lǐ gù zi xiè dù qiáo
李固 子燮 杜乔
lǐ gù zì zi jiān, hàn zhōng nán zhèng rén, sī tú hé zhī zǐ yě. hé zài fāng shù chuán. gù mào zhuàng yǒu qí biǎo, dǐng jiǎo nì xī, zú lǚ guī wén. shǎo hào xué, cháng bù xíng xún shī, bù yuǎn qiān lǐ. suì jiū lǎn fén jí, jié jiāo yīng xián. sì fāng yǒu zhì zhī shì, duō mù qí fēng ér lái xué. jīng shī xián tàn yuē:" shì fù wèi lǐ gōng yǐ." sī lì yì zhōu bìng mìng jùn jǔ xiào lián, pì sī kōng yuàn, jiē bù jiù.
李固字子坚,汉中南郑人,司徒郃之子也。郃在《方术传》。固貌状有奇表,鼎角匿犀,足履龟文。少好学,常步行寻师,不远千里。遂究览坟籍,结交英贤。四方有志之士,多慕其风而来学。京师咸叹曰:“是复为李公矣。”司隶、益州并命郡举孝廉,辟司空掾,皆不就。
yáng jiā èr nián, yǒu dì dòng shān bēng huǒ zāi zhī yì, gōng qīng jǔ gù duì cè, zhào yòu tè wèn dāng shì zhī bì, wéi zhèng suǒ yí. gù duì yuē:
阳嘉二年,有地动、山崩、火灾之异,公卿举固对策,诏又特问当世之敝,为政所宜。固对曰:
chén wén wáng zhě fù tiān mǔ dì, bǎo yǒu shān chuān. wáng dào dé zé yīn yáng hé mù, zhèng huà guāi zé bēng zhèn wèi zāi. sī jiē guān zhī tiān xīn, xiào yú chéng shì zhě yě. fū huà yǐ zhí chéng, guān yóu néng lǐ. gǔ zhī jìn zhě, yǒu dé yǒu mìng jīn zhī jìn zhě, wéi cái yǔ lì. fú wén zhào shū wù qiú kuān bó, jí è yán bào. ér jīn zhǎng lì duō shā fá zhì shēng míng zhě, bì jiā qiān shǎng. qí cún kuān hé wú dǎng yuán zhě, zhé jiàn chì zhú. shì yǐ chún hòu zhī fēng bù xuān, diāo báo zhī sú wèi gé. suī fán xíng zhòng jìn, hé néng yǒu yì? qián xiào ān huáng dì biàn luàn jiù diǎn, fēng jué ā mǔ, yīn zào yāo xuē nǚ, shǐ fán fēng zhī tú chéng quán fàng zì, qīn duó zhǔ wēi, gǎi luàn dí sì, zhì lìng shèng gōng láng bèi, qīn yù qí jiān. jì bá zì kùn dài, lóng xīng jí wèi, tiān xià yóng yóng, zhǔ wàng fēng zhèng. jī bì zhī hòu, yì zhì zhōng xīng, chéng dāng pèi rán sī wéi shàn dào ér lùn zhě yóu yún, fāng jīn zhī shì, fù tóng yú qián. chén fú cóng shān cǎo, tòng xīn shāng yì. shí yǐ hàn xìng yǐ lái, sān bǎi yú nián, xián shèng xiāng jì, shí yǒu bā zhǔ. qǐ wú ā rǔ zhī ēn? qǐ wàng guì jué zhī chǒng? rán shàng wèi tiān wēi, fǔ àn jīng diǎn, zhī yì bù kě, gù bù fēng yě. jīn sòng ā mǔ suī yǒu dà gōng qín jǐn zhī dé, dàn jiā shǎng cì, zú yǐ chóu qí láo kǔ zhì yú liè tǔ kāi guó, shí guāi jiù diǎn. wén ā mǔ tǐ xìng qiān xū, bì yǒu xùn ràng, bì xià yí xǔ qí cí guó zhī gāo, shǐ chéng wàn ān zhī fú.
臣闻王者父天母地,宝有山川。王道得则阴阳和穆,政化乖则崩震为灾。斯皆关之天心,效于成事者也。夫化以职成,官由能理。古之进者,有德有命;今之进者,唯才与力。伏闻诏书务求宽博,疾恶严暴。而今长吏多杀伐致声名者,必加迁赏。其存宽和无党援者,辄见斥逐。是以淳厚之风不宣,雕薄之俗未革。虽繁刑重禁,何能有益?前孝安皇帝变乱旧典,封爵阿母,因造妖{薛女},使樊丰之徒乘权放恣,侵夺主威,改乱嫡嗣,至令圣躬狼狈,亲遇其艰。既拔自困殆,龙兴即位,天下喁喁,属望风政。积敝之后,易致中兴,诚当沛然思惟善道;而论者犹云,方今之事,复同于前。臣伏从山草,痛心伤臆。实以汉兴以来,三百余年,贤圣相继,十有八主。岂无阿乳之恩?岂忘贵爵之宠?然上畏天威,俯案经典,知义不可,故不封也。今宋阿母虽有大功勤谨之德,但加赏赐,足以酬其劳苦;至于裂土开国,实乖旧典。闻阿母体性谦虚,必有逊让,陛下宜许其辞国之高,使成万安之福。
fū fēi hòu zhī jiā suǒ yǐ shǎo wán quán zhě, qǐ tiān xìng dāng rán. dàn yǐ jué wèi zūn xiǎn, zhuān zǒng quán bǐng, tiān dào è yíng, bù zhī zì sǔn, gù zhì diān pú. xiān dì chǒng yù yán shì, wèi hào tài jí, gù qí shòu huò, céng bù xuán shí. lǎo zǐ yuē:" qí jìn ruì, qí tuì sù yě." jīn liáng shì qī wèi jiāo fáng, lǐ suǒ bù chén, zūn yǐ gāo jué, shàng kě rán yě. ér zǐ dì qún cóng, róng xiǎn jiān jiā, yǒng píng jiàn chū gù shì, dài bù rú cǐ. yí lìng bù bīng xiào wèi jì jí zhū shì zhōng hái jū huáng mén zhī guān, shǐ quán qù wài qī, zhèng guī guó jiā, qǐ bù xiū hū!
夫妃后之家所以少完全者,岂天性当然。但以爵位尊显,专总权柄,天道恶盈,不知自损,故至颠仆。先帝宠遇阎氏,位号太疾,故其受祸,曾不旋时。《老子》曰:“其进锐,其退速也。”今梁氏戚为椒房,礼所不臣,尊以高爵,尚可然也。而子弟群从,荣显兼加,永平、建初故事,殆不如此。宜令步兵校尉冀及诸侍中还居黄门之官,使权去外戚,政归国家,岂不休乎!
yòu zhào shū suǒ yǐ jìn shì zhōng shàng shū zhōng chén zǐ dì bù dé wèi lì chá xiào lián zhě, yǐ qí bǐng qī quán, róng qǐng tuō gù yě. ér zhōng cháng shì zài rì yuè zhī cè, shēng shì zhèn tiān xià, zǐ dì lù shì, céng wú xiàn jí. suī wài tuō qiān mò, bù gàn zhōu jùn, ér chǎn wěi zhī tú, wàng fēng jìn jǔ. jīn kě wèi shè cháng jìn, tóng zhī zhōng chén.
又诏书所以禁侍中尚书中臣子弟不得为吏察孝廉者,以其秉戚权,容请托故也。而中常侍在日月之侧,声势振天下,子弟禄仕,曾无限极。虽外托谦默,不干州郡,而谄伪之徒,望风进举。今可为设常禁,同之中臣。
xī guǎn táo gōng zhǔ wèi zi qiú láng, míng dì bù xǔ, cì qián qiān wàn. suǒ yǐ qīng hòu cì, zhòng báo wèi zhě, wèi guān rén shī cái, hài jí bǎi xìng yě. qiè wén zhǎng shuǐ sī mǎ wǔ xuān kāi yáng chéng mén hòu yáng dí děng, wú tā gōng dé, chū bài biàn zhēn. cǐ suī xiǎo shī, ér jiàn huài jiù zhāng. xiān shèng fǎ dù, suǒ yí jiān shǒu, zhèng jiào yī diē, bǎi nián bù fù. shī yún:" shàng dì bǎn bǎn, xià mín zú dān." cì zhōu wáng biàn zǔ fǎ dù, gù shǐ xià mín jiāng jǐn bìng yě.
昔馆陶公主为子求郎,明帝不许,赐钱千万。所以轻厚赐,重薄位者,为官人失才,害及百姓也。窃闻长水司马武宣、开阳城门候羊迪等,无他功德,初拜便真。此虽小失,而渐坏旧章。先圣法度,所宜坚守,政教一跌,百年不复。《诗》云:“上帝板板,下民卒瘅。”刺周王变祖法度,故使下民将尽病也。
jīn bì xià zhī yǒu shàng shū, yóu tiān xià zhī yǒu běi dǒu yě. dòu wèi tiān hóu shé, shàng shū yì wèi bì xià hóu shé. dòu zhēn zhuó yuán qì, yùn píng sì shí. shàng shū chū nà wáng mìng, fù zhèng sì hǎi, quán zūn shì zhòng, zé zhī suǒ guī. ruò bù píng xīn, zāi shěng bì zhì. chéng yí shěn zé qí rén, yǐ pí shèng zhèng. jīn yǔ bì xià gòng lǐ tiān xià zhě, wài zé gōng qīng shàng shū, nèi zé cháng shì huáng mén, pì yóu yī mén zhī nèi, yī jiā zhī shì, ān zé gòng qí fú qìng, wēi zé tōng qí huò bài. cì shǐ èr qiān dàn, wài tǒng zhí shì, nèi shòu fǎ zé. fū biǎo qū zhě jǐng bì xié, yuán qīng zhě liú bì jié, yóu kòu shù běn, bǎi zhī jiē dòng yě. zhōu sòng yuē:" báo yán zhèn zhī, mò bù zhèn dié." cǐ yán dòng zhī yú nèi, ér yīng yú wài zhě yě. yóu cǐ yán zhī, běn cháo hào lìng, qǐ kě cuō diē? jiàn xì yī kāi, zé xié rén dòng xīn lì jìng zàn qǐ, zé rén yì dào sāi. xíng zuì bù néng fù jìn, huà dǎo yǐ zhī C85D huài. cǐ tiān xià zhī jì gāng, dāng jīn zhī jí wù. bì xià yí kāi shí shì, chén tú shū, zhāo huì qún rú, yǐn wèn shī dé, zhǐ E74E biàn xiàng, yǐ qiú tiān yì. qí yán yǒu zhōng lǐ, jí shí shī xíng, xiǎn bá qí rén, yǐ biǎo néng zhě. zé shèng tīng rì yǒu suǒ wén, zhōng chén jǐn qí suǒ zhī. yòu yí bà tuì huàn guān, qù qí quán zhòng, cái zhì cháng shì èr rén, fāng zhí yǒu dé zhě, shěng shì zuǒ yòu xiǎo huáng mén wǔ rén, cái zhì xián yǎ zhě, jǐ shì diàn zhōng. rú cǐ, zé lùn zhě yàn sāi, shēng píng kě zhì yě. chén suǒ yǐ gǎn chén yú gǔ, mào mèi zì wén zhě, tǎng huò huáng tiān yù lìng wēi chén jué wù bì xià. bì xià yí shú chá chén yán, lián shè chén sǐ.
今陛下之有尚书,犹天下之有北斗也。斗为天喉舌,尚书亦为陛下喉舌。斗斟酌元气,运平四时。尚书出纳王命,赋政四海,权尊势重,责之所归。若不平心,灾眚必至。诚宜审择其人,以毘圣政。今与陛下共理天下者,外则公卿尚书,内则常侍黄门,譬犹一门之内,一家之事,安则共其福庆,危则通其祸败。刺史、二千石,外统职事,内受法则。夫表曲者景必邪,源清者流必洁,犹叩树本,百枝皆动也。《周颂》曰:“薄言振之,莫不震叠。”此言动之于内,而应于外者也。由此言之,本朝号令,岂可蹉跌?间隙一开,则邪人动心;利竞暂启,则仁义道塞。刑罪不能复禁,化导以之C85D坏。此天下之纪纲,当今之急务。陛下宜开石室,陈图书,招会群儒,引问失得,指E74E变象,以求天意。其言有中理,即时施行,显拔其人,以表能者。则圣听日有所闻,忠臣尽其所知。又宜罢退宦官,去其权重,裁置常侍二人,方直有德者,省事左右;小黄门五人,才智闲雅者,给事殿中。如此,则论者厌塞,升平可致也。臣所以敢陈愚瞽,冒昧自闻者,傥或皇天欲令微臣觉悟陛下。陛下宜熟察臣言,怜赦臣死。
shùn dì lǎn qí duì, duō suǒ nà yòng, jí jìn chū ā mǔ hái dì shě, zhū cháng shì xī kòu tóu xiè zuì, cháo tíng sù rán. yǐ gù wèi yì láng. ér ā mǔ huàn zhě jí gù yán zhí, yīn zhà fēi zhāng yǐ xiàn qí zuì, shì cóng zhōng xià. dà sī nóng huáng shàng děng qǐng zhī yú dà jiàng jūn liáng shāng, yòu pú yè huáng qióng jiù míng gù shì, jiǔ nǎi dé bài yì láng.
顺帝览其对,多所纳用,即进出阿母还弟舍,诸常侍悉叩头谢罪,朝廷肃然。以固为议郎。而阿母宦者疾固言直,因诈飞章以陷其罪,事从中下。大司农黄尚等请之于大将军梁商,又仆射黄琼救明固事,久乃得拜议郎。
chū wèi guǎng hàn lt zhào zhuī gt lìng, zhì bái shuǐ guān, jiě yìn shòu, hái hàn zhōng, dù mén bù jiāo rén shì. suì zhōng, liáng shāng qǐng wèi cóng shì zhōng láng. shāng yǐ hòu fù fǔ zhèng, ér róu hé zì shǒu, bù néng yǒu suǒ zhěng cái, zāi yì shù jiàn, xià quán rì zhòng. gù yù lìng shāng xiān zhèng fēng huà, tuì cí gāo mǎn, nǎi zòu jì yuē:
出为广汉<召隹>令,至白水关,解印绶,还汉中,杜门不交人事。岁中,梁商请为从事中郎。商以后父辅政,而柔和自守,不能有所整裁,灾异数见,下权日重。固欲令商先正风化,退辞高满,乃奏记曰:
chūn qiū bāo yí fù yǐ kāi yì lù, biǎn wú hài yǐ bì lì mén, fū yì lù bì zé lì mén kāi, lì mén kāi zé yì lù bì yě. qián xiào ān huáng dì nèi rèn bó róng fán fēng zhī shǔ, wài wěi zhōu guǎng xiè yùn zhī tú, kāi mén shòu lù, shǔ yòng fēi cì, tiān xià fēn rán, yuàn shēng mǎn dào. cháo tíng chū lì, pō cún qīng jìng, wèi néng shù nián, shāo fù duò sǔn. zuǒ yòu dǎng jìn zhě, rì yǒu qiān bài, shǒu sǐ shàn dào zhě, zhì yīn qióng lù, ér wèi yǒu gǎi bì lì dé zhī fāng. yòu jí wèi yǐ lái, shí yǒu yú nián, shèng sì wèi lì, qún xià jì wàng. kě lìng zhōng gōng bó jiǎn pín yìng, jiān cǎi wēi jiàn yí zi zhī rén, jìn yù zhì zūn, shùn zhù tiān yì. ruò yǒu huáng zǐ, mǔ zì rǔ yǎng, wú wěi bǎo qiè yī wū, yǐ zhì fēi yàn zhī huò. míng jiāng jūn wàng zūn wèi xiǎn, dāng yǐ tiān xià wèi yōu, chóng shàng qiān shěng, chuí zé wàn fāng. ér xīn yíng cí táng, fèi gōng yì jì, fēi yǐ zhāo míng lìng dé, chóng shì qīng jiǎn. zì shù nián yǐ lái, zāi guài lǚ jiàn, bǐ wú yǔ rùn, ér chén yīn yù yāng. gōng shěng zhī nèi, róng yǒu yīn móu. kǒng zǐ yuē:" zhì zhě jiàn biàn sī xíng, yú zhě dǔ guài huì míng." tiān dào wú qīn, kě wèi zhī wèi. jiā jìn zhě yuè shí jì yú duān mén zhī cè. yuè zhě, dà chén zhī tǐ yě. fū qióng gāo cè wēi, dà mǎn zé yì, yuè yíng zé quē, rì zhōng zé yí. fán cǐ sì zhě, zì rán zhī shù yě. tiān dì zhī xīn, fú qiān jì shèng, shì yǐ xián dá gōng suí shēn tuì, quán míng yǎng shòu, wú yǒu chù pò zhī yōu. chéng lìng wáng gāng yī zhěng, dào héng zhōng lì, míng gōng zhǒng bó chéng zhī gāo, quán bù xiǔ zhī yù, qǐ yǔ cǐ wài qī fán bèi dān róng hǎo wèi zhě tóng rì ér lùn zāi! gù kuáng fū xià yú, bù dá dà tǐ, qiè gǎn gǔ rén yī fàn zhī bào, kuàng shòu gù yù ér róng bù jìn hū!
《春秋》褒仪父以开义路,贬无骇以闭利门,夫义路闭则利门开,利门开则义路闭也。前孝安皇帝内任伯荣、樊丰之属,外委周广、谢恽之徒,开门受赂,署用非次,天下纷然,怨声满道。朝廷初立,颇存清静,未能数年,稍复堕损。左右党进者,日有迁拜,守死善道者,滞洇穷路,而未有改敝立德之方。又即位以来,十有余年,圣嗣未立,群下继望。可令中宫博简嫔媵,兼采微贱宜子之人,进御至尊,顺助天意。若有皇子,母自乳养,无委保妾医巫,以致飞燕之祸。明将军望尊位显,当以天下为忧,崇尚谦省,垂则万方。而新营祠堂,费功亿计,非以昭明令德,崇示清俭。自数年以来,灾怪屡见,比无雨润,而沉阴郁泱。宫省之内,容有阴谋。孔子曰:“智者见变思刑,愚者睹怪讳名。”天道无亲,可为祗畏。加近者月食既于端门之侧。月者,大臣之体也。夫穷高侧危,大满则溢,月盈则缺,日中则移。凡此四者,自然之数也。天地之心,福谦忌盛,是以贤达功遂身退,全名养寿,无有怵迫之忧。诚令王纲一整,道行忠立,明公踵伯成之高,全不朽之誉,岂与此外戚凡辈耽荣好位者同日而论哉!固狂夫下愚,不达大体,窃感古人一饭之报,况受顾遇而容不尽乎!
shāng bù néng yòng.
商不能用。
yǒng hé zhōng, jīng zhōu dào zéi qǐ, mí nián bù dìng, nǎi yǐ gù wèi jīng zhōu cì shǐ. gù dào, qiǎn lì láo wèn jìng nèi, shè kòu dào qián xìn, yǔ zhī gēng shǐ. yú shì zéi shuài xià mì děng liǎn qí kuí dǎng liù bǎi yú rén, zì fù guī shǒu. gù jiē yuán zhī, qiǎn hái, shǐ zì xiāng zhāo jí, kāi shì wēi fǎ. bàn suì jiān, yú lèi xī jiàng, zhōu nèi qīng píng.
永和中,荆州盗贼起,弥年不定,乃以固为荆州刺史。固到,遣吏劳问境内,赦寇盗前衅,与之更始。于是贼帅夏密等敛其魁党六百余人,自缚归首。固皆原之,遣还,使自相招集,开示威法。半岁间,余类悉降,州内清平。
shàng zòu nán yáng tài shǒu gāo cì děng zāng huì. cì děng jù zuì, suì gòng zhòng lù dà jiàng jūn liáng jì, jì wèi qiān lǐ yí xí, ér gù chí zhī yù jí. jì suì lìng xǐ gù wèi tài shān tài shǒu. shí, tài shān dào zéi tún jù lì nián, jùn bīng cháng qiān rén, zhuī tǎo bù néng zhì. gù dào, xī bà qiǎn guī nóng, dàn xuǎn liú rèn zhàn zhě bǎi yú rén, yǐ ēn xìn zhāo yòu zhī. wèi mǎn suì, zéi jiē mǐ sàn.
上奏南阳太守高赐等臧秽。赐等惧罪,遂共重赂大将军梁冀,冀为千里移檄,而固持之愈急。冀遂令徙固为太山太守。时,太山盗贼屯聚历年,郡兵常千人,追讨不能制。固到,悉罢遣归农,但选留任战者百余人,以恩信招诱之。未满岁,贼皆弭散。
qiān jiāng zuò dà jiàng. shàng shū chén shì yuē:
迁将作大匠。上疏陈事曰:
chén wén qì zhī qīng zhě wèi shén, rén zhī qīng zhě wèi xián. yǎng shēn zhě yǐ liàn shén wèi bǎo, ān guó zhě yǐ jī xián wèi dào. xī qín yù móu chǔ, wáng sūn E0F6 shè tán xī mén, chén liè míng chén, qín shǐ F2 56 rán, suì wèi qǐn bīng. wèi wén hóu shī bo zi xià, yǒu tián zǐ fāng, shì duàn gàn mù, gù qún jùn jìng zhì, míng guò qí huán, qín rén bù gǎn kuī bīng yú xī hé, sī gài jī xián rén zhī fú yě. bì xià bō luàn lóng fēi, chū dēng dà wèi, pìn nán yáng fán yīng jiāng xià huáng qióng guǎng hàn yáng hòu kuài jī hè chún, cè shū jiē tàn, dài yǐ dài fū zhī wèi. shì yǐ yán xué yōu rén, zhì shù zhī shì, tán guān zhèn yī, lè yù wèi yòng, sì hǎi xīn rán, guī fú shèng dé. hòu děng zài zhí, suī wú qí zhuō, rán xī tì niè niè, zhì zài yōu guó. chén qián zài jīng zhōu, wén hòu chún děng yǐ bìng miǎn guī, chéng yǐ chàng rán, wéi shí xī zhī. yī rì cháo huì, jiàn zhū shì zhōng bìng jiē nián shào, wú yī xiǔ rú dà rén kě gù wèn zhě, chéng kě tàn xī. yí zhēng hái hòu děng, yǐ fù qún wàng. qióng jiǔ chù yì láng, yǐ qiě shí nián, zhòng rén jiē guài shǐ lóng chóng, jīn gèng zhì yě. guāng lù dài fu zhōu jǔ, cái mó gāo zhèng, yí zài cháng bó, fǎng yǐ yán yì. shì zhōng dù qiáo, xué shēn xíng zhí, dāng shì liáng chén, jiǔ tuō jí bìng, kě chì lìng qǐ.
臣闻气之清者为神,人之清者为贤。养身者以练神为宝,安国者以积贤为道。昔秦欲谋楚,王孙E0F6设坛西门,陈列名臣,秦使F2 56然,遂为寝兵。 魏文侯师卜子夏,友田子方,轼段干木,故群俊竞至,名过齐桓,秦人不敢窥兵于西河,斯盖积贤人之符也。陛下拨乱龙飞,初登大位,聘南阳樊英、江夏黄琼、广汉杨厚、会稽贺纯,策书嗟叹,待以大夫之位。是以岩穴幽人,智术之士,弹冠振衣,乐欲为用,四海欣然,归服圣德。厚等在职,虽无奇卓,然夕惕孽孽,志在忧国。臣前在荆州,闻厚、纯等以病免归,诚以怅然,为时惜之。一日朝会,见诸侍中并皆年少,无一宿儒大人可顾问者,诚可叹息。宜征还厚等,以副群望。琼久处议郎,已且十年,众人皆怪始隆崇,今更滞也。光禄大夫周举,才谟高正,宜在常伯,访以言议。侍中杜乔,学深行直,当世良臣,久托疾病,可敕令起。
yòu jiàn chén liú yáng lún hé nán yǐn cún dōng píng wáng yùn chén guó hé lín qīng hé fáng zhí děng. shì rì yǒu zhào zhēng yòng lún hòu děng, ér qiān qióng jǔ, yǐ gù wèi dà sī nóng.
又荐陈留杨伦、河南尹存、东平王恽、陈国何临、清河房植等。是日有诏征用伦、厚等,而迁琼、举,以固为大司农。
xiān shì, zhōu jǔ děng bā shǐ àn chá tiān xià, duō suǒ hé zòu, qí zhōng bìng shì huàn zhě qīn shǔ, zhé wèi qǐng qǐ, zhào suì lìng wù kǎo. yòu jiù rèn sān fǔ xuǎn lìng shǐ, guāng lù shì shàng shū láng, shí jiē tè bài, bù fù xuǎn shì. gù nǎi yǔ tíng wèi wú xióng shàng shū, yǐ wéi bā shǐ suǒ jiū, yí jí zhū fá, xuǎn jǔ shǔ zhì, kě guī yǒu sī. dì gǎn qí yán, nǎi gèng xià miǎn bā shǐ suǒ jǔ cì shǐ èr qiān dàn, zì shì xī fù tè bài, qiè zé sān gōng, míng jiā kǎo chá, cháo tíng chēng shàn. nǎi fù yǔ guāng lù xūn liú xuān shàng yán:" zì qǐng xuǎn jǔ mù shǒu, duō fēi qí rén, zhì xíng wú dào, qīn hài bǎi xìng. yòu yí zhǐ B231 yóu, zhuān xīn shù zhèng." dì nà qí yán, yú shì xià zhào zhū zhōu hé zòu shǒu lìng yǐ xià, zhèng yǒu guāi wǎng, yù rén wú huì zhě, miǎn suǒ jū guān qí jiān huì zhòng zuì, shōu fù zhào yù.
先是,周举等八使案察天下,多所劾奏,其中并是宦者亲属,辄为请乞,诏遂令勿考。又旧任三府选令史,光禄试尚书郎,时皆特拜,不复选试。固乃与廷尉吴雄上疏,以为八使所纠,宜急诛罚,选举署置,可归有司。帝感其言,乃更下免八使所举刺史、二千石,自是稀复特拜,切责三公,明加考察,朝廷称善。乃复与光禄勋刘宣上言:“自顷选举牧守,多非其人,至行无道,侵害百姓。又宜止B231游,专心庶政。”帝纳其言,于是下诏诸州劾奏守令以下,政有乖枉,遇人无惠者,免所居官;其奸秽重罪,收付诏狱。
jí chōng dì jí wèi, yǐ gù wèi tài wèi, yǔ liáng jì cān lù shàng shū shì. míng nián dì bēng, liáng tài hòu yǐ yáng xú dào zéi shèng qiáng, kǒng jīng rǎo zhì luàn, shǐ zhōng cháng shì zhào gù děng, yù xū suǒ zhēng zhū wáng hóu dào nǎi fā sāng. gù duì yuē:" dì suī yòu shǎo, yóu tiān xià zhī fù. jīn rì bēng wáng, rén shén gǎn dòng, qǐ yǒu chén zǐ fǎn gòng yǎn nì hū? xī qín huáng wáng yú shā qiū, hú hài zhào gāo yǐn ér bù fā, zú hài fú sū, yǐ zhì wáng guó. jìn běi xiāng hòu hōng, yán hòu xiōng dì jí jiāng jīng děng yì gòng yǎn mì, suì yǒu sūn chéng shǒu rèn zhī shì. cǐ tiān xià dà jì, bù kě zhī shèn zhě yě." tài hòu cóng zhī, jí mù fā sāng.
及冲帝即位,以固为太尉,与梁冀参录尚书事。明年帝崩,梁太后以杨、徐盗贼盛强,恐惊扰致乱,使中常侍诏固等,欲须所征诸王侯到乃发丧。固对曰:“帝虽幼少,犹天下之父。今日崩亡,人神感动,岂有臣子反共掩匿乎?昔秦皇亡于沙丘,胡亥、赵高隐而不发,卒害扶苏,以至亡国。近北乡侯薨,阎后兄弟及江京等亦共掩秘,遂有孙程手刃之事。此天下大忌,不可之甚者也。”太后从之,即暮发丧。
gù yǐ qīng hé wáng suàn nián zhǎng yǒu dé, yù lì zhī, wèi liáng jì yuē:" jīn dāng lì dì, yí zé cháng nián gāo míng yǒu dé, rèn qīn zhèng shì zhě, yuàn jiāng jūn shěn xiáng dà jì, chá zhōu huò zhī lì wén xuān, jiè dèng yán zhī lì yòu ruò." jì bù cóng, nǎi lì lè ān wáng zǐ zuǎn, nián bā suì, shì wèi zhì dì. shí, chōng dì jiāng běi bo shān líng. gù nǎi yì B361:" jīn chǔ chù kòu zéi, jūn xìng yòng fèi jiā bèi, xīn chuàng xiàn líng, zéi fā fēi yī. dì shàng yòu xiǎo, kě qǐ líng yú xiàn líng yíng nèi, yī kāng líng zhì dù, qí yú yì fèi sān fēn jiǎn yī." nǎi cóng gù yì. shí tài hòu yǐ bǐ zāo bù zào, wěi rèn zǎi fǔ, gù suǒ kuāng zhèng, měi zhé cóng yòng, qí huáng mén huàn zhě yī jiē chì qiǎn, tiān xià xián wàng suì píng, ér liáng jì cāi zhuān, měi xiāng jì jí.
固以清河王蒜年长有德,欲立之,谓梁冀曰:“今当立帝,宜择长年高明有德,任亲政事者,愿将军审详大计,察周、霍之立文、宣,戒邓、阎之利幼弱。”冀不从,乃立乐安王子缵,年八岁,是为质帝。时, 冲帝将北卜山陵。 固乃议B361:“今处处寇贼,军兴用费加倍,新创宪陵,贼发非一。帝尚幼小,可起陵于宪陵茔内,依康陵制度,其于役费三分减一。”乃从固议。时太后以比遭不造,委任宰辅,固所匡正,每辄从用,其黄门宦者一皆斥遣,天下咸望遂平,而梁冀猜专,每相忌疾。
chū, shùn dì shí zhū suǒ chú guān, duō bù yǐ cì, jí gù zài shì, zòu miǎn bǎi yú rén. cǐ děng jì yuàn, yòu xī wàng jì zhǐ, suì gòng zuò fēi zhāng xū wū gù zuì yuē:
初,顺帝时诸所除官,多不以次,及固在事,奏免百余人。此等既怨,又希望冀旨,遂共作飞章虚诬固罪曰:
chén wén jūn bù jī gǔ, wú yǐ chéng tiān chén bù shù jiù, wú yǐ fèng jūn. xī yáo cú zhī hòu, shùn yǎng mù sān nián, zuò zé jiàn yáo yú qiáng, shí zé dǔ yáo yú gēng. sī suǒ wèi yù zhuī lái xiào, bù shī chén zǐ zhī jié zhě. tài wèi lǐ gù, yīn gōng jià sī, yī zhèng xíng xié, lí jiàn jìn qī, zì lóng zhī dǎng. zhì yú biǎo jǔ jiàn dá, lì jiē mén tú, jí suǒ pì zhào, mí fēi xiān jiù. huò fù shì cái lù, huò zǐ xù hūn shǔ, qí liè zài guān dié zhě fán sì shí jiǔ rén. yòu guǎng xuǎn jiǎ shù, yǐ bǔ lìng shǐ mù qiú hǎo mǎ, lín chuāng chéng shì. chū rù yú chǐ, zī píng yào rì. dà xíng zài bìn, lù rén yǎn tì, gù dú hú fěn shì mào, sāo tóu nòng zī, B231 xuán yǎn yǎng, cóng róng yě bù, céng wú cǎn dá shāng cuì zhī xīn. shān líng wèi chéng, wéi jiǎo jiù zhèng, shàn zé chēng yǐ, guò zé guī jūn, chì zhú jìn chén, bù dé shì sòng, zuò wēi zuò fú, mò gù zhī shén. chén wén tái fǔ zhī wèi, shí hé yīn yáng, xuán jī bù píng, kòu zéi jiān guǐ, zé zé zài tài wèi. gù shòu rèn zhī hòu, dōng nán bá hù, liǎng zhōu shù jùn, qiān lǐ xiāo tiáo, zhào rén shāng sǔn, dà huà líng chí, ér dǐ cī xiān zhǔ, gǒu sì kuáng juàn. cún wú tíng zhēng zhī zhōng, méi yǒu fěi bàng zhī shuō. fū zǐ zuì mò dà yú lèi fù, chén è mò shēn yú huǐ jūn. gù zhī guò xìn, shì hé zhū pì.
臣闻君不稽古,无以承天;臣不述旧,无以奉君。昔尧殂之后,舜仰慕三年,坐则见尧于墙,食则睹尧于羹。斯所谓聿追来孝,不失臣子之节者。太尉李固,因公假私,依正行邪,离间近戚,自隆支党。至于表举荐达,例皆门徒,及所辟召,靡非先旧。或富室财赂,或子婿婚属,其列在官牒者凡四十九人。又广选贾竖,以补令史;募求好马,临窗呈试。出入逾侈,辎軿曜日。大行在殡,路人掩涕,固独胡粉饰貌,搔头弄姿,B231旋偃仰,从容冶步,曾无惨怛伤悴之心。山陵未成,违矫旧政,善则称已,过则归君,斥逐近臣,不得侍送,作威作福,莫固之甚。臣闻台辅之位,实和阴阳,琁机不平,寇贼奸轨,则责在太尉。固受任之后,东南跋扈,两州数郡,千里萧条,兆人伤损,大化陵迟,而诋疵先主,苟肆狂狷。存无廷争之忠,没有诽谤之说。夫子罪莫大于累父,臣恶莫深于毁君。固之过衅,事合诛辟。
shū zòu, jì yǐ bái tài hòu, shǐ xià qí shì. tài hòu bù tīng, dé miǎn.
书奏,冀以白太后,使下其事。太后不听,得免。
jì jì dì cōng huì, kǒng wèi hòu huàn, suì lìng zuǒ yòu jìn jiū. dì kǔ fán shén, cù shǐ zhào gù. gù rù, qián wèn:" bì xià de huàn suǒ yóu?" dì shàng néng yán, yuē:" shí zhǔ bǐng, jīn fù zhōng mèn, dé shuǐ shàng kě huó." shí jì yì zài cè, yuē:" kǒng tǔ, bù kě yǐn shuǐ." yǔ wèi jué ér bēng. gù fú shī hào kū, tuī jǔ shì yī. jì lǜ qí shì xiè, dà è zhī.
冀忌帝聪慧,恐为后患,遂令左右进鸠。帝苦烦甚,促使召固。固入,前问:“陛下得患所由?”帝尚能言,曰:“食煮饼,今腹中闷,得水尚可活。”时冀亦在侧,曰:“恐吐,不可饮水。”语未绝而崩。固伏尸号哭,推举侍医。冀虑其事泄,大恶之。
yīn yì lì sì, gù yǐn sī tú hú guǎng sī kōng zhào jiè, xiān yǔ jì shū yuē:
因议立嗣,固引司徒胡广、司空赵戒,先与冀书曰:
tiān xià bù xìng, réng zāo dà yōu. huáng tài hòu shèng dé dāng cháo, shè tǒng wàn jī, míng jiāng jūn tǐ lǚ zhōng xiào, yōu cún shè jì, ér pín nián zhī jiān, guó zuò sān jué. jīn dāng lì dì, tiān xià zhòng qì, chéng zhī tài hòu chuí xīn, jiāng jūn láo lǜ, xiáng zé qí rén, wù cún shèng míng. rán yú qíng juàn juàn, qiè dú yǒu huái. yuǎn xún xiān shì fèi lì jiù yí, jìn jiàn guó jiā jiàn zuò qián shì, wèi cháng bù xún fǎng gōng qīng, guǎng qiú qún yì, lìng shàng yìng tiān xīn, xià hé zhòng wàng. qiě yǒng chū yǐ lái, zhèng shì duō miù, dì zhèn gōng miào, huì xīng jìng tiān, chéng shì jiāng jūn yòng qíng zhī rì." chuán yuē:" yǐ tiān xià yú rén yì, wèi tiān xià de rén nán." xī chāng yì zhī lì, hūn luàn rì zī, huò guāng yōu kuì fā fèn, huǐ zhī zhé gǔ. zì fēi bó lù zhōng yǒng, yán nián fèn fā, dà hàn zhī sì, jǐ jiāng qīng yǐ. zhì yōu zhì zhòng, kě bù shú lǜ! yōu yōu wàn shì, wéi cǐ wèi dà, guó zhī xīng shuāi, zài cǐ yī jǔ.
天下不幸,仍遭大忧。皇太后圣德当朝,摄统万机,明将军体履忠孝,忧存社稷,而频年之间,国祚三绝。今当立帝,天下重器,诚知太后垂心,将军劳虑,详择其人,务存圣明。然愚情眷眷,窃独有怀。远寻先世废立旧仪,近见国家践祚前事,未尝不询访公卿,广求群议,令上应天心,下合众望。且永初以来,政事多谬,地震宫庙,彗星竟天,诚是将军用情之日。”传曰:“以天下与人易,为天下得人难。”昔昌邑之立,昏乱日滋,霍光忧愧发愤,悔之折骨。自非博陆忠勇,延年奋发,大汉之祀,几将倾矣。至忧至重,可不熟虑!悠悠万事,唯此为大,国之兴衰,在此一举。
jì dé shū, nǎi zhào sān gōng zhōng èr qiān dàn liè hóu dà yì suǒ lì. gù guǎng jiè jí dà hóng lú dù qiáo jiē yǐ wéi qīng hé wáng suàn míng dé zhe wén, yòu shǔ zuì zūn qīn, yí lì wèi sì. xiān shì lí wú hóu zhì dāng qǔ jì mèi, shí zài jīng shī, jì yù lì zhī. zhòng lùn jì yì, fèn fèn bù dé yì, ér wèi yǒu yǐ xiāng duó, zhōng cháng shì cáo téng děng wén ér yè wǎng shuō jì yuē:" jiāng jūn lěi shì yǒu jiāo fáng zhī qīn, bǐng shè wàn jī, bīn kè zòng héng, duō yǒu guò chà. qīng hé wáng yán míng, ruò guǒ lì, zé jiāng jūn shòu huò bù jiǔ yǐ. bù rú lì lí wú hóu, fù guì kě zhǎng bǎo yě." jì rán qí yán, míng rì zhòng huì gōng qīng, jì yì qì xiōng xiōng, ér yán cí jī qiè. zì hú guǎng zhào jiè yǐ xià, mò bù shè dàn zhī. jiē yuē:" wéi dà jiàng jūn lìng." ér gù dú yǔ dù qiáo jiān shǒu běn yì. jì lì shēng yuē:" bà huì." gù yì jì bù cóng, yóu wàng zhòng xīn kě lì, fù yǐ shū quàn jì. jì yù jī nù, nǎi shuō tài hòu xiān cè miǎn gù, jìng lì lí wú hóu, shì wèi huán dì.
冀得书,乃召三公、中二千石、列侯大议所立。固、广、戒及大鸿胪杜乔皆以为清河王蒜明德著闻,又属最尊亲,宜立为嗣。先是蠡吾侯志当取冀妹,时在京师,冀欲立之。众论既异,愤愤不得意,而未有以相夺,中常侍曹腾等闻而夜往说冀曰:“将军累世有椒房之亲,秉摄万机,宾客纵横,多有过差。清河王严明,若果立,则将军受祸不久矣。不如立蠡吾侯,富贵可长保也。”冀然其言,明日重会公卿,冀意气凶凶,而言辞激切。自胡广、赵戒以下,莫不慑惮之。皆曰:“惟大将军令。”而固独与杜乔坚守本议。冀厉声曰:“罢会。”固意既不从,犹望众心可立,复以书劝冀。冀愈激怒,乃说太后先策免固,竟立蠡吾侯,是为桓帝。
hòu suì yú, gān líng liú wén wèi jùn liú wěi gè móu lì suàn wèi tiān zǐ, liáng jì yīn cǐ wū gù yǔ wén wěi gòng wèi yāo yán, xià yù. mén shēng bó hǎi wáng diào guàn xiè shàng shū, zhèng gù zhī wǎng, hé nèi zhào chéng děng shù shí rén yì yào fū zhì yì quē tōng sù, tài hòu míng zhī, nǎi shè yān. jí chū yù, jīng shī shì lǐ jiē chēng wàn suì. jì wén zhī dà jīng, wèi gù míng dé zhōng wèi jǐ hài, nǎi gèng jù zòu qián shì, suì zhū zhī, shí nián wǔ shí sì.
后岁余,甘陵刘文、魏郡刘鲔各谋立蒜为天子,梁冀因此诬固与文、鲔共为妖言,下狱。门生勃海王调贯械上书,证固之枉,河内赵承等数十人亦要鈇锧诣阙通诉,太后明之,乃赦焉。及出狱,京师市里皆称万岁。冀闻之大惊,畏固名德终为己害,乃更据奏前事,遂诛之,时年五十四。
lín mìng, yǔ hú guǎng zhào jiè shū yuē:" gù shòu guó hòu ēn, shì yǐ jié qí gǔ gōng, bù gù sǐ wáng, zhì yù fú chí wáng shì, bǐ lóng wén xuān. hé tú yī zhāo liáng shì mí miù, gōng děng qū cóng, yǐ jí wèi xiōng, chéng shì wèi bài hū? hàn jiā shuāi wēi, cóng cǐ shǐ yǐ. gōng děng shòu zhǔ hòu lù, diān ér bù fú, qīng fù dà shì, hòu zhī liáng shǐ, qǐ yǒu suǒ sī? gù shēn yǐ yǐ, yú yì dé yǐ, fū fù hé yán!" guǎng jiè dé shū bēi cán, jiē cháng tàn liú tì.
临命,与胡广、赵戒书曰:“固受国厚恩,是以竭其股肱,不顾死亡,志欲扶持王室,比隆文、宣。何图一朝梁氏迷谬,公等曲从,以吉为凶,成事为败乎?汉家衰微,从此始矣。公等受主厚禄,颠而不扶,倾覆大事,后之良史,岂有所私?固身已矣,于义得矣,夫复何言!”广、戒得书悲惭,皆长叹流涕。
zhōu jùn shōu gù èr zi jī zī zi yǎn chéng, jiē sǐ yù zhōng. xiǎo zi xiè dé tuō wáng mìng. jì nǎi fēng guǎng jiè ér lù gù shī yú sì qú, lìng yǒu gǎn lín zhě jiā qí zuì. gù dì zǐ rǔ nán guō liàng, nián shǐ chéng tóng, yóu xué luò yáng, nǎi zuǒ tí zhāng yuè, yòu bǐng fū zhì, yì quē shàng shū, qǐ shōu gù shī. bù xǔ, yīn wǎng lín kū, chén cí yú qián, suì shǒu sāng bù qù. xià mén tíng cháng ā zhī yuē:" lǐ dù èr gōng wèi dà chén, bù néng ān shàng nà zhōng, ér xìng zào wú duān. qīng cáo hé děng fǔ shēng, gōng fàn zhào shū. gàn shì yǒu sī hū?" liàng yuē:" liàng hán yīn yáng yǐ shēng, dài gān lǚ kūn. yì zhī suǒ dòng, qǐ zhī xìng mìng, hé wéi yǐ sǐ xiāng jù?" tíng cháng tàn yuē:" jū fēi mìng zhī shì, tiān gāo bù gǎn bù B23F, dì hòu bù gǎn bù E575. ěr mù shì yí shì tīng, kǒu bù kě yǐ wàng yán yě." tài hòu wén ér bù zhū. nán yáng rén dǒng bān yì wǎng kū gù, ér xùn shī bù kěn qù. tài hòu lián zhī, nǎi tīng dé EB78 liǎn guī zàng. èr rén yóu cǐ xiǎn míng, sān gōng bìng pì. bān suì yǐn shēn, mò zhī suǒ guī.
州郡收固二子基、兹子郾城,皆死狱中。小子燮得脱亡命。冀乃封广、戒而露固尸于四衢,令有敢临者加其罪。固弟子汝南郭亮,年始成童,游学洛阳,乃左提章钺,右秉鈇锧,诣阙上书,乞收固尸。不许,因往临哭,陈辞于前,遂守丧不去。夏门亭长呵之曰:“李、杜二公为大臣,不能安上纳忠,而兴造无端。卿曹何等腐生,公犯诏书。干试有司乎?”亮曰:“亮含阴阳以生,戴乾履坤。义之所动,岂知性命,何为以死相惧?”亭长叹曰:“居非命之世,天高不敢不B23F,地厚不敢不E575。耳目适宜视听,口不可以妄言也。”太后闻而不诛。南阳人董班亦往哭固,而殉尸不肯去。太后怜之,乃听得EB78敛归葬。二人由此显名,三公并辟。班遂隐身,莫知所归。
gù suǒ zhe zhāng biǎo zòu yì jiào lìng duì cè jì míng fán shí yī piān. dì zǐ zhào chéng děng bēi tàn bù yǐ, nǎi gòng lùn gù yán jī, yǐ wéi dé xíng yī piān.
固所著章、表、奏、议、教令、对策、记、铭凡十一篇。弟子赵承等悲叹不已,乃共论固言迹,以为《德行》一篇。
xiè zì dé gōng. chū, gù jì cè bà, zhī bù miǎn huò, nǎi qiǎn sān zi guī xiāng lǐ. shí, xiè nián shí sān, zǐ wén jī wèi sī jùn zhào bó yīng qī, xián ér yǒu zhì, jiàn èr xiōng guī, jù zhī shì běn, mò rán dú bēi yuē:" lǐ shì miè yǐ! zì tài gōng yǐ lái, jī dé lěi rén, hé yǐ yù cǐ?" mì yǔ èr xiōng móu yù cáng nì xiè, tuō yán hái jīng shī, rén xián xìn zhī. yǒu qǐng nán zuò, xià jùn shōu gù sān zi. èr xiōng shòu hài, wén jī nǎi gào fù mén shēng wáng chéng yuē:" jūn zhí yì xiān gōng, yǒu gǔ rén zhī jié. jīn wěi jūn yǐ liù chǐ zhī gū, lǐ shì cún miè, qí zài jūn yǐ." chéng gǎn qí yì, nǎi jiāng xiè chéng jiāng dōng rù xià, rù xú zhōu jiè nèi, lìng biàn míng xìng wèi jiǔ jiā yōng, ér chéng mài bǔ yú shì. gè wèi yì rén, yīn xiāng wǎng lái.
燮字德公。初,固既策罢,知不免祸,乃遣三子归乡里。时,燮年十三,姊文姬为司郡赵伯英妻,贤而有智,见二兄归,具知事本,默然独悲曰:“李氏灭矣!自太公已来,积德累仁,何以遇此?”密与二兄谋豫藏匿燮,托言还京师,人咸信之。有顷难作,下郡收固三子。二兄受害,文姬乃告父门生王成曰:“君执义先公,有古人之节。今委君以六尺之孤,李氏存灭,其在君矣。”成感其义,乃将燮乘江东入下,入徐州界内,令变名姓为酒家佣,而成卖卜于市。各为异人,阴相往来。
xiè cóng shòu xué, jiǔ jiā yì zhī, yì fēi héng rén, yǐ nǚ qī xiè. xiè zhuān jīng jīng xué. shí yú nián jiān, liáng jì jì zhū ér zāi shěng lǚ jiàn. míng nián, shǐ guān shàng yán yí yǒu shè lìng, yòu dāng cún lù dà chén yuān sǐ zhě zǐ sūn, yú shì dà shè tiān xià, bìng qiú gù hòu sì. xiè nǎi yǐ běn mò gào jiǔ jiā, jiǔ jiā jù chē zhòng hòu qiǎn zhī, jiē bù shòu, suì huán xiāng lǐ, zhuī fú. zǐ dì xiāng jiàn, bēi gǎn bàng rén. jì ér jiè xiè yuē:" xiān gōng zhèng zhí, wèi hàn zhōng chén, ér yù cháo tíng qīng luàn, liáng jì sì nüè, lìng wú zōng sì xuè shí jiāng jué. jīn dì xìng ér dé jì, qǐ fēi tiān xié! yí dù jué zhòng rén, wù wàng wǎng lái, shèn wú yī yán jiā yú liáng shì. jiā liáng shì zé lián zhǔ shàng, huò zhòng zhì yǐ. wéi yǐn jiù ér yǐ." xiè jǐn cóng qí huì. hòu wáng chéng zú, xiè yǐ lǐ zàng zhī, gǎn shāng jiù ēn, měi sì jié wèi shè shàng bīn zhī wèi ér cí yān.
燮从受学,酒家异之,意非恒人,以女妻燮。燮专精经学。十余年间,梁冀既诛而灾眚屡见。明年,史官上言宜有赦令,又当存录大臣冤死者子孙,于是大赦天下,并求固后嗣。燮乃以本末告酒家,酒家具车重厚遣之,皆不受,遂还乡里,追服。姊弟相见,悲感傍人。既而戒燮曰:“先公正直,为汉忠臣,而遇朝廷倾乱,梁冀肆虐,令吾宗祀血食将绝。今弟幸而得济,岂非天邪!宜杜绝众人,勿妄往来,慎无一言加于梁氏。加梁氏则连主上,祸重至矣。唯引咎而已。”燮谨从其诲。后王成卒,燮以礼葬之,感伤旧恩,每四节为设上宾之位而祠焉。
zhōu jùn lǐ mìng, sì fǔ bìng pì, jiē wú suǒ jiù, hòu zhēng bài yì láng. jí qí zài wèi, lián fāng zì shǒu, suǒ jiāo jiē shě duǎn qǔ cháng, hǎo chéng rén zhī měi. shí, yǐng chuān xún shuǎng jiǎ biāo, suī jù zhī míng ér bù xiāng néng, xiè bìng jiāo èr zi, qíng wú shì mò, shì chēng qí píng zhèng.
州郡礼命,四府并辟,皆无所就,后征拜议郎。及其在位,廉方自守,所交皆舍短取长,好成人之美。时,颍川荀爽、贾彪,虽俱知名而不相能,燮并交二子,情无适莫,世称其平正。
líng dì shí bài ān píng xiāng. xiān shì ān píng wáng xù wèi zhāng jué zéi suǒ lüè, guó jiā shú wáng dé hái, cháo tíng yì fù qí guó. xiè shàng zòu yuē:" xù zài guó wú zhèng, wèi yāo zéi suǒ lǔ, shǒu fān bù chēng, sǔn rǔ shèng cháo, bù yí fù guó." shí yì zhě bù tóng, ér xù jìng guī fān. xiè yǐ bàng huǐ zōng shì, shū zuò zuǒ xiào. wèi mǎn suì, wáng guǒ zuò bù dào bèi zhū, nǎi bài xiè wèi yì láng. jīng shī yǔ yuē:" fù bù kěn lì dì, zi bù kěn lì wáng."
灵帝时拜安平相。先是安平王续为张角贼所略,国家赎王得还,朝廷议复其国。燮上奏曰:“续在国无政,为妖贼所虏,守籓不称,损辱圣朝,不宜复国。”时议者不同,而续竟归籓。燮以谤毁宗室,输作左校。未满岁,王果坐不道被诛,乃拜燮为议郎。京师语曰:“父不肯立帝,子不肯立王。”
zhuó qiān hé nán yǐn. shí jì yǐ huò lù wèi guān, zhào shū fù héng fā qián sān yì, yǐ shí xī yuán. xiè shàng shū chén jiàn, cí yì shēn qiè, dì nǎi zhǐ. xiān shì, yǐng chuān zhēn shào zhōu fù liáng jì, wèi yè lìng. yǒu tóng suì shēng de zuì yú jì, wáng bēn shào, shào wěi nà ér yīn yǐ gào jì, jì jí bǔ shā zhī. shào dāng qiān wèi jùn shǒu, huì mǔ wáng, shào qiě mái shī yú mǎ wū, xiān shòu fēng, rán hòu fā sāng, shào hái zhì luò yáng, xiè xíng tú yù zhī, shǐ zú tóu chē yú gōu zhōng, chī chuí luàn xià, dà shǔ bó yú qí bèi yuē" chǎn guì mài yǒu, tān guān mái mǔ". nǎi jù biǎo qí zhuàng. shào suì fèi gù zhōng shēn. xiè zài zhí èr nián zú, shí rén gǎn qí shì zhōng zhèng, xián shāng xī yān.
擢迁河南尹。时既以货赂为官,诏书复横发钱三亿,以实西园。燮上书陈谏,辞议深切,帝乃止。先是,颍川甄邵诌附梁冀,为鄴令。有同岁生得罪于冀,亡奔邵,邵伪纳而阴以告冀,冀即捕杀之。邵当迁为郡守,会母亡,邵且埋尸于马屋,先受封,然后发丧,邵还至洛阳,燮行涂遇之,使卒投车于沟中,笞捶乱下,大署帛于其背曰“谄贵卖友,贪官埋母”。乃具表其状。邵遂废锢终身。燮在职二年卒,时人感其世忠正,咸伤惜焉。
dù qiáo zì shū róng, hé nèi lín lǜ rén yě. shǎo wèi zhū shēng, jǔ xiào lián, pì sī tú yáng zhèn fǔ. shāo qiān wèi nán jùn tài shǒu, zhuǎn dōng hǎi xiàng, rù bài shì zhōng.
杜乔字叔荣,河内林虑人也。少为诸生,举孝廉,辟司徒杨震府。稍迁为南郡太守,转东海相,入拜侍中。
hàn ān yuán nián, yǐ qiáo shǒu guāng lù dài fu, shǐ xùn chá yǎn zhōu. biǎo zòu tài shān tài shǒu lǐ gù zhèng wèi tiān xià dì yī chén liú tài shǒu liáng ràng jì yīn tài shǒu sì gōng jì běi xiāng cuī yuàn děng zāng zuì qiān wàn yǐ shàng. ràng jí dà jiàng jūn liáng jì jì fù, gōng yuàn jiē jì suǒ shàn. hái, bài tài zǐ tài fù, qiān dà sī nóng.
汉安元年,以乔守光禄大夫,使徇察兗州。表奏太山太守李固政为天下第一;陈留太守梁让、济阴太守汜宫、济北相崔瑗等臧罪千万以上。让即大将军梁冀季父,宫、瑗皆冀所善。还,拜太子太傅,迁大司农。
shí, liáng jì zǐ dì wǔ rén jí zhōng cháng shì děng yǐ wú gōng bìng fēng, qiáo shàng shū jiàn yuē:" bì xià yuè cóng fān chén, lóng fēi jí wèi, tiān rén zhǔ xīn, wàn bāng yōu lài. bù jí zhōng xián zhī lǐ, ér xiān zuǒ yòu zhī fēng, shāng shàn hài dé, xìng zhǎng nìng yú. chén wén gǔ zhī míng jūn, bāo fá bì yǐ gōng guò mò shì àn zhǔ, zhū shǎng gè yuán qí sī. jīn liáng shì yī mén, huàn zhě wēi niè, bìng dài wú gōng zhī fú, liè láo chén zhī tǔ, qí wèi guāi làn, hú kě shèng yán! fū yǒu gōng bù shǎng, wéi shàn shī qí wàng jiān huí bù jí, wèi è sì qí xiōng. gù chén zī fǔ ér rén mí wèi, bān jué wèi ér wù wú quàn. gǒu suì sī dào, qǐ yī shāng zhèng, wèi luàn ér yǐ, sàng shēn wáng guó, kě bù shèn zāi!" shū zòu bù xǐng.
时,梁冀子弟五人及中常侍等以无功并封,乔上书谏曰:“陛下越从籓臣,龙飞即位,天人瞩心,万邦攸赖。不急忠贤之礼,而先左右之封,伤善害德,兴长佞谀。臣闻古之明君,褒罚必以功过;末世暗主,诛赏各缘其私。今梁氏一门,宦者微孽,并带无功之绂,裂劳臣之土,其为乖滥,胡可胜言!夫有功不赏,为善失其望;奸回不诘,为恶肆其凶。故陈资斧而人靡畏,班爵位而物无劝。苟遂斯道,岂伊伤政,为乱而已,丧身亡国,可不慎哉!”书奏不省。
yì zhōu cì shǐ zhǒng gǎo jǔ hé yǒng chāng tài shǒu liú jūn shì yǐ jīn shé yí liáng jì, shì fā jué, yǐ shé shū sī nóng. jì cóng qiáo jiè guān zhī, qiáo bù kěn yǔ, jì shǐ wèi hèn. lèi qiān dà hóng lú. shí, jì xiǎo nǚ sǐ, lìng gōng qīng huì sàng, qiáo dú bù wǎng, jì yòu xián zhī.
益州刺史种暠举劾永昌太守刘君世以金蛇遗梁冀,事发觉,以蛇输司农。冀从乔借观之,乔不肯与,冀始为恨。累迁大鸿胪。时,冀小女死,令公卿会丧,乔独不往,冀又衔之。
qiān guāng lù xūn. jiàn hé yuán nián, dài hú guǎng wéi tài wèi. huán dì jiāng nà liáng jì wèi, jì yù lìng yǐ hòu lǐ yíng zhī, qiáo jù zhí jiù diǎn, bù tīng. yòu jì shǔ qiáo jǔ sì gōng wèi shàng shū, qiáo yǐ gōng zāng zuì míng zhe, suì bù kěn yòng, yīn cǐ rì chàn yú jì. xiān shì lǐ gù jiàn fèi, nèi wài sàng qì, qún chén cè zú ér lì, wéi qiáo zhèng sè wú suǒ huí ráo. yóu shì hǎi nèi tàn xī, cháo yě zhān wàng yān. zài wèi shù yuè, yǐ dì zhèn miǎn. huàn zhě táng héng zuǒ C369 děng yīn gòng zèn yú dì yuē:" bì xià qián dāng jí wèi, qiáo yǔ lǐ gù kàng yì yán shàng bù kān fèng hàn zōng sì." dì yì yuàn zhī. jí qīng hé wáng suàn shì qǐ, liáng jì suì fěng yǒu sī hé qiáo jí lǐ gù yǔ liú wěi děng jiāo tōng, qǐng dǎi àn zuì. ér liáng tài hòu sù zhī qiáo zhōng, dàn cè miǎn ér yǐ. jì yù nù, shǐ rén xié qiáo yuē:" zǎo cóng yí, qī zǐ kě dé quán." qiáo bù kěn. míng rì jì qiǎn qí zhì qí mén, bù wén kū zhě, suì bái zhí xì zhī, sǐ yù zhōng. qī zǐ guī gù jùn. yǔ lǐ gù jù bào shī yú chéng běi, jiā shǔ gù rén mò gǎn shì zhě.
迁光禄勋。建和元年,代胡广为太尉。桓帝将纳梁冀未,冀欲令以厚礼迎之,乔据执旧典,不听。又冀属乔举汜宫为尚书,乔以宫臧罪明著,遂不肯用,因此日忏于冀。先是李固见废,内外丧气,群臣侧足而立,唯乔正色无所回桡。由是海内叹息,朝野瞻望焉。在位数月,以地震免。宦者唐衡、左C369等因共谮于帝曰:“陛下前当即位,乔与李固抗议言上不堪奉汉宗祀。”帝亦怨之。及清河王蒜事起,梁冀遂讽有司劾乔及李固与刘鲔等交通,请逮案罪。而梁太后素知乔忠,但策免而已。冀愈怒,使人胁乔曰:“早从宜,妻子可得全。”乔不肯。明日冀遣骑至其门,不闻哭者,遂白执系之,死狱中。妻、子归故郡。与李固俱暴尸于城北,家属故人莫敢视者。
qiáo gù yuàn chén liú yáng kuāng wén zhī, hào qì xīng xíng dào luò yáng, nǎi zhe gù chì zé, tuō wèi xià mén tíng lì, shǒu wèi shī sàng, qū hù yíng chóng, jī shí èr rì, dōu guān cóng shì zhí zhī yǐ wén. liáng tài hòu yì ér bù zuì. kuāng yú shì dài fū zhì yì quē shàng shū, bìng qǐ lǐ dù èr gōng hái gǔ. tài hòu xǔ zhī. chéng lǐ bìn liàn, sòng qiáo sàng huán jiā, zàng sòng xíng fú, yǐn nì bù shì. kuāng chū hào xué, cháng zài wài huáng dà zé jiào shòu mén tú. bǔ qí zhǎng, zhèng yǒu yì jī, qiān píng yuán lìng. shí guó xiāng xú céng, zhōng cháng shì huáng zhī xiōng yě, kuāng chǐ yǔ jiē shì, tuō jí mù shǐ yún.
乔故掾陈留杨匡闻之,号泣星行到洛阳,乃著故赤帻,托为夏门亭吏,守卫尸丧,驱护蝇虫,积十二日,都官从事执之以闻。梁太后义而不罪。匡于是带鈇锧诣阙上书,并乞李、杜二公骸骨。太后许之。成礼殡殓,送乔丧还家,葬送行服,隐匿不仕。匡初好学,常在外黄大泽教授门徒。补蕲长,政有异绩,迁平原令。时国相徐曾,中常侍璜之兄也,匡耻与接事,托疾牧豕云。
lùn yuē: fū chēng rén rén zhě, qí dào hóng yǐ! lì yán jiàn xíng, qǐ tú xùn míng ān jǐ ér yǐ zāi, jiāng yǐ dìng qù jiù zhī gài, zhèng tiān xià zhī fēng, shǐ shēng yǐ lǐ quán, sǐ yǔ yì hé yě. fū zhuān wèi yì zé shāng shēng, zhuān wéi shēng zé qiān yì, zhuān wèi wù zé hài zhì, zhuān wèi jǐ zé sǔn rén. ruò yì zhòng yú shēng, shě shēng kě yě. shēng zhòng yú yì, quán shēng kě yě. shàng yǐ cán àn shī jūn dào, xià yǐ dǔ gù jǐn chén jié. chén jié jǐn ér sǐ zhī, zé wèi shā shēn yǐ chéng rén, qù zhī bù wéi qiú shēng yǐ hài rén yě. shùn huán zhī jiān, guó tǒng sān jué, tài hòu chēng zhì, zéi chén hǔ shì. lǐ gù jù wèi chí zhòng, yǐ zhēng dà yì, què hū ér bù kě duó. qǐ bù zhī shǒu jié zhī chù huò, chǐ fū fù zhé zhī shāng rèn yě. guān qí fā zhèng cí, jí suǒ yí liáng jì shū, suī jī shī móu guāi, yóu liàn liàn ér bù néng yǐ. zhì yǐ zāi, shè jì zhī xīn hū! qí gù shì hú guǎng zhào jiè, yóu fèn tǔ yě.
论曰:夫称仁人者,其道弘矣!立言践行,岂徒徇名安己而已哉,将以定去就之概,正天下之风,使生以理全,死与义合也。夫专为义则伤生,专为生则骞义,专为物则害智,专为己则损仁。若义重于生,舍生可也。生重于义,全生可也。上以残暗失君道,下以笃固尽臣节。臣节尽而死之,则为杀身以成仁,去之不为求生以害仁也。顺、桓之间,国统三绝,太后称制,贼臣虎视。李固据位持重,以争大义,确乎而不可夺。岂不知守节之触祸,耻夫覆折之伤任也。观其发正辞,及所遗梁冀书,虽机失谋乖,犹恋恋而不能已。至矣哉,社稷之心乎!其顾视胡广、赵戒,犹粪土也。
zàn yuē: lǐ dù sī zhí, péng xīn hé lì. zhì zhǔ wén xuān, kàng qíng yī jì. dào wáng shí huì, zhōng lí wǎng jí. xiè tóng zhào gū, shì zài xián zhí.
赞曰:李、杜司职,朋心合力。致主文、宣,抗情伊、稷。道亡时晦,终离罔极。燮同赵孤,世载弦直。