nán mán bā jùn nán jùn mán bǎn dùn mán yí xī nán yí xī nán yí yè láng diān āi láo qióng dōu zuó dōu rǎn máng bái mǎ dī
南蛮 巴郡南郡蛮 板楯蛮夷 西南夷 西南夷 夜郎 滇 哀牢 邛都 莋都 冉駹 白马氐
xī gāo xīn shì yǒu quǎn róng zhī kòu, dì huàn qí qīn bào, ér zhēng fá bù kè. nǎi fǎng mù tiān xià, yǒu néng dé quǎn róng zhī jiāng wú jiāng jūn tóu zhě, gòu huáng jīn qiān yì, yì wàn jiā, yòu qī yǐ shào nǚ. shí dì yǒu chù gǒu, qí máo wǔ cǎi, míng yuē pán hù. xià lìng zhī hòu, pán hù suì xián rén tóu zào què xià, qún chén guài ér zhěn zhī, nǎi wú jiāng jūn shǒu yě. dì dà xǐ, ér jì pán hù bù kě qī zhī yǐ nǚ, yòu wú fēng jué zhī dào, yì yù yǒu bào ér wèi zhī suǒ yí. nǚ wén zhī, yǐ wéi dì huáng xià lìng, bù kě wéi xìn, yīn qǐng xíng. dì bù dé yǐ, nǎi yǐ nǚ pèi pán hù. pán hù dé nǚ, fù ér zǒu rù nán shān, zhǐ shí shì zhōng. suǒ chǔ xiǎn jué, rén jī bù zhì. yú shì nǚ jiě qù yī shang, wèi pū jiàn zhī jié, zhe dú lì zhī yī. dì bēi sī zhī, qiǎn shǐ xún qiú, zhé yù fēng yǔ zhèn huì, shǐ zhě bù dé jìn. jīng sān nián, shēng zǐ yī shí èr rén, liù nán liù nǚ. pán hù sǐ hòu, yīn zì xiāng fū qī. zhī jī mù pí, rǎn yǐ cǎo shí, hǎo wǔ sè yī fú. zhì cái jiē yǒu wěi xíng. qí mǔ hòu guī, yǐ zhuàng bái dì, yú shì shǐ yíng zhì zhū zǐ. yī shang bān lán, yǔ yán zhū lí, hǎo rù shān hè, bù lè píng kuàng. dì shùn qí yì, cì yǐ míng shān guǎng zé. qí hòu zī màn, hào yuē mán yí. wài chī nèi xiá, ān tǔ zhòng jiù. yǐ xiān fù yǒu gōng, mǔ dì zhī nǚ, tián zuò jiǎ fàn, wú guān liáng fú chuán zū shuì zhī fù. yǒu yì jūn zhǎng, jiē cì yìn shòu, guān yòng tǎ pí. míng qú shuài yuē jīng fū, xiāng hū wèi B769 tú. jīn cháng shā wǔ líng mán shì yě.
昔高辛氏有犬戎之寇,帝患其侵暴,而征伐不克。乃访募天下,有能得犬戎之将吴将军头者,购黄金千镒,邑万家,又妻以少女。时帝有畜狗,其毛五采,名曰槃瓠。下令之后,槃瓠遂衔人头造阙下,群臣怪而诊之,乃吴将军首也。帝大喜,而计槃瓠不可妻之以女,又无封爵之道,议欲有报而未知所宜。女闻之,以为帝皇下令,不可违信,因请行。帝不得已,乃以女配槃瓠。槃瓠得女,负而走入南山,止石室中。所处险绝,人迹不至。于是女解去衣裳,为仆鉴之结,着独力之衣。帝悲思之,遣使寻求,辄遇风雨震晦,使者不得进。经三年,生子一十二人,六男六女。槃瓠死后,因自相夫妻。织绩木皮,染以草实,好五色衣服。制裁皆有尾形。其母后归,以状白帝,于是使迎致诸子。衣裳班兰,语言侏离,好入山壑,不乐平旷。帝顺其意,赐以名山广泽。其后滋蔓,号曰蛮夷。外痴内黠,安土重旧。以先父有功,母帝之女,田作贾贩,无关梁符传、租税之赋。有邑君长,皆赐印绶,冠用獭皮。名渠帅曰精夫,相呼为B769徒。今长沙武陵蛮是也。
qí zài táng yú, yǔ zhī yào zhì, gù yuē yào fú. xià shāng zhī shí, jiàn wèi biān huàn. dǎi yú zhōu shì, dǎng zhòng mí shèng. xuān wáng zhōng xīng, nǎi mìng fāng shū nán fá mán fāng, shī rén suǒ wèi" mán jīng lái wēi" zhě yě. yòu yuē:" chǔn ěr mán jīng, dà bāng wèi chóu." míng qí dǎng zhòng fán duō, shì yǐ kàng dí zhū xià yě.
其在唐、虞,与之要质,故曰要服。夏、商之时,渐为边患。逮于周世,党众弥盛。宣王中兴,乃命方叔南伐蛮方,诗人所谓“蛮荆来威”者也。又曰:“蠢尔蛮荆,大邦为仇。”明其党众繁多,是以抗敌诸夏也。
píng wáng dōng qiān, mán suì qīn bào shàng guó. jìn wén hóu fǔ zhèng, nǎi lǜ cài gòng hóu jī pò zhī. zhì chǔ wǔ wáng shí, mán yǔ luó zi gòng bài chǔ shī, shā qí jiāng qū xiá. zhuāng wáng chū lì, mín jī bīng ruò, fù wèi suǒ kòu. chǔ shī jì zhèn. rán hòu nǎi fú, zì shì suì shǔ yú chǔ. yān líng zhī yì, mán yǔ gōng wáng hé bīng jī jìn. jí wú qǐ xiāng dào wáng, nán bìng mán yuè, suì yǒu dòng tíng cāng wú. qín zhāo wáng shǐ bái qǐ fá chǔ, lüè qǔ mán yí, shǐ zhì qián zhōng jùn. hàn xìng, gǎi wéi wǔ líng. suì lìng dà rén shū bù yī pǐ, xiǎo kǒu èr zhàng, shì wèi cóng bù. suī shí wéi kòu dào, ér bù zú wèi jùn guó huàn.
平王东迁,蛮遂侵暴上国。晋文侯辅政,乃率蔡共侯击破之。至楚武王时,蛮与罗子共败楚师,杀其将屈瑕。庄王初立,民饥兵弱,复为所寇。楚师既振。然后乃服,自是遂属于楚。鄢陵之役,蛮与恭王合兵击晋。及吴起相悼王,南并蛮越,遂有洞庭、苍梧。秦昭王使白起伐楚,略取蛮夷,始置黔中郡。汉兴,改为武陵。岁令大人输布一匹,小口二丈,是谓賨布。虽时为寇盗,而不足为郡国患。
guāng wǔ zhōng xīng, wǔ líng mán yí tè shèng. jiàn wǔ èr shí sān nián, jīng fū xiāng dān chéng děng jù qí xiǎn ài, dà kòu jùn xiàn. qiǎn wǔ wēi jiāng jūn liú shàng fā nán jùn cháng shā wǔ líng bīng wàn yú rén, chéng chuán sù yuán shuǐ, rù wǔ xī jī zhī. shàng qīng dí rù xiǎn, shān shēn shuǐ jí, zhōu chuán bù dé shàng. mán shì zhī shàng liáng shǎo rù yuǎn, yòu bù xiǎo dào jìng, suì tún jù shǒu xiǎn. shàng shí jǐn yǐn hái, mán yuán lù jiǎo zhàn, shàng jūn dà bài, xī wèi suǒ méi. èr shí sì nián, xiāng dān chéng děng xià gōng lín yuán, qiǎn yè zhě lǐ sōng zhōng shān tài shǒu mǎ chéng jī zhī, bù néng kè. míng nián chūn, qiǎn fú bō jiāng jūn mǎ yuán zhōng láng jiàng liú kuāng mǎ wǔ sūn yǒng děng, jiāng bīng zhì lín yuán, jī pò zhī. dān chéng děng jī kùn qǐ xiáng, huì yuán bìng zú, yè zhě zōng jūn tīng xī shòu xiáng. wèi zhì lì sī, qún mán suì píng.
光武中兴,武陵蛮夷特盛。建武二十三年,精夫相单程等据其险隘,大寇郡县。遣武威将军刘尚发南郡、长沙、武陵兵万余人,乘船溯沅水,入武谿击之。尚轻敌入险,山深水疾,舟船不得上。蛮氏知尚粮少入远,又不晓道径,遂屯聚守险。尚食尽引还,蛮缘路徼战,尚军大败,悉为所没。二十四年,相单程等下攻临沅,遣谒者李嵩、中山太守马成击之,不能克。明年春,遣伏波将军马援、中郎将刘匡、马武、孙永等,将兵至临沅,击破之。单程等饥困乞降,会援病卒,谒者宗均听悉受降。为置吏司,群蛮遂平。
sù zōng jiàn chū yuán nián, wǔ líng lǐ zhōng mán chén cóng děng fǎn pàn, rù líng yáng mán jiè. qí dōng, líng yáng mán wǔ lǐ jīng fū wèi jùn jī pò cóng, cóng děng jiē jiàng. sān nián dōng, lóu zhōng mán tán ér jiàn děng fù fǎn, gōng shāo líng yáng zuò táng càn líng jiè zhōng. míng nián chūn, fā jīng zhōu qī jùn jí rǔ nán yǐng chuān chí xíng tú lì shì wǔ qiān yú rén, jù shǒu líng yáng, mù chōng zhōng wǔ lǐ mán jīng fū bù pàn zhě sì qiān rén, jī lǐ zhōng zéi. wǔ nián chūn, tán ér jiàn děng qǐng xiáng, bù xǔ. jùn yīn jìn bīng, yǔ zhàn yú hóng xià, dà pò zhī, zhǎn ér jiàn shǒu, yú jiē qì yíng zǒu hái lóu zhōng, fù qiǎn qǐ xiáng, nǎi shòu zhī. yú shì bà wǔ líng tún bīng, shǎng cì gè yǒu chà.
肃宗建初元年,武陵澧中蛮陈从等反叛,入零阳蛮界。其冬,零阳蛮五里精夫为郡击破从,从等皆降。三年冬,溇中蛮覃兒健等复反,攻烧零阳、作唐、孱陵界中。明年春,发荆州七郡及汝南、颍川弛刑徒吏士五千余人,拒守零阳,募充中五里蛮精夫不叛者四千人,击澧中贼。五年春,覃兒健等请降,不许。郡因进兵,与战于宏下,大破之,斩兒健首,余皆弃营走还溇中,复遣乞降,乃受之。于是罢武陵屯兵,赏赐各有差。
hé dì yǒng yuán sì nián dōng, lóu zhōng lǐ zhōng mán tán róng děng fǎn, fán shāo yóu tíng, shā lüè lì mín, jùn bīng jī pò jiàng zhī. ān dì yuán chū èr nián, lǐ zhōng mán yǐ jùn xiàn yáo shuì shī píng, huái yuàn hèn, suì jié chōng zhōng zhū zhǒng èr qiān yú rén, gōng chéng shā zhǎng lì. zhōu jùn mù wǔ lǐ mán liù tíng bīng zhuī jī pò zhī, jiē sàn jiàng. cì wǔ lǐ liù tíng qú shuài jīn bó gè yǒu chà. míng nián qiū, lóu zhōng lǐ zhōng mán sì qiān rén bìng wèi dào zéi. yòu líng líng mán yáng sūn chén tāng děng qiān yú rén, zhe chì zé, chēng jiāng jūn, shāo guān sì, chāo lüè bǎi xìng. zhōu jùn mù shàn mán tǎo píng zhī.
和帝永元四年冬,溇中、澧中蛮潭戎等反,燔烧邮亭,杀略吏民,郡兵击破降之。安帝元初二年,澧中蛮以郡县徭税失平,怀怨恨,遂结充中诸种二千余人,攻城杀长吏。州郡募五里蛮六亭兵追击破之,皆散降。赐五里、六亭渠帅金帛各有差。明年秋,溇中、澧中蛮四千人并为盗贼。又零陵蛮羊孙、陈汤等千余人,著赤帻,称将军,烧官寺,抄掠百姓。州郡募善蛮讨平之。
shùn dì yǒng hé yuán nián, wǔ líng tài shǒu shàng shū, yǐ mán yí lǜ fú, kě bǐ hàn rén, zēng qí zū fù. yì zhě jiē yǐ wéi kě. shàng shū lìng yú xǔ dú zòu yuē:" zì gǔ shèng wáng, bù chén yì sú, fēi dé bù néng jí, wēi bù néng jiā, zhī qí shòu xīn tān lán, nán lǜ yǐ lǐ. shì gù F155 mí ér shòu fǔ zhī, fù zé shòu ér bù nì, pàn zé qì ér bù zhuī. xiān dì jiù diǎn, gòng shuì duō shǎo, suǒ yóu lái jiǔ yǐ. jīn wěi zēng zhī, bì yǒu yuàn pàn. jì qí suǒ de, bù cháng suǒ fèi, bì yǒu hòu huǐ." dì bù cóng. qí dōng lǐ zhōng lóu zhōng mán guǒ zhēng gòng bù fēi jiù yuē, suì shā xiāng lì, jǔ zhǒng fǎn pàn. míng nián chūn, mán èr wàn rén wéi chōng chéng, bā qiān rén kòu yí dào. qiǎn wǔ líng tài shǒu lǐ jìn tǎo pò zhī, zhǎn shǒu shù bǎi jí, yú jiē xiáng fú. jìn nǎi jiǎn xuǎn liáng lì, dé qí qíng hé. zài jùn jiǔ nián, liáng tài hòu lín cháo, xià zhào zēng jìn zhì èr qiān dàn, cì qián èr shí wàn. huán dì yuán jiā yuán nián qiū, wǔ líng mán zhān shān děng sì qiān yú rén fǎn pàn, jū zhí xiàn lìng, tún jié shēn shān. zhì yǒng xīng yuán nián, tài shǒu yīng fèng yǐ ēn xìn zhāo yòu, jiē xī jiàng sàn.
顺帝永和元年,武陵太守上书,以蛮夷率服,可比汉人,增其租赋。议者皆以为可。尚书令虞诩独奏曰:“自古圣王,不臣异俗,非德不能及,威不能加,知其兽心贪婪,难率以礼。是故F155縻而绶抚之,附则受而不逆,叛则弃而不追。先帝旧典,贡税多少,所由来久矣。今猥增之,必有怨叛。计其所得,不偿所费,必有后悔。”帝不从。其冬、澧中、溇中蛮果争贡布非旧约,遂杀乡吏,举种反叛。明年春,蛮二万人围充城,八千人寇夷道。遣武陵太守李进讨破之,斩首数百级,余皆降服。进乃简选良吏,得其情和。在郡九年,梁太后临朝,下诏增进秩二千石,赐钱二十万。桓帝元嘉元年秋,武陵蛮詹山等四千余人反叛,拘执县令,屯结深山。至永兴元年,太守应奉以恩信招诱,皆悉降散。
yǒng shòu sān nián shí yī yuè, cháng shā mán fǎn pàn, tún yì yáng. zhì yán xī sān nián qiū, suì chāo lüè jùn jiè, zhòng zhì wàn yú rén, shā shāng zhǎng lì. yòu líng líng mán rù cháng shā. dōng, wǔ líng mán liù qiān yú rén kòu jiāng líng, jīng zhōu cì shǐ liú dù yè zhě mǎ mù nán jùn tài shǒu lǐ sù jiē bēn zǒu. sù zhǔ bù hú shuǎng kòu mǎ shǒu jiàn yuē:" mán yí jiàn jùn wú jǐng bèi, gù gǎn chéng jiàn ér jìn. míng fǔ wèi guó dà chén, lián chéng qiān lǐ, jǔ máo míng gǔ, yīng shēng shí wàn, nài hé wěi fú shǒu zhī zhòng, ér wèi bū táo zhī rén hū!" sù bá rèn xiàng shuǎng yuē:" yuàn cù qù! tài shǒu jīn jí, hé CFBE cǐ jì." shuǎng bào mǎ gù jiàn, sù suì shā shuǎng ér zǒu. dì wén zhī, zhēng sù qì shì, dù mù jiǎn sǐ yī děng, fù shuǎng mén lǘ, bài jiā yī rén wéi láng. yú shì yǐ yòu xiào lìng dù shàng wèi jīng zhōu cì shǐ, tǎo cháng shā zéi, píng zhī. yòu qiǎn chē qí jiāng jūn féng gǔn tǎo wǔ líng mán, bìng jiē jiàng sàn. jūn hái, zéi fù kòu guì yáng, tài shǒu chōu xī bēn zǒu. wǔ líng mán yì gèng gōng qí jùn, tài shǒu chén fèng lǜ lì rén jī pò zhī, zhǎn shǒu sān qiān yú jí, jiàng zhě èr qiān yú rén. zhì líng dì zhōng píng sān nián, wǔ líng mán fù pàn, kòu jùn jiè, zhōu jùn jī pò zhī.
永寿三年十一月,长沙蛮反叛,屯益阳。至延熹三年秋,遂抄掠郡界,众至万余人,杀伤长吏。又零陵蛮入长沙。冬,武陵蛮六千余人寇江陵,荆州刺史刘度、谒者马睦、南郡太守李肃皆奔走。肃主簿胡爽扣马首谏曰:“蛮夷见郡无儆备,故敢乘间而进。明府为国大臣,连城千里,举旄鸣鼓,应声十万,奈何委符守之重,而为逋逃之人乎!”肃拔刃向爽曰:“掾促去!太守今急,何CFBE此计。”爽抱马固谏,肃遂杀爽而走。帝闻之,征肃弃市,度、睦减死一等,复爽门闾,拜家一人为郎。于是以右校令度尚为荆州刺史,讨长沙贼,平之。又遣车骑将军冯绲讨武陵蛮,并皆降散。军还,贼复寇桂阳,太守瘳析奔走。武陵蛮亦更攻其郡,太守陈奉率吏人击破之,斩首三千余级,降者二千余人。至灵帝中平三年,武陵蛮复叛,寇郡界,州郡击破之。
lǐ jì chēng" nán fāng yuē mán, diāo tí jiāo zhǐ". qí sú nán nǚ tóng chuān ér yù, gù yuē jiāo zhǐ. qí xī yǒu D875 rén guó, shēng shǒu zi zhé jiě ér shí zhī, wèi zhī yí dì. wèi zhǐ, zé yǐ yí qí jūn, jūn xǐ ér shǎng qí fù. qǔ qī měi, zé ràng qí xiōng. jīn wū hǔ rén shì yě.
《礼记》称“南方曰蛮,雕题交阯”。其俗男女同川而浴,故曰交阯。其西有D875人国,生首子辄解而食之,谓之宜弟。味旨,则以遗其君,君喜而赏其父。取妻美,则让其兄。今乌浒人是也。
jiāo zhǐ zhī nán yǒu yuè shang guó. zhōu gōng jū shè liù nián, zhì lǐ zuò yuè, tiān xià hé píng, yuè shang yǐ sān xiàng chóng yì ér xiàn bái zhì, yuē:" dào lù yōu yuǎn, shān chuān B77C shēn, yīn shǐ bù tōng, gù chóng yì ér cháo." chéng wáng yǐ guī zhōu gōng. gōng yuē:" dé bù jiā yān, zé jūn zǐ bù xiǎng qí zhì zhèng bù shī yān, zé jūn zǐ bù chén qí rén. wú hé yǐ huò cǐ cì yě!" qí shǐ qǐng yuē:" wú shòu mìng wú guó zhī huáng BD3C yuē:' jiǔ yǐ, tiān zhī wú liè fēng léi yǔ, yì zhě zhōng guó yǒu shèng rén hū? yǒu zé hé wǎng cháo zhī.'" zhōu gōng nǎi guī zhī yú wáng, chēng xiān wáng zhī shén zhì, yǐ jiàn yú zōng miào. zhōu dé jì shuāi, yú shì shāo jué.
交阯之南有越裳国。周公居摄六年,制礼作乐,天下和平,越裳以三象重译而献白雉,曰:“道路悠远,山川B77C深,音使不通,故重译而朝。”成王以归周公。公曰:“德不加焉,则君子不飨其质;政不施焉,则君子不臣其人。吾何以获此赐也!”其使请曰:“吾受命吾国之黄BD3C曰:‘久矣,天之无烈风雷雨,意者中国有圣人乎?有则盍往朝之。’”周公乃归之于王,称先王之神致,以荐于宗庙。周德既衰,于是稍绝。
jí chǔ zi chēng bà, cháo gòng bǎi yuè. qín bìng tiān xià, wēi fú mán yí, shǐ kāi lǐng wài, zhì nán hǎi guì lín xiàng jùn. hàn xìng, wèi tuó zì lì wèi nán yuè wáng, chuán guó wǔ shì. zhì wǔ dì yuán dǐng wǔ nián, suì miè zhī, fēn zhì jiǔ jùn, jiāo zhǐ cì shǐ lǐng yān. qí zhū yá dān ěr èr jùn zài hǎi zhōu shàng, dōng xī qiān lǐ, nán běi wǔ bǎi lǐ. qí qú shuài guì zhǎng ěr, jiē chuān ér zhuì zhī, chuí jiān sān cùn. wǔ dì mò, zhū yá tài shǒu kuài jī sūn xìng diào guǎng fú bù xiàn zhī, mán bù kān yì, suì gōng jùn shā xìng. xìng zi bào hé lǜ shàn rén hái, fù pò zhī, zì lǐng jùn shì, tǎo jī yú dǎng, lián nián nǎi píng. bào qiǎn shǐ fēng hái yìn shòu, shàng shū yán zhuàng, zhì zhào jí yǐ bào wèi zhū yá tài shǒu. wēi zhèng dà xíng, xiàn mìng suì zhì. zhōng guó tān qí zhēn lù, jiàn xiāng qīn wǔ, gù lǜ shù suì yī fǎn. yuán dì chū yuán sān nián, suì bà zhī. fán lì jùn liù shí wǔ suì.
及楚子称霸,朝贡百越。秦并天下,威服蛮夷,始开领外,置南海、桂林、象郡。汉兴,尉佗自立为南越王,传国五世。至武帝元鼎五年,遂灭之,分置九郡,交阯刺史领焉。其珠崖、儋耳二郡在海洲上,东西千里,南北五百里。其渠帅贵长耳,皆穿而缒之,垂肩三寸。武帝末,珠崖太守会稽孙幸调广幅布献之,蛮不堪役,遂攻郡杀幸。幸子豹合率善人还,复破之,自领郡事,讨击余党,连年乃平。豹遣使封还印绶,上书言状,制诏即以豹为珠崖太守。威政大行,献命岁至。中国贪其珍赂,渐相侵侮,故率数岁一反。元帝初元三年,遂罢之。凡立郡六十五岁。
dǎi wáng mǎng fǔ zhèng, yuán shǐ èr nián, rì nán zhī nán huáng zhī guó lái xiàn xī niú. fán jiāo zhǐ suǒ tǒng, suī zhì jùn xiàn, ér yán yǔ gè yì, chóng yì nǎi tōng. rén rú qín shòu, cháng yòu wú bié. xiàng jì tú xiǎn, yǐ bù guàn tóu ér zhe zhī. hòu pō xǐ zhōng guó zuì rén, shǐ zá jū qí jiān, nǎi shāo zhī yán yǔ, jiàn jiàn lǐ huà.
逮王莽辅政,元始二年,日南之南黄支国来献犀牛。凡交阯所统,虽置郡县,而言语各异,重译乃通。人如禽兽,长幼无别。项髻徒跣,以布贯头而著之。后颇徙中国罪人,使杂居其间,乃稍知言语,渐见礼化。
guāng wǔ zhōng xīng, xī guāng wèi jiāo zhǐ, rèn yán shǒu jiǔ zhēn, yú shì jiào qí gēng jià, zhì wèi guān lǚ, chū shè méi pīng, shǐ zhī yīn qǔ, jiàn lì xué xiào, dǎo zhī lǐ yì.
光武中兴,锡光为交阯,任延守九真,于是教其耕稼,制为冠履,初设媒娉,始知姻娶,建立学校,导之礼义。
jiàn wǔ shí èr nián, jiǔ zhēn jiǎo wài mán lǐ zhāng yóu, lǜ zhǒng rén mù huà nèi shǔ, fēng wèi guī hàn lǐ jūn. míng nián, nán yuè jiǎo wài mán yí xiàn bái zhì bái tú. zhì shí liù nián, jiāo zhǐ nǚ zǐ zhēng cè jí qí mèi zhēng èr fǎn, gōng jùn. zhēng cè zhě, B44C líng xiàn luò jiāng zhī nǚ yě. jià wèi zhū guī rén shī suǒ qī, shén xióng yǒng. jiāo zhǐ tài shǒu sū dìng yǐ fǎ shéng zhī, cè fèn, gù fǎn. yú shì jiǔ zhēn rì nán hé pǔ mán lǐ jiē yīng zhī, fán lüè liù shí wǔ chéng, zì lì wèi wáng. jiāo zhǐ cì shǐ jí zhū tài shǒu jǐn dé zì shǒu. guāng wǔ nǎi zhào cháng shā hé pǔ jiāo zhǐ jù chē chuán, xiū dào qiáo, tōng zhàng xī, chǔ liáng gǔ. shí bā nián, qiǎn fú bō jiāng jūn mǎ yuán lóu chuán jiāng jūn duàn zhì, fā cháng shā guì yáng líng líng cāng wú bīng wàn yú rén tǎo zhī. míng nián xià sì yuè, yuán pò jiāo zhǐ, zhǎn zhēng cè zhēng èr děng, yú jiē jiàng sàn. jìn jī jiǔ zhēn zéi dōu yáng děng, pò jiàng zhī. xǐ qí qú shuài sān bǎi yú kǒu yú líng líng. yú shì lǐng biǎo xī píng.
建武十二年,九真徼外蛮里张游,率种人慕化内属,封为归汉里君。明年,南越徼外蛮夷献白雉、白菟。至十六年,交阯女子徵侧及其妹徵贰反,攻郡。徵侧者,B44C泠县雒将之女也。嫁为朱珪人诗索妻,甚雄勇。交阯太守苏定以法绳之,侧忿,故反。于是九真、日南、合浦蛮里皆应之,凡略六十五城,自立为王。交阯刺史及诸太守仅得自守。光武乃诏长沙、合浦、交阯具车船,修道桥,通障谿,储粮谷。十八年,遣伏波将军马援、楼船将军段志,发长沙、桂阳、零陵、苍梧兵万余人讨之。明年夏四月,援破交阯,斩徵侧、徵贰等,余皆降散。进击九真贼都阳等,破降之。徙其渠帅三百余口于零陵。于是领表悉平。
sù zōng yuán hé yuán nián, rì nán jiǎo wài mán yí jiū bù shì rén yì háo xiàn shēng xī bái zhì. hé dì yǒng yuán shí èr nián xià sì yuè, rì nán xiàng lín mán yí èr qiān yú rén kòu lüè bǎi xìng, fán shāo guān sì, jùn xiàn fā bīng tǎo jī, zhǎn qí qú shuài, yú zhòng nǎi jiàng. yú shì zhì xiàng lín jiāng bīng cháng shǐ, yǐ fáng qí huàn. ān dì yǒng chū yuán nián, jiǔ zhēn jiǎo wài yè láng mán yí jǔ tǔ nèi shǔ, kāi jìng qiān bā bǎi sì shí lǐ. yuán chū èr nián, cāng wú mán yí fǎn pàn. míng nián, suì zhāo yòu yù lín hé pǔ mán hàn shù qiān rén gōng cāng wú jùn. dèng tài hòu qiǎn shì yù shǐ rèn CD35 fèng zhào shè zhī, zéi jiē jiàng sàn. yán guāng yuán nián, jiǔ zhēn jiǎo wài mán gòng xiàn nèi shǔ. sān nián, rì nán jiǎo wài mán fù lái nèi shǔ. shùn dì yǒng jiàn liù nián, rì nán jiǎo wài yè diào wáng biàn qiǎn shǐ gòng xiàn, dì cì biàn jīn yìn zǐ shòu.
肃宗元和元年,日南徼外蛮夷究不事人邑豪献生犀、白雉。和帝永元十二年夏四月,日南、象林蛮夷二千余人寇掠百姓,燔烧官寺,郡县发兵讨击,斩其渠帅,余众乃降。于是置象林将兵长史,以防其患。安帝永初元年,九真徼外夜郎蛮夷举土内属,开境千八百四十里。元初二年,苍梧蛮夷反叛。明年,遂招诱郁林、合浦蛮汉数千人攻苍梧郡。邓太后遣侍御史任CD35奉诏赦之,贼皆降散。延光元年,九真徼外蛮贡献内属。三年,日南徼外蛮复来内属。顺帝永建六年,日南徼外叶调王便遣使贡献,帝赐便金印紫绶。
yǒng hé èr nián, rì nán xiàng lín jiǎo wài mán yí qū lián děng shù qiān rén gōng xiàng lín xiàn, shāo chéng sì, shā zhǎng lì. jiāo zhǐ cì shǐ fán yǎn fā jiāo zhǐ jiǔ zhēn èr jùn bīng wàn yú rén jiù zhī. bīng shì dàn yuǎn yì, suì fǎn, gōng qí fǔ. èr jùn suī jī pò fǎn zhě, ér zéi shì zhuǎn shèng. huì shì yù shǐ jiǎ chāng shǐ zài rì nán, jí yǔ zhōu jùn bìng lì tǎo zhī, bù lì, suì wèi suǒ gōng. wéi suì yú ér bīng gǔ bù jì, dì yǐ wéi yōu. míng nián, zhào gōng qīng bǎi guān jí sì fǔ yuàn shǔ, wèn qí fāng lüè, jiē yì qiǎn dà jiàng, fā jīng yáng yǎn yù sì wàn rén fù zhī. dà jiàng jūn cóng shì zhōng láng lǐ gù bó yuē:
永和二年,日南、象林徼外蛮夷区怜等数千人攻象林县,烧城寺,杀长吏。交阯刺史樊演发交阯、九真二郡兵万余人救之。兵士惮远役,遂反,攻其府。二郡虽击破反者,而贼势转盛。会侍御史贾昌使在日南,即与州郡并力讨之,不利,遂为所攻。围岁余而兵谷不继,帝以为忧。明年,召公卿百官及四府掾属,问其方略,皆议遣大将,发荆、杨、兗、豫四万人赴之。大将军从事中郎李固驳曰:
ruò jīng yáng wú shì, fā zhī kě yě. jīn èr zhōu dào zéi pán jié bù sàn, wǔ líng nán jùn mán yí wèi jí, cháng shā guì yáng shù bèi zhēng fā, rú fù rǎo dòng, bì gēng shēng huàn. qí bù kě yī yě. yòu yǎn yù zhī rén zú bèi zhēng fā, yuǎn fù wàn lǐ, wú yǒu hái qī, zhào shū pò cù, bì zhì pàn wáng. qí bù kě èr yě. nán zhōu shuǐ tǔ wēn shǔ, jiā yǒu zhàng qì, zhì sǐ wáng zhě shí bì sì wǔ. qí bù kě sān yě. yuǎn shè wàn lǐ, shì zú pí láo, bǐ zhì lǐng nán, bù fù kān dòu. qí bù kě sì yě. jūn xíng sān shí lǐ wèi chéng, ér qù rì nán jiǔ qiān yú lǐ, sān bǎi rì nǎi dào, jì rén bǐng wǔ shēng, yòng mǐ liù shí wàn hú, bù jì jiāng lì lǘ mǎ zhī shí, dàn fù jiǎ zì zhì, fèi biàn ruò cǐ. qí bù kě wǔ yě. shè jūn dào suǒ zài, sǐ wáng bì zhòng, jì bù zú yù dí, dāng fù gèng fā, cǐ wèi kè gē xīn fù yǐ bǔ sì zhī. qí bù kě liù yě. jiǔ zhēn rì nán xiāng qù qiān lǐ, fā qí lì mín, yóu shàng bù kān, hé kuàng nǎi kǔ sì zhōu zhī zú, yǐ fù wàn lǐ zhī jiān zāi! qí bù kě qī yě. qián zhōng láng jiàng yǐn jiù tǎo yì zhōu pàn qiāng, yì zhōu yàn yuē:" lǔ lái shàng kě, yǐn lái shā wǒ." hòu jiù zhēng hái, yǐ bīng fù cì shǐ zhāng qiáo. qiáo yīn qí jiāng lì, xún yuè zhī jiān, pò tiǎn kòu lǔ. cǐ fā jiāng wú yì zhī xiào, zhōu jùn kě rèn zhī yàn yě. yí gèng xuǎn yǒu yǒng lüè rén huì rèn jiàng shuài zhě, yǐ wéi cì shǐ tài shǒu, xī shǐ gòng zhù jiāo zhǐ. jīn rì nán bīng dān wú gǔ, shǒu jì bù zú, zhàn yòu bù néng. kě yī qiè xǐ qí lì mín, běi yī jiāo zhǐ, shì jìng zhī hòu, yòu mìng guī běn. hái mù mán yí, shǐ zì xiāng gōng, zhuǎn shū jīn bó, yǐ wéi qí zī. yǒu néng fǎn jiàn zhì tóu shǒu zhě, xǔ yǐ fēng hóu liè shì zhī shǎng. gù bīng zhōu cì shǐ cháng shā zhù liáng, xìng duō yǒng jué, yòu nán yáng zhāng qiáo, qián zài yì zhōu yǒu pò lǔ zhī gōng, jiē kě rèn yòng. xī tài zōng jiù jiā wèi shàng wèi yún zhōng shǒu, āi dì jí bài gōng shě wèi tài shān tài shǒu. yí jí bài liáng děng, biàn dào zhī guān.
若荆、杨无事,发之可也。今二州盗贼槃结不散,武陵、南郡蛮夷未辑,长沙、桂阳数被征发,如复扰动,必更生患。其不可一也。又兗、豫之人卒被征发,远赴万里,无有还期,诏书迫促,必致叛亡。其不可二也。南州水土温暑,加有瘴气,致死亡者十必四五。其不可三也。远涉万里,士卒疲劳,比至领南,不复堪斗。其不可四也。军行三十里为程,而去日南九千余里,三百日乃到,计人禀五升,用米六十万斛,不计将吏驴马之食,但负甲自致,费便若此。其不可五也。设军到所在,死亡必众,既不足御敌,当复更发,此为刻割心腹以补四支。其不可六也。九真、日南相去千里,发其吏民,犹尚不堪,何况乃苦四州之卒,以赴万里之艰哉!其不可七也。前中郎将尹就讨益州叛羌,益州谚曰:“虏来尚可,尹来杀我。”后就征还,以兵付刺史张乔。乔因其将吏,旬月之间,破殄寇虏。此发将无益之效,州郡可任之验也。宜更选有勇略仁惠任将帅者,以为刺史、太守,悉使共住交阯。今日南兵单无谷,守既不足,战又不能。可一切徙其吏民,北依交阯,事静之后,又命归本。还募蛮夷,使自相攻,转输金帛,以为其资。有能反间致头首者,许以封侯列士之赏。故并州刺史长沙祝良,性多勇决,又南阳张乔,前在益州有破虏之功,皆可任用。昔太宗就加魏尚为云中守,哀帝即拜龚舍为太山太守。宜即拜良等,便道之官。
sì fǔ xī cóng gù yì, jí bài zhù liáng wèi jiǔ zhēn tài shǒu, zhāng qiáo wèi jiāo zhǐ cì shǐ. qiáo zhì, kāi shì wèi yòu, bìng jiē jiàng sàn. liáng dào jiǔ zhēn, dān chē rù zéi zhōng, shè fāng lüè, zhāo yǐ wēi xìn, jiàng zhě shù wàn rén, jiē wèi liáng zhù qǐ fǔ sì. yóu shì lǐng wài fù píng.
四府悉从固议,即拜祝良为九真太守,张乔为交阯刺史。乔至,开示慰诱,并皆降散。良到九真,单车入贼中,设方略,招以威信,降者数万人,皆为良筑起府寺。由是岭外复平。
jiàn kāng yuán nián, rì nán mán yí qiān yú rén fù gōng shāo xiàn yì, suì shān dòng jiǔ zhēn, yǔ xiāng lián jié. jiāo zhǐ cì shǐ jiǔ jiāng xià fāng kāi ēn zhāo yòu, zéi jiē xiáng fú. shí liáng tài hòu lín cháo, měi fāng zhī gōng, qiān wèi guì yáng tài shǒu. huán dì yǒng shòu èr nián, jū fēng lìng tān bào wú dù, xiàn rén zhū dá děng jí mán yí xiāng jù, gōng shā xiàn lìng, zhòng zhì sì wǔ qiān rén, jìn gōng jiǔ zhēn, jiǔ zhēn tài shǒu shì zhàn sǐ. zhào cì qián liù shí wàn, bài zi èr rén wéi láng. qiǎn jiǔ zhēn dū wèi wèi lǎng tǎo pò zhī, zhǎn shǒu èr qiān jí, qú shuài yóu tún jù rì nán, zhòng zhuǎn qiáng shèng. yán xī sān nián, zhào fù bài xià fāng wèi jiāo zhǐ cì shǐ. fāng wēi huì sù zhe, rì nán sù zéi wén zhī, èr wàn yú rén xiāng shuài yì fāng jiàng. líng dì jiàn níng sān nián, yù lín tài shǒu gǔ yǒng yǐ ēn xìn zhāo xiáng wū hǔ rén shí yú wàn nèi shǔ, jiē shòu guàn dài, kāi zhì qī xiàn. xī píng èr nián dōng shí èr yuè, rì nán jiǎo wài guó chóng yì gòng xiàn. guāng hé yuán nián, jiāo zhǐ hé pǔ wū hǔ mán fǎn pàn, zhāo yòu jiǔ zhēn rì nán, hé shù wàn rén, gōng méi jùn xiàn. sì nián, cì shǐ zhū jùn jī pò zhī. liù nián, rì nán jiǎo wài guó fù lái gòng xiàn.
建康元年,日南蛮夷千余人复攻烧县邑,遂扇动九真,与相连结。交阯刺史九江夏方开恩招诱,贼皆降服。时梁太后临朝,美方之功,迁为桂阳太守。桓帝永寿二年,居风令贪暴无度,县人朱达等及蛮夷相聚,攻杀县令,众至四五千人,进攻九真,九真太守式战死。诏赐钱六十万,拜子二人为郎。遣九真都尉魏朗讨破之,斩首二千级,渠帅犹屯据日南,众转强盛。延熹三年,诏复拜夏方为交阯刺史。方威惠素著,日南宿贼闻之,二万余人相率诣方降。灵帝建宁三年,郁林太守谷永以恩信招降乌浒人十余万内属,皆受冠带,开置七县。熹平二年冬十二月,日南徼外国重译贡献。光和元年,交阯、合浦乌浒蛮反叛,招诱九真、日南,合数万人,攻没郡县。四年,刺史朱俊击破之。六年,日南徼外国复来贡献。
bā jùn nán jùn mán, běn yǒu wǔ xìng: bā shì fán shì E442 shì, xiāng shì, zhèng shì. jiē chū yú wǔ luò zhōng lí shān. qí shān yǒu chì hēi èr xué, bā shì zhī zǐ shēng yú chì xué, sì xìng zhī zǐ jiē shēng hēi xué. wèi yǒu jūn zhǎng, jù shì guǐ shén, nǎi gòng zhì jiàn yú shí xué, yuē néng zhōng zhě, fèng yǐ wéi jūn. bā shì zi wù xiāng nǎi dú zhōng zhī, zhòng jiē tàn. yòu lìng gè chéng tǔ chuán, yuē néng fú zhě, dāng yǐ wéi jūn. yú xìng xī chén, wéi wù xiāng dú fú. yīn gòng lì zhī, shì wèi lǐn jūn. nǎi chéng tǔ chuán, cóng yí shuǐ zhì yán yáng. yán shuǐ yǒu shén nǚ, wèi lǐn jūn yuē:" cǐ dì guǎng dà, yú yán suǒ chū, yuàn liú gòng jū." lǐn jūn bù xǔ. yán shén mù zhé lái qǔ sù, dàn jí huà wéi chóng, yǔ zhū chóng qún fēi, yǎn bì rì guāng, tiān dì huì míng. jī shí yú rì, lǐn jūn cì qí biàn, yīn shè shā zhī, tiān nǎi kāi míng. lǐn jūn yú shì jūn hū yí chéng, sì xìng jiē chén zhī. lǐn jūn sǐ, hún pò shì wèi bái hǔ. bā shì yǐ hǔ yǐn rén xuè, suì yǐ rén cí yān.
巴郡南郡蛮,本有五姓:巴氏、樊氏、E442氏,相氏,郑氏。皆出于武落钟离山。其山有赤黑二穴,巴氏之子生于赤穴,四姓之子皆生黑穴。未有君长,俱事鬼神,乃共掷剑于石穴,约能中者,奉以为君。巴氏子务相乃独中之,众皆叹。又令各乘土船,约能浮者,当以为君。余姓悉沉,唯务相独浮。因共立之,是为廪君。乃乘土船,从夷水至盐阳。盐水有神女,谓廪君曰:“此地广大,鱼盐所出,愿留共居。”廪君不许。盐神暮辄来取宿,旦即化为虫,与诸虫群飞,掩蔽日光,天地晦冥。积十余日,廪君伺其便,因射杀之,天乃开明。廪君于是君乎夷城,四姓皆臣之。廪君死,魂魄世为白虎。巴氏以虎饮人血,遂以人祠焉。
jí qín huì wáng bìng bā zhōng, yǐ bā shì yǐ mán yí jūn zhǎng, shì shàng qín nǚ, qí mín jué bǐ bù gēng, yǒu zuì dé yǐ jué chú. qí jūn zhǎng suì chū fù èr qiān yī shí liù qián, sān suì yī chū yì fù qiān bā bǎi qián. qí mín hù chū CE56 bù bā zhàng èr chǐ, jī yǔ sān shí hóu. hàn xìng, nán jùn tài shǒu jìn qiáng qǐng yī yī qín shí gù shì.
及秦惠王并巴中,以巴氏以蛮夷君长,世尚秦女,其民爵比不更,有罪得以爵除。其君长岁出赋二千一十六钱,三岁一出义赋千八百钱。其民户出CE56布八丈二尺,鸡羽三十鍭。汉兴,南郡太守靳强请一依秦时故事。
zhì jiàn wǔ èr shí sān nián, nán jùn D553 shān mán léi qiān děng shǐ fǎn pàn, kòu lüè bǎi xìng, qiǎn wǔ wēi jiāng jūn liú shàng jiāng wàn yú rén tǎo pò zhī, xǐ qí zhǒng rén qī qiān yú kǒu zhì jiāng xià jiè zhōng, jīn miǎn zhōng mán shì yě. hé dì yǒng yuán shí sān nián, wū mán xǔ shèng děng yǐ jùn shōu shuì bù jūn, huái yuàn hèn, suì tún jù fǎn pàn. míng nián xià, qiǎn shǐ zhě dū jīng zhōu zhū jùn bīng wàn yú rén tǎo zhī. shèng děng yī píng zǔ ài, jiǔ bù pò. zhū jūn nǎi fēn dào bìng jìn, huò zì bā jùn yú B8B4 shù lù gōng zhī, mán nǎi sàn zǒu, zhǎn qí qú shuài. chéng shèng zhuī zhī, dà pò shèng děng. shèng děng qǐ xiáng, fù xī xǐ zhì jiāng xià. líng dì jiàn níng èr nián, jiāng xià mán pàn, zhōu jùn tǎo píng zhī. guāng hé sān nián, jiāng xià mán fù fǎn, yǔ lú jiāng zéi huáng ráng xiāng lián jié, shí yú wàn rén, gōng méi sì xiàn, kòu huàn lěi nián. lú jiāng tài shǒu lù kāng tǎo pò zhī, yú xī jiàng sàn.
至建武二十三年,南郡D553山蛮雷迁等始反叛,寇掠百姓,遣武威将军刘尚将万余人讨破之,徙其种人七千余口置江夏界中,今沔中蛮是也。和帝永元十三年,巫蛮许圣等以郡收税不均,怀怨恨,遂屯聚反叛。明年夏,遣使者督荆州诸郡兵万余人讨之。圣等依凭阻隘,久不破。诸军乃分道并进,或自巴郡、鱼B8B4数路攻之,蛮乃散走,斩其渠帅。乘胜追之,大破圣等。圣等乞降,复悉徙置江夏。灵帝建宁二年,江夏蛮叛,州郡讨平之。光和三年,江夏蛮复反,与庐江贼黄穰相连结,十余万人,攻没四县,寇患累年。庐江太守陆康讨破之,余悉降散。
bǎn CF48 mán yí zhě, qín zhāo xiāng wáng shí, yǒu yī bái hǔ, cháng cóng qún hǔ shù yóu qín shǔ bā hàn zhī jìng, shāng hài qiān yú rén. zhāo wáng nǎi zhòng mù guó zhōng yǒu néng shā hǔ zhě, shǎng yì wàn jiā, jīn bǎi yì. shí, yǒu bā jùn láng zhōng yí rén, néng zuò bái zhú zhī nǔ, nǎi dēng lóu shè shā bái hǔ. zhāo wáng jiā zhī, ér yǐ qí yí rén, bù yù jiā fēng, nǎi kè shí méng yào, fù yí rén qǐng tián bù zū, shí qī bù suàn, shāng rén zhě lùn, shā rén zhě dé yǐ BD77 qián shú sǐ. méng yuē:" qín fàn yí, shū huáng lóng yī shuāng yí fàn qín, shū qīng jiǔ yī zhōng." yí rén ān zhī.
板CF48蛮夷者,秦昭襄王时,有一白虎,常从群虎数游秦、蜀、巴、汉之境,伤害千余人。昭王乃重募国中有能杀虎者,赏邑万家,金百镒。时,有巴郡阆中夷人,能作白竹之弩,乃登楼射杀白虎。昭王嘉之,而以其夷人,不欲加封,乃刻石盟要,复夷人顷田不租,十妻不算,伤人者论,杀人者得以BD77钱赎死。盟曰:“秦犯夷,输黄龙一双;夷犯秦,输清酒一钟。”夷人安之。
zhì gāo zǔ wèi hàn wáng, fā yí rén hái fá sān qín. qín dì jì dìng, nǎi qiǎn hái bā zhōng, fù qí qú shuài luó pǔ dū è dù xī gōng qī xìng, bù shū zū fù, yú hù nǎi suì rù cóng qián, kǒu sì shí. shì hào wèi bǎn CF48 mán zhēn. láng zhōng yǒu yú shuǐ, qí rén duō jū shuǐ zuǒ yòu, tiān xìng jìn yǒng, chū wèi hàn qián fēng, shù xiàn chén. sú xǐ gē wǔ, gāo zǔ guān zhī, yuē:" cǐ wǔ wáng fá zhòu zhī gē yě." nǎi mìng lè rén xí zhī, suǒ wèi bā yú wǔ yě. suì shì shì fú cóng.
至高祖为汉王,发夷人还伐三秦。秦地既定,乃遣还巴中,复其渠帅罗、朴、督、鄂、度、夕、龚七姓,不输租赋,余户乃岁入賨钱,口四十。世号为板CF48蛮珍。阆中有渝水,其人多居水左右,天性劲勇,初为汉前锋,数陷陈。俗喜歌舞,高祖观之,曰:“此武王伐纣之歌也。”乃命乐人习之,所谓《巴渝舞》也。遂世世服从。
zhì yú zhōng xīng, jùn shǒu cháng lǜ yǐ zhēng fá. huán dì zhī shì, bǎn CF48 shù fǎn, tài shǒu shǔ jùn zhào wēn yǐ ēn xìn xiáng fú zhī. líng dì guāng hé èr nián, bā jùn bǎn CF48 fù pàn, kòu lüè sān shǔ jí hàn zhōng zhū jùn. líng dì qiǎn yù shǐ zhōng chéng xiāo yuàn dū yì zhōu bīng tǎo zhī, lián nián bù néng kè. dì yù dà fā bīng, nǎi wèn yì zhōu jì lì, kǎo yǐ zhēng tǎo fāng lüè. hàn zhōng shàng jì chéng bāo duì yuē:" bǎn CF 48 qī xìng, shè shā bái hǔ, lì gōng xiān shì, fù wèi yì rén. qí rén yǒng měng, shàn yú bīng zhàn. xī yǒng chū zhōng, qiāng rù hàn chuān, jùn xiàn pò huài, dé bǎn CF48 jiù zhī, qiāng sǐ bài dài jìn, gù hào wèi shén bīng. qiāng rén wèi jì, chuán yǔ zhǒng bèi, wù fù nán xíng. zhì jiàn hé èr nián, qiāng fù dà rù, shí lài bǎn CF48 lián cuī pò zhī. qián chē qí jiāng jūn féng gǔn, nán zhēng wǔ líng, suī shòu dān yáng jīng bīng zhī ruì, yì yǐ bǎn CF48 yǐ chéng qí gōng. jìn yì zhōu jùn luàn, tài shǒu lǐ yóng, yì yǐ bǎn CF48 tǎo ér píng zhī. zhōng gōng rú cǐ, běn wú ě xīn. zhǎng lì xiāng tíng, gèng fù zhì zhòng, pú yì B258 chǔ, guò yú nú lǔ, yì yǒu jià qī mài zi, huò nǎi zhì zì jǐng gē. suī chén yuān zhōu jùn, ér mù shǒu bù wéi tōng lǐ. quē tíng yōu yuǎn, bù néng zì wén. hán yuàn hū tiān, kòu xīn qióng gǔ. chóu kǔ fù yì, kùn lí kù xíng. gù yì luò xiāng jù, yǐ zhì pàn lì. fēi yǒu móu zhǔ jiàn hào, yǐ tú bù guǐ. jīn dàn xuǎn míng néng mù shǒu, zì rán ān jí, bù fán zhēng fá yě." dì cóng qí yán, qiǎn tài shǒu cáo qiān xuān zhào shè zhī, jí jiē xiáng fú. zhì zhōng píng wǔ nián, bā jùn huáng jīn zéi qǐ, bǎn CF48 mán yí yīn cǐ fù pàn, kòu lüè chéng yì, qiǎn xī yuán shàng jūn bié bù sī mǎ zhào jǐn tǎo píng zhī.
至于中兴,郡守常率以征伐。桓帝之世,板CF48数反,太守蜀郡赵温以恩信降服之。灵帝光和二年,巴郡板CF48复叛,寇掠三蜀及汉中诸郡。灵帝遣御史中丞萧瑗督益州兵讨之,连年不能克。帝欲大发兵,乃问益州计吏,考以征讨方略。汉中上计程包对曰:“板CF 48七姓,射杀白虎,立功先世,复为义人。 其人勇猛,善于兵战。昔永初中,羌入汉川,郡县破坏,得板CF48救之,羌死败殆尽,故号为神兵。羌人畏忌,传语种辈,勿复南行。至建和二年,羌复大入,实赖板CF48连摧破之。前车骑将军冯绲,南征武陵,虽受丹阳精兵之锐,亦倚板CF48以成其功。近益州郡乱,太守李颙,亦以板CF48讨而平之。忠功如此,本无恶心。长吏乡亭,更赋至重,仆役B258楚,过于奴虏,亦有嫁妻卖子,或乃至自刭割。虽陈冤州郡,而牧守不为通理。阙庭悠远,不能自闻。含怨呼天,叩心穷谷。愁苦赋役,困罹酷刑。故邑落相聚,以致叛戾。非有谋主僭号,以图不轨。今但选明能牧守,自然安集,不烦征伐也。”帝从其言,遣太守曹谦宣诏赦之,即皆降服。至中平五年,巴郡黄巾贼起,板CF48蛮夷因此复叛,寇掠城邑,遣西园上军别部司马赵瑾讨平之。
xī nán yí zhě, zài shǔ jùn jiǎo wài. yǒu yè láng guó, dōng jiē jiāo zhǐ, xī yǒu diān guó, běi yǒu qióng dōu guó, gè lì jūn zhǎng. qí rén jiē chuí jié zuǒ rèn, yì jù ér jū, néng gēng tián. qí wài yòu yǒu guī kūn míng zhū luò, xī jí tóng shī, dōng běi zhì yè yú, dì fāng shù qiān lǐ. wú jūn zhǎng, biàn fā, suí chù qiān xǐ wú cháng. zì E967 dōng běi yǒu zuó dōu guó, dōng běi yǒu rǎn B15F guó, huò tǔ zhù, huò suí chù qiān xǐ. zì rǎn B15F dōng běi yǒu bái mǎ guó, dī zhǒng shì yě. cǐ sān guó yì yǒu jūn zhǎng.
西南夷者,在蜀郡徼外。有夜郎国,东接交阯,西有滇国,北有邛都国,各立君长。其人皆椎结左衽,邑聚而居,能耕田。其外又有巂、昆明诸落,西极同师,东北至叶榆,地方数千里。无君长,辫发,随畜迁徙无常。自E967东北有莋都国,东北有冉B15F国,或土著,或随畜迁徙。自冉B15F东北有白马国,氐种是也。此三国亦有君长。
yè láng zhě, chū yǒu nǚ zǐ huàn yú DD33 shuǐ, yǒu sān jié dà zhú liú rù zú jiān, wén qí zhōng yǒu hào shēng, pōu zhú shì zhī, dé yī nán ér, guī ér yǎng zhī. jí zhǎng, yǒu cái wǔ, zì lì wèi yè láng hóu, yǐ zhú wèi xìng. wǔ dì yuán dǐng liù nián, píng nán yí, wèi zāng kē jùn, yè láng hóu yíng jiàng, tiān zǐ cì qí wáng yìn shòu. hòu suì shā zhī. yí liáo xián yǐ zhú wáng fēi xuè qì suǒ shēng, shén zhòng zhī, qiú wèi lì hòu. zāng kē tài shǒu wú bà yǐ wén, tiān zǐ nǎi fēng qí sān zi wèi hóu. sǐ, pèi shí qí fù. jīn yè láng xiàn yǒu zhú wáng sān láng shén shì yě.
夜郎者,初有女子浣于DD33水,有三节大竹流入足间,闻其中有号声,剖竹视之,得一男兒,归而养之。及长,有才武,自立为夜郎侯,以竹为姓。武帝元鼎六年,平南夷,为牂柯郡,夜郎侯迎降,天子赐其王印绶。后遂杀之。夷獠咸以竹王非血气所生,甚重之,求为立后。牂柯太守吴霸以闻,天子乃封其三子为侯。死,配食其父。今夜郎县有竹王三郎神是也。
chū, chǔ qǐng xiāng wáng shí, qiǎn jiàng zhuāng háo cóng yuán shuǐ fá yè láng, jūn zhì qiě lán, zhuó chuán yú àn ér bù zhàn. jì miè yè láng, yīn liú wáng diān chí. yǐ qiě lán yǒu zhuó chuán zāng kē chù, nǎi gǎi qí míng wéi zāng kē. zāng kē dì duō yǔ lǎo, sú hǎo wū guǐ jìn jì, guǎ chù shēng, yòu wú cán sāng, gù qí jùn zuì pín. jù tīng xiàn yǒu E8E6 láng mù, kě yǐ wéi miàn, bǎi xìng zī zhī. gōng sūn shù shí, dà xìng lóng fù yǐn dǒng shì, yǔ jùn gōng cáo xiè E5DF bǎo jìng wèi hàn, nǎi qiǎn shǐ cóng pān yú jiāng fèng gòng. guāng wǔ jiā zhī, bìng jiā bāo shǎng. huán dì shí, jùn rén yǐn zhēn zì yǐ shēng yú huāng yì, bù zhī lǐ yì, nǎi cóng rǔ nán xǔ shèn yīng fèng shòu jīng shū tú wěi, xué chéng, huán xiāng lǐ jiào shòu, yú shì nán yù shǐ yǒu xué yān. zhēn guān zhì jīng zhōu cì shǐ.
初,楚顷襄王时,遣将庄豪从沅水伐夜郎,军至且兰,椓船于岸而步战。既灭夜郎,因留王滇池。以且兰有椓船牂柯处,乃改其名为牂柯。牂柯地多雨潦,俗好巫鬼禁忌,寡畜生,又无蚕桑,故其郡最贫。句町县有E8E6桹木,可以为面,百姓资之。公孙述时,大姓龙、傅、尹、董氏,与郡功曹谢E5DF保境为汉,乃遣使从番禺江奉贡。光武嘉之,并加褒赏。桓帝时,郡人尹珍自以生于荒裔,不知礼义,乃从汝南许慎、应奉受经书图纬,学成,还乡里教授,于是南域始有学焉。珍官至荆州刺史。
diān wáng zhě, zhuāng B452 zhī hòu yě. yuán fēng èr nián, wǔ dì píng zhī, yǐ qí dì wèi yì zhōu jùn, gē zāng kē yuè guī gè shù xiàn pèi zhī. hòu shù nián, fù bìng kūn míng dì, jiē yǐ shǔ zhī cǐ jùn. yǒu chí, zhōu huí èr bǎi yú lǐ, shuǐ yuán shēn guǎng, ér mò gèng qiǎn xiá, yǒu shì dào liú, gù wèi zhī diān chí. hé tǔ píng chǎng, duō chū yīng wǔ kǒng què, yǒu yán chí tián yú zhī ráo, jīn yín xù chǎn zhī fù. rén sú háo tài. jū guān zhě jiē fù jí lěi shì.
滇王者,庄B452之后也。元封二年,武帝平之,以其地为益州郡,割牂柯、越巂各数县配之。后数年,复并昆明地,皆以属之此郡。有池,周回二百余里,水源深广,而末更浅狭,有似倒流,故谓之滇池。河土平敞,多出鹦鹉、孔雀,有盐池田渔之饶,金银畜产之富。人俗豪忲。居官者皆富及累世。
jí wáng mǎng zhèng luàn, yì zhōu jùn yí dòng cán ruò dòu děng qǐ bīng shā jùn shǒu, yuè guī gū fù yí rén dà móu yì jiē pàn, shā lüè lì rén. mǎng qiǎn níng shǐ jiāng jūn lián dān, fā bā shǔ lì rén jí zhuǎn bīng gǔ zú xǐ shí yú wàn jī zhī. lì shì jī yì, lián nián bù néng kè ér hái. yǐ guǎng hàn wén qí wèi tài shǒu, zào qǐ bēi chí, kāi tōng gài guàn, kěn tián èr qiān yú qǐng. lǜ lì bīng mǎ, xiū zhàng sāi, jiàng jí qún yí, shén dé qí hé. jí gōng sūn shù jù yì tǔ, qí gù shǒu jù xiǎn, shù jū qí qī zǐ, xǔ yǐ fēng hóu, qí suì bù jiàng. wén guāng wǔ jí wèi, nǎi jiān dào qiǎn shǐ zì wén. shǔ píng, zhēng wèi zhèn yuǎn jiāng jūn, fēng chéng yì hóu. yú dào zú, zhào wèi qǐ cí táng, jùn rén lì miào sì zhī.
及王莽政乱,益州郡夷栋蚕、若豆等起兵杀郡守,越巂姑复夷人大牟亦皆叛,杀略吏人。莽遣宁始将军廉丹,发巴蜀吏人及转兵谷卒徙十余万击之。吏士饥疫,连年不能克而还。以广汉文齐为太守,造起陂池,开通溉灌,垦田二千余顷。率厉兵马,修障塞,降集群夷,甚得其和。及公孙述据益土,齐固守拒险,述拘其妻子,许以封侯,齐遂不降。闻光武即位,乃间道遣使自闻。蜀平,征为镇远将军,封成义侯。于道卒,诏为起祠堂,郡人立庙祀之。
jiàn wǔ shí bā nián, yí qú shuài dòng cán yǔ gū fù CF3D yú C437 dòng lián rán diān chí jiàn líng kūn míng zhū zhǒng fǎn pàn, shā zhǎng lì. yì zhōu tài shǒu fán shèng yǔ zhàn ér bài, tuì bǎo zhū tí. shí jiǔ nián, qiǎn wǔ wēi jiāng jūn liú shàng děng fā guǎng hàn qián wéi shǔ jùn rén jí zhū tí yí, hé wàn sān qiān rén jī zhī. shàng jūn suì dù lú shuǐ, rù yì zhōu jiè. qún yí wén dà bīng zhì, jiē qì lěi bēn zǒu, shàng huò qí yíng ruò gǔ chù. èr shí nián, jìn bīng yǔ dòng cán děng lián zhàn shù yuè, jiē pò zhī. míng nián zhēng yuè, zhuī zhì bù wéi, zhǎn dòng cán shuài, fán shǒu lǔ qī qiān yú rén, dé shēng kǒu wǔ qiān qī bǎi rén, mǎ sān qiān pǐ, niú yáng sān wàn yú tóu, zhū yí xī píng.
建武十八年,夷渠帅栋蚕与姑复、CF3D榆、C437栋、连然、滇池、建伶、昆明诸种反叛,杀长吏。益州太守繁胜与战而败,退保朱提。十九年,遣武威将军刘尚等发广汉、犍为、蜀郡人及朱提夷,合万三千人击之。尚军遂度泸水,入益州界。群夷闻大兵至,皆弃垒奔走,尚获其赢弱、谷、畜。二十年,进兵与栋蚕等连战数月,皆破之。明年正月,追至不韦,斩栋蚕帅,凡首虏七千余人,得生口五千七百人,马三千匹,牛羊三万余头,诸夷悉平。
sù zōng yuán hé zhōng, shǔ jùn wáng zhuī wèi tài shǒu, zhèng huà yóu yì. yǒu shén mǎ sì pǐ chū diān chí hé zhōng, gān lù jiàng, bái wū jiàn, shǐ xīng qǐ xué xiào, jiàn qiān qí sú. líng dì xī píng wǔ nián, zhū yí fǎn pàn, zhí tài shǒu yōng zhì. qiǎn yù shǐ zhōng chéng zhū guī tǎo zhī, bù néng kè. cháo yì yǐ wéi jùn zài biān wài, mán yí xǐ pàn, láo shī yuǎn yì, bù rú qì zhī. tài wèi chuán bā jùn lǐ yóng jiàn cè tǎo fá, nǎi bài yóng yì zhōu tài shǒu, yǔ cì shǐ páng zhī fā bǎn CF48 mán jī pò píng zhī. hái, dé yōng zhì. yóng zú hòu, yí rén fù pàn, yǐ guǎng hàn jǐng yì wèi tài shǒu, tǎo dìng zhī. yì chū dào jùn, mǐ hú wàn qián, jiàn yǐ rén ēn, shào nián jiān, mǐ zhì shù shí yún.
肃宗元和中,蜀郡王追为太守,政化尤异。有神马四匹出滇池河中,甘露降,白乌见,始兴起学校,渐迁其俗。灵帝熹平五年,诸夷反叛,执太守雍陟。遣御史中丞朱龟讨之,不能克。朝议以为郡在边外,蛮夷喜叛,劳师远役,不如弃之。太尉椽巴郡李颙建策讨伐,乃拜颙益州太守,与刺史庞芝发板CF48蛮击破平之。还,得雍陟。颙卒后,夷人复叛,以广汉景毅为太守,讨定之。毅初到郡,米斛万钱,渐以仁恩,少年间,米至数十云。
āi láo yí zhě, qí xiān yǒu fù rén míng shā yī, jū yú láo shān. cháng bǔ yú shuǐ zhōng, chù chén mù ruò yǒu gǎn, yīn huái rèn nǚ, shí yuè, chǎn zǐ nán shí rén. fǎn chén mù huà wéi lóng, chū shuǐ shàng. shā yī hū wén lóng yǔ yuē:" ruò wéi wǒ shēng zǐ, jīn xī hé zài?" jiǔ zǐ jiàn lóng jīng zǒu, dú xiǎo zi bù néng qù, bèi lóng ér zuò, lóng yīn shì zhī. qí mǔ niǎo yǔ, wèi bèi wèi jiǔ, wèi zuò wèi lóng, yīn míng zǐ yuē jiǔ lóng. jí hòu zhǎng dà, zhū xiōng yǐ lì lóng néng wéi fù suǒ shì ér xiá, suì gòng tuī yǐ wéi wáng. hòu láo shān xià yǒu yī fū yī fù, fù shēng shí nǚ zǐ, jiǔ lóng xiōng dì jiē jù yǐ wéi qī, hòu jiàn xiāng zī zhǎng. zhǒng rén jiē kè huà qí shēn, xiàng lóng wén, yī jiē zhe wěi. jiǔ lóng sǐ, shì shì xiàng jì. nǎi fēn zhì xiǎo wáng, wǎng wǎng yì jū, sàn zài xī gǔ. jué yù huāng wài, shān chuān zǔ shēn, shēng rén yǐ lái, wèi cháng jiāo tōng zhōng guó.
哀牢夷者,其先有妇人名沙壹,居于牢山。尝捕鱼水中,触沉木若有感,因怀{任女},十月,产子男十人。反沉木化为龙,出水上。沙壹忽闻龙语曰:“若为我生子,今悉何在?”九子见龙惊走,独小子不能去,背龙而坐,龙因舐之。其母鸟语,谓背为九,谓坐为隆,因名子曰九隆。及后长大,诸兄以力隆能为父所舐而黠,遂共推以为王。后牢山下有一夫一妇,复生十女子,九隆兄弟皆聚以为妻,后渐相滋长。种人皆刻画其身,象龙文,衣皆着尾。九隆死,世世相继。乃分置小王,往往邑居,散在溪谷。绝域荒外,山川阻深,生人以来,未尝交通中国。
jiàn wǔ èr shí sān nián, qí wáng xián lì qiǎn bīng chéng B236 chuán, nán xià jiāng hàn, jī fù sāi yí lù C158, lù C158 rén ruò, wèi suǒ qín huò. yú shì zhèn léi jí yǔ, nán fēng piāo qǐ, shuǐ wèi nì liú, fān yǒng èr bǎi yú lǐ, B236 chuán chén mò, āi láo zhī zhòng, nì sǐ shù qiān rén. xián lì fù qiǎn qí liù wáng jiāng wàn rén yǐ gōng lù C158 , lù C158 wáng yǔ zhàn, shā qí liù wáng. āi láo qí lǎo gòng mái liù wáng, yè hǔ fù chū qí shī ér shí zhī, yú zhòng jīng bù yǐn qù. xián lì huáng kǒng, wèi qí qí lǎo yuē:" wǒ cáo rù biān sài, zì gǔ yǒu zhī, jīn gōng lù C158, zhé bèi tiān zhū, zhōng guó qí yǒu shèng dì hū? tiān yòu zhù zhī, hé qí míng yě!" èr shí qī nián, xián lì děng suì lǜ zhǒng rén hù èr qiān qī bǎi qī shí, kǒu wàn qī qiān liù bǎi wǔ shí jiǔ, yì yuè guī tài shǒu zhèng hóng jiàng, qiú nèi shǔ, guāng wǔ fēng xián lì děng wéi jūn zhǎng. zì shì suì lái zhāo gòng.
建武二十三年,其王贤栗遣兵乘B236船,南下江、汉,击附塞夷鹿C158,鹿C158人弱,为所擒获。于是震雷疾雨,南风飘起, 水为逆流, 翻涌二百余里,B236船沉没,哀牢之众,溺死数千人。贤栗复遣其六王将万人以攻鹿C158 , 鹿C158王与战,杀其六王。哀牢耆老共埋六王,夜虎复出其尸而食之,余众惊怖引去。贤栗惶恐,谓其耆老曰:“我曹入边塞,自古有之,今攻鹿C158,辄被天诛,中国其有圣帝乎?天祐助之,何其明也!”二十七年,贤栗等遂率种人户二千七百七十,口万七千六百五十九,诣越巂太守郑鸿降,求内属,光武封贤栗等为君长。自是岁来朝贡。
yǒng píng shí èr nián, āi láo wáng liǔ mào qiǎn zi lǜ zhǒng rén nèi shǔ, qí zhǒng yì wáng zhě qī shí qī rén, hù wǔ wàn yī qiān bā bǎi jiǔ shí, kǒu wǔ shí wǔ wàn sān qiān qī bǎi yī shí yī. xī nán qù luò yáng qī qiān lǐ, xiǎn zōng yǐ qí dì zhì āi láo bó nán èr xiàn, gē yì zhōu jùn xī bù dū wèi suǒ lǐng liù xiàn, hé wéi yǒng chāng jùn. shǐ tōng bó nán shān, dù lán cāng shuǐ. xíng zhě kǔ zhī. gē yuē:" hàn dé guǎng, kāi bù bīn. dù bó nán, yuè lán jīn. dù lán cāng, wèi tā rén."
永平十二年,哀牢王柳貌遣子率种人内属,其种邑王者七十七人,户五万一千八百九十,口五十五万三千七百一十一。西南去洛阳七千里,显宗以其地置哀牢、博南二县,割益州郡西部都尉所领六县,合为永昌郡。始通博南山,度兰仓水。行者苦之。歌曰:“汉德广,开不宾。度博南,越兰津。度兰仓,为它人。”
āi láo rén jiē chuān bí dān ěr, qí qú shuài zì wèi wáng zhě, ěr jiē xià jiān sān cùn, shù rén zé zhì jiān ér yǐ. tǔ dì wò měi, yí wǔ gǔ cán sāng. zhī rǎn cǎi wén xiù, jì B453 bó dié, lán gàn xì bù, zhī chéng wén zhāng rú líng jǐn. yǒu wú tóng mù huá, jī yǐ wéi bù, fú guǎng wǔ chǐ, jié bái bù shòu gòu wū. xiān yǐ fù wáng rén, rán hòu fú zhī. qí zhú jié xiāng qù yī zhàng, míng yuē pú zhú. chū tóng tiě qiān xī jīn yín guāng zhū hǔ pò shuǐ jīng liú lí kē chóng bàng zhū kǒng què fěi cuì xī xiàng xīng xīng mò shòu. yún nán xiàn yǒu shén lù liǎng tóu, néng shí dú cǎo.
哀牢人皆穿鼻儋耳,其渠帅自谓王者,耳皆下肩三寸,庶人则至肩而已。土地沃美,宜五谷、蚕桑。知染采文绣,罽B453帛叠,兰干细布,织成文章如绫锦。有梧桐木华,绩以为布,幅广五尺,洁白不受垢污。先以覆亡人,然后服之。其竹节相去一丈,名曰濮竹。出铜、铁、铅、锡、金、银、光珠、虎魄、水精、琉璃、轲虫、蚌珠、孔雀、翡翠、犀、象、猩猩、貊兽。云南县有神鹿两头,能食毒草。
xiān shì, xī bù dū wèi guǎng hàn zhèng chún, wéi zhèng qīng jié, huà xíng yí mò, jūn zhǎng gǎn mù, jiē xiàn tǔ zhēn, sòng dé měi. tiān zǐ jiā zhī. jí yǐ wéi yǒng chāng tài shǒu. chún yǔ āi láo yí rén yuē, yì háo suì shū bù guàn tóu yī èr lǐng, yán yī hú, yǐ wéi cháng fù, yí sú ān zhī. chún zì wèi dū wèi tài shǒu, shí nián zú guān. jiàn chū yuán nián, āi láo wáng lèi láo yǔ shǒu lìng fèn zhēng, suì shā shǒu lìng ér fǎn pàn, gōng guī táng chéng. tài shǒu wáng xún bēn CF3D yú. āi láo sān qiān yú rén gōng bó nán, fán shāo mín shě. sù zōng mù fā yuè guī yì zhōu yǒng chāng yí hàn jiǔ qiān rén tǎo zhī. míng nián chūn, xié lóng xiàn kūn míng yí lǔ chéng děng yìng mù, lǜ zhǒng rén yǔ zhū jùn bīng jī lèi láo yú bó nán, dà pò zhǎn zhī. chuán shǒu luò yáng, cì lǔ chéng bó wàn pǐ, fēng wèi pò lǔ bàng yì hóu.
先是,西部都尉广汉郑纯,为政清洁,化行夷貊,君长感慕,皆献土珍,颂德美。天子嘉之。即以为永昌太守。纯与哀牢夷人约,邑豪岁输布贯头衣二领,盐一斛,以为常赋,夷俗安之。纯自为都尉、太守,十年卒官。建初元年,哀牢王类牢与守令忿争,遂杀守令而反叛,攻巂唐城。太守王寻奔CF3D榆。哀牢三千余人攻博南,燔烧民舍。肃宗募发越巂、益州、永昌夷汉九千人讨之。明年春,邪龙县昆明夷卤承等应募,率种人与诸郡兵击类牢于博南,大破斩之。传首洛阳,赐卤承帛万匹,封为破虏傍邑侯。
yǒng yuán liù nián, jùn jiǎo wài dūn rěn yǐ wáng mò yán mù, qiǎn shǐ yì xiàn xī niú dà xiàng. jiǔ nián, jiǎo wài mán jí dǎn guó wáng yōng yóu diào qiǎn chóng yì fèng guó zhēn bǎo, hé dì cì jīn yìn zǐ shòu, xiǎo jūn zhǎng jiē jiā yìn shòu qián bó.
永元六年,郡徼外敦忍乙王莫延慕,遣使译献犀牛、大象。九年,徼外蛮及掸国王雍由调遣重译奉国珍宝,和帝赐金印紫绶,小君长皆加印绶、钱帛。
yǒng chū yuán nián, jiǎo wài jiāo jiǎo zhǒng yí lù lèi děng sān qiān yú kǒu jǔ zhǒng nèi fù, xiàn xiàng yá shuǐ niú fēng niú. yǒng níng yuán nián, dǎn guó wáng yōng yóu diào fù qiǎn shǐ zhě yì quē cháo hè, xiàn lè jí huàn rén, néng biàn huà tǔ huǒ, zì zhī jiě, yì niú mǎ tóu. yòu shàn tiào wán, shù nǎi zhì qiān. zì yán wǒ hǎi xī rén. hǎi xī jí dà qín yě, dǎn guó xī nán tōng dà qín. míng nián yuán huì, ān dì zuò yuè yú tíng, fēng yōng yóu diào wèi hàn dà dū wèi, cì yìn shòu jīn yín cǎi zēng gè yǒu chà yě.
永初元年,徼外焦侥种夷陆类等三千余口举种内附,献象牙、水牛、封牛。永宁元年,掸国王雍由调复遣使者诣阙朝贺,献乐及幻人,能变化吐火,自支解,易牛马头。又善跳丸,数乃至千。自言我海西人。海西即大秦也,掸国西南通大秦。明年元会,安帝作乐于庭,封雍由调为汉大都尉,赐印绶、金银、彩缯各有差也。
qióng dōu yí zhě, wǔ dì suǒ kāi, yǐ wéi qióng dōu xiàn. wú jǐ ér dì xiàn wèi wū zé, yīn míng wéi qióng chí, nán rén yǐ wéi qióng hé. hòu fù fǎn pàn. yuán dǐng liù nián, hàn bīng zì yuè guī shuǐ fá zhī, yǐ wéi yuè guī jùn. qí tǔ dì píng yuán, yǒu dào tián. qīng líng xiàn yú tóng shān yǒu bì jī jīn mǎ, guāng jǐng shí shí chū jiàn. sú duō yóu dàng ér xǐ ōu gē, lüè yǔ zāng kē xiāng lèi. háo shuài fàng zòng, nán de zhì yù.
邛都夷者,武帝所开,以为邛都县。无几而地陷为污泽,因名为邛池,南人以为邛河。后复反叛。元鼎六年,汉兵自越巂水伐之,以为越巂郡。其土地平原,有稻田。青蛉县禺同山有碧鸡金马,光景时时出见。俗多游荡而喜讴歌,略与牂柯相类。豪帅放纵,难得制御。
wáng mǎng shí, jùn shǒu méi gēn diào qióng rén zhǎng guì, yǐ wéi jūn hòu. gēng shǐ èr nián, zhǎng guì lǜ zhǒng rén gōng shā méi gēn, zì lì wèi qióng gǔ wáng. lǐng tài shǒu shì. yòu jiàng yú gōng sūn shù. shù bài, guāng wǔ fēng zhǎng guì wèi qióng gǔ wáng. jiàn wǔ shí sì nián, zhǎng guì qiǎn shǐ shàng sān nián jì, tiān zǐ jí shòu yuè guī tài shǒu yìn shòu. shí jiǔ nián, wǔ wēi jiāng jūn liú shàng jī yì zhōu yí, lù yóu yuè guī. zhǎng guì wén zhī, yí shàng jì dìng nán biān, wēi fǎ bì xíng, jǐ bù dé zì fàng zòng, jí jù bīng qǐ yíng tái, zhāo hū zhū jūn zhǎng, duō niàng dú jiǔ, yù xiān yǐ láo jūn, yīn xí jī shàng. shàng zhī qí móu, jí fēn bīng xiān jù qióng dōu, suì yǎn zhǎng guì zhū zhī, xǐ qí jiā shǔ yú chéng dū.
王莽时,郡守枚根调邛人长贵,以为军候。更始二年,长贵率种人攻杀枚根,自立为邛穀王。领太守事。又降于公孙述。述败,光武封长贵为邛穀王。建武十四年,长贵遣使上三年计,天子即授越巂太守印绶。十九年,武威将军刘尚击益州夷,路由越巂。长贵闻之,疑尚既定南边,威法必行,己不得自放纵,即聚兵起营台,招呼诸君长,多酿毒酒,欲先以劳军,因袭击尚。尚知其谋,即分兵先据邛都,遂掩长贵诛之,徙其家属于成都。
yǒng píng yuán nián, gū fù yí fù pàn, yì zhōu cì shǐ fā bīng tǎo pò zhī, zhǎn qí qú shuài, chuán shǒu jīng shī. hòu tài shǒu bā jùn zhāng xī, zhèng huà qīng píng, dé yí rén hé. zài jùn shí qī nián, zú, yí rén ài mù, rú sàng fù mǔ. sū qí sǒu èr bǎi yú rén, jī niú yáng sòng sàng, zhì xī běn xiàn ān hàn, qǐ fén jì sì. zhào shū jiā měi, wèi lì cí táng.
永平元年,姑复夷复叛,益州刺史发兵讨破之,斩其渠帅,传首京师。后太守巴郡张翕,政化清平,得夷人和。在郡十七年,卒,夷人爱慕,如丧父母。苏祈叟二百余人,赍牛、羊送丧,至翕本县安汉,起坟祭祀。诏书嘉美,为立祠堂。
ān dì yuán chū sān nián, jùn jiǎo wài yí dà yáng děng bā zhǒng, hù sān wàn yī qiān, kǒu shí liù wàn qī qiān liù bǎi èr shí, mù yì nèi shǔ. shí jùn xiàn fù liǎn fán shù, wǔ nián, juǎn yí dà niú zhǒng fēng lí děng fǎn pàn, shā suì jiǔ lìng. míng nián, yǒng chāng yì zhōu jí shǔ jùn yí jiē pàn yīng zhī, zhòng suì shí yú wàn, pò huài èr shí yú xiàn, shā zhǎng lì, fán shāo yì guō, piāo lüè bǎi xìng, hái gǔ wěi jī, qiān lǐ wú rén. zhào yì zhōu cì shǐ zhāng qiáo xuǎn kān néng cóng shì tǎo zhī. qiáo nǎi qiǎn cóng shì yáng sǒng jiāng bīng zhì CF3D yú jī zhī, zéi shèng wèi gǎn jìn, xiān yǐ zhào shū gào shì sān jùn, mì zhēng qiú wǔ shì, zhòng qí gòu shǎng. nǎi jìn jūn yǔ fēng lí děng zhàn, dà pò zhī, zhǎn shǒu sān wàn yú jí, huò shēng kǒu qiān wǔ bǎi rén, zī cái sì qiān yú wàn, xī yǐ shǎng jūn shì. fēng lí děng huáng bù, zhǎn qí tóng móu qú shuài, yì sǒng qǐ xiáng, sǒng hòu jiā wèi nà. qí yú sān shí liù zhǒng jiē lái jiàng fù. sǒng yīn zòu zhǎng lì jiān huá qīn fàn mán yí zhě jiǔ shí rén, jiē jiǎn sǐ. zhōu zhōng lùn gōng wèi jí shàng, huì sǒng bìng chuàng zú, zhāng qiáo shēn tòng xī zhī, nǎi kè shí lè míng, tú huà qí xiàng. tiān zǐ yǐ zhāng xī yǒu yí ài, nǎi bài qí zi tuān wèi tài shǒu. yí rén huān xǐ, fèng yíng dào lù. yuē:" láng jūn yí mào lèi wǒ fǔ jūn." hòu tuān pō shī qí xīn, yǒu yù pàn zhě, zhū yí qí lǎo xiāng xiǎo yǔ yuē:" dāng wèi xiān fǔ jūn gù." suì yǐ dé ān. hòu shùn huán jiān, guǎng hàn féng hào wèi tài shǒu, zhèng huà yóu duō yì jī yún.
安帝元初三年,郡徼外夷大羊等八种,户三万一千,口十六万七千六百二十,慕义内属。时郡县赋敛烦数,五年,卷夷大牛种封离等反畔,杀遂久令。明年,永昌、益州及蜀郡夷皆叛应之,众遂十余万,破坏二十余县,杀长吏,燔烧邑郭,剽略百姓,骸骨委积,千里无人。诏益州刺史张乔选堪能从事讨之。乔乃遣从事杨竦将兵至CF3D榆击之,贼盛未敢进,先以诏书告示三郡,密征求武士,重其购赏。乃进军与封离等战,大破之,斩首三万余级,获生口千五百人,资财四千余万,悉以赏军士。封离等惶怖,斩其同谋渠帅,诣竦乞降,竦厚加慰纳。其余三十六种皆来降附。竦因奏长吏奸猾、侵犯蛮夷者九十人,皆减死。州中论功未及上,会竦病创卒,张乔深痛惜之,乃刻石勒铭,图画其像。天子以张翕有遗爱,乃拜其子湍为太守。夷人欢喜,奉迎道路。曰:“郎君仪貌类我府君。”后湍颇失其心,有欲叛者,诸夷耆老相晓语曰:“当为先府君故。”遂以得安。后顺、桓间,广汉冯颢为太守,政化尤多异迹云。
C657 dōu yí zhě, wǔ dì suǒ kāi, yǐ wéi C657 dōu xiàn. qí rén jiē bèi fā zuǒ rèn, yán yǔ duō hǎo pì lèi, jū chǔ lüè yǔ wèn shān yí tóng. tǔ chū cháng nián shén yào, xiān rén shān tú suǒ jū yān. yuán dǐng liù nián, yǐ wéi shěn lí jùn. zhì yāo hàn sì nián, bìng shǔ wèi xī bù, zhì liǎng dū wèi: yī jū máo niú, zhǔ jiǎo wài yí yī jū qīng yī, zhǔ hàn rén.
C657都夷者,武帝所开,以为C657都县。其人皆被发左衽,言语多好譬类,居处略与汶山夷同。土出长年神药,仙人山图所居焉。元鼎六年,以为沈黎郡。至夭汉四年,并蜀为西部,置两都尉:一居旄牛,主徼外夷;一居青衣,主汉人。
yǒng píng zhōng, yì zhōu cì shǐ liáng guó zhū fǔ, hǎo lì gōng míng, kāng kǎi yǒu dà lüè. zài zhōu shù suì, xuān shì hàn dé, wēi huái yuǎn yí. zì wèn shān yǐ xī, qián shì suǒ bù zhì, zhēng shuò suǒ wèi jiā. bái láng pán mù táng CC31 děng bǎi yú guó, hù bǎi sān shí yú wàn, kǒu liù bǎi wàn yǐ shàng, jǔ zhǒng fèng gòng, zhǒng wèi chén pú. fǔ shàng shū yuē:" chén wén shī yún:' bǐ cú zhě qí, yǒu yí zhī xíng.' chuán yuē:' qí dào suī pì, ér rén bù yuǎn.' shī rén sòng yǒng, yǐ wéi fú yàn. jīn bái láng wáng táng CC31 děng mù huà guī yì, zuò shī sān zhāng. lù jīng qióng lái dà shān líng gāo bǎn, qiào wēi jùn xiǎn, bǎi bèi qí dào. qiǎng fù lǎo yòu, ruò guī cí mǔ. yuǎn yí zhī yǔ, cí yì nán zhèng. cǎo mù yì zhǒng, niǎo shòu shū lèi. yǒu qián wéi jùn yuàn tián gōng yǔ zhī xí xiá, pō xiǎo qí yán, chén zhé lìng xùn qí fēng sú, yì qí cí yǔ. jīn qiǎn cóng shì shǐ lǐ líng yǔ gōng hù sòng yì quē, bìng shàng qí lè shī. xī zài shèng dì, wǔ sì yí zhī lè jīn zhī suǒ shàng, shù bèi qí yī." dì jiā zhī, shì xià shǐ guān, lù qí gē yān.
永平中,益州刺史梁国朱辅,好立功名,慷慨有大略。在州数岁,宣示汉德,威怀远夷。自汶山以西,前世所不至,正朔所未加。白狼、槃木、唐CC31等百余国,户百三十余万,口六百万以上,举种奉贡,种为臣仆。辅上疏曰:“臣闻《诗》云:‘彼徂者岐,有夷之行。’传曰:‘岐道虽僻,而人不远。’诗人诵咏,以为符验。今白狼王唐CC31等慕化归义,作诗三章。路经邛来大山零高坂,峭危峻险,百倍岐道。襁负老幼,若归慈母。远夷之语,辞意难正。草木异种,鸟兽殊类。有犍为郡掾田恭与之习狎,颇晓其言,臣辄令讯其风俗,译其辞语。今遣从事史李陵与恭护送诣阙,并上其乐诗。昔在圣帝,舞四夷之乐;今之所上,庶备其一。”帝嘉之,事下史官,录其歌焉。
yuǎn yí lè dé gē shī yuē:
《远夷乐德歌诗》曰:
dà hàn shì zhì, dī guān kuí gòu. yǔ tiān hé yì. wèi mào yú zāo. lì yì píng duān, wǎng yì liú pí. bù cóng wǒ lái. páng mò zhī liú. wén fēng xiàng huà, zhēng yī suí lǚ. suǒ jiàn qí yì. zhī táng sāng ài. duō cì zēng bù, xié pí sī shén sī fǔ. gān měi jiǔ shí. tuī tán pū yuǎn. chāng lè ròu fēi, tà jù sū biàn. qū shēn xī bèi. jú hòu réng lí. mán yí pín báo, lóu ràng lóng dòng. wú suǒ bào sì. mò zhī dù yóu. yuàn zhǔ cháng shòu, yáng luò sēng lín. zǐ sūn chāng chì. mò zhì jiǎo cún.
大汉是治,堤官隗构。与天合意。魏冒逾糟。吏译平端,罔驿刘脾。不从我来。旁莫支留。闻风向化,征衣随旅。所见奇异。知唐桑艾。多赐缯布,邪毘纟甚纟甫。甘美酒食。推潭仆远。昌乐肉飞,拓拒苏便。屈申悉备。局后仍离。蛮夷贫薄,偻让龙洞。无所报嗣。莫支度由。愿主长寿,阳雒僧鳞。子孙昌炽。莫稚角存。
yuǎn yí mù dé gē shī yuē:
《远夷慕德歌诗》曰:
mán yí suǒ chǔ, lóu ràng pí ní. rì rù zhī bù. qiě jiāo líng wù. mù yì xiàng huà, shéng dòng suí lǚ. guī rì chū zhǔ. lù dàn jiǎn luò. shèng dé shēn ēn, shèng dé dù nuò. yú rén fù hòu. wèi jūn dù xǐ. dōng duō shuāng xuě, zōng xié liú fān. xià duō hé yǔ. C657 xié xún luó. hán wēn shí shì, miǎo xún hù lí. bù rén duō yǒu. jūn bǔ xié tuī. shè wēi lì xiǎn, pì wēi guī xiǎn. bù yuǎn wàn lǐ. mò shòu wàn liǔ. qù sú guī dé, shù dié fù dé. xīn guī cí mǔ. réng lù zī mō.
蛮夷所处,偻让皮尼。日入之部。且交陵悟。慕义向化,绳动随旅。归日出主。路旦拣雒。圣德深恩,圣德渡诺。与人富厚。魏菌度洗。冬多霜雪,综邪流籓。夏多和雨。C657邪寻螺。寒温时适,藐浔沪漓。部人多有。菌补邪推。涉危历险,辟危归险。不远万里。莫受万柳。去俗归德,术叠附德。心归慈母。仍路孳摸。
yuǎn yí huái dé gē yuē:
《远夷怀德歌》曰:
huāng fú zhī wài, huāng fú zhī yí. tǔ dì qiāo què. lí jí lián lián. shí ròu yī pí, zǔ sū xié lí. bú jiàn yán gǔ. mò dàng cū mù. lì yì chuán fēng, wǎng yì chuán wēi. dà hàn ān lè. shì hàn yè jù. xié fù guī rén, zōng yōu lù rén. chù mào xiǎn shǎn. léi zhé xiǎn lóng. gāo shān qí jùn, lún láng cáng chuáng. yuán yá pán shí. fú lù cè lù. mù báo fā jiā, xī luò fú yín. bǎi sù dào luò. lǐ lì zī luò. fù zǐ tóng cì, bǔ C15F jūn pí. huái bào pǐ bó. huái gǎo pǐ lòu. chuán gào zhǒng rén, chuán shì hū chì. zhǎng yuàn chén pú. líng yáng chén pú.
荒服之外,荒服之仪。土地墝埆。犁籍怜怜。食肉衣皮,阻苏邪犁。不见盐谷。莫砀粗沐。吏译传风,罔译传微。大汉安乐。是汉夜拒。携负归仁,踪优路仁。触冒险陕。雷折险龙。高山岐峻,伦狼藏幢。缘崖磻石。扶路侧禄。木薄发家,息落服淫。百宿到洛。理历髭雒。父子同赐,捕C15F菌毘。怀抱匹帛。怀稿匹漏。传告种人,传室呼敕。长愿臣仆。陵阳臣仆。
sù zōng chū, fǔ zuò shì miǎn. shì shí jùn wèi fǔ shě jiē yǒu diāo shì, huà shān shén hǎi líng qí qín yì shòu, yǐ xuàn yào zhī, yí rén yì wèi dàn yān. hé dì yǒng yuán shí èr nián, máo niú jiǎo wài bái láng lóu báo mán yí wáng táng zēng děng, suì lǜ zhǒng rén shí qī wàn kǒu, guī yì nèi shǔ. zhào cì jīn yìn zǐ shòu, xiǎo háo qián bó gè yǒu chà.
肃宗初,辅坐事免。是时郡尉府舍皆有雕饰,画山神海灵、奇禽异兽,以眩耀之,夷人益畏惮焉。和帝永元十二年,旄牛徼外白狼、楼薄蛮夷王唐缯等,遂率种人十七万口,归义内属。诏赐金印紫绶,小豪钱帛各有差。
ān dì yǒng chū yuán nián, shǔ jùn sān xiāng zhǒng yí yǔ jiǎo wài wū yǎn zhǒng bìng bīng sān qiān yú rén fǎn pàn, gōng cán líng chéng, shā zhǎng lì. èr nián, qīng yī dào yí yì zhǎng lìng tián, yǔ jiǎo wài sān zhǒng yí sān shí yī wàn kǒu, jī huáng jīn máo niú BF62, jǔ tǔ nèi shǔ. ān dì zēng lìng tián jué hào wèi fèng tōng yì jūn. yán guāng èr nián chūn, máo niú yí pàn, gōng líng guān, shā zhǎng lì, yì zhōu cì shǐ zhāng qiáo yǔ xī bù dū wèi jī pò zhī. yú shì fēn zhì shǔ jùn shǔ guó dū wèi, lǐng sì xiàn rú tài shǒu. huán dì yǒng shòu èr nián, shǔ jùn yí pàn, shā lüè lì mín. yán xī èr nián, shǔ jùn sān xiāng yí kòu cán líng, shā zhǎng lì. sì nián, qián wéi shǔ guó yí kòu jùn jiè, yì zhōu cì shǐ shān yù jī pò zhī, zhǎn shǒu qiān sì bǎi jí, yú jiē jiě sàn. líng dì shí, yǐ shǔ jùn shǔ guó wèi hàn jiā jùn.
安帝永初元年,蜀郡三襄种夷与徼外污衍种并兵三千余人反叛,攻蚕陵城,杀长吏。二年,青衣道夷邑长令田,与徼外三种夷三十一万口, 赍黄金、 旄牛BF62,举土内属。安帝增令田爵号为奉通邑君。延光二年春,旄牛夷叛,攻零关,杀长吏,益州刺史张乔与西部都尉击破之。于是分置蜀郡属国都尉,领四县如太守。桓帝永寿二年,蜀郡夷叛,杀略吏民。延熹二年,蜀郡三襄夷寇蚕陵,杀长吏。四年,犍为属国夷寇郡界,益州刺史山昱击破之,斩首千四百级,余皆解散。灵帝时,以蜀郡属国为汉嘉郡。
rǎn B15F yí zhě, wǔ dì suǒ kāi, yuán dǐng liù nián, yǐ wéi wèn shān jùn. zhì dì jié sān nián, yí rén yǐ lì jùn fù zhòng, xuān dì nǎi shěng bìng shǔ jùn wèi běi bù dū wèi. qí shān yǒu liù yí qī qiāng jiǔ dī, gè yǒu bù luò. qí wáng hóu pō zhī wén shū, ér fǎ yán zhòng. guì fù rén, dǎng mǔ zú. sǐ zé shāo qí shī. tǔ qì duō hán, zài shèng xià bīng yóu bù shì, gù yí rén dōng zé bì hán, rù shǔ wèi yōng, xià zé wéi shǔ, fǎn qí yì. zhòng jiē yī shān jū zhǐ, lèi shí wèi shì, gāo zhě zhì shí yú zhàng, wèi qióng lóng. yòu tǔ dì gāng lǔ, bù shēng gǔ sù má shū, wéi yǐ mài wèi zī, ér yí xù mù. yǒu máo niú, wú jiǎo, yī míng tóng niú, ròu zhòng qiān jīn, máo kě wèi BF62. chū míng mǎ. yǒu líng yáng, kě liáo dú. yòu yǒu shí yào lù, lù áo yǒu tāi zhě. qí cháng zhōng fèn yì liáo dú jí. yòu yǒu wǔ jiǎo yáng shè xiāng qīng máo lt hé máo gt jī shēng shēng. qí rén néng zuò máo zhān bān jì qīng dùn pí B453 yáng suō zhī shǔ. tè duō zá yào. dì yǒu xián tǔ, zhǔ yǐ wéi yán. B454 yáng niú mǎ, shí zhī jiē féi.
冉B15F夷者,武帝所开,元鼎六年,以为汶山郡。至地节三年,夷人以立郡赋重,宣帝乃省并蜀郡为北部都尉。其山有六夷七羌九氐,各有部落。其王侯颇知文书,而法严重。贵妇人,党母族。死则烧其尸。土气多寒,在盛夏冰犹不释,故夷人冬则避寒,入蜀为佣,夏则违暑,反其邑。众皆依山居止,累石为室,高者至十余丈,为邛笼。又土地刚卤,不生谷粟麻菽,唯以麦为资,而宜畜牧。有旄牛,无角,一名童牛,肉重千斤,毛可为BF62。出名马。有灵羊,可疗毒。又有食药鹿,鹿鏖有胎者。其肠中粪亦疗毒疾。又有五角羊、麝香、轻毛<曷毛>鸡、牲牲。其人能作旄氈、班罽、青顿、毞B453、羊羧之属。特多杂药。地有咸土,煮以为盐。B454羊牛马,食之皆肥。
qí xī yòu yǒu sān hé pán yú lǔ, běi yǒu huáng shí běi dì lú shuǐ hú, qí biǎo nǎi wèi jiǎo wài. líng dì shí, fù fēn shǔ jùn běi bù wèi wèn shān jùn yún.
其西又有三河、槃于虏,北有黄石、北地、卢水胡,其表乃为徼外。灵帝时,复分蜀郡北部为汶山郡云。
bái mǎ dī zhě, wǔ dì yuán dǐng liù nián kāi, fēn guǎng hàn xī bù, hé yǐ wéi wǔ dū. tǔ dì xiǎn zǔ, yǒu má tián, chū míng mǎ niú yáng qī mì. dī rén yǒng gàng dǐ mào, tān huò sǐ lì. jū yú hé chí, yī míng chóu chí, fāng bǎi qǐng, sì miàn dòu jué. shù wèi biān kòu, jùn xiàn tǎo zhī, zé yī gù zì shǒu. yuán fēng sān nián, dī rén fǎn pàn, qiǎn bīng pò zhī, fēn xǐ jiǔ quán jùn. zhāo dì yuán fèng yuán nián, dī rén fù pàn, qiǎn zhí jīn wú mǎ CACA jiàn lóng lt míng yè gt hóu hán zēng dà hóng lú tián guǎng míng, jiāng sān fǔ tài cháng tú tǎo pò zhī.
白马氐者,武帝元鼎六年开,分广汉西部,合以为武都。土地险阻,有麻田,出名马、牛、羊、漆、蜜。氐人勇戆抵冒,贪货死利。居于河池,一名仇池,方百顷,四面斗绝。数为边寇,郡县讨之,则依固自守。元封三年,氐人反叛,遣兵破之,分徙酒泉郡。昭帝元凤元年,氐人复叛,遣执金吾马CACA建、龙<名页>侯韩增、大鸿胪田广明,将三辅、太常徒讨破之。
jí wáng mǎng cuàn luàn, dī rén yì pàn. jiàn wǔ chū, dī rén xī fù lǒng shǔ, jí kuí xiāo miè, qí C7F5 háo nǎi bèi gōng sūn shù jiàng hàn, lǒng xī tài shǒu mǎ yuán shàng fù qí wáng hóu jūn zhǎng, cì yǐ yìn shòu. hòu xiāo zú rén kuí mào fǎn, shā wǔ dū tài shǒu. dī rén dà háo qí zhōng liú wèi zhǒng lèi suǒ jìng xìn, wēi fú zhū háo, yǔ jùn chéng kǒng fèn jī mào, pò zhǎn zhī. hòu yì shí wéi kòu dào, jùn xiàn tǎo pò zhī.
及王莽篡乱,氐人亦叛。建武初,氐人悉附陇蜀,及隗嚣灭,其C7F5豪乃背公孙述降汉,陇西太守马援上复其王侯君长,赐以印绶。后嚣族人隗茂反,杀武都太守。氐人大豪齐钟留为种类所敬信,威服诸豪,与郡丞孔奋击茂,破斩之。后亦时为寇盗,郡县讨破之。
lùn yuē: hàn shì zhēng fá róng dí, yǒu shì biān yuǎn, gài yì yǔ wáng yè ér zhōng shǐ yǐ. zhì yú qīng méi jiāng chuí, sàng shī bài jiàng zhě, bù chū shí suì, zú néng kāi sì yí zhī jìng, kuǎn shū sú zhī fù. ruò nǎi wén yuē zhī suǒ zhān jiàn, fēng shēng zhī suǒ zhōu liú, jǐ jiāng rì suǒ chū rù chù yě. zhe zì shān jīng shuǐ zhì zhě, yì lüè jí yān. suī fú pàn nán cháng, wēi zé shí kuàng, jí qí huà xíng, zé huǎn ěr diāo jiǎo zhī lún, shòu jū niǎo yǔ zhī lèi, mò bù jǔ zhǒng jǐn luò, huí miàn ér qǐng lì, líng hǎi yuè zhàng, lèi yì yǐ nèi shǔ yān. gù qí lù míng zhōng láng xiào wèi zhī shǔ, biān shù dū hù bù shǒu zhī cáo, dòng yǐ shù bǎi wàn jì. ruò nǎi cáng shān yǐn hǎi zhī líng wù, chén shā qī lù zhī wěi bǎo, mò bù chéng biǎo guài lì, diāo bèi gōng wò yān. yòu qí cóng jià huǒ cuì xún qín fēng shòu zhī fù, líng jī yú nèi fǔ yí gē bā wǔ shū yīn yì jié zhī jì, liè chàng yú wài mén. qǐ róu fú zhī dào, bì zú yú sī? rán yì yún zhì yuǎn zhě yǐ. mán yí suī fù zǔ yán gǔ, ér lèi yǒu tǔ jū, lián shè jīng jiāo zhī qū, bù hù bā yōng zhī wài, bù kě liàng jí. rán qí xiōng yǒng jiǎo suàn, báo yú qiāng dí, gù líng bào zhī hài, bù néng shēn yě. xī nán zhī jiǎo, yóu wéi liè yān. gù guān shǒu yǒng chāng, zhào zì yuǎn lí, qǐ tǔ lì rén, zhì jīn chéng dū yān.
论曰:汉氏征伐戎狄,有事边远,盖亦与王业而终始矣。至于倾没疆垂,丧师败将者,不出时岁,卒能开四夷之境,款殊俗之附。若乃文约之所沾渐,风声之所周流,几将日所出入处也。著自山经、水志者,亦略及焉。虽服叛难常,威泽时旷,及其化行,则缓耳雕脚之伦,兽居鸟语之类,莫不举种尽落,回面而请吏,陵海越障,累译以内属焉。故其录名中郎、校尉之署,编数都护、部守之曹,动以数百万计。若乃藏山隐海之灵物,沉沙栖陆之玮宝,莫不呈表怪丽,雕被宫幄焉。又其賨幏火毳、驯禽封兽之赋,軨积于内府;夷歌巴舞、殊音异节之技,列倡于外门。岂柔服之道,必足于斯?然亦云致远者矣。蛮夷虽附阻岩谷,而类有土居,连涉荆、交之区,布护巴、庸之外,不可量极。然其凶勇狡算,薄于羌狄,故陵暴之害,不能深也。西南之徼,尤为劣焉。故关守永昌,肇自远离,启土立人,至今成都焉。
zàn yuē: bǎi mán chǔn jū, rèn bǐ fāng jiǎo. lòu tǐ huì yī, píng shēn zǔ qiào. yì yǒu bié yí, tún bǐ shǔ biǎo. cēn cī jù luò, yū yú qí dào. wǎng huà jì fú, gǎi jīn shū bǎo. bǐ jiàn yǒng chāng, tóng biān yì zhào.
赞曰:百蛮蠢居,仞彼方徼。镂体卉衣,凭深阻峭。亦有别夷,屯彼蜀表。参差聚落,纡余岐道。往化既孚,改襟输宝。俾建永昌,同编亿兆。