zhí guān èr
职官二
tài shī tài fù tài bǎo gè yī yuán. wèi zhī sān shī, bìng zhèng yī pǐn. hòu hàn chū, tài fù zhì fǔ liáo. zhì zhōu suí, sān shī bù zhì fǔ liáo, chū bài yú shàng shū shěng shàng. suí yáng dì fèi sān shī zhī guān. wǔ dé fù zhì, yī rú suí zhì.
太师、太傅、太保各一员。 谓之三师,并正一品。后汉初,太傅置府僚。至周、 隋,三师不置府僚,初拜于尚书省上。隋炀帝废三师之官。武德复置,一如隋制。
sān shī, xùn dǎo zhī guān, tiān zǐ suǒ shī fǎ, dà dǐ wú suǒ tǒng zhí, rán fēi dào dé chóng zhòng, zé bù jū qí wèi. wú qí rén, zé quē zhī.
三师,训导之官,天子所师法,大抵无所统职,然非道德崇重,则不居其位。 无其人,则阙之。
tài wèi sī tú sī kōng gè yī yuán. wèi zhī sān gōng, bìng zhèng yī pǐn. wèi jìn zhì běi qí, sān gōng zhì fǔ liáo. suí chū yì zhì fǔ liáo, xún shěng fǔ liáo, chū bài yú shàng shū shěng shàng, táng yīn zhī. wǔ dé chū, tài zōng wèi zhī, qí hòu qīn wáng bài sān gōng, jiē bù shì shì, jì sì zé shè zhě xíng yě. sān gōng, lùn dào zhī guān yě. gài yǐ zuǒ tiān zǐ lǐ yīn yáng, píng bāng guó, wú suǒ bù tǒng, gù bù yǐ yī zhí míng qí guān. dà jì sì, zé tài wèi yà xiàn, sī tú fèng zǔ, sī kōng sǎo chú.
太尉、司徒、司空各一员。 谓之三公,并正一品。魏、晋至北齐,三公置府僚。 隋初亦置府僚,寻省府僚,初拜于尚书省上,唐因之。武德初,太宗为之,其后亲 王拜三公,皆不视事,祭祀则摄者行也。 三公,论道之官也。盖以佐天子理阴 阳,平邦国,无所不统,故不以一职名其官。大祭祀,则太尉亚献,司徒奉俎,司 空扫除。
shàng shū dōu shěng lóng shuò èr nián, gǎi wéi zhōng tái, guāng zhái yuán nián, gǎi wéi wén chāng tái, shén lóng chū fù.
尚书都省 龙朔二年,改为中台,光宅元年,改为文昌台,神龙初复。
shàng shū shěng lǐng èr shí sì sī. liù shàng shū, gè fēn lǐng sì sī.
尚书省领二十四司。 六尚书,各分领四司。
shàng shū lìng yī yuán. zhèng èr pǐn. wǔ dé zhōng, tài zōng wèi zhī, zì shì quē ér bù zhì. lìng zǒng lǐng bǎi guān, yí xíng duān kuí. qí shǔ yǒu liù shàng shū: yī yuē lì bù, èr yuē hù bù, sān yuē lǐ bù, sì yuē bīng bù, wǔ yuē xíng bù, liù yuē gōng bù. fán shù wù, jiē huì ér jué zhī.
尚书令一员。 正二品。武德中,太宗为之,自是阙而不置。 令总领百官, 仪刑端揆。其属有六尚书:一曰吏部,二曰户部,三曰礼部,四曰兵部,五曰刑部, 六曰工部。凡庶务,皆会而决之。
zuǒ yòu pú yè gè yī yuán, cóng èr pǐn. lóng shuò èr nián, gǎi wéi zuǒ yòu kuāng, guāng zhái yuán nián, gǎi wéi wén chāng zuǒ yòu xiāng, kāi yuán yuán nián, gǎi wéi zuǒ yòu chéng xiàng, tiān bǎo yuán nián, fù wèi zuǒ yòu pú yè. zhǎng tǒng lǐ liù guān, gāng jì shù wù, yǐ èr lìng zhī zhí. zì bù zhì lìng, pú yè zǒng pàn shěng shì. yù shǐ jiū hé bù dàng, jiān dé dàn zhī.
左右仆射各一员, 从二品。龙朔二年,改为左右匡,光宅元年,改为文昌左右 相,开元元年,改为左右丞相,天宝元年,复为左右仆射。 掌统理六官,纲纪 庶务,以贰令之职。自不置令,仆射总判省事。御史纠劾不当,兼得弹之。
zuǒ yòu chéng gè yī yuán. zuǒ chéng, zhèng sì pǐn shàng. yòu chéng, zhèng sì pǐn xià. lóng shuò gǎi wéi zuǒ yòu sù jī, xián hēng fù, yǒng chāng yuán nián, shēng wèi cóng sān pǐn yě, rú yì yuán nián, fù sì pǐn yě. zuǒ chéng zhǎng guǎn xiá zhū sī, jiū zhèng shěng nèi, gōu lì bù hù bù lǐ bù shí èr sī, tōng pàn dōu shěng shì. ruò yòu chéng quē, zé bìng xíng zhī. yòu chéng guǎn bīng bù xíng bù gōng bù shí èr sī. ruò zuǒ quē, yòu chéng jiān zhī qí shì. yù shǐ yǒu jiū hé bù dàng, jiān dé dàn zhī.
左右丞各一员。 左丞,正四品上。右丞,正四品下。龙朔改为左右肃机,咸亨 复,永昌元年,升为从三品也,如意元年,复四品也。 左丞掌管辖诸司,纠正 省内,勾吏部、户部、礼部十二司,通判都省事。若右丞阙,则并行之。右丞管兵 部、刑部、工部十二司。若左阙,右丞兼知其事。御史有纠劾不当,兼得弹之。
zuǒ yòu sī láng zhōng gè yī yuán. bìng cóng wǔ pǐn shàng. suí zhì, wǔ dé chū shěng. zhēn guān chū, fù zhì. lóng shuò èr nián, gǎi wéi zuǒ yòu chéng wù, xián hēng fù yě. zuǒ sī láng zhōng, fù zuǒ chéng suǒ guǎn zhū sī shì, shěng shǔ chāo mù, kān jī shī, zhī shěng nèi sù zhí zhī shì. ruò yòu sī láng zhōng quē, zé bìng xíng zhī. zuǒ yòu sī yuán wài láng gè yī yuán. tiān hòu yǒng chāng yuán nián, zhì zuǒ yòu sī yuán wài láng gè yī rén. shén lóng chū shěng, hòu fù zhì. zuǒ yòu sī láng zhōng yuán wài láng gè zhǎng fù shí yǒu èr sī zhī shì, yǐ jǔ zhèng jī wéi, shěng shǔ fú mù yān.
左右司郎中各一员。 并从五品上。隋置,武德初省。贞观初,复置。龙朔二年, 改为左右丞务,咸亨复也。 左司郎中,副左丞所管诸司事,省署钞目,勘稽失, 知省内宿直之事。若右司郎中阙,则并行之。左右司员外郎各一员。 天后永昌元年, 置左右司员外郎各一人。神龙初省,后复置。 左右司郎中、员外郎各掌副十有 二司之事,以举正稽违,省署符目焉。
fán dōu shěng zhǎng jǔ zhū sī zhī gāng jì yǔ bǎi liáo zhī chéng shì, yǐ zhèng bāng lǐ, yǐ xuān bāng jiào. fán shàng zhī suǒ yǐ dài xià, qí zhì yǒu liù, yuē zhì chì cè lìng jiào fú. tiān zǐ yuē zhì, yuē chì, yuē cè. huáng tài zǐ yuē lìng. qīn wáng gōng zhǔ yuē jiào. shàng shū shěng xià yú zhōu, zhōu xià xiàn, xiàn xià xiāng, jiē yuē fú yě.
凡都省掌举诸司之纲纪与百僚之程式,以正邦理,以宣邦教。凡上之所以迨下, 其制有六,曰制、敕、册、令、教、符。 天子曰制,曰敕,曰册。皇太子曰令。亲 王、公主曰教。尚书省下于州,州下县,县下乡,皆曰符也。
fán xià zhī suǒ yǐ dá shàng, qí zhì yì yǒu liù, yuē biǎo zhuàng jiān qǐ cí dié. biǎo shàng yú tiān zǐ. qí jìn chén yì wèi zhuàng. jiān qǐ shàng huáng tài zǐ, rán yú qí zhǎng yì wèi zhī. fēi gōng wén suǒ shī, yǒu pǐn yǐ shàng gōng wén, jiē yuē dié. shù rén yán yuē cí yě. zhū sī zì xiāng zhì wèn, qí yì yǒu sān: guān cì yí. guān, wèi guān tōng qí shì cì, wèi cì jǔ zhī yí, wèi yí qí shì yú tā sī. yí zé tōng pàn zhī guān jiē lián shǔ yě. fán nèi wài bǎi sī suǒ shòu zhī shì, jiē yìn qí fā rì, wèi zhī chéng xiàn. fán shàng shū shěng shī xíng zhì chì, àn chéng zé gěi chéng yǐ chāo zhī. ruò jí sù zhě, bù chū qí rì. ruò zhū zhōu jì zòu dá yú jīng shī, liàng shì zhī dà xiǎo yǔ duō shǎo, yǐ wéi zhī jié. fán jīng shī zhū sī, yǒu fú yí guān dié xià zhū zhōu zhě, bì yóu yú dū shěng yǐ qiǎn zhī. fán wén àn jì chéng, gōu sī xíng zhū shī qì, jiē shū qí shàng duān, jì nián yuè rì, nà zhū kù. fán shī xíng gōng wén yīng yìn zhě, jiān yìn zhī guān kǎo qí shì mù wú chà, rán hòu yìn zhī, bì shū yú lì. měi yuè zhōng nà zhū kù. fán shàng shū shěng guān, měi rì yī rén sù zhí. dū sī bào fèi zhí bù, zhuǎn yǐ wéi cì. fán nèi wài bǎi liáo, rì chū ér shì shì, jì wǔ ér tuì, yǒu shì zé zhí guān shěng zhī. qí wù fán, bù zài cǐ lì. fán tiān xià zhì chì jì zòu zhī shù. shěng fú xuān gào zhī jié, lǜ yǐ suì zhōng wèi duàn. jīng shī zhū sī, jiē yǐ sì yuè yī rì nà yú dū shěng. qí tiān xià zhū zhōu, zé běn sī tuī xiào, yǐ shòu gōu guān. gōu guān shěn zhī. lián shǔ fēng yìn, fù jì zhàng, shǐ nà yú dū shěng. cháng yǐ liù yuè yī rì, dōu shì jí zhū sī lìng shǐ duì fù. ruò yǒu yǐn lòu bù tóng, jiē fù yú kǎo kè yān.
凡下之所以达上,其制亦有六,曰表、状、笺、启、辞、牒。 表上于天子。其 近臣亦为状。笺、启上皇太子,然于其长亦为之。非公文所施,有品已上公文,皆 曰牒。庶人言曰辞也。 诸司自相质问,其义有三:关、刺、移。 关,谓关通其 事;刺,谓刺举之;移,谓移其事于他司。移则通判之官皆连署也。 凡内外百 司所受之事,皆印其发日,为之程限。凡尚书省施行制敕,案成则给程以钞之。若 急速者,不出其日。若诸州计奏达于京师,量事之大小与多少,以为之节。凡京师 诸司,有符、移、关、牒下诸州者,必由于都省以遣之。凡文案既成,勾司行硃施 讫,皆书其上端,记年月日,纳诸库。凡施行公文应印者,监印之官考其事目无差, 然后印之,必书于历。每月终纳诸库。凡尚书省官,每日一人宿直。都司报废直簿, 转以为次。凡内外百僚,日出而视事,既午而退,有事则直官省之。其务繁,不在 此例。凡天下制敕计奏之数。省符宣告之节,率以岁终为断。京师诸司,皆以四月 一日纳于都省。其天下诸州,则本司推校,以授勾官。勾官审之。连署封印,附计 帐,使纳于都省。常以六月一日,都事集诸司令史对覆。若有隐漏不同,皆附于考 课焉。
zhǔ shì liù rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí bā rén, shū lìng shǐ sān shí liù rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù shí sì rén. fán lìng shǐ zhǎng àn wén bù, tíng cháng zhǎng gù jiǎn jiào shěng mén hù cāng kù shì chén shè zhī shì yě.
主事六人, 从九品上。 令史十八人,书令史三十六人,亭长六人,掌固十 四人。 凡令史掌案文簿,亭长、掌固检校省门户仓库事陈设之事也。
lì bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. lóng shuò èr nián, gǎi wéi sī liè tài cháng bó, guāng zhái yuán nián, gǎi wéi tiān guān shàng shū, shén lóng fù wèi lì bù shàng shū yě. shì láng èr yuán. zhèng sì pǐn shàng. suí yáng dì dà yè sān nián, shàng shū liù cáo, gè zhì shì láng yī rén, yǐ èr shàng shū zhī zhí, bìng zhèng sì pǐn. guó jiā dìng lìng, zhū cáo shì láng jiàng wèi zhèng sì pǐn xià, wéi lì bù shì láng wèi zhèng sì pǐn shàng. lóng shuò gǎi wéi sī liè shǎo cháng bó, xián hēng fù. zǒng zhāng yuán nián, lì bù bīng bù gè zēng zhì shì láng yī yuán yě. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià guān lì xuǎn shòu xūn fēng kǎo kè zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē lì bù, èr yuē sī fēng, sān yuē sī xūn, sì yuē kǎo gōng. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, jiē zhì zhèng yān. fán xuǎn shòu zhī zhì, měi suì jí yú mèng dōng. qù wáng chéng wǔ bǎi lǐ zhī nèi yǐ shàng xún, qiān lǐ zhī nèi yǐ zhōng xún, qiān lǐ zhī wài yǐ xià xún. shàng shū shì láng, fēn wéi sān quán. shàng shū wèi shàng shū quán, shì láng èr rén fēn wéi zhōng quán dōng quán yě. fán zé rén yǐ sì cái, xiào gōng yǐ sān shí. sì cái, wèi shēn yán shū pàn. qí yōu zhǎng zhě, yǒu kě qǔ yān. sān shí, wèi dé xíng cái yòng láo xiào, dé jūn yǐ cái, cái jūn yǐ láo, láo bì kǎo qí shí ér jìn tuì zhī. jiào zhī yōu liè, ér dìng qí liú fàng, suǒ yǐ zhèng quán héng, míng yǔ duó, yì tān mào, jìn xián néng, rán hòu jù qí guān zī, liàng qí zhù nǐ. wǔ pǐn yǐ shàng, yǐ míng shàng zhōng shū mén xià, tīng zhì shòu qí guān. liù pǐn yǐ xià, liàng zī rèn dìng. qí cái zhí pō gāo, kě zhuó wèi shí qiǎn bǔ quē jiān chá yù shǐ zhě, yì yǐ míng sòng zhōng shū mén xià, tīng chì shòu. qí yǒu lì zhí qīng yào, kǎo dì pō shēn zhě, dé gé pǐn shòu zhī, bù rán jí fǒu. fán chū shēn fēi qīng liú zhě, bù zhù qīng zī guān. fán zhù guān, ruò guān zī wèi xiāng dāng, jí yǐ wéi fēi biàn zhě, tīng zhì sān zhù. fán jì shù zhī guān, jiē běn sī dìng, sòng lì bù fù jiǎ. fán tóng sī lián shì gōu jiǎn zhī guān, jiē bù dé zhù dà gōng yǐ shàng qīn. fán huáng qīn zhū qīn jí jūn gōng, jiān zhù yuán wài láng. fán zhù nǐ, bì xiān jù guān jiē tuán jiǎ, sòng mén xià yǐ wén. zhù guān, jiē gāo nǐ bēi yuē" xíng", jiē bēi nǐ gāo yuē" shǒu". sān quán zhù nǐ qì, jiē dāng quán tuán jiǎ, guò zuǒ yòu pú yè. ruò zhōng quán dōng quán, zé guò shàng shū qì, nǎi shàng mén xià shěng. jǐ shì zhōng dú, huáng mén shì láng shěng, shì zhōng shěn, rán hòu jìn jiǎ yǐ wén, tīng zhǐ shòu ér shī xíng yān. ruò zuǒ yòu pú yè mén xià pī guān bù dàng zhě, bié gǎi zhù, yì yǒu zhòng zhí ér shàng zhě yě. fán dà xuǎn, zhōng yú jì chūn zhī yuè, ruò xuǎn rén yǒu shēn zài jūn lǚ, zé jūn zhōng shì shū pàn, fēng sòng lì bù. yì yǒu chūn zhōng xià jiě ér hòu jí, wèi zhī chūn xuǎn. ruò yōu láo rén, yǒu chì zé yǒu chǔ fēn jí jí yǔ guān zhě, bìng tīng fēi shí xuǎn, yī bǎi rì nèi zhù nǐ zhī. suǒ yǐ dìng jiǔ liú zhī pǐn gé, bǔ wàn fāng zhī quē zhèng, guān rén zhī dào bèi yān.
吏部尚书一员, 正三品。龙朔二年,改为司列太常伯,光宅元年,改为天官尚 书,神龙复为吏部尚书也。 侍郎二员。 正四品上。隋炀帝大业三年,尚书六曹, 各置侍郎一人,以贰尚书之职,并正四品。国家定令,诸曹侍郎降为正四品下,唯 吏部侍郎为正四品上。龙朔改为司列少常伯,咸亨复。总章元年,吏部、兵部各增 置侍郎一员也。 尚书、侍郎之职,掌天下官吏选授、勋封、考课之政令。其属 有四:一曰吏部,二曰司封,三曰司勋,四曰考功。总其职务,而行其制命。凡中 外百司之事,由于所属,皆质正焉。凡选授之制,每岁集于孟冬。去王城五百里之 内以上旬,千里之内以中旬,千里之外以下旬。尚书、侍郎,分为三铨。 尚书为尚 书铨,侍郎二人分为中铨、东铨也。 凡择人以四才,校功以三实。四才,谓身、 言、书、判。其优长者,有可取焉。三实,谓德行、才用、劳效,德均以才,才均 以劳,劳必考其实而进退之。 较之优劣,而定其留放,所以正权衡,明与夺, 抑贪冒,进贤能,然后据其官资,量其注拟。 五品已上,以名上中书门下,听制授 其官。六品已下,量资任定。其才职颇高,可擢为拾遣、补阙、监察御史者,亦以 名送中书门下,听敕授。 其有历职清要,考第颇深者,得隔品授之,不然即否。 凡出身非清流者,不注清资官。凡注官,若官资未相当,及以为非便者,听至三注。 凡伎术之官,皆本司定,送吏部附甲。凡同司联事勾检之官,皆不得注大功已上亲。 凡皇亲诸亲及军功,兼注员外郎。凡注拟,必先具官阶团甲,送门下以闻。 注官, 阶高拟卑曰“行”,阶卑拟高曰“守”。三铨注拟讫,皆当铨团甲,过左右仆射。 若中铨、东铨,则过尚书讫,乃上门下省。给事中读,黄门侍郎省,侍中审,然后 进甲以闻,听旨授而施行焉。若左右仆射门下批官不当者,别改注,亦有重执而上 者也。 凡大选,终于季春之月, 若选人有身在军旅,则军中试书判,封送吏部。 亦有春中下解而后集,谓之春选。若优劳人,有敕则有处分及即与官者,并听非时 选,一百日内注拟之。 所以定九流之品格,补万方之阙政,官人之道备焉。
láng zhōng èr yuán, bìng cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī liè dài fū, xián hēng guāng zhái bìng suí cáo gǎi yě. yuán wài láng èr yuán. bìng cóng liù pǐn shàng. lìng shǐ sān shí rén, shū lìng shǐ liù shí rén, tíng cháng bā rén, zhǎng gù shí èr rén. láng zhōng yī rén, zhǎng kǎo tiān xià wén lì zhī bān zhì jiē pǐn. fán xù jiē èr shí yǒu jiǔ, pǐn zài dōu xù, zì yī pǐn zhì jiǔ pǐn, pǐn yǒu shàng xià, fán sàn guān sì pǐn yǐ xià, jiǔ pǐn yǐ shàng, bìng yú lì bù dāng fān shàng xià. qí yīng dāng fān sì shí wǔ rì. ruò dōu shěng xū rén sòng fú, zhū sī xū rén zhě, bìng bīng bù lì bù sàn guān shàng. jīng liǎng fān yǐ shàng, tīng jiǎn rù xuǎn. bù dì zhě, yī fān míng bù guò wǔ liù yě. fán xù jiē zhī fǎ, yǒu yǐ fēng jué, yǒu yǐ qīn qī, yǒu yǐ xūn yōng, yǒu yǐ zī yìn, yǒu yǐ xiù xiào, yǒu yǐ láo kǎo, yǒu chú miǎn ér fù xù zhě, jiē xún fǎ yǐ shēn zhī, wú huò wǎng mào. fán yīng rù sān pǐn wǔ pǐn zhě, jiē dài bié zhì ér jìn zhī, bù rán zé fǒu. fán wén wǔ bǎi liáo zhī bān xù, guān tóng zhě xiān jué, jué tóng zhě xiān chǐ. fán jīng sī yǒu cháng cān guān wèi wǔ pǐn yǐ shàng zhí shì guān bā pǐn yǐ shàng gòng fèng guān yuán wài láng jiān chá yù shǐ tài cháng bó shì. gòng fèng guān liǎng shěng zì shì zhōng zhōng shū lìng yǐ xià, jǐn míng gòng fèng guān. zhū sī zhǎng guān qīng wàng guān sì pǐn yǐ xià bā pǐn yǐ shàng qīng guān. měi rì yǐ liù pǐn yǐ shàng qīng guān liǎng rén, dài zhì yú yá. gōng fèng guān sù wèi guān bù zài cǐ lì. fán shòu sì pǐn yǐ xià qīng wàng guān, cái zhí xiāng dāng, bù yīng jìn ràng. fán zhí shì guān yīng jìn shěng jí yí jí, bù dé guò chéng. nián qī shí yǐ shàng yīng zhì shì, ruò chǐ lì wèi shuāi, yì tīng lí wù. fán guān rén shēn jí tóng jū dà gōng yǐ shàng qīn, zì zhí gōng shāng, jiā zhuān qí yè, jí fēng jí shǐ jiǔ, jiē bù dé rù shì. fán nèi wài guān yǒu qīng bái zhe wén, yīng yǐ míng jiàn, zé zhōng shū mén xià gǎi shòu, wǔ pǐn yǐ shàng, liàng jiā shēng jìn, liù pǐn yǐ xià, yǒu fù lì bù jí liàng děng dì qiān zhuǎn. ruò dì èr dì sān děng rén, wǔ pǐn yǐ shàng, gǎi rì shāo yōu zhī. liù pǐn yǐ xià, zhì mǎn tīng xuǎn, bù zài fàng xiàn. qí lǐng nán qián zhōng, sān nián yī zhì xuǎn bǔ shǐ, hào wèi nán xuǎn. fán tiān xià guān lì, gè yǒu cháng yuán. fán zhū sī zhì zhí, jiē yǒu dìng shù. zhū sī zhū sè yǒu pǐn zhí guān. nèi wài guān lì, zé yǒu jiǎ níng zhī jié, xíng lǐ zhī mìng. bù shū jǐng jī, gōng shǎng diàn zuì, jù yuán jiē yǔ yuán wài láng fēn zhǎng zhī. láng zhōng yī rén zhǎng xiǎo quán, yì fēn wèi jiǔ pǐn, tōng wèi zhī xíng shǔ. yǐ qí zài jiǔ liú zhī wài, gù wèi zhī liú wài quán, yì wèi zhī xiǎo xuǎn. qí xiào shì quán zhù, yǔ liú nèi quán lüè tóng. qí lì bù bīng bù lǐ bù kǎo gōng dōu shěng yù shǐ tái zhōng shū mén xià, wèi zhī qián bā sī, qí yú zé yuē hòu xíng. fán zé liú wài, qǔ gōng shū jì, jiān pō xiǎo shí wù. sān shì zhōng, yǒu yī yōu zhǎng, zé zài xù xiàn. měi jīng sān kǎo zhuǎn xuǎn, liàng qí cái néng ér jìn zhī, bù zé cóng jiù rèn. xiǎo quán, jiù wěi láng zhōng zhuān zhī. kāi yuán èr shí wǔ nián, yòu chì quán shì qì liú fàng, jiē shàng shū shì láng dìng zhī yě. yuán wài láng yī rén zhǎng pàn nán cáo. cáo zài xuǎn cáo zhī nán, gù wèi zhī nán cáo. měi suì xuǎn rén, yǒu jiě zhuàng bù shū zī lì kǎo kè, bì yóu zhī yǐ hé qí shí, nǎi shàng sān quán. qí sān quán jìn jiǎ zé shǔ yān. yuán wài láng yī rén shang pàn cáo wù. fán yù tài miào zhāi láng tiē shì, rú gòng jǔ zhī zhì.
郎中二员, 并从五品上。龙朔为司列大夫,咸亨、光宅并隋曹改也。 员外 郎二员。 并从六品上。 令史三十人,书令史六十人,亭长八人,掌固十二人。 郎中一人,掌考天下文吏之班秩阶品。凡叙阶二十有九,品在都序,自一品至九品, 品有上下,凡散官四品已下,九品已上,并于吏部当番上下。 其应当番四十五日。 若都省须人送符,诸司须人者,并兵部、吏部散官上。经两番已上,听简入选。不 第者,依番名不过五六也。 凡叙阶之法,有以封爵,有以亲戚,有以勋庸,有 以资廕,有以秀孝,有以劳考,有除免而复叙者,皆循法以申之,无或枉冒。凡应 入三品五品者,皆待别制而进之,不然则否。凡文武百僚之班序,官同者先爵,爵 同者先齿。凡京司有常参官、 谓五品以上职事官、八品已上供奉官、员外郎、监察 御史、太常博士。 供奉官、 两省自侍中、中书令已下,尽名供奉官。 诸司 长官、清望官、四品已下八品已上清官。每日以六品已上清官两人,待制于衙。 供 奉官、宿卫官不在此例。 凡授四品已下清望官,才职相当,不应进让。凡职事 官应觐省及移疾,不得过程。年七十已上应致仕,若齿力未衰,亦听厘务。凡官人 身及同居大功已上亲,自执工商,家专其业,及风疾、使酒,皆不得入仕。凡内外 官有清白著闻,应以名荐,则中书门下改授,五品已上,量加升进,六品已下,有 付吏部即量等第迁转。若第二第三等人,五品已上,改日稍优之。六品已下,秩满 听选,不在放限。其岭南、黔中,三年一置选补使,号为南选。凡天下官吏,各有 常员。凡诸司置直,皆有定数。 诸司诸色有品直官。 内外官吏,则有假宁之节, 行李之命。簿书景迹,功赏殿最,具员皆与员外郎分掌之。郎中一人掌小铨,亦分 为九品,通谓之行署。以其在九流之外,故谓之流外铨,亦谓之小选。其校试铨注, 与流内铨略同。其吏部、兵部、礼部、考功、都省、御史台、中书、门下,谓之前 八司,其余则曰后行。凡择流外,取工书、计,兼颇晓时务。 三事中,有一优长, 则在叙限。 每经三考转选,量其才能而进之,不则从旧任。 小铨,旧委郎中专 知。开元二十五年,又敕铨试讫留放,皆尚书侍郎定之也。 员外郎一人掌判南 曹。 曹在选曹之南,故谓之南曹。 每岁选人,有解状、簿书、资历、考课,必 由之以核其实,乃上三铨。其三铨进甲则署焉。员外郎一人裳判曹务。凡预太庙斋 郎帖试,如贡举之制。
sī fēng láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē zhǔ jué láng, wǔ dé yīn zhī. lóng shuò èr nián gǎi wéi sī fēng dài fū, guāng zhái gǎi sī fēng láng zhōng yě. sī fēng yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng.
司封郎中一员, 从五品上。隋曰主爵郎,武德因之。龙朔二年改为司封大夫, 光宅改司封郎中也。 司封员外郎一员, 从六品上。 主事二人, 从九品上。
lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. sī fēng láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng guó zhī fēng jué, fán yǒu jiǔ děng. yī yuē wáng, zhèng yī pǐn, shí yì yī wàn hù. èr yuē jùn wáng, cóng yī pǐn, shí yì wǔ qiān hù. sān yuē guó gōng, cóng yī pǐn, shí yì sān qiān hù. sì yuē jùn gōng, zhèng èr pǐn, shí yì èr qiān hù. wǔ yuē xiàn gōng, cóng èr pǐn, shí yì yī qiān wǔ bǎi hù. liù yuē xiàn hóu, cóng sān pǐn, shí yì yī qiān hù. qī yuē xiàn bó, zhèng sì pǐn, shí yì qī jìn hù. bā yuē xiàn zi, zhèng wǔ pǐn, shí yì wǔ bǎi hù. jiǔ yuē xiàn nán, cóng wǔ pǐn, shí yì sān bǎi hù. fán míng shān dà chuān, jí jī nèi zhū xiàn, jiē bù yǐ fēng. zhì jùn gōng yǒu yú jué, tīng huí shòu zǐ sūn. qí guó gōng jiē tè fēng. fán tiān xià guān yǒu dìng shù. měi guān lì sān gāng, yǐ dào dé gāo zhě chōng. fán sān yuán zhū zhāi rì, xiū jīn lù míng zhēn děng zhāi. fán dào shì nǚ dào shì bù jí, sān nián yī zào. fán wài mìng fù zhī zhì, huáng zhī gū, fēng dà cháng gōng zhǔ, huáng zǐ mèi, fēng cháng gōng zhǔ, huáng nǚ, fēng gōng zhǔ, jiē shì zhèng yī pǐn. huáng tài zǐ zhī nǚ, fēng jùn zhǔ, shì cóng yī pǐn. wáng zhī nǚ, fēng xiàn zhǔ, shì zhèng èr pǐn. wáng mǔ qī, wèi fēi. yī pǐn jí guó gōng mǔ qī, wèi guó fū rén. sān pǐn yǐ shàng mǔ qī, wèi jùn fū rén. sì pǐn mǔ qī, wèi jùn jūn. wǔ pǐn ruò xūn guān, sān pǐn yǒu fēng, mǔ qī wèi xiàn jūn. sàn guān bìng tóng zhí shì. xūn guān sì pǐn yǒu fēng, mǔ qī wèi xiāng jūn. qí mǔ yì hào, jiē jiā" tài" zì, gè shì qí fū zǐ zhī pǐn. ruò liǎng yǒu guān jué zhě, cóng qí gāo. ruò nèi mìng fù, yī pǐn zhī mǔ, wèi zhèng sì pǐn jùn jūn èr pǐn zhī mǔ, wèi cóng sì pǐn jùn jūn sān pǐn sì pǐn zhī mǔ, bìng wèi zhèng wǔ pǐn xiàn jūn. fán fù rén, bù yīn fū jí zi ér bié jiā yì hào, fū rén yún mǒu pǐn fū rén, jùn jūn wèi mǒu pǐn jùn jūn, xiàn jūn xiāng jūn yì rán. fán shù zǐ, yǒu wǔ pǐn yǐ shàng guān, jiē fēng dí mǔ. wú dí mǔ, fēng suǒ shēng mǔ. fán èr wáng hòu fū rén, zhí shì wǔ pǐn yǐ shàng, sàn guān sān pǐn yǐ shàng, wáng jí guó gōng mǔ qī, cháo cān gè shì qí fū jí zi zhī lǐ. fán qīn wáng, rú rén èr rén, shì zhèng wǔ pǐn, yìng shí rén, shì zhèng liù pǐn. sì wáng jùn wáng jí yī pǐn, yìng shí rén, shì cóng liù pǐn. èr pǐn, yìng bā rén, shì zhèng qī pǐn. sān pǐn jí guó gōng, yìng liù rén, shì cóng qī pǐn. sì pǐn, yìng sì rén, shì zhèng bā pǐn. wǔ pǐn, yìng sān rén, shì cóng bā pǐn. jiàng cǐ wài jiē wèi qiè. fán huáng jiā wǔ děng qīn, jí zhū qīn sān děng, cún wáng shēng jiàng, jiē lì bù shū jí, měi sān nián yī zào. chú fù zhī zhì, bìng zài yú zōng zhèng sì.
令史四人,书令史九人,掌固四人。司封郎中、员外郎之职,掌国之封爵,凡 有九等。 一曰王,正一品,食邑一万户。二曰郡王,从一品,食邑五千户。三曰国 公,从一品,食邑三千户。四曰郡公,正二品,食邑二千户。五曰县公,从二品, 食邑一千五百户。六曰县侯,从三品,食邑一千户。七曰县伯,正四品,食邑七进 户。八曰县子,正五品,食邑五百户。九曰县男,从五品,食邑三百户。 凡名 山大川,及畿内诸县,皆不以封。至郡公有余爵,听回授子孙。其国公皆特封。凡 天下观有定数。每观立三纲,以道德高者充。凡三元诸斋日,修金录、明真等斋。 凡道士、女道士簿籍,三年一造。凡外命妇之制,皇之姑,封大长公主,皇姊妹, 封长公主,皇女,封公主,皆视正一品。皇太子之女,封郡主,视从一品。王之女, 封县主,视正二品。王母妻,为妃。一品及国公母妻,为国夫人。三品已上母妻, 为郡夫人。四品母妻,为郡君。五品若勋官,三品有封,母妻为县君。散官并同职 事。勋官四品有封,母妻为乡君。其母邑号,皆加“太”字,各视其夫、子之品。 若两有官爵者,从其高。若内命妇,一品之母,为正四品郡君;二品之母,为从四 品郡君;三品四品之母,并为正五品县君。凡妇人,不因夫及子而别加邑号,夫人 云某品夫人,郡君为某品郡君,县君、乡君亦然。凡庶子,有五品已上官,皆封嫡 母。无嫡母,封所生母。凡二王后夫人,职事五品已上,散官三品已上,王及国公 母妻,朝参各视其夫及子之礼。凡亲王,孺人二人,视正五品,媵十人,视正六品。 嗣王、郡王及一品,媵十人,视从六品。二品,媵八人,视正七品。三品及国公, 媵六人,视从七品。四品,媵四人,视正八品。五品,媵三人,视从八品。降此外 皆为妾。凡皇家五等亲,及诸亲三等,存亡升降,皆立簿书籍,每三年一造。除附 之制,并载于宗正寺。
sī xūn láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē sī xūn láng, wǔ dé chū nǎi jiā" zhōng" zì. lóng shuò gǎi wéi sī xūn dài fū, xián hēng fù yě. sī xūn yuán wài láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng jiǔ pǐn shàng.
司勋郎中一员, 从五品上。隋曰司勋郎,武德初乃加“中”字。龙朔改为司勋 大夫,咸亨复也。 司勋员外郎二员, 从六品上。 主事四人, 从九品上。
lìng shǐ sān shí sān rén, shū lìng shǐ liù shí rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng guó guān rén zhī xūn jí. fán xūn, shí yǒu èr zhuǎn wéi shàng zhù guó, bǐ zhèng èr pǐn. shí yī zhuǎn wéi zhù guó, bǐ cóng èr pǐn. shí zhuǎn wéi shàng hù jūn, bǐ zhèng sān pǐn. jiǔ zhuàn wèi hù jūn, bǐ cóng sān pǐn. bā zhuǎn wéi shàng qīng chē dū wèi, bǐ zhèng sì pǐn. qī zhuǎn wéi qīng chē dū wèi, bǐ cóng sì pǐn. liù zhuǎn wéi shàng qí dū wèi, bǐ zhèng wǔ pǐn. wǔ zhuǎn wéi qí dū wèi, bǐ cóng wǔ pǐn. sì zhuǎn wéi xiāo qí wèi, bǐ zhèng liù pǐn. sān zhuǎn wéi fēi qí wèi, bǐ cóng liù pǐn. èr zhuǎn wéi yún qí wèi, bǐ zhèng qī pǐn. yī zhuǎn wéi wǔ qí wèi, bǐ cóng qī pǐn. fán yǒu gōng xiào zhī rén, hé shòu xūn guān zhě, jiē wěi zhī fù dìng, rán hòu zòu nǐ.
令史三十三人,书令史六十人,掌固四人。郎中、员外郎之职,掌邦国官人之 勋级。凡勋,十有二转为上柱国,比正二品。十一转为柱国,比从二品。十转为上 护军,比正三品。九转为护军,比从三品。八转为上轻车都尉,比正四品。七转为 轻车都尉,比从四品。六转为上骑都尉,比正五品。五转为骑都尉,比从五品。四 转为骁骑尉,比正六品。三转为飞骑尉,比从六品。二转为云骑尉,比正七品。一 转为武骑尉,比从七品。凡有功效之人,合授勋官者,皆委之覆定,然后奏拟。
kǎo gōng láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò èr nián gǎi wéi sī jī dài fū, xián hēng chū nǎi fù. kǎo gōng yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. lóng shuò gǎi wéi sī jī yuán wài láng, xián hēng fù. zhǔ shì sān rén, cóng bā pǐn shàng.
考功郎中一员, 从五品上。龙朔二年改为司绩大夫,咸亨初乃复。 考功员 外郎一员, 从六品上。龙朔改为司绩员外郎,咸亨复。 主事三人, 从八品上。
lìng shǐ shí sān rén, shū lìng shǐ èr shí wǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng nèi wài wén wǔ guān lì zhī kǎo kè. fán yìng kǎo zhī guān jiā, jù lù dāng nián gōng guò xíng néng, běn sī jí běn zhōu zhǎng guān duì zhòng dú, yì qí yōu liè, dìng wèi jiǔ děng kǎo dì, gè yú suǒ yóu sī zhǔn é xiào dìng, rán hòu sòng shěng. nèi wài wén wǔ guān, liàng yuǎn jìn yǐ chéng zhī yǒu chà, fù cháo jí shǐ sòng bù zhì shěng. měi nián bié chì dìng jīng guān wèi wàng gāo zhě èr rén, qí yī rén xiào jīng guān kǎo, yī rén xiào wài guān kǎo. yòu dìng jǐ shì zhōng zhōng shū shè rén gè yī rén, qí yī rén jiān jīng guān kǎo, yī rén jiān wài guān kǎo. láng zhōng pàn jīng guān kǎo, yuán wài pàn wài guān kǎo. qí jiǎn fù tóng zhě, jiē yǐ gōng guò shàng shǐ. jīng guān zé jí yìng kǎo zhī rén duì dú zhù dìng, wài guān duì cháo jí shǐ zhù dìng. fán kǎo kè zhī fǎ, yǒu sì shàn: yī yuē dé yì yǒu wén, èr yuē qīng shèn míng zhe, sān yuē gōng píng kě chēng, sì yuē kè qín fěi xiè. shàn zhuàng zhī wài, yǒu èr shí qī zuì: qí yī yuē xiàn kě tì fǒu, shí yí bǔ quē, wèi jìn shì zhī zuì. qí èr yuē quán héng rén wù, zhuó jǐn cái liáng, wèi xuǎn sī zhī zuì. qí sān yuē yáng qīng jī zhuó, bāo biǎn bì dāng, wèi kǎo xiào zhī zuì. qí sì yuē lǐ zhì yí shì, dòng hé jīng diǎn, wèi lǐ guān zhī zuì. qí wǔ yuē yīn lǜ kè xié, bù shī jié zòu, wéi lè guān zhī zuì. qí liù yuē jué duàn bù zhì, yǔ duó hé lǐ, wèi pàn shì zhī zuì. qí qī yuē dū tǒng yǒu fāng, jǐng shǒu wú shī, wèi sù wèi zhī zuì. qí bā yuē bīng shì diào xí, róng zhuāng chōng bèi, wèi dū lǐng zhī zuì. qí jiǔ yuē tuī jū dé qíng, chù duàn píng yǔn, wèi fǎ guān zhī zuì. qí shí yuē chóu xiào jīng shěn, míng wèi kān dìng, wèi jiào zhèng zhī zuì. qí shí yī yuē chéng zhǐ fū zòu, tǔ nà míng mǐn, wèi xuān nà zhī zuì. qí shí èr yuē xùn dǎo yǒu fāng, shēng tú chōng yè, wéi xué guān zhī zuì. qí shí sān yuē shǎng fá yán míng, gōng zhàn bì shèng, wèi jiàng shuài zhī zuì. qí shí sì yuē lǐ yì xīng xíng, sù qīng suǒ bù, wéi zhèng jiào zhī zuì. qí shí wǔ yuē xiáng lù diǎn zhèng, cí lǐ jiān jǔ, wéi wén shǐ zhī zuì. qí shí liù yuē fǎng chá jīng shěn, dàn jǔ bì dāng, wèi jiū zhèng zhī zuì. qí shí qī yuē míng yú kān fù, jī shī wú yǐn, wèi gōu jiǎn zhī zuì. qí shí bā yuē zhí shì xiū lǐ, gōng chéng qiáng jì, wèi jiān zhǎng zhī zuì. qí shí jiǔ yuē gōng kè jiē chōng, dīng jiàng wú yuàn, wèi yì shǐ zhī zuì. qí èr shí yuē gēng nòu yǐ shí, shōu huò chéng kè, wèi tún guān zhī zuì. qí èr shí yī yuē jǐn yú gài cáng, míng yú chū nà, wèi cāng kù zhī zuì. qí èr shí èr yuē tuī bù yíng xū, jiū lǐ jīng mì, wèi lì guān zhī zuì. qí èr shí sān yuē zhàn hòu yī bǔ, xiào yàn jū duō, wèi fāng shù zhī zuì. qí èr shí sì yuē jī chá yǒu fāng, xíng lǚ wú yōng, wèi guān jīn zhī zuì. qí èr shí wǔ yuē shì chán bù rǎo, jiān làn bù zuò, wèi shì sī zhī zuì. qí èr shí liù yuē mù yǎng féi shuò, fān xī zī duō, wèi mù guān zhī zuì. qí èr shí qī yuē biān jìng sù qīng, chéng huáng xiū lǐ, wèi zhèn fáng zhī zuì. yī zuì yǐ shàng, yǒu sì shàn, wèi shàng shàng. yī zuì yǐ shàng, yǒu sān shàn, huò wú zuì ér yǒu sì shàn, wèi shàng zhōng. yī zuì yǐ shàng, yǒu èr shàn, huò wú zuì ér yǒu sān shàn, wèi shàng xià. yī zuì yǐ shàng, ér yǒu yī shàn, huò wú zuì ér yǒu èr shàn, wèi zhōng shàng. yī zuì yǐ shàng, huò wú zuì ér yǒu yī shàn, wèi zhōng zhōng. zhí shì cū lǐ, shàn zuì bù wén, wèi zhōng xià. ài zēng rèn qíng, chù duàn guāi lǐ, wéi xià shàng. bèi gōng xiàng sī, zhí wù fèi quē, wéi xià zhōng. jū guān chǎn zhà, tān zhuó yǒu zhuàng, wéi xià xià. ruò yú shàn zuì zhī wài, bié kě jiā shàng, jí zuì suī chéng diàn, qíng zhuàng kě jīn, suī bù chéng diàn, ér qíng zhuàng kě zé zhě, shěng xiào zhī rì, jiē tīng kǎo guān lín shí liàng dìng. nèi wài guān cóng jiàn rèn gǎi wéi bié guān zhě, qí nián kǎo cóng rì shēn xiào, bǎi sī liàng qí xián jù, zhū zhōu jù qí shàng xià. jìn kǎo zhī rén, jiē yǒu dìng xiàn, gǒu wú qí gōng, bú yào chōng shù. gōng guò yú xiàn, yì tīng liàng jìn. qí liú wài guān, běn sī liàng qí xíng néng gōng guò, lì sì děng kǎo dì ér miǎn jìn zhī. fán qīn xūn yì wèi, jiē yǒu kǎo dì. kǎo dì zhī zhōng, lüè yǒu sān děng. wèi zhǔ shuài, rú sān wèi zhī kǎo. qí jiān mén xiào wèi zhí zhǎng, rú zhǔ shuài zhī kǎo. fán shì yì zhī fǎ, gǔ zhī tōng diǎn, jiē shěn qí shì, yǐ wéi jīng bié.
令史十三人,书令史二十五人,掌固四人。郎中、员外郎之职,掌内外文武官 吏之考课。凡应考之官家,具录当年功过行能,本司及本州长官对众读,议其优劣, 定为九等考第,各于所由司准额校定,然后送省。内外文武官,量远近以程之有差, 附朝集使送簿至省。每年别敕定京官位望高者二人,其一人校京官考,一人校外官 考。又定给事中、中书舍人各一人,其一人监京官考,一人监外官考。郎中判京官 考,员外判外官考。其检覆同者,皆以功过上使。京官则集应考之人对读注定,外 官对朝集使注定。凡考课之法,有四善:一曰德义有闻,二曰清慎明著,三曰公平 可称,四曰恪勤匪懈。善状之外,有二十七最:其一曰献可替否,拾遗补阙,为近 侍之最。其二曰铨衡人物,擢尽才良,为选司之最。其三曰扬清激浊,褒贬必当, 为考校之最。其四曰礼制仪式,动合经典,为礼官之最。其五曰音律克谐,不失节 奏,为乐官之最。其六曰决断不滞,与夺合理,为判事之最。其七曰都统有方,警 守无失,为宿卫之最。其八曰兵士调习,戎装充备,为督领之最。其九曰推鞫得情, 处断平允,为法官之最。其十曰雠校精审,明为刊定,为校正之最。其十一曰承旨 敷奏,吐纳明敏,为宣纳之最。其十二曰训导有方,生徒充业,为学官之最。其十 三曰赏罚严明,攻战必胜,为将帅之最。其十四曰礼义兴行,肃清所部,为政教之 最。其十五曰详录典正,辞理兼举,为文史之最。其十六曰访察精审,弹举必当, 为纠正之最。其十七曰明于勘覆,稽失无隐,为勾检之最。其十八曰职事修理,供 承强济,为监掌之最。其十九曰功课皆充,丁匠无怨,为役使之最。其二十曰耕耨 以时,收获成课,为屯官之最。其二十一曰谨于盖藏,明于出纳,为仓库之最。其 二十二曰推步盈虚,究理精密,为历官之最。其二十三曰占候医卜,效验居多,为 方术之最。其二十四曰讥察有方,行旅无壅,为关津之最。其二十五曰市廛不扰, 奸滥不作,为市司之最。其二十六曰牧养肥硕,蕃息孳多,为牧官之最。其二十七 曰边境肃清,城隍修理,为镇防之最。一最以上,有四善,为上上。一最以上,有 三善,或无最而有四善,为上中。一最以上,有二善,或无最而有三善,为上下。 一最以上,而有一善,或无最而有二善,为中上。一最以上,或无最而有一善,为 中中。职事粗理,善最不闻,为中下。爱憎任情,处断乖理,为下上。背公向私, 职务废阙,为下中。居官谄诈,贪浊有状,为下下。若于善最之外,别可加尚,及 罪虽成殿,情状可矜,虽不成殿,而情状可责者,省校之日,皆听考官临时量定。 内外官从见任改为别官者,其年考从日申校,百司量其闲剧,诸州据其上下。进考 之人,皆有定限,苟无其功,不要充数。功过于限,亦听量进。其流外官,本司量 其行能功过,立四等考第而勉进之。凡亲勋翊卫,皆有考第。考第之中,略有三等。 卫主帅,如三卫之考。其监门、校尉、直长,如主帅之考。凡谥议之法,古之通典, 皆审其事,以为旌别。
hù bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. suí wèi mín bù shàng shū, zhēn guān èr shí sān nián gǎi wéi hù bù. míng qìng yuán nián gǎi wèi dù zhī, lóng shuò èr nián gǎi wéi sī yuán tài cháng bó, guāng zhái yuán nián gǎi wéi dì guān shàng shū, shén lóng fù wèi hù bù. shì láng èr yuán. zhèng sì pǐn xià. yīn suí yǐ lái gǎi yì míng wèi, jiē suí shàng shū yě. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià tián hù jūn shū qián gǔ zhī zhèng lìng, qí shǔ yǒu sì: yī yuē hù bù, èr yuē dù zhī, sān yuē jīn bù, sì yuē cāng bù. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, jiē zhì zhèng yān.
户部尚书一员, 正三品。隋为民部尚书,贞观二十三年改为户部。明庆元年改 为度支,龙朔二年改为司元太常伯,光宅元年改为地官尚书,神龙复为户部。 侍郎二员。 正四品下。因隋已来改易名位,皆隋尚书也。尚书、侍郎之职,掌天下 田户、均输、钱谷之政令,其属有四:一曰户部,二曰度支,三曰金部,四曰仓部。 总其职务,而行其制命。凡中外百司之事,由于所属,皆质正焉。
láng zhōng èr yuán, cóng wǔ pǐn shàng. yuán wài láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. láng zhōng yuán wài, zì suí yǐ lái, suí cáo gǎi yì. zhǔ shì sì rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí wǔ rén, shū lìng shǐ sān shí sì rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù shí rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng fēn lǐ hù kǒu jǐng tián zhī shì. fán tiān xià shí dào, rèn tǔ suǒ chū, wèi gòng fù zhī chà. fán tiān xià zhī zhōu fǔ, sān bǎi yī shí yǒu wǔ, ér jī mí zhī zhōu, dài bā bǎi yān. sì wàn hù yǐ shàng wèi shàng zhōu, èr wàn hù yǐ shàng wèi zhōng zhōu, bù mǎn wéi xià zhōu. fán sān dū zhī xiàn, zài nèi yuē jīng xiàn, chéng wài yuē jī, yòu wàng xiàn yǒu bā shí wǔ yān. qí yú zé liù qiān hù yǐ shàng wèi shàng xiàn, èr qiān hù yǐ shàng wèi zhōng xiàn, yī qiān hù yǐ shàng wèi zhōng xià xiàn, bù mǎn yī qiān hù jiē wéi xià xiàn. fán tiān xià zhī hù, bā bǎi yī wàn bā qiān qī bǎi yī shí, kǒu sì qiān liù bǎi èr shí bā wàn wǔ qiān yī bǎi liù shí yī. bǎi hù wèi lǐ, wǔ lǐ wèi xiāng. liǎng jīng jí zhōu xiàn zhī guō nèi, fēn wéi fāng, jiāo wài wèi cūn. lǐ jí fāng cūn jiē yǒu zhèng, yǐ sī dū chá. sì jiā wèi lín, wǔ lín wèi bǎo. bǎo yǒu zhǎng, yǐ xiāng jìn yuē. fán nán nǚ, shǐ shēng wèi huáng, sì suì wèi xiǎo, shí liù wèi zhōng, èr shí yǒu yī wèi dīng, liù shí wèi lǎo. měi yī suì yī zào jì zhàng. sān nián yī zào hù jí. xiàn yǐ jí chéng yú zhōu, zhōu chéng yú shěng, hù bù zǒng ér lǐng yān. fán tiān xià zhī hù, liàng qí zī dìng wèi jiǔ děng, měi dìng hù yǐ zhòng nián, zào jí yǐ jì nián. zhōu xiàn zhī jí, héng liú wǔ bǐ, shěng jí liú jiǔ bǐ. fán hù zhī liǎng guàn zhě, xiān cóng biān zhōu wèi dìng, cì cóng guān nèi, cì cóng jūn fǔ zhōu. ruò jù zhě, gè cóng qí xiān guàn yān. lè zhù zhī zhì: jū xiá xiāng zhě, tīng qí cóng kuān jū yuǎn zhě, tīng qí cóng jìn jū qīng yì zhī dì zhě, tīng qí cóng zhòng. biàn tiān xià zhī sì rén, shǐ gè zhuān qí yè. fán xí xué wén wǔ zhě wèi shì, sì lì gēng sāng zhě wèi nóng, qiǎo zuò qì yòng zhě wèi gōng, tú gū xìng fàn zhě wèi shāng. gōng shāng zhī jiā, bù dé yù yú shì. shí lù zhī rén, bù dé duó xià rén zhī lì. fán tiān xià zhī tián, wǔ chǐ wèi bù, bù èr bǎi yǒu sì shí wèi mǔ, mǔ bǎi wèi qǐng. dù qí féi jí kuān xiá, yǐ jū qí rén. fán gěi tián zhī zhì yǒu chà, yuán zhái zhī dì yì rú zhī. fán gěi kǒu fēn tián, jiē cóng biàn jìn. jū chéng zhī rén, běn xiàn wú tián zhě, zé gé xiàn gěi shòu. fán yīng shōu shòu zhī tián, jiē qǐ shí yuè, bì shí èr yuè. fán shòu tián, xiān kè hòu bù kè, xiān pín hòu fù, xiān duō hòu shǎo. fán zhōu xiàn jiè nèi suǒ bù, shòu tián xī zú zhě, wèi kuān xiāng, bù zú zhě wèi xiá xiāng. fán guān rén jí xūn, shòu yǒng yè tián. fán tiān xià zhū zhōu yǒu gōng xiè tián, fán zhū zhōu jí dū hù fǔ guān rén yǒu zhí fèn tián. fán fù yì zhī zhì yǒu sì: yī yuē zū, èr yuē diào, sān yuē yì, sì yuē zá yáo. kè hù měi dīng zū sù èr shí. qí diào, suí xiāng tǔ suǒ chǎn líng juàn shī gè èr zhàng, bù jiā wǔ fēn zhī yī. shū líng juàn shī zhě, mián sān liǎng. shū bù zhě, má sān jīn. jiē shū yìn yān. fán dīng, suì yì èr xún, wú shì zé shōu qí yōng, měi rì sān chǐ. yǒu shì ér jiā yì zhě, xún yǒu wǔ rì miǎn diào, sān xún zé zū diào jù miǎn. fán yōng diào zhī wù, zhòng qiū liǎn zhī, jì qiū fā yú zhōu. zū zé zhǔn zhōu tǔ shōu huò zǎo wǎn, liàng shì ér liǎn zhī. zhòng dōng qǐ shū, mèng chūn ér nà bì. běn zhōu nà zhě, jì dōng ér bì. fán zhū guó fān hú nèi fù zhě, yì dìng wèi jiǔ děng. fán lǐng nán zhū zhōu shuì mǐ, jí tiān xià zhū zhōu shuì qián, gè yǒu zhǔn cháng. fán dīng hù jiē yǒu yōu fù juān miǎn zhī zhì. ruò xiào zǐ shùn sūn yì fū jié fù zhì xíng wén yú xiāng lǘ zhě, zhōu xiàn shēn shěng zòu wén, ér biǎo qí mén lǘ, tóng jí xī miǎn kè yì. yǒu jīng chéng zhì yīng zhě, zé jiā yōu shǎng yān. fán jīng sī wén wǔ zhí shì guān, jiē yǒu fáng gé. fán zhōu xiàn guān liáo, jiē yǒu bái zhí. fán zhōu xiàn guān jí zài wài jiān guān, jiē yǒu zhí yī. fán zhū qīn wáng fǔ shǔ, bìng gěi shì lì, jù pǐn shù rú bái zhí. fán yǒu gōng zhī chén, cì shí fēng zhě, jiē yǐ kè hù chōng. fán shí fēng, jiē chuán yú zǐ sūn. fán shù rén nián bā shí jí dǔ jí, gěi shì dīng yī rén, jiǔ shí, gěi èr rén, bǎi suì, sān rén. fán tiān xià cháo jí shǐ, jiē yǐ shí yuè èr shí wǔ rì zhì jīng shī, shí yī yuè yī rì hù bù yǐn jiàn qì, yú shàng shū shěng yǔ qún guān lǐ jiàn, rán hòu jí yú kǎo táng, yìng kǎo jī zhī shì. yuán rì, chén qí gòng fěi yú diàn tíng. fán jīng dū zhū xiàn lìng, měi jì yī zhāo.
郎中二员, 从五品上。 员外郎二员, 从六品上。郎中、员外,自隋已来, 随曹改易。 主事四人, 从九品上。 令史十五人,书令史三十四人,亭长六 人,掌固十人。郎中、员外郎之职,掌分理户口、井田之事。凡天下十道,任土所 出,为贡赋之差。凡天下之州府,三百一十有五,而羁縻之州,迨八百焉。四万户 已上为上州,二万户以上为中州,不满为下州。凡三都之县,在内曰京县,城外曰 畿,又望县有八十五焉。其余则六千户以上为上县,二千户已上为中县,一千户已 上为中下县,不满一千户皆为下县。凡天下之户,八百一万八千七百一十,口四千 六百二十八万五千一百六十一。百户为里,五里为乡。两京及州县之郭内,分为坊, 郊外为村。里及坊村皆有正,以司督察。四家为邻,五邻为保。保有长,以相禁约。 凡男女,始生为黄,四岁为小,十六为中,二十有一为丁,六十为老。每一岁一造 计帐。三年一造户籍。县以籍成于州,州成于省,户部总而领焉。凡天下之户,量 其资定为九等,每定户以仲年,造籍以季年。州县之籍,恆留五比,省籍留九比。 凡户之两贯者,先从边州为定,次从关内,次从军府州。若俱者,各从其先贯焉。 乐住之制:居狭乡者,听其从宽;居远者,听其从近;居轻役之地者,听其从重。 辨天下之四人,使各专其业。凡习学文武者为士,肆力耕桑者为农,巧作器用者为 工,屠沽兴贩者为商。工商之家,不得预于士。食禄之人,不得夺下人之利。凡天 下之田,五尺为步,步二百有四十为亩,亩百为顷。度其肥瘠宽狭,以居其人。凡 给田之制有差,园宅之地亦如之。凡给口分田,皆从便近。居城之人,本县无田者, 则隔县给授。凡应收授之田,皆起十月,毕十二月。凡授田,先课后不课,先贫后 富,先多后少。凡州县界内所部,受田悉足者,为宽乡,不足者为狭乡。凡官人及 勋,授永业田。凡天下诸州有公廨田,凡诸州及都护府官人有职分田。凡赋役之制 有四:一曰租,二曰调,三曰役,四曰杂徭。课户每丁租粟二石。其调,随乡土所 产绫绢絁各二丈,布加五分之一。输绫绢絁者,绵三两。输布者,麻三斤。皆书印 焉。凡丁,岁役二旬,无事则收其庸,每日三尺。有事而加役者,旬有五日免调, 三旬则租调俱免。凡庸调之物,仲秋敛之,季秋发于州。租则准州土收获早晚,量 事而敛之。仲冬起输,孟春而纳毕。本州纳者,季冬而毕。凡诸国蕃胡内附者,亦 定为九等。凡岭南诸州税米,及天下诸州税钱,各有准常。凡丁户皆有优复蠲免之 制。若孝子顺孙、义夫节妇志行闻于乡闾者,州县申省奏闻,而表其门闾,同籍悉 免课役。有精诚致应者,则加优赏焉。凡京司文武职事官,皆有防阁。凡州县官僚, 皆有白直。凡州县官及在外监官,皆有执衣。凡诸亲王府属,并给士力,具品数如 白直。凡有功之臣,赐实封者,皆以课户充。凡食封,皆传于子孙。凡庶人年八十 及笃疾,给侍丁一人,九十,给二人,百岁,三人。凡天下朝集使,皆以十月二十 五日至京师,十一月一日户部引见讫,于尚书省与群官礼见,然后集于考堂,应考 绩之事。元日,陈其贡篚于殿廷。凡京都诸县令,每季一朝。
dù zhī láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò gǎi wéi sī dù dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí liù rén, shū lìng shǐ sān shí sān rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pàn tiān xià zū fù duō shǎo zhī shù, wù chǎn fēng yuē zhī yí, shuǐ lù dào tú zhī lì. měi suì jì qí suǒ chū ér dù qí suǒ yòng, zhuǎn yùn zhēng liǎn sòng nà, jiē zhǔn chéng ér jié qí chí sù. fán hé dí hé shì, jiē liàng qí guì jiàn, jūn tiān xià zhī huò, yǐ lì yú rén. fán jīn yín bǎo huò líng luó zhī shǔ, jiē zhé yōng diào yǐ zào. fán tiān xià zhōu chē shuǐ lù zài yùn, jiē jù wèi jiǎo zhí, qīng zhòng guì jiàn píng yì xiǎn sè ér wèi zhī zhì. fán tiān xià biān jūn, yǒu zhī dù shǐ, yǐ jì jūn zī liáng zhàng zhī yòng. měi suì suǒ fèi, jiē shēn dù zhī kuài jì, yǐ cháng xíng zhǐ wéi zhǔn.
度支郎中一员, 从五品上。龙朔改为司度大夫,咸亨复。 员外郎一员, 从六品上。 主事二人,从九品上。令史十六人,书令史三十三人,计史一人, 掌固四人。郎中、员外郎之职,掌判天下租赋多少之数,物产丰约之宜,水陆道途 之利。每岁计其所出而度其所用,转运征敛送纳,皆准程而节其迟速。凡和籴和市, 皆量其贵贱,均天下之货,以利于人。凡金银宝货绫罗之属,皆折庸调以造。凡天 下舟车水陆载运,皆具为脚直,轻重贵贱、平易险涩而为之制。凡天下边军,有支 度使,以计军资粮仗之用。每岁所费,皆申度支会计,以长行旨为准。
jīn bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī zhēn dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sān rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ bā rén, shū lìng shǐ èr shí yī rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pàn tiān xià kù cáng qián bó chū nà zhī shì, bān qí jié zhì, ér sī qí bù lǐng. fán dù, yǐ běi fāng jù shǔ zhōng zhě yī shǔ zhī guǎng wéi fēn, shí fēn wéi cùn, shí cùn wèi chǐ, yī chǐ èr cùn wèi dà chǐ, shí chǐ wèi zhàng. fán liàng, yǐ jù shǔ zhōng zhě róng yī qiān èr bǎi wèi yuè, èr yuè wèi hé, shí hé wéi shēng, shí shēng wèi dòu, sān dòu wèi dà dǒu, shí dòu wèi hú. fán quán héng, yǐ jù shǔ zhōng zhě bǎi shǔ zhī zhòng wèi zhū, èr shí sì zhū wèi liǎng, sān liǎng wèi dà liǎng, shí liù liǎng wèi jīn. fán jī jù shǔ wèi dù liàng quán héng, diào zhōng lǜ, cè guǐ jǐng, hé tāng yào, jí guān miǎn zhī zhì yòng zhī. nèi wài guān sī, xī yòng dà zhě. fán kù cáng chū nà, jiē xíng wén bǎng, jì zhōng huì zhī. ruò chéng mìng chū nà, zé yú zhōng shū mén xià shěng fù ér xíng zhī. bǎi sī yīng qǐng yuè fèng, fú dié dào, suǒ yóu jiē dì fù ér xíng zhī, nǎi zhì mù qì, yǔ yīng chū wù zhī sī xiāng hé. fán guān sī hù shì, wù shù yǒu zhì. fán jiān bó zhī lèi, yǒu cháng duǎn guǎng xiá duān pǐ tún lì zhī chà. fán cì shí duàn, qí lǜ juàn sān pǐ, bù sān duān, mián sān tún. ruò zá cǎi shí duàn, zé sī bù èr pǐ, èr pǐ, líng èr pǐ, màn sì pǐ. ruò cì fān kè jǐn cǎi, lǜ shí duàn zé jǐn yī zhāng, líng èr pǐ, màn sān pǐ, mián sì tún. fán qiǎn shǐ fù qiú, zé gěi shí fú. ruò zhū shǐ jīng èr nián bù hái, yì rú zhī. fán shí fú chēng yī jù zhě, quán gěi zhī, yī fù zhě, jiǎn gěi zhī. zhèng dōng zhī huì, chēng shù bó yǒu chà zhě, jiē cì juàn, wǔ pǐn yǐ shàng wǔ pǐ, liù pǐn yǐ xià sān pǐ, mìng fù shì qí fū zǐ.
金部郎中一员, 从五品上。龙朔为司珍大夫,咸亨复。 员外郎一员, 从 六品上。 主事三人, 从九品上。 令史八人,书令史二十一人,计史一人, 掌固四人。郎中、员外郎之职,掌判天下库藏钱帛出纳之事,颁其节制,而司其簿 领。凡度,以北方秬黍中者一黍之广为分,十分为寸,十寸为尺,一尺二寸为大尺, 十尺为丈。凡量,以秬黍中者容一千二百为龠,二龠为合,十合为升,十升为斗, 三斗为大斗,十斗为斛。凡权衡,以秬黍中者百黍之重为铢,二十四铢为两,三两 为大两,十六两为斤。凡积秬黍为度量权衡,调钟律,测晷景,合汤药,及冠冕之 制用之。内外官私,悉用大者。凡库藏出纳,皆行文榜,季终会之。若承命出纳, 则于中书、门下省覆而行之。百司应请月俸,符牒到,所由皆递覆而行之,乃置木 契,与应出物之司相合。凡官私互市,物数有制。凡缣帛之类,有长短、广狭、端 疋、屯綟之差。凡赐十段,其率绢三疋,布三端,绵三屯。若杂彩十段,则丝布二 疋,二疋,绫二疋,缦四疋。若赐蕃客锦彩,率十段则锦一张,绫二疋,缦三疋, 绵四屯。凡遣使覆囚,则给时服。若诸使经二年不还,亦如之。凡时服称一具者, 全给之,一副者,减给之。正冬之会,称束帛有差者,皆赐绢,五品已上五疋,六 品已下三疋,命妇视其夫、子。
cāng bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī dù dài fū, xián hēng fù yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sān rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ jiǔ rén, shū lìng shǐ èr shí rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pàn tiān xià cāng chǔ, shòu nà zū shuì, chū gěi lù lǐn zhī shì. fán zhōng wài wén wǔ guān, pǐn zhì yǒu chà, suì zài gěi zhī. nǎi zhì mù qì yī bǎi méi, yǐ yǔ chū gěi zhī sī hé. zhū sī guān rén jí zhū sè rén yìng gěi shí zhě, jiē gěi mǐ. fán zhì shì zhī guān, wǔ pǐn yǐ shàng jí jiě guān chōng shì zhě, gè gěi bàn lù. jí qiān guān zhě, tōng jì qián lù, yǐ chōng hòu shù. fán dōu yǐ dōng zū nà hán jiā cāng, zì hán jiā zhuǎn yùn yǐ shí jīng tài cāng. zì luò zhì shǎn wèi lù yùn, zì shǎn zhì jīng wèi shuǐ yùn, zhì shǐ, yǐ jiān chōng zhī. fán wáng gōng yǐ xià, měi suì tián miáo, jiē yǒu bù shū. fán yì cāng suǒ yǐ bèi suì bù zú, cháng píng cāng suǒ yǐ jūn guì jiàn yě.
仓部郎中一员, 从五品上。龙朔为司度大夫,咸亨复也。 员外郎一员, 从六品上。 主事三人, 从九品上。 令史九人,书令史二十人,计史一人, 掌固四人。郎中、员外郎之职,掌判天下仓储,受纳租税,出给禄廪之事。凡中外 文武官,品秩有差,岁再给之。乃置木契一百枚,以与出给之司合。诸司官人及诸 色人应给食者,皆给米。凡致仕之官,五品已上及解官充侍者,各给半禄。即迁官 者,通计前禄,以充后数。凡都已东租纳含嘉仓,自含嘉转运以实京太仓。自洛至 陕为陆运,自陕至京为水运,置使,以监充之。凡王公已下,每岁田苗,皆有簿书。 凡义仓所以备岁不足,常平仓所以均贵贱也。
lǐ bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. suí jiù. lóng shuò gǎi wéi sī lǐ tài cháng bó, guāng zhái gǎi wéi chūn guān shàng shū, shén lóng fù yě. shì láng yī yuán. zhèng sì pǐn xià. míng yīn suí cáo gǎi yì yě. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià lǐ yí jì xiǎng gòng jǔ zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē lǐ bù, èr yuē cí bù, sān yuē shàn bù, sì yuē zhǔ kè. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, jiē zhì zhèng yān. fán jǔ shì zhī zhì, měi suì zhòng dōng, lǜ yǔ jì xié. qí kē yǒu liù: yī yuē xiù cái, shì fāng lüè cè wǔ tiáo. cǐ kē qǔ rén shāo jùn, zhēn guān yǐ hòu suì jué. èr yuē míng jīng, sān yuē jìn shì, sì yuē míng fǎ, wǔ yuē shū, liù yuē suàn. fán cǐ liù kē, qiú rén zhī běn, bì qǔ jīng jiū lǐ shí, ér shēng wèi dì. qí yǒu bó zōng jiān xué, xū jiā zhēn jiǎng, bù dé xiàn yǐ cháng kē. qí hóng wén chóng wén guǎn xué shēng, suī tóng míng jīng jìn shì, yǐ qí zī yìn quán gāo, shì qǔ cū tōng wén yì. qí jiāo shè zhāi láng jiǎn shì, rú tài miào zhāi láng. qí guó zǐ jiàn dà chéng shí èr yuán, qǔ míng jīng jí dì rén cōng míng zhuó rán zhě, shì rì sòng qiān yán, bìng kǒu shì, réng cè suǒ xí yè, shí tiáo tōng qī, rán hòu bǔ chōng. gè shòu sàn guān, yī jiù lìng yú xué nèi xí yè, yǐ tōng sì jīng wéi xiàn.
礼部尚书一员, 正三品。隋旧。龙朔改为司礼太常伯,光宅改为春官尚书,神 龙复也。 侍郎一员。 正四品下。名因随曹改易也。 尚书、侍郎之职,掌天 下礼仪、祭享、贡举之政令。其属有四:一曰礼部,二曰祠部,三曰膳部,四曰主 客。总其职务,而行其制命。凡中外百司之事,由于所属,皆质正焉。凡举试之制, 每岁仲冬,率与计偕。其科有六:一曰秀才, 试方略策五条。此科取人稍峻,贞观 已后遂绝。 二曰明经,三曰进士,四曰明法,五曰书,六曰算。凡此六科,求 人之本,必取精究理实,而升为第。其有博综兼学,须加甄奖,不得限以常科。其 弘文、崇文馆学生,虽同明经、进士,以其资廕全高,试取粗通文义。其郊社斋郎 简试,如太庙斋郎。其国子监大成十二员,取明经及第人聪明灼然者,试日诵千言, 并口试,仍策所习业,十条通七,然后补充。各授散官,依旧令于学内习业,以通 四经为限。
láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. suí yuē yí cáo láng, wǔ dé gǎi lǐ bù láng zhōng yuán wài, lóng shuò wèi sī lǐ dài fū sī lǐ yuán wài, xián hēng fù. zhǔ shì èr rén, cóng bā pǐn shàng. lìng shǐ wǔ rén, shū lìng shǐ shí yī rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù bā rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng èr shàng shū shì láng. jǔ qí yí zhì, ér biàn qí míng shù. fán wǔ lǐ zhī yí, yī bǎi wǔ shí yǒu èr. yī yuē jí lǐ, qí yí wǔ shí yǒu wǔ èr yuē bīn lǐ, qí yí yǒu liù sān yuē jūn lǐ, qí yí èr shí yǒu sān: sì yuē jiā lǐ, qí yí wǔ shí wǔ yuē xiōng lǐ, qí yí yī shí yǒu bā. fán yuán rì, dà chén shè yú hán yuán diàn, fú gǔn miǎn lín xuān, zhǎn gōng xiàn zhī lè, chén lì dài bǎo yù yú lù, bèi huáng huī zhàng, èr wáng hòu jí bǎi guān cháo jí shǐ huáng qīn, bìng cháo fú péi wèi. dà huì zhī rì, chén shè rú chū. fán dōng zhì, dà chén shè rú yuán zhèng zhī yí. qí yì zhě, wú zhū zhōu biǎo zòu xiáng ruì gòng xiàn. fán yuán zhèng dōng zhì dà huì zhī míng rì, bǎi guān cháo jí shǐ děng jiē yì dōng gōng qìng hè. fán qiān qiū jié, yù lóu shè jiǔ bù zhī lè, bǎi guān kù zhě péi wèi. fán jīng sī wén wǔ zhí shì, jiǔ pǐn yǐ shàng, měi shuò wàng cháo cān. wǔ pǐn yǐ shàng jí gòng fèng guān yuán wài láng jiān chá yù shǐ tài cháng bó shì, měi rì cān. fán zhū fān guó lái zhāo, jiē shè gōng xiàn zhī lè jí huáng huī zhàng. ruò fān guó shǐ, zé jiǎn huáng huī zhī bàn. fán cè huáng hòu tài zǐ tài zǐ fēi zhū wáng zhū wáng fēi gōng zhǔ, bìng lín xuān cè mìng, chén shè rú dōng zhèng zhī yí. qì, jiē bài tài miào. fán xiáng ruì, jiē biàn qí míng wù. yǒu dà ruì shàng ruì zhōng ruì, jiē yǒu děng chà. fán tài yáng kuī, suǒ sī yù zòu, qí rì zhì wǔ gǔ wǔ bīng yú tài shè, ér bù shì shì. bǎi guān gè sù fú shǒu běn sī, bù tīng shì. guò shí nǎi bà. yuè shí, zé jī gǔ yú suǒ sī. ruò wǔ yuè sì zhèn sì dú bēng jié, jiē bù shì shì sān rì. fán èr fēn zhī yuè, sān gōng xún xíng shān líng, zé tài cháng qīng wèi zhī fù. fán bǎi guān bài lǐ, gè yǒu chà. zhì jìng zhī shì, ruò fēi lián shǔ, yīng jìng zhī guān xiāng jiàn, huò zì qīn qī zhě, gè cóng qí sī lǐ. fán lè, yǒu wǔ shēng bā yīn liù lǜ liù lǚ, chén sì xuán zhī dù, fēn èr wǔ zhī jié, yǐ hé rén lún, yǐ tiáo jié qì, yǐ xiǎng guǐ shén, yǐ xù bīn kè. fán sī jiā bù dé shè zhōng shēng. sān pǐn yǐ shàng, dé bèi nǚ lè. wǔ pǐn nǚ lè bù dé guò sān rén. jū dà gōng yǐ shàng sàng, shòu cè jí zhī guān, suī yǒu gǔ jiē gěi tóng yìn, yǒu yú fú zhī zhì. bìng chū yú mén xià shěng. fán fú shì shàng huáng, qí zhì shàng chì. tiān zǐ huáng hòu tài zǐ yǐ xià zhī fú, shì zài yú fú zhì yě. fán bǎi liáo guān hù sǎn huǎng kē pèi, gè yǒu chà. cháng fú yì rú zhī. fán xiōng fú, bù rù gōng mén. fán shòu dū du cì shǐ jiē wèi rù wǔ pǐn zhě, bìng tīng zhe fēi pèi yú, lí rèn zé tíng. fán wén wǔ guān fù cháo yì fǔ, dǎo cóng gè yǒu chà. fán zhí shì guān hōng zú, yǒu fù zèng liǔ shà bēi jié, gè yǒu zhì dù.
郎中一员, 从五品上。 员外郎一员, 从六品上。隋曰仪曹郎,武德改礼 部郎中员外,龙朔为司礼大夫司礼员外,咸亨复。 主事二人, 从八品上。 令史五人,书令史十一人,亭长六人,掌固八人。郎中、员外郎之职,掌贰尚书、 侍郎。举其仪制,而辨其名数。凡五礼之仪,一百五十有二。一曰吉礼,其仪五十 有五;二曰宾礼,其仪有六;三曰军礼,其仪二十有三:四曰嘉礼,其仪五十;五 曰凶礼,其仪一十有八。凡元日,大陈设于含元殿,服衮冕临轩,展宫县之乐,陈 历代宝玉舆辂,备黄麾仗,二王后及百官、朝集使、皇亲,并朝服陪位。大会之日, 陈设如初。凡冬至,大陈设如元正之仪。其异者,无诸州表奏祥瑞贡献。凡元正、 冬至大会之明日,百官、朝集使等皆诣东宫庆贺。凡千秋节,御楼设九部之乐,百 官袴 褶陪位。凡京司文武职事,九品已上,每朔、望朝参。五品已上及供奉官、 员外郎、监察御史、太常博士,每日参。凡诸蕃国来朝,皆设宫县之乐及黄麾仗。 若蕃国使,则减黄麾之半。凡册皇后、太子、太子妃、诸王、诸王妃、公主,并临 轩册命,陈设如冬、正之仪。讫,皆拜太庙。凡祥瑞,皆辨其名物。有大瑞、上瑞、 中瑞,皆有等差。凡太阳亏,所司预奏,其日置五鼓五兵于太社,而不视事。百官 各素服守本司,不听事。过时乃罢。月蚀,则击鼓于所司。若五岳、四镇四渎崩竭, 皆不视事三日。凡二分之月,三公巡行山陵,则太常卿为之副。凡百官拜礼,各有 差。致敬之士,若非连属,应敬之官相见,或自亲戚者,各从其私礼。凡乐,有五 声、八音、六律、六吕,陈四悬之度,分二舞之节,以和人伦,以调节气,以享鬼 神,以序宾客。凡私家不得设钟声。三品已上,得备女乐。五品女乐不得过三人。 居大功已上丧,受册及之官,虽有鼓皆给铜印,有鱼符之制。 并出于门下省。 凡服饰尚黄,旗帜尚赤。天子、皇后、太子已下之服, 事在《舆服志》也。 凡百僚冠笏、伞幌、珂珮,各有差。常服亦如之。凡凶服,不入公门。凡授都督、 刺史阶未入五品者,并听著绯珮鱼,离任则停。凡文武官赴朝诣府,导从各有差。 凡职事官薨卒,有赙赠、柳翣、碑碣,各有制度。
cí bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yīn dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ wǔ rén, shū lìng shǐ shí yī rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù bā rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng cí sì xiǎng jì tiān wén lòu kè guó jì miào huì bǔ shì yī yào sēng ní zhī shì. fán jì sì zhī míng yǒu sì: yī yuē sì tiān shén, èr yuē jì dì qí, sān yuē xiǎng rén guǐ, sì yuē shì diàn yú xiān shèng xiān shī. qí chà yǒu sān: ruò hào tiān shàng dì huáng dì qí zhōu zōng miào wèi dà sì. sì tiān dì jiē yǐ zǔ zōng pèi xiǎng. rì yuè xīng chén shè jì xiān dài dì wáng yuè zhèn hǎi dú dì shè xiān cán kǒng xuān fù qí tài gōng zhū tài zǐ miào wèi zhōng sì. sī zhōng sī mìng fēng shī yǔ shī zhòng xīng shān lín chuān zé wǔ lóng cí děng, jí zhōu xiàn shè jì shì diàn wèi xiǎo sì. dà sì, huáng dì qīn jì, zé tài wèi wèi yà xiàn, guāng lù qīng wèi zhōng xiàn. ruò yǒu sī shè shì, zé tài wèi wèi chū xiàn, tài cháng qīng wèi yà xiàn. fán dà sì, sàn zhāi sì rì, zhì zhāi èr rì. xiǎo sì, sàn zhāi èr rì, zhì zhāi yī rì. jiē sì qián xí lǐ mù yù, bìng gěi míng yī. fán guān jué èr pǐn yǐ shàng, cí sì miào. wǔ pǐn yǐ shàng, cí sān miào. liù pǐn yǐ xià dá yú shù rén, jì zǔ mí ér yǐ. fán guó yǒu fēng shàn zhī lǐ, zé yī yuán qiū fāng zé zhī shén wèi. fán tiān xià sì yǒu dìng shù, měi sì lì sān gāng, yǐ háng yè gāo zhě chōng. zhū zhōu sì zǒng wǔ qiān sān bǎi wǔ shí bā suǒ, sān qiān èr bǎi sān shí wǔ suǒ sēng, èr qiān yī bǎi èr shí èr suǒ ní. měi sì shàng zuò yī rén, sì zhǔ yī rén, dōu wéi nà yī rén. fán sēng bù jí, sān nián yī zào. fán bié chì shè zhāi, yīng háng dào bìng guān gěi liào. fán guó jì rì, liǎng jīng dà sì gè èr, yǐ sàn zhāi sēng ní. wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng, qīng guān qī pǐn yǐ shàng jiē jí, xíng xiāng ér tuì. tiān xià zhōu fǔ yì rán. fán yuǎn jì rì, suī bù fèi wù, rán fēi jūn wù jí qiè, yì bù jǔ shì. yú rú cháng shì.
祠部郎中一员, 从五品上。龙朔为司禋大夫,咸亨复。 员外郎一员, 从 六品上。 主事二人, 从九品上。 令史五人,书令史十一人,亭长六人,掌 固八人。郎中、员外郎之职,掌祠祀、享祭、天文、漏刻、国忌、庙讳、卜筮、医 药、僧尼之事。凡祭祀之名有四:一曰祀天神,二曰祭地祇,三曰享人鬼,四曰释 奠于先圣先师。其差有三:若昊天上帝、皇地祇、州、宗庙为大祀。 祀天地皆以祖 宗配享。 日月星辰、社稷、先代帝王、岳镇海渎、帝社、先蚕、孔宣父、齐太 公、诸太子庙为中祀。司中、司命、风师、雨师、众星、山林、川泽、五龙祠等, 及州县社稷、释奠为小祀。大祀,皇帝亲祭,则太尉为亚献,光禄卿为终献。若有 司摄事,则太尉为初献,太常卿为亚献。凡大祀,散斋四日,致斋二日。小祀,散 斋二日,致斋一日。皆祀前习礼、沐浴,并给明衣。凡官爵二品已上,祠四庙。五 品已上,祠三庙。六品已下达于庶人,祭祖祢而已。凡国有封禅之礼,则依圆丘方 泽之神位。凡天下寺有定数,每寺立三纲,以行业高者充。 诸州寺总五千三百五十 八所,三千二百三十五所僧,二千一百二十二所尼。每寺上座一人,寺主一人,都 维那一人。 凡僧簿籍,三年一造。凡别敕设斋,应行道并官给料。凡国忌日, 两京大寺各二,以散斋僧尼。文武五品已上,清官七品已上皆集,行香而退。天下 州府亦然。凡远忌日,虽不废务,然非军务急切,亦不举事。余如常式。
shàn bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī shàn dài fū, xián hēng fù yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng zhī jì qì shēng dòu jiǔ shàn, biàn qí pǐn shù, jí cáng bīng shí liào zhī shì.
膳部郎中一员, 从五品上。龙朔为司膳大夫,咸亨复也。 员外郎一员, 从六品上。 主事二人, 从九品上。 令史四人,书令史九人,掌固四人。郎 中、员外郎之职,掌邦之祭器、牲豆、酒膳,辨其品数,及藏冰食料之事。
zhǔ kè láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē sī fān láng, wǔ dé gǎi zhǔ kè láng zhōng, lóng shuò wèi sī fān dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng èr wáng hòu jí zhū fān cháo pìn zhī shì. èr wáng zhī hòu, xī gōng jiè gōng. fán sì fān zhī guó. jīng cháo gòng zhī hòu, zì xiāng zhū jué, jí yǒu zuì miè zhě, gài sān bǎi yú guó. jīn suǒ cún zhě, qī shí yú fān. qí cháo gòng zhī yí, xiǎng yàn zhī shù, gāo xià zhī děng, wǎng lái zhī mìng, jiē zài yú hóng lú zhī zhí yān.
主客郎中一员, 从五品上。隋曰司蕃郎,武德改主客郎中,龙朔为司蕃大夫, 咸亨复。 员外郎一员, 从六品上。 主事二人, 从九品上。 令史四人, 书令史九人,掌固四人。郎中、员外郎之职,掌二王后及诸蕃朝聘之事。二王之后, 酅公、介公。凡四蕃之国。经朝贡之后,自相诛绝,及有罪灭者,盖三百余国。今 所存者,七十余蕃。其朝贡之仪,享宴之数,高下之等,往来之命,皆载于鸿胪之 职焉。
bīng bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. nán cháo wèi zhī wǔ bīng shàng shū, suí yuē bīng bù shàng shū. lóng shuò gǎi wéi sī róng tài cháng bó, xián hēng fù. shì láng èr yuán. zhèng sì pǐn xià. lóng shuò wèi sī róng shǎo cháng bó, xián hēng fù. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià wǔ guān xuǎn shòu jí dì tú yǔ jiǎ zhàng zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē bīng bù, èr yuē zhí fāng, sān yuē jià bù, sì yuē kù bù. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi guān zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, xián zhì zhèng yān. fán xuǎn shòu zhī zhì, měi suì jí yú mèng dōng. qù wáng chéng wǔ bǎi lǐ yǐ shàng xún, qiān lǐ zhī nèi yǐ zhōng xún, qiān lǐ zhī wài yǐ xià xún. shàng shū shì láng fēn wéi sān quán. shàng shū wèi zhōng quán, shì láng fēn dōng xī. fán shì néng yǒu wǔ, wǔ wèi zhǎng duǒ mǎ bù shè mǎ qiāng bù shè yìng duì. hù yǒu yōu zhǎng, jí kě qǔ zhī. jiào yì yǒu sān. sān wèi xiāo yǒng cái yì jí kě wèi tǒng lǐng zhī yòng yě. shěn qí gōng néng, ér dìng qí liú fàng, suǒ yǐ lù cái yì bèi jūn guó biàn xū mào xù xūn láo yě. rán hòu jù qí zī láo, liàng wèi zhù nǐ. wǔ pǐn yǐ shàng sòng zhōng shū mén xià, liù pǐn yǐ xià liàng zī zhù dìng. qí zài jūn zhèn yào jí, bù dé fù xuǎn, wěi jié dù shǐ quán shì qí děng dì shēn shěng. fán guān jiē zhù nǐ tuán jiǎ jìn jiǎ, jiē rú lì bù zhī zhì. fán dà xuǎn, zhōng yú jì chūn zhī yuè, suǒ yǐ yuē zī xù zhī qiǎn shēn, shěn cái lüè zhī yōu liè, jūn guó zhī yòng zài yān.
兵部尚书一员, 正三品。南朝谓之五兵尚书,隋曰兵部尚书。龙朔改为司戎太 常伯,咸亨复。 侍郎二员。 正四品下。龙朔为司戎少常伯,咸亨复。 尚书、 侍郎之职,掌天下武官选授及地图与甲仗之政令。其属有四:一曰兵部,二曰职方, 三曰驾部,四曰库部。总其职务,而行其制命。凡中外百官之事,由于所属,咸质 正焉。凡选授之制,每岁集于孟冬。去王城五百里以上旬,千里之内以中旬,千里 之外以下旬。尚书、侍郎分为三铨。 尚书为中铨,侍郎分东西。 凡试能有五, 五谓长垛、马步射、马枪、步射、应对。互有优长,即可取之。 较异有三。 三谓骁勇、材艺及可为统领之用也。 审其功能,而定其留放,所以录才艺、备 军国、辨虚冒、叙勋劳也。然后据其资劳,量为注拟。 五品已上送中书门下,六品 已下量资注定。其在军镇要籍,不得赴选,委节度使铨试其等第申省。 凡官阶 注拟团甲进甲,皆如吏部之制。凡大选,终于季春之月,所以约资叙之浅深,审才 略之优劣,军国之用在焉。
láng zhōng èr yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī róng dài fū, xián hēng fù yě. yuán wài láng èr rén, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng bā pǐn xià. lìng shǐ sān shí rén, shū lìng shǐ liù shí rén, tíng cháng bā rén, zhǎng gù shí èr rén. láng zhōng yī yuán zhǎng pàn zhàng jí tiān xià wǔ guān zhī jiē pǐn, wèi fǔ zhī míng shù. fán xù jiē yǒu èr shí jiǔ. jiāng jūn zhī jiē. jù yú xù mù. fán xù jiē zhī fǎ, yī rú wén sàn guān zhī zhì. fán tiān xià zhī fǔ, wǔ bǎi jiǔ shí yǒu sì, yǒu shàng zhōng xià, bìng zài yú zhū wèi zhī zhí. fán yīng sù wèi guān, gè cóng fān dì. fán qiān niú bèi shēn zuǒ yòu jí tài zǐ qiān niú bèi shēn, jiē qǔ sān pǐn yǐ shàng zhí shì guān zǐ sūn, sì pǐn qīng guān zǐ, yí róng duān zhèng, wǔ yì kě chēng zhě chōng. wǔ kǎo, běn sī suí wén wǔ jiǎn shì tīng xuǎn. sì pǐn, wèi zhū sī shì láng zuǒ yòu shù zǐ yě. fán diàn zhōng shěng jìn mǎ, qǔ zuǒ yòu wèi sān wèi jí gāo yìn, jiǎn yí róng kě guān zhě bǔ chōng, jiǎn shì tóng qiān niú lì. pū sì jìn mǎ, yì rú zhī. wǔ pǐn yǐ xià qī pǐn yǐ shàng, wǔ nián, duō zhì bā nián, nián mǎn jiǎn sòng lì bù. bù dì zhě, rú chū. wú wén, tīng yǐ wǔ xuǎn. fán zuǒ yòu wèi qīn wèi xūn wèi yì wèi, jí zuǒ yòu lǜ fǔ qīn xūn yì wèi, jí zhū wèi zhī yì wèi, tōng wèi zhī sān wèi. zé qí zī yìn gāo zhě, wèi qīn wèi, qí cì zhě, wèi xūn wèi jí lǜ fǔ zhī qīn wèi, yòu cì zhě, wèi yì wèi jí lǜ fǔ zhī xūn wèi, yòu cì zhě, wèi zhū wèi jí lǜ fǔ zhī yì wèi, yòu cì zhě, wèi qīn wáng fǔ zhī zhí zhàng chéng. liàng yuǎn ěr yǐ dìng qí fān dì. yīng bǔ zhī rén, zhōu qīn yǐ shàng yǒu fàn xíng lù zhě, pèi lìng bīng bù shàng xià. fán zhū wèi jí lǜ fǔ sān wèi, guàn jīng zhào hé nán pú tóng huá qí shǎn huái rǔ zhèng děng zhōu, jiē lìng fān shàng. yú zhōu jiē nà zī. fán zuǒ yòu wèi zhī sān wèi, fēn wéi wǔ zhàng. fán wáng gōng yǐ xià, jiē yǒu qīn shì zhàng nèi, xiàn nián shí bā yǐ xià, jǔ zhū zhōu lǜ wàn rén yǐ chōng zhī. jiē xiàn shí zhōu nián, zé tīng qí jiǎn shì. wén lǐ gāo zhě sòng lì bù, qí yú liú běn sī, quán xià zhě tuì huán běn shǎi. fán bīng shì lì wèi, gè yǒu qí míng. zuǒ yòu wèi yuē xiāo qí, zuǒ yòu xiāo wèi yuē bào qí, zuǒ yòu wǔ wèi yuē xióng qú, zuǒ yòu wēi wèi yuē yǔ lín, zuǒ yòu lǐng jūn wèi yuē shè shēng, zuǒ yòu jīn wú wèi yuē cì fēi. dōng gōng zuǒ yòu wèi lǜ fǔ yuē chāo chéng, zuǒ yòu sī yù lǜ fǔ yuē lǚ bēn, zuǒ yòu qīng dào lǜ fǔ yuē zhí dàng. zǒng míng yuē wèi shì. jiē qǔ liù pǐn yǐ xià zǐ sūn, jí bái dīng wú zhí yì zhě diǎn chōng. fán sān nián yī jiǎn diǎn, chéng dīng ér rù, liù shí ér miǎn. liàng qí yuǎn ěr, yǐ dìng fān dì. fán wèi shì, gè lì míng bù. qí sān nián yǐ lái zhēng fáng chāi qiǎn, réng dìng yōu liè wèi sān dì. měi nián zhēng yuè shí rì sòng běn fǔ yìn jì, réng lù yī dào sòng běn wèi fǔ. ruò yǒu chà xíng shàng fān, zhé chōng fǔ jù bù ér fā zhī. fán chà wèi shì zhēng shù zhèn fáng, yì yǒu tuán wǔ. qí shàn gōng mǎ zhě, wèi yuè qí tuán, yú wèi bù bīng tuán, zhǔ shuài yǐ xià tǒng lǐng zhī. huǒ shí rén, yǒu liù tuó mǎ. ruò fù xiōng zǐ dì, bù bìng qiǎn zhī. ruò zǔ fù mǔ lǎo jí, jiā wú jiān dīng, miǎn zhēng xíng jí fān shàng. qí jū cháng zé jiē xí shè, chàng dà jiǎo gē. fān jí zhī rì, fǔ guān lǜ ér kè shì. fán zuǒ yòu jīn wú wèi, yǒu jiǎo shǒu, zhū wèi yǒu nú shǒu, zuǒ yòu yǔ lín jūn yǒu fēi qí jí zuǒ yòu wàn qí guō qí. tiān xià zhū jūn, yǒu jiàn ér. jiē dìng qí míng jí, měi jì shàng zhōng shū mén xià. fán guān nèi, yǒu tuán jié bīng, qín chéng mín wèi hé lán liù zhōu, yǒu gāo lí qiāng bīng. lí yǎ qióng yì mào wǔ zhōu, yǒu zhèn fáng tuán jié bīng. tiān xià zhū zhōu chà shī, mù qǔ hù yīn dīng duō, rén cái xiāo yǒng, xuǎn qián zī guān xūn guān bù fèn qiáng míng kān tǒng shè zhě, jié jí zhuó bǔ zhǔ shuài yǐ lǐng zhī. qí yì zhēng zhě, bié wèi háng wǔ, bù rù mù rén zhī yíng. fán jūn xíng qì wù, jiē yú dāng zhōu fēn gěi zhī. rú bù zú, yǐ zì bèi, pín fù bì yǐ jūn yān. fán zhū zhōu jūn fǔ yīng xíng bīng zhī míng bù, qì wù zhī duō shǎo, jiē shēn bīng bù. jūn sàn zhī rì, yì lù qí cún wáng duō shǎo, yǐ shēn ér kān huì zhī. fán zhū dào huí bīng liáng zhī wù, yī zī zhī fèi, jiē lìng suǒ zài zhōu xiàn fēn ér gěi zhī. láng zhōng yī rén zhǎng pàn bù, yǐ zǒng jūn róng chāi qiǎn zhī míng shù. fán tiān xià jié dù shǐ yǒu bā, ruò zhū zhōu zài jié dù nèi zhě, jiē shòu jié dù yān. qí fú zhōu jīng lüè shǐ, dēng píng zhōu hǎi jūn, zé bù zài jié dù zhī nèi. jié dù míng yǔ suǒ guǎn jūn zhèn míng, bìng jiàn dì lǐ zhì yě. fán qīn wáng zǒng róng, yuē yuán shuài, wén wǔ guān zǒng tǒng zhě, zé yuē zǒng guǎn. yǐ fèng shǐ yán zhī, zé yuē jié dù shǐ, yǒu dà shǐ fù shǐ pàn guān. ruò dà shǐ jiā jīng jié yǐ tǒng jūn, zhì mù qì yǐ xíng. fán jiàng shuài chū xíng, bīng mǎn yī wàn rén yǐ shàng, zhì zhǎng shǐ sī mǎ cāng cáo bīng cáo zhòu cáo děng cān jūn gè yī rén. wǔ qiān rén yǐ shàng, jiǎn sī mǎ. zhū jūn gè zhì shǐ yī rén, wǔ qiān rén yǐ shàng zhì fù shǐ yī rén, yī wàn rén yǐ shàng zhì yíng tián fù shǐ yī rén. měi jūn gè yǒu cāng bīng zhòu sān cān jūn. qí héng hǎi gāo yáng táng xìng héng yáng běi píng děng wǔ jūn, jiē běn zhōu cì shǐ wèi shǐ. fán zhèn, jiē yǒu shǐ yī rén, fù shǐ yī rén. wàn rén yǐ shàng, zhì sī mǎ cāng bīng èr cáo cān jūn. wǔ qiān rén yǐ xià, jiǎn sī mǎ. fán zhū jūn zhèn, měi wǔ bǎi rén zhì yā guān yī rén, qiān rén zhì zi zǒng guān yī rén, wǔ qiān rén zhì zǒng guǎn yī rén. fán zhū jūn zhèn shǐ fù shǐ yǐ shàng, jiē sì nián yī tì zǒng guǎn yǐ xià, èr nián yī tì yā guān suí bīng jiāo tì. fán zhū jūn zhèn dà shǐ fù shǐ yǐ xià, jiē yǒu qiàn rén, bié zòu yǐ cóng zhī. fán xìng sān jīng, jí dōng dōu nán běi wèi, jiē zhì zuǒ yòu tún yíng, bié lì shǐ yǐ tǒng zhī. ruò zài dōu, zé jīng chéng yì rú zhī. fán dà jiàng chū zhēng, jiē gào miào shòu yuè, cí qí tài gōng miào qì, bù sù yú jiā. lín jūn duì kòu, shì zú bù yòng mìng, bìng dé zhuān xíng qí fá. jì jié, jí jūn wèi sàn, jiē huì zhòng ér shū láo yǔ qí fèi yòng, nǎi gào tài miào. yuán shuài kǎi xuán zhī rì, jiē shǐ jiāo láo. yǒu sī xiān xiàn jié yú tài miào, yòu gào qí tài gōng miào. yuán wài láng yī rén zhǎng gòng jǔ jí zá qǐng zhī shì. fán gòng jǔ, měi suì mèng chūn, yì yǔ jì xié. yǒu èr kē: yī yuē píng shè, èr yuē wǔ jǔ. fán kē zhī yōu liè, xūn huò zhī děng jí, jiē shěn qí shí ér shòu xù yān. yuán wài láng yī rén zhǎng pàn nán cáo. měi suì xuǎn rén, yǒu jiě zhuàng bù shū zī lì kǎo kè. bì yóu zhī yǐ hé qí shí, nǎi shàng sān quán. jìn jiǎ zé shǔ yān.
郎中二员, 从五品上。龙朔为司戎大夫,咸亨复也。 员外郎二人, 从六 品上。 主事四人, 从八品下。 令史三十人,书令史六十人,亭长八人,掌 固十二人。郎中一员掌判帐及天下武官之阶品,卫府之名数。凡叙阶有二十九。将 军之阶。 具于叙目。 凡叙阶之法,一如文散官之制。凡天下之府,五百九十有 四,有上中下,并载于诸卫之职。凡应宿卫官,各从番第。凡千牛备身左右及太子 千牛备身,皆取三品已上职事官子孙,四品清官子,仪容端正,武艺可称者充。五 考,本司随文武简试听选。 四品,谓诸司侍郎、左右庶子也。 凡殿中省进马, 取左右卫三卫及高廕,简仪容可观者补充,简试同千牛例。仆寺进马,亦如之。五 品已下、七品已上,五年,多至八年,年满简送吏部。不第者,如初。无文,听以 武选。凡左右卫亲卫、勋卫、翊卫,及左右率府亲勋翊卫,及诸卫之翊卫,通谓之 三卫。择其资廕高者,为亲卫,其次者,为勋卫及率府之亲卫,又次者,为翊卫及 率府之勋卫,又次者,为诸卫及率府之翊卫,又次者,为亲王府之执仗乘。量远迩 以定其番第。应补之人,周亲已上有犯刑戮者,配令兵部上下。凡诸卫及率府三卫, 贯京兆、河南、蒲、同、华、岐、陕、怀、汝、郑等州,皆令番上。余州皆纳资。 凡左右卫之三卫,分为五仗。凡王公已下,皆有亲事帐内,限年十八已下,举诸州 率万人以充之。皆限十周年,则听其简试。文理高者送吏部,其余留本司,全下者 退还本色。凡兵士隶卫,各有其名。左、右卫曰骁骑,左、右骁卫曰豹骑,左、右 武卫曰熊渠,左、右威卫曰羽林,左、右领军卫曰射声,左、右金吾卫曰佽飞。东 宫左、右卫率府曰超乘,左、右司御率府曰旅贲,左、右清道率府曰直荡。总名曰 卫士。皆取六品已下子孙,及白丁无职役者点充。凡三年一简点,成丁而入,六十 而免。量其远迩,以定番第。凡卫士,各立名簿。其三年已来征防差遣,仍定优劣 为三第。每年正月十日送本府印记,仍录一道送本卫府。若有差行上番,折冲府据 簿而发之。凡差卫士征戍镇防,亦有团伍。其善弓马者,为越骑团,余为步兵团, 主帅已下统领之。火十人,有六驮马。若父兄子弟,不并遣之。若祖父母老疾,家 无兼丁,免征行及番上。其居常则皆习射,唱大角歌。番集之日,府官率而课试。 凡左、右金吾卫,有角手,诸卫有驽手,左、右羽林军有飞骑及左右万骑、彍骑。 天下诸军,有健兒。皆定其名籍,每季上中书、门下。凡关内,有团结兵,秦、成、 岷、渭、河、兰六州,有高丽羌兵。黎、雅、邛、翼、茂五州,有镇防团结兵。天 下诸州差失,募取户殷丁多,人材骁勇,选前资官勋官部分强明堪统摄者,节级擢 补主帅以领之。其义征者,别为行伍,不入募人之营。凡军行器物,皆于当州分给 之。如不足,以自备,贫富必以均焉。凡诸州军府应行兵之名簿,器物之多少,皆 申兵部。军散之日,亦录其存亡多少,以申而勘会之。凡诸道回兵粮Я之物,衣资 之费,皆令所在州县分而给之。郎中一人掌判簿,以总军戎差遣之名数。凡天下节 度使有八,若诸州在节度内者,皆受节度焉。其福州经略使,登平州海军,则不在 节度之内。 节度名与所管军镇名,并见《地理志》也。 凡亲王总戎,曰元帅, 文武官总统者,则曰总管。以奉使言之,则曰节度使,有大使、副使、判官。若大 使加旌节以统军,置木契以行。凡将帅出行,兵满一万人已上,置长史、司马、仓 曹兵曹胄曹等参军各一人。五千人已上,减司马。诸军各置使一人,五千人已上置 副使一人,一万人已上置营田副使一人。每军各有仓、兵、胄三参军。其横海、高 阳、唐兴、恆阳、北平等五军,皆本州刺史为使。凡镇,皆有使一人,副使一人。 万人已上,置司马、仓兵二曹参军。五千人已下,减司马。凡诸军镇,每五百人置 押官一人,千人置子总官一人,五千人置总管一人。凡诸军镇使、副使已上,皆四 年一替;总管已下,二年一替;押官随兵交替。凡诸军镇大使、副使已下,皆有傔 人,别奏以从之。凡幸三京,即东都南、北卫,皆置左、右屯营,别立使以统之。 若在都,则京城亦如之。凡大将出征,皆告庙授钺,辞齐太公庙讫,不宿于家。临 军对寇,士卒不用命,并得专行其罚。既捷,及军未散,皆会众而书劳与其费用, 乃告太庙。元帅凯旋之日,皆使郊劳。有司先献捷于太庙,又告齐太公庙。员外郎 一人掌贡举及杂请之事。凡贡举,每岁孟春,亦与计偕。有二科:一曰平射,二曰 武举。凡科之优劣,勋获之等级,皆审其实而受叙焉。员外郎一人掌判南曹。每岁 选人,有解状、簿书、资历、考课。必由之以核其实,乃上三铨。进甲则署焉。
zhí fāng láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yù dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, zhèng liù pǐn shàng.
职方郎中一员, 从五品上。龙朔为司域大夫也。 员外郎一员, 正六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià dì tú jí chéng huáng zhèn shù fēng hòu zhī shù, biàn qí bāng guó dū bǐ zhī yuǎn jìn, jí sì yí zhī guī huà. fán wǔ fāng zhī qū yù, dū yì zhī fèi zhì, jiāng yì zhī zhēng sòng zhě, jǔ ér zhèng zhī. fán tiān xià shàng zhèn èr shí, zhōng zhèn jiǔ shí, xià zhèn yī bǎi sān shí wǔ. shàng shù shí yǒu yī, zhōng shù bā shí liù, xià shù èr bǎi sì shí wǔ. fán fēng hòu suǒ zhì, dà shuài xiāng qù sān shí lǐ. qí bī biān jìng zhě, zhù chéng zhì zhī. měi fēng zhì shuài yī rén, fù yī rén. fán zhōu xiàn chéng mén jí cāng kù mén, xū yǒu bèi shǒu.
主事二人, 从九品上。 令史四人,书令史九人,掌固四人。郎中、员外郎 之职,掌天下地图及城隍、镇戍、烽堠之数,辨其邦国都鄙之远近,及四夷之归化。 凡五方之区域,都邑之废置,疆埸之争讼者,举而正之。凡天下上镇二十,中镇九 十,下镇一百三十五。上戍十有一,中戍八十六,下戍二百四十五。凡烽堠所置, 大率相去三十里。其逼边境者,筑城置之。每烽置帅一人,副一人。凡州县城门及 仓库门,须有备守。
jià bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yú dài fū yě. yuán wài láng yī rén, cóng liù pǐn shàng.
驾部郎中一员, 从五品上。龙朔为司舆大夫也。 员外郎一人, 从六品上。
zhǔ shì sān rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí rén, shū lìng shǐ èr shí rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng guó yú niǎn chē chéng chuán yì jiù mù guān sī mǎ niú zá chù bù jí, biàn qí chū rù, sī qí míng shù. fán sān shí lǐ yī yì, tiān xià yì fán yī qiān liù bǎi sān shí jiǔ, ér jiān mù liù shí yǒu wǔ, jiē fēn shǐ tǒng zhī. ruò xù yǎng zhī yí, zī shēng zhī shù, jiē zài yú tài pú zhī zhí. fán zhū wèi yǒu chéng zhí zhī mǎ, fán zhū sī yǒu bèi yùn zhī niú, jiē shěn qí zhì, yǐ dìng shù yān.
主事三人, 从九品上。 令史十人,书令史二十人,掌固四人。郎中、员外 郎之职,掌邦国舆辇、车乘、传驿、厩牧、官私马牛杂畜簿籍,辨其出入,司其名 数。凡三十里一驿,天下驿凡一千六百三十九,而监牧六十有五,皆分使统之。若 畜养之宜,孳生之数,皆载于太仆之职。凡诸卫有承直之马,凡诸司有备运之牛, 皆审其制,以定数焉。
kù bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī kù dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
库部郎中一员, 从五品上。龙朔为司库大夫也。 员外郎一员, 从六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ qī rén, shū lìng shǐ shí wǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng bāng guó jūn zhōu róng qì yí zhàng. fán yuán zhèng dōng zhì chén shè, bìng cí jì sāng zàng suǒ gòng zhī wù, jiē biàn qí chū rù zhī shù, liàng qí shàn zào zhī gōng, yǐ fēn gěi yān.
主事二人, 从九品上。 令史七人,书令史十五人,掌固四人。郎中、员外 郎之职,掌邦国军州戎器、仪仗。凡元正、冬至陈设,并祠祭丧葬所贡之物,皆辨 其出入之数,量其缮造之功,以分给焉。
xíng bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. suí chū gǎi dōu guān shàng shū, yòu gǎi wéi xíng bù. lóng shuò gǎi wéi sī xíng tài cháng bó, guāng zhái gǎi wéi qiū guān shàng shū, shén lóng fù yě. shì láng yī yuán. zhèng sì pǐn xià. lóng shuò wèi sī xíng shǎo cháng bó. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià xíng fǎ jí tú lì gōu fù guān jìn zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē xíng bù, èr yuē dōu guān, sān yuē bǐ bù, sì yuē sī mén. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, xián zhì zhèng yān.
刑部尚书一员, 正三品。隋初改都官尚书,又改为刑部。龙朔改为司刑太常伯, 光宅改为秋官尚书,神龙复也。 侍郎一员。 正四品下。龙朔为司刑少常伯。 尚书、侍郎之职,掌天下刑法及徒隶、勾覆、关禁之政令。其属有四:一曰刑部, 二曰都官,三曰比部,四曰司门。总其职务,而行其制命。凡中外百司之事,由于 所属,咸质正焉。
láng zhōng èr yuán, cóng wǔ pǐn shàng. suí yuē xiàn bù láng, wǔ dé wèi xíng bù láng zhōng, lóng shuò gǎi wéi sī xíng dài fū. yuán wài láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí jiǔ rén, shū lìng shǐ sān shí bā rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù shí rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng èr shàng shū shì láng, jǔ qí diǎn xiàn, ér biàn qí qīng zhòng. fán wén fǎ zhī míng yǒu sì: yī yuē lǜ, èr yuē lìng, sān yuē gé, sì yuē shì. fán lǜ, shí yǒu èr zhāng: yī míng lì, èr jìn wèi, sān zhí zhì, sì hù hūn, wǔ jiù kù, liù shàn xìng, qī zéi dào, bā dǒu sòng, jiǔ zhà wěi, shí zá lǜ, shí yī bǔ wáng, shí èr duàn yù, ér dà fán wǔ bǎi tiáo. lìng, èr shí yǒu qī piān, fēn wéi sān shí juǎn. dì yī zhì dì qī yuē guān pǐn zhí yuán, bā cí, jiǔ hù, shí xuǎn jǔ, shí yī kǎo kè, shí èr gōng wèi, shí sān jūn fáng, shí sì yī fú, shí wǔ yí zhì, shí liù lǔ bù, shí qī gōng shì, shí bā tián, shí jiǔ fù yì, èr shí cāng kù, èr shí yī jiù mù, èr shí èr guān shì, èr shí sān yī jí, èr shí sì yù guān, èr shí wǔ yíng shàn, èr shí liù sāng zàng, èr shí qī zá lìng, ér dà fán yī qiān wǔ bǎi sì shí liù tiáo. fán gé, èr shí sì piān. shì, sān shí sān piān. yǐ shàng shū yù shǐ tái jiǔ sì sān jiān zhū jūn wèi mù. fán lǜ, yǐ zhèng xíng dìng zuì. lìng, yǐ shè fàn lì zhì. gé, yǐ jìn wéi zhèng xié. shì, yǐ guǐ wù chéng shì. nǎi lì xíng míng zhī zhì wǔ yān: yī chī, èr zhàng, sān tú, sì liú, wǔ sǐ. chī xíng wǔ, zhàng xíng wǔ, tú xíng wǔ, liú xíng sān, sǐ xíng èr. ér duàn yù zhī dà diǎn, yǒu shí è bā yì wǔ tīng liù zāng. shú pèi zhī diǎn, jù zài xíng fǎ zhì. fán jué sǐ xíng, jiē yú zhōng shū mén xià xiáng fù. fán sǐ zuì, jiā ér chǒu. fù rén jí liú tú, jiā ér bù chǒu. guān pǐn jí xūn sàn zhī jiē dì qī yǐ shàng, suǒ ér bù jiā. zài jīng zhū sī, zé tú yǐ shàng sòng dà lǐ, zhàng yǐ xià dāng sī duàn zhī. ruò jīn wú jiū huò, yì sòng dà lǐ. fán jué dà pì zuì, zài jīng zhě, xíng jué zhī sī, jiē wǔ fù zòu zài wài zhě, xíng bù sān fù zòu. ruò fàn è nì yǐ shàng, jí bù qǔ nú bì shā zhǔ zhě, yī fù zòu. fán jīng chéng jué qiú zhī rì, jiǎn shàn chè lè. měi suì lì chūn hòu zhì qiū fēn, bù dé jué sǐ xíng. dà jì sì jí zhì zhāi shuò wàng shàng xià xián èr shí sì qì yǔ wèi qíng yè wèi míng duàn tú yuè rì jí xiū jià, yì rú zhī. fán fàn liú zuì yǐ xià, yīng chú miǎn guān. dāng wèi zòu, shēn sǐ zhě, miǎn qí zhuī duó. liú yí zhī rén, jiē bù dé qì fàng qī qiè, jí sī dùn huán xiāng. zhì liù zài, rán hòu tīng shì. jí běn fàn bù yīng liú ér tè pèi liú zhě, sān zài yǐ hòu tīng shì. qí yīng tú zé jiē pèi jū zuò. fán jìn qiú, wǔ rì yī lǜ. fán jū yù guān yǔ bèi jū rén yǒu qīn shǔ chóu xián zhě, jiē tīng gèng zhī. fán zài jīng zhū sī jiàn jìn qiú, měi yuè èr shí wǔ yǐ qián, běn sī lù qí suǒ fàn jí jìn shí yuè rì, yǐ bào xíng bù, fán guó yǒu shè yòu zhī shì, xiān jí qiú tú yú què xià, mìng wèi wèi shù jīn jī, dài xuān zhì qì, nǎi shì zhī.
郎中二员, 从五品上。隋曰宪部郎,武德为刑部郎中,龙朔改为司刑大夫。 员外郎二员, 从六品上。 主事四人, 从九品上。 令史十九人,书令史 三十八人,亭长六人,掌固十人。郎中、员外郎之职,掌贰尚书、侍郎,举其典宪, 而辨其轻重。凡文法之名有四:一曰律,二曰令,三曰格,四曰式。凡律,十有二 章:一名例,二禁卫,三职制,四户婚,五厩库,六擅兴,七贼盗,八斗讼,九诈 伪,十杂律,十一捕亡,十二断狱,而大凡五百条。令,二十有七篇,分为三十卷。 第一至第七曰官品职员,八祠,九户,十选举,十一考课,十二宫卫,十三军防, 十四衣服,十五仪制,十六卤簿,十七公式,十八田,十九赋役,二十仓库,二十 一厩牧,二十二关市,二十三医疾,二十四狱官,二十五营缮,二十六丧葬,二十 七杂令,而大凡一千五百四十六条。凡格,二十四篇。式,三十三篇。以尚书、御 史台、九寺、三监、诸军为目。凡律,以正刑定罪。令,以设范立制。格,以禁违 正邪。式,以轨物程事。乃立刑名之制五焉:一笞,二杖,三徒,四流,五死。笞 刑五,杖刑五,徒刑五,流刑三,死刑二。而断狱之大典,有十恶、八议、五听、 六赃。赎配之典,具在《刑法志》。凡决死刑,皆于中书门下详覆。凡死罪,枷而 杻。妇人及流徒,枷而不杻。官品及勋散之阶第七已上,锁而不枷。在京诸司,则 徒已上送大理,杖已下当司断之。若金吾纠获,亦送大理。凡决大辟罪,在京者, 行决之司,皆五覆奏;在外者,刑部三覆奏。若犯恶逆已上,及部曲奴婢杀主者, 一覆奏。凡京城决囚之日,减膳彻乐。每岁立春后至秋分,不得决死刑。大祭祀及 致斋、朔望、上下弦、二十四气、雨未晴、夜未明、断屠月日及休假,亦如之。凡 犯流罪已下,应除免官。当未奏,身死者,免其追夺。流移之人,皆不得弃放妻妾, 及私遁还乡。至六载,然后听仕。即本犯不应流而特配流者,三载已后听仕。其应 徒则皆配居作。凡禁囚,五日一虑。凡鞫狱官与被鞫人有亲属仇嫌者,皆听更之。 凡在京诸司见禁囚,每月二十五已前,本司录其所犯及禁时月日,以报刑部,凡国 有赦宥之事,先集囚徒于阙下,命卫尉树金鸡,待宣制讫,乃释之。
dōu guān láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò gǎi sī pū dài fū, xián hēng fù. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ fā rén, shū lìng shǐ shí èr rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng pèi yì lì, bù lì fú qiú yǐ gěi yī liáng yào liáo, yǐ lǐ sù jìng xuě yuān. fán gōng sī liáng jiàn, bì zhōu zhī zhī. fán fǎn nì xiāng zuò, méi qí jiā wèi guān nú bì. yī miǎn wèi fān hù, zài miǎn wèi zá hù, sān miǎn wèi liáng mín, jiē yīn shè yòu suǒ jí zé miǎn zhī. nián liù shí jí fèi jí, suī shè lìng bù gāi, yì bìng miǎn wèi fān hù, qī shí zé miǎn wèi liáng rén, rèn suǒ lè chù ér biān fù zhī. fán chū bèi méi yǒu jì yì zhě, gè cóng qí néng, ér pèi zhū sī. fù rén gōng qiǎo zhě, rù yú yè tíng. qí yú wú néng, xián lì sī nóng.
都官郎中一员, 从五品上。龙朔改司仆大夫,咸亨复。 员外郎一员, 从 六品上。 主事二人, 从九品上。 令史发人,书令史十二人,掌固四人。郎 中、员外郎之职,掌配役隶,簿隶俘囚以给衣粮药疗,以理诉竞雪冤。凡公私良贱, 必周知之。凡反逆相坐,没其家为官奴婢。一免为蕃户,再免为杂户,三免为良民, 皆因赦宥所及则免之。年六十及废疾,虽赦令不该,亦并免为蕃户,七十则免为良 人,任所乐处而编附之。凡初被没有伎艺者,各从其能,而配诸司。妇人工巧者, 入于掖庭。其余无能,咸隶司农。
bǐ bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī jì dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
比部郎中一员, 从五品上。龙朔为司计大夫。 员外郎一员, 从六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí sì rén. shū lìng shǐ èr shí qī rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng gōu zhū sī bǎi liáo fèng liào gōng xiè zāng shú diào liǎn tú yì kè chéng bū xuán shù wù, zhōu zhī nèi wài zhī jīng fèi, ér zǒng gōu zhī. fán nèi wài guān liào fèng, yǐ pǐn dì gāo xià wèi chà. wài guān yǐ zhōu xiàn fǔ zhī shàng zhōng xià wèi chà. fán shuì tiān xià hù qián, yǐ chōng zhōu xiàn guān yuè liào, jiē fēn gōng xiè běn qián zhī lì. jī mí zhōu suǒ bǔ hàn guān, gěi yǐ dāng tǔ zhī wù. guān jiān zhī guān, yǐ pǐn dì wèi chà. qí gěi yǐ nián zhī qīng huò. zhèn jūn sī mǎ, pàn guān fèng lù, tóng jīng guān. zhèn shù zhī guān, yǐ zhèn shù shàng zhōng xià wèi chà. fán jīng shī yǒu bié jiè shí běn, měi jì yī shēn shěng, zhū zhōu suì zhōng ér shēn shěng, bǐ bù zǒng gōu fù zhī. fán cāng kù chū nèi yíng zào yōng shì dīng jiàng gōng chéng zāng shú fù liǎn xūn shǎng cì yǔ jūn zī qì zhàng hé dí tún mù, yì gōu fù zhī.
主事二人, 从九品上。 令史十四人。书令史二十七人,计史一人,掌固四 人。郎中、员外郎之职,掌勾诸司百僚俸料、公廨、赃赎、调敛、徒役、课程、逋 悬数物,周知内外之经费,而总勾之。凡内外官料俸,以品第高下为差。外官以州 县府之上中下为差。凡税天下户钱,以充州县官月料,皆分公廨本钱之利。羁縻州 所补汉官,给以当土之物。关监之官,以品第为差。其给以年支轻货。镇军司马, 判官俸禄,同京官。镇戍之官,以镇戍上中下为差。凡京师有别借食本,每季一申 省,诸州岁终而申省,比部总勾覆之。凡仓库、出内、营造、佣市、丁匠、功程、 赃赎、赋敛、勋赏、赐与、军资、器仗、和籴、屯牧,亦勾覆之。
sī mén láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò yuē sī mén dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
司门郎中一员, 从五品上。龙朔曰司门大夫。 员外郎一员, 从六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ liù rén, shū lìng shǐ shí sān rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià zhū mén jí guān chū rù wǎng lái zhī jí fù, ér shěn qí zhèng. fán guān èr shí yǒu liù, wèi shàng zhōng xià zhī chà. jīng chéng sì miàn guān yǒu yì dào zhě, wèi shàng guān. yú guān yǒu yì dào jí sì miàn wú yì dào zhě, wèi zhōng guān. tā jiē wèi xià guān. guān suǒ yǐ xiàn zhōng wài, gé huá yí, shè xiǎn zuò gù, xián xié zhèng jìn zhě yě. fán guān ā ér bù zhēng, sī huò huì zhī chū rù, qí fàn jìn zhě, jǔ qí huò, fá qí rén. fán dù guān zhě, xiān jīng běn bù běn sī qǐng guò suǒ, zài jīng zé shěng gěi zhī, zài wài zé zhōu gěi zhī. ér suī fēi suǒ bù, yǒu lái wén zhě, suǒ zài yì gěi.
主事二人, 从九品上。 令史六人,书令史十三人,掌固四人。郎中、员外 郎之职,掌天下诸门及关出入往来之籍赋,而审其政。凡关二十有六,为上中下之 差。京城四面关有驿道者,为上关。余关有驿道及四面无驿道者,为中关。他皆为 下关。关所以限中外,隔华夷,设险作固,闲邪正禁者也。凡关呵而不征,司货贿 之出入,其犯禁者,举其货,罚其人。凡度关者,先经本部本司请过所,在京则省 给之,在外则州给之。而虽非所部,有来文者,所在亦给。
gōng bù shàng shū yī yuán, zhèng sān pǐn. nán cháo wèi zhī qǐ bù. yǒu suǒ yíng zào, zé zhì qǐ bù shàng shū, bì zé shěng zhī. suí chū gǎi zhì gōng bù shàng shū. lóng shuò wèi sī píng tài cháng bó, guāng zhái gǎi wéi dōng guān shàng shū, shén lóng fù jiù yě. shì láng yī yuán. zhèng sì pǐn xià. lóng shuò wèi sī píng shǎo cháng bó. shàng shū shì láng zhī zhí, zhǎng tiān xià bǎi gōng tún tián shān zé zhī zhèng lìng. qí shǔ yǒu sì: yī yuē gōng bù, èr yuē tún tián, sān yuē yú bù, sì yuē shuǐ bù. zǒng qí zhí wù, ér xíng qí zhì mìng. fán zhōng wài bǎi sī zhī shì, yóu yú suǒ shǔ, xián zhì zhèng yān.
工部尚书一员, 正三品。南朝谓之起部。有所营造,则置起部尚书,毕则省之。 隋初改置工部尚书。龙朔为司平太常伯,光宅改为冬官尚书,神龙复旧也。 侍 郎一员。 正四品下。龙朔为司平少常伯。 尚书、侍郎之职,掌天下百工、屯田、 山泽之政令。其属有四:一曰工部,二曰屯田,三曰虞部,四曰水部。总其职务, 而行其制命。凡中外百司之事,由于所属,咸质正焉。
láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī píng dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng. zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ shí èr rén, shū lìng shǐ èr shí yī rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù bā rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng jīng yíng xìng zào zhī zhòng wù. fán chéng chí zhī xiū jùn, tǔ mù zhī shàn qì, gōng jiàng zhī chéng shì, xián jīng dù zhī. fán jīng shī dōng dōu yǒu yíng shàn, zé xià shào fǔ jiāng zuò, yǐ gōng qí shì.
郎中一员, 从五品上。龙朔为司平大夫也。 员外郎一员, 从六品上。 主事二人, 从九品上。 令史十二人,书令史二十一人,亭长六人,掌固八人。 郎中、员外郎之职,掌经营兴造之众务。凡城池之修浚,土木之缮葺,工匠之程式, 咸经度之。凡京师、东都有营缮,则下少府、将作,以供其事。
tún tián láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī tián dài fū yě. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
屯田郎中一员, 从五品上。龙朔为司田大夫也。 员外郎一员, 从六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ qī rén, shū lìng shǐ shí èr rén, jì shǐ yī rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià tún tián zhī zhèng lìng. fán biān fáng zhèn shǒu, zhuǎn yùn bù gěi, zé shè tún tián, yǐ yì jūn chǔ. qí shuǐ lù yú jí, bō zhòng dì yí, gōng yōng fán shěng, shōu lǜ děng jí, xián qǔ jué yān. zhū tún tián yì lì, gè yǒu chéng shù. fán tiān xià zhū jūn zhōu guǎn tún, zǒng jiǔ bǎi jiǔ shí yǒu èr. dà zhě wǔ shí qǐng, xiǎo zhě èr shí qǐng. fán dāng tún zhī zhōng, dì yǒu liáng báo, suì yǒu fēng jiǎn, gè dìng wèi sān děng. fán tún jiē yǒu tún guān tún fù. fán jīng wén wǔ zhí shì guān, yǒu zhí fèn tián. jīng zhào, hé nán fǔ jí jīng xiàn guān, yì zhǔn cǐ. fán zài jīng zhū sī, yǒu gōng xiè tián, jiē shì qí pǐn mìng ér shěn qí fēn gěi.
主事二人, 从九品上。 令史七人,书令史十二人,计史一人,掌固四人。 郎中、员外郎之职,掌天下屯田之政令。凡边防镇守,转运不给,则设屯田,以益 军储。其水陆腴瘠,播种地宜,功庸烦省,收率等级,咸取决焉。诸屯田役力,各 有程数。凡天下诸军州管屯,总九百九十有二。大者五十顷,小者二十顷。凡当屯 之中,地有良薄,岁有丰俭,各定为三等。凡屯皆有屯官、屯副。凡京文武职事官, 有职分田。京兆,河南府及京县官,亦准此。凡在京诸司,有公廨田,皆视其品命 而审其分给。
yú bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī yú dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
虞部郎中一员, 从五品上。龙朔为司虞大夫。 员外郎一员, 从六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng jīng chéng jiē xiàng zhòng zhí, shān zé yuàn yòu, cǎo mù xīn tàn, gōng dùn tián liè zhī shì. fán cǎi bǔ yú liè, bì yǐ qí shí. fán jīng zhào hé nán èr dōu, qí jìn wèi sì jiāo, sān bǎi lǐ jiē bù dé yì liè cǎi bǔ. diàn zhōng tài pú suǒ guǎn xián jiù mǎ, liǎng dū jiē wǔ bǎi lǐ nèi gōng qí chú gǎo. qí guān nèi lǒng yòu xī shǐ nán shǐ zhū mù jiān mǎ niú tuó yáng, jiē zhù gǎo jí jiāo cǎo. qí chái tàn mù tóng jìn nèi jí gōng bǎi guān fān kè, bìng yú nóng xì nà zhī.
主事二人, 从九品上。 令史四人,书令史九人,掌固四人。郎中、员外郎 之职,掌京城街巷种植,山泽苑囿,草木薪炭,供顿田猎之事。凡采捕渔猎,必以 其时。凡京兆、河南二都,其近为四郊,三百里皆不得弋猎采捕。殿中、太仆所管 闲厩马,两都皆五百里内供其刍藁。其关内、陇右、西使、南使诸牧监马牛驼羊, 皆贮藁及茭草。其柴炭木橦进内及供百官蕃客,并于农隙纳之。
shuǐ bù láng zhōng yī yuán, cóng wǔ pǐn shàng. lóng shuò wèi sī chuān dài fū. yuán wài láng yī yuán, cóng liù pǐn shàng.
水部郎中一员, 从五品上。龙朔为司川大夫。 员外郎一员, 从六品上。
zhǔ shì èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ sì rén, shū lìng shǐ jiǔ rén, zhǎng gù sì rén. láng zhōng yuán wài láng zhī zhí, zhǎng tiān xià chuān dú bēi chí zhī zhèng lìng, yǐ dǎo dá gōu xù, yàn jué hé qú. fán zhōu jí gài guàn zhī lì, xián zǒng ér jǔ zhī. fán tiān xià shuǐ quán, sān yì èr wàn sān qiān wǔ bǎi wǔ shí jiǔ. qí zài xiá huāng jué yù, dài bù kě dé ér zhī yǐ. qí jiāng hé, zì xī jí dá yú dōng míng, zhōng guó zhī dà chuān zhě yě. qí yú bǎi sān shí wǔ shuǐ, shì wèi zhōng chuān. qí yòu qiān èr bǎi wǔ shí èr shuǐ, sī wèi xiǎo chuān yě. ruò wèi luò fén jì zhāng qí huái hàn, jiē hù dá fāng yù, tōng jì zhú lú, cóng yǒu zhī wú, lì yú shēng rén zhě yě. fán tiān xià zào zhōu zhī liáng sì, hé zé pú jīn dà yáng hé yáng, luò zé xiào yì yě. shí zhù zhī liáng sì, luò zé tiān jīn yǒng jì zhōng qiáo, bà zé bà qiáo. mù zhù zhī liáng sān, jiē wèi chuān, biàn qiáo zhōng wèi qiáo dōng wèi qiáo yě. jù liáng shí yǒu yī, jiē guó gōng xiū zhī. qí yú jiē suǒ guǎn zhōu xiàn suí shí yíng qì. qí dà jīn wú liáng, jiē gěi chuán rén, liàng qí dà xiǎo nán yì, yǐ dìng qí chà.
主事二人, 从九品上。 令史四人,书令史九人,掌固四人。郎中、员外郎 之职,掌天下川渎陂池之政令,以导达沟洫,堰决河渠。凡舟楫溉灌之利,咸总而 举之。凡天下水泉,三亿二万三千五百五十九。其在遐荒绝域,迨不可得而知矣。 其江、河,自西极达于东溟,中国之大川者也。其余百三十五水,是为中川。其又 千二百五十二水,斯为小川也。若渭、洛、汾、济、漳、淇、淮、汉,皆互达方域, 通济舳舻,从有之无,利于生人者也。凡天下造舟之梁四, 河则蒲津、大阳、河阳, 洛则孝义也。 石柱之梁四, 洛则天津、永济、中桥,灞则灞桥。 木柱之梁 三, 皆渭川,便桥、中渭桥、东渭桥也。 巨梁十有一,皆国工修之。其余皆所 管州县随时营葺。其大津无梁,皆给船人,量其大小难易,以定其差。
mén xià shěng
门下省
qín hàn chū, zhì shì zhōng, céng wú tái shěng zhī míng. zì jìn shǐ zhì mén xià shěng, nán běi cháo jiē yīn zhī. lóng shuò gǎi wéi dōng tái, guāng zhái gǎi wéi luán tái, shén lóng fù.
秦、汉初,置侍中,曾无台省之名。自晋始置门下省,南、北朝皆因之。龙朔 改为东台,光宅改为鸾台,神龙复。
shì zhōng èr yuán. suí yuē nà yán, yòu míng shì nèi. wǔ dé wèi nà yán, yòu gǎi wéi shì zhōng. lóng shuò gǎi dōng tái zuǒ xiāng, guāng zhái yuán nián gǎi wéi nà yán, shén lóng fù wèi shì zhōng. kāi yuán yuán nián gǎi wéi huáng mén jiān, wǔ nián fù wèi shì zhōng. tiān bǎo èr nián gǎi wéi zuǒ xiāng. zhì dé èr nián fù gǎi wéi shì zhōng. wǔ dé dìng lìng, shì zhōng zhèng sān pǐn, dà lì èr nián shí yī yuè jiǔ rì, shēng wèi zhèng èr pǐn. jiù zhì, zǎi xiàng cháng yú mén xià shěng yì shì, wèi zhī zhèng shì táng. yǒng chún èr nián qī yuè, zhōng shū lìng péi yán yǐ zhōng shū zhí zhèng shì bǐ, suì yí zhèng shì táng yú zhōng shū shěng. kāi yuán shí yī nián, zhōng shū lìng zhāng shuō gǎi zhèng shì táng wèi zhōng shū mén xià, qí zhèng shì yìn, gǎi wéi zhōng shū mén xià zhī yìn yě.
侍中二员。 隋曰纳言,又名侍内。武德为纳言,又改为侍中。龙朔改东台左相, 光宅元年改为纳言,神龙复为侍中。开元元年改为黄门监,五年复为侍中。天宝二 年改为左相。至德二年复改为侍中。武德定令,侍中正三品,大历二年十一月九日, 升为正二品。旧制,宰相常于门下省议事,谓之政事堂。永淳二年七月,中书令裴 炎以中书执政事笔,遂移政事堂于中书省。开元十一年,中书令张说改政事堂为中 书门下,其政事印,改为中书门下之印也。
shì zhōng zhī zhí, zhǎng chū nà dì mìng, jī xī huáng jí, zǒng diǎn lì zhí, zàn xiāng lǐ yí, yǐ hé wàn bāng, yǐ bì shù wù, suǒ wèi zuǒ tiān zǐ ér tǒng dà zhèng zhě yě. fán jūn guó zhī wù, yǔ zhōng shū lìng cān ér zǒng yān, zuò ér lùn zhī, jǔ ér xíng zhī, cǐ qí dà jiào yě. fán xià zhī tōng shàng, qí zhì yǒu liù: yī yuē zòu chāo, èr yuē zòu dàn, sān yuē lù bù, sì yuē yì, wǔ yuē biǎo, liù yuē zhuàng jiē shěn shǔ shēn fù ér shī xíng yān. fán fǎ jià xíng xìng, zé fù bǎo ér cóng. dà cháo huì dà jì sì, zé bǎn zòu zhōng yán wài bàn, yǐ wéi chū rù zhī jié. yú jià hái gōng, zé qǐng jiě yán, suǒ yǐ gào lǐ chéng yě. fán dà jì sì, huáng dì zhì zhāi, jì cháo, zé qǐng jiù zhāi shì. jiāng diàn, zé fèng yù jí bì yǐ jìn. guàn shǒu, zé qǔ yí yǐ wò. xǐ jué, zé zhuó léi shuǐ yǐ fèng. jí zàn zhuó fàn qí, jìn fú jiǔ yǐ chéng qí lǐ yān. ruò xiǎng zōng miào, zé jìn zàn ér zàn zhuó yù jiǔ yǐ kē. jì kē, zé zàn zhuó lǐ qí. qí yú rú xiǎng shén qí zhī lǐ. jí tián, zé fèng lěi yǐ zàn shì. fán zhū hóu wáng jí sì yí zhī jūn zhǎng cháo jiàn, zé chéng zhào ér láo wèn zhī. lín xuān mìng shǐ, cè hòu jí tài zǐ, zé chéng zhào yǐ mìng zhī. fán zhì chì wèi wèn wài fāng zhī chén jí zhēng zhào zhě, zé jiān qí fēng tí. ruò fā yì qiǎn shǐ, zé gěi qí chuán fú, yǐ tōng tiān xià zhī xìn. fán guān jué fèi zhì, xíng zhèng sǔn yì, jiē shòu zhī yú jì shì zhī guān. jì shū yú cè, zé jiān qí jì zhù yān. fán wén wǔ zhí shì liù pǐn yǐ xià, suǒ sī jìn nǐ, zé liàng qí jiē zī, xiào qí cái yòng, yǐ shěn dìng zhī. ruò nǐ zhí bù dàng, suí qí yōu qū, tuì ér liàng yān.
侍中之职,掌出纳帝命,缉熙皇极,总典吏职,赞相礼仪,以和万邦,以弼庶 务,所谓佐天子而统大政者也。凡军国之务,与中书令参而总焉,坐而论之,举而 行之,此其大较也。凡下之通上,其制有六:一曰奏抄,二曰奏弹,三曰露布,四 曰议,五曰表,六曰状;皆审署申覆而施行焉。凡法驾行幸,则负宝而从。大朝会、 大祭祀,则板奏中严外办,以为出入之节。舆驾还宫,则请解严,所以告礼成也。 凡大祭祀,皇帝致斋,既朝,则请就斋室。将奠,则奉玉及币以进。盥手,则取匜 以沃。洗爵,则酌罍水以奉。及赞酌泛齐,进福酒以成其礼焉。若享宗庙,则进瓚 而赞酌郁酒以稞。既稞,则赞酌醴齐。其余如飨神祇之礼。藉田,则奉耒以赞事。 凡诸侯王及四夷之君长朝见,则承诏而劳问之。临轩命使,册后及太子,则承诏以 命之。凡制敕慰问外方之臣及征召者,则监其封题。若发驿遣使,则给其传符,以 通天下之信。凡官爵废置,刑政损益,皆授之于记事之官。既书于策,则监其记注 焉。凡文武职事六品已下,所司进拟,则量其阶资,校其才用,以审定之。若拟职 不当,随其优屈,退而量焉。
mén xià shì láng èr yuán. suí yuē huáng mén shì láng. lóng shuò wèi dōng tái shì láng, xián hēng gǎi wéi huáng mén shì láng, chuí gǒng gǎi wèi luán tái shì láng, tiān bǎo èr nián gǎi wéi mén xià shì láng, qián yuán yuán nián gǎi wéi huáng mén shì láng, dà lì èr nián sì yuè fù wèi mén xià shì láng. wǔ dé dìng lìng, zhōng shū mén xià shì láng, tóng shàng shū shì láng, zhèng sì pǐn shàng. dà lì èr nián jiǔ yuè chì shēng wèi zhèng sān pǐn yě. mén xià shì láng zhǎng èr shì zhōng zhī zhí. fán zhèng zhī chí zhāng, shì zhī yǔ duó, jiē cān yì yān. ruò dà jì sì, zé cóng shēng tán yǐ péi lǐ. huáng dì guàn shǒu, zé fèng jīn yǐ jìn. jì shuì, zé diàn jīn yú fěi, fèng hù jué yǐ zàn xiàn. fán yuán zhèng dōng zhì tiān zǐ shì cháo, zé yǐ tiān xià xiáng ruì zòu wén.
门下侍郎二员。 隋曰黄门侍郎。龙朔为东台侍郎,咸亨改为黄门侍郎,垂拱改 为鸾台侍郎,天宝二年改为门下侍郎,乾元元年改为黄门侍郎,大历二年四月复为 门下侍郎。武德定令,中书门下侍郎,同尚书侍郎,正四品上。大历二年九月敕升 为正三品也。 门下侍郎掌贰侍中之职。凡政之弛张,事之与夺,皆参议焉。若 大祭祀,则从升坛以陪礼。皇帝盥手,则奉巾以进。既帨,则奠巾于篚,奉瓠爵以 赞献。凡元正、冬至天子视朝,则以天下祥瑞奏闻。
jǐ shì zhōng sì yuán. zhèng wǔ pǐn shàng. suí yuē jǐ shì láng, zhì sì yuán, wèi cì mén xià shì láng. wǔ dé dìng lìng, yuē jǐ shì zhōng. lóng shuò gǎi wéi dōng tái shè rén, xián hēng fù. jǐ shì zhōng zhǎng péi shì zuǒ yòu, fēn pàn shěng shì. fán bǎi sī zòu chāo, shì zhōng shěn dìng, zé xiān dú ér shǔ zhī, yǐ bó zhèng wéi shī. fán zhì chì xuān xíng, dà shì zé chēng yáng dé zé, bāo měi gōng yè, fù zòu ér qǐng shī xíng xiǎo shì zé shǔ ér bān zhī. fán guó zhī dà yù, sān sī xiáng jué, ruò xíng míng bù dàng, qīng zhòng huò shī, zé yuán fǎ lì tuì ér cái zhī. fán fā yì qiǎn shǐ, zé shěn qí shì yí, yǔ huáng mén shì láng gěi zhī qí huǎn zhě gěi chuán, jí bù yìng gěi, bà zhī. fán wén wǔ liù pǐn yǐ xià shòu zhí guān, suǒ sī zòu nǐ, zé xiào qí shì lì qiǎn shēn, gōng zhuàng diàn zuì, fǎng qí dé xíng, liàng qí cái yì ruò guān fēi qí rén, lǐ shī qí shì, zé bái shì zhōng ér tuì liàng yān. ruò hóng wén guǎn tú shū zhī shàn xiě chóu xiào, yì kè ér chá zhī. fán tiān xià yuān zhì wèi shēn jí guān lì kè hài zhě, bì tīng qí sòng, yǔ yù shǐ zhōng shū shè rén tóng jì qí shì yí, ér shēn lǐ zhī.
给事中四员。 正五品上。隋曰给事郎,置四员,位次门下侍郎。武德定令,曰 给事中。龙朔改为东台舍人,咸亨复。 给事中掌陪侍左右,分判省事。凡百司 奏抄,侍中审定,则先读而署之,以驳正违失。凡制敕宣行,大事则称扬德泽,褒 美功业,覆奏而请施行;小事则署而颁之。凡国之大狱,三司详决,若刑名不当, 轻重或失,则援法例退而裁之。凡发驿遣使,则审其事宜,与黄门侍郎给之;其缓 者给传,即不应给,罢之。凡文武六品已下授职官,所司奏拟,则校其仕历浅深, 功状殿最,访其德行,量其才艺;若官非其人,理失其事,则白侍中而退量焉。若 弘文馆图书之缮写、雠校,亦课而察之。凡天下冤滞未申及官吏刻害者,必听其讼, 与御史、中书舍人同计其事宜,而申理之。
lù shì sì rén, cóng qī pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng bā pǐn xià. lìng shǐ shí yī rén, shū lìng shǐ èr shí èr rén, jiǎ kù lìng shǐ qī rén, chuán zhì bā rén, tíng cháng liù rén, zhǎng gù shí rén, xiū bǔ zhì chì jiàng wǔ rén.
录事四人, 从七品上。 主事四人, 从八品下。 令史十一人,书令史 二十二人,甲库令史七人,传制八人,亭长六人,掌固十人,修补制敕匠五人。
zuǒ sàn qí cháng shì èr rén. cóng sān pǐn. wèi jìn zhì sàn qí cháng shì shì láng, yǔ shì zhōng huáng mén shì láng gòng píng shàng shū zòu shì. qí hòu yòng rén huò zá, jiāng zuǒ bù zhòng cǐ guān, huò shěng huò zhì. suí chū shěng sàn qí shì láng, zhì cháng shì sì rén, cóng sān pǐn, zhǎng péi cóng cháo zhí. yáng dì yòu shěng zhī. wǔ dé chū, yǐ wéi jiā guān. zhēn guān chū, zhì cháng shì èr rén, lì mén xià shěng. míng qìng èr nián, yòu zhì èr yuán, lì zhōng shū shěng, shǐ yǒu zuǒ yòu zhī hào, bìng jīn chán ěr diāo. zuǒ cháng shì yǔ shì zhōng zuǒ diāo, yòu cháng shì yǔ zhōng shū lìng yòu diāo, wèi zhī bā diāo. lóng shuò wèi zuǒ shì jí, xián hēng fù. guǎng dé èr nián wǔ yuè, shēng wèi zhèng sān pǐn, jiā zhì sì yuán. xìng yuán yuán nián zhēng yuè, zuǒ yòu gè jiā yī yuán. zhēn yuán sì nián zhēng yuè chì, yī jiù sì yuán yě. cháng shì zhǎng shì fèng guī fěng, bèi gù wèn yìng duì. bǎo yìng èr nián chì, zuǒ yòu sàn qí cháng shì gè zhì cān guān liǎng rén, lìng zì jiǎn zé wén zòu, cān diǎn yì zhì liǎng rén, hòu shěng.
左散骑常侍二人。 从三品。魏、晋置散骑常侍、侍郎,与侍中、黄门侍郎共平 尚书奏事。其后用人或杂,江左不重此官,或省或置。隋初省散骑侍郎,置常侍四 人,从三品,掌陪从朝直。炀帝又省之。武德初,以为加官。贞观初,置常侍二人, 隶门下省。明庆二年,又置二员,隶中书省,始有左右之号,并金蝉珥貂。左常侍 与侍中左貂,右常侍与中书令右貂,谓之八貂。龙朔为左侍极,咸亨复。广德二年 五月,升为正三品,加置四员。兴元元年正月,左右各加一员。贞元四年正月敕, 依旧四员也。 常侍掌侍奉规讽,备顾问应对。 宝应二年敕,左右散骑常侍各置 参官两人,令自拣择闻奏,参典亦置两人,后省。
jiàn yì dài fū sì yuán. qín hàn yuē jiàn dài fū, guāng wǔ jiā yì zì. suí yú mén xià shěng zhì jiàn yì dài fū qī yuán, cóng sì pǐn xià. wǔ dé sì nián chì zhì sì yuán, zhèng wǔ pǐn shàng. lóng shuò gǎi wéi zhèng jiàn dài fū, shén lóng fù. dà lì sì nián chì zhǐ sì yuán, zhèng wǔ pǐn shàng. lóng shuò qī nián sān yuè chì, qí jiàn yì sì yuán, nèi gòng fèng bù dé wèi zhèng yuán. zhì zhēn yuán sì nián wǔ yuè shí wǔ rì chì, jiàn yì fēn wéi zuǒ yòu, jiā zhì bā yuán, sì yuán lì mén xià wèi zuǒ, huì chāng èr nián shí yī yuè zhōng shū zòu: suí yú mén xià shěng zhì jiàn yì dài fū qī yuán, cóng sì pǐn xià. jīn zhèng wǔ pǐn shàng. zì dà lì èr nián mén xià zhōng shū shì láng shēng wèi zhèng sān pǐn, liǎng shěng suì quē sì pǐn guān. qí jiàn yì dài fū wàng shēng wèi zhèng sì pǐn xià, fēn wéi zuǒ yòu, yǐ bèi liǎng shěng sì pǐn zhī quē. xiàng hòu yǔ chéng láng chū rù dié yòng, yǐ zhòng qí xuǎn. chì kě zhī. jiàn yì dài fū zhǎng shì cóng zàn xiāng, guī jiàn fěng yù. fán jiàn yǒu wǔ: yī yuē fěng jiàn, èr yuē shùn jiàn, sān yuē guī jiàn, sì yuē zhì jiàn, wǔ yuē zhí jiàn.
谏议大夫四员。 秦、汉曰谏大夫,光武加议字。隋于门下省置谏议大夫七员, 从四品下。武德四年敕置四员,正五品上。龙朔改为正谏大夫,神龙复。大历四年 敕只四员,正五品上。龙朔七年三月敕,其谏议四员,内供奉不得为正员。至贞元 四年五月十五日敕,谏议分为左右,加置八员,四员隶门下为左,会昌二年十一月 中书奏:隋于门下省置谏议大夫七员,从四品下。今正五品上。自大历二年门下中 书侍郎升为正三品,两省遂阙四品官。其谏议大夫望升为正四品下,分为左右,以 备两省四品之阙。向后与丞郎出入迭用,以重其选。敕可之。 谏议大夫掌侍从 赞相,规谏讽谕。凡谏有五:一曰讽谏,二曰顺谏,三曰规谏,四曰致谏,五曰直 谏。
qǐ jū láng èr yuán, cóng liù pǐn shàng. gǔ wú qí míng, suí shǐ zhì qǐ jū shè rén èr yuán. zhēn guān èr nián shěng qǐ jū shě rén, yí qí zhí yú mén xià, zhì qǐ jū láng èr yuán. míng qìng zhōng yòu zhì qǐ jū shè rén, shǐ yǔ qǐ jū láng fēn zài zuǒ yòu. lóng shuò èr nián gǎi wéi zuǒ shǐ, xián hēng fù. tiān shòu yuán nián yòu gǎi wéi zuǒ shǐ, shén lóng fù yě.
起居郎二员, 从六品上。古无其名,隋始置起居舍人二员。贞观二年省起居舍 人,移其职于门下,置起居郎二员。明庆中又置起居舍人,始与起居郎分在左右。 龙朔二年改为左史,咸亨复。天授元年又改为左史,神龙复也。
kǎi shū shǒu sān rén. qǐ jū láng zhǎng qǐ jū zhù, lù tiān zǐ zhī yán dòng fǎ dù, yǐ xiū jì shì zhī shǐ. fán jì shì zhī zhì, yǐ shì xì rì, yǐ rì xì yuè, yǐ yuè xì shí, yǐ shí xì nián. bì shū qí shuò rì jiǎ yǐ, yǐ jì lì shǔ, diǎn lǐ wén wù, yǐ kǎo zhì dù, qiān bài jīng shǎng yǐ quàn shàn, zhū fá chù miǎn yǐ chéng è. jì zhōng zé shòu zhī guó shǐ yān. zì hàn xiàn dì hòu, lì dài dì wáng yǒu qǐ jū zhù, zhù zuò biān zhī, měi jì wèi juǎn, sòng shǐ guǎn yě.
楷书手三人。起居郎掌起居注,录天子之言动法度,以修记事之史。凡记事之 制,以事系日,以日系月,以月系时,以时系年。必书其朔日甲乙,以纪历数,典 礼文物,以考制度,迁拜旌赏以劝善,诛伐黜免以惩恶。季终则授之国史焉。 自汉 献帝后,历代帝王有起居注,著作编之,每季为卷,送史馆也。
zuǒ bǔ quē èr yuán, cóng qī pǐn shàng. zuǒ shí qiǎn èr yuán. cóng bā pǐn shàng. gǔ wú cǐ guān míng. tiān hòu chuí gǒng yuán nián èr yuè èr shí jiǔ rì chì:" jì yán shū shì, měi qiè yú páng qiú bǔ quē shí qiǎn, wèi hóng yú zhù xuǎn. zhān yán gòng lǐ, bì jí zhòng cái, jì yǐ dēng xián, qī zhī jìn shàn. yí zhì zuǒ yòu bǔ quē gè èr yuán, cóng qī pǐn shàng, zuǒ yòu shí qiǎn gè èr yuán, cóng bā pǐn shàng, zhǎng gòng fèng fěng jiàn, xíng lì cì zuǒ yòu shǐ zhī xià. réng fù yú lìng." tiān shòu èr nián èr yuè, jiā zhì sān yuán, tōng qián wǔ yuán. dà lì sì nián, bǔ quē shí qiǎn, gè zhì nèi gòng fèng liǎng yuán. qī nián wǔ yuè shí yī rì chì, bǔ quē shí qiǎn, yí gè zhì liǎng yuán yě. bǔ quē shí qiǎn zhī zhí, zhǎng gòng fèng nè jiàn, hù cóng chéng yú. fán fā lìng jǔ shì, yǒu bù biàn yú shí, bù hé yú dào, dà zé tíng yì, xiǎo zé shàng fēng. ruò xián liáng zhī yí zhì yú xià, zhōng xiào zhī bù wén yú shàng, zé tiáo qí shì zhuàng ér jiàn yán zhī.
左补阙二员, 从七品上。 左拾遣二员。 从八品上。古无此官名。天后垂 拱元年二月二十九日敕:“记言书事,每切于旁求;补阙拾遣,未弘于注选。瞻言 共理,必藉众才,寄以登贤,期之进善。宜置左右补阙各二员,从七品上,左右拾 遣各二员,从八品上,掌供奉讽谏,行立次左右史之下。仍附于令。”天授二年二 月,加置三员,通前五员。大历四年,补阙、拾遣,各置内供奉两员。七年五月十 一日敕,补阙、拾遣,宜各置两员也。 补阙、拾遣之职,掌供奉讷谏,扈从乘 舆。凡发令举事,有不便于时,不合于道,大则廷议,小则上封。若贤良之遗滞于 下,忠孝之不闻于上,则条其事状而荐言之。
diǎn yí èr yuán. cóng jiǔ pǐn. nán qí yǒu diǎn yí lù shì yī yuán, liáng yǒu diǎn yí zhī guān, hòu shěng. huáng cháo yòu zhì diǎn yí èr rén, lì mén xià shěng. chū yòng rén jiē qīng, zhēn guān mò, lǐ yì fǔ wèi zhī, zì shì yòng shì rén wéi zhī. zàn zhě shí èr rén. suí tài cháng hóng lú èr sì, jiē yǒu zàn zhě, huáng cháo yīn zhì zhī, lì mén xià shěng, zhǎng zàn chàng, wèi xíng shì zhī jié. fēn fān shàng xià, wèi zhī fān guān. diǎn yí zhǎng diàn shàng zàn chàng zhī jié, jí diàn tíng bǎn wèi zhī cì. fán guó yǒu dà lǐ, shì zhōng xíng shì, jí jìn zhōng yán wài bàn zhī bǎn, jiē zàn xiāng yān.
典仪二员。 从九品。南齐有典仪录事一员,梁有典仪之官,后省。皇朝又置典 仪二人,隶门下省。初用人皆轻,贞观末,李义府为之,自是用士人为之。 赞 者十二人。 隋太常、鸿胪二寺,皆有赞者,皇朝因置之,隶门下省,掌赞唱,为行 事之节。分番上下,谓之番官。 典仪掌殿上赞唱之节,及殿廷版位之次。凡国 有大礼,侍中行事,及进中严外办之版,皆赞相焉。
chéng mén láng sì yuán. cóng liù pǐn shàng. hàn yǒu chéng mén xiào wèi, zhǎng jīng chéng zhū mén qǐ bì zhī jié. suí gǎi xiào wèi wèi chéng mén láng, zhì sì yuán, cóng liù pǐn, huáng cháo yīn zhī yě. lìng shǐ yī rén, shū lìng shǐ èr rén, mén pū bā bǎi rén. mén pū, jìn dài yǒu zhī. huáng cháo lì chéng mén jú, fēn fān shàng xià, zhǎng sòng guǎn yào. chéng mén láng zhǎng jīng chéng huáng chéng gōng diàn zhū mén qǐ bì zhī jié, fèng chū nà guǎn yào. kāi zé xiān wài ér hòu nèi, hé zé xiān nèi ér hòu wài, suǒ yǐ zhòng zhōng jìn, zūn huáng jū yě. hòu qí chén hūn jī gǔ zhī jié ér qǐ bì zhī. fán huáng chéng gōng chéng hé mén zhī yào, xiān yǒu ér chū, hòu xū ér rù kāi mén zhī yào, hòu chǒu ér chū, yè jǐn ér rù. jīng chéng hé mén zhī yào, hòu shēn ér chū, xiān zi ér rù kāi mén zhī yào, hòu zi ér chū, xiān mǎo ér rù. ruò fēi qí shí ér yǒu mìng qǐ bì, zé yì gé fù zòu.
城门郎四员。 从六品上。汉有城门校尉,掌京城诸门启闭之节。隋改校尉为城 门郎,置四员,从六品,皇朝因之也。 令史一人,书令史二人,门仆八百人。 门仆,晋代有之。皇朝隶城门局,分番上下,掌送管钥。城门郎掌京城皇城宫殿诸 门启闭之节,奉出纳管钥。开则先外而后内,合则先内而后外,所以重中禁,尊皇 居也。候其晨昏击鼓之节而启闭之。凡皇城宫城合门之钥,先酉而出,后戌而入; 开门之钥,后丑而出,夜尽而入。京城合门之钥,后申而出,先子而入;开门之钥, 后子而出,先卯而入。若非其时而有命启闭,则诣阁覆奏。
fú bǎo láng sì yuán. cóng liù pǐn shàng. zhōu yǒu diǎn ruì zhī zhí, qín yǒu fú xǐ lìng, hàn yuē fú xǐ láng. liǎng hàn dé qín liù xǐ jí chuán guó xǐ, hòu dài chuán zhī. suí zhì fú xǐ láng èr yuán, cóng liù pǐn. tiān hòu è xǐ zì, gǎi wéi bǎo. qí shòu mìng chuán guó děng bā xǐ wén. bìng gǎi diāo bǎo zì. shén lóng chū, fù wèi fú xǐ láng. kāi yuán chū, yòu gǎi wéi fú bǎo, cóng xǐ wén yě. lìng shǐ èr rén, shū lìng shǐ sān rén, zhǔ bǎo liù rén, zhǔ fú sān shí rén, zhǔ jié shí bā rén. fú bǎo láng zhǎng tiān zǐ bā bǎo jí guó zhī fú jié, biàn qí suǒ yòng. yǒu shì zé qǐng yú nèi, jì shì zé fèng ér cáng zhī. bā bǎo: yī yuē shén bǎo, suǒ yǐ chéng bǎi wáng, zhèn wàn guó. èr yuē shòu mìng bǎo, suǒ yǐ xiū fēng shàn, lǐ shén qí. sān yuē huáng dì xíng bǎo, dá shū yú wáng gōng zé yòng zhī sì yuē huáng dì zhī bǎo, láo lái xūn xián zé yòng zhī. wǔ yuē huáng dì xìn bǎo, zhēng zhào chén xià zé yòng zhī. liù yuē tiān zǐ xíng bǎo, dá sì yí shū zé yòng zhī. qī yuē tiān zǐ zhī bǎo, wèi fǔ mán yí zé yòng zhī bā yuē tiān zi xìn bǎo, fā fān guó bīng zé yòng zhī. fán dà cháo huì, zé pěng bǎo yǐ jìn yú yù zuò. chē jià xíng xìng, zé fèng bǎo yǐ cóng yú huáng yuè zhī nèi. fán guó yǒu dà shì, zé chū nà fú jié, biàn qí zuǒ yòu zhī yì, cáng qí zuǒ ér bān qí yòu, yǐ hé zhōng wài zhī qì yān. yī yuē tóng yú fú, suǒ yǐ qǐ jūn lǚ, yì shǒu zhǎng. èr yuē chuán fú, suǒ yǐ gěi yóu yì, tōng zhì mìng. sān yuē suí shēn yú fú, suǒ yǐ míng guì jiàn, yìng zhēng zhào. sì yuē mù qì, suǒ yǐ zhòng zhèn shǒu, shèn chū nà. wǔ yuē jīng jié, suǒ yǐ wěi liáng néng, jiǎ shǎng fá. yú fú zhī zhì, wáng jī zhī nèi, zuǒ sān yòu yī wáng jī zhī wài, zuǒ wǔ yòu yī. zuǒ zhě zài nèi, yòu zhě zài wài. xíng yòng zhī rì, cóng dì yī wéi shǒu, hòu shì xū yòng, yǐ cì fā zhī, zhōu ér fù shǐ. dà shì jiān chì shū, xiǎo shì dàn jiàng fú, hán fēng qiǎn shǐ, hé ér xíng zhī. chuán fú zhī zhì, tài zǐ jiān guó yuē shuāng lóng zhī fú, zuǒ yòu gè shí. jīng dū liú shǒu yuē lín fú, zuǒ èr shí, qí yòu yī shí yǒu jiǔ. dōng fāng yuē qīng lóng zhī fú, xī fāng yuē zōu yú zhī fú, nán fāng yuē zhū què zhī fú, běi fāng yuē xuán wǔ zhī fú, zuǒ sì yòu sān. zuǒ zhě jìn nèi, yòu zhě fù wài.
符宝郎四员。 从六品上。周有典瑞之职,秦有符玺令,汉曰符玺郎。两汉得秦 六玺及传国玺,后代传之。隋置符玺郎二员,从六品。天后恶玺字,改为宝。其受 命传国等八玺文。并改雕宝字。神龙初,复为符玺郎。开元初,又改为符宝,从玺 文也。 令史二人,书令史三人,主宝六人,主符三十人,主节十八人。符宝郎 掌天子八宝及国之符节,辨其所用。有事则请于内,既事则奉而藏之。八宝:一曰 神宝,所以承百王,镇万国。二曰受命宝,所以修封禅,礼神祇。三曰皇帝行宝, 答疏于王公则用之;四曰皇帝之宝,劳来勋贤则用之。五曰皇帝信宝,征召臣下则 用之。六曰天子行宝,答四夷书则用之。七曰天子之宝,慰抚蛮夷则用之;八曰天 子信宝,发番国兵则用之。凡大朝会,则捧宝以进于御座。车驾行幸,则奉宝以从 于黄钺之内。凡国有大事,则出纳符节,辨其左右之异,藏其左而班其右,以合中 外之契焉。一曰铜鱼符,所以起军旅,易守长。二曰传符,所以给邮驿,通制命。 三曰随身鱼符,所以明贵贱,应征召。四曰木契,所以重镇守,慎出纳。五曰旌节, 所以委良能,假赏罚。鱼符之制,王畿之内,左三右一;王畿之外,左五右一。 左 者在内,右者在外。行用之日,从第一为首,后事须用,以次发之,周而复始。 大事兼敕书,小事但降符,函封遣使,合而行之。传符之制,太子监国曰双龙之 符,左右各十。京都留守曰麟符,左二十,其右一十有九。东方曰青龙之符,西方 曰驺虞之符,南方曰硃雀之符,北方曰玄武之符,左四右三。 左者进内,右者付外。
suí shēn yú fú zhī zhì, zuǒ èr yòu yī, tài zǐ yǐ yù, qīn wáng yǐ jīn, shù guān yǐ tóng, pèi yǐ wéi shì. kè xìng míng zhě, qù guān ér nà yān bù kè zhě, chuán ér pèi zhī. mù qì zhī zhì, tài zǐ jiān guó, zé wáng jī zhī nèi, zuǒ yòu gè sān wáng jī zhī wài, zuǒ yòu gè wǔ shù guān zhèn shǒu, zé zuǒ yòu gè shí. jīng jié zhī zhì, mìng dà jiàng shuài jí qiǎn shǐ yú sì fāng, zé qǐng ér pèi zhī. jīng yǐ zhuān shǎng, jié yǐ zhuān shā. zhōu lǐ zhī zhì, shān guó yòng hǔ jié, tǔ guó yòng rén jié, zé guó yòng lóng jié, jiē jīn yě. yòu yún, dào lù yòng jīng jié, jí hàn shǐ suǒ chí zhě shì yě.
随身鱼符之制,左二右一,太子以玉,亲王以金,庶官以铜,佩以为饰。刻姓 名者,去官而纳焉;不刻者,传而佩之。木契之制,太子监国,则王畿之内,左右 各三;王畿之外,左右各五;庶官镇守,则左右各十。旌节之制,命大将帅及遣使 于四方,则请而佩之。旌以专赏,节以专杀。 《周礼》之制,山国用虎节,土国用 人节,泽国用龙节,皆金也。又云,道路用旌节,即汉使所持者是也。
hóng wén guǎn: hòu hàn yǒu dōng guān, wèi yǒu chóng wén guǎn, sòng yǒu xuán shǐ èr guǎn, nán qí yǒu zǒng míng guǎn, liáng yǒu shì lín guǎn, běi qí yǒu wén lín guǎn, hòu zhōu yǒu chóng wén guǎn, jiē zhe zhuàn wén shǐ, jiū jù xué tú zhī suǒ yě. wǔ dé chū zhì xiū wén guǎn, hòu gǎi wéi hóng wén guǎn. hòu bì tài zǐ huì, gǎi yuē zhāo wén guǎn. kāi yuán qī nián, fù wèi hóng wén guǎn, lì mén xià shěng. xué shì. xué shì wú yuán shù, zì wǔ dé yǐ lái, jiē miào jiǎn xián liáng wéi xué shì. gù shì, wǔ pǐn yǐ shàng chēng xué shì, liù pǐn yǐ xià wèi zhí xué shì, yòu yǒu wén xué zhí guǎn xué shì, bù dìng yuán shù. guǎn zhōng yǒu sì bù shū jí tú jí, zì chuí gǒng yǐ hòu, jiē zǎi xiàng jiān lǐng, hào wèi guǎn zhǔ, cháng lìng jǐ shì zhōng yī rén pàn guǎn shì. xué shēng sān shí rén, jiào shū láng èr rén, cóng jiǔ pǐn shàng. lìng shǐ èr rén, kǎi shū shǒu sān shí rén, diǎn shū èr rén, tà shū shǒu sān rén, bǐ jiàng sān rén, shú zhǐ zhuāng huáng jiàng jiǔ rén, tíng cháng èr rén, zhǎng gù sì rén. hóng wén guǎn xué shì zhǎng xiáng zhèng tú jí, jiào shòu shēng tú. fán cháo tíng yǒu zhì dù yán gé, lǐ yí qīng zhòng, dé cān yì yān. jiào shū láng zhǎng xiào lǐ diǎn jí, kān zhèng cuò miù. qí xué shēng jiào shòu kǎo shì, rú guó zǐ xué zhī zhì yān.
弘文馆: 后汉有东观,魏有崇文馆,宋有玄、史二馆,南齐有总明馆,梁有士 林馆,北齐有文林馆,后周有崇文馆,皆著撰文史,鸠聚学徒之所也。武德初置修 文馆,后改为弘文馆。后避太子讳,改曰昭文馆。开元七年,复为弘文馆,隶门下 省。 学士。学士无员数,自武德已来,皆妙简贤良为学士。故事,五品已上称 学士,六品已下为直学士,又有文学直馆学士,不定员数。馆中有四部书及图籍, 自垂拱已后,皆宰相兼领,号为馆主,常令给事中一人判馆事。学生三十人,校书 郎二人, 从九品上。 令史二人,楷书手三十人,典书二人,拓书手三人,笔匠 三人,熟纸装潢匠九人,亭长二人,掌固四人。弘文馆学士掌详正图籍,教授生徒。 凡朝廷有制度沿革,礼仪轻重,得参议焉。校书郎掌校理典籍,刊正错谬。其学生 教授考试,如国子学之制焉。
zhōng shū shěng qín shǐ zhì zhōng shū yè zhě, hàn yuán dì qù" yè zhě" èr zì. lì dài dàn yún zhōng shū. hòu zhōu wèi zhī nèi shǐ shěng, suí yīn wèi nèi shǐ shěng, zhì nèi shǐ jiān lìng gè yī yuán. yáng dì gǎi wéi nèi shū shěng. wǔ dé fù wèi nèi shǐ shěng, sān nián gǎi wéi zhōng shū shěng. lóng shuò gǎi wéi xī tái, guāng zhái gǎi wéi fèng gé, shén lóng fù wèi zhōng shū shěng. kāi yuán yuán nián gǎi wéi zǐ wēi shěng, wǔ nián fù jiù.
中书省 秦始置中书谒者,汉元帝去“谒者”二字。历代但云中书。后周谓之内 史省,隋因为内史省,置内史监、令各一员。炀帝改为内书省。武德复为内史省, 三年改为中书省。龙朔改为西台,光宅改为凤阁,神龙复为中书省。开元元年改为 紫微省,五年复旧。
zhōng shū lìng èr yuán. hàn wèi pǐn bēi ér fù zhòng. wèi zhì jiān lìng gè yī yuán, lì nán cháo bù gǎi. suí shěng jiān, zhì lìng èr rén, zhèng sān pǐn. suí wén dì fèi sān gōng fǔ liáo, lìng zhōng shū lìng yǔ shì zhōng zhī zhèng shì, suì wèi zǎi xiàng zhī zhí. suí yuē nèi shū lìng. wǔ dé rì nèi shǐ lìng, xún gǎi wéi zhōng shū lìng. lóng shuò wèi xī tái yòu xiāng, xián hēng fù wèi zhōng shū lìng. guāng zhái wèi fèng gé lìng. kāi yuán yuán nián gǎi wéi zǐ wēi lìng, wǔ nián fù wèi zhōng shū lìng. tiān bǎo gǎi wéi yòu xiāng, zhì dé èr nián fù wèi zhōng shū lìng. běn zhèng sān pǐn, dà lì èr nián shí yī yuè jiǔ rì, yǔ shì zhōng tóng shēng zhèng èr pǐn, zì hòu bù gǎi yě.
中书令二员。 汉、魏品卑而付重。魏置监、令各一员,历南朝不改。隋省监, 置令二人,正三品。隋文帝废三公府僚,令中书令与侍中知政事,遂为宰相之职。 隋曰内书令。武德日内史令,寻改为中书令。龙朔为西台右相,咸亨复为中书令。 光宅为凤阁令。开元元年改为紫微令,五年复为中书令。天宝改为右相,至德二年 复为中书令。本正三品,大历二年十一月九日,与侍中同升正二品,自后不改也。
zhōng shū lìng zhī zhí, zhǎng jūn guó zhī zhèng lìng, jī xī dì zài, tǒng hé tiān rén. rù zé gào zhī, chū zé fèng zhī, yǐ lí wàn bāng, yǐ dù bǎi kuí, gài zuǒ tiān zǐ ér zhí dà zhèng yě. fán wáng yán zhī zhì yǒu qī: yī yuē cè shū, èr yuē zhì shū, sān yuē wèi láo zhì shū, sì yuē fā chì, wǔ yuē chì zhǐ, liù yuē lùn shì chì shū, qī yuē chì dié, jiē xuān shǔ shēn fù ér shī xíng zhī. fán dà jì sì qún shén, zé cóng shēng tán yǐ xiāng lǐ. xiǎng zōng miào, zé cóng shēng zuò jiē. qīn zhēng cuàn yán, jiè chì bǎi liáo, cè mìng qīn xián, lín xuān zé shǐ dú cè. ruò mìng zhī yú cháo, zé xuān ér shòu zhī. fán cè tài zǐ, zé shòu xǐ. fán zhì zhào xuān chuán, wén zhāng xiàn nà, jiē shòu zhī yú jì shì zhī guān. wǔ dé zhēn guān gù shì, yǐ shàng shū shěng zuǒ yòu pú yè gè yī rén jí shì zhōng zhōng shū lìng gè èr rén, wèi zhī zhèng shì guān. qí shí yǐ tā guān yù yì guó zhèng zhě, yún yǔ zǎi xiàng cān yì cháo zhèng, huò yún píng zhāng guó jì, huò yún zhuān diǎn jī mì, huò cān yì zhèng shì. zhēn guān shí qī nián, lǐ jī wèi tài zǐ zhān shì, tè zhào tóng zhī zhèng shì, shǐ wèi tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. zì shì, pú yè cháng dài cǐ chēng. zì yú fēi liǎng shěng zhǎng guān yù zhī zhèng shì zhě, yì jiē yǐ cǐ wéi míng. yǒng chún zhōng, shǐ zhào guō zhèng yī guō dài jǔ wèi xuán tóng děng, yǔ zhōng shū mén xià tóng chéng shòu jìn zhǐ píng zhāng shì. zì tiān hòu yǐ hòu, liǎng shěng zhǎng guān jí tóng zhōng shū mén xià sān pǐn bìng píng zhāng shì, wèi zǎi xiàng. qí pú yè bù dài tóng zhōng shū mén xià sān pǐn zhě, dàn lí shàng shū shěng ér yǐ. zǒng zhāng èr nián, dōng tái shì láng zhāng wén guàn, xī tái shì láng dài zhì dé děng, shǐ yǐ tóng zhōng shū mén xià sān pǐn zhe zhī rù xián. zì shì xiāng chéng zhì jīn. yǒng chún èr nián, huáng mén shì láng liú qí xián zhī zhèng shì, chēng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, zì hòu liǎng shěng zhǎng guān, jí tā guān zhí zhèng wèi zhì shì zhōng shū lìng zhě, jiē chēng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì yě.
中书令之职,掌军国之政令,缉熙帝载,统和天人。入则告之,出则奉之,以 厘万邦,以度百揆,盖佐天子而执大政也。凡王言之制有七:一曰册书,二曰制书, 三曰慰劳制书,四曰发敕,五曰敕旨,六曰论事敕书,七曰敕牒,皆宣署申覆而施 行之。凡大祭祀群神,则从升坛以相礼。享宗庙,则从升阼阶。亲征篡严,戒敕百 僚,册命亲贤,临轩则使读册。若命之于朝,则宣而授之。凡册太子,则授玺。凡 制诏宣传,文章献纳,皆授之于记事之官。 武德、贞观故事,以尚书省左右仆射各 一人及侍中、中书令各二人,为知政事官。其时以他官预议国政者,云与宰相参议 朝政,或云平章国计,或云专典机密,或参议政事。贞观十七年,李勣为太子詹事, 特诏同知政事,始谓同中书门下三品。自是,仆射常带此称。自余非两省长官预知 政事者,亦皆以此为名。永淳中,始诏郭正一、郭待举、魏玄同等,与中书门下同 承受进旨平章事。自天后已后,两省长官及同中书门下三品并平章事,为宰相。其 仆射不带同中书门下三品者,但厘尚书省而已。总章二年,东台侍郎张文瓘,西台 侍郎戴至德等,始以同中书门下三品著之入衔。自是相承至今。永淳二年,黄门侍 郎刘齐贤知政事,称同中书门下平章事,自后两省长官,及他官执政未至侍中书令 者,皆称同中书门下平章事也。
zhōng shū shì láng èr yuán. hàn zhì zhōng shū, zhǎng mì zhào, yǒu lìng pū chéng láng sì guān. wèi yuē zhōng shū láng, jìn jiā" shì" zì. suí zhì nèi shū shěng, gǎi wéi nèi shū shì láng, zhèng sì pǐn. wǔ dé chū wèi nèi shǐ shì láng, sān nián gǎi wéi zhōng shū shì láng. lóng shuò guāng zhái kāi yuán, suí cáo yì hào. zhì dé fù wèi zhōng shū shì láng. wǔ dé dìng lìng, yǔ shàng shū shì láng jù dì sì pǐn. dà lì èr nián jiǔ yuè, yǔ mén xià shì láng gòng shēng wèi zhèng sān pǐn yě. zhōng shū shì láng zhǎng èr lìng zhī zhí. fán bāng guó zhī shù wù, cháo tíng zhī dà zhèng, jiē cān yì yān. fán lín xuān cè mìng dà chén, lìng wèi zhī shǐ, zé chí cè shū yǐ shòu zhī. fán sì yí lái zhāo, jiān xuān zé shòu qí biǎo shū, shēng yú xī jiē ér zòu. ruò xiàn zhì bì, zé shòu zhī yǐ shòu yú suǒ sī.
中书侍郎二员。 汉置中书,掌密诏,有令、仆、丞、郎四官。魏曰中书郎,晋 加“侍”字。隋置内书省,改为内书侍郎,正四品。武德初为内史侍郎,三年改为 中书侍郎。龙朔、光宅、开元,随曹易号。至德复为中书侍郎。武德定令,与尚书 侍郎俱第四品。大历二年九月,与门下侍郎共升为正三品也。 中书侍郎掌贰令 之职。凡邦国之庶务,朝廷之大政,皆参议焉。凡临轩册命大臣,令为之使,则持 册书以授之。凡四夷来朝,监轩则受其表疏,升于西阶而奏。若献贽币,则受之以 授于所司。
zhōng shū shè rén liù yuán. zhèng wǔ pǐn shàng. cáo wèi yú zhōng shū zhì tōng shì yī rén, zhǎng chéng zòu àn zhāng. gāo guì xiāng gōng yú tōng shì xià jiā" shè rén" èr zì. jìn yú zhōng shū zhì shè rén tōng shì gè yī rén. zì wèi jìn qí liáng, zhào gào jiē chū yú zhōng shū lìng zhōng shū shì láng, zhōng shū tōng shì shè rén dàn zhǎng chéng zòu ér yǐ. huò tōng shì yǒu wén zì zhě, bié chì zhī zhào gào. zhì liáng wǔ, zhì gào zhuān lìng shè rén zhǎng zhī, jiān qù" tōng shì" èr zì, dàn yún zhōng shū shè rén. suí yuē nèi shǐ shè rén, zhì bā yuán, zhǎng zhì gào, pǐn dì liù. xún shēng wǔ pǐn shàng. yáng dì gǎi nèi shū shè rén, zhì sì yuán. wǔ dé chū wèi nèi shǐ shè rén, sān nián, gǎi wéi zhōng shū shè rén. lóng shuò guāng zhái kāi yuán, suí cáo gǎi yì.
中书舍人六员。 正五品上。曹魏于中书置通事一人,掌呈奏按章。高贵乡公于 通事下加“舍人”二字。晋于中书置舍人、通事各一人。自魏、晋、齐、梁,诏诰 皆出于中书令、中书侍郎,中书通事舍人但掌呈奏而已。或通事有文字者,别敕知 诏诰。至梁武,制诰专令舍人掌之,兼去“通事”二字,但云中书舍人。隋曰内史 舍人,置八员,掌制诰,品第六。寻升五品上。炀帝改内书舍人,置四员。武德初 为内史舍人,三年,改为中书舍人。龙朔、光宅、开元,随曹改易。
shè rén zhǎng shì fèng jìn zòu, cān yì biǎo zhāng. fán zhào zhǐ chì zhì, jí xǐ shū cè mìng, jiē àn diǎn gù qǐ cǎo jìn huà jì xià, zé shǔ ér xíng zhī. qí jìn yǒu sì: yī yuē lòu xiè, èr yuē jī huǎn, sān yuē wéi shī, sì yuē wàng wù suǒ yǐ zhòng wáng mìng yě. zhì chì jì xíng, yǒu wù zé zòu ér zhèng zhī. fán dà cháo huì, zhū fāng qǐ jū, zé shòu qí biǎo zhuàng ér zòu zhī. guó yǒu dà shì, ruò dà kè jié jí dà xiáng ruì, bǎi liáo biǎo hè, yì rú zhī. fán cè mìng dà chén yú cháo, zé shǐ chí jié dú cè mìng zhī. fán jiàng shuài yǒu gōng jí yǒu dà bīn kè, jiē shǐ láo wèn zhī. fán chá tiān xià yuān zhì, yǔ jǐ shì zhōng jí yù shǐ sān sī jū qí shì. fán bǎi sī zòu yì, wén wǔ kǎo kè, jiē yù cái yān.
舍人掌侍奉进奏,参议表章。凡诏旨敕制,及玺书册命,皆按典故起草进画; 既下,则署而行之。其禁有四:一曰漏泄,二曰稽缓,三曰违失,四曰忘误;所以 重王命也。制敕既行,有误则奏而正之。凡大朝会,诸方起居,则受其表状而奏之。 国有大事,若大克捷及大祥瑞,百僚表贺,亦如之。凡册命大臣于朝,则使持节读 册命之。凡将帅有功及有大宾客,皆使劳问之。凡察天下冤滞,与给事中及御史三 司鞫其事。凡百司奏议,文武考课,皆预裁焉。
zhǔ shū sì rén, cóng qī pǐn shàng. zhǔ shì sì rén, cóng bā pǐn xià. lìng shǐ èr shí wǔ rén, shū lìng shǐ wǔ shí rén, chuán zhì shí rén, tíng cháng shí bā rén, xiū bǔ chì jiàng wǔ shí rén.
主书四人, 从七品上。 主事四人, 从八品下。 令史二十五人,书令 史五十人,传制十人,亭长十八人,修补敕匠五十人。
yòu sàn qí cháng shì èr yuán, cóng sān pǐn. yòu bǔ quē èr yuán, cóng qī pǐn shàng. yòu shí qiǎn èr yuán, cóng bā pǐn shàng. qǐ jū shè rén èr yuán. cóng liù pǐn shàng. yòu cháng shì bǔ quē shí qiǎn. zhǎng shì tóng zuǒ shěng. qǐ jū shè rén, zhǎng xiū jì yán zhī shǐ, lù tiān zǐ zhī zhì gào dé yīn, rú jì shì zhī zhì, yǐ jì shí zhèng sǔn yì. jì zhōng, zé shòu zhī yú guó shǐ.
右散骑常侍二员, 从三品。 右补阙二员, 从七品上。 右拾遣二员, 从八品上。 起居舍人二员。 从六品上。 右常侍、补阙、拾遣。掌事同左 省。起居舍人,掌修记言之史,录天子之制诰德音,如记事之制,以记时政损益。 季终,则授之于国史。
tōng shì shè rén shí liù rén. cóng liù pǐn shàng. tōng shì shè rén, zòu yè zhě zhī guān yě. zhǎng bīn zàn zàn shòu shì, lì guāng lù xūn. jìn zhì shè rén tōng shì gè yī rén, lì zhōng shū. dōng jìn yuē tōng shì shè rén. suí yīn jìn zhì, zhì shí liù rén, cóng liù pǐn shàng, yòu wèi tōng shì yè zhě. wǔ dé chū, fèi yè zhě tái, gǎi tōng shì yè zhě wèi tōng shì shè rén, lì sì fāng guǎn, shǔ zhōng shū shěng yě. tōng shì shè rén zhǎng cháo jiàn yǐn nà jí cí xiè zhě, yú diàn tíng tōng zòu. fán jìn chén rù shì, wén wǔ jiù liè, yǐn yǐ jìn tuì, ér gào qí bài qǐ chū rù zhī jié. fán sì fāng tōng biǎo, huá yí nà gòng, jiē shòu ér jìn zhī. fán jūn lǚ zhī chū, zé mìng shòu wèi láo ér qiǎn zhī. jì xíng, zé měi yuè cún wèn jiàng shì zhī jiā, yǐ shì qí jí kǔ. kǎi xuán, zé jiāo yà zhī, jiē fù mìng. fán zhì shì zhī chén, yǔ bāng zhī dié lǎo, shí xún wèn yì rú zhī.
通事舍人十六人。 从六品上。通事舍人,奏谒者之官也。掌宾赞、赞受事,隶 光禄勋。晋置舍人、通事各一人,隶中书。东晋曰通事舍人。隋因晋制,置十六人, 从六品上,又为通事谒者。武德初,废谒者台,改通事谒者为通事舍人,隶四方馆, 属中书省也。 通事舍人掌朝见引纳及辞谢者,于殿廷通奏。凡近臣入侍,文武 就列,引以进退,而告其拜起出入之节。凡四方通表,华夷纳贡,皆受而进之。凡 军旅之出,则命受慰劳而遣之。既行,则每月存问将士之家,以视其疾苦。凯旋, 则郊迓之,皆复命。凡致仕之臣,与邦之耋老,时巡问亦如之。
lìng shǐ shí rén, tíng cháng shí bā rén, zhǎng gù èr shí sì rén.
令史十人,亭长十八人,掌固二十四人。
jí xián diàn shū yuàn: kāi yuán shí sān nián zhì. hàn wèi yǐ lái, zhí zài mì shū. liáng yú wén dé diàn nèi cáng jù qún shū. běi qí yǒu wén lín guǎn xué shì, hòu zhōu yǒu lín zhǐ diàn xué shì, jiē zhǎng zhù shù.
集贤殿书院: 开元十三年置。汉、魏已来,职在秘书。梁于文德殿内藏聚群书。 北齐有文林馆学士,后周有麟趾殿学士,皆掌著述。