yuán zài wáng áng lǐ shǎo liáng huán mó fù
○元載 王昂 李少良 郇謨附
wáng jìn yáng yán lí gàn liú zhōng yì fù
王縉 楊炎 黎干 劉忠翼附
yǔ zhǔn
庾准
yuán zài, fèng xiáng qí shān rén yě, jiā běn hán wēi. fù jǐng shēng, rèn yuán wài guān, bù lǐ chǎn yè, cháng jū qí zhōu. zài mǔ xié zài shì jǐng shēng, mào xìng yuán shì. zài zì yòu shì xué, hǎo shǔ wén, xìng mǐn huì, bó lǎn zi shǐ, yóu xué dào shū. jiā pín, tú bù suí xiāng fù, lèi shàng bù shēng dì. tiān bǎo chū, xuán zōng chóng fèng dào jiào, xià zhào qiú míng zhuāng lǎo wén liè sì zǐ zhī xué zhě. zài cè rù gāo kē, shòu bīn zhōu xīn píng wèi. jiān chá yù shǐ wéi yì chōng shǐ jiān xuǎn qián zhōng, yǐn zài wèi pàn guān, zài míng shāo zhe, qiān dà lǐ píng shì. dōng dōu liú shǒu miáo jìn qīng yòu yǐn wèi pàn guān, qiān dà lǐ sī zhí.
元載,鳳翔岐山人也,家本寒微。父景昇,任員外官,不理產業,常居岐州。 載母攜載適景昇,冒姓元氏。載自幼嗜學,好屬文,性敏惠,博覽子史,尤學道書。 家貧,徒步隨鄉賦,累上不升第。天寶初,玄宗崇奉道教,下詔求明莊、老、文、 列四子之學者。載策入高科,授邠州新平尉。監察御史韋鎰充使監選黔中,引載為 判官,載名稍著,遷大理評事。東都留守苗晉卿又引為判官,遷大理司直。
sù zōng jí wèi, jí yú jūn wù, zhū dào lián shǐ suí cái zhuó yòng. shí zài bì dì jiāng zuǒ, sū zhōu cì shǐ jiāng dōng cǎi fǎng shǐ lǐ xī yán biǎo zài wèi fù, bài cí bù yuán wài láng, qiān hóng zhōu cì shǐ. liǎng jīng píng, rù wèi dù zhī láng zhōng. zài zhì xìng mǐn wù, shàn zòu duì, sù zōng jiā zhī, wěi yǐ guó jì, bǐ chōng shǐ jiāng huái, dōu lǐng cáo wǎn zhī rèn, xún jiā yù shǐ zhōng chéng. shù yuè zhēng rù, qiān hù bù shì láng dù zhī shǐ bìng zhū dào zhuǎn yùn shǐ. jì zhì cháo tíng, huì sù zōng qǐn jí. zài yǔ xìng chén lǐ fǔ guó shàn. fǔ guó qī yuán shì, zài zhī zhū zōng, yīn shì xiāng nì xiá. shí fǔ guó quán qīng hǎi nèi, jǔ wú wéi zhě, huì xuǎn jīng yǐn, fǔ guó nǎi yǐ zài jiān jīng zhào yǐn. zài yì shǔ guó bǐng, yì fǔ guó kěn cí jīng yǐn, fǔ guó shí qí yì, rán zhī. yì rì bài zài tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, dù zhī zhuǎn yùn shǐ rú gù. xún rì, sù zōng yàn jià, dài zōng jí wèi, fǔ guó shì yù zhòng, chēng zài yú shàng qián. zài néng cì shàng yì, pō chéng ēn yù, qiān zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jiā jí xián diàn dà xué shì, xiū guó shǐ. yòu jiā yín qīng guāng lù dài fū, fēng xǔ chāng xiàn zi. zài yǐ dù zhī zhuǎn yùn shǐ zhí wù fán suì, fù hé qiě zhòng, lǜ shāng míng, zǔ dà wèi, sù yǔ liú yàn xiāng yǒu shàn, nǎi xī yǐ qián gǔ zhī wù wěi zhī, jiàn yàn zì dài, zài zì jiā yíng tián shǐ. lǐ fǔ guó bà zhí, yòu jiā pàn tiān xià yuán shuài xíng jūn sī mǎ. guǎng dé yuán nián, yǔ zǎi chén liú yàn péi zūn qìng tóng hù cóng zhì shǎn. jí yú jià hái gōng, zūn qìng jiē bà suǒ rèn, zài ēn chǒng mí shèng. fǔ guó sǐ, zài fù jié nèi shì dǒng xiù, duō yǔ zhī jīn bó, wěi zhǔ shū zhuō yīng qiàn qián tōng mì zhǐ. yǐ shì shàng yǒu suǒ shǔ, zài bì xiān zhī zhī, chéng yì tàn wēi, yán bì xuán hé, shàng yì xìn rèn zhī. qī wáng shì hěn lì zì zhuān, zài chū cháo yè, zòng zi bó hé děng yóu yú wài, shàng fēng rén gù yáo zòu zhī, shàng fāng rèn zài yǐ zhèng, fǎn zuì yáo ér yǐ.
肅宗即位,急於軍務,諸道廉使隨才擢用。時載避地江左,蘇州刺史、江東采 訪使李希言表載為副,拜祠部員外郎,遷洪州刺史。兩京平,入為度支郎中。載智 性敏悟,善奏對,肅宗嘉之,委以國計,俾充使江、淮,都領漕輓之任,尋加御史 中丞。數月征入,遷戶部侍郎、度支使並諸道轉運使。既至朝廷,會肅宗寢疾。載 與幸臣李輔國善。輔國妻元氏,載之諸宗,因是相昵狎。時輔國權傾海內,舉無違 者,會選京尹,輔國乃以載兼京兆尹。載意屬國柄,詣輔國懇辭京尹,輔國識其意, 然之。翌日拜載同中書門下平章事,度支轉運使如故。旬日,肅宗晏駕,代宗即位, 輔國勢愈重,稱載於上前。載能伺上意,頗承恩遇,遷中書侍郎、同中書門下平章 事,加集賢殿大學士,修國史。又加銀青光祿大夫,封許昌縣子。載以度支轉運使 職務繁碎,負荷且重,慮傷名,阻大位,素與劉晏相友善,乃悉以錢穀之務委之, 薦晏自代,載自加營田使。李輔國罷職,又加判天下元帥行軍司馬。廣德元年,與 宰臣劉晏、裴遵慶同扈從至陝。及輿駕還宮,遵慶皆罷所任,載恩寵彌盛。輔國死, 載復結內侍董秀,多與之金帛,委主書卓英倩潛通密旨。以是上有所屬,載必先知 之,承意探微,言必玄合,上益信任之。妻王氏狠戾自專,載出朝謁,縱子伯和等 游於外,上封人顧繇奏之,上方任載以政,反罪繇而已。
nèi shì yú cháo ēn fù shì quán chǒng, bù yǔ zài xié, zài cháng dàn zhī. dà lì sì nián dōng, chéng jiān mì zòu cháo ēn zhuān quán bù guǐ, qǐng chú zhī. cháo ēn jiāo héng, tiān xià xián nù, shàng yì zhī zhī, jí wén zài zòu, shì huì yú xīn. zài suì jié běi jūn dà jiāng tóng móu, yǐ fáng wàn lǜ. wǔ nián sān yuè, cháo ēn fú fǎ, dù zhī shǐ dì wǔ qí yǐ cháo ēn dǎng zuò lèi, zài jiān pàn dù zhī, zhì qì zì ruò, wèi jǐ yǒu chú è zhī gōng, shì fēi qián xián, yǐ wèi wén wǔ cái lüè, mò jǐ zhī ruò. wài wěi xū lì, nèi tīng fù yán. chéng zhōng kāi nán běi èr jiǎ dì, shì yǔ hóng lì, guān jué dāng shí. yòu yú jìn jiāo qǐ tíng xiè, suǒ zhì zhī chù, wéi zhàng shí qì, jiē yú sù shè, chǔ bù gǎi gōng. chéng nán gāo yú bié shù, lián jiāng jiē zhěn, fán shù shí suǒ, bì pú yè luó qǐ yī bǎi yú rén, zì wèi bù fǎ, chǐ jiàn wú dù. jiāng huái fāng miàn, jīng niǎn yào sī, jiē pái qù zhōng liáng, yǐn yòng tān wěi. shì yǒu qiú jìn zhě, bù jié zǐ dì, zé yè zhǔ shū, huò huì gōng xíng, jìn nián yǐ lái, wèi yǒu qí bǐ. yǔ wáng jìn tóng liè, jìn fāng wù jù cái, suì mù yú zài, èr rén xiāng de shén huān, rì yì zòng héng. dài zōng jǐn chá qí jī, yǐ zài rèn jì duō nián, yù quán jūn chén zhī fēn, zài cháng dú jiàn, shàng jiè zhī, bù quān.
內侍魚朝恩負恃權寵,不與載協,載常憚之。大曆四年冬,乘間密奏朝恩專權 不軌,請除之。朝恩驕橫,天下咸怒,上亦知之,及聞載奏,適會於心。載遂結北 軍大將同謀,以防萬慮。五年三月,朝恩伏法,度支使第五琦以朝恩黨坐累,載兼 判度支,志氣自若,謂己有除惡之功,是非前賢,以為文武才略,莫己之若。外委 胥吏,內聽婦言。城中開南北二甲第,室宇宏麗,冠絕當時。又於近郊起亭榭,所 至之處,帷帳什器,皆於宿設,儲不改供。城南膏腴別墅,連疆接畛,凡數十所, 婢僕曳羅綺一百餘人,恣為不法,侈僭無度。江、淮方面,京輦要司,皆排去忠良, 引用貪猥。士有求進者,不結子弟,則謁主書,貨賄公行,近年以來,未有其比。 與王縉同列,縉方務聚財,遂睦於載,二人相得甚歡,日益縱橫。代宗盡察其跡, 以載任寄多年,欲全君臣之分,載嘗獨見,上誡之,不悛。
chū, hù jià zì shǎn hái, yǔ jìn shàng biǎo, qǐng yǐ hé zhōng fǔ wèi zhōng dōu, qiū miǎo xíng xìng, chūn shǒu hái jīng, yǐ bì fān róng qīn yì zhī huàn. dì chū nà zhī, qiǎn tiáo zòu yǐ wén. zì yú cháo ēn jiù zhū, zhì pō yíng mǎn, suì kàng biǎo qǐng jiàn zhōng dōu, wén duō bù zài. dà lüè yǐ guān fǔ hé dōng děng shí zhōu hù shuì rù fèng jīng shī, chuàng zhì jīng bīng wǔ wàn, guǎn zài zhōng dōu, yǐ wēi sì fāng, cí duō kāi hé. zì yǐ wèi biǎo rù shì xíng, qián qiǎn suǒ yóu lì yú hé zhōng jīng yíng.
初,扈駕自陝還,與縉上表,請以河中府為中都,秋杪行幸,春首還京,以避 蕃戎侵軼之患。帝初納之,遣條奏以聞。自魚朝恩就誅,志頗盈滿,遂抗表請建中 都,文多不載。大略以關輔、河東等十州戶稅入奉京師,創置精兵五萬,管在中都, 以威四方,辭多開合。自以為表入事行,潛遣所由吏於河中經營。
jié dù jì lǐ yú jīng zhōu. dà lì bā nián, fān róng rù bīn níng zhī hòu, cháo yì yǐ wèi sān fǔ yǐ xī, wú jīn dài zhī gù, ér jīng zhōu sàn dì, bù zú wèi shǒu. zài cháng wèi xī zhōu cì shǐ, zhī hé xī lǒng yòu zhī yào hài, zhǐ huà yú shàng qián yuē: jīn guó jiā xī jìng jí yú pān yuán, tǔ bō fáng shù zài cuī shā bǎo, ér yuán zhōu jiè qí jiān. yuán zhōu dāng xī sāi zhī kǒu, jiē lǒng shān zhī gù, cǎo féi shuǐ gān, jiù lěi cún yān. tǔ bō bǐ huǐ qí yuán yōng, qì zhī bù jū. qí xī zé jiān mù gù dì, jiē yǒu zhǎng háo jù qiàn, zhòng fù shēn gù. yuán zhōu suī zǎo shuāng, shǔ jì bù yì, ér yǒu píng liáng fù qí dōng, dú gēng yī xiàn, kě yǐ zú shí. qǐng yí jīng xī jūn shù yuán zhōu, chéng jiān zhú zhī, zhù sù yī nián. róng rén xià mù duō zài qīng hǎi, yǔ shū fù zhì, yǐ yú yuè yǐ. jīn yùn zhú bìng zuò, bù èr xún kě bì. yí zi yí dà jūn jū jīng, yǐ wèi gēn běn. fēn bīng shǒu shí mén mù xiá lǒng shān zhī guān, běi dǐ yú hé, jiē lián shān jùn lǐng, kòu bù kě yuè. shāo zhì míng shā xiàn fēng ān jūn wèi zhī yǔ yì, běi dài líng wǔ wǔ chéng wèi zhī xíng shì. rán hòu jǔ lǒng yòu zhī dì yǐ zhì ān xī, shì wèi duàn xī róng zhī jìng, cháo tíng kě gāo zhěn yǐ. jiān tú qí dì xíng yǐ xiàn. zài mì shǐ rén yú lǒng shān, rù yuán zhōu, liàng jǐng quán, jì tú yōng, chē chéng běn chā zhī qì jiē jù. jiǎn xiào zuǒ pú shè tián shén gōng jǔ zhī yuē: fū xìng shī liào dí, lǎo jiāng suǒ nán. bì xià xìn yī shū shēng yán, jǔ guó cóng zhī, tīng wù yǐ. shàng chí yí bù jué, huì zài dé zuì nǎi zhǐ.
節度寄理於涇州。大曆八年,蕃戎入邠寧之後,朝議以為三輔已西,無襟帶之 固,而涇州散地,不足為守。載嘗為西州刺史,知河西、隴右之要害,指畫於上前 曰:「今國家西境極於潘源,吐蕃防戍在摧沙堡,而原州界其間。原州當西塞之口, 接隴山之固,草肥水甘,舊壘存焉。吐蕃比毀其垣墉,棄之不居。其西則監牧故地, 皆有長濠巨塹,重複深固。原州雖早霜,黍稷不藝,而有平涼附其東,獨耕一縣, 可以足食。請移京西軍戍原州,乘間築之,貯粟一年。戎人夏牧多在青海,羽書覆 至,已逾月矣。今運築並作,不二旬可畢。移子儀大軍居涇,以為根本。分兵守石 門、木峽、隴山之關,北抵於河,皆連山峻岭,寇不可越。稍置鳴沙縣、豐安軍為 之羽翼,北帶靈武五城為之形勢。然後舉隴右之地以至安西,是謂斷西戎之脛,朝 廷可高枕矣。」兼圖其地形以獻。載密使人逾隴山,入原州,量井泉,計徒庸,車 乘畚鍤之器皆具。檢校左僕射田神功沮之曰:「夫興師料敵,老將所難。陛下信一 書生言,舉國從之,聽誤矣。」上遲疑不決,會載得罪乃止。
chū, liù nián, zài tiáo zòu yīng yuán bié chì shòu wén wǔ liù pǐn yǐ xià, chì chū hòu wàng lìng lì bù bīng bù biàn fù jiǎ tuán zòu, bù dé jiǎn kān, cóng zhī. shí gōng zhuàng zòu nǐ, jié xián duō miù, zài yù quán guī yú jǐ, lǜ yǒu sī bó zhèng. huì yǒu shàng fēng rén lǐ shǎo liáng mì yǐ zài chǒu jī wén, zài zhī zhī, zòu yú shàng qián, shǎo liáng děng shù rén xī bì yú gōng fǔ. yóu shì dào lù yǐ mù, bù gǎn yì zài zhī duǎn. mén tíng zhī nèi, fēi qí dǎng yǔ bù jiē, píng sù jiāo yǒu, shè yú dào yì zhě xī shū qì zhī.
初,六年,載條奏應緣別敕授文武六品以下,敕出後望令吏部、兵部便附甲團 奏,不得檢勘,從之。時功狀奏擬,結銜多謬,載欲權歸於己,慮有司駁正。會有 上封人李少良密以載丑跡聞,載知之,奏於上前,少良等數人悉斃於公府。由是道 路以目,不敢議載之短。門庭之內,非其黨與不接,平素交友,涉於道義者悉疏棄 之。
dài zōng kuān rén míng shù, shěn qí suǒ yóu, fán lěi nián, zài zhǎng è bù quān, zhòng nù shàng wén. dà lì shí èr nián sān yuè gēng chén, zhàng xià hòu, shàng yù yán yīng diàn, mìng zuǒ jīn wú dà jiāng jūn wú còu shōu zài jìn yú zhèng shì táng, gè liú xì běn suǒ, bìng zhōng shū zhǔ shì zhuō yīng qiàn lǐ dài róng jí zài nán zhòng wǔ jì néng bìng shōu jìn, mìng lì bù shàng shū liú yàn xùn jū. yàn yǐ zài shòu rèn shù dǎng, bù yú tiān xià, bù gǎn zhuān duàn, qǐng tā guān gòng shì. chì yù shǐ dài fū lǐ hán yòu sàn qí cháng shì xiāo xīn bīng bù shì láng yuán cān lǐ bù shì láng cháng gǔn jiàn yì dài fū dù yà tóng tuī jiū qí zhuàng. biàn zuì wèn duān, jiē chū zì jìn zhōng, réng qiǎn zhōng shǐ jié yǐ yīn shì, zài jìn jiē fú zuì. shì rì, huàn guān zuǒ wèi jiāng jūn zhī nèi shì shěng shì dǒng xiù yǔ zài tóng è, xiān zài yú jìn zhōng zhàng shā zhī. chì yuē: rèn zhí qù xié, xuán yú dì diǎn jiǎng shàn chéng è, jí yú shí zhèng. hé dǐng zhī jì, fěi yì qí rén. zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì yuán zài, xìng pō jiān huí, jī fēi zhèng zhí. chǒng dài yú fèn, zǎo jiàn jūn héng. liàng bì zhī gōng, wèi néng jīng bāng chéng wù xié xié zhī zhì, cháng yǐ wǎng shàng miàn qī. yīn tuō yāo wū, yè xíng jiě dǎo, yòng tú fēi wàng, shù huàn diǎn zhāng. nà shòu zāng sī, mào yù guān zhì. xiōng qī rěn hài, bào zi qīn móu, céng bù dī fáng, zì qí líng nüè. xíng pì cí jiǎo, xīn hěn mào gōng, shǐ chén yì zhī liú, wú yīn zì dá, shǎng fá chà miù, wǎng bù yóu zī. qǐng yǐ jūn chén zhī jiān, zhòng yú qù jiù, jì qí qiān shàn, yǎn ér bù yán. céng wú huǐ fēi, mí yì xiōng lì, nián xù zī yuǎn, xìn è guàn yíng. jiāng sù zhèng yú cháo bān, bǐ shēn míng yú xiàn gāng, yí cì zì jǐn. zhèn shè dào yóu qiǎn, zhī rén bù míng, lǐ jī wèi zhāng, yí què sī zhòng, zhì zī xíng pì, mǐn kuì liáng shēn. mǐn fǔ xíng zhī, wù shēn jǔ quàn, fán zài zhōng wài, xī zhèn huái yān. yòu zhì yuē: mén xià shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì wáng jìn, fù huì jiān xié, ā yú chán nìng. jù zī fàn zhuàng, zuì zhì nán róng, jīn yǐ dié jí, wèi rěn jiā xíng. bǐ shēn qū fǎ zhī ēn, dài yǐ yuè mù zhī zhì. kě shǐ chí jié kuò zhōu zhū jūn shì, shǒu kuò zhōu cì shǐ, yí jí fù rèn. yú xì! zhèn gōng jǐ nán miàn, tuī chéng gǔ gōng, fū qiú zhé rén, jiāng bì yǔ lǐ. mèi yú rèn shǐ, guò zài zhèn gōng, wú kuàng jué guān, gè shèn jué zhí. chū, yàn děng chéng zhǐ, jìn yì chù jí fǎ, yàn wèi hán yuē: zhòng xíng zài fù, guó zhī cháng diǎn, kuàng zhū dà chén, qǐ dé bù fù zòu! yòu fǎ yǒu shǒu cóng, èr rén tóng xíng, yì yí zhòng qǔ jìn zhǐ. hán děng xián tīng mìng. jí yàn děng fù zòu, shàng nǎi jiǎn jìn zuì cóng qīng.
代宗寬仁明恕,審其所由,凡累年,載長惡不悛,眾怒上聞。大曆十二年三月 庚辰,仗下後,上御延英殿,命左金吾大將軍吳湊收載、縉於政事堂,各留系本所, 並中書主事卓英倩、李待榮及載男仲武、季能並收禁,命吏部尚書劉晏訊鞫。晏以 載受任樹黨,布於天下,不敢專斷,請他官共事。敕御史大夫李涵、右散騎常侍蕭 昕、兵部侍郎袁傪、禮部侍郎常袞、諫議大夫杜亞同推究其狀。辯罪問端,皆出自 禁中,仍遣中使詰以陰事,載、縉皆伏罪。是日,宦官左衛將軍、知內侍省事董秀 與載同惡,先載于禁中杖殺之。敕曰:「任直去邪,懸於帝典;獎善懲惡,急於時 政。和鼎之寄,匪易其人。中書侍郎、同中書門下平章事元載,性頗奸回,跡非正 直。寵待逾分,早踐鈞衡。亮弼之功,未能經邦成務;挾邪之志,常以罔上面欺。 陰托妖巫,夜行解禱,用圖非望,庶逭典章。納受贓私,貿鬻官秩。凶妻忍害,暴 子侵牟,曾不提防,恣其凌虐。行僻辭矯,心狠貌恭,使沉抑之流,無因自達,賞 罰差謬,罔不由茲。頃以君臣之間,重於去就,冀其遷善,掩而不言。曾無悔非, 彌益凶戾,年序滋遠,釁惡貫盈。將肅政於朝班,俾申明於憲綱,宜賜自盡。朕涉 道猶淺,知人不明,理績未彰,遺闕斯眾,致茲刑辟,憫愧良深。僶俯行之,務申 沮勸,凡在中外,悉朕懷焉。」又制曰:「門下侍郎、同中書門下平章事王縉,附 會奸邪,阿諛讒佞。據茲犯狀,罪至難容,矜以耋及,未忍加刑。俾申屈法之恩, 貸以岳牧之秩。可使持節括州諸軍事,守括州刺史,宜即赴任。於戲!朕恭己南面, 推誠股肱,敷求哲人,將弼予理。昧於任使,過在朕躬,無曠厥官,各慎厥職。」 初,晏等承旨,縉亦處極法,晏謂涵曰:「重刑再覆,國之常典,況誅大臣,豈得 不覆奏!又法有首從,二人同刑,亦宜重取進止。」涵等咸聽命。及晏等覆奏,上 乃減縉罪從輕。
zài zhǎng zi bó hé, xiān shì biǎn zài yáng zhōu bīng cáo cān jūn, zài dé zuì, mìng zhòng shǐ chí chuán yú yáng zhōu cì sǐ. cì zǐ zhòng wǔ, cí bù yuán wài láng, cì zǐ jì néng, mì shū shěng xiào shū láng, bìng zài qī wáng shì bìng cì sǐ. nǚ zī jìng sì ní zhēn yī, shōu rù yè tíng. wáng shì, kāi yuán zhōng hé xī jié dù shǐ zhōng sì zhī nǚ yě, sù yǐ xiōng lì wén, zì qí zi bó hé děng wèi nüè. bó hé shì fù wēi shì, wéi yǐ jù liǎn cái huò, zhēng qiú yīn lè wèi shì.
載長子伯和,先是貶在揚州兵曹參軍,載得罪,命中使馳傳於揚州賜死。次子 仲武,祠部員外郎,次子季能,秘書省校書郎,並載妻王氏並賜死。女資敬寺尼真 一,收入掖庭。王氏,開元中河西節度使忠嗣之女也,素以凶戾聞,恣其子伯和等 為虐。伯和恃父威勢,唯以聚斂財貨,徵求音樂為事。
zài zài xiàng wèi duō nián, quán qīng sì hǎi, wài fāng zhēn yì, jiē jí qí mén, zī huò bù kě shèng jì, gù bó hé zhòng wǔ děng de sì qí zhì. qīng fú zhī shì, bēn qí mén zhě, rú kǒng bù jí. míng shū yì lè, jìn zhōng wú zhě yǒu zhī. xiōng dì gè zhù jì qiè yú shì, chàng yōu wēi xiè zhī xì, tiān lún tóng guān, lüè wú kuì chǐ. jí dé zuì, xíng lù wú jiē xī zhě. zhōng shǐ dǒng xiù zhǔ shū zhuō yīng qiàn lǐ dài róng jí yīn yáng rén lǐ jì lián, yǐ zài zhī gù, jiē chù jí fǎ. qiǎn zhōng guān yú wàn nián xiàn jiè huáng tái xiāng huǐ zài zǔ jí fù mǔ fén mù, zhuó guān qì jiù, jí sī miào mù zhǔ bìng zài dà níng lǐ ān rén lǐ èr zhái, chōng xiū bǎi sī xiè yǔ. yǐ zài jí méi zhōng rǔ wǔ bǎi liǎng fēn cì zhōng shū mén xià yù shǐ tái wǔ pǐn yǐ shàng shàng shū shěng sì pǐn yǐ shàng.
載在相位多年,權傾四海,外方珍異,皆集其門,資貨不可勝計,故伯和、仲 武等得肆其志。輕浮之士,奔其門者,如恐不及。名姝、異樂,禁中無者有之。兄 弟各貯妓妾於室,倡優偎褻之戲,天倫同觀,略無愧恥。及得罪,行路無嗟惜者。 中使董秀、主書卓英倩、李待榮及陰陽人李季連,以載之故,皆處極法。遣中官於 萬年縣界黃台鄉毀載祖及父母墳墓,斫棺棄柩,及私廟木主;並載大寧里、安仁里 二宅,充修百司廨宇。以載籍沒鍾乳五百兩分賜中書門下御史台五品已上、尚書省 四品已上。
wáng áng zhě, chū zì róng lǚ, yǐ jūn gōng lèi qiān hé zhōng yǐn, chōng hé zhōng jié dù shǐ. tān zòng bù fǎ, wù yú jù liǎn, yǐ huò fān shēn. yǒng tài yuán nián zhēng yuè, jiǎn xiào xíng bù shàng shū zhī shěng shì, gǎi diàn zhōng shǎo jiān. yuán zài bǐng zhèng, yǔ zài shēn xiāng jié tuō. dà lì wǔ nián liù yuè, wèi jiāng líng yǐn jiān yù shǐ dài fū, chōng jīng nán jié dù guān chá shǐ, dài wèi bó yù. áng jì xíng, bó yù fěng dà jiāng yáng jīn cǎi děng jù áng, qǐ liú bó yù, zhào xǔ zhī. áng fù jiǎn xiào xíng bù shàng shū, zhī shěng shì. zhuān shì shē mí, guǎng xiū dì zhái, duō chù jì qiè, yǐ chěng qí zhì. zài xíng bù, suī gōng wù yǒu chéng, áng dān xùn sī yàn, lián rì bù shì cáo shì. xìng tān lìn, wú kuì gǒu dé, nǎi yù gōng xiè yuán cài, shōu qí qián yǐ rùn wū, shén wèi shí lùn suǒ chǒu. yuán zài zhū, biǎn lián zhōu cì shǐ, qiǎn zhōng shǐ jiān zhì wàn zhōu, guò xiá jiāng, zhuì jiāng ér zú.
王昂者,出自戎旅,以軍功累遷河中尹,充河中節度使。貪縱不法,務於聚斂, 以貨籓身。永泰元年正月,檢校刑部尚書知省事,改殿中少監。元載秉政,與載深 相結托。大曆五年六月,為江陵尹、兼御史大夫,充荊南節度觀察使,代衛伯玉。 昂既行,伯玉諷大將楊釒采等拒昂,乞留伯玉,詔許之。昂復檢校刑部尚書,知省 事。專事奢靡,廣修第宅,多畜妓妾,以逞其志。在刑部,雖公務有程,昂耽徇私 宴,連日不視曹事。性貪吝,無愧苟得,乃鬻公廨園菜,收其錢以潤屋,甚為時論 所丑。元載誅,貶連州刺史,遣中使監至萬州,過硤江,墜江而卒。
lǐ shǎo liáng zhě, yǐ lì yòng, zǎo cóng shǐ mù, yīn zhí qiān diàn zhōng shì yù shǐ. bà, yóu jīng shī, gàn yè quán guì. shí yuán zài zhuān zhèng, suǒ jū dì zhái chóng chǐ, zǐ dì zòng héng, huò huì gōng xíng, shì shù xián jí zhī. shǎo liáng yuàn bù jiàn yòng, chéng zhòng nù yǐ kàng shū shàng wén. liú shǎo liáng yú jìn nèi kè shěng, shǎo liáng yǒu rén wéi sòng yīn zhì jìn mén fǎng shǎo liáng, shǎo liáng lòu qí yán sòng bù shèn mì, suì wèi zài bèi zhī zhī, nǎi zòu shǎo liáng kuáng wàng, zhào xià yù shǐ tái xùn jū. shì shí yù shǐ dài fū quē, zài yǐ zhāng yán shǎng wèi zhī, shǔ yì yān. shǎo liáng yǐ xiè jìn zhōng zòu yì, zhì shǐ lù tǐng tóng fú zuì. chū, wéi sòng jí tǐng jù yǔ shǎo liáng yǒu shàn, yǔ zài zǐ dì qīn dǎng kuǎn xiá. sòng dé shǎo liáng wēi zhǐ, lòu yú zài suǒ qīn, suì dá yú zài. zài mì zhào tǐng wèn zhī, tǐng jù bái qí zhuàng jí jìn zhōng yǔ. zài dé zhī, zòu yú shàng qián, shàng dà nù, bìng fù jīng zhào fǔ jué shā. tǐng, guó zi sī yè shàn jīng zhī zǐ yě, shǎo chuán fù yè, pō tōng jīng shǐ, xìng fú zào ér shū, gù jí yú lèi.
李少良者,以吏用,早從使幕,因職遷殿中侍御史。罷,游京師,干謁權貴。 時元載專政,所居第宅崇侈,子弟縱橫,貨賄公行,士庶咸嫉之。少良怨不見用, 乘眾怒以抗疏上聞。留少良于禁內客省,少良友人韋頌因至禁門訪少良,少良漏其 言;頌不慎密,遂為載備知之,乃奏少良狂妄,詔下御史台訊鞫。是時御史大夫缺, 載以張延賞為之,屬意焉。少良以泄禁中奏議,制使陸珽同伏罪。初,韋頌及珽俱 與少良友善,與載子弟親黨款狎。頌得少良微旨,漏於載所親,遂達於載。載密召 珽問之,珽具白其狀及禁中語。載得之,奏於上前,上大怒,並付京兆府決殺。珽, 國子司業善經之子也,少傳父業,頗通經史,性浮躁而疏,故及於累。
dà lì zhōng, yuán zài nòng quán zì zì, rén jiē è zhī. bā nián qī yuè, jìn zhōu nán zǐ huán mó yǐ má biàn fà, chí zhú kuāng jí wěi xí kū yú dōng shì. rén wèn qí gù, duì yuē: yǒu sān shí zì qǐng xiàn yú shàng. ruò wú kān, biàn yǐ zhú kuāng zhù shī, qì zhī yú yě. jīng zhào fǔ yǐ wén. shàng jì zhào jiàn, cì yī, guǎn yú jìn nèi kè shěng. qí xiàn sān shí zì, gè lùn yī shì. qí yào zhě: tuán zì jiān zì. tuán zhě, qǐng bà zhū zhōu tuán liàn shǐ jiān zhě, qǐng bà zhū dào jiān jūn shǐ. diàn zhōng yù shǐ yáng hù zhí jū zuǒ xún, huán mó kū shì, hù bù wén zòu, shàng yǐ wèi bì nì, biǎn lián zhōu guì yáng xiàn chéng yuán wài zhì. yuán zài dāng chéng chǒng dé zhì, měi gǎi zhāng cháo zhèng, chū yú zài shǒu, zhōng wài gòng nù, dāng shí guī jiù yú zài, gù shǎo liáng fēng shì yú qián, huán mó kū shì yú hòu. fán bǎi yǒu wèi, yí wèi míng jiè.
大曆中,元載弄權自恣,人皆惡之。八年七月,晉州男子郇謨以麻辮髮,持竹 筐及葦席哭於東市。人問其故,對曰:「有三十字請獻於上。若無堪,便以竹筐貯 屍,棄之於野。」京兆府以聞。上既召見,賜衣,館于禁內客省。其獻三十字,各 論一事。其要者:「團」字、「監」字。團者,請罷諸州團練使;監者,請罷諸道 監軍使。殿中御史楊護職居左巡,郇謨哭市,護不聞奏,上以為蔽匿,貶連州桂陽 縣丞員外置。元載當承寵得志,每改張朝政,出於載手,中外共怒,當時歸咎於載, 故少良封事於前,郇謨哭市於後。凡百有位,宜為明誡。
wáng jìn, zì xià qīng, hé zhōng rén yě. shǎo hǎo xué, yǔ xiōng wéi zǎo yǐ wén hàn zhù míng. jìn lián yīng cǎo zé jí wén cí qīng lì jǔ, lèi shòu shì yù shǐ wǔ bù yuán wài. lù shān zhī luàn, xuǎn wèi tài yuán shǎo yǐn, yǔ lǐ guāng bì tóng shǒu tài yuán, gōng xiào móu lüè, zhòng suǒ tuī xiān, jiā xiàn bù shì láng, jiān běn guān. shí xiōng wéi xiàn zéi, shòu wěi shǔ, zéi píng, wéi fù lì yì, jìn qǐng yǐ jǐ guān shú wéi zhī zuì, tè wèi jiǎn děng.
王縉,字夏卿,河中人也。少好學,與兄維早以文翰著名。縉連應草澤及文辭 清麗舉,累授侍御史、武部員外。祿山之亂,選為太原少尹,與李光弼同守太原, 功效謀略,眾所推先,加憲部侍郎,兼本官。時兄維陷賊,受偽署,賊平,維付吏 議,縉請以己官贖維之罪,特為減等。
jìn xún rù bài guó zi jì jiǔ, gǎi fèng xiáng yǐn qín lǒng zhōu fáng yù shǐ, lì gōng bù shì láng zuǒ sàn qí cháng shì. zhuàn xuán zōng āi cè wén, shí chēng wèi gōng. gǎi bīng bù shì láng. shǔ píng tiǎn shǐ cháo yì, hé shuò wèi ān, zhào jìn yǐ běn guān hé běi xuān wèi, fèng shǐ chēng zhǐ. guǎng dé èr nián, bài huáng mén shì láng tóng píng zhāng shì tài wēi gōng shǐ hóng wén chóng xián guǎn dà xué shì. qí nián, hé nán fù yuán shuài lǐ guāng bì hōng yú xú zhōu, yǐ jìn wèi shì zhōng chí jié dōu tǒng hé nán huái xī shān nán dōng dào zhū jié dù xíng yíng shì. jìn kěn ràng shì zhōng, cóng zhī, jiā shang zhù guó, jiān dōng dōu liú shǒu. suì yú, qiān hé nán fù yuán shuài, qǐng jiǎn jūn zī qián sì shí wàn guàn xiū dōng dōu diàn yǔ. dà lì sān nián, yōu zhōu jié dù shǐ lǐ huái xiān sǐ, yǐ jìn lǐng yōu zhōu lú lóng jié dù. jìn fù zhèn ér hái, wěi zhèng yú yàn jiāng zhū xī cǎi. yòu shǔ hé dōng jié dù xīn yún jīng zú, suì jiān tài yuán yǐn běi dōu liú shǒu hé dōng jié dù yíng tián guān chá děng shǐ. jìn yòu ràng hé nán fù yuán shuài dōng dōu liú shǒu, cóng zhī. tài yuán jiù jiāng wáng wú zòng zhāng fèng zhāng děng shì gōng, qiě yǐ jìn rú zhě yì zhī, měi shì duō wéi yuē shù. jìn yī zhāo xī zhào zhǎn zhī, jiāng xiào gǔ lì.
縉尋入拜國子祭酒,改鳳翔尹、秦隴州防禦使,歷工部侍郎、左散騎常侍。撰 《玄宗哀冊文》,時稱為工。改兵部侍郎。屬平殄史朝義,河朔未安,詔縉以本官 河北宣慰,奉使稱旨。廣德二年,拜黃門侍郎、同平章事、太微宮使、弘文崇賢館 大學士。其年,河南副元帥李光弼薨於徐州,以縉為侍中、持節都統河南、淮西、 山南東道諸節度行營事。縉懇讓侍中,從之,加上柱國,兼東都留守。歲余,遷河 南副元帥,請減軍資錢四十萬貫修東都殿宇。大曆三年,幽州節度使李懷仙死,以 縉領幽州、盧龍節度。縉赴鎮而還,委政於燕將硃希彩。又屬河東節度辛雲京卒, 遂兼太原尹、北都留守、河東節度營田觀察等使。縉又讓河南副元帥、東都留守, 從之。太原舊將王無縱、張奉璋等恃功,且以縉儒者易之,每事多違約束。縉一朝 悉召斬之,將校股慄。
èr suì, bà hé dōng guī cháo, shòu mén xià shì láng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. shí yuán zài yòng shì, jìn bēi fù zhī, bù gǎn yǔ wǔ, rán shì cái yǔ lǎo, duō suǒ ào hū. zài suǒ bù yuè, xīn suī xī zài zhǐ, rán yǐ yán cí líng gòu, wú suǒ jì dàn. shí jīng zhào yǐn lí gàn zhě, róng zhōu rén yě, shù lùn shì, zài shén bìng zhī, ér lì bù néng qù yě. gàn cháng bái shì yú jìn, jìn yuē: yǐn, nán fāng jūn zǐ yě, ān zhī cháo lǐ! qí màn ér wǔ rén, lǜ rú cǐ lèi.
二歲,罷河東歸朝,授門下侍郎、中書門下平章事。時元載用事,縉卑附之, 不敢與忤,然恃才與老,多所傲忽。載所不悅,心雖希載旨,然以言辭凌詬,無所 忌憚。時京兆尹黎干者,戎州人也,數論事,載甚病之,而力不能去也。干嘗白事 於縉,縉曰:「尹,南方君子也,安知朝禮!」其慢而侮人,率如此類。
jìn dì xiōng fèng fú, bù rú hūn xuè, jìn wǎn nián yóu shén. yǔ dù hóng jiàn shě cái zào sì wú xiàn jí. qī lǐ shì zú, shě dào zhèng lǐ dì wèi sì, wèi zhī zhuī fú, zòu qí é yuē bǎo yīng, dù sēng sān shí rén zhù chí. měi jié dù guān chá shǐ rù cháo, bì yán zhì bǎo yīng sì, fěng lìng shī cái, zhù jǐ xiū shàn. chū, dài zōng xǐ cí sì, wèi shén zhòng fú, ér yuán zài dù hóng jiàn yǔ jìn xǐ fàn sēng tú. dài zōng cháng wèn yǐ fú yè bào yīng shì, zài děng yīn ér qǐ zòu, dài zōng yóu shì fèng zhī guò dāng, cháng lìng sēng bǎi yú rén yú gōng zhōng chén shè fó xiàng, jīng xíng niàn sòng, wèi zhī nèi dào chǎng. qí yǐn shàn zhī hòu, qióng jí zhēn yì, chū rù chéng jiù yān, dù zhī jù lǐn gěi. měi xī fān rù kòu, bì lìng qún sēng jiǎng sòng rén wáng jīng, yǐ rǎng lǔ kòu. gǒu xìng qí tuì, zé héng jiā xī cì. hú sēng bù kōng, guān zhì qīng jiān, fēng guó gōng, tōng jí jìn zhōng, shì yí gōng qīng, zhēng quán shàn wēi, rì xiāng líng duó. fán jīng jī zhī fēng tián měi lì, duō guī yú sì guān, lì bù néng zhì. sēng zhī tú lǚ, suī yǒu zāng jiān chù luàn, bài lù xiāng jì, ér dài zōng xìn xīn bù yì, nǎi zhào tiān xià guān lì bù dé chuí yè sēng ní. yòu jiàn jìn děng shī cái lì sì, qióng jí guī lì, měi duì yáng qǐ wò, bì yǐ yè guǒ wèi zhèng. yǐ wèi guó jiā qìng zuò líng zhǎng, jiē fú bào suǒ zī, yè lì yǐ dìng, suī xiǎo yǒu huàn nán, bù zú dào yě. gù lù shān sī míng dú luàn fāng chì, ér jiē yǒu zi huò. pú gù huái ēn jiāng luàn ér sǐ xī róng fàn què, wèi jī ér tuì. cǐ jiē fēi rén shì zhī míng zhēng yě. dì xìn zhī yù shén. gōng qīng dà chén jì guà yǐ yè bào, zé rén shì qì ér bù xiū, gù dà lì xíng zhèng, rì yǐ líng chí, yǒu yóu rán yě.
縉弟兄奉佛,不茹葷血,縉晚年尤甚。與杜鴻漸舍財造寺無限極。妻李氏卒, 舍道政里第為寺,為之追福,奏其額曰寶應,度僧三十人住持。每節度觀察使入朝, 必延至寶應寺,諷令施財,助己修繕。初,代宗喜祠祀,未甚重佛,而元載、杜鴻 漸與縉喜飯僧徒。代宗嘗問以福業報應事,載等因而啟奏,代宗由是奉之過當,嘗 令僧百餘人於宮中陳設佛像,經行念誦,謂之內道場。其飲膳之厚,窮極珍異,出 入乘廄焉,度支具廩給。每西蕃入寇,必令群僧講誦《仁王經》,以攘虜寇。苟幸 其退,則橫加錫賜。胡僧不空,官至卿監,封國公,通籍禁中,勢移公卿,爭權擅 威,日相凌奪。凡京畿之豐田美利,多歸於寺觀,吏不能制。僧之徒侶,雖有贓奸 畜亂,敗戮相繼,而代宗信心不易,乃詔天下官吏不得箠曳僧尼。又見縉等施財立 寺,窮極瑰麗,每對揚啟沃,必以業果為證。以為國家慶祚靈長,皆福報所資,業 力已定,雖小有患難,不足道也。故祿山、思明毒亂方熾,而皆有子禍。僕固懷恩 將亂而死;西戎犯闕,未擊而退。此皆非人事之明徵也。帝信之愈甚。公卿大臣既 掛以業報,則人事棄而不修,故大曆刑政,日以陵遲,有由然也。
wǔ tái shān yǒu jīn gé sì, zhù tóng wèi wǎ, tú jīn yú shàng, zhào yào shān gǔ, jì qián jù yì wàn. jìn wèi zǎi xiàng, gěi zhōng shū fú dié, lìng tái shān sēng shù shí rén fēn háng jùn xiàn, jù tú jiǎng shuō, yǐ qiú huò lì. dài zōng qī yuè wàng rì yú nèi dào chǎng zào yú lán pén, shì yǐ jīn cuì, suǒ fèi bǎi wàn. yòu shè gāo zǔ yǐ xià qī shèng shén zuò, bèi fān jié lóng sǎn yī shang zhī zhì, gè shū zūn hào yú fān shàng yǐ shí zhī, yú chū nèi, chén yú sì guān. shì rì, pái yí zhàng, bǎi liáo xù lì yú guāng shùn mén yǐ qí zhī, fān huā gǔ wǔ, yíng hū dào lù. suì yǐ wèi cháng, ér shí zhě chī qí bù diǎn, qí shāng jiào zhī yuán shǐ yú jìn yě.
五台山有金閣寺,鑄銅為瓦,塗金於上,照耀山谷,計錢巨億萬。縉為宰相, 給中書符牒,令台山僧數十人分行郡縣,聚徒講說,以求貨利。代宗七月望日於內 道場造盂蘭盆,飾以金翠,所費百萬。又設高祖已下七聖神座,備幡節、龍傘、衣 裳之制,各書尊號於幡上以識之,舁出內,陳於寺觀。是日,排儀仗,百僚序立於 光順門以俟之,幡花鼓舞,迎呼道路。歲以為常,而識者嗤其不典,其傷教之源始 於縉也。
lǐ shì, chū wèi zuǒ chéng wéi jì qī, jì zú, bēn jìn. jìn bì zhī, mào chēng wèi qī, shí qiè yě. yòu zòng dì mèi nǚ ní děng guǎng nà cái huì, tān wěi zhī jī rú shì jiǎ yān. yuán zài dé zuì, jìn lián zuò biǎn kuò zhōu cì shǐ, yí chù zhōu cì shǐ. dà lì shí sì nián, chú tài zǐ bīn kè, liú sī dōng dōu. jiàn zhōng èr nián shí èr yuè zú, nián bā shí èr.
李氏,初為左丞韋濟妻,濟卒,奔縉。縉嬖之,冒稱為妻,實妾也。又縱弟妹 女尼等廣納財賄,貪猥之跡如市賈焉。元載得罪,縉連坐貶括州刺史,移處州刺史。 大曆十四年,除太子賓客,留司東都。建中二年十二月卒,年八十二。
yáng yán, zì gōng nán, fèng xiáng rén. zēng zǔ dà bǎo, wǔ dé chū wèi lóng mén lìng, liú wǔ zhōu xiàn jìn jiàng, gōng zhī bù jiàng, chéng pò bèi hài, bāo zèng quán jié hóu. zǔ zhé, yǐ xiào xíng yǒu yì, jīng qí mén lǘ. fù bō, dēng jìn shì dì, yǐn jū bù shì, xuán zōng zhēng wèi jiàn yì dài fū, qì guān jiù yǎng, yì yǐ xiào xíng zhēn xiáng, biǎo qí mén lǘ. sù zōng jiù jiā sàn qí cháng shì, cì hào xuán jìng xiān shēng, míng zài yì rén chuán.
楊炎,字公南,鳳翔人。曾祖大寶,武德初為龍門令,劉武周陷晉、絳,攻之 不降,城破被害,褒贈全節侯。祖哲,以孝行有異,旌其門閭。父播,登進士第, 隱居不仕,玄宗征為諫議大夫,棄官就養,亦以孝行禎祥,表其門閭。肅宗就加散 騎常侍,賜號玄靖先生,名在《逸人傳》。
yán měi xū méi, fēng gǔ jùn zhì, wén zǎo xióng lì, qiān lǒng zhī jiān, hào wèi xiǎo yáng shān rén. shì hè pì hé xī jié dù zhǎng shū jì. shén wū lìng lǐ dà jiǎn cháng yīn zuì rǔ yán, zhì shì yǔ yán tóng mù, lǜ zuǒ yòu fǎn jiē zhī, tiě bàng wō zhī èr bǎi, liú xiě bèi dì, jǐ sǐ. jié dù shǐ lǚ chóng bì ài qí cái, bù zhī zé. hòu fù yuán shuài lǐ guāng bì zòu wèi pàn guān, bù yīng, zhēng bài qǐ jū shè rén, cí lù jiù yǎng qí xià. dīng yōu, lú yú mù qián, hào qì bù jué shēng, yǒu zǐ zhī bái què zhī xiáng, yòu biǎo qí mén lǘ. xiào zhe sān dài, mén shù liù què, gǔ wèi yǒu yě. fú què jiǔ zhī, qǐ wèi sī xūn yuán wài láng, gǎi bīng bù, zhuǎn lǐ bù láng zhōng zhī zhì gào. qiān zhōng shū shè rén, yǔ cháng gǔn bìng zhǎng lún gào, gǔn zhǎng yú chú shū, yán shàn wèi dé yīn, zì kāi yuán yǐ lái, yán zhào zhì zhī měi zhě, shí chēng cháng yáng yān.
炎美鬚眉,風骨峻峙,文藻雄麗,汧、隴之間,號為小楊山人。釋褐辟河西節 度掌書記。神烏令李大簡嘗因醉辱炎,至是與炎同幕,率左右反接之,鐵棒撾之二 百,流血被地,幾死。節度使呂崇賁愛其才,不之責。後副元帥李光弼奏為判官, 不應,征拜起居舍人,辭祿就養岐下。丁憂,廬於墓前,號泣不絕聲,有紫芝白雀 之祥,又表其門閭。孝著三代,門樹六闕,古未有也。服闋久之,起為司勛員外郎, 改兵部,轉禮部郎中、知制誥。遷中書舍人,與常袞並掌綸誥,袞長於除書,炎善 為德音,自開元已來,言詔制之美者,時稱常、楊焉。
yán lè xián xià shì, yǐ jí yǐn wèi jǐ rèn, rén shì guī zhī. cháng wèi lǐ kǎi luò bēi, cí shén gōng, wén shì mò bù chéng sòng zhī. qiān lì bù shì láng, xiū guó shǐ. yuán zài zì zuò xiāng, cháng xuǎn zhuó cháo shì yǒu wén xué cái wàng zhě yī rén hòu yù zhī, jiāng yǐ dài jǐ. chū, yǐn lǐ bù láng zhōng liú dān dān zú, yǐn lì bù shì láng xuē yōng, yōng biǎn, yòu yǐn yán. zài qīn zhòng yán, wú yǔ wèi bǐ. zài bài, zuò biǎn dào zhōu sī mǎ. dé zōng jí wèi, yì yòng zǎi xiàng, cuī yòu fǔ jiàn yán yǒu wén xué qì yòng, shàng yì zì wén qí míng, bài yín qīng guāng lù dài fū mén xià shì láng tóng píng zhāng shì. yán yǒu fēng yí, bó yǐ wén xué, zǎo fù shí chēng, tiān xià xī rán, wàng wèi xián xiāng.
炎樂賢下士,以汲引為己任,人士歸之。嘗為《李楷洛碑》,辭甚工,文士莫 不成誦之。遷吏部侍郎,修國史。元載自作相,常選擢朝士有文學才望者一人厚遇 之,將以代己。初,引禮部郎中劉單;單卒,引吏部侍郎薛邕,邕貶,又引炎。載 親重炎,無與為比。載敗,坐貶道州司馬。德宗即位,議用宰相,崔祐甫薦炎有文 學器用,上亦自聞其名,拜銀青光祿大夫、門下侍郎、同平章事。炎有風儀,博以 文學,早負時稱,天下翕然,望為賢相。
chū, guó jiā jiù zhì, tiān xià cái fù jiē nà yú zuǒ cáng kù, ér tài fǔ sì shí yǐ shù wén, shàng shū bǐ bù fù qí chū rù, shàng xià xiāng xiá, wú shī yí. jí dì wǔ qí wèi dù zhī yán tiě shǐ, jīng shī duō háo jiāng, qiú qǔ wú jié, qí bù néng jìn, nǎi xī yǐ zū fù jìn rù dà yíng nèi kù, yǐ zhōng rén zhǔ zhī yì, tiān zǐ yǐ qǔ gěi wèi biàn, gù bù fù chū. shì yǐ tiān xià gōng fù, wèi rén jūn sī cáng, yǒu sī bù dé kuī qí duō shǎo, guó yòng bù néng jì qí yíng suō, dài èr shí nián yǐ. zhōng guān yǐ rǒng míng chí bù shū, lǐng qí shì zhě sān bǎi rén, jiē fèng gěi qí jiān, lián jié gēn gù bù kě dòng. jí yán zuò xiāng, dùn shǒu yú shàng qián, lùn zhī yuē: fū cái fù, bāng guó zhī dà běn, shēng rén zhī hóu mìng, tiān xià lǐ luàn qīng zhòng jiē yóu yān. shì yǐ qián dài lì xuǎn zhòng chén zhǔ zhī, yóu jù bù jí, wǎng wǎng fù bài, dà jì yī shī, zé tiān xià dòng yáo. xiān cháo quán zhì, zhōng rén lǐng qí zhí, yǐ wǔ chǐ huàn shù cāo bāng zhī běn, fēng jiǎn yíng xū, suī dà chén bù dé zhī, zé wú yǐ jì tiān xià lì hài. chén yú dài zuì zǎi fǔ, bì xià zhì dé, wéi rén shì xù, cān xiào dù bì, wú sī zhī shén. qǐng chū zhī yǐ guī yǒu sī, dù gōng zhōng jīng fèi yī suì jǐ hé, liàng shù fèng rù, bù gǎn kuī yòng. rú cǐ, rán hòu kě yǐ yì zhèng. wéi bì xià chá yān. zhào yuē: fán cái fù jiē guī zuǒ cáng kù, yī yòng jiù shì, měi suì yú shù zhōng liàng jìn sān wǔ shí wàn rù dà yíng, ér dù zhī xiān yǐ qí quán shù wén. yán yǐ piàn yán yí rén zhǔ yì, yì zhě yǐ wèi nán, zhōng wài chēng zhī.
初,國家舊制,天下財賦皆納於左藏庫,而太府四時以數聞,尚書比部覆其出 入,上下相轄,無失遺。及第五琦為度支、鹽鐵使,京師多豪將,求取無節,琦不 能禁,乃悉以租賦進入大盈內庫,以中人主之意,天子以取給為便,故不復出。是 以天下公賦,為人君私藏,有司不得窺其多少,國用不能計其贏縮,殆二十年矣。 中官以冗名持簿書,領其事者三百人,皆奉給其間,連結根固不可動。及炎作相, 頓首於上前,論之曰:「夫財賦,邦國之大本,生人之喉命,天下理亂輕重皆由焉。 是以前代歷選重臣主之,猶懼不集,往往覆敗,大計一失,則天下動搖。先朝權制, 中人領其職,以五尺宦豎操邦之本,豐儉盈虛,雖大臣不得知,則無以計天下利害。 臣愚待罪宰輔,陛下至德,惟人是恤,參校蠹弊,無斯之甚。請出之以歸有司,度 宮中經費一歲幾何,量數奉入,不敢虧用。如此,然後可以議政。惟陛下察焉。」 詔曰:「凡財賦皆歸左藏庫,一用舊式,每歲於數中量進三五十萬入大盈,而度支 先以其全數聞。」炎以片言移人主意,議者以為難,中外稱之。
chū dìng lìng shì, guó jiā yǒu zū fù yōng diào zhī fǎ. kāi yuán zhōng, xuán zōng xiū dào dé, yǐ kuān rén wèi lǐ běn, gù bù wèi bǎn jí zhī shū, rén hù jìn yì, dī fáng bù jīn. dīng kǒu zhuǎn sǐ, fēi jiù míng yǐ tián mǔ yí huàn, fēi jiù é yǐ pín fù shēng jiàng, fēi jiù dì yǐ. hù bù tú yǐ kōng wén zǒng qí gù shū, gài dé fēi dāng shí zhī shí. jiù zhì, rén dīng shù biān zhě, juān qí zū yōng, liù suì miǎn guī. xuán zōng fāng shì yí dí, shù zhě duō sǐ bù fǎn, biān jiāng hù chǒng ér huì, bù yǐ sǐ shēn, gù qí guàn jí zhī míng bù chú. zhì tiān bǎo zhōng, wáng hóng wèi hù kǒu shǐ, fāng wù jù liǎn, yǐ dīng jí qiě cún, zé dīng shēn yān wǎng, shì yǐn kè ér bù chū ěr. suì àn jiù jí, jì chú liù nián zhī wài, jī zhēng qí jiā sān shí nián zū yōng. tiān xià zhī rén kǔ ér wú gào, zé zū yōng zhī fǎ bì jiǔ yǐ. dài zhì dé zhī hòu, tiān xià bīng qǐ, shǐ yǐ bīng yì, yīn zhī jī lì, zhēng qiú yùn shū, bǎi yì bìng zuò, rén hù diāo hào, bǎn tú kōng xū. jūn guó zhī yòng, yǎng gěi yú dù zhī zhuǎn yùn èr shǐ sì fāng zhēng zhèn, yòu zì gěi yú jié dù dōu tuán liàn shǐ. fù liǎn zhī sī shù sì, ér mò xiāng tǒng shè, yú shì gāng mù dà huài, cháo tíng bù néng fù zhū shǐ, zhū shǐ bù néng fù zhū zhōu, sì fāng gòng xiàn, xī rù nèi kù. quán chén huá lì, yīn yuán wèi jiān, huò gōng tuō jìn xiàn, sī wèi zāng dào zhě dòng wàn wàn jì. hé nán shān dōng jīng xiāng jiàn nán yǒu zhòng bīng chù, jiē hòu zì fèng yǎng, wáng fù suǒ rù wú jǐ. lì zhí zhī míng, suí rén shǔ zhì fèng gěi hòu bó, yóu qí zēng sǔn. gù kē liǎn zhī míng fán shù bǎi, fèi zhě bù xuē, zhòng zhě bù qù, xīn jiù réng jī, bù zhī qí yá. bǎi xìng shòu mìng ér gōng zhī, lì gāo xuè, yù qīn ài, xún shū yuè sòng wú xiū xī. lì yīn qí kē, cán shí qiān rén. fán fù rén duō dīng zhě, lǜ wèi guān wèi sēng, yǐ sè yì miǎn pín rén wú suǒ rù zé dīng cún. gù kè miǎn yú shàng, ér fù zēng yú xià. shì yǐ tiān xià cán cuì, dàng wèi fú rén, xiāng jū dì zhù zhě bǎi bù sì wǔ, rú shì zhě dài sān shí nián.
初定令式,國家有租賦庸調之法。開元中,玄宗修道德,以寬仁為理本,故不 為版籍之書,人戶浸溢,堤防不禁。丁口轉死,非舊名矣;田畝移換,非舊額矣; 貧富升降,非舊第矣。戶部徒以空文總其故書,蓋得非當時之實。舊制,人丁戍邊 者,蠲其租庸,六歲免歸。玄宗方事夷狄,戍者多死不返,邊將怙寵而諱,不以死 申,故其貫籍之名不除。至天寶中,王鉷為戶口使,方務聚斂,以丁籍且存,則丁 身焉往,是隱課而不出耳。遂案舊籍,計除六年之外,積征其家三十年租庸。天下 之人苦而無告,則租庸之法弊久矣。迨至德之後,天下兵起,始以兵役,因之飢癘, 徵求運輸,百役並作,人戶凋耗,版圖空虛。軍國之用,仰給於度支、轉運二使; 四方征鎮,又自給於節度、都團練使。賦斂之司數四,而莫相統攝,於是綱目大壞, 朝廷不能覆諸使,諸使不能覆諸州,四方貢獻,悉入內庫。權臣猾吏,因緣為奸, 或公托進獻,私為贓盜者動萬萬計。河南、山東、荊襄、劍南有重兵處,皆厚自奉 養,王賦所入無幾。吏職之名,隨人署置;俸給厚薄,由其增損。故科斂之名凡數 百,廢者不削,重者不去,新舊仍積,不知其涯。百姓受命而供之,瀝膏血,鬻親 愛,旬輸月送無休息。吏因其苛,蠶食千人。凡富人多丁者,率為官為僧,以色役 免;貧人無所入則丁存。故課免於上,而賦增於下。是以天下殘瘁,盪為浮人,鄉 居地著者百不四五,如是者殆三十年。
yán yīn zòu duì, kěn yán qí bì, nǎi qǐng zuò liǎng shuì fǎ, yǐ yī qí míng, yuē: fán bǎi yì zhī fèi, yī qián zhī liǎn, xiān dù qí shù ér fù yú rén, liàng chū yǐ zhì rù. hù wú zhǔ kè, yǐ jiàn jū wèi bù rén wú dīng zhōng, yǐ pín fù wèi chà. bù jū chù ér háng shāng zhě, zài suǒ jùn xiàn shuì sān shí zhī yī, dù suǒ yǔ jū zhě jūn, shǐ wú jiǎo lì. jū rén zhī shuì, qiū xià liǎng zhēng zhī, sú yǒu bù biàn zhě zhèng zhī. qí zū yōng zá yáo xī shěng, ér dīng é bù fèi, shēn bào chū rù rú jiù shì. qí tián mǔ zhī shuì, lǜ yǐ dà lì shí sì nián kěn tián zhī shù wèi zhǔn ér jūn zhēng zhī. xià shuì wú guò liù yuè, qiū shuì wú guò shí yī yuè. yú suì zhī hòu, yǒu hù zēng ér shuì jiǎn qīng, jí rén sàn ér shī jūn zhě, jìn tuì zhǎng lì, ér yǐ shàng shū dù zhī zǒng tǒng yān. dé zōng shàn ér xíng zhī, zhào yù zhōng wài. ér zhǎng fù zhě jǔ qí fēi lì, yán zū yōng zhī lìng sì bǎi yú nián, jiù zhì bù kě qīng gǎi. shàng xíng zhī bù yí, tiān xià biàn zhī. rén bù tǔ duàn ér dì zhe, fù bù jiā liǎn ér zēng rù, bǎn jí bù zào ér dé qí xū shí, tān lì bù jiè ér jiān wú suǒ qǔ. zì shì qīng zhòng zhī quán, shǐ guī yú cháo tíng.
炎因奏對,懇言其弊,乃請作兩稅法,以一其名,曰:「凡百役之費,一錢之 斂,先度其數而賦於人,量出以制入。戶無主客,以見居為簿;人無丁中,以貧富 為差。不居處而行商者,在所郡縣稅三十之一,度所與居者均,使無僥利。居人之 稅,秋夏兩征之,俗有不便者正之。其租庸雜徭悉省,而丁額不廢,申報出入如舊 式。其田畝之稅,率以大曆十四年墾田之數為準而均征之。夏稅無過六月,秋稅無 過十一月。逾歲之後,有戶增而稅減輕,及人散而失均者,進退長吏,而以尚書度 支總統焉。」德宗善而行之,詔諭中外。而掌賦者沮其非利,言租庸之令四百餘年, 舊制不可輕改。上行之不疑,天下便之。人不土斷而地著,賦不加斂而增入,版籍 不造而得其虛實,貪吏不誡而奸無所取。自是輕重之權,始歸於朝廷。
yán jiù shí zhī bì, pō yǒu jiā shēng. lì shì shù yuè, shǔ cuī yòu fǔ jí bìng, duō bù shì shì, qiáo lín bà miǎn, yán suì dú dāng guó zhèng. yòu fǔ zhī suǒ zhì zuò, yán huī zhī. chū jiǎn báo hù zuò yuán líng gōng yōu, rén xīn shǐ bù yuè. yòu zhuān yì bào ēn fù chóu. dào zhōu lù shì cān jūn wáng zhǎo yǒu wēi ēn yú yán, jǔ zhǎo wèi jiān chá yù shǐ. gǎn yuán zài ēn, zhuān wù xíng zài jiù shì yǐ bào zhī. chū, zài dé zuì, zuǒ pú shè liú yàn xùn hé zhī, yuán zài zhū, yán yì zuò biǎn, gù shēn yuàn yàn. yàn lǐng dōng dōu hé nán jiāng huái shān nán dōng dào zhuǎn yùn zū yōng qīng miáo yán tiě shǐ, yán zuò xiāng shù yuè, yù biǎn yàn, xiān bà qí shǐ, tiān xià qián gǔ jiē guī jīn bù cāng bù. yòu xiàn yì kāi fēng zhōu líng yáng qú, fā jīng jī rén fū yú xī chéng jiù yì, lǘ lǐ sāo rǎo, shì jìng wú chéng.
炎救時之弊,頗有嘉聲。蒞事數月,屬崔祐甫疾病,多不視事,喬琳罷免,炎 遂獨當國政。祐甫之所製作,炎隳之。初減薄護作元陵功優,人心始不悅。又專意 報恩復仇。道州錄事參軍王沼有微恩於炎,舉沼為監察御史。感元載恩,專務行載 舊事以報之。初,載得罪,左僕射劉晏訊劾之,元載誅,炎亦坐貶,故深怨晏。晏 領東都、河南、江淮、山南東道轉運、租庸、青苗、鹽鐵使,炎作相數月,欲貶晏, 先罷其使,天下錢穀皆歸金部、倉部。又獻議開豐州陵陽渠,發京畿人夫於西城就 役,閭里騷擾,事竟無成。
chū, dà lì mò, yuán zài yì qǐng chéng yuán zhōu, yǐ è xī fān rù kòu zhī chōng yào, shì wèi xíng ér zài zhū. jí yán dé zhèng, jiàn zhōng èr nián èr yuè, zòu qǐng chéng yuán zhōu, xiān dié jīng yuán jié dù shǐ duàn xiù shí, lìng wèi zhī jù. xiù shí bào yuē: fán ān biān què dí zhī zhǎng cè, yí huǎn yǐ jì tú zhī, wú yí cǎo cǎo xìng gōng yě. yòu chūn shì fāng zuò, qǐng dài nóng xì ér jī qí shì. yán nù, zhēng xiù shí wèi sī nóng qīng. yǐ bīn níng bié jià lǐ huái guāng jū qián dū zuò, yǐ jiǎn xiào sī kōng píng zhāng shì zhū cǐ yù shǐ dài fū píng zhāng shì cuī níng gè tǒng bīng wàn rén yǐ yì hòu. sān yuè, zhào xià jīng zhōu wèi jù. jīng jūn nù ér yán yuē: wú cáo wèi guó xī mén zhī píng, shí yú nián yǐ! shǐ zhì yú bīn, cái zhì nóng sāng, dì zhe zhī ān ér xǐ yú cǐ, zhì zhēn mǎng zhī zhōng, shǒu pī zú jiàn, cái lì chéng lěi yòu tóu zhī sài wài, wú hé zuì ér zhì cǐ hū! lǐ huái guāng jiān shuò fāng jūn, fǎ lìng yán jùn, pín shā dà jiāng. jīng zhōu bì jiāng liú wén xǐ yīn rén yuàn nù, jù bù shòu zhào, shàng shū fù qiú duàn xiù shí wèi shuài, fǒu zé zhū cǐ. yú shì yǐ zhū cǐ dài huái guāng, wén xǐ yòu bù fèng zhào. jīng yǒu jìn bīng èr wàn, bì chéng jù shǒu, lìng qí zi rù zhì tǔ bō yǐ qiú yuán. shí fāng yán hàn, rén qíng sāo dòng, qún chén jiē qǐng shè wén xǐ, shàng jiē bù xǐng. dé zōng jiǎn fú yù yǐ gěi jūn rén, chéng zhōng jūn shì dāng shòu chūn fú, cì yǔ rú gù. mìng zhū cǐ lǐ huái guāng děng jūn gōng zhī, nǎi zhú lěi huán zhī. jīng zhōu bié jiāng liú hǎi bīn zhǎn wén xǐ shǒu, chuán zhī què xià. gǒu fēi hǎi bīn xiào shùn, bì shēng biān huàn, jiē yīn yán yǐ xǐ nù yì shuài, jīng shuài jié yuàn gù yě. yuán zhōu jìng bù néng chéng.
初,大曆末,元載議請城原州,以遏西番入寇之衝要,事未行而載誅。及炎得 政,建中二年二月,奏請城原州,先牒涇原節度使段秀實,令為之具。秀實報曰: 「凡安邊卻敵之長策,宜緩以計圖之,無宜草草興功也。又春事方作,請待農隙而 緝其事。」炎怒,征秀實為司農卿。以邠寧別駕李懷光居前督作,以檢校司空平章 事硃泚、御史大夫平章事崔寧各統兵萬人以翼後。三月,詔下涇州為具。涇軍怒而 言曰:「吾曹為國西門之屏,十餘年矣!始治於邠,才置農桑,地著之安;而徙於 此,置榛莽之中,手披足踐,才立城壘;又投之塞外,吾何罪而置此乎!」李懷光 監朔方軍,法令嚴峻,頻殺大將。涇州裨將劉文喜因人怨怒,拒不受詔,上疏復求 段秀實為帥,否則硃泚。於是以硃泚代懷光,文喜又不奉詔。涇有勁兵二萬,閉城 拒守,令其子入質吐蕃以求援。時方炎旱,人情騷動,群臣皆請赦文喜,上皆不省。 德宗減服御以給軍人,城中軍士當受春服,賜與如故。命硃泚、李懷光等軍攻之, 乃築壘環之。涇州別將劉海賓斬文喜首,傳之闕下。苟非海賓效順,必生邊患,皆 因炎以喜怒易帥,涇帥結怨故也。原州竟不能城。
yán jì gòu liú yàn zhī zuì biǎn guān, sī nóng qīng yǔ huái yǔ yàn yǒu xì, nǎi yòng zhǔn wèi jīng nán jié dù shǐ, fěng lìng wū yàn yǐ zhōng zhōu pàn, shā zhī, qī zǐ xǐ lǐng biǎo, cháo yě wèi zhī cè mù. lǐ zhèng jǐ shàng biǎo qǐng shā yàn zhī zuì, zhǐ chì cháo tíng. yán jù, nǎi qiǎn fù xīn fēn wǎng zhū dào: péi jì, dōng dōu hé yáng wèi bó sūn chéng, zé lù cí xíng yōu zhōu lú dōng měi, hé nán zī qīng lǐ zhōu, shān nán hú nán wáng dìng, huái xī. shēng yán xuān wèi, ér yì shí shuō bàng. qiě yán yàn zhī dé zuì, yǐ xī nián fù huì jiān xié, móu lì dú gū fēi wèi huáng hòu, shàng zì è zhī, fēi tā guò yě. huò yǒu mì zòu yán qiǎn wǔ shǐ wǎng zhū zhèn zhě, kǒng tiān xià yǐ shā liú yàn zhī zuì guī jǐ, tuī guò yú shàng ěr. nǎi shǐ zhōng rén fù yán cí yú zhèng jǐ, hái bào xìn rán. zì cǐ dé zōng yǒu yì zhū yán yǐ, dài shì ér fā. nǎi zhuó yòng lú qǐ wèi mén xià shì láng píng zhāng shì, yán zhuǎn zhōng shū shì láng, réng píng zhāng shì. èr rén tóng shì bǐng zhèng, qǐ wú wén xué, yí mào qǐn lòu, yán è ér hū zhī, měi tuō jí xī yú tā gé, duō bù huì shí, qǐ yì xián hèn zhī. jiù zhì, zhōng shū shè rén fēn yā shàng shū liù cáo, yǐ píng zòu bào, kāi yuán chū fèi qí zhí, qǐ qǐng fù zhī, yán gù yǐ wèi bù kě. qǐ yì nù, yòu mì qǐ zhōng shū zhǔ shū guò, zhú zhī. yán nù yuē: zhǔ shū, wú jú lì yě, yǒu guò wú zì zhì zhī, nài hé ér xiāng qīn?
炎既構劉晏之罪貶官,司農卿庾淮與晏有隙,乃用准為荊南節度使,諷令誣晏 以忠州叛,殺之,妻子徙嶺表,朝野為之側目。李正己上表請殺晏之罪,指斥朝廷。 炎懼,乃遣腹心分往諸道:裴冀,東都、河陽、魏博;孫成,澤潞、磁邢、幽州; 盧東美,河南、淄青;李舟,山南、湖南;王定,淮西。聲言宣慰,而意實說謗。 且言「晏之得罪,以昔年附會奸邪,謀立獨孤妃為皇后,上自惡之,非他過也。」 或有密奏「炎遣五使往諸鎮者,恐天下以殺劉晏之罪歸己,推過於上耳。」乃使中 人復炎辭於正己,還報信然。自此德宗有意誅炎矣,待事而發。乃擢用盧杞為門下 侍郎、平章事,炎轉中書侍郎,仍平章事。二人同事秉政,杞無文學,儀貌寢陋, 炎惡而忽之,每託疾息於他閣,多不會食,杞亦銜恨之。舊制,中書舍人分押尚書 六曹,以平奏報,開元初廢其職,杞請復之,炎固以為不可。杞益怒,又密啟中書 主書過,逐之。炎怒曰:「主書,吾局吏也,有過吾自治之,奈何而相侵?」
shǔ liáng chóng yì pàn huàn, dé zōng yù yǐ huái xī jié dù shǐ lǐ xī liè tǒng zhū jūn tǎo zhī. yán jiàn yuē: xī liè shǐ yǔ lǐ zhōng chén wèi zi, qīn rèn wú shuāng, jìng zhú zhōng chén ér qǔ qí wèi, bèi běn ruò cǐ, qǐ kě xìn yě! jū cháng wú chǐ cùn gōng, yóu qiáng bù fèng fǎ, yì rì píng zéi hòu, shì gōng yāo shàng, bì xià hé yǐ yù zhī? chū, yán zhī nán lái, tú jīng xiāng hàn, gù quàn chóng yì rù cháo, chóng yì bù néng cóng, yǐ huái fǎn cè. xún yòu shǐ qí dǎng lǐ zhōu shǐ chí shuō, chóng yì gù ér jù mìng, suì tú pàn nì, jiē yán pò ér chéng zhī. zhì shì, dé zōng yù jiǎ xī liè bīng shì yǐ tǎo chóng yì, rán hòu bié tú xī liè. yán yòu gù yán bù kě, shàng bù néng píng, nǎi yuē: zhèn yè xǔ zhī yǐ, bù néng shí yán. suì yǐ xī liè tǒng zhū jūn.
屬梁崇義叛換,德宗欲以淮西節度使李希烈統諸軍討之。炎諫曰:「希烈始與 李忠臣為子,親任無雙,竟逐忠臣而取其位,背本若此,豈可信也!居常無尺寸功, 猶強不奉法,異日平賊後,恃功邀上,陛下何以馭之?」初,炎之南來,途經襄、 漢,固勸崇義入朝,崇義不能從,已懷反側。尋又使其黨李舟使馳說,崇義固而拒 命,遂圖叛逆,皆炎迫而成之。至是,德宗欲假希烈兵勢以討崇義,然後別圖希烈。 炎又固言不可,上不能平,乃曰:「朕業許之矣,不能食言。」遂以希烈統諸軍。
huì dé zōng cháng fǎng zǎi xiàng qún chén zhōng kě yǐ dà rèn zhě, lú qǐ jiàn zhāng yì yán yǐng, ér yán jǔ cuī zhāo zhào huì bó. shàng yǐ yán lùn yì shū kuò, suì bà yán xiāng, wèi zuǒ pú shè. hòu shù rì zhōng xiè, duì yú yán yīng, jí chū, chí guī, bù zhì zhōng shū, lú qǐ zì shì yì nù yān. qǐ xún yǐn yán yǐng wèi yù shǐ dài fū. chū, yǐng wèi jīng zhào yǐn, bù fù yán, yán nù zhī, fěng yù shǐ zhāng zhe dàn yǐng, yǐng bà jiān yù shǐ zhōng chéng. yán yòu sù wén yuán xiū yǔ yǐng yǒu xì, nǎi bá xiū zì liú rén wèi jīng zhào yǐn, lìng cì yǐng guò. xiū lì guān hòu, yǔ yǐng yǒu shàn, yán dà nù. zhāng guāng chéng fāng móu yì shā huí hé qiú shuài, yán nǎi yǐ xiū wèi rù huí hé shǐ, xiū jǐ wèi lǔ suǒ shā. yǐng xún zuò yǐ dù tián bù shí, gǎi wèi dà lǐ qīng, shí rén xī zhī. zhì shì, qǐ yīn qún qíng suǒ yù, yòu zhī yǐng yǔ yán yǒu xì, gù yǐn jiàn zhī.
會德宗嘗訪宰相群臣中可以大任者,盧杞薦張鎰、嚴郢,而炎舉崔昭、趙惠伯。 上以炎論議疏闊,遂罷炎相,為左僕射。後數日中謝,對於延英,及出,馳歸,不 至中書,盧杞自是益怒焉。杞尋引嚴郢為御史大夫。初,郢為京兆尹,不附炎,炎 怒之,諷御史張著彈郢,郢罷兼御史中丞。炎又夙聞源休與郢有隙,乃拔休自流人 為京兆尹,令伺郢過。休蒞官後,與郢友善,炎大怒。張光晟方謀議殺回紇酋帥, 炎乃以休為入回紇使,休幾為虜所殺。郢尋坐以度田不實,改為大理卿,時人惜之。 至是,杞因群情所欲,又知郢與炎有隙,故引薦之。
yán zi hóng yè bù xiào, duō fàn jìn, shòu lù qǐng tuō, yǐng àn zhī, jiān dé qí tā guò. chū, yán jiāng lì jiā miào, xiān yǒu sī dì zài dōng dōu, lìng hé nán yǐn zhào huì bó huò zhī, huì bó wèi yán shì wèi guān xiè. shí huì bó zì hé zhōng yǐn dōu tuán liàn guān chá děng shǐ chū shòu dài, yǐng zòu zhuī bǔ huì bó jié àn. yù shǐ yǐ yán wèi zǎi xiàng, yì lì huò shì sī dì, guì gū qí zhái, jiàn rù qí bì, jì yǐ wèi zāng. qǐ zhào dà lǐ zhèng tián jìn píng zuì, jìn yuē: zǎi chén yú shù guān, bǐ zhī jiān lín, guān shì jiǎ yǒu xiàn lì, jì qí lì yǐ qǐ qǔ lùn zuì, dāng duó guān. qǐ nù, zhé jìn héng zhōu sī mǎ. gèng zhào tā lì shéng zhī, yuē: jiān zhǔ zì dào, zuì jiǎo. kāi yuán zhōng, xiāo sōng jiāng yú qǔ jiāng nán lì sī miào, xún yǐ xuán zōng lín xìng zhī suǒ, kǒng zhì miào fēi biàn, nǎi bà zhī. zhì shì, yán yǐ qí dì wèi miào, yǒu fēi yǔ zhě yún: cǐ dì yǒu wáng qì, yán gù qǔ zhī, bì yǒu yì tú. yǔ wén, shàng yù nù. jí tái sī shàng jù yù, zhào sān sī shǐ tóng fù zhī. jiàn zhōng èr nián shí yuè, zhào yuē: shàng shū zuǒ pú shè yáng yán, tuō yǐ wén yì, lèi dēng qīng guàn. suī zhé jū huāng fú, ér xū chēng yóu cún. zhèn chū lín wàn bāng, sī hóng dà huà, wù zhuó fēi cì, zhāo nà shí máo. bá zì jùn zuǒ, dēng yú dǐng sī, dú wěi xīn lǚ, xìn rèn wú yí. ér nǎi bù sī jié chéng, gǎn wèi jiān dù, jìn xié chǒu zhèng, jì wěi qiě jiān, dǎng yuán yīn yī, dòng shè qíng gù. huī fǎ bài dù, wǎng shàng xíng sī, gǒu lì qí shēn, bù gù yú guó. jiā yǐ nèi wú xùn jiè, wài yǒu jiāo tōng, zòng zì zhà qī, yǐ chéng zāng huì. xún qí shì jī, běn mò guāi miù, miè ēn qì dé, fù wǒ hé shēn! kǎo zhuàng yì xíng, zuì zài nán yòu. dàn yǐ zhèn yú jiāng xiāng, yì qiè shǐ zhōng, gù quán dà tǐ, tè yǒu hóng dài, bǐ cóng yuǎn zhé, yǐ sù jù liáo. kě yá zhōu sī mǎ tóng zhèng, réng chí yì fā qiǎn. qù yá zhōu bǎi lǐ cì sǐ, nián wǔ shí wǔ.
炎子弘業不肖,多犯禁,受賂請託,郢按之,兼得其他過。初,炎將立家廟, 先有私第在東都,令河南尹趙惠伯貨之,惠伯為炎市為官廨。時惠伯自河中尹、都 團練觀察等使初受代,郢奏追捕惠伯詰案。御史以炎為宰相,抑吏貨市私第,貴估 其宅,賤入其幣,計以為贓。杞召大理正田晉評罪,晉曰:「宰臣於庶官,比之監 臨,官市賈有羨利,計其利以乞取論罪,當奪官。」杞怒,謫晉衡州司馬。更召他 吏繩之,曰:「監主自盜,罪絞。」開元中,蕭嵩將於曲江南立私廟,尋以玄宗臨 幸之所,恐置廟非便,乃罷之。至是,炎以其地為廟,有飛語者云:「此地有王氣, 炎故取之,必有異圖。」語聞,上愈怒。及台司上具獄,詔三司使同覆之。建中二 年十月,詔曰:「尚書左僕射楊炎,托以文藝,累登清貫。雖謫居荒服,而虛稱猶 存。朕初臨萬邦,思弘大化,務擢非次,招納時髦。拔自郡佐,登於鼎司,獨委心 膂,信任無疑。而乃不思竭誠,敢為奸蠹,進邪丑正,既偽且堅,黨援因依,動涉 情故。隳法敗度,罔上行私,苟利其身,不顧於國。加以內無訓誡,外有交通,縱 恣詐欺,以成贓賄。詢其事跡,本末乖謬,蔑恩棄德,負我何深!考狀議刑,罪在 難宥。但以朕於將相,義切始終,顧全大體,特有弘貸,俾從遠謫,以肅具僚。可 崖州司馬同正,仍馳驛發遣。」去崖州百里賜死,年五十五。
yán zǎo yǒu wén zhāng, yì lì zhì jié, jí wèi zhōng shū shè rén, fù huì yuán zài, shí yì yǐ báo zhī. hòu zuò zài biǎn guān, fèn huì yì shén, guī ér dé zhèng, yá zì bì chóu, xiǎn hài zhī xìng fù yú xīn, wéi qí ài zēng, bù gù gōng dào, yǐ zhì yú bài. huì bó yì zuò yán biǎn fèi zhōu duō tián wèi, xún yì shā zhī.
炎早有文章,亦勵志節,及為中書舍人,附會元載,時議已薄之。後坐載貶官, 憤恚益甚,歸而得政,睚眥必仇,險害之性附於心,唯其愛憎,不顧公道,以至於 敗。惠伯亦坐炎貶費州多田尉,尋亦殺之。
lí gàn zhě, róng zhōu rén. shǐ yǐ shàn xīng wěi shù shù jìn, dài zhào hàn lín, lèi guān zhì jiàn yì dài fū. xún qiān jīng zhào yǐn, yǐ yán sù wèi lǐ, rén pō biàn zhī, ér yīn yuán fù huì, yǔ shí shàng xià. dà lì èr nián, gǎi xíng bù shì láng. yú cháo ēn fú zhū, zuò jiāo tōng chū wèi guì zhōu cì shǐ běn guǎn guān chá shǐ. zhì jiāng líng, dīng mǔ yōu. jiǔ zhī, huì jīng zhào yǐn quē, rén pō sī gàn. bā nián, fù bài jīng zhào yǐn jiān yù shǐ dài fū. gàn zì yǐ dé zhì, wú xīn wèi lǐ, tān bào yì shén, xùn yú cái sè. shí sān nián, chú bīng bù shì láng. xìng xiǎn, xié zuǒ dào, jié zhōng guì, yǐ xī zhǔ ēn, dài zōng shén huò zhī. shí zhōng guān liú zhōng yì chǒng rèn fāng shèng, gān jié zhī sù hòu, cháng tōng qí jiān móu. jí dé zōng chū jí wèi, gàn yóu yǐ guǐ dào qiú jìn, mì jū yú zhōng yì zhōng yì dì. shì fā, zhào yuē: bīng bù shì láng lí gàn, hài ruò chái láng, tè jìn liú zhōng yì, yǎn yì yǐn zéi, bìng chú míng zhǎng liú. jí xíng, shì lǐ ér tóng shù qiān rén zào jù, huái wǎ lì tóu jī zhī, bǔ zéi wèi bù néng zhǐ, suì jiē cì sǐ yú lán tián yì.
黎干者,戎州人。始以善星緯數術進,待詔翰林,累官至諫議大夫。尋遷京兆 尹,以嚴肅為理,人頗便之,而因緣附會,與時上下。大曆二年,改刑部侍郎。魚 朝恩伏誅,坐交通出為桂州刺史、本管觀察使。至江陵,丁母憂。久之,會京兆尹 缺,人頗思干。八年,復拜京兆尹、兼御史大夫。干自以得志,無心為理,貪暴益 甚,徇於財色。十三年,除兵部侍郎。性險,挾左道,結中貴,以希主恩,代宗甚 惑之。時中官劉忠翼寵任方盛,乾結之素厚,嘗通其奸謀。及德宗初即位,干猶以 詭道求進,密居輿中詣忠翼第。事發,詔曰:「兵部侍郎黎干,害若豺狼,特進劉 忠翼,掩義隱賊,並除名長流。」即行,市里兒童數千人噪聚,懷瓦礫投擊之,捕 賊尉不能止,遂皆賜死於藍田驛。
zhōng yì, huàn guān yě, běn míng qīng tán, yǔ dǒng xiù jiē yǒu chǒng yú dài zōng. tiān xiàn zài kǒu, shì huí rì yuè, tān tāo nà huì, huò chǎn jù wàn. dà lì zhōng, dé zōng jū dōng gōng, gàn jí qīng tán cháng yǒu jiān móu dòng yáo. jí shì, jī qián zuì yǐ zhū zhī.
忠翼,宦官也,本名清潭,與董秀皆有寵於代宗。天憲在口,勢回日月,貪饕 納賄,貨產巨萬。大曆中,德宗居東宮,干及清潭嘗有奸謀動搖。及是,積前罪以 誅之。
yǔ zhǔn, cháng zhōu rén. fù guāng xiān, tiān bǎo zhōng, wén bù shì láng. zhǔn yǐ mén rù shì, nì yú zǎi xiàng wáng jìn, jìn zhòu yǐn zhì zhí fāng láng zhōng zhī zhì gào, qiān zhōng shū shè rén. zhǔn sù guǎ wén xué, yǐ róu mèi zì jìn, jì fēi rú liú, shén wèi shí lùn suǒ báo. xún gǎi yù shǐ zhōng chéng, qiān shàng shū zuǒ chéng. jìn dé zuì, chū wèi rǔ zhōu cì shǐ. fù rù wèi sī nóng qīng, yǔ yáng yán hòu shàn. yán yù shā liú yàn, zhī zhǔn yǔ yàn yǒu xì, nǎi yòng wèi jīng nán jié dù. zhǔn nǎi shàng yán dé yàn yǔ zhū cǐ shū, qiě yǒu yuàn wàng, yòu zhào bǔ zhōu bīng yǐ jù mìng. yú shì xiān shā yàn, rán hòu xià zhào cì zì jǐn, hǎi nèi yuān zhī. yán yǐ shā yàn zhēng zhǔn wèi shàng shū zuǒ chéng. jiàn zhōng sān nián liù yuè dīng sì zú, shí nián wǔ shí yī. zèng gōng bù shàng shū.
庾准,常州人。父光先,天寶中,文部侍郎。准以門入仕,昵於宰相王縉,縉 驟引至職方郎中、知制誥,遷中書舍人。准素寡文學,以柔媚自進,既非儒流,甚 為時論所薄。尋改御史中丞,遷尚書左丞。縉得罪,出為汝州刺史。復入為司農卿, 與楊炎厚善。炎欲殺劉晏,知准與晏有隙,乃用為荊南節度。准乃上言得晏與硃泚 書,且有怨望,又召補州兵以拒命。於是先殺晏,然後下詔賜自盡,海內冤之。炎 以殺晏征准為尚書左丞。建中三年六月丁巳卒,時年五十一。贈工部尚書。
shǐ chén yuē: zhòng ní yún: fù yǔ guì shì rén zhī yù, bù yǐ dào dé zhī bù chù. fǎn hū shì dào zhě xiǎo rén. zài chǎn fǔ guó yǐ jìn shēn, nòng shí quán ér gù wèi, zhòng nù nán fàn, zhǎng è bù quān, jiā wáng ér zhū jí qī ér, shēn sǐ ér yāng jí zǔ mí. jìn fù huì jiān xié, yǐ zhì diān fù. yán huī cuī yòu fǔ zhī guī, nù duàn xiù shí zhī zhí, chóu ēn bào yuàn, yǐ sī hài gōng. sān zi zhě xián zhe wén zhāng, shū guāi dé xíng. bù cháng qí dé, huò chéng zhī xiū, dà yì zhī yì yě. fù guì bù yǐ qí dào, xiǎo rén zhī shì zāi! guān yǔ zhǔn zhī xiān, zāo wáng jìn zhī fù, xùn yáng yán zhī yì, qū zhì liú yàn zhī yuān. jī è ér huò lìng zhōng zhě, qí zài yú yāng hū!
史臣曰:仲尼云:富與貴是人之欲,不以道得之不處。反乎是道者小人。載諂 輔國以進身,弄時權而固位,眾怒難犯,長惡不悛,家亡而誅及妻兒,身死而殃及 祖禰。縉附會奸邪,以至顛覆。炎隳崔祐甫之規,怒段秀實之直,酬恩報怨,以私 害公。三子者咸著文章,殊乖德行。「不常其德,或承之羞」,大《易》之義也。 富貴不以其道,小人之事哉!觀庾准之憸,遭王縉之復,徇楊炎之意,曲致劉晏之 冤。積惡而獲令終者,其在餘殃乎!
zàn yuē: zài jìn yán zhǔn, jiāo xiāng fù huì. zuǒ chuán yǒu yán, tān rén bài lèi.
贊曰:載、縉、炎、准,交相附會。《左傳》有言,貪人敗類。