zhí guān èr
職官二
tài shī tài fù tài bǎo gè yī yuán. wèi zhī sān shī, bìng zhèng yī pǐn. hòu hàn chū, tài fù zhì fǔ liáo. zhì zhōu suí, sān shī bù zhì fǔ liáo, chū bài yú shàng shū shěng shàng. suí yáng dì fèi sān shī zhī guān. wǔ dé fù zhì, yī rú suí zhì.
太師、太傅、太保各一員。 謂之三師,並正一品。後漢初,太傅置府僚。至周、 隋,三師不置府僚,初拜於尚書省上。隋煬帝廢三師之官。武德復置,一如隋制。
sān shī, xùn dǎo zhī guān, tiān zǐ suǒ shī fǎ, dà dǐ wú suǒ tǒng zhí, rán fēi dào dé chóng zhòng, zé bù jū qí wèi. wú qí rén, zé què zhī.
三師,訓導之官,天子所師法,大抵無所統職,然非道德崇重,則不居其位。 無其人,則闕之。
tài wèi sī tú sī kōng gè yī yuán. wèi zhī sān gōng, bìng zhèng yī pǐn. wèi jìn zhì běi qí, sān gōng zhì fǔ liáo. suí chū yì zhì fǔ liáo, xún shěng fǔ liáo, chū bài yú shàng shū shěng shàng, táng yīn zhī. wǔ dé chū, tài zōng wèi zhī, qí hòu qīn wáng bài sān gōng, jiē bù shì shì, jì sì zé shè zhě xíng yě. sān gōng, lùn dào zhī guān yě. gài yǐ zuǒ tiān zǐ lǐ yīn yáng, píng bāng guó, wú suǒ bù tǒng, gù bù yǐ yī zhí míng qí guān. dà jì sì, zé tài wèi yà xiàn, sī tú fèng zǔ, sī kōng sǎo chú.
太尉、司徒、司空各一員。 謂之三公,並正一品。魏、晉至北齊,三公置府僚。 隋初亦置府僚,尋省府僚,初拜於尚書省上,唐因之。武德初,太宗為之,其後親 王拜三公,皆不視事,祭祀則攝者行也。 三公,論道之官也。蓋以佐天子理陰 陽,平邦國,無所不統,故不以一職名其官。大祭祀,則太尉亞獻,司徒奉俎,司 空掃除。
shàng shū dōu shěng lóng shuò èr nián, gǎi wèi zhōng tái, guāng zhái yuán nián, gǎi wèi wén chāng tái, shén lóng chū fù.
尚書都省 龍朔二年,改為中台,光宅元年,改為文昌台,神龍初復。
shàng shū shěng lǐng èr shí sì sī. liù shàng shū, gè fēn lǐng sì sī.
尚書省領二十四司。 六尚書,各分領四司。
shàng shū lìng yī yuán. zhèng èr pǐn. wǔ dé zhōng, tài zōng wèi zhī, zì shì què ér bù zhì. lìng zǒng lǐng bǎi guān, yí xíng duān kuí. qí shǔ yǒu liù shàng shū: yī yuē lì bù, èr yuē hù bù, sān yuē lǐ bù, sì yuē bīng bù, wǔ yuē xíng bù, liù yuē gōng bù. fán shù wù, jiē huì ér jué zhī.
尚書令一員。 正二品。武德中,太宗為之,自是闕而不置。 令總領百官, 儀刑端揆。其屬有六尚書:一曰吏部,二曰戶部,三曰禮部,四曰兵部,五曰刑部, 六曰工部。凡庶務,皆會而決之。
zuǒ yòu pú shè gè yī yuán, cóng èr pǐn. lóng shuò èr nián, gǎi wèi zuǒ yòu kuāng, guāng zhái yuán nián, gǎi wèi wén chāng zuǒ yòu xiāng, kāi yuán yuán nián, gǎi wèi zuǒ yòu chéng xiàng, tiān bǎo yuán nián, fù wèi zuǒ yòu pú shè. zhǎng tǒng lǐ liù guān, gāng jì shù wù, yǐ èr lìng zhī zhí. zì bù zhì lìng, pú shè zǒng pàn shěng shì. yù shǐ jiū hé bù dāng, jiān dé dàn zhī.
左右僕射各一員, 從二品。龍朔二年,改為左右匡,光宅元年,改為文昌左右 相,開元元年,改為左右丞相,天寶元年,復為左右僕射。 掌統理六官,綱紀 庶務,以貳令之職。自不置令,僕射總判省事。御史糾劾不當,兼得彈之。
zuǒ yòu chéng gè yī yuán. zuǒ chéng, zhèng sì pǐn shàng. yòu chéng, zhèng sì pǐn xià. lóng shuò gǎi wèi zuǒ yòu sù jī, xián hēng fù, yǒng chāng yuán nián, shēng wèi cóng sān pǐn yě, rú yì yuán nián, fù sì pǐn yě. zuǒ chéng zhǎng guǎn xiá zhū sī, jiū zhèng shěng nèi, gōu lì bù hù bù lǐ bù shí èr sī, tōng pàn dōu shěng shì. ruò yòu chéng què, zé bìng xíng zhī. yòu chéng guǎn bīng bù xíng bù gōng bù shí èr sī. ruò zuǒ què, yòu chéng jiān zhī qí shì. yù shǐ yǒu jiū hé bù dāng, jiān dé dàn zhī.
左右丞各一員。 左丞,正四品上。右丞,正四品下。龍朔改為左右肅機,咸亨 復,永昌元年,升為從三品也,如意元年,復四品也。 左丞掌管轄諸司,糾正 省內,勾吏部、戶部、禮部十二司,通判都省事。若右丞闕,則並行之。右丞管兵 部、刑部、工部十二司。若左闕,右丞兼知其事。御史有糾劾不當,兼得彈之。
zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī yuán. bìng cóng wǔ pǐn shàng. suí zhì, wǔ dé chū shěng. zhēn guān chū, fù zhì. lóng shuò èr nián, gǎi wèi zuǒ yòu chéng wù, xián hēng fù yě. zuǒ sī láng zhōng, fù zuǒ chéng suǒ guǎn zhū sī shì, shěng shǔ chāo mù, kān jī shī, zhī shěng nèi sù zhí zhī shì. ruò yòu sī láng zhōng què, zé bìng xíng zhī. zuǒ yòu sī yuán wài láng gè yī yuán. tiān hòu yǒng chāng yuán nián, zhì zuǒ yòu sī yuán wài láng gè yī rén. shén lóng chū shěng, hòu fù zhì. zuǒ yòu sī láng zhōng yuán wài láng gè zhǎng fù shí yǒu èr sī zhī shì, yǐ jǔ zhèng jī wéi, shěng shǔ fú mù yān.
左右司郎中各一員。 並從五品上。隋置,武德初省。貞觀初,復置。龍朔二年, 改為左右丞務,咸亨復也。 左司郎中,副左丞所管諸司事,省署鈔目,勘稽失, 知省內宿直之事。若右司郎中闕,則並行之。左右司員外郎各一員。 天后永昌元年, 置左右司員外郎各一人。神龍初省,後復置。 左右司郎中、員外郎各掌副十有 二司之事,以舉正稽違,省署符目焉。
fán dōu shěng zhǎng jǔ zhū sī zhī gāng jì yǔ bǎi liáo zhī chéng shì, yǐ zhèng bāng lǐ, yǐ xuān bāng jiào. fán shàng zhī suǒ yǐ dài xià, qí zhì yǒu liù, yuē zhì chì cè lìng jiào fú. tiān zǐ yuē zhì, yuē chì, yuē cè. huáng tài zǐ yuē lìng. qīn wáng gōng zhǔ yuē jiào. shàng shū shěng xià yú zhōu, zhōu xià xiàn, xiàn xià xiāng, jiē yuē fú yě.
凡都省掌舉諸司之綱紀與百僚之程式,以正邦理,以宣邦教。凡上之所以迨下, 其制有六,曰制、敕、冊、令、教、符。 天子曰制,曰敕,曰冊。皇太子曰令。親 王、公主曰教。尚書省下於州,州下縣,縣下鄉,皆曰符也。
fán xià zhī suǒ yǐ dá shàng, qí zhì yì yǒu liù, yuē biǎo zhuàng jiān qǐ cí dié. biǎo shàng yú tiān zǐ. qí jìn chén yì wèi zhuàng. jiān qǐ shàng huáng tài zǐ, rán yú qí zhǎng yì wèi zhī. fēi gōng wén suǒ shī, yǒu pǐn yǐ shàng gōng wén, jiē yuē dié. shù rén yán yuē cí yě. zhū sī zì xiāng zhì wèn, qí yì yǒu sān: guān cì yí. guān, wèi guān tōng qí shì cì, wèi cì jǔ zhī yí, wèi yí qí shì yú tā sī. yí zé tōng pàn zhī guān jiē lián shǔ yě. fán nèi wài bǎi sī suǒ shòu zhī shì, jiē yìn qí fā rì, wèi zhī chéng xiàn. fán shàng shū shěng shī xíng zhì chì, àn chéng zé gěi chéng yǐ chāo zhī. ruò jí sù zhě, bù chū qí rì. ruò zhū zhōu jì zòu dá yú jīng shī, liàng shì zhī dà xiǎo yǔ duō shǎo, yǐ wèi zhī jié. fán jīng shī zhū sī, yǒu fú yí guān dié xià zhū zhōu zhě, bì yóu yú dōu shěng yǐ qiǎn zhī. fán wén àn jì chéng, gōu sī xíng zhū shī qì, jiē shū qí shàng duān, jì nián yuè rì, nà zhū kù. fán shī xíng gōng wén yīng yìn zhě, jiān yìn zhī guān kǎo qí shì mù wú chà, rán hòu yìn zhī, bì shū yú lì. měi yuè zhōng nà zhū kù. fán shàng shū shěng guān, měi rì yī rén sù zhí. dū sī bào fèi zhí bù, zhuǎn yǐ wèi cì. fán nèi wài bǎi liáo, rì chū ér shì shì, jì wǔ ér tuì, yǒu shì zé zhí guān shěng zhī. qí wù fán, bù zài cǐ lì. fán tiān xià zhì chì jì zòu zhī shù. shěng fú xuān gào zhī jié, lǜ yǐ suì zhōng wèi duàn. jīng shī zhū sī, jiē yǐ sì yuè yī rì nà yú dōu shěng. qí tiān xià zhū zhōu, zé běn sī tuī xiào, yǐ shòu gōu guān. gōu guān shěn zhī. lián shǔ fēng yìn, fù jì zhàng, shǐ nà yú dōu shěng. cháng yǐ liù yuè yī rì, dōu shì jí zhū sī lìng shǐ duì fù. ruò yǒu yǐn lòu bù tóng, jiē fù yú kǎo kè yān.
凡下之所以達上,其制亦有六,曰表、狀、箋、啟、辭、牒。 表上於天子。其 近臣亦為狀。箋、啟上皇太子,然於其長亦為之。非公文所施,有品已上公文,皆 曰牒。庶人言曰辭也。 諸司自相質問,其義有三:關、刺、移。 關,謂關通其 事;刺,謂刺舉之;移,謂移其事於他司。移則通判之官皆連署也。 凡內外百 司所受之事,皆印其發日,為之程限。凡尚書省施行制敕,案成則給程以鈔之。若 急速者,不出其日。若諸州計奏達於京師,量事之大小與多少,以為之節。凡京師 諸司,有符、移、關、牒下諸州者,必由於都省以遣之。凡文案既成,勾司行硃施 訖,皆書其上端,記年月日,納諸庫。凡施行公文應印者,監印之官考其事目無差, 然後印之,必書於歷。每月終納諸庫。凡尚書省官,每日一人宿直。都司報廢直簿, 轉以為次。凡內外百僚,日出而視事,既午而退,有事則直官省之。其務繁,不在 此例。凡天下制敕計奏之數。省符宣告之節,率以歲終為斷。京師諸司,皆以四月 一日納於都省。其天下諸州,則本司推校,以授勾官。勾官審之。連署封印,附計 帳,使納於都省。常以六月一日,都事集諸司令史對覆。若有隱漏不同,皆附於考 課焉。
zhǔ shì liù rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí bā rén, shū lìng shǐ sān shí liù rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù shí sì rén. fán lìng shǐ zhǎng àn wén bù, tíng zhǎng zhǎng gù jiǎn xiào shěng mén hù cāng kù shì chén shè zhī shì yě.
主事六人, 從九品上。 令史十八人,書令史三十六人,亭長六人,掌固十 四人。 凡令史掌案文簿,亭長、掌固檢校省門戶倉庫事陳設之事也。
lì bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. lóng shuò èr nián, gǎi wèi sī liè tài cháng bó, guāng zhái yuán nián, gǎi wèi tiān guān shàng shū, shén lóng fù wèi lì bù shàng shū yě. shì láng èr yuán. zhèng sì pǐn shàng. suí yáng dì dà yè sān nián, shàng shū liù cáo, gè zhì shì láng yī rén, yǐ èr shàng shū zhī zhí, bìng zhèng sì pǐn. guó jiā dìng lìng, zhū cáo shì láng jiàng wèi zhèng sì pǐn xià, wéi lì bù shì láng wèi zhèng sì pǐn shàng. lóng shuò gǎi wèi sī liè shǎo cháng bó, xián hēng fù. zǒng zhāng yuán nián, lì bù bīng bù gè zēng zhì shì láng yī yuán yě. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià guān lì xuǎn shòu xūn fēng kǎo kè zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē lì bù, èr yuē sī fēng, sān yuē sī xūn, sì yuē kǎo gōng. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, jiē zhì zhèng yān. fán xuǎn shòu zhī zhì, měi suì jí yú mèng dōng. qù wáng chéng wǔ bǎi lǐ zhī nèi yǐ shàng xún, qiān lǐ zhī nèi yǐ zhōng xún, qiān lǐ zhī wài yǐ xià xún. shàng shū shì láng, fēn wèi sān quán. shàng shū wèi shàng shū quán, shì láng èr rén fēn wèi zhōng quán dōng quán yě. fán zé rén yǐ sì cái, xiào gōng yǐ sān shí. sì cái, wèi shēn yán shū pàn. qí yōu zhǎng zhě, yǒu kě qǔ yān. sān shí, wèi dé xíng cái yòng láo xiào, dé jūn yǐ cái, cái jūn yǐ láo, láo bì kǎo qí shí ér jìn tuì zhī. jiào zhī yōu liè, ér dìng qí liú fàng, suǒ yǐ zhèng quán héng, míng yǔ duó, yì tān mào, jìn xián néng, rán hòu jù qí guān zī, liàng qí zhù nǐ. wǔ pǐn yǐ shàng, yǐ míng shàng zhōng shū mén xià, tīng zhì shòu qí guān. liù pǐn yǐ xià, liàng zī rèn dìng. qí cái zhí pō gāo, kě zhuó wèi shí qiǎn bǔ què jiān chá yù shǐ zhě, yì yǐ míng sòng zhōng shū mén xià, tīng chì shòu. qí yǒu lì zhí qīng yào, kǎo dì pō shēn zhě, dé gé pǐn shòu zhī, bù rán jí fǒu. fán chū shēn fēi qīng liú zhě, bù zhù qīng zī guān. fán zhù guān, ruò guān zī wèi xiāng dāng, jí yǐ wèi fēi biàn zhě, tīng zhì sān zhù. fán jì shù zhī guān, jiē běn sī dìng, sòng lì bù fù jiǎ. fán tóng sī lián shì gōu jiǎn zhī guān, jiē bù dé zhù dà gōng yǐ shàng qīn. fán huáng qīn zhū qīn jí jūn gōng, jiān zhù yuán wài láng. fán zhù nǐ, bì xiān jù guān jiē tuán jiǎ, sòng mén xià yǐ wén. zhù guān, jiē gāo nǐ bēi yuē xíng, jiē bēi nǐ gāo yuē shǒu. sān quán zhù nǐ qì, jiē dāng quán tuán jiǎ, guò zuǒ yòu pú shè. ruò zhōng quán dōng quán, zé guò shàng shū qì, nǎi shàng mén xià shěng. gěi shì zhōng dú, huáng mén shì láng shěng, shì zhōng shěn, rán hòu jìn jiǎ yǐ wén, tīng zhǐ shòu ér shī xíng yān. ruò zuǒ yòu pú shè mén xià pī guān bù dāng zhě, bié gǎi zhù, yì yǒu zhòng zhí ér shàng zhě yě. fán dà xuǎn, zhōng yú jì chūn zhī yuè, ruò xuǎn rén yǒu shēn zài jūn lǚ, zé jūn zhōng shì shū pàn, fēng sòng lì bù. yì yǒu chūn zhōng xià jiě ér hòu jí, wèi zhī chūn xuǎn. ruò yōu láo rén, yǒu chì zé yǒu chù fēn jí jí yǔ guān zhě, bìng tīng fēi shí xuǎn, yī bǎi rì nèi zhù nǐ zhī. suǒ yǐ dìng jiǔ liú zhī pǐn gé, bǔ wàn fāng zhī què zhèng, guān rén zhī dào bèi yān.
吏部尚書一員, 正三品。龍朔二年,改為司列太常伯,光宅元年,改為天官尚 書,神龍復為吏部尚書也。 侍郎二員。 正四品上。隋煬帝大業三年,尚書六曹, 各置侍郎一人,以貳尚書之職,並正四品。國家定令,諸曹侍郎降為正四品下,唯 吏部侍郎為正四品上。龍朔改為司列少常伯,咸亨復。總章元年,吏部、兵部各增 置侍郎一員也。 尚書、侍郎之職,掌天下官吏選授、勛封、考課之政令。其屬 有四:一曰吏部,二曰司封,三曰司勛,四曰考功。總其職務,而行其制命。凡中 外百司之事,由於所屬,皆質正焉。凡選授之制,每歲集於孟冬。去王城五百里之 內以上旬,千里之內以中旬,千里之外以下旬。尚書、侍郎,分為三銓。 尚書為尚 書銓,侍郎二人分為中銓、東銓也。 凡擇人以四才,校功以三實。四才,謂身、 言、書、判。其優長者,有可取焉。三實,謂德行、才用、勞效,德均以才,才均 以勞,勞必考其實而進退之。 較之優劣,而定其留放,所以正權衡,明與奪, 抑貪冒,進賢能,然後據其官資,量其注擬。 五品已上,以名上中書門下,聽制授 其官。六品已下,量資任定。其才職頗高,可擢為拾遣、補闕、監察御史者,亦以 名送中書門下,聽敕授。 其有歷職清要,考第頗深者,得隔品授之,不然即否。 凡出身非清流者,不注清資官。凡注官,若官資未相當,及以為非便者,聽至三注。 凡伎術之官,皆本司定,送吏部附甲。凡同司聯事勾檢之官,皆不得注大功已上親。 凡皇親諸親及軍功,兼注員外郎。凡注擬,必先具官階團甲,送門下以聞。 注官, 階高擬卑曰「行」,階卑擬高曰「守」。三銓注擬訖,皆當銓團甲,過左右僕射。 若中銓、東銓,則過尚書訖,乃上門下省。給事中讀,黃門侍郎省,侍中審,然後 進甲以聞,聽旨授而施行焉。若左右僕射門下批官不當者,別改注,亦有重執而上 者也。 凡大選,終於季春之月, 若選人有身在軍旅,則軍中試書判,封送吏部。 亦有春中下解而後集,謂之春選。若優勞人,有敕則有處分及即與官者,並聽非時 選,一百日內注擬之。 所以定九流之品格,補萬方之闕政,官人之道備焉。
láng zhōng èr yuán, bìng cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī liè dài fū, xián hēng guāng zhái bìng suí cáo gǎi yě. yuán wài láng èr yuán. bìng cóng liù pǐn shàng. lìng shǐ sān shí rén, shū lìng shǐ liù shí rén, tíng zhǎng bā rén, zhǎng gù shí èr rén. láng zhōng yī rén, zhǎng kǎo tiān xià wén lì zhī bān zhì jiē pǐn. fán xù jiē èr shí yǒu jiǔ, pǐn zài dōu xù, zì yī pǐn zhì jiǔ pǐn, pǐn yǒu shàng xià, fán sàn guān sì pǐn yǐ xià, jiǔ pǐn yǐ shàng, bìng yú lì bù dāng fān shàng xià. qí yīng dāng fān sì shí wǔ rì. ruò dōu shěng xū rén sòng fú, zhū sī xū rén zhě, bìng bīng bù lì bù sàn guān shàng. jīng liǎng fān yǐ shàng, tīng jiǎn rù xuǎn. bù dì zhě, yī fān míng bù guò wǔ liù yě. fán xù jiē zhī fǎ, yǒu yǐ fēng jué, yǒu yǐ qīn qī, yǒu yǐ xūn yōng, yǒu yǐ zī yìn, yǒu yǐ xiù xiào, yǒu yǐ láo kǎo, yǒu chú miǎn ér fù xù zhě, jiē xún fǎ yǐ shēn zhī, wú huò wǎng mào. fán yīng rù sān pǐn wǔ pǐn zhě, jiē dài bié zhì ér jìn zhī, bù rán zé fǒu. fán wén wǔ bǎi liáo zhī bān xù, guān tóng zhě xiān jué, jué tóng zhě xiān chǐ. fán jīng sī yǒu cháng cān guān wèi wǔ pǐn yǐ shàng zhí shì guān bā pǐn yǐ shàng gòng fèng guān yuán wài láng jiān chá yù shǐ tài cháng bó shì. gòng fèng guān liǎng shěng zì shì zhōng zhōng shū lìng yǐ xià, jǐn míng gòng fèng guān. zhū sī zhǎng guān qīng wàng guān sì pǐn yǐ xià bā pǐn yǐ shàng qīng guān. měi rì yǐ liù pǐn yǐ shàng qīng guān liǎng rén, dài zhì yú yá. gōng fèng guān sù wèi guān bù zài cǐ lì. fán shòu sì pǐn yǐ xià qīng wàng guān, cái zhí xiāng dāng, bù yīng jìn ràng. fán zhí shì guān yīng jìn shěng jí yí jí, bù dé guò chéng. nián qī shí yǐ shàng yīng zhì shì, ruò chǐ lì wèi shuāi, yì tīng lí wù. fán guān rén shēn jí tóng jū dà gōng yǐ shàng qīn, zì zhí gōng shāng, jiā zhuān qí yè, jí fēng jí shǐ jiǔ, jiē bù dé rù shì. fán nèi wài guān yǒu qīng bái zhe wén, yīng yǐ míng jiàn, zé zhōng shū mén xià gǎi shòu, wǔ pǐn yǐ shàng, liàng jiā shēng jìn, liù pǐn yǐ xià, yǒu fù lì bù jí liàng děng dì qiān zhuǎn. ruò dì èr dì sān děng rén, wǔ pǐn yǐ shàng, gǎi rì shāo yōu zhī. liù pǐn yǐ xià, zhì mǎn tīng xuǎn, bù zài fàng xiàn. qí lǐng nán qián zhōng, sān nián yī zhì xuǎn bǔ shǐ, hào wèi nán xuǎn. fán tiān xià guān lì, gè yǒu cháng yuán. fán zhū sī zhì zhí, jiē yǒu dìng shù. zhū sī zhū sè yǒu pǐn zhí guān. nèi wài guān lì, zé yǒu jiǎ níng zhī jié, xíng lǐ zhī mìng. bù shū jǐng jī, gōng shǎng diàn zuì, jù yuán jiē yǔ yuán wài láng fēn zhǎng zhī. láng zhōng yī rén zhǎng xiǎo quán, yì fēn wèi jiǔ pǐn, tōng wèi zhī xíng shǔ. yǐ qí zài jiǔ liú zhī wài, gù wèi zhī liú wài quán, yì wèi zhī xiǎo xuǎn. qí xiào shì quán zhù, yǔ liú nèi quán lüè tóng. qí lì bù bīng bù lǐ bù kǎo gōng dōu shěng yù shǐ tái zhōng shū mén xià, wèi zhī qián bā sī, qí yú zé yuē hòu xíng. fán zé liú wài, qǔ gōng shū jì, jiān pō xiǎo shí wù. sān shì zhōng, yǒu yī yōu zhǎng, zé zài xù xiàn. měi jīng sān kǎo zhuǎn xuǎn, liàng qí cái néng ér jìn zhī, bù zé cóng jiù rèn. xiǎo quán, jiù wěi láng zhōng zhuān zhī. kāi yuán èr shí wǔ nián, yòu chì quán shì qì liú fàng, jiē shàng shū shì láng dìng zhī yě. yuán wài láng yī rén zhǎng pàn nán cáo. cáo zài xuǎn cáo zhī nán, gù wèi zhī nán cáo. měi suì xuǎn rén, yǒu jiě zhuàng bù shū zī lì kǎo kè, bì yóu zhī yǐ hé qí shí, nǎi shàng sān quán. qí sān quán jìn jiǎ zé shǔ yān. yuán wài láng yī rén shang pàn cáo wù. fán yù tài miào zhāi láng tiē shì, rú gòng jǔ zhī zhì.
郎中二員, 並從五品上。龍朔為司列大夫,咸亨、光宅並隋曹改也。 員外 郎二員。 並從六品上。 令史三十人,書令史六十人,亭長八人,掌固十二人。 郎中一人,掌考天下文吏之班秩階品。凡敘階二十有九,品在都序,自一品至九品, 品有上下,凡散官四品已下,九品已上,並於吏部當番上下。 其應當番四十五日。 若都省須人送符,諸司須人者,並兵部、吏部散官上。經兩番已上,聽簡入選。不 第者,依番名不過五六也。 凡敘階之法,有以封爵,有以親戚,有以勛庸,有 以資廕,有以秀孝,有以勞考,有除免而復敘者,皆循法以申之,無或枉冒。凡應 入三品五品者,皆待別制而進之,不然則否。凡文武百僚之班序,官同者先爵,爵 同者先齒。凡京司有常參官、 謂五品以上職事官、八品已上供奉官、員外郎、監察 御史、太常博士。 供奉官、 兩省自侍中、中書令已下,盡名供奉官。 諸司 長官、清望官、四品已下八品已上清官。每日以六品已上清官兩人,待制於衙。 供 奉官、宿衛官不在此例。 凡授四品已下清望官,才職相當,不應進讓。凡職事 官應覲省及移疾,不得過程。年七十已上應致仕,若齒力未衰,亦聽厘務。凡官人 身及同居大功已上親,自執工商,家專其業,及風疾、使酒,皆不得入仕。凡內外 官有清白著聞,應以名薦,則中書門下改授,五品已上,量加升進,六品已下,有 付吏部即量等第遷轉。若第二第三等人,五品已上,改日稍優之。六品已下,秩滿 聽選,不在放限。其嶺南、黔中,三年一置選補使,號為南選。凡天下官吏,各有 常員。凡諸司置直,皆有定數。 諸司諸色有品直官。 內外官吏,則有假寧之節, 行李之命。簿書景跡,功賞殿最,具員皆與員外郎分掌之。郎中一人掌小銓,亦分 為九品,通謂之行署。以其在九流之外,故謂之流外銓,亦謂之小選。其校試銓注, 與流內銓略同。其吏部、兵部、禮部、考功、都省、御史台、中書、門下,謂之前 八司,其餘則曰後行。凡擇流外,取工書、計,兼頗曉時務。 三事中,有一優長, 則在敘限。 每經三考轉選,量其才能而進之,不則從舊任。 小銓,舊委郎中專 知。開元二十五年,又敕銓試訖留放,皆尚書侍郎定之也。 員外郎一人掌判南 曹。 曹在選曹之南,故謂之南曹。 每歲選人,有解狀、簿書、資歷、考課,必 由之以核其實,乃上三銓。其三銓進甲則署焉。員外郎一人裳判曹務。凡預太廟齋 郎帖試,如貢舉之制。
sī fēng láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē zhǔ jué láng, wǔ dé yīn zhī. lóng shuò èr nián gǎi wèi sī fēng dài fū, guāng zhái gǎi sī fēng láng zhōng yě. sī fēng yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng.
司封郎中一員, 從五品上。隋曰主爵郎,武德因之。龍朔二年改為司封大夫, 光宅改司封郎中也。 司封員外郎一員, 從六品上。 主事二人, 從九品上。
lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. sī fēng láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng guó zhī fēng jué, fán yǒu jiǔ děng. yī yuē wáng, zhèng yī pǐn, shí yì yī wàn hù. èr yuē jùn wáng, cóng yī pǐn, shí yì wǔ qiān hù. sān yuē guó gōng, cóng yī pǐn, shí yì sān qiān hù. sì yuē jùn gōng, zhèng èr pǐn, shí yì èr qiān hù. wǔ yuē xiàn gōng, cóng èr pǐn, shí yì yī qiān wǔ bǎi hù. liù yuē xiàn hóu, cóng sān pǐn, shí yì yī qiān hù. qī yuē xiàn bó, zhèng sì pǐn, shí yì qī jìn hù. bā yuē xiàn zi, zhèng wǔ pǐn, shí yì wǔ bǎi hù. jiǔ yuē xiàn nán, cóng wǔ pǐn, shí yì sān bǎi hù. fán míng shān dà chuān, jí jī nèi zhū xiàn, jiē bù yǐ fēng. zhì jùn gōng yǒu yú jué, tīng huí shòu zi sūn. qí guó gōng jiē tè fēng. fán tiān xià guān yǒu dìng shù. měi guān lì sān gāng, yǐ dào dé gāo zhě chōng. fán sān yuán zhū zhāi rì, xiū jīn lù míng zhēn děng zhāi. fán dào shì nǚ dào shì bù jí, sān nián yī zào. fán wài mìng fù zhī zhì, huáng zhī gū, fēng dà zhǎng gōng zhǔ, huáng zǐ mèi, fēng zhǎng gōng zhǔ, huáng nǚ, fēng gōng zhǔ, jiē shì zhèng yī pǐn. huáng tài zǐ zhī nǚ, fēng jùn zhǔ, shì cóng yī pǐn. wáng zhī nǚ, fēng xiàn zhǔ, shì zhèng èr pǐn. wáng mǔ qī, wèi fēi. yī pǐn jí guó gōng mǔ qī, wèi guó fū rén. sān pǐn yǐ shàng mǔ qī, wèi jùn fū rén. sì pǐn mǔ qī, wèi jùn jūn. wǔ pǐn ruò xūn guān, sān pǐn yǒu fēng, mǔ qī wèi xiàn jūn. sàn guān bìng tóng zhí shì. xūn guān sì pǐn yǒu fēng, mǔ qī wèi xiāng jūn. qí mǔ yì hào, jiē jiā tài zì, gè shì qí fū zǐ zhī pǐn. ruò liǎng yǒu guān jué zhě, cóng qí gāo. ruò nèi mìng fù, yī pǐn zhī mǔ, wèi zhèng sì pǐn jùn jūn èr pǐn zhī mǔ, wèi cóng sì pǐn jùn jūn sān pǐn sì pǐn zhī mǔ, bìng wèi zhèng wǔ pǐn xiàn jūn. fán fù rén, bù yīn fū jí zi ér bié jiā yì hào, fū rén yún mǒu pǐn fū rén, jùn jūn wèi mǒu pǐn jùn jūn, xiàn jūn xiāng jūn yì rán. fán shù zǐ, yǒu wǔ pǐn yǐ shàng guān, jiē fēng dí mǔ. wú dí mǔ, fēng suǒ shēng mǔ. fán èr wáng hòu fū rén, zhí shì wǔ pǐn yǐ shàng, sàn guān sān pǐn yǐ shàng, wáng jí guó gōng mǔ qī, cháo cān gè shì qí fū jí zi zhī lǐ. fán qīn wáng, rú rén èr rén, shì zhèng wǔ pǐn, yìng shí rén, shì zhèng liù pǐn. sì wáng jùn wáng jí yī pǐn, yìng shí rén, shì cóng liù pǐn. èr pǐn, yìng bā rén, shì zhèng qī pǐn. sān pǐn jí guó gōng, yìng liù rén, shì cóng qī pǐn. sì pǐn, yìng sì rén, shì zhèng bā pǐn. wǔ pǐn, yìng sān rén, shì cóng bā pǐn. jiàng cǐ wài jiē wèi qiè. fán huáng jiā wǔ děng qīn, jí zhū qīn sān děng, cún wáng shēng jiàng, jiē lì bù shū jí, měi sān nián yī zào. chú fù zhī zhì, bìng zài yú zōng zhèng sì.
令史四人,書令史九人,掌固四人。司封郎中、員外郎之職,掌國之封爵,凡 有九等。 一曰王,正一品,食邑一萬戶。二曰郡王,從一品,食邑五千戶。三曰國 公,從一品,食邑三千戶。四曰郡公,正二品,食邑二千戶。五曰縣公,從二品, 食邑一千五百戶。六曰縣侯,從三品,食邑一千戶。七曰縣伯,正四品,食邑七進 戶。八曰縣子,正五品,食邑五百戶。九曰縣男,從五品,食邑三百戶。 凡名 山大川,及畿內諸縣,皆不以封。至郡公有餘爵,聽回授子孫。其國公皆特封。凡 天下觀有定數。每觀立三綱,以道德高者充。凡三元諸齋日,修金錄、明真等齋。 凡道士、女道士簿籍,三年一造。凡外命婦之制,皇之姑,封大長公主,皇姊妹, 封長公主,皇女,封公主,皆視正一品。皇太子之女,封郡主,視從一品。王之女, 封縣主,視正二品。王母妻,為妃。一品及國公母妻,為國夫人。三品已上母妻, 為郡夫人。四品母妻,為郡君。五品若勛官,三品有封,母妻為縣君。散官並同職 事。勛官四品有封,母妻為鄉君。其母邑號,皆加「太」字,各視其夫、子之品。 若兩有官爵者,從其高。若內命婦,一品之母,為正四品郡君;二品之母,為從四 品郡君;三品四品之母,並為正五品縣君。凡婦人,不因夫及子而別加邑號,夫人 雲某品夫人,郡君為某品郡君,縣君、鄉君亦然。凡庶子,有五品已上官,皆封嫡 母。無嫡母,封所生母。凡二王后夫人,職事五品已上,散官三品已上,王及國公 母妻,朝參各視其夫及子之禮。凡親王,孺人二人,視正五品,媵十人,視正六品。 嗣王、郡王及一品,媵十人,視從六品。二品,媵八人,視正七品。三品及國公, 媵六人,視從七品。四品,媵四人,視正八品。五品,媵三人,視從八品。降此外 皆為妾。凡皇家五等親,及諸親三等,存亡升降,皆立簿書籍,每三年一造。除附 之制,並載於宗正寺。
sī xūn láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē sī xūn láng, wǔ dé chū nǎi jiā zhōng zì. lóng shuò gǎi wèi sī xūn dài fū, xián hēng fù yě. sī xūn yuán wài láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng jiǔ pǐn shàng.
司勛郎中一員, 從五品上。隋曰司勛郎,武德初乃加「中」字。龍朔改為司勛 大夫,咸亨復也。 司勛員外郎二員, 從六品上。 主事四人, 從九品上。
lìng shǐ sān shí sān rén, shū lìng shǐ liù shí rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng guó guān rén zhī xūn jí. fán xūn, shí yǒu èr zhuǎn wèi shàng zhù guó, bǐ zhèng èr pǐn. shí yī zhuǎn wèi zhù guó, bǐ cóng èr pǐn. shí zhuǎn wèi shàng hù jūn, bǐ zhèng sān pǐn. jiǔ zhuǎn wèi hù jūn, bǐ cóng sān pǐn. bā zhuǎn wèi shàng qīng chē dū wèi, bǐ zhèng sì pǐn. qī zhuǎn wèi qīng chē dū wèi, bǐ cóng sì pǐn. liù zhuǎn wèi shàng qí dū wèi, bǐ zhèng wǔ pǐn. wǔ zhuǎn wèi qí dū wèi, bǐ cóng wǔ pǐn. sì zhuǎn wèi xiāo qí wèi, bǐ zhèng liù pǐn. sān zhuǎn wèi fēi qí wèi, bǐ cóng liù pǐn. èr zhuǎn wèi yún qí wèi, bǐ zhèng qī pǐn. yī zhuǎn wèi wǔ qí wèi, bǐ cóng qī pǐn. fán yǒu gōng xiào zhī rén, hé shòu xūn guān zhě, jiē wěi zhī fù dìng, rán hòu zòu nǐ.
令史三十三人,書令史六十人,掌固四人。郎中、員外郎之職,掌邦國官人之 勛級。凡勛,十有二轉為上柱國,比正二品。十一轉為柱國,比從二品。十轉為上 護軍,比正三品。九轉為護軍,比從三品。八轉為上輕車都尉,比正四品。七轉為 輕車都尉,比從四品。六轉為上騎都尉,比正五品。五轉為騎都尉,比從五品。四 轉為驍騎尉,比正六品。三轉為飛騎尉,比從六品。二轉為雲騎尉,比正七品。一 轉為武騎尉,比從七品。凡有功效之人,合授勳官者,皆委之覆定,然後奏擬。
kǎo gōng láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò èr nián gǎi wèi sī jī dài fū, xián hēng chū nǎi fù. kǎo gōng yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. lóng shuò gǎi wèi sī jī yuán wài láng, xián hēng fù. zhǔ shì sān rén, cóng bā pǐn shàng.
考功郎中一員, 從五品上。龍朔二年改為司績大夫,咸亨初乃復。 考功員 外郎一員, 從六品上。龍朔改為司績員外郎,咸亨復。 主事三人, 從八品上。
lìng shǐ shí sān rén, shū lìng shǐ èr shí wǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng nèi wài wén wǔ guān lì zhī kǎo kè. fán yīng kǎo zhī guān jiā, jù lù dāng nián gōng guò xíng néng, běn sī jí běn zhōu zhǎng guān duì zhòng dú, yì qí yōu liè, dìng wèi jiǔ děng kǎo dì, gè yú suǒ yóu sī zhǔn é xiào dìng, rán hòu sòng shěng. nèi wài wén wǔ guān, liàng yuǎn jìn yǐ chéng zhī yǒu chà, fù cháo jí shǐ sòng bù zhì shěng. měi nián bié chì dìng jīng guān wèi wàng gāo zhě èr rén, qí yī rén xiào jīng guān kǎo, yī rén xiào wài guān kǎo. yòu dìng gěi shì zhōng zhōng shū shè rén gè yī rén, qí yī rén jiān jīng guān kǎo, yī rén jiān wài guān kǎo. láng zhōng pàn jīng guān kǎo, yuán wài pàn wài guān kǎo. qí jiǎn fù tóng zhě, jiē yǐ gōng guò shàng shǐ. jīng guān zé jí yīng kǎo zhī rén duì dú zhù dìng, wài guān duì cháo jí shǐ zhù dìng. fán kǎo kè zhī fǎ, yǒu sì shàn: yī yuē dé yì yǒu wén, èr yuē qīng shèn míng zhe, sān yuē gōng píng kě chēng, sì yuē kè qín fěi xiè. shàn zhuàng zhī wài, yǒu èr shí qī zuì: qí yī yuē xiàn kě tì fǒu, shí yí bǔ què, wèi jìn shì zhī zuì. qí èr yuē quán héng rén wù, zhuó jǐn cái liáng, wèi xuǎn sī zhī zuì. qí sān yuē yáng qīng jī zhuó, bāo biǎn bì dāng, wèi kǎo xiào zhī zuì. qí sì yuē lǐ zhì yí shì, dòng hé jīng diǎn, wèi lǐ guān zhī zuì. qí wǔ yuē yīn lǜ kè xié, bù shī jié zòu, wèi lè guān zhī zuì. qí liù yuē jué duàn bù zhì, yǔ duó hé lǐ, wèi pàn shì zhī zuì. qí qī yuē dōu tǒng yǒu fāng, jǐng shǒu wú shī, wèi sù wèi zhī zuì. qí bā yuē bīng shì diào xí, róng zhuāng chōng bèi, wèi dū lǐng zhī zuì. qí jiǔ yuē tuī jū dé qíng, chù duàn píng yǔn, wèi fǎ guān zhī zuì. qí shí yuē chóu xiào jīng shěn, míng wèi kān dìng, wèi jiào zhèng zhī zuì. qí shí yī yuē chéng zhǐ fū zòu, tǔ nà míng mǐn, wèi xuān nà zhī zuì. qí shí èr yuē xùn dǎo yǒu fāng, shēng tú chōng yè, wèi xué guān zhī zuì. qí shí sān yuē shǎng fá yán míng, gōng zhàn bì shèng, wèi jiāng shuài zhī zuì. qí shí sì yuē lǐ yì xìng xíng, sù qīng suǒ bù, wèi zhèng jiào zhī zuì. qí shí wǔ yuē xiáng lù diǎn zhèng, cí lǐ jiān jǔ, wèi wén shǐ zhī zuì. qí shí liù yuē fǎng chá jīng shěn, dàn jǔ bì dāng, wèi jiū zhèng zhī zuì. qí shí qī yuē míng yú kān fù, jī shī wú yǐn, wèi gōu jiǎn zhī zuì. qí shí bā yuē zhí shì xiū lǐ, gōng chéng qiáng jì, wèi jiān zhǎng zhī zuì. qí shí jiǔ yuē gōng kè jiē chōng, dīng jiàng wú yuàn, wèi yì shǐ zhī zuì. qí èr shí yuē gēng nòu yǐ shí, shōu huò chéng kè, wèi tún guān zhī zuì. qí èr shí yī yuē jǐn yú gài cáng, míng yú chū nà, wèi cāng kù zhī zuì. qí èr shí èr yuē tuī bù yíng xū, jiū lǐ jīng mì, wèi lì guān zhī zuì. qí èr shí sān yuē zhàn hòu yī bo, xiào yàn jū duō, wèi fāng shù zhī zuì. qí èr shí sì yuē jī chá yǒu fāng, xíng lǚ wú yōng, wèi guān jīn zhī zuì. qí èr shí wǔ yuē shì chán bù rǎo, jiān làn bù zuò, wèi shì sī zhī zuì. qí èr shí liù yuē mù yǎng féi shuò, fān xī zī duō, wèi mù guān zhī zuì. qí èr shí qī yuē biān jìng sù qīng, chéng huáng xiū lǐ, wèi zhèn fáng zhī zuì. yī zuì yǐ shàng, yǒu sì shàn, wèi shàng shàng. yī zuì yǐ shàng, yǒu sān shàn, huò wú zuì ér yǒu sì shàn, wèi shàng zhōng. yī zuì yǐ shàng, yǒu èr shàn, huò wú zuì ér yǒu sān shàn, wèi shàng xià. yī zuì yǐ shàng, ér yǒu yī shàn, huò wú zuì ér yǒu èr shàn, wèi zhōng shàng. yī zuì yǐ shàng, huò wú zuì ér yǒu yī shàn, wèi zhōng zhōng. zhí shì cū lǐ, shàn zuì bù wén, wèi zhōng xià. ài zēng rèn qíng, chù duàn guāi lǐ, wèi xià shàng. bèi gōng xiàng sī, zhí wù fèi què, wèi xià zhōng. jū guān chǎn zhà, tān zhuó yǒu zhuàng, wèi xià xià. ruò yú shàn zuì zhī wài, bié kě jiā shàng, jí zuì suī chéng diàn, qíng zhuàng kě jīn, suī bù chéng diàn, ér qíng zhuàng kě zé zhě, shěng xiào zhī rì, jiē tīng kǎo guān lín shí liàng dìng. nèi wài guān cóng jiàn rèn gǎi wèi bié guān zhě, qí nián kǎo cóng rì shēn xiào, bǎi sī liàng qí xián jù, zhū zhōu jù qí shàng xià. jìn kǎo zhī rén, jiē yǒu dìng xiàn, gǒu wú qí gōng, bú yào chōng shù. gōng guò yú xiàn, yì tīng liàng jìn. qí liú wài guān, běn sī liàng qí xíng néng gōng guò, lì sì děng kǎo dì ér miǎn jìn zhī. fán qīn xūn yì wèi, jiē yǒu kǎo dì. kǎo dì zhī zhōng, lüè yǒu sān děng. wèi zhǔ shuài, rú sān wèi zhī kǎo. qí jiān mén xiào wèi zhí zhǎng, rú zhǔ shuài zhī kǎo. fán shì yì zhī fǎ, gǔ zhī tōng diǎn, jiē shěn qí shì, yǐ wèi jīng bié.
令史十三人,書令史二十五人,掌固四人。郎中、員外郎之職,掌內外文武官 吏之考課。凡應考之官家,具錄當年功過行能,本司及本州長官對眾讀,議其優劣, 定為九等考第,各於所由司准額校定,然後送省。內外文武官,量遠近以程之有差, 附朝集使送簿至省。每年別敕定京官位望高者二人,其一人校京官考,一人校外官 考。又定給事中、中書舍人各一人,其一人監京官考,一人監外官考。郎中判京官 考,員外判外官考。其檢覆同者,皆以功過上使。京官則集應考之人對讀註定,外 官對朝集使註定。凡考課之法,有四善:一曰德義有聞,二曰清慎明著,三曰公平 可稱,四曰恪勤匪懈。善狀之外,有二十七最:其一曰獻可替否,拾遺補闕,為近 侍之最。其二曰銓衡人物,擢盡才良,為選司之最。其三曰揚清激濁,褒貶必當, 為考校之最。其四曰禮制儀式,動合經典,為禮官之最。其五曰音律克諧,不失節 奏,為樂官之最。其六曰決斷不滯,與奪合理,為判事之最。其七曰都統有方,警 守無失,為宿衛之最。其八曰兵士調習,戎裝充備,為督領之最。其九曰推鞫得情, 處斷平允,為法官之最。其十曰讎校精審,明為刊定,為校正之最。其十一曰承旨 敷奏,吐納明敏,為宣納之最。其十二曰訓導有方,生徒充業,為學官之最。其十 三曰賞罰嚴明,攻戰必勝,為將帥之最。其十四曰禮義興行,肅清所部,為政教之 最。其十五曰詳錄典正,辭理兼舉,為文史之最。其十六曰訪察精審,彈舉必當, 為糾正之最。其十七曰明於勘覆,稽失無隱,為勾檢之最。其十八曰職事修理,供 承強濟,為監掌之最。其十九曰功課皆充,丁匠無怨,為役使之最。其二十曰耕耨 以時,收穫成課,為屯官之最。其二十一曰謹於蓋藏,明於出納,為倉庫之最。其 二十二曰推步盈虛,究理精密,為歷官之最。其二十三曰占候醫卜,效驗居多,為 方術之最。其二十四曰譏察有方,行旅無壅,為關津之最。其二十五曰市廛不擾, 奸濫不作,為市司之最。其二十六曰牧養肥碩,蕃息孳多,為牧官之最。其二十七 曰邊境肅清,城隍修理,為鎮防之最。一最以上,有四善,為上上。一最以上,有 三善,或無最而有四善,為上中。一最以上,有二善,或無最而有三善,為上下。 一最以上,而有一善,或無最而有二善,為中上。一最以上,或無最而有一善,為 中中。職事粗理,善最不聞,為中下。愛憎任情,處斷乖理,為下上。背公向私, 職務廢闕,為下中。居官諂詐,貪濁有狀,為下下。若於善最之外,別可加尚,及 罪雖成殿,情狀可矜,雖不成殿,而情狀可責者,省校之日,皆聽考官臨時量定。 內外官從見任改為別官者,其年考從日申校,百司量其閒劇,諸州據其上下。進考 之人,皆有定限,苟無其功,不要充數。功過於限,亦聽量進。其流外官,本司量 其行能功過,立四等考第而勉進之。凡親勛翊衛,皆有考第。考第之中,略有三等。 衛主帥,如三衛之考。其監門、校尉、直長,如主帥之考。凡諡議之法,古之通典, 皆審其事,以為旌別。
hù bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. suí wèi mín bù shàng shū, zhēn guān èr shí sān nián gǎi wèi hù bù. míng qìng yuán nián gǎi wèi dù zhī, lóng shuò èr nián gǎi wèi sī yuán tài cháng bó, guāng zhái yuán nián gǎi wèi dì guān shàng shū, shén lóng fù wèi hù bù. shì láng èr yuán. zhèng sì pǐn xià. yīn suí yǐ lái gǎi yì míng wèi, jiē suí shàng shū yě. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià tián hù jūn shū qián gǔ zhī zhèng lìng, qí shǔ yǒu sì: yī yuē hù bù, èr yuē dù zhī, sān yuē jīn bù, sì yuē cāng bù. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, jiē zhì zhèng yān.
戶部尚書一員, 正三品。隋為民部尚書,貞觀二十三年改為戶部。明慶元年改 為度支,龍朔二年改為司元太常伯,光宅元年改為地官尚書,神龍復為戶部。 侍郎二員。 正四品下。因隋已來改易名位,皆隋尚書也。尚書、侍郎之職,掌天下 田戶、均輸、錢穀之政令,其屬有四:一曰戶部,二曰度支,三曰金部,四曰倉部。 總其職務,而行其制命。凡中外百司之事,由於所屬,皆質正焉。
láng zhōng èr yuán, cóng wǔ pǐn shàng. yuán wài láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. láng zhōng yuán wài, zì suí yǐ lái, suí cáo gǎi yì. zhǔ shì sì rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí wǔ rén, shū lìng shǐ sān shí sì rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù shí rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng fēn lǐ hù kǒu jǐng tián zhī shì. fán tiān xià shí dào, rèn tǔ suǒ chū, wèi gòng fù zhī chà. fán tiān xià zhī zhōu fǔ, sān bǎi yī shí yǒu wǔ, ér jī mí zhī zhōu, dài bā bǎi yān. sì wàn hù yǐ shàng wèi shàng zhōu, èr wàn hù yǐ shàng wèi zhōng zhōu, bù mǎn wèi xià zhōu. fán sān dū zhī xiàn, zài nèi yuē jīng xiàn, chéng wài yuē jī, yòu wàng xiàn yǒu bā shí wǔ yān. qí yú zé liù qiān hù yǐ shàng wèi shàng xiàn, èr qiān hù yǐ shàng wèi zhōng xiàn, yī qiān hù yǐ shàng wèi zhōng xià xiàn, bù mǎn yī qiān hù jiē wèi xià xiàn. fán tiān xià zhī hù, bā bǎi yī wàn bā qiān qī bǎi yī shí, kǒu sì qiān liù bǎi èr shí bā wàn wǔ qiān yī bǎi liù shí yī. bǎi hù wèi lǐ, wǔ lǐ wèi xiāng. liǎng jīng jí zhōu xiàn zhī guō nèi, fēn wèi fāng, jiāo wài wèi cūn. lǐ jí fāng cūn jiē yǒu zhèng, yǐ sī dū chá. sì jiā wèi lín, wǔ lín wèi bǎo. bǎo yǒu zhǎng, yǐ xiāng jìn yuē. fán nán nǚ, shǐ shēng wèi huáng, sì suì wèi xiǎo, shí liù wèi zhōng, èr shí yǒu yī wèi dīng, liù shí wèi lǎo. měi yī suì yī zào jì zhàng. sān nián yī zào hù jí. xiàn yǐ jí chéng yú zhōu, zhōu chéng yú shěng, hù bù zǒng ér lǐng yān. fán tiān xià zhī hù, liàng qí zī dìng wèi jiǔ děng, měi dìng hù yǐ zhòng nián, zào jí yǐ jì nián. zhōu xiàn zhī jí, héng liú wǔ bǐ, shěng jí liú jiǔ bǐ. fán hù zhī liǎng guàn zhě, xiān cóng biān zhōu wèi dìng, cì cóng guān nèi, cì cóng jūn fǔ zhōu. ruò jù zhě, gè cóng qí xiān guàn yān. lè zhù zhī zhì: jū xiá xiāng zhě, tīng qí cóng kuān jū yuǎn zhě, tīng qí cóng jìn jū qīng yì zhī dì zhě, tīng qí cóng zhòng. biàn tiān xià zhī sì rén, shǐ gè zhuān qí yè. fán xí xué wén wǔ zhě wèi shì, sì lì gēng sāng zhě wèi nóng, qiǎo zuò qì yòng zhě wèi gōng, tú gū xìng fàn zhě wèi shāng. gōng shāng zhī jiā, bù dé yù yú shì. shí lù zhī rén, bù dé duó xià rén zhī lì. fán tiān xià zhī tián, wǔ chǐ wèi bù, bù èr bǎi yǒu sì shí wèi mǔ, mǔ bǎi wèi qǐng. dù qí féi jí kuān xiá, yǐ jū qí rén. fán gěi tián zhī zhì yǒu chà, yuán zhái zhī dì yì rú zhī. fán gěi kǒu fēn tián, jiē cóng biàn jìn. jū chéng zhī rén, běn xiàn wú tián zhě, zé gé xiàn gěi shòu. fán yīng shōu shòu zhī tián, jiē qǐ shí yuè, bì shí èr yuè. fán shòu tián, xiān kè hòu bù kè, xiān pín hòu fù, xiān duō hòu shǎo. fán zhōu xiàn jiè nèi suǒ bù, shòu tián xī zú zhě, wèi kuān xiāng, bù zú zhě wèi xiá xiāng. fán guān rén jí xūn, shòu yǒng yè tián. fán tiān xià zhū zhōu yǒu gōng xiè tián, fán zhū zhōu jí dōu hù fǔ guān rén yǒu zhí fēn tián. fán fù yì zhī zhì yǒu sì: yī yuē zū, èr yuē diào, sān yuē yì, sì yuē zá yáo. kè hù měi dīng zū sù èr shí. qí diào, suí xiāng tǔ suǒ chǎn líng juàn shī gè èr zhàng, bù jiā wǔ fēn zhī yī. shū líng juàn shī zhě, mián sān liǎng. shū bù zhě, má sān jīn. jiē shū yìn yān. fán dīng, suì yì èr xún, wú shì zé shōu qí yōng, měi rì sān chǐ. yǒu shì ér jiā yì zhě, xún yǒu wǔ rì miǎn diào, sān xún zé zū diào jù miǎn. fán yōng diào zhī wù, zhòng qiū liǎn zhī, jì qiū fā yú zhōu. zū zé zhǔn zhōu tǔ shōu huò zǎo wǎn, liàng shì ér liǎn zhī. zhòng dōng qǐ shū, mèng chūn ér nà bì. běn zhōu nà zhě, jì dōng ér bì. fán zhū guó fān hú nèi fù zhě, yì dìng wèi jiǔ děng. fán lǐng nán zhū zhōu shuì mǐ, jí tiān xià zhū zhōu shuì qián, gè yǒu zhǔn cháng. fán dīng hù jiē yǒu yōu fù juān miǎn zhī zhì. ruò xiào zǐ shùn sūn yì fū jié fù zhì xíng wén yú xiāng lǘ zhě, zhōu xiàn shēn shěng zòu wén, ér biǎo qí mén lǘ, tóng jí xī miǎn kè yì. yǒu jīng chéng zhì yīng zhě, zé jiā yōu shǎng yān. fán jīng sī wén wǔ zhí shì guān, jiē yǒu fáng gé. fán zhōu xiàn guān liáo, jiē yǒu bái zhí. fán zhōu xiàn guān jí zài wài jiān guān, jiē yǒu zhí yī. fán zhū qīn wáng fǔ shǔ, bìng gěi shì lì, jù pǐn shù rú bái zhí. fán yǒu gōng zhī chén, cì shí fēng zhě, jiē yǐ kè hù chōng. fán shí fēng, jiē chuán yú zi sūn. fán shù rén nián bā shí jí dǔ jí, gěi shì dīng yī rén, jiǔ shí, gěi èr rén, bǎi suì, sān rén. fán tiān xià cháo jí shǐ, jiē yǐ shí yuè èr shí wǔ rì zhì jīng shī, shí yī yuè yī rì hù bù yǐn jiàn qì, yú shàng shū shěng yǔ qún guān lǐ jiàn, rán hòu jí yú kǎo táng, yīng kǎo jī zhī shì. yuán rì, chén qí gòng fěi yú diàn tíng. fán jīng dū zhū xiàn lìng, měi jì yī zhāo.
郎中二員, 從五品上。 員外郎二員, 從六品上。郎中、員外,自隋已來, 隨曹改易。 主事四人, 從九品上。 令史十五人,書令史三十四人,亭長六 人,掌固十人。郎中、員外郎之職,掌分理戶口、井田之事。凡天下十道,任土所 出,為貢賦之差。凡天下之州府,三百一十有五,而羈縻之州,迨八百焉。四萬戶 已上為上州,二萬戶以上為中州,不滿為下州。凡三都之縣,在內曰京縣,城外曰 畿,又望縣有八十五焉。其餘則六千戶以上為上縣,二千戶已上為中縣,一千戶已 上為中下縣,不滿一千戶皆為下縣。凡天下之戶,八百一萬八千七百一十,口四千 六百二十八萬五千一百六十一。百戶為里,五里為鄉。兩京及州縣之郭內,分為坊, 郊外為村。里及坊村皆有正,以司督察。四家為鄰,五鄰為保。保有長,以相禁約。 凡男女,始生為黃,四歲為小,十六為中,二十有一為丁,六十為老。每一歲一造 計帳。三年一造戶籍。縣以籍成於州,州成於省,戶部總而領焉。凡天下之戶,量 其資定為九等,每定戶以仲年,造籍以季年。州縣之籍,恆留五比,省籍留九比。 凡戶之兩貫者,先從邊州為定,次從關內,次從軍府州。若俱者,各從其先貫焉。 樂住之制:居狹鄉者,聽其從寬;居遠者,聽其從近;居輕役之地者,聽其從重。 辨天下之四人,使各專其業。凡習學文武者為士,肆力耕桑者為農,巧作器用者為 工,屠沽興販者為商。工商之家,不得預於士。食祿之人,不得奪下人之利。凡天 下之田,五尺為步,步二百有四十為畝,畝百為頃。度其肥瘠寬狹,以居其人。凡 給田之制有差,園宅之地亦如之。凡給口分田,皆從便近。居城之人,本縣無田者, 則隔縣給授。凡應收授之田,皆起十月,畢十二月。凡授田,先課後不課,先貧後 富,先多後少。凡州縣界內所部,受田悉足者,為寬鄉,不足者為狹鄉。凡官人及 勛,授永業田。凡天下諸州有公廨田,凡諸州及都護府官人有職分田。凡賦役之制 有四:一曰租,二曰調,三曰役,四曰雜徭。課戶每丁租粟二石。其調,隨鄉土所 產綾絹絁各二丈,布加五分之一。輸綾絹絁者,綿三兩。輸布者,麻三斤。皆書印 焉。凡丁,歲役二旬,無事則收其庸,每日三尺。有事而加役者,旬有五日免調, 三旬則租調俱免。凡庸調之物,仲秋斂之,季秋發於州。租則准州土收穫早晚,量 事而斂之。仲冬起輸,孟春而納畢。本州納者,季冬而畢。凡諸國蕃胡內附者,亦 定為九等。凡嶺南諸州稅米,及天下諸州稅錢,各有準常。凡丁戶皆有優復蠲免之 制。若孝子順孫、義夫節婦志行聞於鄉閭者,州縣申省奏聞,而表其門閭,同籍悉 免課役。有精誠致應者,則加優賞焉。凡京司文武職事官,皆有防閣。凡州縣官僚, 皆有白直。凡州縣官及在外監官,皆有執衣。凡諸親王府屬,並給士力,具品數如 白直。凡有功之臣,賜實封者,皆以課戶充。凡食封,皆傳於子孫。凡庶人年八十 及篤疾,給侍丁一人,九十,給二人,百歲,三人。凡天下朝集使,皆以十月二十 五日至京師,十一月一日戶部引見訖,於尚書省與群官禮見,然後集於考堂,應考 績之事。元日,陳其貢篚於殿廷。凡京都諸縣令,每季一朝。
dù zhī láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò gǎi wèi sī dù dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí liù rén, shū lìng shǐ sān shí sān rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pàn tiān xià zū fù duō shǎo zhī shù, wù chǎn fēng yuē zhī yí, shuǐ lù dào tú zhī lì. měi suì jì qí suǒ chū ér dù qí suǒ yòng, zhuǎn yùn zhēng liǎn sòng nà, jiē zhǔn chéng ér jié qí chí sù. fán hé dí hé shì, jiē liàng qí guì jiàn, jūn tiān xià zhī huò, yǐ lì yú rén. fán jīn yín bǎo huò líng luó zhī shǔ, jiē zhé yōng diào yǐ zào. fán tiān xià zhōu chē shuǐ lù zài yùn, jiē jù wèi jiǎo zhí, qīng zhòng guì jiàn píng yì xiǎn sè ér wèi zhī zhì. fán tiān xià biān jūn, yǒu zhī dù shǐ, yǐ jì jūn zī liáng zhàng zhī yòng. měi suì suǒ fèi, jiē shēn dù zhī huì jì, yǐ zhǎng xíng zhǐ wèi zhǔn.
度支郎中一員, 從五品上。龍朔改為司度大夫,咸亨復。 員外郎一員, 從六品上。 主事二人,從九品上。令史十六人,書令史三十三人,計史一人, 掌固四人。郎中、員外郎之職,掌判天下租賦多少之數,物產豐約之宜,水陸道途 之利。每歲計其所出而度其所用,轉運征斂送納,皆準程而節其遲速。凡和糴和市, 皆量其貴賤,均天下之貨,以利於人。凡金銀寶貨綾羅之屬,皆折庸調以造。凡天 下舟車水陸載運,皆具為腳直,輕重貴賤、平易險澀而為之制。凡天下邊軍,有支 度使,以計軍資糧仗之用。每歲所費,皆申度支會計,以長行旨為準。
jīn bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī zhēn dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sān rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ bā rén, shū lìng shǐ èr shí yī rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pàn tiān xià kù cáng qián bó chū nà zhī shì, bān qí jié zhì, ér sī qí bù lǐng. fán dù, yǐ běi fāng jù shǔ zhōng zhě yī shǔ zhī guǎng wèi fēn, shí fēn wèi cùn, shí cùn wèi chǐ, yī chǐ èr cùn wèi dà chǐ, shí chǐ wèi zhàng. fán liàng, yǐ jù shǔ zhōng zhě róng yī qiān èr bǎi wèi yuè, èr yuè wèi hé, shí hé wèi shēng, shí shēng wèi dòu, sān dòu wèi dà dǒu, shí dòu wèi hú. fán quán héng, yǐ jù shǔ zhōng zhě bǎi shǔ zhī zhòng wèi zhū, èr shí sì zhū wèi liǎng, sān liǎng wèi dà liǎng, shí liù liǎng wèi jīn. fán jī jù shǔ wèi dù liàng quán héng, diào zhōng lǜ, cè guǐ jǐng, hé tāng yào, jí guān miǎn zhī zhì yòng zhī. nèi wài guān sī, xī yòng dà zhě. fán kù cáng chū nà, jiē xíng wén bǎng, jì zhōng huì zhī. ruò chéng mìng chū nà, zé yú zhōng shū mén xià shěng fù ér xíng zhī. bǎi sī yīng qǐng yuè fèng, fú dié dào, suǒ yóu jiē dì fù ér xíng zhī, nǎi zhì mù qì, yǔ yīng chū wù zhī sī xiāng hé. fán guān sī hù shì, wù shù yǒu zhì. fán jiān bó zhī lèi, yǒu zhǎng duǎn guǎng xiá duān pǐ tún lì zhī chà. fán cì shí duàn, qí lǜ juàn sān pǐ, bù sān duān, mián sān tún. ruò zá cǎi shí duàn, zé sī bù èr pǐ, èr pǐ, líng èr pǐ, màn sì pǐ. ruò cì fān kè jǐn cǎi, lǜ shí duàn zé jǐn yī zhāng, líng èr pǐ, màn sān pǐ, mián sì tún. fán qiǎn shǐ fù qiú, zé gěi shí fú. ruò zhū shǐ jīng èr nián bù hái, yì rú zhī. fán shí fú chēng yī jù zhě, quán gěi zhī, yī fù zhě, jiǎn gěi zhī. zhèng dōng zhī huì, chēng shù bó yǒu chà zhě, jiē cì juàn, wǔ pǐn yǐ shàng wǔ pǐ, liù pǐn yǐ xià sān pǐ, mìng fù shì qí fū zǐ.
金部郎中一員, 從五品上。龍朔為司珍大夫,咸亨復。 員外郎一員, 從 六品上。 主事三人, 從九品上。 令史八人,書令史二十一人,計史一人, 掌固四人。郎中、員外郎之職,掌判天下庫藏錢帛出納之事,頒其節制,而司其簿 領。凡度,以北方秬黍中者一黍之廣為分,十分為寸,十寸為尺,一尺二寸為大尺, 十尺為丈。凡量,以秬黍中者容一千二百為龠,二龠為合,十合為升,十升為斗, 三斗為大斗,十斗為斛。凡權衡,以秬黍中者百黍之重為銖,二十四銖為兩,三兩 為大兩,十六兩為斤。凡積秬黍為度量權衡,調鐘律,測晷景,合湯藥,及冠冕之 制用之。內外官私,悉用大者。凡庫藏出納,皆行文榜,季終會之。若承命出納, 則於中書、門下省覆而行之。百司應請月俸,符牒到,所由皆遞覆而行之,乃置木 契,與應出物之司相合。凡官私互市,物數有制。凡縑帛之類,有長短、廣狹、端 疋、屯綟之差。凡賜十段,其率絹三疋,布三端,綿三屯。若雜彩十段,則絲布二 疋,二疋,綾二疋,縵四疋。若賜蕃客錦彩,率十段則錦一張,綾二疋,縵三疋, 綿四屯。凡遣使覆囚,則給時服。若諸使經二年不還,亦如之。凡時服稱一具者, 全給之,一副者,減給之。正冬之會,稱束帛有差者,皆賜絹,五品已上五疋,六 品已下三疋,命婦視其夫、子。
cāng bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī dù dài fū, xián hēng fù yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sān rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ jiǔ rén, shū lìng shǐ èr shí rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pàn tiān xià cāng chǔ, shòu nà zū shuì, chū gěi lù lǐn zhī shì. fán zhōng wài wén wǔ guān, pǐn zhì yǒu chà, suì zài gěi zhī. nǎi zhì mù qì yī bǎi méi, yǐ yǔ chū gěi zhī sī hé. zhū sī guān rén jí zhū sè rén yīng gěi shí zhě, jiē gěi mǐ. fán zhì shì zhī guān, wǔ pǐn yǐ shàng jí jiě guān chōng shì zhě, gè gěi bàn lù. jí qiān guān zhě, tōng jì qián lù, yǐ chōng hòu shù. fán dōu yǐ dōng zū nà hán jiā cāng, zì hán jiā zhuǎn yùn yǐ shí jīng tài cāng. zì luò zhì shǎn wèi lù yùn, zì shǎn zhì jīng wèi shuǐ yùn, zhì shǐ, yǐ jiān chōng zhī. fán wáng gōng yǐ xià, měi suì tián miáo, jiē yǒu bù shū. fán yì cāng suǒ yǐ bèi suì bù zú, cháng píng cāng suǒ yǐ jūn guì jiàn yě.
倉部郎中一員, 從五品上。龍朔為司度大夫,咸亨復也。 員外郎一員, 從六品上。 主事三人, 從九品上。 令史九人,書令史二十人,計史一人, 掌固四人。郎中、員外郎之職,掌判天下倉儲,受納租稅,出給祿廩之事。凡中外 文武官,品秩有差,歲再給之。乃置木契一百枚,以與出給之司合。諸司官人及諸 色人應給食者,皆給米。凡致仕之官,五品已上及解官充侍者,各給半祿。即遷官 者,通計前祿,以充後數。凡都已東租納含嘉倉,自含嘉轉運以實京太倉。自洛至 陝為陸運,自陝至京為水運,置使,以監充之。凡王公已下,每歲田苗,皆有簿書。 凡義倉所以備歲不足,常平倉所以均貴賤也。
lǐ bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. suí jiù. lóng shuò gǎi wèi sī lǐ tài cháng bó, guāng zhái gǎi wèi chūn guān shàng shū, shén lóng fù yě. shì láng yī yuán. zhèng sì pǐn xià. míng yīn suí cáo gǎi yì yě. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià lǐ yí jì xiǎng gòng jǔ zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē lǐ bù, èr yuē cí bù, sān yuē shàn bù, sì yuē zhǔ kè. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, jiē zhì zhèng yān. fán jǔ shì zhī zhì, měi suì zhòng dōng, lǜ yǔ jì xié. qí kē yǒu liù: yī yuē xiù cái, shì fāng lüè cè wǔ tiáo. cǐ kē qǔ rén shāo jùn, zhēn guān yǐ hòu suì jué. èr yuē míng jīng, sān yuē jìn shì, sì yuē míng fǎ, wǔ yuē shū, liù yuē suàn. fán cǐ liù kē, qiú rén zhī běn, bì qǔ jīng jiū lǐ shí, ér shēng wèi dì. qí yǒu bó zōng jiān xué, xū jiā zhēn jiǎng, bù dé xiàn yǐ cháng kē. qí hóng wén chóng wén guǎn xué shēng, suī tóng míng jīng jìn shì, yǐ qí zī yìn quán gāo, shì qǔ cū tōng wén yì. qí jiāo shè zhāi láng jiǎn shì, rú tài miào zhāi láng. qí guó zi jiān dà chéng shí èr yuán, qǔ míng jīng jí dì rén cōng míng zhuó rán zhě, shì rì sòng qiān yán, bìng kǒu shì, réng cè suǒ xí yè, shí tiáo tōng qī, rán hòu bǔ chōng. gè shòu sàn guān, yī jiù lìng yú xué nèi xí yè, yǐ tōng sì jīng wèi xiàn.
禮部尚書一員, 正三品。隋舊。龍朔改為司禮太常伯,光宅改為春官尚書,神 龍復也。 侍郎一員。 正四品下。名因隨曹改易也。 尚書、侍郎之職,掌天 下禮儀、祭享、貢舉之政令。其屬有四:一曰禮部,二曰祠部,三曰膳部,四曰主 客。總其職務,而行其制命。凡中外百司之事,由於所屬,皆質正焉。凡舉試之制, 每歲仲冬,率與計偕。其科有六:一曰秀才, 試方略策五條。此科取人稍峻,貞觀 已後遂絕。 二曰明經,三曰進士,四曰明法,五曰書,六曰算。凡此六科,求 人之本,必取精究理實,而升為第。其有博綜兼學,須加甄獎,不得限以常科。其 弘文、崇文館學生,雖同明經、進士,以其資廕全高,試取粗通文義。其郊社齋郎 簡試,如太廟齋郎。其國子監大成十二員,取明經及第人聰明灼然者,試日誦千言, 並口試,仍策所習業,十條通七,然後補充。各授散官,依舊令於學內習業,以通 四經為限。
láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. suí yuē yí cáo láng, wǔ dé gǎi lǐ bù láng zhōng yuán wài, lóng shuò wèi sī lǐ dài fū sī lǐ yuán wài, xián hēng fù. zhǔ shì èr rén, cóng bā pǐn shàng. lìng shǐ wǔ rén, shū lìng shǐ shí yī rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù bā rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng èr shàng shū shì láng. jǔ qí yí zhì, ér biàn qí míng shù. fán wǔ lǐ zhī yí, yī bǎi wǔ shí yǒu èr. yī yuē jí lǐ, qí yí wǔ shí yǒu wǔ èr yuē bīn lǐ, qí yí yǒu liù sān yuē jūn lǐ, qí yí èr shí yǒu sān: sì yuē jiā lǐ, qí yí wǔ shí wǔ yuē xiōng lǐ, qí yí yī shí yǒu bā. fán yuán rì, dà chén shè yú hán yuán diàn, fú gǔn miǎn lín xuān, zhǎn gōng xiàn zhī lè, chén lì dài bǎo yù yú hé, bèi huáng huī zhàng, èr wáng hòu jí bǎi guān cháo jí shǐ huáng qīn, bìng cháo fú péi wèi. dà huì zhī rì, chén shè rú chū. fán dōng zhì, dà chén shè rú yuán zhèng zhī yí. qí yì zhě, wú zhū zhōu biǎo zòu xiáng ruì gòng xiàn. fán yuán zhèng dōng zhì dà huì zhī míng rì, bǎi guān cháo jí shǐ děng jiē yì dōng gōng qìng hè. fán qiān qiū jié, yù lóu shè jiǔ bù zhī lè, bǎi guān kù zhě péi wèi. fán jīng sī wén wǔ zhí shì, jiǔ pǐn yǐ shàng, měi shuò wàng cháo cān. wǔ pǐn yǐ shàng jí gòng fèng guān yuán wài láng jiān chá yù shǐ tài cháng bó shì, měi rì cān. fán zhū fān guó lái cháo, jiē shè gōng xiàn zhī lè jí huáng huī zhàng. ruò fān guó shǐ, zé jiǎn huáng huī zhī bàn. fán cè huáng hòu tài zǐ tài zǐ fēi zhū wáng zhū wáng fēi gōng zhǔ, bìng lín xuān cè mìng, chén shè rú dōng zhèng zhī yí. qì, jiē bài tài miào. fán xiáng ruì, jiē biàn qí míng wù. yǒu dà ruì shàng ruì zhōng ruì, jiē yǒu děng chà. fán tài yáng kuī, suǒ sī yù zòu, qí rì zhì wǔ gǔ wǔ bīng yú tài shè, ér bù shì shì. bǎi guān gè sù fú shǒu běn sī, bù tīng shì. guò shí nǎi bà. yuè shí, zé jī gǔ yú suǒ sī. ruò wǔ yuè sì zhèn sì dú bēng jié, jiē bù shì shì sān rì. fán èr fēn zhī yuè, sān gōng xún xíng shān líng, zé tài cháng qīng wèi zhī fù. fán bǎi guān bài lǐ, gè yǒu chà. zhì jìng zhī shì, ruò fēi lián shǔ, yīng jìng zhī guān xiāng jiàn, huò zì qīn qī zhě, gè cóng qí sī lǐ. fán lè, yǒu wǔ shēng bā yīn liù lǜ liù lǚ, chén sì xuán zhī dù, fēn èr wǔ zhī jié, yǐ hé rén lún, yǐ diào jié qì, yǐ xiǎng guǐ shén, yǐ xù bīn kè. fán sī jiā bù dé shè zhōng shēng. sān pǐn yǐ shàng, dé bèi nǚ lè. wǔ pǐn nǚ lè bù dé guò sān rén. jū dà gōng yǐ shàng sàng, shòu cè jí zhī guān, suī yǒu gǔ jiē gěi tóng yìn, yǒu yú fú zhī zhì. bìng chū yú mén xià shěng. fán fú shì shàng huáng, qí zhì shàng chì. tiān zǐ huáng hòu tài zǐ yǐ xià zhī fú, shì zài yú fú zhì yě. fán bǎi liáo guān hù sǎn huǎng kē pèi, gè yǒu chà. cháng fú yì rú zhī. fán xiōng fú, bù rù gōng mén. fán shòu dū du cì shǐ jiē wèi rù wǔ pǐn zhě, bìng tīng zhe fēi pèi yú, lí rèn zé tíng. fán wén wǔ guān fù cháo yì fǔ, dǎo cóng gè yǒu chà. fán zhí shì guān hōng zú, yǒu fù zèng liǔ shà bēi jié, gè yǒu zhì dù.
郎中一員, 從五品上。 員外郎一員, 從六品上。隋曰儀曹郎,武德改禮 部郎中員外,龍朔為司禮大夫司禮員外,咸亨復。 主事二人, 從八品上。 令史五人,書令史十一人,亭長六人,掌固八人。郎中、員外郎之職,掌貳尚書、 侍郎。舉其儀制,而辨其名數。凡五禮之儀,一百五十有二。一曰吉禮,其儀五十 有五;二曰賓禮,其儀有六;三曰軍禮,其儀二十有三:四曰嘉禮,其儀五十;五 曰凶禮,其儀一十有八。凡元日,大陳設於含元殿,服袞冕臨軒,展宮縣之樂,陳 歷代寶玉輿輅,備黃麾仗,二王后及百官、朝集使、皇親,並朝服陪位。大會之日, 陳設如初。凡冬至,大陳設如元正之儀。其異者,無諸州表奏祥瑞貢獻。凡元正、 冬至大會之明日,百官、朝集使等皆詣東宮慶賀。凡千秋節,御樓設九部之樂,百 官袴 褶陪位。凡京司文武職事,九品已上,每朔、望朝參。五品已上及供奉官、 員外郎、監察御史、太常博士,每日參。凡諸蕃國來朝,皆設宮縣之樂及黃麾仗。 若蕃國使,則減黃麾之半。凡冊皇后、太子、太子妃、諸王、諸王妃、公主,並臨 軒冊命,陳設如冬、正之儀。訖,皆拜太廟。凡祥瑞,皆辨其名物。有大瑞、上瑞、 中瑞,皆有等差。凡太陽虧,所司預奏,其日置五鼓五兵於太社,而不視事。百官 各素服守本司,不聽事。過時乃罷。月蝕,則擊鼓於所司。若五嶽、四鎮四瀆崩竭, 皆不視事三日。凡二分之月,三公巡行山陵,則太常卿為之副。凡百官拜禮,各有 差。致敬之士,若非連屬,應敬之官相見,或自親戚者,各從其私禮。凡樂,有五 聲、八音、六律、六呂,陳四懸之度,分二舞之節,以和人倫,以調節氣,以享鬼 神,以序賓客。凡私家不得設鐘聲。三品已上,得備女樂。五品女樂不得過三人。 居大功已上喪,受冊及之官,雖有鼓皆給銅印,有魚符之制。 並出於門下省。 凡服飾尚黃,旗幟尚赤。天子、皇后、太子已下之服, 事在《輿服志》也。 凡百僚冠笏、傘幌、珂珮,各有差。常服亦如之。凡凶服,不入公門。凡授都督、 刺史階未入五品者,並聽著緋珮魚,離任則停。凡文武官赴朝詣府,導從各有差。 凡職事官薨卒,有賻贈、柳翣、碑碣,各有制度。
cí bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yīn dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ wǔ rén, shū lìng shǐ shí yī rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù bā rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng cí sì xiǎng jì tiān wén lòu kè guó jì miào huì bǔ shì yī yào sēng ní zhī shì. fán jì sì zhī míng yǒu sì: yī yuē sì tiān shén, èr yuē jì dì qí, sān yuē xiǎng rén guǐ, sì yuē shì diàn yú xiān shèng xiān shī. qí chà yǒu sān: ruò hào tiān shàng dì huáng dì qí zhōu zōng miào wèi dà sì. sì tiān dì jiē yǐ zǔ zōng pèi xiǎng. rì yuè xīng chén shè jì xiān dài dì wáng yuè zhèn hǎi dú dì shè xiān cán kǒng xuān fù qí tài gōng zhū tài zǐ miào wèi zhōng sì. sī zhōng sī mìng fēng shī yǔ shī zhòng xīng shān lín chuān zé wǔ lóng cí děng, jí zhōu xiàn shè jì shì diàn wèi xiǎo sì. dà sì, huáng dì qīn jì, zé tài wèi wèi yà xiàn, guāng lù qīng wèi zhōng xiàn. ruò yǒu sī shè shì, zé tài wèi wèi chū xiàn, tài cháng qīng wèi yà xiàn. fán dà sì, sàn zhāi sì rì, zhì zhāi èr rì. xiǎo sì, sàn zhāi èr rì, zhì zhāi yī rì. jiē sì qián xí lǐ mù yù, bìng gěi míng yī. fán guān jué èr pǐn yǐ shàng, cí sì miào. wǔ pǐn yǐ shàng, cí sān miào. liù pǐn yǐ xià dá yú shù rén, jì zǔ mí ér yǐ. fán guó yǒu fēng chán zhī lǐ, zé yī yuán qiū fāng zé zhī shén wèi. fán tiān xià sì yǒu dìng shù, měi sì lì sān gāng, yǐ xíng yè gāo zhě chōng. zhū zhōu sì zǒng wǔ qiān sān bǎi wǔ shí bā suǒ, sān qiān èr bǎi sān shí wǔ suǒ sēng, èr qiān yī bǎi èr shí èr suǒ ní. měi sì shàng zuò yī rén, sì zhǔ yī rén, dōu wéi nà yī rén. fán sēng bù jí, sān nián yī zào. fán bié chì shè zhāi, yīng háng dào bìng guān gěi liào. fán guó jì rì, liǎng jīng dà sì gè èr, yǐ sàn zhāi sēng ní. wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng, qīng guān qī pǐn yǐ shàng jiē jí, xíng xiāng ér tuì. tiān xià zhōu fǔ yì rán. fán yuǎn jì rì, suī bù fèi wù, rán fēi jūn wù jí qiè, yì bù jǔ shì. yú rú cháng shì.
祠部郎中一員, 從五品上。龍朔為司禋大夫,咸亨復。 員外郎一員, 從 六品上。 主事二人, 從九品上。 令史五人,書令史十一人,亭長六人,掌 固八人。郎中、員外郎之職,掌祠祀、享祭、天文、漏刻、國忌、廟諱、卜筮、醫 藥、僧尼之事。凡祭祀之名有四:一曰祀天神,二曰祭地祇,三曰享人鬼,四曰釋 奠於先聖先師。其差有三:若昊天上帝、皇地祇、州、宗廟為大祀。 祀天地皆以祖 宗配享。 日月星辰、社稷、先代帝王、岳鎮海瀆、帝社、先蠶、孔宣父、齊太 公、諸太子廟為中祀。司中、司命、風師、雨師、眾星、山林、川澤、五龍祠等, 及州縣社稷、釋奠為小祀。大祀,皇帝親祭,則太尉為亞獻,光祿卿為終獻。若有 司攝事,則太尉為初獻,太常卿為亞獻。凡大祀,散齋四日,致齋二日。小祀,散 齋二日,致齋一日。皆祀前習禮、沐浴,並給明衣。凡官爵二品已上,祠四廟。五 品已上,祠三廟。六品已下達於庶人,祭祖禰而已。凡國有封禪之禮,則依圓丘方 澤之神位。凡天下寺有定數,每寺立三綱,以行業高者充。 諸州寺總五千三百五十 八所,三千二百三十五所僧,二千一百二十二所尼。每寺上座一人,寺主一人,都 維那一人。 凡僧簿籍,三年一造。凡別敕設齋,應行道並官給料。凡國忌日, 兩京大寺各二,以散齋僧尼。文武五品已上,清官七品已上皆集,行香而退。天下 州府亦然。凡遠忌日,雖不廢務,然非軍務急切,亦不舉事。余如常式。
shàn bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī shàn dài fū, xián hēng fù yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng zhī jì qì shēng dòu jiǔ shàn, biàn qí pǐn shù, jí cáng bīng shí liào zhī shì.
膳部郎中一員, 從五品上。龍朔為司膳大夫,咸亨復也。 員外郎一員, 從六品上。 主事二人, 從九品上。 令史四人,書令史九人,掌固四人。郎 中、員外郎之職,掌邦之祭器、牲豆、酒膳,辨其品數,及藏冰食料之事。
zhǔ kè láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē sī fān láng, wǔ dé gǎi zhǔ kè láng zhōng, lóng shuò wèi sī fān dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng èr wáng hòu jí zhū fān cháo pìn zhī shì. èr wáng zhī hòu, xī gōng jiè gōng. fán sì fān zhī guó. jīng cháo gòng zhī hòu, zì xiāng zhū jué, jí yǒu zuì miè zhě, gài sān bǎi yú guó. jīn suǒ cún zhě, qī shí yú fān. qí cháo gòng zhī yí, xiǎng yàn zhī shù, gāo xià zhī děng, wǎng lái zhī mìng, jiē zài yú hóng lú zhī zhí yān.
主客郎中一員, 從五品上。隋曰司蕃郎,武德改主客郎中,龍朔為司蕃大夫, 咸亨復。 員外郎一員, 從六品上。 主事二人, 從九品上。 令史四人, 書令史九人,掌固四人。郎中、員外郎之職,掌二王后及諸蕃朝聘之事。二王之後, 酅公、介公。凡四蕃之國。經朝貢之後,自相誅絕,及有罪滅者,蓋三百餘國。今 所存者,七十餘蕃。其朝貢之儀,享宴之數,高下之等,往來之命,皆載於鴻臚之 職焉。
bīng bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. nán cháo wèi zhī wǔ bīng shàng shū, suí yuē bīng bù shàng shū. lóng shuò gǎi wèi sī róng tài cháng bó, xián hēng fù. shì láng èr yuán. zhèng sì pǐn xià. lóng shuò wèi sī róng shǎo cháng bó, xián hēng fù. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià wǔ guān xuǎn shòu jí dì tú yǔ jiǎ zhàng zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē bīng bù, èr yuē zhí fāng, sān yuē jià bù, sì yuē kù bù. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi guān zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, xián zhì zhèng yān. fán xuǎn shòu zhī zhì, měi suì jí yú mèng dōng. qù wáng chéng wǔ bǎi lǐ yǐ shàng xún, qiān lǐ zhī nèi yǐ zhōng xún, qiān lǐ zhī wài yǐ xià xún. shàng shū shì láng fēn wèi sān quán. shàng shū wèi zhōng quán, shì láng fēn dōng xī. fán shì néng yǒu wǔ, wǔ wèi zhǎng duǒ mǎ bù shè mǎ qiāng bù shè yīng duì. hù yǒu yōu zhǎng, jí kě qǔ zhī. jiào yì yǒu sān. sān wèi xiāo yǒng cái yì jí kě wèi tǒng lǐng zhī yòng yě. shěn qí gōng néng, ér dìng qí liú fàng, suǒ yǐ lù cái yì bèi jūn guó biàn xū mào xù xūn láo yě. rán hòu jù qí zī láo, liàng wèi zhù nǐ. wǔ pǐn yǐ shàng sòng zhōng shū mén xià, liù pǐn yǐ xià liàng zī zhù dìng. qí zài jūn zhèn yào jí, bù dé fù xuǎn, wěi jié dù shǐ quán shì qí děng dì shēn shěng. fán guān jiē zhù nǐ tuán jiǎ jìn jiǎ, jiē rú lì bù zhī zhì. fán dà xuǎn, zhōng yú jì chūn zhī yuè, suǒ yǐ yuē zī xù zhī qiǎn shēn, shěn cái lüè zhī yōu liè, jūn guó zhī yòng zài yān.
兵部尚書一員, 正三品。南朝謂之五兵尚書,隋曰兵部尚書。龍朔改為司戎太 常伯,咸亨復。 侍郎二員。 正四品下。龍朔為司戎少常伯,咸亨復。 尚書、 侍郎之職,掌天下武官選授及地圖與甲仗之政令。其屬有四:一曰兵部,二曰職方, 三曰駕部,四曰庫部。總其職務,而行其制命。凡中外百官之事,由於所屬,咸質 正焉。凡選授之制,每歲集於孟冬。去王城五百里以上旬,千里之內以中旬,千里 之外以下旬。尚書、侍郎分為三銓。 尚書為中銓,侍郎分東西。 凡試能有五, 五謂長垛、馬步射、馬槍、步射、應對。互有優長,即可取之。 較異有三。 三謂驍勇、材藝及可為統領之用也。 審其功能,而定其留放,所以錄才藝、備 軍國、辨虛冒、敘勳勞也。然後據其資勞,量為注擬。 五品已上送中書門下,六品 已下量資註定。其在軍鎮要籍,不得赴選,委節度使銓試其等第申省。 凡官階 注擬團甲進甲,皆如吏部之制。凡大選,終於季春之月,所以約資敘之淺深,審才 略之優劣,軍國之用在焉。
láng zhōng èr yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī róng dài fū, xián hēng fù yě. yuán wài láng èr rén, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng bā pǐn xià. lìng shǐ sān shí rén, shū lìng shǐ liù shí rén, tíng zhǎng bā rén, zhǎng gù shí èr rén. láng zhōng yī yuán zhǎng pàn zhàng jí tiān xià wǔ guān zhī jiē pǐn, wèi fǔ zhī míng shù. fán xù jiē yǒu èr shí jiǔ. jiāng jūn zhī jiē. jù yú xù mù. fán xù jiē zhī fǎ, yī rú wén sàn guān zhī zhì. fán tiān xià zhī fǔ, wǔ bǎi jiǔ shí yǒu sì, yǒu shàng zhōng xià, bìng zài yú zhū wèi zhī zhí. fán yīng sù wèi guān, gè cóng fān dì. fán qiān niú bèi shēn zuǒ yòu jí tài zǐ qiān niú bèi shēn, jiē qǔ sān pǐn yǐ shàng zhí shì guān zǐ sūn, sì pǐn qīng guān zǐ, yí róng duān zhèng, wǔ yì kě chēng zhě chōng. wǔ kǎo, běn sī suí wén wǔ jiǎn shì tīng xuǎn. sì pǐn, wèi zhū sī shì láng zuǒ yòu shù zǐ yě. fán diàn zhōng shěng jìn mǎ, qǔ zuǒ yòu wèi sān wèi jí gāo yìn, jiǎn yí róng kě guān zhě bǔ chōng, jiǎn shì tóng qiān niú lì. pū sì jìn mǎ, yì rú zhī. wǔ pǐn yǐ xià qī pǐn yǐ shàng, wǔ nián, duō zhì bā nián, nián mǎn jiǎn sòng lì bù. bù dì zhě, rú chū. wú wén, tīng yǐ wǔ xuǎn. fán zuǒ yòu wèi qīn wèi xūn wèi yì wèi, jí zuǒ yòu lǜ fǔ qīn xūn yì wèi, jí zhū wèi zhī yì wèi, tōng wèi zhī sān wèi. zé qí zī yìn gāo zhě, wèi qīn wèi, qí cì zhě, wèi xūn wèi jí lǜ fǔ zhī qīn wèi, yòu cì zhě, wèi yì wèi jí lǜ fǔ zhī xūn wèi, yòu cì zhě, wèi zhū wèi jí lǜ fǔ zhī yì wèi, yòu cì zhě, wèi qīn wáng fǔ zhī zhí zhàng chéng. liàng yuǎn ěr yǐ dìng qí fān dì. yīng bǔ zhī rén, zhōu qīn yǐ shàng yǒu fàn xíng lù zhě, pèi lìng bīng bù shàng xià. fán zhū wèi jí lǜ fǔ sān wèi, guàn jīng zhào hé nán pú tóng huá qí shǎn huái rǔ zhèng děng zhōu, jiē lìng fān shàng. yú zhōu jiē nà zī. fán zuǒ yòu wèi zhī sān wèi, fēn wèi wǔ zhàng. fán wáng gōng yǐ xià, jiē yǒu qīn shì zhàng nèi, xiàn nián shí bā yǐ xià, jǔ zhū zhōu lǜ wàn rén yǐ chōng zhī. jiē xiàn shí zhōu nián, zé tīng qí jiǎn shì. wén lǐ gāo zhě sòng lì bù, qí yú liú běn sī, quán xià zhě tuì hái běn shǎi. fán bīng shì lì wèi, gè yǒu qí míng. zuǒ yòu wèi yuē xiāo qí, zuǒ yòu xiāo wèi yuē bào qí, zuǒ yòu wǔ wèi yuē xióng qú, zuǒ yòu wēi wèi yuē yǔ lín, zuǒ yòu lǐng jūn wèi yuē shè shēng, zuǒ yòu jīn wú wèi yuē cì fēi. dōng gōng zuǒ yòu wèi lǜ fǔ yuē chāo chéng, zuǒ yòu sī yù lǜ fǔ yuē lǚ bì, zuǒ yòu qīng dào lǜ fǔ yuē zhí dàng. zǒng míng yuē wèi shì. jiē qǔ liù pǐn yǐ xià zǐ sūn, jí bái dīng wú zhí yì zhě diǎn chōng. fán sān nián yī jiǎn diǎn, chéng dīng ér rù, liù shí ér miǎn. liàng qí yuǎn ěr, yǐ dìng fān dì. fán wèi shì, gè lì míng bù. qí sān nián yǐ lái zhēng fáng chāi qiǎn, réng dìng yōu liè wèi sān dì. měi nián zhēng yuè shí rì sòng běn fǔ yìn jì, réng lù yī dào sòng běn wèi fǔ. ruò yǒu chà xíng shàng fān, zhé chōng fǔ jù bù ér fā zhī. fán chà wèi shì zhēng shù zhèn fáng, yì yǒu tuán wǔ. qí shàn gōng mǎ zhě, wèi yuè qí tuán, yú wèi bù bīng tuán, zhǔ shuài yǐ xià tǒng lǐng zhī. huǒ shí rén, yǒu liù tuó mǎ. ruò fù xiōng zǐ dì, bù bìng qiǎn zhī. ruò zǔ fù mǔ lǎo jí, jiā wú jiān dīng, miǎn zhēng xíng jí fān shàng. qí jū cháng zé jiē xí shè, chàng dà jiǎo gē. fān jí zhī rì, fǔ guān lǜ ér kè shì. fán zuǒ yòu jīn wú wèi, yǒu jiǎo shǒu, zhū wèi yǒu nú shǒu, zuǒ yòu yǔ lín jūn yǒu fēi qí jí zuǒ yòu wàn qí guō qí. tiān xià zhū jūn, yǒu jiàn ér. jiē dìng qí míng jí, měi jì shàng zhōng shū mén xià. fán guān nèi, yǒu tuán jié bīng, qín chéng mín wèi hé lán liù zhōu, yǒu gāo lì qiāng bīng. lí yǎ qióng yì mào wǔ zhōu, yǒu zhèn fáng tuán jié bīng. tiān xià zhū zhōu chà shī, mù qǔ hù yīn dīng duō, rén cái xiāo yǒng, xuǎn qián zī guān xūn guān bù fèn qiáng míng kān tǒng shè zhě, jié jí zhuó bǔ zhǔ shuài yǐ lǐng zhī. qí yì zhēng zhě, bié wèi háng wǔ, bù rù mù rén zhī yíng. fán jūn xíng qì wù, jiē yú dāng zhōu fēn gěi zhī. rú bù zú, yǐ zì bèi, pín fù bì yǐ jūn yān. fán zhū zhōu jūn fǔ yīng xíng bīng zhī míng bù, qì wù zhī duō shǎo, jiē shēn bīng bù. jūn sàn zhī rì, yì lù qí cún wáng duō shǎo, yǐ shēn ér kān huì zhī. fán zhū dào huí bīng liáng zhī wù, yī zī zhī fèi, jiē lìng suǒ zài zhōu xiàn fēn ér gěi zhī. láng zhōng yī rén zhǎng pàn bù, yǐ zǒng jūn róng chāi qiǎn zhī míng shù. fán tiān xià jié dù shǐ yǒu bā, ruò zhū zhōu zài jié dù nèi zhě, jiē shòu jié dù yān. qí fú zhōu jīng lüè shǐ, dēng píng zhōu hǎi jūn, zé bù zài jié dù zhī nèi. jié dù míng yǔ suǒ guǎn jūn zhèn míng, bìng jiàn dì lǐ zhì yě. fán qīn wáng zǒng róng, yuē yuán shuài, wén wǔ guān zǒng tǒng zhě, zé yuē zǒng guǎn. yǐ fèng shǐ yán zhī, zé yuē jié dù shǐ, yǒu dà shǐ fù shǐ pàn guān. ruò dà shǐ jiā jīng jié yǐ tǒng jūn, zhì mù qì yǐ xíng. fán jiāng shuài chū xíng, bīng mǎn yī wàn rén yǐ shàng, zhì zhǎng shǐ sī mǎ cāng cáo bīng cáo zhòu cáo děng cān jūn gè yī rén. wǔ qiān rén yǐ shàng, jiǎn sī mǎ. zhū jūn gè zhì shǐ yī rén, wǔ qiān rén yǐ shàng zhì fù shǐ yī rén, yī wàn rén yǐ shàng zhì yíng tián fù shǐ yī rén. měi jūn gè yǒu cāng bīng zhòu sān cān jūn. qí héng hǎi gāo yáng táng xìng héng yáng běi píng děng wǔ jūn, jiē běn zhōu cì shǐ wèi shǐ. fán zhèn, jiē yǒu shǐ yī rén, fù shǐ yī rén. wàn rén yǐ shàng, zhì sī mǎ cāng bīng èr cáo cān jūn. wǔ qiān rén yǐ xià, jiǎn sī mǎ. fán zhū jūn zhèn, měi wǔ bǎi rén zhì yā guān yī rén, qiān rén zhì zi zǒng guān yī rén, wǔ qiān rén zhì zǒng guǎn yī rén. fán zhū jūn zhèn shǐ fù shǐ yǐ shàng, jiē sì nián yī tì zǒng guǎn yǐ xià, èr nián yī tì yā guān suí bīng jiāo tì. fán zhū jūn zhèn dà shǐ fù shǐ yǐ xià, jiē yǒu qiàn rén, bié zòu yǐ cóng zhī. fán xìng sān jīng, jí dōng dōu nán běi wèi, jiē zhì zuǒ yòu tún yíng, bié lì shǐ yǐ tǒng zhī. ruò zài dōu, zé jīng chéng yì rú zhī. fán dà jiāng chū zhēng, jiē gào miào shòu yuè, cí qí tài gōng miào qì, bù sù yú jiā. lín jūn duì kòu, shì zú bù yòng mìng, bìng dé zhuān xíng qí fá. jì jié, jí jūn wèi sàn, jiē huì zhòng ér shū láo yǔ qí fèi yòng, nǎi gào tài miào. yuán shuài kǎi xuán zhī rì, jiē shǐ jiāo láo. yǒu sī xiān xiàn jié yú tài miào, yòu gào qí tài gōng miào. yuán wài láng yī rén zhǎng gòng jǔ jí zá qǐng zhī shì. fán gòng jǔ, měi suì mèng chūn, yì yǔ jì xié. yǒu èr kē: yī yuē píng shè, èr yuē wǔ jǔ. fán kē zhī yōu liè, xūn huò zhī děng jí, jiē shěn qí shí ér shòu xù yān. yuán wài láng yī rén zhǎng pàn nán cáo. měi suì xuǎn rén, yǒu jiě zhuàng bù shū zī lì kǎo kè. bì yóu zhī yǐ hé qí shí, nǎi shàng sān quán. jìn jiǎ zé shǔ yān.
郎中二員, 從五品上。龍朔為司戎大夫,咸亨復也。 員外郎二人, 從六 品上。 主事四人, 從八品下。 令史三十人,書令史六十人,亭長八人,掌 固十二人。郎中一員掌判帳及天下武官之階品,衛府之名數。凡敘階有二十九。將 軍之階。 具於敘目。 凡敘階之法,一如文散官之制。凡天下之府,五百九十有 四,有上中下,並載於諸衛之職。凡應宿衛官,各從番第。凡千牛備身左右及太子 千牛備身,皆取三品已上職事官子孫,四品清官子,儀容端正,武藝可稱者充。五 考,本司隨文武簡試聽選。 四品,謂諸司侍郎、左右庶子也。 凡殿中省進馬, 取左右衛三衛及高廕,簡儀容可觀者補充,簡試同千牛例。仆寺進馬,亦如之。五 品已下、七品已上,五年,多至八年,年滿簡送吏部。不第者,如初。無文,聽以 武選。凡左右衛親衛、勛衛、翊衛,及左右率府親勛翊衛,及諸衛之翊衛,通謂之 三衛。擇其資廕高者,為親衛,其次者,為勛衛及率府之親衛,又次者,為翊衛及 率府之勛衛,又次者,為諸衛及率府之翊衛,又次者,為親王府之執仗乘。量遠邇 以定其番第。應補之人,周親已上有犯刑戮者,配令兵部上下。凡諸衛及率府三衛, 貫京兆、河南、蒲、同、華、岐、陝、懷、汝、鄭等州,皆令番上。余州皆納資。 凡左右衛之三衛,分為五仗。凡王公已下,皆有親事帳內,限年十八已下,舉諸州 率萬人以充之。皆限十周年,則聽其簡試。文理高者送吏部,其餘留本司,全下者 退還本色。凡兵士隸衛,各有其名。左、右衛曰驍騎,左、右驍衛曰豹騎,左、右 武衛曰熊渠,左、右威衛曰羽林,左、右領軍衛曰射聲,左、右金吾衛曰佽飛。東 宮左、右衛率府曰超乘,左、右司御率府曰旅賁,左、右清道率府曰直盪。總名曰 衛士。皆取六品已下子孫,及白丁無職役者點充。凡三年一簡點,成丁而入,六十 而免。量其遠邇,以定番第。凡衛士,各立名簿。其三年已來征防差遣,仍定優劣 為三第。每年正月十日送本府印記,仍錄一道送本衛府。若有差行上番,折衝府據 簿而發之。凡差衛士征戍鎮防,亦有團伍。其善弓馬者,為越騎團,余為步兵團, 主帥已下統領之。火十人,有六馱馬。若父兄子弟,不並遣之。若祖父母老疾,家 無兼丁,免徵行及番上。其居常則皆習射,唱大角歌。番集之日,府官率而課試。 凡左、右金吾衛,有角手,諸衛有駑手,左、右羽林軍有飛騎及左右萬騎、彍騎。 天下諸軍,有健兒。皆定其名籍,每季上中書、門下。凡關內,有團結兵,秦、成、 岷、渭、河、蘭六州,有高麗羌兵。黎、雅、邛、翼、茂五州,有鎮防團結兵。天 下諸州差失,募取戶殷丁多,人材驍勇,選前資官勛官部分強明堪統攝者,節級擢 補主帥以領之。其義征者,別為行伍,不入募人之營。凡軍行器物,皆於當州分給 之。如不足,以自備,貧富必以均焉。凡諸州軍府應行兵之名簿,器物之多少,皆 申兵部。軍散之日,亦錄其存亡多少,以申而勘會之。凡諸道回兵糧Я之物,衣資 之費,皆令所在州縣分而給之。郎中一人掌判簿,以總軍戎差遣之名數。凡天下節 度使有八,若諸州在節度內者,皆受節度焉。其福州經略使,登平州海軍,則不在 節度之內。 節度名與所管軍鎮名,並見《地理志》也。 凡親王總戎,曰元帥, 文武官總統者,則曰總管。以奉使言之,則曰節度使,有大使、副使、判官。若大 使加旌節以統軍,置木契以行。凡將帥出行,兵滿一萬人已上,置長史、司馬、倉 曹兵曹胄曹等參軍各一人。五千人已上,減司馬。諸軍各置使一人,五千人已上置 副使一人,一萬人已上置營田副使一人。每軍各有倉、兵、胄三參軍。其橫海、高 陽、唐興、恆陽、北平等五軍,皆本州刺史為使。凡鎮,皆有使一人,副使一人。 萬人已上,置司馬、倉兵二曹參軍。五千人已下,減司馬。凡諸軍鎮,每五百人置 押官一人,千人置子總官一人,五千人置總管一人。凡諸軍鎮使、副使已上,皆四 年一替;總管已下,二年一替;押官隨兵交替。凡諸軍鎮大使、副使已下,皆有傔 人,別奏以從之。凡幸三京,即東都南、北衛,皆置左、右屯營,別立使以統之。 若在都,則京城亦如之。凡大將出征,皆告廟授鉞,辭齊太公廟訖,不宿於家。臨 軍對寇,士卒不用命,並得專行其罰。既捷,及軍未散,皆會眾而書勞與其費用, 乃告太廟。元帥凱旋之日,皆使郊勞。有司先獻捷於太廟,又告齊太公廟。員外郎 一人掌貢舉及雜請之事。凡貢舉,每歲孟春,亦與計偕。有二科:一曰平射,二曰 武舉。凡科之優劣,勛獲之等級,皆審其實而受敘焉。員外郎一人掌判南曹。每歲 選人,有解狀、簿書、資歷、考課。必由之以核其實,乃上三銓。進甲則署焉。
zhí fāng láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yù dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, zhèng liù pǐn shàng.
職方郎中一員, 從五品上。龍朔為司域大夫也。 員外郎一員, 正六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià dì tú jí chéng huáng zhèn shù fēng hòu zhī shù, biàn qí bāng guó dōu bǐ zhī yuǎn jìn, jí sì yí zhī guī huà. fán wǔ fāng zhī qū yù, dū yì zhī fèi zhì, jiāng yì zhī zhēng sòng zhě, jǔ ér zhèng zhī. fán tiān xià shàng zhèn èr shí, zhōng zhèn jiǔ shí, xià zhèn yī bǎi sān shí wǔ. shàng shù shí yǒu yī, zhōng shù bā shí liù, xià shù èr bǎi sì shí wǔ. fán fēng hòu suǒ zhì, dà shuài xiāng qù sān shí lǐ. qí bī biān jìng zhě, zhú chéng zhì zhī. měi fēng zhì shuài yī rén, fù yī rén. fán zhōu xiàn chéng mén jí cāng kù mén, xū yǒu bèi shǒu.
主事二人, 從九品上。 令史四人,書令史九人,掌固四人。郎中、員外郎 之職,掌天下地圖及城隍、鎮戍、烽堠之數,辨其邦國都鄙之遠近,及四夷之歸化。 凡五方之區域,都邑之廢置,疆埸之爭訟者,舉而正之。凡天下上鎮二十,中鎮九 十,下鎮一百三十五。上戍十有一,中戍八十六,下戍二百四十五。凡烽堠所置, 大率相去三十里。其逼邊境者,築城置之。每烽置帥一人,副一人。凡州縣城門及 倉庫門,須有備守。
jià bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yú dài fū yě. yuán wài láng yī rén, cóng liù pǐn shàng.
駕部郎中一員, 從五品上。龍朔為司輿大夫也。 員外郎一人, 從六品上。
zhǔ shì sān rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí rén, shū lìng shǐ èr shí rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng guó yú niǎn chē chéng chuán yì jiù mù guān sī mǎ niú zá chù bù jí, biàn qí chū rù, sī qí míng shù. fán sān shí lǐ yī yì, tiān xià yì fán yī qiān liù bǎi sān shí jiǔ, ér jiān mù liù shí yǒu wǔ, jiē fēn shǐ tǒng zhī. ruò chù yǎng zhī yí, zī shēng zhī shù, jiē zài yú tài pú zhī zhí. fán zhū wèi yǒu chéng zhí zhī mǎ, fán zhū sī yǒu bèi yùn zhī niú, jiē shěn qí zhì, yǐ dìng shù yān.
主事三人, 從九品上。 令史十人,書令史二十人,掌固四人。郎中、員外 郎之職,掌邦國輿輦、車乘、傳驛、廄牧、官私馬牛雜畜簿籍,辨其出入,司其名 數。凡三十里一驛,天下驛凡一千六百三十九,而監牧六十有五,皆分使統之。若 畜養之宜,孳生之數,皆載於太僕之職。凡諸衛有承直之馬,凡諸司有備運之牛, 皆審其制,以定數焉。
kù bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī kù dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
庫部郎中一員, 從五品上。龍朔為司庫大夫也。 員外郎一員, 從六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ qī rén, shū lìng shǐ shí wǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng guó jūn zhōu róng qì yí zhàng. fán yuán zhèng dōng zhì chén shè, bìng cí jì sàng zàng suǒ gòng zhī wù, jiē biàn qí chū rù zhī shù, liàng qí shàn zào zhī gōng, yǐ fēn gěi yān.
主事二人, 從九品上。 令史七人,書令史十五人,掌固四人。郎中、員外 郎之職,掌邦國軍州戎器、儀仗。凡元正、冬至陳設,並祠祭喪葬所貢之物,皆辨 其出入之數,量其繕造之功,以分給焉。
xíng bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. suí chū gǎi dōu guān shàng shū, yòu gǎi wèi xíng bù. lóng shuò gǎi wèi sī xíng tài cháng bó, guāng zhái gǎi wèi qiū guān shàng shū, shén lóng fù yě. shì láng yī yuán. zhèng sì pǐn xià. lóng shuò wèi sī xíng shǎo cháng bó. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià xíng fǎ jí tú lì gōu fù guān jìn zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē xíng bù, èr yuē dōu guān, sān yuē bǐ bù, sì yuē sī mén. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, xián zhì zhèng yān.
刑部尚書一員, 正三品。隋初改都官尚書,又改為刑部。龍朔改為司刑太常伯, 光宅改為秋官尚書,神龍復也。 侍郎一員。 正四品下。龍朔為司刑少常伯。 尚書、侍郎之職,掌天下刑法及徒隸、勾覆、關禁之政令。其屬有四:一曰刑部, 二曰都官,三曰比部,四曰司門。總其職務,而行其制命。凡中外百司之事,由於 所屬,咸質正焉。
láng zhōng èr yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē xiàn bù láng, wǔ dé wèi xíng bù láng zhōng, lóng shuò gǎi wèi sī xíng dài fū. yuán wài láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí jiǔ rén, shū lìng shǐ sān shí bā rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù shí rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng èr shàng shū shì láng, jǔ qí diǎn xiàn, ér biàn qí qīng zhòng. fán wén fǎ zhī míng yǒu sì: yī yuē lǜ, èr yuē lìng, sān yuē gé, sì yuē shì. fán lǜ, shí yǒu èr zhāng: yī míng lì, èr jìn wèi, sān zhí zhì, sì hù hūn, wǔ jiù kù, liù shàn xìng, qī zéi dào, bā dǒu sòng, jiǔ zhà wěi, shí zá lǜ, shí yī bǔ wáng, shí èr duàn yù, ér dà fán wǔ bǎi tiáo. lìng, èr shí yǒu qī piān, fēn wèi sān shí juǎn. dì yī zhì dì qī yuē guān pǐn zhí yuán, bā cí, jiǔ hù, shí xuǎn jǔ, shí yī kǎo kè, shí èr gōng wèi, shí sān jūn fáng, shí sì yī fú, shí wǔ yí zhì, shí liù lǔ bù, shí qī gōng shì, shí bā tián, shí jiǔ fù yì, èr shí cāng kù, èr shí yī jiù mù, èr shí èr guān shì, èr shí sān yī jí, èr shí sì yù guān, èr shí wǔ yíng shàn, èr shí liù sàng zàng, èr shí qī zá lìng, ér dà fán yī qiān wǔ bǎi sì shí liù tiáo. fán gé, èr shí sì piān. shì, sān shí sān piān. yǐ shàng shū yù shǐ tái jiǔ sì sān jiān zhū jūn wèi mù. fán lǜ, yǐ zhèng xíng dìng zuì. lìng, yǐ shè fàn lì zhì. gé, yǐ jìn wéi zhèng xié. shì, yǐ guǐ wù chéng shì. nǎi lì xíng míng zhī zhì wǔ yān: yī chī, èr zhàng, sān tú, sì liú, wǔ sǐ. chī xíng wǔ, zhàng xíng wǔ, tú xíng wǔ, liú xíng sān, sǐ xíng èr. ér duàn yù zhī dà diǎn, yǒu shí è bā yì wǔ tīng liù zāng. shú pèi zhī diǎn, jù zài xíng fǎ zhì. fán jué sǐ xíng, jiē yú zhōng shū mén xià xiáng fù. fán sǐ zuì, jiā ér chǒu. fù rén jí liú tú, jiā ér bù chǒu. guān pǐn jí xūn sàn zhī jiē dì qī yǐ shàng, suǒ ér bù jiā. zài jīng zhū sī, zé tú yǐ shàng sòng dà lǐ, zhàng yǐ xià dāng sī duàn zhī. ruò jīn wú jiū huò, yì sòng dà lǐ. fán jué dà pì zuì, zài jīng zhě, xíng jué zhī sī, jiē wǔ fù zòu zài wài zhě, xíng bù sān fù zòu. ruò fàn è nì yǐ shàng, jí bù qǔ nú bì shā zhǔ zhě, yī fù zòu. fán jīng chéng jué qiú zhī rì, jiǎn shàn chè lè. měi suì lì chūn hòu zhì qiū fēn, bù dé jué sǐ xíng. dà jì sì jí zhì zhāi shuò wàng shàng xià xián èr shí sì qì yǔ wèi qíng yè wèi míng duàn tú yuè rì jí xiū jià, yì rú zhī. fán fàn liú zuì yǐ xià, yīng chú miǎn guān. dāng wèi zòu, shēn sǐ zhě, miǎn qí zhuī duó. liú yí zhī rén, jiē bù dé qì fàng qī qiè, jí sī dùn hái xiāng. zhì liù zài, rán hòu tīng shì. jí běn fàn bù yīng liú ér tè pèi liú zhě, sān zài yǐ hòu tīng shì. qí yīng tú zé jiē pèi jū zuò. fán jìn qiú, wǔ rì yī lǜ. fán jū yù guān yǔ bèi jū rén yǒu qīn shǔ chóu xián zhě, jiē tīng gèng zhī. fán zài jīng zhū sī jiàn jìn qiú, měi yuè èr shí wǔ yǐ qián, běn sī lù qí suǒ fàn jí jìn shí yuè rì, yǐ bào xíng bù, fán guó yǒu shè yòu zhī shì, xiān jí qiú tú yú què xià, mìng wèi wèi shù jīn jī, dài xuān zhì qì, nǎi shì zhī.
郎中二員, 從五品上。隋曰憲部郎,武德為刑部郎中,龍朔改為司刑大夫。 員外郎二員, 從六品上。 主事四人, 從九品上。 令史十九人,書令史 三十八人,亭長六人,掌固十人。郎中、員外郎之職,掌貳尚書、侍郎,舉其典憲, 而辨其輕重。凡文法之名有四:一曰律,二曰令,三曰格,四曰式。凡律,十有二 章:一名例,二禁衛,三職制,四戶婚,五廄庫,六擅興,七賊盜,八斗訟,九詐 偽,十雜律,十一捕亡,十二斷獄,而大凡五百條。令,二十有七篇,分為三十卷。 第一至第七曰官品職員,八祠,九戶,十選舉,十一考課,十二宮衛,十三軍防, 十四衣服,十五儀制,十六鹵簿,十七公式,十八田,十九賦役,二十倉庫,二十 一廄牧,二十二關市,二十三醫疾,二十四獄官,二十五營繕,二十六喪葬,二十 七雜令,而大凡一千五百四十六條。凡格,二十四篇。式,三十三篇。以尚書、御 史台、九寺、三監、諸軍為目。凡律,以正刑定罪。令,以設范立制。格,以禁違 正邪。式,以軌物程事。乃立刑名之制五焉:一笞,二杖,三徒,四流,五死。笞 刑五,杖刑五,徒刑五,流刑三,死刑二。而斷獄之大典,有十惡、八議、五聽、 六贓。贖配之典,具在《刑法志》。凡決死刑,皆於中書門下詳覆。凡死罪,枷而 杻。婦人及流徒,枷而不杻。官品及勛散之階第七已上,鎖而不枷。在京諸司,則 徒已上送大理,杖已下當司斷之。若金吾糾獲,亦送大理。凡決大辟罪,在京者, 行決之司,皆五覆奏;在外者,刑部三覆奏。若犯惡逆已上,及部曲奴婢殺主者, 一覆奏。凡京城決囚之日,減膳徹樂。每歲立春後至秋分,不得決死刑。大祭祀及 致齋、朔望、上下弦、二十四氣、雨未晴、夜未明、斷屠月日及休假,亦如之。凡 犯流罪已下,應除免官。當未奏,身死者,免其追奪。流移之人,皆不得棄放妻妾, 及私遁還鄉。至六載,然後聽仕。即本犯不應流而特配流者,三載已後聽仕。其應 徒則皆配居作。凡禁囚,五日一慮。凡鞫獄官與被鞫人有親屬仇嫌者,皆聽更之。 凡在京諸司見禁囚,每月二十五已前,本司錄其所犯及禁時月日,以報刑部,凡國 有赦宥之事,先集囚徒於闕下,命衛尉樹金雞,待宣制訖,乃釋之。
dōu guān láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò gǎi sī pū dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ fā rén, shū lìng shǐ shí èr rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pèi yì lì, bù lì fú qiú yǐ gěi yī liáng yào liáo, yǐ lǐ sù jìng xuě yuān. fán gōng sī liáng jiàn, bì zhōu zhī zhī. fán fǎn nì xiāng zuò, méi qí jiā wèi guān nú bì. yī miǎn wèi fān hù, zài miǎn wèi zá hù, sān miǎn wèi liáng mín, jiē yīn shè yòu suǒ jí zé miǎn zhī. nián liù shí jí fèi jí, suī shè lìng bù gāi, yì bìng miǎn wèi fān hù, qī shí zé miǎn wèi liáng rén, rèn suǒ lè chù ér biān fù zhī. fán chū bèi méi yǒu jì yì zhě, gè cóng qí néng, ér pèi zhū sī. fù rén gōng qiǎo zhě, rù yú yè tíng. qí yú wú néng, xián lì sī nóng.
都官郎中一員, 從五品上。龍朔改司仆大夫,咸亨復。 員外郎一員, 從 六品上。 主事二人, 從九品上。 令史發人,書令史十二人,掌固四人。郎 中、員外郎之職,掌配役隸,簿隸俘囚以給衣糧藥療,以理訴競雪冤。凡公私良賤, 必周知之。凡反逆相坐,沒其家為官奴婢。一免為蕃戶,再免為雜戶,三免為良民, 皆因赦宥所及則免之。年六十及廢疾,雖赦令不該,亦並免為蕃戶,七十則免為良 人,任所樂處而編附之。凡初被沒有伎藝者,各從其能,而配諸司。婦人工巧者, 入於掖庭。其餘無能,咸隸司農。
bǐ bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī jì dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
比部郎中一員, 從五品上。龍朔為司計大夫。 員外郎一員, 從六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí sì rén. shū lìng shǐ èr shí qī rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng gōu zhū sī bǎi liáo fèng liào gōng xiè zāng shú diào liǎn tú yì kè chéng bū xuán shù wù, zhōu zhī nèi wài zhī jīng fèi, ér zǒng gōu zhī. fán nèi wài guān liào fèng, yǐ pǐn dì gāo xià wèi chà. wài guān yǐ zhōu xiàn fǔ zhī shàng zhōng xià wèi chà. fán shuì tiān xià hù qián, yǐ chōng zhōu xiàn guān yuè liào, jiē fēn gōng xiè běn qián zhī lì. jī mí zhōu suǒ bǔ hàn guān, gěi yǐ dāng tǔ zhī wù. guān jiān zhī guān, yǐ pǐn dì wèi chà. qí gěi yǐ nián zhī qīng huò. zhèn jūn sī mǎ, pàn guān fèng lù, tóng jīng guān. zhèn shù zhī guān, yǐ zhèn shù shàng zhōng xià wèi chà. fán jīng shī yǒu bié jiè shí běn, měi jì yī shēn shěng, zhū zhōu suì zhōng ér shēn shěng, bǐ bù zǒng gōu fù zhī. fán cāng kù chū nèi yíng zào yōng shì dīng jiàng gōng chéng zāng shú fù liǎn xūn shǎng cì yǔ jūn zī qì zhàng hé dí tún mù, yì gōu fù zhī.
主事二人, 從九品上。 令史十四人。書令史二十七人,計史一人,掌固四 人。郎中、員外郎之職,掌勾諸司百僚俸料、公廨、贓贖、調斂、徒役、課程、逋 懸數物,周知內外之經費,而總勾之。凡內外官料俸,以品第高下為差。外官以州 縣府之上中下為差。凡稅天下戶錢,以充州縣官月料,皆分公廨本錢之利。羈縻州 所補漢官,給以當土之物。關監之官,以品第為差。其給以年支輕貨。鎮軍司馬, 判官俸祿,同京官。鎮戍之官,以鎮戍上中下為差。凡京師有別借食本,每季一申 省,諸州歲終而申省,比部總勾覆之。凡倉庫、出內、營造、傭市、丁匠、功程、 贓贖、賦斂、勛賞、賜與、軍資、器仗、和糴、屯牧,亦勾覆之。
sī mén láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò yuē sī mén dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
司門郎中一員, 從五品上。龍朔曰司門大夫。 員外郎一員, 從六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ liù rén, shū lìng shǐ shí sān rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià zhū mén jí guān chū rù wǎng lái zhī jí fù, ér shěn qí zhèng. fán guān èr shí yǒu liù, wèi shàng zhōng xià zhī chà. jīng chéng sì miàn guān yǒu yì dào zhě, wèi shàng guān. yú guān yǒu yì dào jí sì miàn wú yì dào zhě, wèi zhōng guān. tā jiē wèi xià guān. guān suǒ yǐ xiàn zhōng wài, gé huá yí, shè xiǎn zuò gù, xián xié zhèng jìn zhě yě. fán guān ā ér bù zhēng, sī huò huì zhī chū rù, qí fàn jìn zhě, jǔ qí huò, fá qí rén. fán dù guān zhě, xiān jīng běn bù běn sī qǐng guò suǒ, zài jīng zé shěng gěi zhī, zài wài zé zhōu gěi zhī. ér suī fēi suǒ bù, yǒu lái wén zhě, suǒ zài yì gěi.
主事二人, 從九品上。 令史六人,書令史十三人,掌固四人。郎中、員外 郎之職,掌天下諸門及關出入往來之籍賦,而審其政。凡關二十有六,為上中下之 差。京城四面關有驛道者,為上關。余關有驛道及四面無驛道者,為中關。他皆為 下關。關所以限中外,隔華夷,設險作固,閑邪正禁者也。凡關呵而不征,司貨賄 之出入,其犯禁者,舉其貨,罰其人。凡度關者,先經本部本司請過所,在京則省 給之,在外則州給之。而雖非所部,有來文者,所在亦給。
gōng bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. nán cháo wèi zhī qǐ bù. yǒu suǒ yíng zào, zé zhì qǐ bù shàng shū, bì zé shěng zhī. suí chū gǎi zhì gōng bù shàng shū. lóng shuò wèi sī píng tài cháng bó, guāng zhái gǎi wèi dōng guān shàng shū, shén lóng fù jiù yě. shì láng yī yuán. zhèng sì pǐn xià. lóng shuò wèi sī píng shǎo cháng bó. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià bǎi gōng tún tián shān zé zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē gōng bù, èr yuē tún tián, sān yuē yú bù, sì yuē shuǐ bù. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, xián zhì zhèng yān.
工部尚書一員, 正三品。南朝謂之起部。有所營造,則置起部尚書,畢則省之。 隋初改置工部尚書。龍朔為司平太常伯,光宅改為冬官尚書,神龍復舊也。 侍 郎一員。 正四品下。龍朔為司平少常伯。 尚書、侍郎之職,掌天下百工、屯田、 山澤之政令。其屬有四:一曰工部,二曰屯田,三曰虞部,四曰水部。總其職務, 而行其制命。凡中外百司之事,由於所屬,咸質正焉。
láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī píng dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí èr rén, shū lìng shǐ èr shí yī rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù bā rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng jīng yíng xìng zào zhī zhòng wù. fán chéng chí zhī xiū jùn, tǔ mù zhī shàn qì, gōng jiàng zhī chéng shì, xián jīng dù zhī. fán jīng shī dōng dōu yǒu yíng shàn, zé xià shào fǔ jiāng zuò, yǐ gōng qí shì.
郎中一員, 從五品上。龍朔為司平大夫也。 員外郎一員, 從六品上。 主事二人, 從九品上。 令史十二人,書令史二十一人,亭長六人,掌固八人。 郎中、員外郎之職,掌經營興造之眾務。凡城池之修浚,土木之繕葺,工匠之程式, 咸經度之。凡京師、東都有營繕,則下少府、將作,以供其事。
tún tián láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī tián dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
屯田郎中一員, 從五品上。龍朔為司田大夫也。 員外郎一員, 從六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ qī rén, shū lìng shǐ shí èr rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià tún tián zhī zhèng lìng. fán biān fáng zhèn shǒu, zhuǎn yùn bù gěi, zé shè tún tián, yǐ yì jūn chǔ. qí shuǐ lù yú jí, bō zhǒng dì yí, gōng yōng fán shěng, shōu lǜ děng jí, xián qǔ jué yān. zhū tún tián yì lì, gè yǒu chéng shù. fán tiān xià zhū jūn zhōu guǎn tún, zǒng jiǔ bǎi jiǔ shí yǒu èr. dà zhě wǔ shí qǐng, xiǎo zhě èr shí qǐng. fán dāng tún zhī zhōng, dì yǒu liáng báo, suì yǒu fēng jiǎn, gè dìng wèi sān děng. fán tún jiē yǒu tún guān tún fù. fán jīng wén wǔ zhí shì guān, yǒu zhí fēn tián. jīng zhào, hé nán fǔ jí jīng xiàn guān, yì zhǔn cǐ. fán zài jīng zhū sī, yǒu gōng xiè tián, jiē shì qí pǐn mìng ér shěn qí fēn gěi.
主事二人, 從九品上。 令史七人,書令史十二人,計史一人,掌固四人。 郎中、員外郎之職,掌天下屯田之政令。凡邊防鎮守,轉運不給,則設屯田,以益 軍儲。其水陸腴瘠,播種地宜,功庸煩省,收率等級,咸取決焉。諸屯田役力,各 有程數。凡天下諸軍州管屯,總九百九十有二。大者五十頃,小者二十頃。凡當屯 之中,地有良薄,歲有豐儉,各定為三等。凡屯皆有屯官、屯副。凡京文武職事官, 有職分田。京兆,河南府及京縣官,亦准此。凡在京諸司,有公廨田,皆視其品命 而審其分給。
yú bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yú dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
虞部郎中一員, 從五品上。龍朔為司虞大夫。 員外郎一員, 從六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng jīng chéng jiē xiàng zhǒng zhí, shān zé yuàn yòu, cǎo mù xīn tàn, gōng dùn tián liè zhī shì. fán cǎi bǔ yú liè, bì yǐ qí shí. fán jīng zhào hé nán èr dōu, qí jìn wèi sì jiāo, sān bǎi lǐ jiē bù dé yì liè cǎi bǔ. diàn zhōng tài pú suǒ guǎn xián jiù mǎ, liǎng dōu jiē wǔ bǎi lǐ nèi gōng qí chú gǎo. qí guān nèi lǒng yòu xī shǐ nán shǐ zhū mù jiān mǎ niú tuó yáng, jiē zhù gǎo jí jiāo cǎo. qí chái tàn mù tóng jìn nèi jí gōng bǎi guān fān kè, bìng yú nóng xì nà zhī.
主事二人, 從九品上。 令史四人,書令史九人,掌固四人。郎中、員外郎 之職,掌京城街巷種植,山澤苑囿,草木薪炭,供頓田獵之事。凡采捕漁獵,必以 其時。凡京兆、河南二都,其近為四郊,三百里皆不得弋獵采捕。殿中、太僕所管 閒廄馬,兩都皆五百里內供其芻藁。其關內、隴右、西使、南使諸牧監馬牛駝羊, 皆貯藁及茭草。其柴炭木橦進內及供百官蕃客,並於農隙納之。
shuǐ bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī chuān dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
水部郎中一員, 從五品上。龍朔為司川大夫。 員外郎一員, 從六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià chuān dú bēi chí zhī zhèng lìng, yǐ dǎo dá gōu xù, yàn jué hé qú. fán zhōu jí gài guàn zhī lì, xián zǒng ér jǔ zhī. fán tiān xià shuǐ quán, sān yì èr wàn sān qiān wǔ bǎi wǔ shí jiǔ. qí zài xiá huāng jué yù, dài bù kě dé ér zhī yǐ. qí jiāng hé, zì xī jí dá yú dōng míng, zhōng guó zhī dà chuān zhě yě. qí yú bǎi sān shí wǔ shuǐ, shì wèi zhōng chuān. qí yòu qiān èr bǎi wǔ shí èr shuǐ, sī wèi xiǎo chuān yě. ruò wèi luò fén jì zhāng qí huái hàn, jiē hù dá fāng yù, tōng jì zhú lú, cóng yǒu zhī wú, lì yú shēng rén zhě yě. fán tiān xià zào zhōu zhī liáng sì, hé zé pú jīn dà yáng hé yáng, luò zé xiào yì yě. shí zhù zhī liáng sì, luò zé tiān jīn yǒng jì zhōng qiáo, bà zé bà qiáo. mù zhù zhī liáng sān, jiē wèi chuān, biàn qiáo zhōng wèi qiáo dōng wèi qiáo yě. jù liáng shí yǒu yī, jiē guó gōng xiū zhī. qí yú jiē suǒ guǎn zhōu xiàn suí shí yíng qì. qí dà jīn wú liáng, jiē gěi chuán rén, liàng qí dà xiǎo nán yì, yǐ dìng qí chà.
主事二人, 從九品上。 令史四人,書令史九人,掌固四人。郎中、員外郎 之職,掌天下川瀆陂池之政令,以導達溝洫,堰決河渠。凡舟楫溉灌之利,咸總而 舉之。凡天下水泉,三億二萬三千五百五十九。其在遐荒絕域,迨不可得而知矣。 其江、河,自西極達於東溟,中國之大川者也。其餘百三十五水,是為中川。其又 千二百五十二水,斯為小川也。若渭、洛、汾、濟、漳、淇、淮、漢,皆互達方域, 通濟舳艫,從有之無,利於生人者也。凡天下造舟之梁四, 河則蒲津、大陽、河陽, 洛則孝義也。 石柱之梁四, 洛則天津、永濟、中橋,灞則灞橋。 木柱之梁 三, 皆渭川,便橋、中渭橋、東渭橋也。 巨梁十有一,皆國工修之。其餘皆所 管州縣隨時營葺。其大津無梁,皆給船人,量其大小難易,以定其差。
mén xià shěng
門下省
qín hàn chū, zhì shì zhōng, céng wú tái shěng zhī míng. zì jìn shǐ zhì mén xià shěng, nán běi cháo jiē yīn zhī. lóng shuò gǎi wèi dōng tái, guāng zhái gǎi wèi luán tái, shén lóng fù.
秦、漢初,置侍中,曾無台省之名。自晉始置門下省,南、北朝皆因之。龍朔 改為東台,光宅改為鸞台,神龍復。
shì zhōng èr yuán. suí yuē nà yán, yòu míng shì nèi. wǔ dé wèi nà yán, yòu gǎi wèi shì zhōng. lóng shuò gǎi dōng tái zuǒ xiāng, guāng zhái yuán nián gǎi wèi nà yán, shén lóng fù wèi shì zhōng. kāi yuán yuán nián gǎi wèi huáng mén jiān, wǔ nián fù wèi shì zhōng. tiān bǎo èr nián gǎi wèi zuǒ xiāng. zhì dé èr nián fù gǎi wèi shì zhōng. wǔ dé dìng lìng, shì zhōng zhèng sān pǐn, dà lì èr nián shí yī yuè jiǔ rì, shēng wèi zhèng èr pǐn. jiù zhì, zǎi xiàng cháng yú mén xià shěng yì shì, wèi zhī zhèng shì táng. yǒng chún èr nián qī yuè, zhōng shū lìng péi yán yǐ zhōng shū zhí zhèng shì bǐ, suì yí zhèng shì táng yú zhōng shū shěng. kāi yuán shí yī nián, zhōng shū lìng zhāng shuō gǎi zhèng shì táng wèi zhōng shū mén xià, qí zhèng shì yìn, gǎi wèi zhōng shū mén xià zhī yìn yě.
侍中二員。 隋曰納言,又名侍內。武德為納言,又改為侍中。龍朔改東台左相, 光宅元年改為納言,神龍復為侍中。開元元年改為黃門監,五年復為侍中。天寶二 年改為左相。至德二年復改為侍中。武德定令,侍中正三品,大曆二年十一月九日, 升為正二品。舊制,宰相常於門下省議事,謂之政事堂。永淳二年七月,中書令裴 炎以中書執政事筆,遂移政事堂於中書省。開元十一年,中書令張說改政事堂為中 書門下,其政事印,改為中書門下之印也。
shì zhōng zhī zhí, zhǎng chū nà dì mìng, jī xī huáng jí, zǒng diǎn lì zhí, zàn xiāng lǐ yí, yǐ hé wàn bāng, yǐ bì shù wù, suǒ wèi zuǒ tiān zǐ ér tǒng dà zhèng zhě yě. fán jūn guó zhī wù, yǔ zhōng shū lìng cān ér zǒng yān, zuò ér lùn zhī, jǔ ér xíng zhī, cǐ qí dà jiào yě. fán xià zhī tōng shàng, qí zhì yǒu liù: yī yuē zòu chāo, èr yuē zòu dàn, sān yuē lù bù, sì yuē yì, wǔ yuē biǎo, liù yuē zhuàng jiē shěn shǔ shēn fù ér shī xíng yān. fán fǎ jià xíng xìng, zé fù bǎo ér cóng. dà cháo huì dà jì sì, zé bǎn zòu zhōng yán wài bàn, yǐ wèi chū rù zhī jié. yú jià hái gōng, zé qǐng jiě yán, suǒ yǐ gào lǐ chéng yě. fán dà jì sì, huáng dì zhì zhāi, jì cháo, zé qǐng jiù zhāi shì. jiāng diàn, zé fèng yù jí bì yǐ jìn. guàn shǒu, zé qǔ yí yǐ wò. xǐ jué, zé zhuó léi shuǐ yǐ fèng. jí zàn zhuó fàn qí, jìn fú jiǔ yǐ chéng qí lǐ yān. ruò xiǎng zōng miào, zé jìn zàn ér zàn zhuó yù jiǔ yǐ kē. jì kē, zé zàn zhuó lǐ qí. qí yú rú xiǎng shén qí zhī lǐ. jí tián, zé fèng lěi yǐ zàn shì. fán zhū hóu wáng jí sì yí zhī jūn zhǎng cháo jiàn, zé chéng zhào ér láo wèn zhī. lín xuān mìng shǐ, cè hòu jí tài zǐ, zé chéng zhào yǐ mìng zhī. fán zhì chì wèi wèn wài fāng zhī chén jí zhēng zhào zhě, zé jiān qí fēng tí. ruò fā yì qiǎn shǐ, zé gěi qí chuán fú, yǐ tōng tiān xià zhī xìn. fán guān jué fèi zhì, xíng zhèng sǔn yì, jiē shòu zhī yú jì shì zhī guān. jì shū yú cè, zé jiān qí jì zhù yān. fán wén wǔ zhí shì liù pǐn yǐ xià, suǒ sī jìn nǐ, zé liàng qí jiē zī, xiào qí cái yòng, yǐ shěn dìng zhī. ruò nǐ zhí bù dāng, suí qí yōu qū, tuì ér liàng yān.
侍中之職,掌出納帝命,緝熙皇極,總典吏職,贊相禮儀,以和萬邦,以弼庶 務,所謂佐天子而統大政者也。凡軍國之務,與中書令參而總焉,坐而論之,舉而 行之,此其大較也。凡下之通上,其制有六:一曰奏抄,二曰奏彈,三曰露布,四 曰議,五曰表,六曰狀;皆審署申覆而施行焉。凡法駕行幸,則負寶而從。大朝會、 大祭祀,則板奏中嚴外辦,以為出入之節。輿駕還宮,則請解嚴,所以告禮成也。 凡大祭祀,皇帝致齋,既朝,則請就齋室。將奠,則奉玉及幣以進。盥手,則取匜 以沃。洗爵,則酌罍水以奉。及贊酌泛齊,進福酒以成其禮焉。若享宗廟,則進瓚 而贊酌郁酒以稞。既稞,則贊酌醴齊。其餘如饗神祇之禮。藉田,則奉耒以贊事。 凡諸侯王及四夷之君長朝見,則承詔而勞問之。臨軒命使,冊後及太子,則承詔以 命之。凡制敕慰問外方之臣及徵召者,則監其封題。若發驛遣使,則給其傳符,以 通天下之信。凡官爵廢置,刑政損益,皆授之於記事之官。既書於策,則監其記注 焉。凡文武職事六品已下,所司進擬,則量其階資,校其才用,以審定之。若擬職 不當,隨其優屈,退而量焉。
mén xià shì láng èr yuán. suí yuē huáng mén shì láng. lóng shuò wèi dōng tái shì láng, xián hēng gǎi wèi huáng mén shì láng, chuí gǒng gǎi wèi luán tái shì láng, tiān bǎo èr nián gǎi wèi mén xià shì láng, qián yuán yuán nián gǎi wèi huáng mén shì láng, dà lì èr nián sì yuè fù wèi mén xià shì láng. wǔ dé dìng lìng, zhōng shū mén xià shì láng, tóng shàng shū shì láng, zhèng sì pǐn shàng. dà lì èr nián jiǔ yuè chì shēng wèi zhèng sān pǐn yě. mén xià shì láng zhǎng èr shì zhōng zhī zhí. fán zhèng zhī chí zhāng, shì zhī yǔ duó, jiē cān yì yān. ruò dà jì sì, zé cóng shēng tán yǐ péi lǐ. huáng dì guàn shǒu, zé fèng jīn yǐ jìn. jì shuì, zé diàn jīn yú fěi, fèng hù jué yǐ zàn xiàn. fán yuán zhèng dōng zhì tiān zǐ shì cháo, zé yǐ tiān xià xiáng ruì zòu wén.
門下侍郎二員。 隋曰黃門侍郎。龍朔為東台侍郎,咸亨改為黃門侍郎,垂拱改 為鸞台侍郎,天寶二年改為門下侍郎,乾元元年改為黃門侍郎,大曆二年四月復為 門下侍郎。武德定令,中書門下侍郎,同尚書侍郎,正四品上。大曆二年九月敕升 為正三品也。 門下侍郎掌貳侍中之職。凡政之弛張,事之與奪,皆參議焉。若 大祭祀,則從升壇以陪禮。皇帝盥手,則奉巾以進。既帨,則奠巾於篚,奉瓠爵以 贊獻。凡元正、冬至天子視朝,則以天下祥瑞奏聞。
gěi shì zhōng sì yuán. zhèng wǔ pǐn shàng. suí yuē gěi shì láng, zhì sì yuán, wèi cì mén xià shì láng. wǔ dé dìng lìng, yuē gěi shì zhōng. lóng shuò gǎi wèi dōng tái shè rén, xián hēng fù. gěi shì zhōng zhǎng péi shì zuǒ yòu, fēn pàn shěng shì. fán bǎi sī zòu chāo, shì zhōng shěn dìng, zé xiān dú ér shǔ zhī, yǐ bó zhèng wéi shī. fán zhì chì xuān xíng, dà shì zé chēng yáng dé zé, bāo měi gōng yè, fù zòu ér qǐng shī xíng xiǎo shì zé shǔ ér bān zhī. fán guó zhī dà yù, sān sī xiáng jué, ruò xíng míng bù dāng, qīng zhòng huò shī, zé yuán fǎ lì tuì ér cái zhī. fán fā yì qiǎn shǐ, zé shěn qí shì yí, yǔ huáng mén shì láng gěi zhī qí huǎn zhě gěi chuán, jí bù yīng gěi, bà zhī. fán wén wǔ liù pǐn yǐ xià shòu zhí guān, suǒ sī zòu nǐ, zé xiào qí shì lì qiǎn shēn, gōng zhuàng diàn zuì, fǎng qí dé xíng, liàng qí cái yì ruò guān fēi qí rén, lǐ shī qí shì, zé bái shì zhōng ér tuì liàng yān. ruò hóng wén guǎn tú shū zhī shàn xiě chóu xiào, yì kè ér chá zhī. fán tiān xià yuān zhì wèi shēn jí guān lì kè hài zhě, bì tīng qí sòng, yǔ yù shǐ zhōng shū shè rén tóng jì qí shì yí, ér shēn lǐ zhī.
給事中四員。 正五品上。隋曰給事郎,置四員,位次門下侍郎。武德定令,曰 給事中。龍朔改為東台舍人,咸亨復。 給事中掌陪侍左右,分判省事。凡百司 奏抄,侍中審定,則先讀而署之,以駁正違失。凡制敕宣行,大事則稱揚德澤,褒 美功業,覆奏而請施行;小事則署而頒之。凡國之大獄,三司詳決,若刑名不當, 輕重或失,則援法例退而裁之。凡發驛遣使,則審其事宜,與黃門侍郎給之;其緩 者給傳,即不應給,罷之。凡文武六品已下授職官,所司奏擬,則校其仕歷淺深, 功狀殿最,訪其德行,量其才藝;若官非其人,理失其事,則白侍中而退量焉。若 弘文館圖書之繕寫、讎校,亦課而察之。凡天下冤滯未申及官吏刻害者,必聽其訟, 與御史、中書舍人同計其事宜,而申理之。
lù shì sì rén, cóng qī pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng bā pǐn xià. lìng shǐ shí yī rén, shū lìng shǐ èr shí èr rén, jiǎ kù lìng shǐ qī rén, chuán zhì bā rén, tíng zhǎng liù rén, zhǎng gù shí rén, xiū bǔ zhì chì jiàng wǔ rén.
錄事四人, 從七品上。 主事四人, 從八品下。 令史十一人,書令史 二十二人,甲庫令史七人,傳制八人,亭長六人,掌固十人,修補制敕匠五人。
zuǒ sàn qí cháng shì èr rén. cóng sān pǐn. wèi jìn zhì sàn qí cháng shì shì láng, yǔ shì zhōng huáng mén shì láng gòng píng shàng shū zòu shì. qí hòu yòng rén huò zá, jiāng zuǒ bù zhòng cǐ guān, huò shěng huò zhì. suí chū shěng sàn qí shì láng, zhì cháng shì sì rén, cóng sān pǐn, zhǎng péi cóng cháo zhí. yáng dì yòu shěng zhī. wǔ dé chū, yǐ wèi jiā guān. zhēn guān chū, zhì cháng shì èr rén, lì mén xià shěng. míng qìng èr nián, yòu zhì èr yuán, lì zhōng shū shěng, shǐ yǒu zuǒ yòu zhī hào, bìng jīn chán ěr diāo. zuǒ cháng shì yǔ shì zhōng zuǒ diāo, yòu cháng shì yǔ zhōng shū lìng yòu diāo, wèi zhī bā diāo. lóng shuò wèi zuǒ shì jí, xián hēng fù. guǎng dé èr nián wǔ yuè, shēng wèi zhèng sān pǐn, jiā zhì sì yuán. xìng yuán yuán nián zhēng yuè, zuǒ yòu gè jiā yī yuán. zhēn yuán sì nián zhēng yuè chì, yī jiù sì yuán yě. cháng shì zhǎng shì fèng guī fěng, bèi gù wèn yīng duì. bǎo yīng èr nián chì, zuǒ yòu sàn qí cháng shì gè zhì cān guān liǎng rén, lìng zì jiǎn zé wén zòu, cān diǎn yì zhì liǎng rén, hòu shěng.
左散騎常侍二人。 從三品。魏、晉置散騎常侍、侍郎,與侍中、黃門侍郎共平 尚書奏事。其後用人或雜,江左不重此官,或省或置。隋初省散騎侍郎,置常侍四 人,從三品,掌陪從朝直。煬帝又省之。武德初,以為加官。貞觀初,置常侍二人, 隸門下省。明慶二年,又置二員,隸中書省,始有左右之號,並金蟬珥貂。左常侍 與侍中左貂,右常侍與中書令右貂,謂之八貂。龍朔為左侍極,咸亨復。廣德二年 五月,升為正三品,加置四員。興元元年正月,左右各加一員。貞元四年正月敕, 依舊四員也。 常侍掌侍奉規諷,備顧問應對。 寶應二年敕,左右散騎常侍各置 參官兩人,令自揀擇聞奏,參典亦置兩人,後省。
jiàn yì dài fū sì yuán. qín hàn yuē jiàn dài fū, guāng wǔ jiā yì zì. suí yú mén xià shěng zhì jiàn yì dài fū qī yuán, cóng sì pǐn xià. wǔ dé sì nián chì zhì sì yuán, zhèng wǔ pǐn shàng. lóng shuò gǎi wèi zhèng jiàn dài fū, shén lóng fù. dà lì sì nián chì zhǐ sì yuán, zhèng wǔ pǐn shàng. lóng shuò qī nián sān yuè chì, qí jiàn yì sì yuán, nèi gòng fèng bù dé wèi zhèng yuán. zhì zhēn yuán sì nián wǔ yuè shí wǔ rì chì, jiàn yì fēn wèi zuǒ yòu, jiā zhì bā yuán, sì yuán lì mén xià wèi zuǒ, huì chāng èr nián shí yī yuè zhōng shū zòu: suí yú mén xià shěng zhì jiàn yì dài fū qī yuán, cóng sì pǐn xià. jīn zhèng wǔ pǐn shàng. zì dà lì èr nián mén xià zhōng shū shì láng shēng wèi zhèng sān pǐn, liǎng shěng suì què sì pǐn guān. qí jiàn yì dài fū wàng shēng wèi zhèng sì pǐn xià, fēn wèi zuǒ yòu, yǐ bèi liǎng shěng sì pǐn zhī què. xiàng hòu yǔ chéng láng chū rù dié yòng, yǐ zhòng qí xuǎn. chì kě zhī. jiàn yì dài fū zhǎng shì cóng zàn xiāng, guī jiàn fěng yù. fán jiàn yǒu wǔ: yī yuē fěng jiàn, èr yuē shùn jiàn, sān yuē guī jiàn, sì yuē zhì jiàn, wǔ yuē zhí jiàn.
諫議大夫四員。 秦、漢曰諫大夫,光武加議字。隋於門下省置諫議大夫七員, 從四品下。武德四年敕置四員,正五品上。龍朔改為正諫大夫,神龍復。大曆四年 敕只四員,正五品上。龍朔七年三月敕,其諫議四員,內供奉不得為正員。至貞元 四年五月十五日敕,諫議分為左右,加置八員,四員隸門下為左,會昌二年十一月 中書奏:隋於門下省置諫議大夫七員,從四品下。今正五品上。自大曆二年門下中 書侍郎升為正三品,兩省遂闕四品官。其諫議大夫望升為正四品下,分為左右,以 備兩省四品之闕。向後與丞郎出入迭用,以重其選。敕可之。 諫議大夫掌侍從 贊相,規諫諷諭。凡諫有五:一曰諷諫,二曰順諫,三曰規諫,四曰致諫,五曰直 諫。
qǐ jū láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. gǔ wú qí míng, suí shǐ zhì qǐ jū shè rén èr yuán. zhēn guān èr nián shěng qǐ jū shě rén, yí qí zhí yú mén xià, zhì qǐ jū láng èr yuán. míng qìng zhōng yòu zhì qǐ jū shè rén, shǐ yǔ qǐ jū láng fēn zài zuǒ yòu. lóng shuò èr nián gǎi wèi zuǒ shǐ, xián hēng fù. tiān shòu yuán nián yòu gǎi wèi zuǒ shǐ, shén lóng fù yě.
起居郎二員, 從六品上。古無其名,隋始置起居舍人二員。貞觀二年省起居舍 人,移其職於門下,置起居郎二員。明慶中又置起居舍人,始與起居郎分在左右。 龍朔二年改為左史,咸亨復。天授元年又改為左史,神龍復也。
kǎi shū shǒu sān rén. qǐ jū láng zhǎng qǐ jū zhù, lù tiān zǐ zhī yán dòng fǎ dù, yǐ xiū jì shì zhī shǐ. fán jì shì zhī zhì, yǐ shì xì rì, yǐ rì xì yuè, yǐ yuè xì shí, yǐ shí xì nián. bì shū qí shuò rì jiǎ yǐ, yǐ jì lì shù, diǎn lǐ wén wù, yǐ kǎo zhì dù, qiān bài jīng shǎng yǐ quàn shàn, zhū fá chù miǎn yǐ chéng è. jì zhōng zé shòu zhī guó shǐ yān. zì hàn xiàn dì hòu, lì dài dì wáng yǒu qǐ jū zhù, zhù zuò biān zhī, měi jì wèi juǎn, sòng shǐ guǎn yě.
楷書手三人。起居郎掌起居注,錄天子之言動法度,以修記事之史。凡記事之 制,以事系日,以日系月,以月系時,以時系年。必書其朔日甲乙,以紀曆數,典 禮文物,以考制度,遷拜旌賞以勸善,誅伐黜免以懲惡。季終則授之國史焉。 自漢 獻帝後,歷代帝王有起居注,著作編之,每季為卷,送史館也。
zuǒ bǔ què èr yuán, cóng qī pǐn shàng. zuǒ shí qiǎn èr yuán. cóng bā pǐn shàng. gǔ wú cǐ guān míng. tiān hòu chuí gǒng yuán nián èr yuè èr shí jiǔ rì chì: jì yán shū shì, měi qiè yú páng qiú bǔ què shí qiǎn, wèi hóng yú zhù xuǎn. zhān yán gòng lǐ, bì jí zhòng cái, jì yǐ dēng xián, qī zhī jìn shàn. yí zhì zuǒ yòu bǔ què gè èr yuán, cóng qī pǐn shàng, zuǒ yòu shí qiǎn gè èr yuán, cóng bā pǐn shàng, zhǎng gòng fèng fěng jiàn, xíng lì cì zuǒ yòu shǐ zhī xià. réng fù yú lìng. tiān shòu èr nián èr yuè, jiā zhì sān yuán, tōng qián wǔ yuán. dà lì sì nián, bǔ què shí qiǎn, gè zhì nèi gòng fèng liǎng yuán. qī nián wǔ yuè shí yī rì chì, bǔ què shí qiǎn, yí gè zhì liǎng yuán yě. bǔ què shí qiǎn zhī zhí, zhǎng gòng fèng nè jiàn, hù cóng chéng yú. fán fā lìng jǔ shì, yǒu bù biàn yú shí, bù hé yú dào, dà zé tíng yì, xiǎo zé shàng fēng. ruò xián liáng zhī yí zhì yú xià, zhōng xiào zhī bù wén yú shàng, zé tiáo qí shì zhuàng ér jiàn yán zhī.
左補闕二員, 從七品上。 左拾遣二員。 從八品上。古無此官名。天后垂 拱元年二月二十九日敕:「記言書事,每切於旁求;補闕拾遣,未弘於注選。瞻言 共理,必藉眾才,寄以登賢,期之進善。宜置左右補闕各二員,從七品上,左右拾 遣各二員,從八品上,掌供奉諷諫,行立次左右史之下。仍附於令。」天授二年二 月,加置三員,通前五員。大曆四年,補闕、拾遣,各置內供奉兩員。七年五月十 一日敕,補闕、拾遣,宜各置兩員也。 補闕、拾遣之職,掌供奉訥諫,扈從乘 輿。凡發令舉事,有不便於時,不合於道,大則廷議,小則上封。若賢良之遺滯於 下,忠孝之不聞於上,則條其事狀而薦言之。
diǎn yí èr yuán. cóng jiǔ pǐn. nán qí yǒu diǎn yí lù shì yī yuán, liáng yǒu diǎn yí zhī guān, hòu shěng. huáng cháo yòu zhì diǎn yí èr rén, lì mén xià shěng. chū yòng rén jiē qīng, zhēn guān mò, lǐ yì fǔ wèi zhī, zì shì yòng shì rén wèi zhī. zàn zhě shí èr rén. suí tài cháng hóng lú èr sì, jiē yǒu zàn zhě, huáng cháo yīn zhì zhī, lì mén xià shěng, zhǎng zàn chàng, wèi xíng shì zhī jié. fēn fān shàng xià, wèi zhī fān guān. diǎn yí zhǎng diàn shàng zàn chàng zhī jié, jí diàn tíng bǎn wèi zhī cì. fán guó yǒu dà lǐ, shì zhōng xíng shì, jí jìn zhōng yán wài bàn zhī bǎn, jiē zàn xiāng yān.
典儀二員。 從九品。南齊有典儀錄事一員,梁有典儀之官,後省。皇朝又置典 儀二人,隸門下省。初用人皆輕,貞觀末,李義府為之,自是用士人為之。 贊 者十二人。 隋太常、鴻臚二寺,皆有贊者,皇朝因置之,隸門下省,掌贊唱,為行 事之節。分番上下,謂之番官。 典儀掌殿上贊唱之節,及殿廷版位之次。凡國 有大禮,侍中行事,及進中嚴外辦之版,皆贊相焉。
chéng mén láng sì yuán. cóng liù pǐn shàng. hàn yǒu chéng mén xiào wèi, zhǎng jīng chéng zhū mén qǐ bì zhī jié. suí gǎi xiào wèi wèi chéng mén láng, zhì sì yuán, cóng liù pǐn, huáng cháo yīn zhī yě. lìng shǐ yī rén, shū lìng shǐ èr rén, mén pū bā bǎi rén. mén pū, jìn dài yǒu zhī. huáng cháo lì chéng mén jú, fēn fān shàng xià, zhǎng sòng guǎn yào. chéng mén láng zhǎng jīng chéng huáng chéng gōng diàn zhū mén qǐ bì zhī jié, fèng chū nà guǎn yào. kāi zé xiān wài ér hòu nèi, hé zé xiān nèi ér hòu wài, suǒ yǐ zhòng zhōng jìn, zūn huáng jū yě. hòu qí chén hūn jī gǔ zhī jié ér qǐ bì zhī. fán huáng chéng gōng chéng hé mén zhī yào, xiān yǒu ér chū, hòu xū ér rù kāi mén zhī yào, hòu chǒu ér chū, yè jǐn ér rù. jīng chéng hé mén zhī yào, hòu shēn ér chū, xiān zi ér rù kāi mén zhī yào, hòu zi ér chū, xiān mǎo ér rù. ruò fēi qí shí ér yǒu mìng qǐ bì, zé yì gé fù zòu.
城門郎四員。 從六品上。漢有城門校尉,掌京城諸門啟閉之節。隋改校尉為城 門郎,置四員,從六品,皇朝因之也。 令史一人,書令史二人,門仆八百人。 門仆,晉代有之。皇朝隸城門局,分番上下,掌送管鑰。城門郎掌京城皇城宮殿諸 門啟閉之節,奉出納管鑰。開則先外而後內,合則先內而後外,所以重中禁,尊皇 居也。候其晨昏擊鼓之節而啟閉之。凡皇城宮城合門之鑰,先酉而出,後戌而入; 開門之鑰,後丑而出,夜盡而入。京城合門之鑰,後申而出,先子而入;開門之鑰, 後子而出,先卯而入。若非其時而有命啟閉,則詣閣覆奏。
fú bǎo láng sì yuán. cóng liù pǐn shàng. zhōu yǒu diǎn ruì zhī zhí, qín yǒu fú xǐ lìng, hàn yuē fú xǐ láng. liǎng hàn dé qín liù xǐ jí chuán guó xǐ, hòu dài chuán zhī. suí zhì fú xǐ láng èr yuán, cóng liù pǐn. tiān hòu è xǐ zì, gǎi wèi bǎo. qí shòu mìng chuán guó děng bā xǐ wén. bìng gǎi diāo bǎo zì. shén lóng chū, fù wèi fú xǐ láng. kāi yuán chū, yòu gǎi wèi fú bǎo, cóng xǐ wén yě. lìng shǐ èr rén, shū lìng shǐ sān rén, zhǔ bǎo liù rén, zhǔ fú sān shí rén, zhǔ jié shí bā rén. fú bǎo láng zhǎng tiān zǐ bā bǎo jí guó zhī fú jié, biàn qí suǒ yòng. yǒu shì zé qǐng yú nèi, jì shì zé fèng ér cáng zhī. bā bǎo: yī yuē shén bǎo, suǒ yǐ chéng bǎi wáng, zhèn wàn guó. èr yuē shòu mìng bǎo, suǒ yǐ xiū fēng chán, lǐ shén qí. sān yuē huáng dì xíng bǎo, dá shū yú wáng gōng zé yòng zhī sì yuē huáng dì zhī bǎo, láo lái xūn xián zé yòng zhī. wǔ yuē huáng dì xìn bǎo, zhēng zhào chén xià zé yòng zhī. liù yuē tiān zǐ xíng bǎo, dá sì yí shū zé yòng zhī. qī yuē tiān zǐ zhī bǎo, wèi fǔ mán yí zé yòng zhī bā yuē tiān zi xìn bǎo, fā fān guó bīng zé yòng zhī. fán dà cháo huì, zé pěng bǎo yǐ jìn yú yù zuò. chē jià xíng xìng, zé fèng bǎo yǐ cóng yú huáng yuè zhī nèi. fán guó yǒu dà shì, zé chū nà fú jié, biàn qí zuǒ yòu zhī yì, cáng qí zuǒ ér bān qí yòu, yǐ hé zhōng wài zhī qì yān. yī yuē tóng yú fú, suǒ yǐ qǐ jūn lǚ, yì shǒu zhǎng. èr yuē chuán fú, suǒ yǐ gěi yóu yì, tōng zhì mìng. sān yuē suí shēn yú fú, suǒ yǐ míng guì jiàn, yīng zhēng zhào. sì yuē mù qì, suǒ yǐ zhòng zhèn shǒu, shèn chū nà. wǔ yuē jīng jié, suǒ yǐ wěi liáng néng, jiǎ shǎng fá. yú fú zhī zhì, wáng jī zhī nèi, zuǒ sān yòu yī wáng jī zhī wài, zuǒ wǔ yòu yī. zuǒ zhě zài nèi, yòu zhě zài wài. xíng yòng zhī rì, cóng dì yī wèi shǒu, hòu shì xū yòng, yǐ cì fā zhī, zhōu ér fù shǐ. dà shì jiān chì shū, xiǎo shì dàn jiàng fú, hán fēng qiǎn shǐ, hé ér xíng zhī. chuán fú zhī zhì, tài zǐ jiān guó yuē shuāng lóng zhī fú, zuǒ yòu gè shí. jīng dū liú shǒu yuē lín fú, zuǒ èr shí, qí yòu yī shí yǒu jiǔ. dōng fāng yuē qīng lóng zhī fú, xī fāng yuē zōu yú zhī fú, nán fāng yuē zhū què zhī fú, běi fāng yuē xuán wǔ zhī fú, zuǒ sì yòu sān. zuǒ zhě jìn nèi, yòu zhě fù wài.
符寶郎四員。 從六品上。周有典瑞之職,秦有符璽令,漢曰符璽郎。兩漢得秦 六璽及傳國璽,後代傳之。隋置符璽郎二員,從六品。天后惡璽字,改為寶。其受 命傳國等八璽文。並改雕寶字。神龍初,復為符璽郎。開元初,又改為符寶,從璽 文也。 令史二人,書令史三人,主寶六人,主符三十人,主節十八人。符寶郎 掌天子八寶及國之符節,辨其所用。有事則請於內,既事則奉而藏之。八寶:一曰 神寶,所以承百王,鎮萬國。二曰受命寶,所以修封禪,禮神祇。三曰皇帝行寶, 答疏於王公則用之;四曰皇帝之寶,勞來勛賢則用之。五曰皇帝信寶,徵召臣下則 用之。六曰天子行寶,答四夷書則用之。七曰天子之寶,慰撫蠻夷則用之;八曰天 子信寶,發番國兵則用之。凡大朝會,則捧寶以進於御座。車駕行幸,則奉寶以從 於黃鉞之內。凡國有大事,則出納符節,辨其左右之異,藏其左而班其右,以合中 外之契焉。一曰銅魚符,所以起軍旅,易守長。二曰傳符,所以給郵驛,通制命。 三曰隨身魚符,所以明貴賤,應徵召。四曰木契,所以重鎮守,慎出納。五曰旌節, 所以委良能,假賞罰。魚符之制,王畿之內,左三右一;王畿之外,左五右一。 左 者在內,右者在外。行用之日,從第一為首,後事須用,以次發之,周而復始。 大事兼敕書,小事但降符,函封遣使,合而行之。傳符之制,太子監國曰雙龍之 符,左右各十。京都留守曰麟符,左二十,其右一十有九。東方曰青龍之符,西方 曰騶虞之符,南方曰硃雀之符,北方曰玄武之符,左四右三。 左者進內,右者付外。
suí shēn yú fú zhī zhì, zuǒ èr yòu yī, tài zǐ yǐ yù, qīn wáng yǐ jīn, shù guān yǐ tóng, pèi yǐ wèi shì. kè xìng míng zhě, qù guān ér nà yān bù kè zhě, chuán ér pèi zhī. mù qì zhī zhì, tài zǐ jiān guó, zé wáng jī zhī nèi, zuǒ yòu gè sān wáng jī zhī wài, zuǒ yòu gè wǔ shù guān zhèn shǒu, zé zuǒ yòu gè shí. jīng jié zhī zhì, mìng dà jiāng shuài jí qiǎn shǐ yú sì fāng, zé qǐng ér pèi zhī. jīng yǐ zhuān shǎng, jié yǐ zhuān shā. zhōu lǐ zhī zhì, shān guó yòng hǔ jié, tǔ guó yòng rén jié, zé guó yòng lóng jié, jiē jīn yě. yòu yún, dào lù yòng jīng jié, jí hàn shǐ suǒ chí zhě shì yě.
隨身魚符之制,左二右一,太子以玉,親王以金,庶官以銅,佩以為飾。刻姓 名者,去官而納焉;不刻者,傳而佩之。木契之制,太子監國,則王畿之內,左右 各三;王畿之外,左右各五;庶官鎮守,則左右各十。旌節之制,命大將帥及遣使 於四方,則請而佩之。旌以專賞,節以專殺。 《周禮》之制,山國用虎節,土國用 人節,澤國用龍節,皆金也。又雲,道路用旌節,即漢使所持者是也。
hóng wén guǎn: hòu hàn yǒu dōng guān, wèi yǒu chóng wén guǎn, sòng yǒu xuán shǐ èr guǎn, nán qí yǒu zǒng míng guǎn, liáng yǒu shì lín guǎn, běi qí yǒu wén lín guǎn, hòu zhōu yǒu chóng wén guǎn, jiē zhe zhuàn wén shǐ, jiū jù xué tú zhī suǒ yě. wǔ dé chū zhì xiū wén guǎn, hòu gǎi wèi hóng wén guǎn. hòu bì tài zǐ huì, gǎi yuē zhāo wén guǎn. kāi yuán qī nián, fù wèi hóng wén guǎn, lì mén xià shěng. xué shì. xué shì wú yuán shù, zì wǔ dé yǐ lái, jiē miào jiǎn xián liáng wèi xué shì. gù shì, wǔ pǐn yǐ shàng chēng xué shì, liù pǐn yǐ xià wèi zhí xué shì, yòu yǒu wén xué zhí guǎn xué shì, bù dìng yuán shù. guǎn zhōng yǒu sì bù shū jí tú jí, zì chuí gǒng yǐ hòu, jiē zǎi xiàng jiān lǐng, hào wèi guǎn zhǔ, cháng lìng gěi shì zhōng yī rén pàn guǎn shì. xué shēng sān shí rén, xiào shū láng èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ èr rén, kǎi shū shǒu sān shí rén, diǎn shū èr rén, tà shū shǒu sān rén, bǐ jiàng sān rén, shú zhǐ zhuāng huáng jiàng jiǔ rén, tíng zhǎng èr rén, zhǎng gù sì rén. hóng wén guǎn xué shì zhǎng xiáng zhèng tú jí, jiào shòu shēng tú. fán cháo tíng yǒu zhì dù yán gé, lǐ yí qīng zhòng, dé cān yì yān. xiào shū láng zhǎng xiào lǐ diǎn jí, kān zhèng cuò miù. qí xué shēng jiào shòu kǎo shì, rú guó zi xué zhī zhì yān.
弘文館: 後漢有東觀,魏有崇文館,宋有玄、史二館,南齊有總明館,梁有士 林館,北齊有文林館,後周有崇文館,皆著撰文史,鳩聚學徒之所也。武德初置修 文館,後改為弘文館。後避太子諱,改曰昭文館。開元七年,復為弘文館,隸門下 省。 學士。學士無員數,自武德已來,皆妙簡賢良為學士。故事,五品已上稱 學士,六品已下為直學士,又有文學直館學士,不定員數。館中有四部書及圖籍, 自垂拱已後,皆宰相兼領,號為館主,常令給事中一人判館事。學生三十人,校書 郎二人, 從九品上。 令史二人,楷書手三十人,典書二人,拓書手三人,筆匠 三人,熟紙裝潢匠九人,亭長二人,掌固四人。弘文館學士掌詳正圖籍,教授生徒。 凡朝廷有制度沿革,禮儀輕重,得參議焉。校書郎掌校理典籍,刊正錯謬。其學生 教授考試,如國子學之制焉。
zhōng shū shěng qín shǐ zhì zhōng shū yè zhě, hàn yuán dì qù yè zhě èr zì. lì dài dàn yún zhōng shū. hòu zhōu wèi zhī nèi shǐ shěng, suí yīn wèi nèi shǐ shěng, zhì nèi shǐ jiān lìng gè yī yuán. yáng dì gǎi wèi nèi shū shěng. wǔ dé fù wèi nèi shǐ shěng, sān nián gǎi wèi zhōng shū shěng. lóng shuò gǎi wèi xī tái, guāng zhái gǎi wèi fèng gé, shén lóng fù wèi zhōng shū shěng. kāi yuán yuán nián gǎi wèi zǐ wēi shěng, wǔ nián fù jiù.
中書省 秦始置中書謁者,漢元帝去「謁者」二字。歷代但云中書。後周謂之內 史省,隋因為內史省,置內史監、令各一員。煬帝改為內書省。武德復為內史省, 三年改為中書省。龍朔改為西台,光宅改為鳳閣,神龍復為中書省。開元元年改為 紫微省,五年復舊。
zhōng shū lìng èr yuán. hàn wèi pǐn bēi ér fù zhòng. wèi zhì jiān lìng gè yī yuán, lì nán cháo bù gǎi. suí shěng jiān, zhì lìng èr rén, zhèng sān pǐn. suí wén dì fèi sān gōng fǔ liáo, lìng zhōng shū lìng yǔ shì zhōng zhī zhèng shì, suì wèi zǎi xiàng zhī zhí. suí yuē nèi shū lìng. wǔ dé rì nèi shǐ lìng, xún gǎi wèi zhōng shū lìng. lóng shuò wèi xī tái yòu xiāng, xián hēng fù wèi zhōng shū lìng. guāng zhái wèi fèng gé lìng. kāi yuán yuán nián gǎi wèi zǐ wēi lìng, wǔ nián fù wèi zhōng shū lìng. tiān bǎo gǎi wèi yòu xiāng, zhì dé èr nián fù wèi zhōng shū lìng. běn zhèng sān pǐn, dà lì èr nián shí yī yuè jiǔ rì, yǔ shì zhōng tóng shēng zhèng èr pǐn, zì hòu bù gǎi yě.
中書令二員。 漢、魏品卑而付重。魏置監、令各一員,歷南朝不改。隋省監, 置令二人,正三品。隋文帝廢三公府僚,令中書令與侍中知政事,遂為宰相之職。 隋曰內書令。武德日內史令,尋改為中書令。龍朔為西台右相,咸亨復為中書令。 光宅為鳳閣令。開元元年改為紫微令,五年復為中書令。天寶改為右相,至德二年 復為中書令。本正三品,大曆二年十一月九日,與侍中同升正二品,自後不改也。
zhōng shū lìng zhī zhí, zhǎng jūn guó zhī zhèng lìng, jī xī dì zài, tǒng hé tiān rén. rù zé gào zhī, chū zé fèng zhī, yǐ lí wàn bāng, yǐ dù bǎi kuí, gài zuǒ tiān zǐ ér zhí dà zhèng yě. fán wáng yán zhī zhì yǒu qī: yī yuē cè shū, èr yuē zhì shū, sān yuē wèi láo zhì shū, sì yuē fā chì, wǔ yuē chì zhǐ, liù yuē lùn shì chì shū, qī yuē chì dié, jiē xuān shǔ shēn fù ér shī xíng zhī. fán dà jì sì qún shén, zé cóng shēng tán yǐ xiāng lǐ. xiǎng zōng miào, zé cóng shēng zuò jiē. qīn zhēng cuàn yán, jiè chì bǎi liáo, cè mìng qīn xián, lín xuān zé shǐ dú cè. ruò mìng zhī yú cháo, zé xuān ér shòu zhī. fán cè tài zǐ, zé shòu xǐ. fán zhì zhào xuān chuán, wén zhāng xiàn nà, jiē shòu zhī yú jì shì zhī guān. wǔ dé zhēn guān gù shì, yǐ shàng shū shěng zuǒ yòu pú shè gè yī rén jí shì zhōng zhōng shū lìng gè èr rén, wèi zhī zhèng shì guān. qí shí yǐ tā guān yù yì guó zhèng zhě, yún yǔ zǎi xiàng cān yì cháo zhèng, huò yún píng zhāng guó jì, huò yún zhuān diǎn jī mì, huò cān yì zhèng shì. zhēn guān shí qī nián, lǐ jī wèi tài zǐ zhān shì, tè zhào tóng zhī zhèng shì, shǐ wèi tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. zì shì, pú shè cháng dài cǐ chēng. zì yú fēi liǎng shěng zhǎng guān yù zhī zhèng shì zhě, yì jiē yǐ cǐ wèi míng. yǒng chún zhōng, shǐ zhào guō zhèng yī guō dài jǔ wèi xuán tóng děng, yǔ zhōng shū mén xià tóng chéng shòu jìn zhǐ píng zhāng shì. zì tiān hòu yǐ hòu, liǎng shěng zhǎng guān jí tóng zhōng shū mén xià sān pǐn bìng píng zhāng shì, wèi zǎi xiàng. qí pú shè bù dài tóng zhōng shū mén xià sān pǐn zhě, dàn lí shàng shū shěng ér yǐ. zǒng zhāng èr nián, dōng tái shì láng zhāng wén guàn, xī tái shì láng dài zhì dé děng, shǐ yǐ tóng zhōng shū mén xià sān pǐn zhe zhī rù xián. zì shì xiāng chéng zhì jīn. yǒng chún èr nián, huáng mén shì láng liú qí xián zhī zhèng shì, chēng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, zì hòu liǎng shěng zhǎng guān, jí tā guān zhí zhèng wèi zhì shì zhōng shū lìng zhě, jiē chēng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì yě.
中書令之職,掌軍國之政令,緝熙帝載,統和天人。入則告之,出則奉之,以 厘萬邦,以度百揆,蓋佐天子而執大政也。凡王言之制有七:一曰冊書,二曰制書, 三曰慰勞制書,四曰發敕,五曰敕旨,六曰論事敕書,七曰敕牒,皆宣署申覆而施 行之。凡大祭祀群神,則從升壇以相禮。享宗廟,則從升阼階。親征篡嚴,戒敕百 僚,冊命親賢,臨軒則使讀冊。若命之於朝,則宣而授之。凡冊太子,則授璽。凡 制詔宣傳,文章獻納,皆授之於記事之官。 武德、貞觀故事,以尚書省左右僕射各 一人及侍中、中書令各二人,為知政事官。其時以他官預議國政者,雲與宰相參議 朝政,或雲平章國計,或雲專典機密,或參議政事。貞觀十七年,李勣為太子詹事, 特詔同知政事,始謂同中書門下三品。自是,僕射常帶此稱。自余非兩省長官預知 政事者,亦皆以此為名。永淳中,始詔郭正一、郭待舉、魏玄同等,與中書門下同 承受進旨平章事。自天后已後,兩省長官及同中書門下三品並平章事,為宰相。其 僕射不帶同中書門下三品者,但厘尚書省而已。總章二年,東台侍郎張文瓘,西台 侍郎戴至德等,始以同中書門下三品著之入銜。自是相承至今。永淳二年,黃門侍 郎劉齊賢知政事,稱同中書門下平章事,自後兩省長官,及他官執政未至侍中書令 者,皆稱同中書門下平章事也。
zhōng shū shì láng èr yuán. hàn zhì zhōng shū, zhǎng mì zhào, yǒu lìng pū chéng láng sì guān. wèi yuē zhōng shū láng, jìn jiā shì zì. suí zhì nèi shū shěng, gǎi wèi nèi shū shì láng, zhèng sì pǐn. wǔ dé chū wèi nèi shǐ shì láng, sān nián gǎi wèi zhōng shū shì láng. lóng shuò guāng zhái kāi yuán, suí cáo yì hào. zhì dé fù wèi zhōng shū shì láng. wǔ dé dìng lìng, yǔ shàng shū shì láng jù dì sì pǐn. dà lì èr nián jiǔ yuè, yǔ mén xià shì láng gòng shēng wèi zhèng sān pǐn yě. zhōng shū shì láng zhǎng èr lìng zhī zhí. fán bāng guó zhī shù wù, cháo tíng zhī dà zhèng, jiē cān yì yān. fán lín xuān cè mìng dà chén, lìng wèi zhī shǐ, zé chí cè shū yǐ shòu zhī. fán sì yí lái cháo, jiān xuān zé shòu qí biǎo shū, shēng yú xī jiē ér zòu. ruò xiàn zhì bì, zé shòu zhī yǐ shòu yú suǒ sī.
中書侍郎二員。 漢置中書,掌密詔,有令、仆、丞、郎四官。魏曰中書郎,晉 加「侍」字。隋置內書省,改為內書侍郎,正四品。武德初為內史侍郎,三年改為 中書侍郎。龍朔、光宅、開元,隨曹易號。至德復為中書侍郎。武德定令,與尚書 侍郎俱第四品。大曆二年九月,與門下侍郎共升為正三品也。 中書侍郎掌貳令 之職。凡邦國之庶務,朝廷之大政,皆參議焉。凡臨軒冊命大臣,令為之使,則持 冊書以授之。凡四夷來朝,監軒則受其表疏,升於西階而奏。若獻贄幣,則受之以 授於所司。
zhōng shū shè rén liù yuán. zhèng wǔ pǐn shàng. cáo wèi yú zhōng shū zhì tōng shì yī rén, zhǎng chéng zòu àn zhāng. gāo guì xiāng gōng yú tōng shì xià jiā shè rén èr zì. jìn yú zhōng shū zhì shè rén tōng shì gè yī rén. zì wèi jìn qí liáng, zhào gào jiē chū yú zhōng shū lìng zhōng shū shì láng, zhōng shū tōng shì shè rén dàn zhǎng chéng zòu ér yǐ. huò tōng shì yǒu wén zì zhě, bié chì zhī zhào gào. zhì liáng wǔ, zhì gào zhuān lìng shè rén zhǎng zhī, jiān qù tōng shì èr zì, dàn yún zhōng shū shè rén. suí yuē nèi shǐ shè rén, zhì bā yuán, zhǎng zhì gào, pǐn dì liù. xún shēng wǔ pǐn shàng. yáng dì gǎi nèi shū shè rén, zhì sì yuán. wǔ dé chū wèi nèi shǐ shè rén, sān nián, gǎi wèi zhōng shū shè rén. lóng shuò guāng zhái kāi yuán, suí cáo gǎi yì.
中書舍人六員。 正五品上。曹魏於中書置通事一人,掌呈奏按章。高貴鄉公於 通事下加「舍人」二字。晉於中書置舍人、通事各一人。自魏、晉、齊、梁,詔誥 皆出於中書令、中書侍郎,中書通事舍人但掌呈奏而已。或通事有文字者,別敕知 詔誥。至梁武,制誥專令舍人掌之,兼去「通事」二字,但云中書舍人。隋曰內史 舍人,置八員,掌制誥,品第六。尋升五品上。煬帝改內書舍人,置四員。武德初 為內史舍人,三年,改為中書舍人。龍朔、光宅、開元,隨曹改易。
shè rén zhǎng shì fèng jìn zòu, cān yì biǎo zhāng. fán zhào zhǐ chì zhì, jí xǐ shū cè mìng, jiē àn diǎn gù qǐ cǎo jìn huà jì xià, zé shǔ ér xíng zhī. qí jìn yǒu sì: yī yuē lòu xiè, èr yuē jī huǎn, sān yuē wéi shī, sì yuē wàng wù suǒ yǐ zhòng wáng mìng yě. zhì chì jì xíng, yǒu wù zé zòu ér zhèng zhī. fán dà cháo huì, zhū fāng qǐ jū, zé shòu qí biǎo zhuàng ér zòu zhī. guó yǒu dà shì, ruò dà kè jié jí dà xiáng ruì, bǎi liáo biǎo hè, yì rú zhī. fán cè mìng dà chén yú cháo, zé shǐ chí jié dú cè mìng zhī. fán jiāng shuài yǒu gōng jí yǒu dà bīn kè, jiē shǐ láo wèn zhī. fán chá tiān xià yuān zhì, yǔ gěi shì zhōng jí yù shǐ sān sī jū qí shì. fán bǎi sī zòu yì, wén wǔ kǎo kè, jiē yù cái yān.
舍人掌侍奉進奏,參議表章。凡詔旨敕制,及璽書冊命,皆按典故起草進畫; 既下,則署而行之。其禁有四:一曰漏泄,二曰稽緩,三曰違失,四曰忘誤;所以 重王命也。制敕既行,有誤則奏而正之。凡大朝會,諸方起居,則受其表狀而奏之。 國有大事,若大克捷及大祥瑞,百僚表賀,亦如之。凡冊命大臣於朝,則使持節讀 冊命之。凡將帥有功及有大賓客,皆使勞問之。凡察天下冤滯,與給事中及御史三 司鞫其事。凡百司奏議,文武考課,皆預裁焉。
zhǔ shū sì rén, cóng qī pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng bā pǐn xià. lìng shǐ èr shí wǔ rén, shū lìng shǐ wǔ shí rén, chuán zhì shí rén, tíng zhǎng shí bā rén, xiū bǔ chì jiàng wǔ shí rén.
主書四人, 從七品上。 主事四人, 從八品下。 令史二十五人,書令 史五十人,傳制十人,亭長十八人,修補敕匠五十人。
yòu sàn qí cháng shì èr yuán, cóng sān pǐn. yòu bǔ què èr yuán, cóng qī pǐn shàng. yòu shí qiǎn èr yuán, cóng bā pǐn shàng. qǐ jū shè rén èr yuán. cóng liù pǐn shàng. yòu cháng shì bǔ què shí qiǎn. zhǎng shì tóng zuǒ shěng. qǐ jū shè rén, zhǎng xiū jì yán zhī shǐ, lù tiān zǐ zhī zhì gào dé yīn, rú jì shì zhī zhì, yǐ jì shí zhèng sǔn yì. jì zhōng, zé shòu zhī yú guó shǐ.
右散騎常侍二員, 從三品。 右補闕二員, 從七品上。 右拾遣二員, 從八品上。 起居舍人二員。 從六品上。 右常侍、補闕、拾遣。掌事同左 省。起居舍人,掌修記言之史,錄天子之制誥德音,如記事之制,以記時政損益。 季終,則授之於國史。
tōng shì shè rén shí liù rén. cóng liù pǐn shàng. tōng shì shè rén, zòu yè zhě zhī guān yě. zhǎng bīn zàn zàn shòu shì, lì guāng lù xūn. jìn zhì shè rén tōng shì gè yī rén, lì zhōng shū. dōng jìn yuē tōng shì shè rén. suí yīn jìn zhì, zhì shí liù rén, cóng liù pǐn shàng, yòu wèi tōng shì yè zhě. wǔ dé chū, fèi yè zhě tái, gǎi tōng shì yè zhě wèi tōng shì shè rén, lì sì fāng guǎn, shǔ zhōng shū shěng yě. tōng shì shè rén zhǎng cháo jiàn yǐn nà jí cí xiè zhě, yú diàn tíng tōng zòu. fán jìn chén rù shì, wén wǔ jiù liè, yǐn yǐ jìn tuì, ér gào qí bài qǐ chū rù zhī jié. fán sì fāng tōng biǎo, huá yí nà gòng, jiē shòu ér jìn zhī. fán jūn lǚ zhī chū, zé mìng shòu wèi láo ér qiǎn zhī. jì xíng, zé měi yuè cún wèn jiāng shì zhī jiā, yǐ shì qí jí kǔ. kǎi xuán, zé jiāo yà zhī, jiē fù mìng. fán zhì shì zhī chén, yǔ bāng zhī dié lǎo, shí xún wèn yì rú zhī.
通事舍人十六人。 從六品上。通事舍人,奏謁者之官也。掌賓贊、贊受事,隸 光祿勛。晉置舍人、通事各一人,隸中書。東晉曰通事舍人。隋因晉制,置十六人, 從六品上,又為通事謁者。武德初,廢謁者台,改通事謁者為通事舍人,隸四方館, 屬中書省也。 通事舍人掌朝見引納及辭謝者,於殿廷通奏。凡近臣入侍,文武 就列,引以進退,而告其拜起出入之節。凡四方通表,華夷納貢,皆受而進之。凡 軍旅之出,則命受慰勞而遣之。既行,則每月存問將士之家,以視其疾苦。凱旋, 則郊迓之,皆復命。凡致仕之臣,與邦之耋老,時巡問亦如之。
lìng shǐ shí rén, tíng zhǎng shí bā rén, zhǎng gù èr shí sì rén.
令史十人,亭長十八人,掌固二十四人。
jí xián diàn shū yuàn: kāi yuán shí sān nián zhì. hàn wèi yǐ lái, zhí zài mì shū. liáng yú wén dé diàn nèi cáng jù qún shū. běi qí yǒu wén lín guǎn xué shì, hòu zhōu yǒu lín zhǐ diàn xué shì, jiē zhǎng zhù shù.
集賢殿書院: 開元十三年置。漢、魏已來,職在秘書。梁於文德殿內藏聚群書。 北齊有文林館學士,後周有麟趾殿學士,皆掌著述。