péi yán liú yī zhī wèi xuán tóng lǐ zhāo dé
○裴炎 劉禕之 魏玄同 李昭德

péi yán, jiàng zhōu wén xǐ rén yě. shǎo bǔ hóng wén shēng, měi yù xiū jià, zhū shēng duō chū yóu, yán dú bù fèi yè. suì yú, yǒu sī jiāng jiàn jǔ, cí yǐ xué wèi dǔ ér zhǐ. zài guǎn chuí shí zài, yóu xiǎo chūn qiū zuǒ shì chuán jí hàn shū. zhuó míng jīng dì, xún wèi pú zhōu sī cāng cān jūn. lèi lì bīng bù shì láng zhōng shū mén xià píng zhāng shì shì zhōng zhōng shū lìng.
裴炎，絳州聞喜人也。少補弘文生，每遇休假，諸生多出遊，炎獨不廢業。歲 余，有司將薦舉，辭以學未篤而止。在館垂十載，尤曉《春秋左氏傳》及《漢書》。 擢明經第，尋為濮州司倉參軍。累歷兵部侍郎、中書門下平章事、侍中、中書令。

yǒng chún yuán nián, gāo zōng xìng dōng dōu, liú tài zǐ zhé shǒu jīng shī, mìng yán yǔ liú rén guǐ xuē yuán chāo wèi fǔ. míng nián, gāo zōng bù yù, yán cóng tài zǐ fù dōng dōu shì jí. shí yī yuè, gāo zōng jí dǔ, mìng tài zǐ jiān guó, yán fèng zhào yǔ huáng mén shì láng liú qí xián zhōng shū shì láng guō zhèng yī bìng yú dōng gōng píng zhāng shì. shí èr yuè dīng sì, gāo zōng bēng, tài zǐ jí wèi. wèi tīng zhèng, zǎi chén zòu yì, tiān hòu jiàng lìng yú mén xià shī xíng. zhōng zōng jì lì, yù yǐ hòu fù wéi xuán zhēn wèi shì zhōng, yòu yù yǔ rǔ mǔ zǐ wǔ pǐn, yán gù zhēng yǐ wèi bù kě. zhōng zōng bù yuè, wèi zuǒ yòu yuē: wǒ ràng guó yǔ xuán zhēn qǐ bù dé, hé wèi xī shì zhōng yé? yán jù, nǎi yǔ zé tiān dìng cè fèi lì. yán yǔ zhōng shū shì láng liú yī zhī yǔ lín jiāng jūn chéng wù tǐng zhāng qián xù děng lè bīng rù nèi, xuān tài hòu lìng, fú dì xià diàn. dì yuē: wǒ yǒu hé zuì? tài hòu bào yuē: rǔ ruò jiāng tiān xià yǔ wéi xuán zhēn, hé dé wú zuì! nǎi fèi zhōng zōng wèi lú líng wáng, lì yù wáng dàn wèi dì. yán yǐ dìng cè gōng, fēng hé dōng xiàn hóu.
永淳元年，高宗幸東都，留太子哲守京師，命炎與劉仁軌、薛元超為輔。明年， 高宗不豫，炎從太子赴東都侍疾。十一月，高宗疾篤，命太子監國，炎奉詔與黃門 侍郎劉齊賢、中書侍郎郭正一併於東宮平章事。十二月丁巳，高宗崩，太子即位。 未聽政，宰臣奏議，天后降令於門下施行。中宗既立，欲以後父韋玄貞為侍中，又 欲與乳母子五品，炎固爭以為不可。中宗不悅，謂左右曰：「我讓國與玄貞豈不得， 何為惜侍中耶？」炎懼，乃與則天定策廢立。炎與中書侍郎劉禕之、羽林將軍程務 挺、張虔勖等勒兵入內，宣太后令，扶帝下殿。帝曰：「我有何罪？」太后報曰： 「汝若將天下與韋玄貞，何得無罪！」乃廢中宗為盧陵王，立豫王旦為帝。炎以定 策功，封河東縣侯。

tài hòu lín cháo, tiān shòu chū, yòu jiàng yù wáng wèi huáng sì. shí tài hòu zhí wǔ chéng sì qǐng lì wǔ shì qī miào jí zhuī wáng fù zǔ, tài hòu jiāng xǔ zhī. yán jìn jiàn yuē: huáng tài hòu tiān xià zhī mǔ, shèng dé lín cháo, dāng cún zhì gōng, bù yí zhuī wáng zǔ mí, yǐ shì zì sī. qiě dú bù jiàn lǚ shì zhī bài hū? chén kǒng hòu zhī shì jīn, yì yóu jīn zhī shì xī. tài hòu yuē: lǚ shì zhī wáng, quán zài shēng rén jīn zhě zhuī zūn, shì guī qián dài. cún mò shū jī, qǐ kě tóng rì ér yán? yán yuē: màn cǎo nán tú, jiàn bù kě zhǎng. yīn jiàn wèi yuǎn, dāng jué qí yuán. tài hòu bù yuè ér zhǐ. shí hán wáng yuán jiā lǔ wáng líng kuí děng jiē huáng shǔ zhī jìn, chéng sì yǔ cóng fù dì sān sī lǚ quàn tài hòu yīn shì zhū zhī, yǐ jué zōng shì zhī wàng. liú yī zhī wéi rén yuē bìng huái wèi dàn, wěi wěi wú yán, yán dú gù zhēng, yǐ wèi bù kě, chéng sì shēn hàn zhī.
太后臨朝，天授初，又降豫王為皇嗣。時太后侄武承嗣請立武氏七廟及追王父 祖，太后將許之。炎進諫曰：「皇太后天下之母，聖德臨朝，當存至公，不宜追王 祖禰，以示自私。且獨不見呂氏之敗乎？臣恐後之視今，亦猶今之視昔。」太后曰： 「呂氏之王，權在生人；今者追尊，事歸前代。存歿殊跡，豈可同日而言？」炎曰： 「蔓草難圖，漸不可長。殷鑑未遠，當絕其源。」太后不悅而止。時韓王元嘉、魯 王靈夔等皆皇屬之近，承嗣與從父弟三思屢勸太后因事誅之，以絕宗室之望。劉禕 之、韋仁約並懷畏憚，唯唯無言，炎獨固爭，以為不可，承嗣深憾之。

wén míng yuán nián, guān míng gǎi yì, yán wèi nèi shǐ. qiū, xú jìng yè gòu nì, tài hòu zhào yán yì shì. yán zòu yuē: huáng dì nián zhǎng, wèi bǐ qīn zhèng, nǎi zhì huá shù yǒu cí. ruò tài hòu fǎn zhèng, zé cǐ zéi bù tǎo ér jiě yǐ. yù shǐ cuī chá wén ér shàng yán, yuē: péi yán fú shì xiān cháo, èr shí yú zài, shòu yí gù tuō, dà quán zài jǐ, ruò wú yì tú, hé gù qǐng tài hòu guī zhèng? nǎi mìng yù shǐ dài fū qiān wèi dào yù shǐ yú chéng yè jū zhī. fèng gé shì láng hú yuán fàn zòu yuē: yán shè jì zhōng chén, yǒu gōng yú guó, xī xīn fèng shàng, tiān xià suǒ zhī, chén míng qí bù fǎn. yòu wèi dà jiāng jūn chéng wù tǐng mì biǎo shēn lǐ zhī, wén wǔ zhī jiān zhèng yán bù fǎn zhě shén zhòng, tài hòu jiē bù nà. guāng zhái yuán nián shí yuè, zhǎn yán yú dōu tíng yì zhī qián jiē. yán chū bèi qín, zuǒ yòu quàn yán xùn cí yú shǐ zhě, yán tàn yuē: zǎi xiàng xià yù, yān yǒu gèng quán zhī lǐ! jìng wú zhé jié. jí jí méi qí jiā, nǎi wú dān shí zhī xù. hú yuán fàn, shēn zhōu yì yáng rén, zuò jiù yán liú sǐ qióng zhōu. chéng wù tǐng fú fǎ, nà yán liú qí xián biǎn jí zhōu zhǎng shǐ, lì bù shì láng guō dài jǔ biǎn yuè zhōu cì shǐ, jiē zuò jiù yán zhī zuì yě.
文明元年，官名改易，炎為內史。秋，徐敬業構逆，太后召炎議事。炎奏曰： 「皇帝年長，未俾親政，乃致猾豎有詞。若太后返政，則此賊不討而解矣。」御史 崔察聞而上言，曰：「裴炎伏事先朝，二十餘載，受遺顧托，大權在己，若無異圖， 何故請太后歸政？」乃命御史大夫騫味道、御史魚承曄鞫之。鳳閣侍郎胡元范奏曰： 「炎社稷忠臣，有功於國，悉心奉上，天下所知，臣明其不反。」右衛大將軍程務 挺密表申理之，文武之間證炎不反者甚眾，太后皆不納。光宅元年十月，斬炎於都 亭驛之前街。炎初被擒，左右勸炎遜詞於使者，炎嘆曰：「宰相下獄，焉有更全之 理！」竟無折節。及籍沒其家，乃無儋石之蓄。胡元范，申州義陽人，坐救炎流死 瓊州。程務挺伏法，納言劉齊賢貶吉州長史，吏部侍郎郭待舉貶岳州刺史，皆坐救 炎之罪也。

xiān shì, kāi yào yuán nián shí yuè, dìng xiāng dào héng jūn dà zǒng guǎn péi xíng jiǎn xiàn dìng xiāng suǒ huò fú qiú, chú qū shè wài, zhǎn ā shǐ nà fú niàn, wēn fù děng wǔ shí sì rén yú dū shì. chū, xíng jiǎn tǎo fá zhī shí, xǔ fú niàn yǐ bù sǐ, fú niàn nǎi jiàng. shí yán hài xíng jiǎn zhī gōng, zòu yún: fú niàn shì chéng wù tǐng zhāng qián xù bī zhú yú yíng, yòu qì běi huí hé nán xiàng bī zhī, jiǒng jí ér jiàng. nǎi shā zhī. xíng jiǎn tàn yuē: hún jùn zhī shì, gǔ jīn chǐ zhī. dàn kǒng shā jiàng zhī hòu, wú fù lái zhě. xíng jiǎn yīn cǐ chēng jí bù chū. yán zhì guó jiā fù yì ér shā jiàng, dù néng hài gōng, gòu chéng yīn huò, qí bài yě yí zāi!
先是，開耀元年十月，定襄道行軍大總管裴行儉獻定襄所獲俘囚，除曲赦外， 斬阿史那伏念，溫傅等五十四人於都市。初，行儉討伐之時，許伏念以不死，伏念 乃降。時炎害行儉之功，奏云：「伏念是程務挺、張虔勖逼逐於營，又磧北回紇南 向逼之，窘急而降。」乃殺之。行儉嘆曰：「渾、浚之事，古今恥之。但恐殺降之 後，無復來者。」行儉因此稱疾不出。炎致國家負義而殺降，妒能害功，構成陰禍， 其敗也宜哉！

ruì zōng jiàn zuò, xià zhì yuē: shì zhōng zhuī yuǎn, sī nǎi jiù zhāng biǎo dé jīng xián, yǒu guāng héng cè. gù zhōng shū lìng péi yán, hán hóng bǐng cuì, lǚ xìn jū zhēn, wàng zhòng guó huá, cái chēng rén xiù. wéi jǐ chéng wù, jī xuān yú dài gōng ǒu jū wú cāi, yì shēn yú fèng shàng. wén míng zhī jì, wáng shì duō yú, bǎo yì zhèn gōng, shí zhe chéng jié. ér wēi yí qǐ xìn, cāng zú luó zāi, suì yuè lǚ qiān, qiū fēng mò shù. yǒng yán xiān zhèng, gǎn dào liáng duō. yí zhuī bì yú jiǔ yuán, bǐ zēng róng yú wàn gǔ. kě zèng yì zhōu dà dū dū. yán zhǎng zi yàn xiān, hòu wèi tài zǐ shè rén cóng zi zhòu xiān, hòu wèi gōng bù shàng shū.
睿宗踐祚，下制曰：「飾終追遠，斯乃舊章；表德旌賢，有光恆策。故中書令 裴炎，含弘稟粹，履信居貞，望重國華，才稱人秀。唯幾成務，績宣於代工；偶居 無猜，義深於奉上。文明之際，王室多虞，保乂朕躬，實著誠節。而危疑起釁，倉 卒羅災，歲月屢遷，丘封莫樹。永言先正，感悼良多。宜追賁於九原，俾增榮於萬 古。可贈益州大都督。」炎長子彥先，後為太子舍人；從子伷先，後為工部尚書。

liú yī zhī, cháng zhōu jìn líng rén yě. zǔ xìng zōng, chén pó yáng wáng zī yì cān jūn. fù zǐ yì, shàn yín fěng, yǒu xué xíng. suí dà yè chū, lì mì shū jiān, hé dōng liǔ gù yán shén zhòng zhī. xìng bù róng fēi, péng liáo yǒu duǎn, miàn zhé zhī. yǒu rén lǐ bó yào cháng chēng yuē: liú sì suī fù mà rén, rén dōu bù hèn. zhēn guān yuán nián, zhào zhuī rù jīng, yǐ mǔ lǎo gù cí, tài zōng xǔ qí zhōng yǎng. jiāng nán dà shǐ lǐ xí yù jiā qí zhì xiào, héng yǐ mǐ bó lài zhī, yīn shàng biǎo jīng qí mén lǘ, gǎi suǒ jū wèi xiào cí lǐ. mǔ zú, fú jìng, zhēng bài wú wáng fǔ gōng cáo, zài qiān zhù zuò láng hóng wén guǎn zhí xué shì, yù xiū jìn shū, jiā cháo sàn dài fū. yǒng huī chū zú, gāo zōng qiǎn shǐ diào zèng, gěi líng yú hái xiāng. yǒu jí èr shí juǎn.
劉禕之，常州晉陵人也。祖興宗，陳鄱陽王諮議參軍。父子翼，善吟諷，有學 行。隋大業初，歷秘書監，河東柳顧言甚重之。性不容非，朋僚有短，面折之。友 人李伯藥常稱曰：「劉四雖復罵人，人都不恨。」貞觀元年，詔追入京，以母老固 辭，太宗許其終養。江南大使李襲譽嘉其至孝，恆以米帛賚之，因上表旌其門閭， 改所居為孝慈里。母卒，服竟，征拜吳王府功曹，再遷著作郎、弘文館直學士，預 修《晉書》，加朝散大夫。永徽初卒，高宗遣使吊贈，給靈輿還鄉。有集二十卷。

yī zhī shǎo yǔ mèng lì zhēn gāo zhì zhōu guō zhèng yī jù yǐ wén zǎo zhī míng, shí rén hào wèi liú mèng gāo guō. xún yǔ lì zhēn děng tóng zhí zhāo wén guǎn. shàng yuán zhōng, qiān zuǒ shǐ hóng wén guǎn zhí xué shì, yǔ zhù zuò láng yuán wàn qǐng, zuǒ shǐ fàn lǚ bīng miáo chǔ kè, yòu shǐ zhōu sī mào hán chǔ bīn děng jiē zhào rù jìn zhōng, gòng zhuàn liè nǚ chuán chén guǐ bǎi liáo xīn jiè lè shū, fán qiān yú juǎn. shí yòu mì lìng cān jué, yǐ fēn zǎi xiàng zhī quán, shí rén wèi zhī běi mén xué shì. yī zhī xiōng yì zhī, shí wèi gěi shì zhōng, xiōng dì bìng jū liǎng shěng, lùn zhě měi zhī.
禕之少與孟利貞、高智周、郭正一俱以文藻知名，時人號為劉、孟、高、郭。 尋與利貞等同直昭文館。上元中，遷左史、弘文館直學士，與著作郎元萬頃，左史 范履冰、苗楚客，右史周思茂、韓楚賓等皆召入禁中，共撰《列女傳》、《臣軌》、 《百僚新誡》、《樂書》，凡千餘卷。時又密令參決，以分宰相之權，時人謂之 「北門學士」。禕之兄懿之，時為給事中，兄弟並居兩省，論者美之。

yí fèng èr nián, zhuǎn cháo yì dài fū zhōng shū shì láng, jiān yù wáng fǔ sī mǎ, xún jiā zhōng dài fū. yī zhī yǒu zǐ zài gōng zhōng wèi nèi zhí, tiān hòu lìng shěng róng guó fū rén zhī jí, yī zhī qián cì jiàn zhī, zuò shì pèi liú guī zhōu. lì shù zài, tiān hòu biǎo qǐng gāo zōng zhào hái, bài zhōng shū shè rén. zhuǎn xiāng wáng fǔ sī mǎ, fù qiān jiǎn xiào zhōng shū shì láng. gāo zōng wèi yuē: xiāng wáng zhèn zhī ài zi, yǐ qīng zhōng xiào zhī mén, jí qīng shī fàn, suǒ jì péng shēng má zhōng, bù fú zì zhí ěr. yī zhī jū jiā xiào yǒu, shén wèi shì zú suǒ chēng, měi dé fèng lù, sàn yú qīn shǔ, gāo zōng yǐ cǐ zhòng zhī. zé tiān lín cháo, shén jiàn qīn wěi. jí yù wáng lì, yī zhī cān yù qí móu, zhuó bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, cì jué lín huái nán. shí jūn guó duō shì, suǒ yǒu zhào chì, dú chū yī zhī, gòu sī mǐn sù, jiē kě lì dài. jí guān míng gǎi yì, yī zhī wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái sān pǐn.
儀鳳二年，轉朝議大夫、中書侍郎，兼豫王府司馬，尋加中大夫。禕之有姊在 宮中為內職，天后令省榮國夫人之疾，禕之潛伺見之，坐是配流巂州。歷數載，天 後表請高宗召還，拜中書舍人。轉相王府司馬，復遷檢校中書侍郎。高宗謂曰： 「相王朕之愛子，以卿忠孝之門，藉卿師範，所冀蓬生麻中，不扶自直耳。」禕之 居家孝友，甚為士族所稱，每得俸祿，散於親屬，高宗以此重之。則天臨朝，甚見 親委。及豫王立，禕之參預其謀，擢拜中書侍郎、同中書門下三品，賜爵臨淮男。 時軍國多事，所有詔敕，獨出禕之，構思敏速，皆可立待。及官名改易，禕之為鳳 閣侍郎、同鳳閣鸞台三品。

shí yǒu sī mén yuán wài láng fáng xiān mǐn dé zuì, zuǒ shòu wèi zhōu sī mǎ, yì zǎi xiàng chén sù. nèi shǐ qiān wèi dào wèi yuē: cǐ nǎi huáng tài hòu chù fēn yě. yī zhī wèi xiān mǐn yuē: yuán zuò gǎi guān, lì cóng chén xià zòu qǐng. zé tiān wén zhī, yǐ wèi dào shàn zé guī jǐ, guò zé tuī jūn, biǎn qīng zhōu cì shǐ. yǐ yī zhī tuī shàn yú jūn, yǐn guò zài jǐ, jiā shòu tài zhōng dài fū, cì wù bǎi duàn xì mǎ yī pǐ. yīn wèi shì chén yuē: fū wèi chén zhī tǐ, zài yáng jūn zhī dé, jūn dé fā yáng, qǐ fēi chén xià zhī měi shì? qiě jūn wèi yuán shǒu, chén zuò gǔ gōng, qíng tóng xiū qī, yì jūn yī tǐ. wèi wén yǐ shǒu zú zhī jí yí yú fù bèi, ér dé yī tǐ ān zhě. wèi dào bù cún zhōng chì, yǐ cóng bǐng tuì. yī zhī jié zhōng fèng shàng, qíng shén kě jiā. nà yán wáng dé zhēn duì yuē: xī dài zhì dé měi yǒu shàn shì, bì tuī yú jūn. tài hòu yuē: xiān cháo měi chēng zhì dé néng yǒu cǐ shì, dǎi qí zhōng mò, yǒu zhì bāo chóng. wèi chén zhī dào, qǐ guò sī xíng, chuán míng wàn dài, kě bù shàn yú!
時有司門員外郎房先敏得罪，左授衛州司馬，詣宰相陳訴。內史騫味道謂曰： 「此乃皇太后處分也。」禕之謂先敏曰：「緣坐改官，例從臣下奏請。」則天聞之， 以味道善則歸己，過則推君，貶青州刺史。以禕之推善於君，引過在己，加授太中 大夫，賜物百段、細馬一匹。因謂侍臣曰：「夫為臣之體，在揚君之德，君德發揚， 豈非臣下之美事？且君為元首，臣作股肱，情同休戚，義均一體。未聞以手足之疾 移於腹背，而得一體安者。味道不存忠赤，已從屏退。禕之竭忠奉上，情甚可嘉。」 納言王德真對曰：「昔戴至德每有善事，必推於君。」太后曰：「先朝每稱至德能 有此事，逮其終歿，有制褒崇。為臣之道，豈過斯行，傳名萬代，可不善歟！」

yí fèng zhōng, tǔ bō wèi biān huàn, gāo zōng wèi shì chén yuē: tǔ bō xiǎo chǒu, lǚ fàn biān jìng, wǒ bǐ wù zài ān jí, wèi jí zhū yí. ér róng dí chái láng, bù shí ēn zào, zhì zhī zé jiāng chǎng rì hài, tú zhī zé wèi wén shàng cè, yí lùn dé shī, gè jǐn suǒ huái. shí liú jǐng xiān guō zhèng yī huáng fǔ wén liàng yáng sī zhēng xuē yuán chāo gè yǒu suǒ zòu. yī zhī shí wèi zhōng shū shè rén, duì yuē: chén guān zì gǔ míng wáng shèng zhǔ, jiē huàn yí dí. tǔ bō shí rǎo biān yú, yǒu tóng qín shòu, dé qí tǔ dì, bù kě yōu jū, bèi qí píng líng, wèi zú wèi chǐ. yuàn jí wàn chéng zhī wēi, qiě kuān bǎi xìng zhī yì. gāo zōng jiā qí yán.
儀鳳中，吐蕃為邊患，高宗謂侍臣曰：「吐蕃小丑，屢犯邊境，我比務在安輯， 未即誅夷。而戎狄豺狼，不識恩造，置之則疆場日駭，圖之則未聞上策，宜論得失， 各盡所懷。」時劉景仙、郭正一、皇甫文亮、楊思征、薛元超各有所奏。禕之時為 中書舍人，對曰：「臣觀自古明王聖主，皆患夷狄。吐蕃時擾邊隅，有同禽獸，得 其土地，不可攸居，被其憑凌，未足為恥。願戢萬乘之威，且寬百姓之役。」高宗 嘉其言。

hòu yī zhī cháng qiè wèi fèng gé shè rén jiǎ dà yǐn yuē: tài hòu jì néng fèi hūn lì míng, hé yòng lín cháo chēng zhì? bù rú fǎn zhèng, yǐ ān tiān xià zhī xīn. dà yǐn mì zòu qí yán. zé tiān bù yuè, wèi zuǒ yòu yuē: yī zhī wǒ suǒ yǐn yòng, nǎi yǒu bèi wǒ zhī xīn, qǐ fù gù wǒ ēn yě! chuí gǒng sān nián, huò wū gào yī zhī shòu guī zhōu dū du sūn wàn róng jīn, jiān yǔ xǔ jìng zōng qiè yǒu sī, zé tiān tè lìng sù zhōu cì shǐ wáng běn lì tuī jū qí shì. běn lì xuān chì shì yī zhī, yī zhī yuē: bù jīng fèng gé luán tái, hé míng wèi chì? zé tiān dà nù, yǐ wèi jù hàn zhì shǐ, nǎi cì sǐ yú jiā, shí nián wǔ shí qī.
後禕之嘗竊謂鳳閣舍人賈大隱曰：「太后既能廢昏立明，何用臨朝稱制？不如 返政，以安天下之心。」大隱密奏其言。則天不悅，謂左右曰：「禕之我所引用， 乃有背我之心，豈復顧我恩也！」垂拱三年，或誣告禕之受歸州都督孫萬榮金，兼 與許敬宗妾有私，則天特令肅州刺史王本立推鞫其事。本立宣敕示禕之，禕之曰： 「不經鳳閣鸞台，何名為敕？」則天大怒，以為拒捍制使，乃賜死於家，時年五十 七。

chū, yī zhī jì xià yù, ruì zōng wèi zhī kàng shū shēn lǐ, yī zhī qīn yǒu xián yǐ wèi bì jiàn yuán yòu, qiè hè zhī. yī zhī yuē: wú bì sǐ yǐ. tài hòu lín cháo dú duàn, wēi fú rèn jǐ, huáng dì shàng biǎo, tú shǐ sù wú huò yě. yī zhī zài yù shí, cháng shàng shū zì chén. jí lín zhōng, jì xǐ mù, ér shén sè zì ruò, mìng qí zi zhí bǐ cǎo xiè biǎo, qí zi jiāng jué, dài bù néng shū. jiān xíng zhě cù zhī. yī zhī nǎi zì cāo shù zhǐ, yuán bǐ lì chéng, cí lǐ kěn zhì, jiàn zhě wú bù shāng tòng. shí lín tái láng guō hàn tài zǐ wén xué zhōu sī jūn gòng chēng tàn qí wén, zé tiān wén ér è zhī, zuǒ qiān hàn wèi wū zhōu sī fǎ, sī jūn wèi bō zhōu sī cāng. ruì zōng jí wèi, yǐ yī zhī gōng fǔ jiù liáo, zhuī zèng zhōng shū lìng. yǒu jí qī shí juǎn, chuán yú shí.
初，禕之既下獄，睿宗為之抗疏申理，禕之親友咸以為必見原宥，竊賀之。禕 之曰：「吾必死矣。太后臨朝獨斷，威福任己，皇帝上表，徒使速吾禍也。」禕之 在獄時，嘗上疏自陳。及臨終，既洗沐，而神色自若，命其子執筆草謝表，其子將 絕，殆不能書。監刑者促之。禕之乃自操數紙，援筆立成，詞理懇至，見者無不傷 痛。時麟台郎郭翰、太子文學周思鈞共稱嘆其文，則天聞而惡之，左遷翰為巫州司 法，思鈞為播州司倉。睿宗即位，以禕之宮府舊僚，追贈中書令。有集七十卷，傳 於時。

wèi xuán tóng, dìng zhōu gǔ chéng rén yě. jǔ jìn shì. lèi zhuǎn sī liè dài fū. zuò yǔ shàng guān yí wén zhāng shǔ hé, pèi liú lǐng wài. shàng yuán chū shè hái. gōng bù shàng shū liú shěn lǐ jiàn xuán tóng yǒu shí wù zhī cái, bài qí zhōu zhǎng shǐ. lèi qiān zhì lì bù shì láng.
魏玄同，定州鼓城人也。舉進士。累轉司列大夫。坐與上官儀文章屬和，配流 嶺外。上元初赦還。工部尚書劉審禮薦玄同有時務之才，拜岐州長史。累遷至吏部 侍郎。

xuán tóng yǐ jì wěi xuǎn jǔ, kǒng wèi jǐn dé rén zhī shù, nǎi shàng shū yuē:
玄同以既委選舉，恐未盡得人之術，乃上疏曰：

chén wén zhì qì zhě bì zé jiàng yǐ jiǎn cái, wèi guó zhě bì qiú xián yǐ lì guān. jiàng zhī bù liáng, wú yǐ chéng qí gōng guān zhī fēi xián, wú yǐ zhì yú lǐ. jūn zhě, suǒ yǐ mù rén yě chén zhě, suǒ yǐ zuǒ jūn yě. jūn bù yǎng rén, shī jūn dào yǐ chén bù fǔ jūn, shī chén rèn yǐ. rèn rén zhě, chéng guó jiā zhī jī běn, bǎi xìng zhī ān wēi yě. fāng jīn rén bù jiā fù, dào zéi bù shuāi, yù gōng wèi qīng, lǐ yì yóu què zhě, hé yě? xià lì bù chēng zhí, shù guān fēi qí cái yě. guān zhī bù dé qí cái zhě, qǔ rén zhī dào, yǒu suǒ wèi jǐn yě. chén yòu wén chuán shuō yuē: míng wáng fèng ruò tiān dào, jiàn bāng shè dōu, shù hòu wáng jūn gōng, chéng yǐ dài fū shī zhǎng, bù wéi yì yù, wéi yǐ lǐ rén. xī zhī bāng guó, jīn zhī zhōu xiàn, shì yǒu cháng jūn, rén yǒu dìng zhǔ, zì qiú chén zuǒ, gè xuǎn yīng xián, qí dà chén nǎi mìng yú wáng cháo ěr. qín bìng tiān xià, bà hóu zhì shǒu, hàn shì yīn zhī, yǒu yán yǒu gé. zhū hóu dé zì zhì lì sì bǎi shí yǐ xià, qí fù xiāng dà guān, zé hàn wèi zhì zhī. zhōu jùn yuàn lì dū yóu cóng shì, xī rèn zhī yú mù shǒu. yuán zì wèi jìn, shǐ guī lì bù, dì xiāng zǔ xí, yǐ qì yú jīn. yòng dāo bǐ yǐ liàng cái, àn bù shū ér chá xíng, fǎ lìng zhī bì, qí lái zì jiǔ.
臣聞制器者必擇匠以簡材，為國者必求賢以蒞官。匠之不良，無以成其工；官 之非賢，無以致於理。君者，所以牧人也；臣者，所以佐君也。君不養人，失君道 矣；臣不輔君，失臣任矣。任人者，誠國家之基本，百姓之安危也。方今人不加富， 盜賊不衰，獄公未清，禮義猶闕者，何也？下吏不稱職，庶官非其才也。官之不得 其才者，取人之道，有所未盡也。臣又聞傳說曰：「明王奉若天道，建邦設都，樹 後王君公，承以大夫師長，不惟逸豫，惟以理人。」昔之邦國，今之州縣，士有常 君，人有定主，自求臣佐，各選英賢，其大臣乃命於王朝耳。秦並天下，罷侯置守， 漢氏因之，有沿有革。諸侯得自置吏四百石以下，其傅相大官，則漢為置之。州郡 掾吏、督郵從事，悉任之於牧守。爰自魏、晉，始歸吏部，遞相祖襲，以迄於今。 用刀筆以量才，案簿書而察行，法令之弊，其來自久。

gài jūn zǐ zhòng yīn xún ér dàn gǎi zuò, yǒu bù dé yǐ zhě, yì dāng yùn dú jiàn zhī míng, dìng zhuō rán zhī yì. rú jīn xuǎn sī suǒ xíng zhě, fēi shàng huáng zhī lìng diǎn, nǎi jìn dài zhī quán dào, suǒ yí qiān xǐ, shí wèi zhì yào. hé yǐ yán zhī? fū chǐ zhàng zhī liàng, suǒ jí zhě gài duǎn zhōng yǔ zhī qì, suǒ jī zhě níng duō. fēi qí suǒ jí, yān néng dù zhī fēi qí suǒ shòu, hé yǐ róng zhī? kuàng tiān xià zhī dà, shì rén zhī zhòng, ér kě wěi zhī shù rén zhī shǒu hū? jiǎ shǐ píng rú quán héng, míng rú shuǐ jìng, lì yǒu suǒ jí, zhào yǒu suǒ qióng, quán zōng jì duō, wěn shī sī guǎng. yòu yǐ bǐ jū cǐ rèn, shí yǒu fēi rén. qǐ zhí kuì bǐ qīng tōng, mèi yú zhēn chá yì jiāng jìng qí yōng wàng, róu bǐ fén sī. qíng gù jì xíng, hé suǒ bù zhì? zāng sī yī qǐ, yǐ jí wàn duān. zhì nǎi wèi rén zé guān, wèi shēn zé lì, gù qīn shū ér xià bǐ, kàn shì yào ér cuò qíng. yōu yōu fēng chén, cǐ yān bēn jīng rǎo rǎo yóu huàn, tóng hū shì jǐng. jiā yǐ hòu mào shēn zhōng, xiǎn rú xī hè, zé yán guān xíng, yóu jù bù zhōu. jīn shǐ bǎi xíng jiǔ néng, zhé zhī yú yī miàn, jù liáo shù pǐn, zhuān duàn yú yī sī, bù yì nán yǐ! qiě wèi rén yīng yùn, suǒ jù zhě nǎi sān fēn jìn shì bō qiān, suǒ lín zhě fēi yī tǒng. dǎi hū qí sòng, yǐ jí zhōu suí, zhàn zhēng zhī rì duō, ān tài zhī shí shǎo, guā fēn wǎ liè, gè zài yī fāng. suí shì píng chén, shí yú nián ěr, jiē yǐ bīng huò, jì yǐ jī jǐn, jì dé yè zhī bù dǎi, huò shí shì suǒ wèi huáng, fēi wèi shì jīn ér fēi gǔ yě. wǔ dé zhēn guān, yǔ jīn yì yì, huáng yùn zhī chū, shù shì cǎo chuàng, qǐ wéi rì bù xiá gěi, yì nǎi rén wù cháng xī. tiān zuò dà shèng, xiǎng guó yǒng nián, bǐ wū kě fēng, yì rén jiān chū. xián yǐ wèi yǒu dào chǐ jiàn, dé shí wú dài, zhū sè rù liú, suì yǐ qiān jì. qún sī liè wèi, wú fù xīn jiā, guān yǒu cháng yuán, rén wú dìng xiàn. xuǎn jí zhī shǐ, wù jī yún tún, zhuó xù yú zhōng, shí bù shōu yī. zī miǎn zá hùn, yù shí nán fēn, yòng shě qù liú, dé shī xiāng bàn. fǔ jí shì zhī wèi bì, zhī jí hòu zhī zī shī.
蓋君子重因循而憚改作，有不得已者，亦當運獨見之明，定卓然之議。如今選 司所行者，非上皇之令典，乃近代之權道，所宜遷徙，實為至要。何以言之？夫尺 丈之量，所及者蓋短；鍾庾之器，所積者寧多。非其所及，焉能度之；非其所受， 何以容之？況天下之大，士人之眾，而可委之數人之手乎？假使平如權衡，明如水 鏡，力有所極，照有所窮，銓綜既多，紊失斯廣。又以比居此任，時有非人。豈直 愧彼清通，昧於甄察；亦將竟其庸妄，糅彼棼絲。情故既行，何所不至？髒私一啟， 以及萬端。至乃為人擇官，為身擇利，顧親疏而下筆，看勢要而措情。悠悠風塵， 此焉奔兢；擾擾遊宦，同乎市井。加以厚貌深衷，險如溪壑，擇言觀行，猶懼不周。 今使百行九能，折之於一面，具僚庶品，專斷於一司，不亦難矣！且魏人應運，所 據者乃三分；晉氏播遷，所臨者非一統。逮乎齊、宋，以及周、隋，戰爭之日多， 安泰之時少，瓜分瓦裂，各在一方。隋氏平陳，十餘年耳，接以兵禍，繼以饑饉， 既德業之不逮，或時事所未遑，非謂是今而非古也。武德、貞觀，與今亦異，皇運 之初，庶事草創，豈唯日不暇給，亦乃人物常稀。天祚大聖，享國永年，比屋可封， 異人間出。咸以為有道恥賤，得時無怠，諸色入流，歲以千計。群司列位，無復新 加，官有常員，人無定限。選集之始，霧積雲屯，擢敘於終，十不收一。淄澠雜混， 玉石難分，用捨去留，得失相半。撫即事之為弊，知及後之滋失。

xià yīn yǐ qián, zhì dù duō què, zhōu jiān èr dài, huàn hū kě dǔ. qǐ zhū hóu zhī chén, bù jiē mìng yú tiān zǐ, wáng cháo shù guān, yì bù zhuān yú yī zhí. gù zhōu mù wáng yǐ bó jiǒng wèi tài pú zhèng, mìng zhī yuē: shèn jiǎn nǎi liáo, wú yǐ qiǎo yán lìng sè biàn pì cè mèi, wéi jí shì. cǐ zé lìng qí zì zé xià lì zhī wén yě. tài pú zhèng, zhōng dài fū ěr, shàng yǐ liáo shǔ wěi zhī, zé sān gōng jiǔ qīng, yì bì rán yǐ. zhōu lǐ: tài zǎi nèi shǐ, bìng zhǎng jué lù fèi zhì sī tú sī mǎ, bié zhǎng xìng xián zhào shì. dāng shì fēn rèn yú qún sī, ér tǒng zhī yǐ shù zhí, gè zì qiú qí xiǎo zhě, ér wáng mìng qí dà zhě yān. fū wěi rèn zé chéng, jūn zhī tǐ yě, suǒ wěi zhě dāng, suǒ yòng zhě jīng, gù néng dé jì jì zhī duō shì, shèng péng péng zhī yù pǔ.
夏、殷已前，制度多闕，周監二代，煥乎可睹。豈諸侯之臣，不皆命於天子， 王朝庶官，亦不專於一職。故周穆王以伯冏為太僕正，命之曰：「慎簡乃僚，無以 巧言令色便僻側媚，唯吉士。」此則令其自擇下吏之文也。太僕正，中大夫耳，尚 以僚屬委之，則三公九卿，亦必然矣。《周禮》：太宰、內史，並掌爵祿廢置；司 徒、司馬，別掌興賢詔事。當是分任於群司，而統之以數職，各自求其小者，而王 命其大者焉。夫委任責成，君之體也，所委者當，所用者精，故能得濟濟之多士， 盛芃芃之棫樸。

péi zi yě yǒu yán yuē: guān rén zhī nán, xiān wáng yán zhī shàng yǐ. jū jiā shì qí xiào yǒu, xiāng dǎng fú qí chéng xìn, chū rù guān qí zhì yì, yōu huān qǔ qí zhì móu. fán zhī yǐ shì, yǐ guān qí néng lín zhī yǐ lì, yǐ chá qí lián. zhōu lǐ shǐ yú xué xiào, lùn zhī zhōu lǐ, gào zhū liù shì, ér hòu gòng zhī wáng tíng. qí zài hàn jiā, shàng yóu rán yǐ. zhōu jùn jī qí gōng néng, rán hòu wèi wǔ fǔ suǒ pì, wǔ fǔ jǔ qí yuàn shǔ ér shēng yú cháo, sān gōng cān dé chú shǔ, shàng shū zòu zhī tiān zi. yī rén zhī shēn, suǒ guān zhě zhòng yī shì zhī jìn, qí móu yě xiáng. gù guān dé qí rén, xiān yǒu bài shì. wèi jìn fǎn shì, suǒ shī hóng duō. zi yě suǒ lùn, gài qū qū zhī sòng cháo ěr, yóu wèi bù shèng qí bì, ér kuàng yú dāng jīn hū!
裴子野有言曰：「官人之難，先王言之尚矣。居家視其孝友，鄉黨服其誠信， 出入觀其志義，憂歡取其智謀。煩之以事，以觀其能；臨之以利，以察其廉。《周 禮》始於學校，論之州里，告諸六事，而後貢之王庭。其在漢家，尚猶然矣。州郡 積其功能，然後為五府所辟，五府舉其掾屬而升於朝，三公參得除署，尚書奏之天 子。一人之身，所關者眾；一士之進，其謀也詳。故官得其人，鮮有敗事。魏、晉 反是，所失弘多。」子野所論，蓋區區之宋朝耳，猶謂不勝其弊，而況於當今乎！

yòu fū cóng zhèng lì guān, bù kě yǐ wú xué. gù shū yuē: xué gǔ rù guān, yì shì yǐ zhì. chuán yuē: wǒ wén xué yǐ cóng zhèng, bù wén yǐ zhèng rù xué. jīn guì qī zǐ dì, lì zǎo qiú guān, tiáo chèn zhī nián, yǐ yāo yín ài, huò tóng cǎo zhī suì, yǐ xí zhū zǐ. hóng wén chóng xián zhī shēng, qiān niú niǎn jiǎo zhī lèi, kè shì jì qiǎn, yì néng yì báo, ér mén fá yǒu sù, zī wàng zì gāo. fū xiàng xián jì fù, gǔ zhī dào yě. suǒ wèi zhòu zǐ, bì cái zhū xué, xiū liù lǐ yǐ jié qí xìng, míng qī jiào yǐ xìng qí dé, qí bā zhèng yǐ fáng qí yín, jǔ shàng xián yǐ chóng dé, jiǎn bù xiào yǐ chù è. shǎo zé shòu yè, zhǎng ér chū shì, bìng yóu dé jìn, bì yǐ cái shēng, rán hòu kě yǐ lì yòng bīn wáng, yí jiā shì guó. shǎo shì zé fèi xué, qīng shì zé wú cái, yú cǐ yī liú, liáng zú xī yě. yòu xūn guān sān wèi liú wài zhī tú, bù dài zhōu xiàn zhī jǔ, zhí qǔ zhī yú shū pàn, kǒng fēi xiān dé ér hòu yán cái zhī yì yě.
又夫從政蒞官，不可以無學。故《書》曰：「學古入官，議事以制。」《傳》 曰：「我聞學以從政，不聞以政入學。」今貴戚子弟，例早求官，髫齔之年，已腰 銀艾，或童草之歲，已襲硃紫。弘文崇賢之生，千牛輦腳之類，課試既淺，藝能亦 薄，而門閥有素，資望自高。夫象賢繼父，古之道也。所謂胄子，必裁諸學，修六 禮以節其性，明七教以興其德，齊八政以防其淫，舉上賢以崇德，簡不肖以黜惡。 少則受業，長而出仕，並由德進，必以才升，然後可以利用賓王，移家事國。少仕 則廢學，輕試則無才，於此一流，良足惜也。又勛官三衛流外之徒，不待州縣之舉， 直取之於書判，恐非先德而後言才之義也。

chén yòu yǐ wèi guó zhī yòng rén, yǒu shì rén zhī yòng cái. pín zhě yàn zāo kāng, sī duǎn hè fù zhě yú liáng ròu, yī qīng qiú. rán zé dāng shuāi bì fá xián zhī shí, zé kě mó cè xiǔ dùn ér chéng yù zhī zài tài píng duō shì zhī rì, yì yí miào xuǎn máo jùn ér rèn shǐ zhī. shī yún: qiào qiào cuò xīn, yán yì qí chǔ. chǔ, jīng yě, zài xīn zhī qiào qiào zhě. fāng zhī yòng cái, lǐ yì dāng ěr, xuǎn rén xìng duō, yóu yí jiǎn liàn. chén qiè jiàn zhì shū, měi lìng sān pǐn wǔ pǐn jiàn shì, xià zhì jiǔ pǐn, yì lìng jǔ rén, cǐ shèng cháo cè xí páng qiú zhī yì yě. dàn yǐ bāo biǎn bù shèn míng, dé shī wú dà gé, gù rén shàng bù yōu chù zé, xià bù jǐn sōu yáng, gǒu yǐ yīng mìng, mò shèn suǒ jǔ. qiě wéi xián zhī xián, shèng rén dǔ lùn, yī gāo jì jǔ, bù rén xián yuǎn. fù huàn jiē zhì suī tóng, rén cái yì děng, shēn qiě làn jìn, jiàn qǐ zhī rén? jīn yù wù dé shí cái, jiān yí zé qí jǔ zhǔ. liú qīng yǐ yuán jié, yǐng duān yóu biǎo zhèng, bù xiáng jǔ zhǔ zhī xíng néng, ér zé jǔ rén zhī yōng làn, bù kě dé yǐ. hàn shū yún: zhāng ěr chén yú zhī bīn kè sī yì, jiē tiān xià jùn jié. bǐ zhī zuì ěr, yóu néng ruò sī, kuàng yǐ shén huáng zhī shèng míng, guó jiā zhī dé yè, ér bù jiàn jiǔ zhǎng zhī cè, wèi wú qióng zhī jī, jǐn dé xián qǔ shì zhī shù, ér dàn gù wàng wèi jìn zhī yí fēng, liú yì zhōu suí zhī mò shì, chén qiè huò zhī. fú yuàn shāo huí shèng lǜ, shí cǎi chú yán, lüè yī zhōu hàn zhī guī, yǐ fēn lì bù zhī xuǎn. jí wàng suǒ yòng jīng xiáng, xiān yú chà shī.
臣又以為國之用人，有似人之用財。貧者厭糟糠，思短褐；富者餘糧肉，衣輕 裘。然則當衰弊乏賢之時，則可磨策朽鈍而乘馭之；在太平多士之日，亦宜妙選髦 俊而任使之。《詩》云：「翹翹錯薪，言刈其楚。」楚，荊也，在薪之翹翹者。方 之用才，理亦當爾，選人幸多，尤宜簡練。臣竊見制書，每令三品、五品薦士，下 至九品，亦令舉人，此聖朝側席旁求之意也。但以褒貶不甚明，得失無大隔，故人 上不憂黜責，下不盡搜揚，苟以應命，莫慎所舉。且惟賢知賢，聖人篤論，伊、皋 既舉，不仁咸遠。復患階秩雖同，人才異等，身且濫進，鑒豈知人？今欲務得實才， 兼宜擇其舉主。流清以源潔，影端由表正，不詳舉主之行能，而責舉人之庸濫，不 可得已。《漢書》云：「張耳、陳余之賓客、廝役，皆天下俊傑。」彼之蕞爾，猶 能若斯，況以神皇之聖明，國家之德業，而不建久長之策，為無窮之基，盡得賢取 士之術，而但顧望魏、晉之遺風，留意周、隋之末事，臣竊惑之。伏願稍回聖慮， 時采芻言，略依周、漢之規，以分吏部之選。即望所用精詳，鮮于差失。

shū zòu bù nà. hóng dào chū, zhuǎn wén chāng zuǒ chéng, jiān dì guān shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. zé tiān lín cháo, qiān tài zhōng dài fū luán tái shì láng, yī qián zhī zhèng shì. chuí gǒng sān nián, jiā yín qīng guāng lù dài fū, jiǎn xiào nà yán, fēng jù lù nán. xuán tóng sù yǔ péi yán jié jiāo, néng bǎo shǐ zhōng, shí rén hū wèi nài jiǔ péng. ér yǔ kù lì zhōu xìng bù xié. yǒng chāng chū, wèi zhōu xìng suǒ gòu, yún xuán tóng yán: tài hòu lǎo yǐ, xū fù huáng sì. tài hòu wén zhī, nù, nǎi cì sǐ yú jiā. jiān xíng yù shǐ fáng jì wèi xuán tóng yuē: hé bù gào shì, jì dé zhào jiàn, dāng zì chén sù. xuán tóng tàn yuē: rén shā guǐ shā, yǒu hé shū yě, qǐ néng wèi gào rén shì hū! nǎi jiù xíng, nián qī shí sān. zi tián, kāi yuán zhōng wèi yǐng wáng fù.
疏奏不納。弘道初，轉文昌左丞，兼地官尚書、同中書門下三品。則天臨朝， 遷太中大夫、鸞台侍郎，依前知政事。垂拱三年，加銀青光祿大夫，檢校納言，封 鉅鹿男。玄同素與裴炎結交，能保始終，時人呼為「耐久朋」。而與酷吏周興不協。 永昌初，為周興所構，雲玄同言：「太后老矣，須復皇嗣。」太后聞之，怒，乃賜 死於家。監刑御史房濟謂玄同曰：「何不告事，冀得召見，當自陳訴。」玄同嘆曰： 「人殺鬼殺，有何殊也，豈能為告人事乎！」乃就刑，年七十三。子恬，開元中為 潁王傅。

lǐ zhāo dé, jīng zhào zhǎng ān rén yě. fù gān yòu, zhēn guān chū wèi diàn zhōng shì yù shǐ. shí yǒu shū lìng péi rén guǐ sī yì mén fū, tài zōng yù zhǎn zhī. gān yòu zòu yuē: fǎ lìng zhě, bì xià zhì zhī yú shàng, lǜ tǔ zūn zhī yú xià, yǔ tiān xià gòng zhī, fēi bì xià dú yǒu yě. rén guǐ fàn qīng zuì ér zhì jí xíng, shì guāi huà yī zhī lǐ. xíng fá bù zhōng, zé rén wú suǒ cuò shǒu zú. chén tiǎn xiàn sī, bù gǎn fèng zhì. tài zōng yì jiě, rén guǐ jìng miǎn. gān yòu xún qiān shì yù shǐ. mǔ zú, lú yú mù cè, fù tǔ chéng fén, tài zōng qiǎn shǐ jiù mù diào zhī, réng jīng biǎo qí mén. hòu lì zhǎng ān lìng zhì shū yù shǐ, jiē yǒu néng míng, zhuó bài yù shǐ dài fū. gān yòu yǔ zhōng shū lìng chǔ suì liáng bù xié, jìng wèi suì liáng suǒ gòu. yǒng huī chū, jì shòu xíng wèi děng zhōu cì shǐ. gān yòu suī qiáng zhí yǒu qì gàn, ér nì yú xiǎo rén, jì diǎn wài jùn, yǔ lìng shǐ jié yǒu, shū shū wǎng fǎn, lìng cì cháo tíng zhī shì. é wèi yǒu rén suǒ fā, zuò liú ài zhōu. gān fēng zhōng, qǐ wèi guì zhōu dū du, lì bài sī xíng tài cháng bó. jǔ jīng zhào gōng cáo cān jūn cuī zhuó wèi shàng shū láng, shì jì bù guǒ, sī yǐ gào zhuó. hòu zhuó yǒu fàn, nǎi gào gān yòu xiè jìn zhōng yǔ yǐ shú zuì, gān yòu fù zuò miǎn guān. xún zú.
李昭德，京兆長安人也。父乾祐，貞觀初為殿中侍御史。時有鄃令裴仁軌私役 門夫，太宗欲斬之。乾祐奏曰：「法令者，陛下制之於上，率土尊之於下，與天下 共之，非陛下獨有也。仁軌犯輕罪而致極刑，是乖畫一之理。刑罰不中，則人無所 措手足。臣忝憲司，不敢奉制。」太宗意解，仁軌竟免。乾祐尋遷侍御史。母卒， 廬於墓側，負土成墳，太宗遣使就墓吊之，仍旌表其門。後歷長安令、治書御史， 皆有能名，擢拜御史大夫。乾祐與中書令褚遂良不協，竟為遂良所構。永徽初，繼 受邢、魏等州刺史。乾祐雖強直有器干，而昵於小人，既典外郡，與令史結友，書 疏往返，令伺朝廷之事。俄為友人所發，坐流愛州。乾封中，起為桂州都督，歷拜 司刑太常伯。舉京兆功曹參軍崔擢為尚書郎，事既不果，私以告擢。後擢有犯，乃 告乾祐泄禁中語以贖罪，乾祐復坐免官。尋卒。

zhāo dé, jí gān yòu zhī niè zǐ yě. qiáng gàn yǒu fù fēng. shǎo jǔ míng jīng, lèi qiān zhì fèng gé shì láng. zhǎng shòu èr nián, zēng zhì xià guān shì láng sān yuán, shí xuǎn zhāo dé yǔ lóu shī dé hóu zhī yī wèi zhī. shì suì, yòu qiān fèng gé luán tái píng zhāng shì, xún jiā jiǎn xiào nèi shǐ. zhǎng shòu zhōng, shén dōu gǎi zuò wén chāng tái jí dìng dǐng shàng dōng zhū mén, yòu chéng wài guō, jiē zhāo dé chuàng qí zhì dù, shí rén yǐ wèi néng. chū, dū chéng luò shuǐ tiān jīn zhī dōng, lì dé fāng xī nán yú, yǒu zhōng qiáo jí lì shè qiáo, yǐ tōng xíng lǐ. shàng yuán zhōng, sī nóng qīng wéi jī shǐ yí zhōng qiáo zhì yú ān zhòng fāng zhī zuǒ jiē, dāng zhǎng xià mén, dōu rén shén yǐ wèi biàn, yīn fèi lì shè qiáo, suǒ shěng wàn jì. rán suì wèi luò shuǐ chōng zhù, cháng láo zhì qì. zhāo dé chuàng yì jī shí wèi jiǎo, ruì qí qián yǐ fēn shuǐ shì, zì shì jìng wú piào sǔn.
昭德，即乾祐之孽子也。強幹有父風。少舉明經，累遷至鳳閣侍郎。長壽二年， 增置夏官侍郎三員，時選昭德與婁師德、侯知一為之。是歲，又遷鳳閣鸞台平章事， 尋加檢校內史。長壽中，神都改作文昌台及定鼎、上東諸門，又城外郭，皆昭德創 其制度，時人以為能。初，都城洛水天津之東，立德坊西南隅，有中橋及利涉橋， 以通行李。上元中，司農卿韋機始移中橋置於安眾坊之左街，當長夏門，都人甚以 為便，因廢利涉橋，所省萬計。然歲為洛水沖注，常勞治葺。昭德創意積石為腳， 銳其前以分水勢，自是竟無漂損。

shí zé tiān yǐ wǔ chéng sì wèi wén chāng zuǒ xiāng, zhāo dé mì zòu yuē: chéng sì, bì xià zhī zhí, yòu shì qīn wáng, bù yí gèng zài jī quán, yǐ huò zhòng shù. qiě zì gǔ dì wáng, fù zǐ zhī jiān yóu xiāng cuàn duó, kuàng zài gū zhí, qǐ dé wěi quán yǔ zhī? tuō ruò chéng biàn, bǎo wèi níng kě ān hū? zé tiān jué rán yuē: wǒ wèi zhī sī yě. chéng sì yì cháng fǎn zèn zhāo dé, zé tiān yuē: zì wǒ rèn zhāo dé, měi huò gāo wò, shì dài wǒ láo kǔ, fēi rǔ suǒ jí yě. chéng sì é zhuǎn tài zi shǎo bǎo, bà zhī zhèng shì. yán zài chū, fèng gé shè rén zhāng jiā fú lìng luò yáng rén wáng qìng zhī lǜ qīng báo è shǎo shù bǎi rén yì què shàng biǎo, qǐng lì wǔ chéng sì wèi huáng tài zǐ. zé tiān bù xǔ, qìng zhī gù qǐng bù yǐ, zé tiān lìng zhāo dé jié zé zhī, lìng sàn. zhāo dé biàn zhàng shā qìng zhī, yú zhòng nǎi xī. zhāo dé yīn zòu yuē: chén wén wén wǔ zhī dào, bù zài fāng cè, mín yǒu zhí wèi tiān zǐ ér wèi gū lì miào hū! yǐ qīn qīn yán zhī, zé tiān huáng shì bì xià fū yě, huáng sì shì bì xià zǐ yě, bì xià zhèng hé chuán zhī zǐ sūn, wèi wàn dài jì. kuàng bì xià chéng tiān huáng gù tuō ér yǒu tiān xià, ruò lì chéng sì, chén kǒng tiān huáng bù xuè shí yǐ. zé tiān wù zhī, nǎi zhǐ.
時則天以武承嗣為文昌左相，昭德密奏曰：「承嗣，陛下之侄，又是親王，不 宜更在機權，以惑眾庶。且自古帝王，父子之間猶相篡奪，況在姑侄，豈得委權與 之？脫若乘便，寶位寧可安乎？」則天矍然曰：「我未之思也。」承嗣亦嘗返譖昭 德，則天曰：「自我任昭德，每獲高臥，是代我勞苦，非汝所及也。」承嗣俄轉太 子少保，罷知政事。延載初，鳳閣舍人張嘉福令洛陽人王慶之率輕薄惡少數百人詣 闕上表，請立武承嗣為皇太子。則天不許，慶之固請不已，則天令昭德詰責之，令 散。昭德便杖殺慶之，餘眾乃息。昭德因奏曰：「臣聞文武之道，布在方策，民有 侄為天子而為姑立廟乎！以親親言之，則天皇是陛下夫也，皇嗣是陛下子也，陛下 正合傳之子孫，為萬代計。況陛下承天皇顧托而有天下，若立承嗣，臣恐天皇不血 食矣。」則天寤之，乃止。

shí cháo tíng yú nìng zhě duō huò jìn yòng, gù xìng ēn zhě, shì wú dà xiǎo, dàn jìn chǎn yú, jiē huò jìn jiàn. yǒu rén yú luò shuǐ zhōng huò bái shí shù diǎn chì, yì què zhé jìn. zhū zǎi xiàng jié zhī, duì yún: cǐ shí chì xīn, suǒ yǐ lái jìn. zhāo dé chì zhī yuē: cǐ shí chì xīn, luò shuǐ zhōng yú shí qǐ néng jǐn fǎn yé? zuǒ yòu jiē xiào. shì shí, lái jùn chén hóu sī zhǐ děng wǎng náo xíng fǎ, wū xiàn zhōng liáng, rén jiē shè jù, zhāo dé měi tíng zòu qí zhuàng, yóu shì jùn chén dǎng yǔ shǎo zì cuī qū. lái jùn chén yòu cháng qì gù qī ér qǔ tài yuán wáng qìng shēn nǚ, hóu sī zhǐ yì zòu qǔ zhào jùn lǐ zì yì nǚ, chì zhèng shì táng gòng shāng liáng. zhāo dé fǔ zhǎng wèi zhū zǎi xiàng yuē: dà kě xiào! wǎng nián jùn chén zéi jié wáng qìng shēn nǚ, yǐ dà rǔ guó. jīn rì cǐ nú yòu qǐng suǒ lǐ zì yì nǚ, wú nǎi fù rǔ guó yé! xún zòu qǐn zhī. hóu sī zhǐ hòu jìng wèi zhāo dé suǒ shéng, bàng shā zhī.
時朝廷諛佞者多獲進用，故幸恩者，事無大小，但近諂諛，皆獲進見。有人於 洛水中獲白石數點赤，詣闕輒進。諸宰相詰之，對云：「此石赤心，所以來進。」 昭德叱之曰：「此石赤心，洛水中余石豈能盡反耶？」左右皆笑。是時，來俊臣、 侯思止等枉撓刑法，誣陷忠良，人皆懾懼，昭德每廷奏其狀，由是俊臣黨與少自摧 屈。來俊臣又嘗棄故妻而娶太原王慶詵女，侯思止亦奏娶趙郡李自挹女，敕政事堂 共商量。昭德撫掌謂諸宰相曰：「大可笑！往年俊臣賊劫王慶詵女，已大辱國。今 日此奴又請索李自挹女，無乃復辱國耶！」尋奏寢之。侯思止後竟為昭德所繩，搒 殺之。

jì ér zhāo dé zhuān quán yòng shì, pō wèi cháo yě suǒ è. qián lǔ wáng fǔ gōng cáo cān jūn qiū yīn shàng shū yán qí zuì zhuàng yuē:
既而昭德專權用事，頗為朝野所惡。前魯王府功曹參軍丘愔上疏言其罪狀曰：

chén wén bǎi wáng zhī shī, jiē yóu quán guī yú xià. zǎi chén chí zhèng, cháng yǐ shì shèng wèi yāng. wèi rǎn zhū shù zú yǐ ān qín, fēi bù zhōng yě. ruò zhū hòu yǐ qiáng guó, yì yǒu gōng yě. rán yǐ chū rù zì zhuān, jī duàn wú jì, wēi zhèn rén zhǔ, bù wén yǒu wáng, zhāng lù yī jìn shēn yán, zú yòng yōu sǐ. xiàng shǐ zhāo wáng bù jí jué wù, wèi rǎn guǒ yǐ zhuān quán, zé qín zhī bà yè, huò bù chuán qí zi sūn. bì xià chuàng yè xìng wáng, bō luàn yīng zhǔ, zǒng quán shōu bǐng, sī qì wò tú. tiān shòu yǐ qián, wàn jī dú duàn, fā mìng jiē zhōng, jǔ shì wú yí, gōng qīng bǎi liáo, jù zhí ér yǐ. zì zhǎng shòu yǐ lái, yàn dài xì zhèng, wěi rèn zhāo dé, shǐ zhǎng jī quán. rán qí gàn jì xiǎo cái, bù kān jūn guó dà yòng. zhí yǐ xìng hǎo líng lì, qì fù gāng qiáng, máng lóng xià rén, chú gǒu tóng liè, kè bó qìng shǎng, jiǎo wǎng xiàn zhāng, guó jiā suǒ lài zhě wēi, suǒ fáng zhě dà. tiān xià dù kǒu, mò gǎn yī yán, shēng wēi xī hè, rì yǐ chì shèng. chén jìn yú nán tái jiàn chì rì, zhū chù zòu shì, bì xià yǐ yī, zhāo dé qǐng bù yī, bì xià biàn bù yī. rú cǐ gǎi zhāng, bù kě shèng shù. zhāo dé cān fèng jī mì, xiàn kě tì fǒu, shì yǒu biàn lì, bù yù zī móu, yào dài huà zhǐ jiāng xíng, fāng shǐ bié shēng bó yì. yáng lù zhuān shàn, xiǎn shì yú rén, guī měi yǐn qiān, yì bù rú cǐ. zhōu xiàn liè wèi, tái sì shù guān, rù yè chū cí, wàng chén xí qì. yī qiè zòu yàn, yǔ duó shì yí, jiē chéng zhǐ yì, fù huì shàng yán. jīn yǒu zhì zhī lì, duō wèi zhāo dé zhī rén. bì xià wù wèi zhāo dé xiǎo xīn, shì wǒ shǒu bì. chén guān qí dǎn, nǎi dà yú shēn, bí xī suǒ chōng, shàng fú yún hàn. jìn zhě xīn xiàn lái zhāng liǎng zú, jiān cuò hóu wáng èr chóu, fēng ruì lǐ bù kě dāng, fāng cùn liáng nán kuī cè. shū yuē: zhī rén yì wèi yì, rén yì wèi yì zhī. hàn guāng wǔ jiāng chǒng páng méng, kě yǐ tuō gū, zú wèi róng shǒu. wèi míng dì qī sī mǎ yì yǐ ān guó, jìng sì jiān huí. fū xiǎo jiā zhì shēng, yǒu qiān bǎi zhī zī, jiāng yǐ tuō rén, shàng yōu shī shòu. kuàng jiān tiān xià zhī zhòng, ér kě qīng hū wěi rèn zhě hū! jīn zhāo dé zuò fú zhuān wēi, héng jué cháo yě, ài zēng yǔ duó, páng ruò wú rén. bì xià ēn yù zhì shēn, bì guò shén hòu. chén wén yǐ xué huài dī, zhēn máng xiě qì, juān juān bù jué, bì chéng jiāng hé. lǚ shuāng jiān bīng, xū fáng qí jiàn, quán zhòng yī qù, shōu zhī jí nán. chén yòu wén qīng yì jìn chén, fàn yán shēn jiàn, míng jūn shèng zhǔ, yì yǒu bù róng. chén shú zhī jīn rì yán zhī yú qián, míng rì fú zhū yú hòu. dàn shǐ guó ān shēn sǐ, chén shí bù huǐ. bì xià shēn lǎn chén yán, wèi wàn xìng zì ài.
臣聞百王之失，皆由權歸於下。宰臣持政，常以勢盛為殃。魏冉誅庶族以安秦， 非不忠也。弱諸候以強國，亦有功也。然以出入自專，擊斷無忌，威震人主，不聞 有王，張祿一進深言，卒用憂死。向使昭王不即覺悟，魏冉果以專權，則秦之霸業， 或不傳其子孫。陛下創業興王，撥亂英主，總權收柄，司契握圖。天授已前，萬機 獨斷，發命皆中，舉事無遺，公卿百僚，具職而已。自長壽已來，厭怠細政，委任 昭德，使掌機權。然其幹濟小才，不堪軍國大用。直以性好凌轢，氣負剛強，盲聾 下人，芻狗同列，刻薄慶賞，矯枉憲章，國家所賴者微，所妨者大。天下杜口，莫 敢一言，聲威翕赫，日已熾盛。臣近於南台見敕日，諸處奏事，陛下已依，昭德請 不依，陛下便不依。如此改張，不可勝數。昭德參奉機密，獻可替否，事有便利， 不預諮謀，要待畫旨將行，方始別生駁異。揚露專擅，顯示於人，歸美引愆，義不 如此。州縣列位，台寺庶官，入謁出辭，望塵習氣。一切奏讞，與奪事宜，皆承旨 意，附會上言。今有秩之吏，多為昭德之人。陛下勿謂昭德小心，是我手臂。臣觀 其膽，乃大於身，鼻息所沖，上拂雲漢。近者新陷來、張兩族，兼挫侯、王二仇， 鋒銳理不可當，方寸良難窺測。書曰：知人亦未易，人亦未易知。漢光武將寵龐萌， 可以託孤，卒為戎首。魏明帝期司馬懿以安國，竟肆奸回。夫小家治生，有千百之 資，將以托人，尚憂失授。況兼天下之重，而可輕忽委任者乎！今昭德作福專威， 橫絕朝野，愛憎與奪，旁若無人。陛下恩遇至深，蔽過甚厚。臣聞蟻穴壞堤，針芒 寫氣，涓涓不絕，必成江河。履霜堅冰，須防其漸，權重一去，收之極難。臣又聞 輕議近臣，犯顏深諫，明君聖主，亦有不容。臣熟知今日言之於前，明日伏誅於後。 但使國安身死，臣實不悔。陛下深覽臣言，為萬姓自愛。」

shí zhǎng shàng guǒ yì dèng zhù yòu zhe shuò lùn shù qiān yán, bèi shù zhāo dé zhuān quán zhī zhuàng, fèng gé shè rén féng hóng mǐn jù zòu qí lùn. zé tiān nǎi è zhāo dé, wèi nà yán yáo shú yuē: zhāo dé shēn wèi nèi shǐ, bèi hé shū róng, chéng rú suǒ yán, shí fù yú guó. yán zài chū, zuǒ qiān qīn zhōu nán bīn wèi, shù rì, yòu mìng miǎn sǐ pèi liú. xún yòu zhào bài jiān chá yù shǐ. shí tài pú shǎo qīng lái jùn chén yǔ zhāo dé sù bù xié, nǎi wū gòu zhāo dé yǒu nì móu, yīn bèi xià yù, yǔ lái jùn chén tóng rì ér zhū. shì rì dà yǔ, shì shù mò bù tòng zhāo dé ér qìng jùn chén yě. xiāng wèi yuē: jīn rì tiān yù, kě wèi yī bēi yī xǐ yǐ. shén lóng zhōng, jiàng zhì yuē: gù lǐ zhāo dé qín kè zài gōng, qiáng zhí zì dá. lì cháo zhèng sè, bù tǔ gāng yǐ rú róu dāng zhóu lì cí, bì kàng qíng yǐ lì dǐ. yōng huáng fǔ sì, shù jī liáng duō, biàn gèng guī mó, mò ér bù xiǔ. dào lún fú shàn, yè kuī jí è, míng jí bù zhuī, fēng liú jiāng mò. shì jīng huài shù, guāng bèi yōu míng, kě zèng zuǒ yù shǐ dài fū. dé zōng jiàn zhōng sān nián, jiā zèng sī kōng.
時長上果毅鄧注又著《碩論》數千言，備述昭德專權之狀，鳳閣舍人逢弘敏遽 奏其論。則天乃惡昭德，謂納言姚璹曰：「昭德身為內史，備荷殊榮，誠如所言， 實負於國。」延載初，左遷欽州南賓尉，數日，又命免死配流。尋又召拜監察御史。 時太僕少卿來俊臣與昭德素不協，乃誣構昭德有逆謀，因被下獄，與來俊臣同日而 誅。是日大雨，士庶莫不痛昭德而慶俊臣也。相謂曰：「今日天雨，可謂一悲一喜 矣。」神龍中，降制曰：「故李昭德勤恪在公，強直自達。立朝正色，不吐剛以茹 柔；當軸勵詞，必抗情以歷詆。墉隍府寺，樹勣良多，變更規模，歿而不朽。道淪 福善，業虧嫉惡，名級不追，風流將沫。式旌壞樹，光被幽明，可贈左御史大夫。」 德宗建中三年，加贈司空。

shǐ chén yuē: péi yán wèi jū xiāng fǔ, shí shǔ jiān nán, lì lǎn qián zōng, fēi wú zhōng jié. dàn jiàn chí ér lǜ qiǎn, yòu zāo mìng yǐ huì shí. hé zhě, dāng shì shí, gāo zōng yàn jià shàng xīn, wǔ shì gé mìng wèi jiàn, yán yě wéi lǜ zhōng zōng zhī guò shī, shì qí qiǎn yě bù jiàn tài hòu zhī bāo cáng. shì qí chí yě. jí hū chéng sì qǐng fēng zǔ mí, sān sī quàn shā zōng qīn, rán hòu tú yǒu jiàn zhāng, hé cháng jì shì, shì gū yí tuō, qǐ tòng fú zhū. shí lùn zé rán, chí qiǎn xū xìn. kuàng wén dǔ gòu nì zé shì qí xián xiá, bǐ shā jiàng zé zhāng bǐ cāi xián, xiǎo shù yǒu yú, dà dù hé zú, yòu qí yàn yě.
史臣曰：裴炎位居相輔，時屬艱難，歷覽前蹤，非無忠節。但見遲而慮淺，又 遭命以會時。何者，當是時，高宗晏駕尚新，武氏革命未見，炎也唯慮中宗之過失， 是其淺也；不見太后之苞藏。是其遲也。及乎承嗣請封祖禰，三思勸殺宗親，然後 徒有諫章，何嘗濟事，是辜遺托，豈痛伏誅。時論則然，遲淺須信。況聞睹構逆則 示其閒暇，俾殺降則彰彼猜嫌，小數有餘，大度何足，又其驗也。

yī zhī míng fù zhī zǐ, liàng zhī qí cái, zhù shù pō jīng, lǚ lì wú kuì. shī fàn wáng fǔ, bǐng zhí xiāng quán, xián yǒu néng míng, gù qiè qún yì. hé nǎi shī yán yú dà yǐn, qǔ jīn yú wàn róng, qián jiàn nèi rén, sī tōng bì qiè, shǐ zhuó jī diàn qí qīng yù, yín xíng wū yú zhēn míng. ruò yán sú kùn làn xíng, gōng xíng wū gào, jí yòu zì mèi zhōu fáng zhī dào, rén fēi jǐn lù zhī yuān. cì sǐ yú jiā, yóu wèi duō xìng, lín zhōng bù náo, yì yòu tú láo.
禕之名父之子，諒知其才，著述頗精，履歷無愧。師範王府，秉執相權，咸有 能名，固愜群議。何乃失言於大隱，取金於萬榮，潛見內人，私通嬖妾，使濁跡玷 其清譽，淫行污於貞名。若言俗困濫刑，公行誣告，即又自昧周防之道，人非盡戮 之冤。賜死於家，猶為多幸，臨終不撓，抑又徒勞。

xuán tóng fù yú cí xué, gōng rèn quán héng, dāng wèi diǎn xuǎn zhī shí, bèi shū zé cái zhī lǐ. dàn yǐ gāo zōng qì dài zhī hòu, zé tiān jū wèi zhī jiān, gé mìng shì huái, fù jǐ wèi ài, gǒu yī yán zhī bù shùn, zé chì zú yǐ nán táo. shì yǐ táng zhī míng chén, nán wàng zhōng xìng zhī jì zhōu zhī kù lì, cháng móu bìng jìn zhī chán. xuán tóng yù fù huáng chǔ, gù yí nán miǎn, sǐ ér wú guò, rén shā hé fáng.
玄同富於詞學，公任權衡，當為典選之時，備疏擇才之理。但以高宗棄代之後， 則天居位之間，革命是懷，附己為愛，苟一言之不順，則赤族以難逃。是以唐之名 臣，難忘中興之計；周之酷吏，常謀並進之讒。玄同欲復皇儲，固宜難免，死而無 過，人殺何妨。

zhāo dé qiáng gàn wèi chén, jī qiǎo lì shì, fán suǒ zhì zhì, dòng yǒu guī mó. wǔ chéng sì fāng chí zuǒ xiāng quán, jiāng lì wèi huáng tài zǐ, xún gèng suǒ rèn, fù qǐn qí móu, xián yóu zhāo dé zhī yán, néng jù zé tiān zhī zhǐ. yòu guān qí zhū hóu sī zhǐ, fǎ wáng qìng zhī, cuò lái jùn chén, zhì péng dǎng jiàn shuāi, yú nìng shāo tuì. yòu zé tiān wèi chéng sì yuē: wǒ rèn zhāo dé, měi huò gāo wò, dài wǒ láo kǔ, fēi rǔ suǒ jí yě. cǐ zé qiáng gàn jī qiǎo zhī yàn yān. gōng zhōng zhī dào, yì zài qí zhōng yǐ. bù rán, zé hé yǐ zhì shì zāi! ruò shǐ zhāo dé yòng qiān yù xià, yǐ róu shǒu gāng, bù shì zhuān quán, cháng néng guǎ guò, zé fù huáng sì ér fēi wǎn, bǎo chén jié ér bì zhōng. gài yóu dào fá hóng chí, qì nán bāo zhù, chún gāng shì shī, juǎn zhì bù quán. suǒ yǐ qiū yīn kàng chén, dèng zhù shēn lùn, wǎ jiě ér gù nán shōu shí, fēng cuī ér qǐ yì fú chí. zì qǔ zhū yí, rén shuí yuàn duì?
昭德強幹為臣，機巧蒞事，凡所制置，動有規模。武承嗣方持左相權，將立為 皇太子，尋更所任，復寢其謀，咸由昭德之言，能拒則天之旨。又觀其誅侯思止， 法王慶之，挫來俊臣，致朋黨漸衰，諛佞稍退。又則天謂承嗣曰：「我任昭德，每 獲高臥，代我勞苦，非汝所及也。」此則強幹機巧之驗焉。公忠之道，亦在其中矣。 不然，則何以致是哉！若使昭德用謙御下，以柔守剛，不恃專權，常能寡過，則復 皇嗣而非晚，保臣節而必終。蓋由道乏弘持，器難苞貯，純剛是失，卷智不全。所 以丘愔抗陳，鄧注深論，瓦解而固難收拾，風摧而豈易扶持。自取誅夷，人誰怨懟？

zàn yuē: zhèng wú xíng fǎ, shí shǔ jiān wēi. péi yán zhī zhì, lǜ qiǎn jiàn chí. yī zhī lǚ xíng, dài sè zì qī. zhāo dé qiáng měng, hé yóu bù kuī? sǐ wú lìng yù, shú wèi fēi yí. xuán tóng bù xìng, diān yǔn yì suí.
贊曰：政無刑法，時屬艱危。裴炎之智，慮淺見遲。禕之履行，貸色自欺。昭 德強猛，何由不虧？死無令譽，孰謂非宜。玄同不幸，顛殞亦隨。