, fù qiǎn chē xié chǔ wáng děng kuǎn jū yán sāi, yù rù cháo jiàn, yuàn qǐng dà shǐ. xiàn shàng qiǎn dà jiàng jūn zhōng hù jūn bān gù xíng zhōng láng jiàng, yǔ sī mǎ liáng fěng yíng zhī. huì běi chán yú wèi nán xiōng nú suǒ pò, bèi chuàng dùn zǒu, gù zhì sī qú hǎi ér hái. xiàn yǐ běi lǔ wēi ruò, suì yù miè zhī. míng nián, xià qiǎn yòu xiào wèi gěng kuí sī mǎ rèn shàng zhào bó děng jiāng bīng jī běi lǔ yú jīn wēi shān, dà pò zhī, kè huò shén zhòng. běi chán yú táo zǒu, bù zhī suǒ zài.
北单于以汉还侍弟,复遣车谐储王等款居延塞,欲入朝见,愿请大使。宪上遣大将军中护军班固行中郎将,与司马梁讽迎之。会北单于为南匈奴所破,被创遁走,固至私渠海而还。宪以北虏微弱,遂欲灭之。明年,夏遣右校尉耿夔、司马任尚、赵博等将兵击北虏于金微山,大破之,克获甚众。北单于逃走,不知所在。
xiàn jì píng xiōng nú, wēi míng dà shèng, yǐ gěng kuí rèn shàng děng wéi zhǎo yá, dèng dié guō huáng wèi xīn fù. bān gù fù yì zhī tú, jiē zhì mù fǔ, yǐ diǎn wén zhāng. cì shǐ shǒu lìng duō chū qí mén. shàng shū pú yè zhì shòu lè huī bìng yǐ wǔ yì, xiāng jì zì shā. yóu shì cháo chén zhèn shè, wàng fēng chéng zhǐ. ér dǔ jìn wèi tè jìn, dé jǔ lì, jiàn lǐ yī sān gōng. jǐng wèi zhí jīn wú, guī guāng lù xūn, quán guì xiǎn hè, qīng dòng jīng dū. suī jù jiāo zòng, ér jǐng wèi yóu shén, nú kè tí qí yī yǐ xíng shì, qīn líng xiǎo rén, qiáng duó cái huò, cuàn qǔ zuì rén, qī lüè fù nǚ. shāng gǔ bì sè, rú bì kòu chóu. yǒu sī wèi nuò, mò gǎn jǔ zòu. tài hòu wén zhī, shǐ yè zhě cè miǎn jǐng guān, yǐ tè jìn jiù cháo wèi. guī shǎo hǎo jīng shū, jié yuē zì xiū, chū wèi wèi jùn, qiān yǐng chuān tài shǒu. dòu shì fù zǐ xiōng dì bìng jū liè wèi, chōng mǎn cháo tíng. shū fù bà wèi chéng mén xiào wèi, bà dì bāo jiāng zuò dà jiàng, bāo dì jiā shào fǔ, qí wèi shì zhōng jiàng dài fū láng lì shí yú rén.
宪既平匈奴,威名大盛,以耿夔、任尚等为爪牙,邓叠、郭璜为心腹。班固、傅毅之徒,皆置幕府,以典文章。刺史、守令多出其门。尚书仆射郅寿、乐恢并以忤意,相继自杀。由是朝臣震慑,望风承旨。而笃进位特进,得举吏,见礼依三公。景为执金吾,瑰光禄勋,权贵显赫,倾动京都。虽俱骄纵,而景为尤甚,奴客缇骑依倚形势,侵陵小人,强夺财货,篡取罪人,妻略妇女。商贾闭塞,如避寇仇。有司畏懦,莫敢举奏。太后闻之,使谒者策免景官,以特进就朝位。瑰少好经书,节约自修,出为魏郡,迁颍川太守。窦氏父子兄弟并居列位,充满朝廷。叔父霸为城门校尉,霸弟褒将作大匠,褒弟嘉少府,其为侍中、将、大夫、郎吏十余人。
xiàn jì fù zhòng láo, líng sì zī shén. sì nián, fēng dèng dié wèi ráng hóu. dié yǔ qí dì bù bīng xiào wèi lěi jí mǔ yuán, yòu xiàn nǚ xù shè shēng xiào wèi guō jǔ, jǔ fù cháng lè shào fǔ huáng, jiē xiāng jiāo jié. yuán jǔ bìng chū rù jìn zhōng, jǔ de xìng tài hòu, suì gòng tú wèi shā hài. dì yīn zhī qí móu, nǎi yǔ jìn xìng zhōng cháng shì zhèng zhòng dìng yì zhū zhī. yǐ xiàn zài wài, lǜ qí jù huò wèi luàn, rěn ér wèi fā. huì xiàn jí dèng dié bān shī hái jīng shī, zhào shǐ dà hóng lú chí jié jiāo yíng, cì jūn lì gè yǒu chà. xiàn děng jì zhì, dì nǎi xìng běi gōng, zhào zhí jīn wú, wǔ xiào wèi lè bīng tún wèi nán běi gōng bì chéng mén, shōu bǔ dié lěi huáng jǔ, jiē xià yù zhū, jiā shǔ zì xǐ hé pǔ. qiǎn yè zhě pú yè shōu xiàn dà jiàng jūn yìn shòu, gèng fēng wèi guàn jūn hóu. xiàn jí dǔ jǐng guī jiē qiǎn jiù guó. dì yǐ tài hòu gù, bù yù míng zhū xiàn, wèi xuǎn yán néng xiāng dū chá zhī. xiàn dǔ jǐng dào guó, jiē pò lìng zì shā, zōng zú, bīn kè yǐ xiàn wèi guān zhě jiē miǎn guī běn jùn. guī yǐ sù zì xiū, bù bèi bī pò, míng nián zuò bǐng jiǎ pín rén, xǐ fēng luó hóu, bù dé chén lì rén. chū, dòu hòu zhī zèn liáng shì, xiàn děng yù yǒu móu yān, yǒng yuán shí nián, liáng táng xiōng dì xǐ jiǔ zhēn hái, lù yóu cháng shā, bī guī lìng zì shā. hòu hé xī dèng hòu lín cháo, yǒng chū sān nián, zhào zhū dòu qián guī běn jùn zhě yǔ ān fēng hóu wàn quán jù hái jīng shī. wàn quán shǎo zǐ zhāng.
宪既负重劳,陵肆滋甚。四年,封邓叠为穰侯。叠与其弟步兵校尉磊及母元,又宪女婿射声校尉郭举,举父长乐少府璜,皆相交结。元、举并出入禁中,举得幸太后,遂共图为杀害。帝阴知其谋,乃与近幸中常侍郑众定议诛之。以宪在外,虑其惧祸为乱,忍而未发。会宪及邓叠班师还京师,诏使大鸿胪持节郊迎,赐军吏各有差。宪等既至,帝乃幸北宫,诏执金吾,五校尉勒兵屯卫南、北宫、闭城门,收捕叠、磊、璜、举,皆下狱诛,家属自徙合浦。遣谒者仆射收宪大将军印绶,更封为冠军侯。宪及笃、景、瑰皆遣就国。帝以太后故,不欲名诛宪,为选严能相督察之。宪、笃、景到国,皆迫令自杀,宗族,宾客以宪为官者皆免归本郡。瑰以素自修,不被逼迫,明年坐禀假贫人,徙封罗侯,不得臣吏人。初,窦后之谮梁氏,宪等豫有谋焉,永元十年,梁棠兄弟徙九真还,路由长沙,逼瑰令自杀。后和熹邓后临朝,永初三年,诏诸窦前归本郡者与安丰侯万全俱还京师。万全少子章。
lùn yuē: wèi qīng huò qù bìng zī qiáng hàn zhī zhòng, lián nián yǐ shì xiōng nú, guó hào tài bàn yǐ, ér huá lǔ wèi zhī shèng, suǒ shì yóu chuán qí liáng jiàng, qǐ fēi yǐ shēn míng zì zhōng xié! dòu xiàn lǜ qiāng hú biān zá zhī shī, yī jǔ ér kōng shuò tíng, zhì nǎi zhuī bēn jī luò zhī biǎo, yìn mǎ bǐ dī zhī qū, míng shí fù dǐng, jiàn gào qīng miào. liè qí gōng yōng, jiān mào yú qián duō yǐ, ér hòu shì mò chēng zhě, zhāng mò xìn yǐ jiàng qí shí yě. shì yǐ xià liú, jūn zǐ suǒ shén è yān. fū èr sān zi shì zhī bù guò fáng wò zhī jiān, fēi fù sōu yáng zè lòu, xuǎn jǔ ér dēng yě. dāng qīng bìng nú pú zhī shí, dòu jiāng jūn niàn jiù zhī rì, nǎi yōng lì zhī bù xiá, sī míng zhī wú chén, hé yì liè gāo yú, xiǎng chóng hào hū? dōng fāng shuò chēng" yòng zhī zé wèi hǔ, bù yòng zé wèi shǔ", xìn yǐ. yǐ cǐ yán zhī, shì yǒu huái wǎn yǎn yǐ jiù wēi chén zhě, yì hé kě zhī zāi!
论曰:卫青、霍去病资强汉之众,连年以事匈奴,国耗太半矣,而猾虏未之胜,所世犹传其良将,岂非以身名自终邪!窦宪率羌胡边杂之师,一举而空朔庭,至乃追奔稽落之表,饮马比鞮之曲,铭石负鼎,荐告清庙。列其功庸,兼茂于前多矣,而后世莫称者,章末衅以降其实也。是以下流,君子所甚恶焉。夫二三子是之不过房幄之间,非复搜扬仄陋,选举而登也。当青病奴仆之时,窦将军念咎之日,乃庸力之不暇,思鸣之无晨,何意裂膏腴,享崇号乎?东方朔称"用之则为虎,不用则为鼠",信矣。以此言之,士有怀琬琰以就煨尘者,亦何可支哉!
zhāng zì bó xiàng. shǎo hào xué, yǒu wén zhāng, yǔ mǎ róng cuī yuàn tóng hào, gèng xiāng tuī jiàn.
章字伯向。少好学,有文章,与马融、崔瑗同好,更相推荐。
yǒng chū zhōng, sān fǔ zāo qiāng kòu, zhāng bì nàn dōng guó, jiā yú wài huáng. jū pín, péng hù shū shí, gōng lēi xiào yǎng, rán jiǎng rán bù chuò. tài pú dèng kāng wén qí míng, qǐng yù yǔ jiāo, zhāng bù kěn wǎng, kāng yǐ cǐ yì zhòng yān. shì shí xué zhě chēng dōng guān wèi lǎo shì zāng shì, dào jiā péng lái shān, kāng suì jiàn zhāng rén dōng guān wèi jiào shū láng.
永初中,三辅遭羌寇,章避难东国,家于外黄。居贫,蓬户蔬食,躬勒孝养,然讲然不辍。太仆邓康闻其名,请欲与交,章不肯往,康以此益重焉。是时学者称东观为老氏臧室,道家蓬莱山,康遂荐章人东观为校书郎。
shùn dì chū, zhāng nǚ nián shí èr, néng zhǔ wén, yǐ cái mào xuǎn rù yè tíng, yǒu chǒng, yǔ liáng huáng hòu bìng wèi guì rén. zhuó zhāng wèi yǔ lín láng jiāng, qiān tún qí xiào wèi. zhāng qiān xū xià shì. shōu jìn shí bèi, shén dé míng yù. shì shí, liáng dòu bìng guì, gè yǒu bīn kè, duō jiāo gòu qí jiān, zhāng tuī xīn dài zhī, gù dé miǎn yú huàn.
顺帝初,章女年十二,能属文,以才貌选入掖庭,有宠,与梁皇后并为贵人。擢章为羽林郎将,迁屯骑校尉。章谦虚下士。收进时辈,甚得名誉。是时,梁、窦并贵,各有宾客,多交构其间,章推心待之,故得免于患。
guì rén zǎo zú, dì zhuī sī zhī wú yǐ, zhào shǐ guān shù bēi sòng dé, zhāng zì wèi zhī cí. guì rén mò hòu, dì lǐ dài zhī wú shuāi. yǒng hé wǔ nián, qiān shào fǔ. hàn ān èr nián, zhuǎn dà hóng lú. jiàn kāng yuán nián, liáng hòu chēng zhì, zhāng zì miǎn, zú yú jiā. zhōng zǐ táng, yǒu jùn cái, guān zhì hǔ bēn zhōng láng jiàng.
贵人早卒,帝追思之无已,诏史官树碑颂德,章自为之辞。贵人殁后,帝礼待之无衰。永和五年,迁少府。汉安二年,转大鸿胪。建康元年,梁后称制,章自免,卒于家。中子唐,有俊才,官至虎贲中郎将。
zàn yuē: kǔn kǔn ān fēng, yì chēng cái xióng. tí hé shí, fèng tú guī zhōng. mèng sūn míng biān, fá běi kāi xī. xiàn shí kōng mò, yuǎn bīng jīn shān. tīng jiā lóng tíng, lòu shí yàn rán. suī zé zhé dǐng, wáng líng yǐ xuān.
赞曰:悃悃安丰,亦称才雄。提河石,奉图归忠。孟孙明边,伐北开西。宪实空漠,远兵金山。听笳龙庭,镂石燕然。虽则折鼎,王灵以宣。