zhào jǐng wéi lún jiǎ dān jiāng gōng fǔ
○趙憬 韋倫 賈耽 姜公輔
zhào jǐng, zì tuì wēng, tiān shuǐ lǒng xī rén yě. zǒng zhāng zhōng lì bù shì láng tóng dōng xī tái sān pǐn rén běn zhī céng sūn. zǔ xuān lì zuǒ sī láng zhōng. fù dào xiān, hóng zhōu lù shì cān jūn.
趙憬,字退翁,天水隴西人也。總章中吏部侍郎、同東西台三品仁本之曾孫。 祖諠歷左司郎中。父道先,洪州錄事參軍。
jǐng shǎo hǎo xué, zhì xíng xiū jié, bù qiú wén dá. bǎo yīng zhōng, xuán zōng sù zōng zǐ gōng wèi fù, yǒu sī yì shān líng zhì dù. shí xī fān rù kòu, tiān xià jī jǐn, jǐng yǐ hè yī shàng shū, yí zūn jiǎn zhì, shí rén chēng zhī. hòu lián wèi zhōu cóng shì, shì jiāng xià wèi. lèi qiān jiān chá yù shǐ, suí dié fān fǔ, lì diàn zhōng shì yù shǐ tài zǐ shè rén. jū mǔ yōu, āi huǐ jǐ jué. fú chú, jiàn zhōng chū, zhuó shòu shuǐ bù yuán wài láng. wèi bài, huì hú nán guān chá shǐ lǐ chéng qǐng wèi fù shǐ jiǎn xiào gōng bù láng zhōng, chōng zhí. suì yú, chéng zú, suì zhī liú hòu shì. xún shòu tán zhōu cì shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng hú nán guān chá shǐ, réng cì jīn zǐ. jū èr suì, shòu dài guī jīng shī, hé mén jìng jū, bù yǔ rén jiāo. jiǔ zhī, tè zhào duì yú bié diàn. jǐng duō xué wèn, yǒu cí biàn, fū zòu chēng zhǐ, shàng yuè, bài gěi shì zhōng.
憬少好學,志行修潔,不求聞達。寶應中,玄宗、肅宗梓宮未祔,有司議山陵 制度。時西蕃入寇,天下饑饉,憬以褐衣上疏,宜遵儉制,時人稱之。後連為州從 事,試江夏尉。累遷監察御史,隨牒籓府,歷殿中侍御史、太子舍人。居母憂,哀 毀幾絕。服除,建中初,擢授水部員外郎。未拜,會湖南觀察使李承請為副使、檢 校工部郎中,充職。歲余,承卒,遂知留後事。尋授潭州刺史、兼御史中丞、湖南 觀察使,仍賜金紫。居二歲,受代歸京師,闔門靜居,不與人交。久之,特召對於 別殿。憬多學問,有辭辯,敷奏稱旨,上悅,拜給事中。
zhēn yuán sì nián, huí hé qǐng jié hé qīn. zhào yǐ xián ān gōng zhǔ jiàng huí hé, mìng jiǎn xiào yòu pú shè guān bō chōng shǐ. jǐng yǐ běn guān jiān yù shǐ zhōng chéng wèi fù. qián hòu shǐ huí hé zhě, duō sī jī zēng xù, fān zhōng shì mǎ huí yǐ guī lì. jǐng yī wú suǒ shì, rén tàn měi zhī. shǐ hái, qiān shàng shū zuǒ chéng, gāng xiá shěng wù, qīng qín fèng zhí. dòu cān wèi zǎi xiàng, è qí néng, qǐng chū wèi tóng zhōu cì shǐ, shàng bù cóng.
貞元四年,回紇請結和親。詔以咸安公主降回紇,命檢校右僕射關播充使。憬 以本官兼御史中丞為副。前後使回紇者,多私齎繒絮,蕃中市馬回以規利。憬一無 所市,人嘆美之。使還,遷尚書左丞,綱轄省務,清勤奉職。竇參為宰相,惡其能, 請出為同州刺史,上不從。
bā nián sì yuè, dòu cān bà chù, jǐng yǔ lù zhì bìng bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jǐng shēn yú lǐ dào, cháng yán: wèi zhèng zhī běn, zài yú xuǎn xián néng, wù jié jiǎn, báo fù liǎn, kuān xíng fá. duì yáng zhī jì, bì yǐ cǐ wèi yán, nǎi xiàn shěn guān liù yì yuē:
八年四月,竇參罷黜,憬與陸贄並拜中書侍郎、同中書門下平章事。憬深於理 道,常言:「為政之本,在於選賢能,務節儉,薄賦斂,寬刑罰。」對揚之際,必 以此為言,乃獻《審官六議》曰:
chén miù dēng zǎi fǔ, sì nián yú zī, gōng chéng dé yīn, wèi cháng bù yǐ qiú xián wèi qiè. zhì yú yán jiàn, zhí zài yú chén, suī dāng dài tiān zhī gōng, qiě fá zhī rén zhī jiàn jiàn jī suì yuè, fù yú shèng míng, wú bǔ wáng yóu, yǒu fáng xián lù. kuàng duō jí yàng, jiān lǜ què yí, qǐng fèng biǎo zhāng, bèi chén gān gé. bì xià yǐ chén xìng zhuō zhí, shēn bìng kě jīn, bù qì càn wēi, shàng jiā wěi rèn. zì cǐ sī shěng, bào xiào yóu nán, mò fù yáo shùn zhī xīn, kōng huái shī sù zhī jù. fú wéi bì xià fǎ xiàng yīng qī, shèng shén guǎng yùn, yún xíng yǔ shī, jiē fā zì rán, xùn gào diǎn mó, xī jīng ruì lǎn. chén suǒ yǐ bù gǎn yuán yǐn gǔ xī, shàng fán tiān cōng, qiě yǐ yòng rén zhī yào, yuàn shēn bǐ jiàn. fù niàn jī sǎng dān bì, yǎng duì chén yán, jiǎn nè yì qióng, jù shù nán biàn, lǐ xiáng zé chén dú pō shén, yán lüè zé lì hài wèi xuān. ruò mò yǐ qiú róng, gǒu ér qiè wèi, zòng tiān dì zhī rén xìng miǎn, ér zhōng wài zhī zé hé táo! fēi bì xià yòng chén zhī yì yě. qí suǒ yù yán zhě, jiē bì xià shèng lǜ zhī nèi. chén yǐ dǐng dài ēn zào, bù zhī suǒ wèi, shēn bèi fēng dú, jiàn jué chén gù, shì yǐ qín qín kěn kěn, qiè yú yú chéng yě.
臣謬登宰府,四年於茲,恭承德音,未嘗不以求賢為切。至於延薦,職在愚臣, 雖當代天之工,且乏知人之鑑;漸積歲月,負於聖明,無補王猷,有妨賢路。況多 疾恙,兼慮闕遺,頃奉表章,備陳肝膈。陛下以臣性拙直,身病可矜,不棄孱微, 尚加委任。自此思省,報效尤難,莫副堯、舜之心,空懷屍素之懼。伏惟陛下法象 應期,聖神廣運,雲行雨施,皆發自然,訓誥典謨,悉經睿覽。臣所以不敢援引古 昔,上煩天聰,且以用人之要,願伸鄙見。復念稽顙丹陛,仰對宸嚴,謇訥易窮, 遽數難辯,理詳則塵瀆頗甚,言略則利害未宣。若默以求容,苟而竊位,縱天地之 仁倖免,而中外之責何逃!非陛下用臣之意也。其所欲言者,皆陛下聖慮之內。臣 以頂戴恩造,不知所為,身被風毒,漸覺沉痼,是以勤勤懇懇,切於愚誠也。
chén wén zhēn guān kāi yuán zhī jì, zǎi fǔ lùn shì, huò duō shàng shū, suǒ jì huò jǐn qíng lǐ. jīn chén zhuó qián dài zhī sǔn yì, tǐ dāng shí zhī tōng biàn, jǐn xiàn shěn guān liù yì, fú wéi xián yàn shí cì shěng lǎn.
臣聞貞觀、開元之際,宰輔論事,或多上書,所冀獲盡情理。今臣酌前代之損 益,體當時之通變,謹獻《審官六議》,伏惟閒宴時賜省覽。
qí dà zhǐ, yì xiāng, zé yuē: yí bó cǎi zhòng xián, yòng wèi fǔ bì. jīn zhōng wài zhī qí xián zhě, fú yuàn bì xià yòng zhī, shí qí néng zhě rèn zhī, qiú qí quán cái, kǒng bù kě dé.
其大指,議相,則曰:「宜博採眾賢,用為輔弼。今中外知其賢者,伏願陛下 用之,識其能者任之,求其全材,恐不可得。」
yì jìn yòng shù guān, zé yuē: yì tóng zhī lùn, shì fēi nán biàn. yóu kǎo kè nán yú shí xiào, hǎo è zá yú zhòng shēng, suǒ yǐ fǎng zhī mí duō, dé zhī mí shǎo. xuǎn shì gǔ jīn wèi nán, bá shí dé wǔ, xián yú yóu bàn. bì xià wèi chén yuē: hé bì wǔ yě? shí dé èr sān sī kě yǐ! shèng zhǔ sī xián zhì shì, ér zǎi chén bù néng jìn zhī, chén zhī zuì yě. jìn xián zài yú guǎng rèn yòng, míng diàn zuì, jǔ dà jié, qì qí xiǎo xiá, suí qí suǒ néng, shì zhī yǐ shì, yòng rén zhī dà gāng yě.
議進用庶官,則曰:「異同之論,是非難辨。由考課難於實效,好惡雜於眾聲, 所以訪之彌多,得之彌少。選士古今為難,拔十得五,賢愚猶半。陛下謂臣曰: 『何必五也?十得二三斯可矣!』聖主思賢至是,而宰臣不能進之,臣之罪也。進 賢在於廣任用,明殿最,舉大節,棄其小瑕,隨其所能,試之以事,用人之大綱也。」
yì jīng zhū sī què guān, zé yuē: dāng jīn yào guān duō què, xián guān shí wú yī èr. wén wǔ rèn yòng, zī xù dì qiān, yào guān běn yǐ cái xíng, xián guān duō yóu ēn zé. cháo tíng huò jiāng rèn, duō nǐ yào guān zé rén shǎo què duō, xián guān zé rén duō què shǎo míng dāng xuǎn bá zhě zhuǎn shǎo, zài yōu róng zhě zhuǎn duō, yí bǔ què yuán, wù yù cái yòng. dà shà yǒng gù, shì dòng liáng cuī jué zhī quán yě shèng cháo zhì lǐ, yì shù guān qún lì zhī néng yě.
議京諸司闕官,則曰:「當今要官多闕,閒官十無一二。文武任用,資序遞遷, 要官本以材行,閒官多由恩澤。朝廷或將任,多擬要官則人少闕多,閒官則人多闕 少;明當選拔者轉少,在優容者轉多,宜補闕員,務育材用。大廈永固,是棟樑榱 桷之全也;聖朝致理,亦庶官群吏之能也。」
yì zhōng wài kǎo kè guān, zé yuē: hàn yǐ shù yì zhǎng lì, wèi zhī bì zhèng. qí yǒu néng lǐ zhě, zhé zēng zhì cì jīn, huò bā jiǔ nián shí yú nián, nǎi rù wèi jiǔ qīng, huò qiān sān fǔ. gōng jī mào yì, suì zhì chéng xiàng, qí jiān bù gé shù guān. jīn bì xià nèi xuǎn shù liáo, wài wěi zhōu fǔ, kè jī gāo zhě, bù cì chāo shēng, zhì lǐ zhī fǎ, wú yú yú cǐ. chén yú yǐ wèi chù zhì qiě lì nián xiàn, ruò suǒ jū yào zhòng, wèi dāng qiān yí, jiù jiā jué zhì. qí yú jìn tuì, lìng zhī bāo biǎn zhī bì yīng, chí sù zhī yǒu cháng. rú kè jī zài zhōng, nián kǎo jí xiàn, yǔ zhī píng zhuǎn. zhōng wài dié chù, lì shì qí néng, shǐ wú gǒu qiě zhī xīn, yòu wú zhì yān zhī lǜ.
議中外考課官,則曰:「漢以數易長吏,謂之弊政。其有能理者,輒增秩賜金, 或八九年、十餘年,乃入為九卿,或遷三輔。功績茂異,遂至丞相,其間不隔數官。 今陛下內選庶僚,外委州府,課績高者,不次超升,致理之法,無逾於此。臣愚以 為黜陟且立年限,若所居要重,未當遷移,就加爵秩。其餘進退,令知褒貶之必應, 遲速之有常。如課績在中,年考及限,與之平轉。中外迭處,歷試其能,使無苟且 之心,又無滯淹之慮。」
yì jǔ yí zhì, zé yuē: guān sī jì guǎng, bì wěi zǎi fǔ yǐ jǔ zhī zǎi fǔ bù néng biàn zhī, yòu xún yú shù guān shù guān bù néng biàn zhī, yòu fǎng yú zhòng rén. zhòng shēng xiāo rán, hù yǒu zāng pǐ, shí rén jǔ zhī wèi xìn, yī rén huǐ zhī kě yí, dài zhì yú jīn, zī bì wèi gǎi. qí suǒ yǐ rán zhě, fēi jǐn wèi ài zēng yě, kǔ yú bù shěn shí ér chéng shēng yán zhī. dà fán cháng rén zhī xīn, yǐ chēng rén zhī shàn wèi qīng, yǐ gōng rén zhī guò wèi zhí, gǒu yǒu chú shòu, duō shēng héng yì. yóu shì zǎi chén měi jiāng jiàn yòng, yì zì zhòng nán, rì wǎng yuè lái, wèi fù shèng yì. yí xū cǎi tīng shí lùn, yǐ suǒ jǔ duō zhě xiān yòng, bì fēi dà gù, jiē bù qì zhī.
議舉遺滯,則曰:「官司既廣,必委宰輔以舉之;宰輔不能遍知,又詢於庶官; 庶官不能遍知,又訪於眾人。眾聲囂然,互有臧否,十人舉之未信,一人毀之可疑, 迨至於今,茲弊未改。其所以然者,非盡為愛憎也,苦於不審實而承聲言之。大凡 常人之心,以稱人之善為清,以攻人之過為直,苟有除授,多生橫議。由是宰臣每 將薦用,亦自重難,日往月來,未副聖意。宜須采聽時論,以所舉多者先用,必非 大故,皆不棄之。」
yì zhuó yòng zhū shǐ fǔ liáo shǔ, zé yuē: zhū shǐ pì lì, gè zì jīng qiú, wù yú dé rén, jiāng zhòng fǔ wàng. jì jīng shì xiào, néng fǒu kě zhī, zhuó qí xián néng, zhì zhī cháo liè. huò yuē wài shǐ xū cái, gù bù kě duó. chén zhī bì bù rán yě. shǔ zhě shǐ fǔ bīn jiè, měi yǒu dēng cháo, běn shǐ shū yǐ wèi róng, zì xǐ zhī rén, qiě míng gōng xuǎn. dà fán cái néng zhī shì, míng wèi wèi dá, duō zài fāng zhèn. rì yuè zài shàng, shuí bù zhī zhī, sī dēng què tíng, rú wàng xiāo hàn, yí xū bó cǎi, wú yí jiǔ zhì. shàng yōu zhào dá zhī.
議擢用諸使府僚屬,則曰:「諸使辟吏,各自精求,務於得人,將重府望。既 經試效,能否可知,擢其賢能,置之朝列。或曰外使須才,固不可奪。臣知必不然 也。屬者使府賓介,每有登朝,本使殊以為榮,自喜知人,且明公選。大凡才能之 士,名位未達,多在方鎮。日月在上,誰不知之,思登闕庭,如望霄漢,宜須博採, 無宜久滯。」上優詔答之。
shí lì bù shì láng dù huáng shang wèi zhōng guì chán zèn jí tā guò fàn, yù shǐ zhōng chéng mù zàn jīng zhào shǎo yǐn wéi wǔ wàn nián xiàn lìng lǐ xuān zhǎng ān lìng lú yún, jiē wèi péi yán líng gòu xiàn, jiāng jiā chì zhú. jǐng bǎo hù jiù jiě zhī, gù duō cóng qīng biǎn.
時吏部侍郎杜黃裳為中貴讒譖及他過犯,御史中丞穆贊、京兆少尹韋武、萬年 縣令李宣、長安令盧雲,皆為裴延齡構陷,將加斥逐。憬保護救解之,故多從輕貶。
chū, jǐng lián chá hú nán, líng hú huán cuī jǐng bìng wèi xún shǔ cì shǐ. huán cháng lì zhōng shū shè rén lǐ bù shì láng, jǐng jiǔ zài cháo liè, suǒ wèi huò kuī fǎ lìng, jǐng měi yǐ zhèng dào zhì zhī. huán jǐng mì qiǎn rén shù jǐng zuì zhuàng, huǐ zhī yú cháo. jí jǐng wèi xiāng, bá jǐng zì dà lǐ qīng wèi shàng shū yòu chéng, huán xiān biǎn guān wèi bié jià, yòu zhuó wèi jí zhōu cì shǐ, shí rén duō zhī.
初,憬廉察湖南,令狐峘、崔儆並為巡屬刺史。峘嘗歷中書舍人、禮部侍郎, 儆久在朝列,所為或虧法令,憬每以正道制之。峘、儆密遣人數憬罪狀,毀之於朝。 及憬為相,拔儆自大理卿為尚書右丞,峘先貶官為別駕,又擢為吉州刺史,時人多 之。
jǐng yǔ lù zhì tóng zhī zhèng shì. zhì shì jiǔ zài jìn tíng, tè chéng ēn gù, yǐ guó zhèng wèi jǐ rèn, cái zhōu suì, zhuǎn jǐng wèi mén xià shì láng. jǐng yóu shì shēn xián zhī, shù yǐ mù jí qǐng gào, bù shèn dāng zhèng shì, yīn shì bù xiāng xié. péi yán líng jiān zhà zì suī, mǎn cháo cè mù. jǐng chū yǔ zhì yuē yú shàng qián lùn zhī, jí yán yīng zòu duì, zhì jí yán yán líng jiān xié kuáng dàn zhī zhuàng, bù kě rèn yòng. dé zōng bù yuè, xíng yú yán sè. jǐng mò rán wú yán, yóu shì bà zhì píng zhāng shì, ér jǐng dāng guó yǐ.
憬與陸贄同知政事。贄恃久在禁庭,特承恩顧,以國政為己任,才周歲,轉憬 為門下侍郎。憬由是深銜之,數以目疾請告,不甚當政事,因是不相協。裴延齡奸 詐恣睢,滿朝側目。憬初與贄約於上前論之,及延英奏對,贄極言延齡奸邪誑誕之 狀,不可任用。德宗不悅,形於顏色。憬默然無言,由是罷贄平章事,而憬當國矣。
shí zǎi xiàng jiǎ dān lú mài yǔ jǐng sān rén. shí èr nián chūn zhēng yuè, dān mài jiē yǒu jiǎ, gù jǐng dú duì yú yán yīng. shàng wèn yuē: jìn rì qǐ jū zhù jì hé shì? jǐng duì yuē: gǔ zhě zuǒ shǐ jì yán, rén jūn dòng zhǐ, yǒu shí yán suí jí jì lù, qǐ jū zhù shì yě. guó cháo yǒng huī zhōng, qǐ jū wéi dé duì zhàng chéng zhǐ, zhàng xià hòu móu yì jiē bù dé wén, qí jì zhù wéi biān zhì chì, gèng wú tā shì. suǒ yǐ zhǎng shòu zhōng yáo shú zhī zhèng shì, yǐ wèi qīn chéng dé yīn mó xùn, ruò bù xuān zhǐ, zǎi xiàng shǐ guān wú yǐ dé shū. shú qǐng zǎi xiàng yī rén jì lù suǒ lùn jūn guó zhèng shì, wèi zhī shí zhèng jì, měi yuè sòng shǐ guǎn. jì ér shí zhèng jì yòu fèi. shàng yuē: jūn jǔ bì shū, yì cún quàn jiè. jì cháng yǒu shí zhèng jì, zǎi chén yí yī gù shì wèi zhī. wú hé, jǐng zú, shí zhèng jì yì bù xíng.
時宰相賈耽、盧邁與憬三人。十二年春正月,耽、邁皆有假,故憬獨對於延英。 上問曰:「近日起居註記何事?」憬對曰:「古者左史記言,人君動止,有實言隨 即記錄,起居注是也。國朝永徽中,起居唯得對仗承旨,仗下後謀議皆不得聞,其 記注唯編制敕,更無他事。所以長壽中姚璹知政事,以為親承德音謨訓,若不宣旨, 宰相、史官無以得書。璹請宰相一人記錄所論軍國政事,謂之時政記,每月送史館。 既而時政記又廢。」上曰:「君舉必書,義存勸誡。既嘗有時政記,宰臣宜依故事 為之。」無何,憬卒,時政記亦不行。
jǐng tè chéng ēn gù, xìng qīng jiǎn, suī wèi zǎi fǔ, jū dì pú shǐ, lèi pín shì dài fū zhī jiā, suǒ de fèng rù, xiān zhì sī miào, ér jìng bù lì dì shě tián chǎn.
憬特承恩顧,性清儉,雖為宰輔,居第僕使,類貧士大夫之家,所得俸入,先 置私廟,而竟不立第舍田產。
qí nián bā yuè, yù bào jí, xìn sù ér zú, shí nián liù shí yī. zi yuán liàng jìn jǐng yí biǎo cǎo yuē: chén dāo hé shèng cí, qiè chén tái dǐng, nián xù pō jiǔ, jī yòng wú wén, fù chéng zhī bài yǐ zhāng, fù sù zhī jiù é jí. ér tiān yǔ zhī jí, fú guò shēng zāi, zì jīn rì mǎo shí yǐ lái, shāo jiā kùn zhòng, zhēn jiǔ bù jí, yào ěr xī shī. yǎn rán yóu hún, zhōng dāng jiù mù, míng míng cán chuǎn, qǐ rěn cí tiān! hào hū tì líng, cè xī xīn duàn, fǎn fēng jié cǎo, shì bào shēn ēn, suī sǐ yóu shēng, qǐ gū sù yuàn. wú rèn gǎn ēn, wū yàn tòng hèn zhī zhì. dé zōng yóu dào xī zhī, fèi cháo sān rì, cè zèng tài zi tài fù, fù bó wǔ bǎi duān mǐ sù sì bǎi shí, lìng hóng lú qīng wáng quán chōng cè diào shǐ.
其年八月,遇暴疾,信宿而卒,時年六十一。子元亮進憬遺表草曰:「臣叨荷 聖慈,竊塵台鼎,年序頗久,績用無聞,負乘之敗已彰,覆餗之咎俄及。而天與之 疾,福過生災,自今日卯時以來,稍加困重,針灸不及,藥餌奚施。奄然遊魂,終 當就木,冥冥殘喘,豈忍辭天!號呼涕零,側息心斷,反風結草,誓報深恩,雖死 猶生,豈孤素願。無任感恩,嗚咽痛恨之至。」德宗尤悼惜之,廢朝三日,冊贈太 子太傅,賻帛五百端、米粟四百石,令鴻臚卿王權充冊吊使。
yuán liàng guān zhì zuǒ sī láng zhōng shì yù shǐ zhī zá shì zú. cì zǐ quán liàng, guān zhì shì yù shǐ guì guǎn fáng yù pàn guān. yuán liàng xiōng xuān liàng dì chéng liàng, jiē yǐ mén yìn shòu guān.
元亮官至左司郎中、侍御史知雜事卒。次子全亮,官至侍御史、桂管防禦判官。 元亮兄宣亮、弟承亮,皆以門廕授官。
wéi lún, kāi yuán tiān bǎo zhōng shuò fāng jié dù shǐ guāng chéng zhī zǐ. shǎo yǐ yìn lèi shòu lán tián xiàn wèi. yǐ lì shì qín kè, yáng guó zhōng shǔ wèi zhù qián nèi zuò shǐ pàn guān. guó zhōng shì quán chǒng, yòu yāo míng chēng, duō zhēng zhū zhōu xiàn nóng rén lìng zhù qián. nóng fū jì fēi běn shǎi gōng jiàng, bèi suǒ yóu yì lìng jiù yì, duō zāo chuí fá, rén bù liáo shēng. lún bái guó zhōng yuē: zhù qián xū dé běn shǎi rén, jīn yì bǎi xìng nóng rén wèi zhī, yóu fèi lì wú gōng, rén qiě xìng bàng. qǐng hòu xuán shì gū jià, mù gōng xiǎo zhě wèi zhī. yóu shì yì shǐ jiǎn shǎo, ér yì zhù qián zhī shù. tiān bǎo mò, gōng nèi tǔ mù zhī gōng wú xū rì, nèi zuò rén lì yīn yuán wèi jiān, lún nǎi gōng qīn yuè shì, shěng fèi jiǎn bèi. gǎi dà lǐ píng shì.
韋倫,開元、天寶中朔方節度使光乘之子。少以廕累授藍田縣尉。以吏事勤恪, 楊國忠署為鑄錢內作使判官。國忠恃權寵,又邀名稱,多征諸州縣農人令鑄錢。農 夫既非本色工匠,被所由抑令就役,多遭箠罰,人不聊生。倫白國忠曰:「鑄錢須 得本色人,今抑百姓農人為之,尤費力無功,人且興謗。請厚懸市估價,募工曉者 為之。」由是役使減少,而益鑄錢之數。天寶末,宮內土木之功無虛日,內作人吏 因緣為奸,倫乃躬親閱視,省費減倍。改大理評事。
huì ān lù shān fǎn, chē jià xìng shǔ, bài lún jiān chá yù shǐ jiàn nán jié dù xíng jūn sī mǎ, jiān chōng zhì dùn shǐ pàn guān, xún gǎi tún tián yuán wài jiān shì yù shǐ. shí nèi guān jìn jūn xiāng cì dào shǔ, suǒ zài qīn bào, hào wèi nán lǐ lún qīng jiǎn, lǜ shēn yǐ huà zhī, shǔ chuān xián lài qí lǐ. jìng zāo zhōng guān huǐ zèn, biǎn héng zhōu sī hù. shǔ dōng dōu hé nán bìng xiàn zéi, cáo yùn lù jué, dù zhī shǐ dì wǔ qí jiàn lún yǒu lǐ néng, bài shāng zhōu cì shǐ, chōng jīng xiāng děng dào zū yōng shǐ. huì xiāng zhōu bì jiāng kāng chǔ yuán zhāng jiā yán jù zhòng wèi pàn, xiōng dǎng wàn yú rén, zì chēng dōng chǔ yì wáng. xiāng zhōu cì shǐ wáng zhèng qì chéng dùn zǒu. jiā yán yòu nán xí pò jiāng líng, hàn miǎn kuì yùn zǔ jué, cháo tíng gàn shí. lún nǎi diào fā bīng jiǎ zhù dèng zhōu jiè, xiōng dǎng yǒu lái jiàng zhě, bì hòu jiā jiē dài. shù rì hòu, chǔ yuán zhòng pō dài, lún jìn jūn jī zhī. shēng qín chǔ yuán yǐ xiàn, yú zhòng xī zǒu sàn, shōu zū yōng qián wù jǐn èr bǎi wàn guàn, bìng bù shī zhuì. jīng xiāng èr zhōu píng. zhào chú cuī guāng yuǎn wèi xiāng zhōu jié dù shǐ, zhēng lún wèi wèi wèi qīng. xún rì, yòu yǐ běn guān jiān níng zhōu cì shǐ zhāo tǎo chù zhì děng shǐ, xún yòu jiān lǒng zhōu cì shǐ.
會安祿山反,車駕幸蜀,拜倫監察御史、劍南節度行軍司馬,兼充置頓使判官, 尋改屯田員外、兼侍御史。時內官禁軍相次到蜀,所在侵暴,號為難理;倫清儉, 率身以化之,蜀川咸賴其理。竟遭中官毀譖,貶衡州司戶。屬東都、河南並陷賊, 漕運路絕,度支使第五琦薦倫有理能,拜商州刺史,充荊襄等道租庸使。會襄州裨 將康楚元、張嘉延聚眾為叛,凶黨萬餘人,自稱東楚義王。襄州刺史王政棄城遁走。 嘉延又南襲破江陵,漢、沔饋運阻絕,朝廷旰食。倫乃調發兵甲駐鄧州界,凶黨有 來降者,必厚加接待。數日後,楚元眾頗怠,倫進軍擊之。生擒楚元以獻,餘眾悉 走散,收租庸錢物僅二百萬貫,並不失墜。荊、襄二州平。詔除崔光遠為襄州節度 使,征倫為衛尉卿。旬日,又以本官兼寧州刺史、招討處置等使,尋又兼隴州刺史。
qián yuán sān nián, xiāng zhōu dà jiāng zhāng jǐn shā jié dù shǐ shǐ huì zuò luàn, nǎi yǐ lún wèi xiāng zhōu cì shǐ jiān yù shǐ dài fū shān nán dōng dào xiāng dèng děng shí zhōu jié dù shǐ. shí lǐ fǔ guó bǐng quán yòng shì, jié jiāng chú bài, jiē chū qí mén. lún jì wèi cháo tíng gōng yòng, yòu bù sī yè fǔ guó. lún shòu mìng wèi xíng, gǎi qín zhōu cì shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng běn zhōu fáng yù shǐ. shí tǔ bō dǎng xiàng suì suì rù kòu, biān jiāng bèn mìng bù xiá. lún zhì qín zhōu, lǚ yǔ lǔ zhàn. bīng guǎ wú yuán, pín zhì bài nǜ, lián biǎn bā zhōu zhǎng shǐ sī zhōu wù chuān xiàn wèi.
乾元三年,襄州大將張瑾殺節度使史翽作亂,乃以倫為襄州刺史、兼御史大夫、 山南東道襄鄧等十州節度使。時李輔國秉權用事,節將除拜,皆出其門。倫既為朝 廷公用,又不私謁輔國。倫受命未行,改秦州刺史、兼御史中丞、本州防禦使。時 吐蕃、党項歲歲入寇,邊將奔命不暇。倫至秦州,屢與虜戰。兵寡無援,頻致敗衄, 連貶巴州長史、思州務川縣尉。
dài zōng jí wèi, qǐ wèi zhōng zhōu cì shǐ, lì tái ráo èr zhōu. yǐ zhōng guān lǚ tài yī yú lǐng nán jiǎo zhào mù bīng wèi luàn, nǎi yǐ lún wèi sháo zhōu cì shǐ jiān yù shǐ zhōng chéng sháo lián liǔ sān zhōu dōu tuán liàn shǐ. jìng zāo tài yī yòng lù fǎn jiān, biǎn xìn zhōu sī mǎ qián zhōu sī hù suí zhōu sī hù suí zhōu sī mǎ. yù shè, lǚ yù yú hóng zhōu shí shù nián.
代宗即位,起為忠州刺史,歷台、饒二州。以中官呂太一於嶺南矯詔募兵為亂, 乃以倫為韶州刺史、兼御史中丞、韶連柳三州都團練使。竟遭太一用賂反間,貶信 州司馬、虔州司戶、隋州司戶、隨州司馬。遇赦,旅寓於洪州十數年。
dé zōng jí wèi, xuǎn kān shǐ jué yù zhě, zhēng lún bài tài cháng shǎo qīng jiān yù shǐ zhōng chéng, chí jié chōng tōng hé tǔ bō shǐ. lún zhì fān zhōng, chū xuān yù huáng ēn, cì shù guó wēi dé yuǎn zhèn, fān rén dà yuè, zàn pǔ rù xiàn fāng wù. shǐ hái, qiān tài cháng qīng jiān yù shǐ dài fū, jiā yín qīng guāng lù dài fū. zài rù tǔ bō, fèng shǐ chēng zhǐ, xī fān jìng fú. cháo tíng dé shī, shù shàng shū yán zhī. yòu wèi zǎi xiàng lú qǐ suǒ è, gǎi tài zǐ shǎo bǎo, lěi jiā kāi fǔ yí tóng sān sī. jīng shī zhī luàn, jià xìng fèng tiān. jí lú qǐ bái zhì zhēn zhào zàn děng biǎn guān, guān bō bà xiāng wèi xíng bù shàng shū, lún yú cháo táng wū yàn ér yán yuē: zǎi xiàng bù néng bì xié qǐ wò, shǐ tiān xià yī zhì yú cǐ. réng wèi shàng shū, tiān xià hé yóu zhì lǐ? wén zhě jìng dàn zhī. cóng jià liáng zhōu, hái jīng, yòu yù zhuó yòng lú qǐ wèi ráo zhōu cì shǐ. lún yòu shàng biǎo qiè yán bù kě, shēn wèi zhōng zhèng zhī shì suǒ chēng tàn. yǐ nián yú qī shí, biǎo qǐng xiū guān, gǎi tài zǐ shǎo shī zhì shì, fēng yǐng guó gōng. shí lǐ chǔ lín yǐ pū shè jiān wèi wèi qīng, lǐ zhōng chéng yǐ shàng shū jiān shào fǔ jiān, lún shàng yán yuē: chǔ lín xiōng nì, zhōng chéng fān róng chǒu lèi, bù hé cè liè qīng bān. yòu biǎo qǐng zhì yì cāng yǐ fáng shuǐ hàn, zé xián liáng rèn zhī zuǒ yòu. yòu yán tǔ bō bì wú xìn yuē, zhuān xū fáng bèi, bù kě qīng yì. shàng měi shàn yù zhī.
德宗即位,選堪使絕域者,征倫拜太常少卿、兼御史中丞,持節充通和吐蕃使。 倫至蕃中,初宣諭皇恩,次述國威德遠振,蕃人大悅,贊普入獻方物。使還,遷太 常卿、兼御史大夫,加銀青光祿大夫。再入吐蕃,奉使稱旨,西蕃敬服。朝廷得失, 數上疏言之。又為宰相盧杞所惡,改太子少保,累加開府儀同三司。涇師之亂,駕 幸奉天。及盧杞、白志貞、趙贊等貶官,關播罷相為刑部尚書,倫於朝堂嗚咽而言 曰:「宰相不能弼諧啟沃,使天下一至於此。仍為尚書,天下何由致理?」聞者敬 憚之。從駕梁州,還京,又欲擢用盧杞為饒州刺史。倫又上表切言不可,深為忠正 之士所稱嘆。以年逾七十,表請休官,改太子少師致仕,封郢國公。時李楚琳以仆 射兼衛尉卿,李忠誠以尚書兼少府監,倫上言曰:「楚琳凶逆,忠誠蕃戎醜類,不 合廁列清班。」又表請置義倉以防水旱,擇賢良任之左右。又言吐蕃必無信約,專 須防備,不可輕易。上每善遇之。
lún jū jiā xiào yǒu, fǔ dì zhí yǐ cí ài chēng. zhēn yuán shí sì nián shí èr yuè zú, shí nián bā shí sān, zèng yáng zhōu dōu dū.
倫居家孝友,撫弟侄以慈愛稱。貞元十四年十二月卒,時年八十三,贈揚州都 督。
jiǎ dān, zì dūn shī, cāng zhōu nán pí rén. yǐ liǎng jīng dēng dì, diào shòu bèi zhōu lín qīng xiàn wèi. shàng shū lùn shí zhèng, shòu jiàng zhōu zhèng píng wèi. cóng shì hé dōng, jiǎn xiào shàn bù yuán wài láng tài yuán shǎo yǐn běi dōu fù liú shǒu. yòu jiǎn xiào lǐ bù láng zhōng jié dù fù shǐ, gǎi fén zhōu cì shǐ. zài jùn qī nián, zhèng jī mào yì. rù wèi hóng lú qīng, shí zuǒ yòu wēi yuǎn yíng lì hóng lú, dān réng lǐng qí shǐ. dà lì shí sì nián shí yī yuè, jiǎn xiào zuǒ sàn qí cháng shì jiān liáng zhōu cì shǐ yù shǐ dà fū shān nán xī dào jié dù shǐ.
賈耽,字敦詩,滄州南皮人。以兩經登第,調授貝州臨清縣尉。上疏論時政, 授絳州正平尉。從事河東,檢校膳部員外郎、太原少尹、北都副留守。又檢校禮部 郎中、節度副使,改汾州刺史。在郡七年,政績茂異。入為鴻臚卿,時左右威遠營 隸鴻臚,耽仍領其使。大曆十四年十一月,檢校左散騎常侍、兼梁州刺史、御史大 夫、山南西道節度使。
jiàn zhōng sān nián shí yī yuè, jiǎn xiào gōng bù shàng shū jiān yù shǐ dài fū shān nán dōng dào jié dù shǐ. dé zōng yí xìng liáng zhōu. xìng yuán yuán nián èr yuè, dān shǐ xíng jūn sī mǎ fán zé zòu shì yú xíng zài, zé jì fù mìng, fāng dà yàn zhū jiāng, yǒu jí dié zhì, yán zé dài dān wèi jié dù shǐ, ér zhào dān wèi gōng bù shàng shū. dān dé dié nèi huái zhōng, yàn yǐn bù gǎi róng. jí sàn, zhào fán zé, yǐ zhào shòu zhī yuē: zhào yǐ xíng jūn wèi jié dù shǐ, dān jīn jí shàng lù. yīn gào jiāng lì shǐ yè zé. yá jiāng zhāng xiàn fǔ yuē: tiān zǐ xún xìng shān nán, shàng shū shǐ xíng jūn fèng biǎo qǐ jū, ér xíng jūn gǎn zì tú jié yuè, qián duó shàng shū tǔ dì, cǐ kě wèi shì rén bù zhōng. jūn zhōng jiē bù fú, qǐng shā fán zé. dān yuē: gōng shì hé yán yú! tiān zǐ yǒu mìng, jí wèi jié dù shǐ yǐ. dān jīn fù xíng zài, biàn yǔ gōng xié xíng. jí rì lí zhèn, yǐ xiàn fǔ zì suí, jūn zhōng nǎi ān. xún yǐ běn guān wèi dōng dōu liú shǒu dōng jī rǔ nán fáng yù shǐ.
建中三年十一月,檢校工部尚書、兼御史大夫、山南東道節度使。德宗移幸梁 州。興元元年二月,耽使行軍司馬樊澤奏事於行在,澤既復命,方大宴諸將,有急 牒至,言澤代耽為節度使,而召耽為工部尚書。耽得牒內懷中,宴飲不改容。及散, 召樊澤,以詔授之曰:「詔以行軍為節度使,耽今即上路。」因告將吏使謁澤。牙 將張獻甫曰:「天子巡幸山南,尚書使行軍奉表起居,而行軍敢自圖節鉞,潛奪尚 書土地,此可謂事人不忠。軍中皆不伏,請殺樊澤。」耽曰:「公是何言歟!天子 有命,即為節度使矣。耽今赴行在,便與公偕行。」即日離鎮,以獻甫自隨,軍中 乃安。尋以本官為東都留守、東畿汝南防禦使。
zhēn yuán èr nián, gǎi jiǎn xiào yòu pú shè jiān huá zhōu cì shǐ yì chéng jūn jié dù shǐ. shì shí zī qīng jié dù shǐ lǐ nà suī qù wěi wáng hào, wài fèng cháo zhǐ, ér xīn cháng xù bìng tūn zhī móu. nà bīng shì shù qiān rén zì xíng yíng guī, lù yóu huá zhōu, dà jiāng qǐng chéng wài guǎn zhī. dān yuē: yǔ rén lín dào, nài hé yě chù qí bīng? mìng guǎn zhī chéng nèi, zī qīng jiāng shì jiē xīn fú zhī. dān shàn shè hǎo liè, měi chū tián bù guò bǎi qí, wǎng wǎng liè yú lǐ nà zhī jìng. nà wén zhī, dà xǐ, xīn wèi qí dù liàng, bù gǎn yì tú. jiǔ nián, zhēng wèi yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
貞元二年,改檢校右僕射、兼滑州刺史、義成軍節度使。是時淄青節度使李納 雖去偽王號,外奉朝旨,而心常蓄併吞之謀。納兵士數千人自行營歸,路由滑州, 大將請城外館之。耽曰:「與人鄰道,奈何野處其兵?」命館之城內,淄青將士皆 心服之。耽善射好獵,每出畋不過百騎,往往獵於李納之境。納聞之,大喜,心畏 其度量,不敢異圖。九年,征為右僕射、同中書門下平章事。
dān hǎo dì lǐ xué, fán sì yí zhī shǐ jí shǐ sì yí hái zhě, bì yǔ zhī cóng róng, xùn qí shān chuān tǔ dì zhī zhōng shǐ. shì yǐ jiǔ zhōu zhī yí xiǎn, bǎi mán zhī tǔ sú, qū fēn zhǐ huà, bèi jiū yuán liú. zì tǔ bō xiàn lǒng yòu jī nián, guó jiā shǒu yú nèi dì, jiù shí zhèn shù, bù kě fù zhī. dān nǎi huà lǒng yòu shān nán tú, jiān huáng hé jīng jiè yuǎn jìn, jù qí shuō wèi shū shí juǎn, biǎo xiàn yuē:
耽好地理學,凡四夷之使及使四夷還者,必與之從容,訊其山川土地之終始。 是以九州之夷險,百蠻之土俗,區分指畫,備究源流。自吐蕃陷隴右積年,國家守 於內地,舊時鎮戍,不可復知。耽乃畫隴右、山南圖,兼黃河經界遠近,聚其說為 書十卷,表獻曰:
chén wén chǔ zuǒ shǐ yǐ xiāng néng dú jiǔ qiū, jìn sī kōng péi xiù chuàng wèi liù tǐ jiǔ qiū nǎi chéng fù zhī gǔ jīng, liù tǐ zé wèi tú zhī xīn yì. chén suī yú mèi, sù cháng shī fàn, lèi méng bá zhuó, suì tiǎn tái sī. suī lì jiàn zhí rèn, chéng duō kuàng què, ér lǜ tǔ shān chuān, bù wàng wù mèi. qí dà tú wài báo sì hǎi, nèi bié jiǔ zhōu, bì jí jīng xiáng, nǎi kě mó xiě, jiàn gèng zuǎn jí, xù jì bì gōng. rán ér lǒng yòu yī yú, jiǔ lún fān kòu, zhí fāng shī qí tú jì, jìng tǔ nán yǐ qū fēn. zhé kòu kè xū wēi, cǎi duō yú yì, huà guān zhōng lǒng yòu jí shān nán jiǔ zhōu děng tú yī zhóu. fú yǐ táo huáng jiù xū, lián jiē jiān mù gān liáng yòu dì, kòng dài shuò chuí. qí lù zhī zhēn hòu jiāo tōng, jūn zhèn zhī bèi yù chōng yào, mò bù jiàng yì jiù shí, yī xī xiàng zhēn. rú shèng ēn qiǎn jiāng hù biān, xīn shū shòu lǜ, zé líng qìng zhī shè xiǎn zài mù, yuán huì zhī fēng lüè kě zhī. zhū zhōu zhū jūn, xū lùn lǐ shù rén é zhū shān zhū shuǐ, xū yán shǒu wěi yuán liú. tú shàng bù kě bèi shū, píng jù bì zī jì zhù, jǐn zhuàn bié lù liù juǎn. yòu huáng hé wèi sì dú zhī zōng, xī róng nǎi qún qiāng zhī shuài, chén bìng yán xún shǐ dié, jiǎn qì fú cí, qìng suǒ wén zhī, biān wèi sì juǎn, tōng lù dōu chéng shí juǎn. wén yì bǐ pǔ, fú zēng cán sǒng.
臣聞楚左史倚相能讀《九丘》,晉司空裴秀創為六體;《九丘》乃成賦之古經, 六體則為圖之新意。臣雖愚昧,夙嘗師範,累蒙拔擢,遂忝台司。雖歷踐職任,誠 多曠闕,而率土山川,不忘寤寐。其大圖外薄四海,內別九州,必藉精詳,乃可摹 寫,見更纘集,續冀畢功。然而隴右一隅,久淪蕃寇,職方失其圖記,境土難以區 分。輒扣課虛微,采掇輿議,畫《關中隴右及山南九州等圖》一軸。伏以洮、湟舊 墟,連接監牧;甘、涼右地,控帶朔陲。岐路之偵候交通,軍鎮之備御衝要,莫不 匠意就實,依稀像真。如聖恩遣將護邊,新書授律,則靈、慶之設險在目,原、會 之封略可知。諸州諸軍,須論里數人額;諸山諸水,須言首尾源流。圖上不可備書, 憑據必資記注,謹撰《別錄》六卷。又黃河為四瀆之宗,西戎乃群羌之帥,臣並研 尋史牒,翦棄浮詞,罄所聞知,編為四卷,通錄都成十卷。文義鄙朴,伏增慚悚。
dé zōng lǎn zhī chēng shàn, cì jiù mǎ yī pǐ yín cǎi bǎi pǐ yín píng pán gè yī.
德宗覽之稱善,賜廄馬一匹、銀采百匹、銀瓶盤各一。
zhì shí qī nián, yòu zhuàn chéng hǎi nèi huá yí tú jí gǔ jīn jùn guó xiàn dào sì yí shù sì shí juǎn, biǎo xiàn zhī, yuē:
至十七年,又撰成《海內華夷圖》及《古今郡國縣道四夷述》四十卷,表獻之, 曰:
chén wén dì yǐ bó hòu zài wù, wàn guó qí bù hǎi yǐ wěi shū huán wài, bǎi mán xiù cuò. zhōng xià zé wǔ fú jiǔ zhōu, shū sú zé qī róng liù dí, pǔ tiān zhī xià, mò fēi wáng chén. xī wú qiū chū shī, dōng míng bù nài gān yīng fèng shǐ, xī dǐ tiáo zhī yǎn cài nǎi dà zé wú yá, jì bīn zé xuán dù zuò xiǎn. huò dào lǐ huí yuǎn, huò míng hào gǎi yí, gǔ lái tōng rú, hǎn biàn xiáng jiū. chén ruò guàn zhī suì, hǎo wén fāng yán, shì shì zhī chén, zhù yì dì lǐ, jiū guān yán kǎo, chuí sān shí nián. jué yù zhī bǐ lín, yì fān zhī xí sú, tī shān xiàn chēn zhī lù, chéng bó lái cháo zhī rén, xián jiū jìng qí yuán liú, fǎng qiú qí jū chù. huán huì zhī xíng jiǎ, róng mò zhī yí lǎo, mò bù tīng qí yán ér duō qí yào. lǘ yán zhī suǒ yǔ, fēng yáo zhī xiǎo shuō, yì shōu qí shì ér shān qí wěi.
臣聞地以博厚載物,萬國棋布;海以委輸環外,百蠻繡錯。中夏則五服、九州, 殊俗則七戎、六狄,普天之下,莫非王臣。昔毋丘出師,東銘不耐;甘英奉使,西 抵條支;奄蔡乃大澤無涯,罽賓則懸度作險。或道理回遠,或名號改移,古來通儒, 罕遍詳究。臣弱冠之歲,好聞方言,筮仕之辰,注意地理,究觀研考,垂三十年。 絕域之比鄰,異蕃之習俗,梯山獻琛之路,乘舶來朝之人,咸究竟其源流,訪求其 居處。闤闠之行賈,戎貊之遺老,莫不聽其言而掇其要。閭閻之瑣語,風謠之小說, 亦收其是而芟其偽。
rán yīn zhōu yǐ jiàng, fēng lüè yì míng, chéng lì shù zhě bā jiā, hún qū yǔ zhě wǔ xìng, shēng jiào suǒ jí, wéi táng wèi dà. qín huáng bà hóu zhì shǒu, zhǎng chéng qǐ yú lín táo xiào wǔ què dì kāi biān, zhàng sāi xiàn yú jī lù dōng hàn zé āi láo qǐng lì xī jìn zé bì lí jié zhé suí shì liè sì jùn yú bēi hé hǎi xī, chuàng sān zhōu yú fú nán jiāng běi, liáo yáng shī lǜ, yīn ér qì zhī. gāo zǔ shén yáo huáng dì dàn yīng tiān mìng, yǎn yǒu sì fāng. tài zōng jì míng zhòng xī, róu yuǎn néng ěr, yú dà qì tōng dào, běi zhì xiān é, yú gǔ lì gàn zhì xuán què zhōu. gāo zōng sì shǒu pī jī, kè guǎng qián liè, qiǎn dān chē jī zhào, xī yuè cōng shān, yú bō cì sī lì jí líng fǔ. zhōng zōng fù pèi tiān zhī yè, bù shī jiù wù. ruì zōng hán xiān tiān zhī liàng, wéi xīn yǒng tú. xuán zōng yǐ dà xiào qīng nèi, yǐ wú wèi lǐ wài, dà yuān jì lù, suì chōng nèi jiù, yǔ èr shī zhī qióng bīng dú wǔ, qǐ tóng nián zāi! sù zōng sǎo píng fēn kūn, rùn zé shēng rén. dài zōng chǎn chú cán niè, yí lún yōu xù.
然殷、周以降,封略益明,承歷數者八家,渾區宇者五姓,聲教所及,惟唐為 大。秦皇罷侯置守,長城起於臨洮;孝武卻地開邊,障塞限於雞鹿;東漢則哀牢請 吏;西晉則裨離結轍;隋室列四郡於卑和海西,創三州於扶南江北,遼陽失律,因 而棄之。高祖神堯皇帝誕膺天命,奄有四方。太宗繼明重熙,柔遠能邇,逾大磧通 道,北至仙娥,於骨利干置玄闕州。高宗嗣守丕績,克廣前烈,遣單車齎詔,西越 蔥山,于波刺斯立疾陵府。中宗復配天之業,不失舊物。睿宗含先天之量,惟新永 圖。玄宗以大孝清內,以無為理外,大宛驥錄,歲充內廄,與貳師之窮兵黷武,豈 同年哉!肅宗掃平氛昆,潤澤生人。代宗剗除殘孽,彝倫攸敘。
fú wéi huáng dì bì xià, yǐ shàng shèng zhī zī, dāng tài píng zhī yùn, dūn xìn míng yì, lǚ xìn bāo yuán, huì yǎng lí zhēng, huái róu xiá yì. gù lú nán gòng lì shuǐ zhī jīn, mò běi xiàn yú wú zhī mǎ, xuán huà yáng yì, lǜ shì zhān rú.
伏惟皇帝陛下,以上聖之姿,當太平之運,敦信明義,履信包元,惠養黎蒸, 懷柔遐裔。故瀘南貢麗水之金,漠北獻余吾之馬,玄化洋溢,率士沾濡。
chén yòu qiē cuō yú shī yǒu, zhǎng qū shì yú xuān chí, zì chuāi càn yú, dāo róng fēi jù, hóng sī mò dá, sù yè jīng huáng. qù xìng yuán yuán nián, fú fèng jìn zhǐ, lìng chén xiū zhuàn guó tú, xuán jí chōng shǐ wèi zhōu biàn zhōu, chū zhèn dōng luò dōng dōu, jiān yǐ zhòng wù, bù suí zhuān mén, jī yòng shàng kuī, yōu kuì mí qiè. jìn nǎi lì jié shuāi bìng, sī dān suǒ wén jiàn, cóng yú dān qīng. jǐn lìng gōng rén huà hǎi nèi huá yí tú yī zhóu, guǎng sān zhàng, cóng sān zhàng sān chǐ, lǜ yǐ yī cùn zhé chéng bǎi lǐ. bié zhāng fǔ zuǒ rèn, diàn gāo shān dà chuān. suō sì jí yú xiān gǎo, fēn bǎi jùn yú zuò huì. yǔ zhòu suī guǎng, shū zhī bù yíng tíng zhōu chē suǒ tōng, lǎn zhī xián zài mù. bìng zhuàn gǔ jīn jùn guó xiàn dào sì yí shù sì shí juǎn, zhōng guó yǐ yǔ gòng wèi shǒu, wài yí yǐ bān shǐ fā yuán jùn xiàn jì qí zēng jiǎn, fān luò xù qí shuāi shèng. qián dì lǐ shū yǐ qián zhōu shǔ yǒu yáng, jīn zé gǎi rù bā jùn qián xī róng zhì yǐ ān guó wèi ān xī, jīn zé gǎi rù kāng jū. fán zhū shū chuǎn, xī cóng lí zhèng. lǒng xī shí dì, bō qì yú yǒng chū zhī zhōng liáo dōng lè làng, xiàn qū yú jiàn ān zhī jì. cáo gōng qì xíng běi, jìn shì qiān jiāng nán, yuán biān lèi jīng qīn dào, gù xū rì zhì yīn huǐ. jiù shǐ zhuàn lù, shí dé èr sān, jīn shū sōu bǔ, suǒ huò tài bàn. zhōu lǐ zhí fāng, yǐ zī shí wèi yōu zhōu zhī jìn, yǐ huá shān wèi jīng hé zhī zhèn, jì yǒu guāi yú yǔ gòng, yòu bù chū yú yān zhōng, duō wén què yí, jù gǎn biān cì. qí gǔ jùn guó tí yǐ mò, jīn zhōu xiàn tí yǐ zhū, jīn gǔ shū wén, zhí xí jiǎn yì. chén xué xiè xiǎo chéng, cái fēi bó wù. fú bō zhī jù mǐ, kāi shì zhòng jūn zàn hóu zhī tú shū, fāng zhī è sāi. qǐ mù qián zhé, cháng suǒ jì xīn, zhé qìng yōng lòu, duō cán pī móu.
臣幼切磋於師友,長趨侍於軒墀,自揣孱愚,叨榮非據,鴻私莫答,夙夜兢惶。 去興元元年,伏奉進止,令臣修撰國圖,旋即充使魏州、汴州,出鎮東洛、東都, 間以眾務,不遂專門,績用尚虧,憂愧彌切。近乃力竭衰病,思殫所聞見,叢于丹 青。謹令工人畫《海內華夷圖》一軸,廣三丈,從三丈三尺,率以一寸折成百里。 別章甫左衽,奠高山大川。縮四極於纖縞,分百郡於作繢。宇宙雖廣,舒之不盈庭; 舟車所通,覽之咸在目。並撰《古今郡國縣道四夷述》四十卷,中國以《禹貢》為 首,外夷以《班史》發源;郡縣紀其增減,蕃落敘其衰盛。前地理書以黔州屬酉陽, 今則改入巴郡;前西戎志以安國為安息,今則改入康居。凡諸疏舛,悉從釐正。隴 西、十地,播棄於永初之中;遼東、樂浪,陷屈於建安之際。曹公棄陘北,晉氏遷 江南,緣邊累經侵盜,故墟日致堙毀。舊史撰錄,十得二三,今書搜補,所獲太半。 《周禮職方》,以淄、時為幽州之浸,以華山為荊河之鎮,既有乖於《禹貢》,又 不出於淹中,多聞闕疑,詎敢編次。其古郡國題以墨,今州縣題以硃,今古殊文, 執習簡易。臣學謝小成,才非博物。伏波之聚米,開示眾軍;酇侯之圖書,方知厄 塞。企慕前哲,嘗所寄心,輒罄庸陋,多慚紕繆。
yōu zhào dá zhī, cì jǐn cǎi èr bǎi pǐ páo duàn liù jǐn zhàng èr yín píng pán gè yī yín kē èr mǎ yī pǐ, jìn fēng wèi guó gōng.
優詔答之,賜錦彩二百匹、袍段六、錦帳二、銀瓶盤各一、銀榼二、馬一匹, 進封魏國公。
shùn zōng jí wèi, jiǎn xiào sī kōng, shǒu zuǒ pú shè, zhī zhèng shì rú gù. shí wáng shū wén yòng shì, zhèng chū qún xiǎo, dān è qí luàn zhèng, lǚ yí bìng qǐ hái, bù xǔ. dān xìng zhǎng zhě, bù xǐ zāng pǐ rén wù. zì jū xiàng wèi, fán shí sān nián, suī bù néng yǐ ān wēi dà jì qǐ wò yú rén zhǔ, ér cháng yǐ jiǎn shēn lì xíng yǐ lǜ rén. měi zì cháo guī dì, jiē duì bīn kè, zhōng rì wú juàn. zhì yú jiā rén jìn xí, wèi cháng jiàn qí xǐ yùn zhī sè, gǔ zhī chún dé jūn zǐ, hé yǐ jiā yān!
順宗即位,檢校司空,守左僕射,知政事如故。時王叔文用事,政出群小,耽 惡其亂政,屢移病乞骸,不許。耽性長者,不喜臧否人物。自居相位,凡十三年, 雖不能以安危大計啟沃於人主,而常以檢身厲行以律人。每自朝歸第,接對賓客, 終日無倦。至於家人近習,未嘗見其喜慍之色,古之淳德君子,何以加焉!
yǒng zhēn yuán nián shí yuè zú, shí nián qī shí liù. fèi cháo sì rì, cè zèng tài fù, shì yuē yuán jìng.
永貞元年十月卒,時年七十六。廢朝四日,冊贈太傅,諡曰元靖。
jiāng gōng fǔ, bù zhī hé xǔ rén. dēng jìn shì dì, wèi xiào shū láng. yīng zhì cè kē gāo děng, shòu zuǒ shí yí, zhào rù hàn lín wèi xué shì. suì mǎn dāng gǎi guān, gōng fǔ shàng shū zì chén, yǐ mǔ lǎo jiā pín, yǐ fǔ yuàn fèng gěi shāo yōu, nǎi qiú jiān jīng zhào yǐn hù cáo cān jūn, tè chéng ēn gù. cái gāo yǒu qì shí, měi duì jiàn yán shì, dé zōng duō cóng zhī.
姜公輔,不知何許人。登進士第,為校書郎。應制策科高等,授左拾遺,召入 翰林為學士。歲滿當改官,公輔上書自陳,以母老家貧,以府掾俸給稍優,乃求兼 京兆尹戶曹參軍,特承恩顧。才高有器識,每對見言事,德宗多從之。
jiàn zhōng sì nián shí yuè, jīng shī fàn què. dé zōng cāng huáng zì yuàn běi biàn mén chū xìng, gōng fǔ mǎ qián jiàn yuē: zhū cǐ cháng wèi jīng yuán shuài, dé shì xīn. zuó yǐ zhū tāo pàn, zuò duó bīng quán, cǐ cháng yōu fèn bù dé zhì. bù rú shǐ rén bǔ zhī, shǐ péi luán jià, hū qún xiōng lì zhī, bì yí guó huàn. chén qǐng céng chén zòu, bì xià gǒu bù néng tǎn huái dài zhī, zé shā zhī, yǎng shòu zì yí qí huàn, huǐ qiě wú yì. dé zōng yuē: yǐ wú jí yǐ! cóng xìng zhì fèng tiān, bài jiàn yì dài fū, é yǐ běn guān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
建中四年十月,涇師犯闕。德宗蒼黃自苑北便門出幸,公輔馬前諫曰:「硃泚 嘗為涇原帥,得士心。昨以硃滔叛,坐奪兵權,泚常憂憤不得志。不如使人捕之, 使陪鑾駕,忽群凶立之,必貽國患。臣頃曾陳奏,陛下苟不能坦懷待之,則殺之, 養獸自貽其患,悔且無益。」德宗曰:「已無及矣!」從幸至奉天,拜諫議大夫, 俄以本官同中書門下平章事。
cóng xìng shān nán, chē jià zhì chéng gù xiàn, táng ān gōng zhǔ hōng. shàng zhī zhǎng nǚ, zhāo dé huáng hòu suǒ shēng, xìng cōng mǐn rén xiào, shàng suǒ zhōng ài. chū, zhào shàng wéi yòu, wèi kè lǐ huì ér yù bō qiān jí hōng, shàng bēi dào yóu shén, zhào suǒ sī hòu qí zàng lǐ. gōng fǔ jiàn yuē: fēi jiǔ kè fù jīng chéng, gōng zhǔ bì xū guī zàng, jīn yú xíng lù, qiě yí jiǎn báo, yǐ jì jūn shì. dé zōng nù, wèi hàn lín xué shì lù zhì yuē: táng ān yāo wáng, bù yù yú cǐ wèi yíng lǒng, yí lìng zào yī zhuān tǎ ān zhì, gōng fèi shèn wēi, bù hé guān zǎi xiàng lùn liè. jiāng gōng fǔ hū jìn biǎo zhāng, dōu wú dào lǐ, dàn yù zhǐ zhèn guò shī, nǐ zì qǔ míng. zhèn bǐ zhuó bá wèi fù xīn, nǎi fù zhèn rú cǐ! zhì duì yuē: gōng fǔ guān shì jiàn yì, zhí jū zǎi héng, xiàn tì gù qí zhí fēn. běn lì fǔ chén, zhì zhī zuǒ yòu, zhāo xī nà huì, yì zài fáng wēi, wēi ér bì zhī, nǎi qí suǒ yě. bì xià yǐ zào tǎ yì fèi wēi xiǎo, fēi zǎi xiàng suǒ lùn zhī shì. dàn wèn lǐ zhī shì fēi, qǐ lùn shì zhī dà xiǎo! ruò zào tǎ wèi shì, yì suī dà ér zuò zhī hé shāng! ruò zào tǎ wèi fēi, fèi suī xiǎo ér yán zhě hé zuì! dì yòu yuē: qīng wèi huì zhèn yì. zhèn yǐ gōng fǔ cái xíng, gòng zǎi xiàng dōu bù xiāng dāng, zài fèng tiān shí yǐ yù bà miǎn, hòu yīn gōng fǔ cí tuì, zhèn yǐ miàn xǔ. xún shǔ huái guāng bèi pàn, suì qiě yīn xún, róng zhì shān nán. gōng fǔ zhī zhèn nǐ gǎi guān, suǒ yǐ gù lùn zào tǎ, mài zhí qǔ míng. jù cǐ yòng xīn, qǐ shì liáng shàn! zhèn suǒ chóu chàng zhě, zhǐ yuán rú cǐ. zhì zài sān jiù hù, dì nù bù yǐ, nǎi bà wèi zuǒ shù zǐ. xún dīng mǔ yōu, fú què, shòu yòu shù zǐ, jiǔ zhī bù qiān.
從幸山南,車駕至城固縣,唐安公主薨。上之長女,昭德皇后所生,性聰敏仁 孝,上所鍾愛。初,詔尚韋宥,未克禮會而遇播遷;及薨,上悲悼尤甚,詔所司厚 其葬禮。公輔諫曰:「非久克復京城,公主必須歸葬,今於行路,且宜儉薄,以濟 軍士。」德宗怒,謂翰林學士陸贄曰:「唐安夭亡,不欲於此為塋壠,宜令造一磚 塔安置,功費甚微,不合關宰相論列。姜公輔忽進表章,都無道理,但欲指朕過失, 擬自取名。朕比擢拔為腹心,乃負朕如此!」贄對曰:「公輔官是諫議,職居宰衡, 獻替固其職分。本立輔臣,置之左右,朝夕納誨,意在防微,微而弼之,乃其所也。 陛下以造塔役費微小,非宰相所論之事。但問理之是非,豈論事之大小!若造塔為 是,役雖大而作之何傷!若造塔為非,費雖小而言者何罪!」帝又曰:「卿未會朕 意。朕以公輔才行,共宰相都不相當,在奉天時已欲罷免,後因公輔辭退,朕已面 許。尋屬懷光背叛,遂且因循,容至山南。公輔知朕擬改官,所以固論造塔,賣直 取名。據此用心,豈是良善!朕所惆悵者,只緣如此。」贄再三救護,帝怒不已, 乃罷為左庶子。尋丁母憂,服闕,授右庶子,久之不遷。
jì lù zhì zhī zhèng shì, yǐ yǒu hàn lín zhī jiù, shù gào zhì qiú guān. zhì mì wèi gōng fǔ yuē: yǔ cháng jiàn chēn zhōu dòu xiāng, yán wèi gōng zòu nǐ shù yǐ, shàng zhǐ bù yǔn, yǒu nù gōng zhī yán. gōng fǔ kǒng jù, shàng shū qǐ bà guān wèi dào shì, jiǔ zhī wèi bào. hòu yòu tíng zòu, dé zōng wèn qí gù, gōng fǔ bù gǎn xiè zhì, biàn yǐ cān yán wèi duì. dì nù, biǎn gōng fǔ wèi quán zhōu bié jià, yòu qiǎn zhōng shǐ jī zhào zé dòu cān. shùn zōng jí wèi, qǐ wèi jí zhōu cì shǐ, xún zú. xiàn zōng cháo, zèng lǐ bù shàng shū.
洎陸贄知政事,以有翰林之舊,數告贄求官。贄密謂公輔曰:「予嘗見郴州竇 相,言為公奏擬數矣,上旨不允,有怒公之言。」公輔恐懼,上疏乞罷官為道士, 久之未報。後又廷奏,德宗問其故,公輔不敢泄贄,便以參言為對。帝怒,貶公輔 為泉州別駕,又遣中使齎詔責竇參。順宗即位,起為吉州刺史,尋卒。憲宗朝,贈 禮部尚書。
shǐ chén yuē: jiǎ wèi gōng yǐ wēn kè zhǎng zhě, zhì wèi chéng xiàng, jù xiàn fǔ zhī qǐng, tián lǐ nà zhī jiāo, zé qì lüè kě zhī yǐ! wéi yǐng gōng kāng kǎi jié yì, kùn yú chán xié, mìng yǐ fū! zhào chéng xiàng qū fēn jiǎn cái, qiú wèi yǎ shì, yǐ zhēng quán ér xiàn lù zhì, zé qián shí yǐ dé bào yuàn, qí kě xìn hū! gōng fǔ yī yán wù zhǔ, zhòu jí tái sī yī yán bù hé, lǐ jù shū báo, zé jiā xī zhuì quán zhī jiān, jūn dào kě zhī yǐ!
史臣曰:賈魏公以溫克長者,致位丞相,拒獻甫之請,畋李納之郊,則器略可 知矣!韋郢公慷慨節義,困於讒邪,命矣夫!趙丞相區分檢裁,求為雅士,以爭權 而陷陸贄,則前時以德報怨,其可信乎!公輔一言悟主,驟及台司;一言不合,禮 遽疏薄,則加膝墜泉之間,君道可知矣!
zàn yuē: yuán jìng xū mó, zhēn wèi chún rú. shǒu diào dǐng rèn, xīn yùn dì tú. jiāng zào zhào xiǎn, bìng yuè tiān qú. āi zāi wéi gōng, zhōng kùn chán fū.
贊曰:元靖訏謨,真謂純儒。手調鼎飪,心運地圖。姜躁趙險,並躍天衢。哀 哉韋公,終困讒夫。