wéi sī qiān zi chéng qìng sì lì
○韋思謙 子承慶 嗣立
lù yuán fāng zi xiàng xiān
陸元方 子象先
sū guī zi tǐng
蘇瑰 子頲
wéi sī qiān, zhèng zhōu yáng wǔ rén yě. běn míng rén yuē, zì sī qiān, yǐ yīn lèi zé tiān fù huì, gù chēng zì yān. qí xiān zì jīng zhào nán xǐ, jiā yú xiāng yáng. jǔ jìn shì, lèi bǔ yīng chéng lìng, suì yú diào xuǎn. sī qiān zài guān, zuò gōng shì wēi diàn, jiù zhì duō wèi xù jìn. lì bù shàng shū gāo jì fǔ yuē: zì jū xuǎn bù, jīn shǐ dé cǐ yī rén, qǐ yǐ xiǎo cī ér qì dà dé. zhuó shòu jiān chá yù shǐ, yóu shì zhī míng. cháng wèi rén yuē: yù shǐ chū dōu, ruò bù dòng yáo shān yuè, zhèn shè zhōu xiàn, chéng kuàng zhí ěr. shí zhōng shū lìng zhū suì liáng jiàn shì zhōng shū yì yǔ rén dì, sī qiān zòu hé qí shì, suì liáng zuǒ shòu tóng zhōu cì shǐ. jí suì liáng fù yòng, sī qiān bù dé jìn, chū wèi qīng shuǐ lìng. wèi rén yuē: wú kuáng bǐ zhī xìng, jiǎ yǐ xióng quán, chù jī biàn fā, gù yí wèi shēn zāi yě. dà zhàng fū dāng zhèng sè zhī dì, bì míng mù zhāng dǎn yǐ bào guó ēn, zhōng bù néng wèi lù lù zhī chén bǎo qī zǐ ěr. zuǒ sù jī huáng fǔ gōng yì jiǎn xiào pèi wáng fǔ zhǎng shǐ, yǐn sī qiān wèi tóng fǔ cāng cáo, wèi sī qiān yuē: gōng qǐ chí zhōng zhī wù, qū gōng wèi shù xún zhī kè, yǐ wàng cǐ fǔ ěr. lèi qiān yòu sī láng zhōng.
韋思謙,鄭州陽武人也。本名仁約,字思謙,以音類則天父諱,故稱字焉。其 先自京兆南徙,家於襄陽。舉進士,累補應城令,歲余調選。思謙在官,坐公事微 殿,舊制多未敘進。吏部尚書高季輔曰:「自居選部,今始得此一人,豈以小疵而 棄大德。」擢授監察御史,由是知名。嘗謂人曰:「御史出都,若不動搖山嶽,震 懾州縣,誠曠職耳。」時中書令諸遂良賤市中書譯語人地,思謙奏劾其事,遂良左 授同州刺史。及遂良復用,思謙不得進,出為清水令。謂人曰:「吾狂鄙之性,假 以雄權,觸機便發,固宜為身災也。大丈夫當正色之地,必明目張胆以報國恩,終 不能為碌碌之臣保妻子耳。左肅機皇甫公義檢校沛王府長史,引思謙為同府倉曹, 謂思謙曰:「公豈池中之物,屈公為數旬之客,以望此府耳。」累遷右司郎中。
yǒng chún chū, lì shàng shū zuǒ chéng yù shǐ dài fū. shí wǔ hòu jiāng jūn tián rén huì yǔ shì yù shǐ zhāng rén yī bù xié ér wū zòu zhī. gāo zōng lín xuān wèn rén yī, rén yī huáng jù, yīng duì shī cì. sī qiān lì jiē ér jìn yuē: chén yǔ rén yī lián cáo, pō zhī shì yóu. rén yī nuò ér bù néng zì lǐ. ruò rén huì xuàn huò shèng cōng, zhì rén yī fēi cháng zhī zuì, jí chén yì shì jūn bù jǐn yǐ. qǐng zhuān duì qí zhuàng. cí biàn zòng héng, yīn zhǐ míng chàng, gāo zōng shēn nà zhī. sī qiān zài xiàn sī, měi jiàn wáng gōng, wèi cháng xíng bài lǐ. huò quàn zhī, dá yuē: diāo è yīng zhān, qǐ zhòng qín zhī ǒu, nài hé shè bài yǐ xiá zhī? qiě ěr mù zhī guān, gù dāng dú lì yě. chū bài zuǒ chéng, zòu yuē: bì xià wèi guān zé rén, fēi qí rén zé què. jīn bù xī měi jǐn, lìng chén zhì zhī, cǐ bì xià zhī chén zhī shēn, yì wēi chén jǐn mìng zhī qiū. zhèn jǔ gāng mù, cháo tíng sù rán.
永淳初,歷尚書左丞、御史大夫。時武候將軍田仁會與侍御史張仁禕不協而誣 奏之。高宗臨軒問仁禕,仁禕惶懼,應對失次。思謙歷階而進曰:「臣與仁禕連曹, 頗知事由。仁禕懦而不能自理。若仁會眩惑聖聰,致仁禕非常之罪,即臣亦事君不 盡矣。請專對其狀。」辭辯縱橫,音旨明暢,高宗深納之。思謙在憲司,每見王公, 未嘗行拜禮。或勸之,答曰:「鵰鶚鷹鸇,豈眾禽之偶,奈何設拜以狎之?且耳目 之官,固當獨立也。」初拜左丞,奏曰:「陛下為官擇人,非其人則闕。今不惜美 錦,令臣制之,此陛下知臣之深,亦微臣盡命之秋。」振舉綱目,朝廷肅然。
zé tiān lín cháo, zhuǎn zōng zhèng qīng, huì guān míng gǎi yì, gǎi wèi sī shǔ qīng. guāng zhái yuán nián, fēn zhì zuǒ yòu sù zhèng tái, fù yǐ sī qiān wèi yòu sù zhèng dài fū. dài fū jiù yǔ yù shǐ kàng lǐ, sī qiān dú zuò shòu qí bài. huò yǐ wèi cí, sī qiān yuē: guó jiā bān liè, zì yǒu chà děng, nài hé yǐ gū xī wèi shì yé? chuí gǒng chū, cì jué bó chāng xiàn nán, qiān fèng gé luán tái sān pǐn. èr nián, dài sū liáng sì wèi nà yán. sān nián, shàng biǎo gào lǎo qǐng zhì shì. xǔ zhī, réng jiā tài zhōng dài fū. yǒng chāng yuán nián jiǔ yuè, zú yú jiā, zèng yōu zhōu dū du. èr zi: chéng qìng sì lì.
則天臨朝,轉宗正卿,會官名改易,改為司屬卿。光宅元年,分置左、右肅政 台,復以思謙為右肅政大夫。大夫舊與御史抗禮,思謙獨坐受其拜。或以為辭,思 謙曰:「國家班列,自有差等,奈何以姑息為事耶?」垂拱初,賜爵博昌縣男,遷 鳳閣鸞台三品。二年,代蘇良嗣為納言。三年,上表告老請致仕。許之,仍加太中 大夫。永昌元年九月,卒於家,贈幽州都督。二子:承慶、嗣立。
chéng qìng, zì yán xiū. shǎo gōng jǐn, shì jì mǔ yǐ xiào wén. ruò guàn jǔ jìn shì, bǔ yōng wáng fǔ cān jūn. fǔ zhōng wén hàn, jiē chū yú chéng qìng, cí zǎo zhī měi, shàn yú yī shí. lèi qiān tài zǐ sī yì láng. yí fèng sì nián wǔ yuè, zhào huáng tài zi xián jiān guó. shí tài zǐ pō jìn shēng sè, yǔ hù nú děng kuǎn xiá, chéng qìng shàng shū jiàn yuē:
承慶,字延休。少恭謹,事繼母以孝聞。弱冠舉進士,補雍王府參軍。府中文 翰,皆出於承慶,辭藻之美,擅於一時。累遷太子司議郎。儀鳳四年五月,詔皇太 子賢監國。時太子頗近聲色,與戶奴等款狎,承慶上書諫曰:
chén wén tài zǐ zhě, jūn zhī èr, guó zhī běn yě. suǒ yǐ chéng zōng miào zhī zhòng, xì yì zhào zhī xīn, wàn guó yǐ zhēn, sì hǎi shǔ wàng. diàn xià yǐ rén xiào zhī dé, míng ruì zhī zī, yuè zhì quán tíng, jīn zhēn yù yù. tiān huáng shēng diàn xià yǐ chǔ fù, jì diàn xià yǐ jiān fǔ, yù shǐ zhào wú bù jí, ēn wú bù tán, bǎi liáo yǎng zhòng yào zhī huī, wàn xìng wén jiàn léi zhī xiǎng.
臣聞太子者,君之貳,國之本也。所以承宗廟之重,系億兆之心,萬國以貞, 四海屬望。殿下以仁孝之德,明睿之姿,岳峙泉渟,金貞玉裕。天皇升殿下以儲副, 寄殿下以監撫,欲使照無不及,恩無不覃,百僚仰重曜之暉,萬姓聞瀳雷之響。
fū jūn wú mín, wú yǐ bǎo qí wèi rén fēi shí, wú yǐ quán qí shēng. gù kǒng zǐ yuē: bǎi xìng zú, jūn shú yǔ bù zú bǎi xìng bù zú, jūn shú yǔ zú? zì qǐng nián yǐ lái, pín yǒu shuǐ hàn, shū sù bù néng fēng rěn, lí shù zì zhì jiān qióng. jīn xià kàng yáng, mǐ jià téng yǒng, pín jù zhī shì, wú yǐ zì zī, zhāo xī huáng huáng, wéi yōu něi jǐn. xià rén zhī mò, shí kě āi jīn, jià sè jiān nán, suǒ yí xiáng xī. tiān huáng suǒ yǐ chuí yī běi jí, diàn xià suǒ yǐ shǒu qì dōng gōng, wèi tiān xià zhī suǒ zūn, dé tiān xià zhī suǒ lì zhě, qǐ wéi shàng xuán zhī yōu zàn, yì bǎi xìng zhī lì yě. bǎi xìng wēi, zé shè jì bù dé dú ān. bǎi xìng luàn, zé dì wáng bù néng dú lǐ. gù gǔ zhī míng jūn, bǎo ér zhī rén jī, wēn ér zhī rén hán, měi yǐ tiān xià wèi yōu, bù yǐ sì hǎi wèi lè. jīn guān lǒng zhī wài, xiōng kòu píng líng, xī tǔ biān méng, diāo sàng jiāng jǐn, gàn gē rì yòng, fēng tuò jiàn xìng, qiān lǐ yǒu láo yú kuì liáng, sān nóng bù huáng yú jià sè. diàn xià wèi chén wèi zi, nǎi guó nǎi jiā. wèi chén zài yú jié zhōng, wèi zǐ qī yú jǐn xiào. zài jiā bù kě yǐ zì yì, zài guó bù kě yǐ zì kāng. yī wù yǒu kuī, shèng shàng měi liú shén niàn sān biān huò gěng, diàn xià qǐ bù jīng huái. kuàng dāng yǎng dé zhī qiū, fēi shì rèn qíng zhī rì.
夫君無民,無以保其位;人非食,無以全其生。故孔子曰:「百姓足,君孰與 不足;百姓不足,君孰與足?」自頃年已來,頻有水旱,菽粟不能豐稔,黎庶自致 煎窮。今夏亢陽,米價騰踴,貧窶之室,無以自資,朝夕遑遑,唯憂餒饉。下人之 瘼,實可哀矜,稼穡艱難,所宜詳悉。天皇所以垂衣北極,殿下所以守器東宮,為 天下之所尊,得天下之所利者,豈唯上玄之幽贊,亦百姓之力也。百姓危,則社稷 不得獨安。百姓亂,則帝王不能獨理。故古之明君,飽而知人飢,溫而知人寒,每 以天下為憂,不以四海為樂。今關、隴之外,凶寇憑凌,西土編甿,凋喪將盡,干 戈日用,烽柝薦興,千里有勞於饋糧,三農不遑於稼穡。殿下為臣為子,乃國乃家。 為臣在於竭忠,為子期於盡孝。在家不可以自逸,在國不可以自康。一物有虧,聖 上每留神念;三邊或梗,殿下豈不兢懷。況當養德之秋,非是任情之日。
fú chéng běi mén zhī nèi, zào zuò bù cháng, wán hǎo suǒ yíng, huò yǒu fán fèi. chàng yōu zá jì, bù xī yú qián, gǔ chuī fán shēng, jí wén yú wài, jì xuān tīng lǎn, qiě dú gōng wéi. jiān zhī pū lì xiǎo rén, yuán cǐ dé qīn zuǒ yòu, yì jì fèng chéng yán sè, néng bù shì tuō ēn guāng. zuò fú zuò wēi, mò bù yóu cǐ, bù jiā fáng shèn, bì yǒu qiān fēi. tǎng shǐ wēi lèi dé yīn, yú hòu huǐ zhī hé jí? shū yún: bù zuò wú yì hài yǒu yì. cǐ jiē wú yì zhī shì, gù bù kě dān ér yuè zhī.
伏承北門之內,造作不常,玩好所營,或有煩費。倡優雜伎,不息於前,鼓吹 繁聲,亟聞於外,既喧聽覽,且黷宮闈。兼之仆隸小人,緣此得親左右,亦既奉承 顏色,能不恃托恩光。作福作威,莫不由此,不加防慎,必有愆非。儻使微累德音, 於後悔之何及?《書》云:「不作無益害有益。」此皆無益之事,固不可耽而悅之。
chén yòu wén gāo ér bù wēi, suǒ yǐ zhǎng shǒu guì mǎn ér bù yì, suǒ yǐ zhǎng shǒu fù. shì zhī gāo wēi bù kě bù shèn, mǎn yì bù kě bù chí. yì yuē: jūn zǐ zhōng rì qián qián, xī tì ruò lì, wú jiù. jìng shèn zhī wèi yě. zài yú fán shù, cān shǒu ér xíng zhī, yóu kě yǐ gāo zhèn shēng huá, zuò zhì róng lù. kuàng diàn xià yǒu shǎo yáng zhī wèi, yǒu tiān tǐng zhī zī, piàn shàn ér tiān xià bì wén, xiǎo néng ér tiān xià xián fú, qǐ kě bù wèi jǐn shàn jǐn měi zhī dào, yǐ qǔ kě dà kě jiǔ zhī míng zāi! fú yuàn bó lǎn jīng shū yǐ guǎng qí dé, bǐng tuì shēng sè yǐ yì qí qíng. jìng mò wú wèi, tián xū guǎ yù, fēi lǐ wù dòng, fēi fǎ bù yán. jū chù fú wán, bì xún jié jiǎn tián liè yóu yú, bù wèi zòng chěng. zhèng rén duān shì, bì yǐn ér qīn zhī biàn pì cè mèi, bì chì ér yuǎn zhī. shǐ huì shēng yì yú yuǎn jìn, rén fēng xiáng yú nèi wài, zé kě yǐ kè xiǎng zhōng jí, zhǎng bǎo lì zhēn, wèi shàng sì zhī chēng shǒu, fèng shèng rén zhī hóng yè zhě yǐ.
臣又聞「高而不危,所以長守貴;滿而不溢,所以長守富。」是知高危不可不 慎,滿溢不可不持。《易》曰:「君子終日乾乾,夕惕若厲,無咎。」敬慎之謂也。 在於凡庶,參守而行之,猶可以高振聲華,坐致榮祿。況殿下有少陽之位,有天挺 之姿,片善而天下必聞,小能而天下咸服,豈可不為盡善盡美之道,以取可大可久 之名哉!伏願博覽經書以廣其德,屏退聲色以抑其情。靜默無為,恬虛寡慾,非禮 勿動,非法不言。居處服玩,必循節儉;畋獵游娛,不為縱逞。正人端士,必引而 親之;便僻側媚,必斥而遠之。使惠聲溢於遠近,仁風翔於內外,則可以克享終吉, 長保利貞,為上嗣之稱首,奉聖人之鴻業者矣。
yòu cháng wèi yù shàn zhēn yǐ xiàn tài zǐ. tài zǐ shàn zhī, cì wù shén hòu. chéng qìng yòu yǐ rén zhī yòng xīn, duō rǎo zhuó fú zào, hǎn yì chōng hé zhī jìng, nǎi zhe líng tái fù yǐ guǎng qí zhì, cí duō bù zài.
又嘗為《諭善箴》以獻太子。太子善之,賜物甚厚。承慶又以人之用心,多擾 濁浮躁,罕詣沖和之境,乃著《靈台賦》以廣其志,辭多不載。
diào lù chū, dōng gōng fèi, chū wèi wū chéng lìng, fēng huà dà xíng. zhǎng shòu zhōng, lèi qiān fèng gé shè rén, jiān zhǎng tiān guān xuǎn shì. chéng qìng shǔ wén xùn jié, suī jūn guó dà shì, xià bǐ zhé chéng, wèi cháng qǐ cǎo. xún zuò wǔ dà chén zhǐ, chū wèi yí zhōu cì shǐ. wèi jǐ, zhào fù jiù zhí, yī qián zhǎng tiān guān xuǎn shì. jiǔ zhī, yǐ bìng miǎn, gǎi shòu tài zǐ yù dé. hòu lì yù guó děng zhōu cì shǐ, pō zhe shēng jī, zhì shū bāo měi. zhǎng ān chū, rù wèi sī pú shǎo qīng, zhuǎn tiān guān shì láng, jiān xiū guó shǐ. chéng qìng zì tiān shòu yǐ lái, sān zhǎng tiān guān xuǎn shì, quán shòu píng yǔn, hǎi nèi chēng zhī. xún bài fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, réng yī jiù jiān xiū guó shǐ. shén lóng chū, zuò fù tuī zhāng yì zhī dì chāng zōng shī shí, pèi liú lǐng biǎo. shí yì zhī děng jì fú zhū, chéng qìng qù jīn jiě dài ér dài zuì. shí yù cǎo shè shū, zhòng yì yǐ wèi wú rú chéng qìng zhě, nǎi zhào chéng qìng wèi zhī. chéng qìng shén sè bù náo, yuán bǐ ér chéng, cí shén diǎn měi, dāng shí xián tàn fú zhī. suì yú, qǐ shòu chén zhōu cì shǐ, wèi zhī rèn, rù wèi mì shū yuán wài shǎo jiān, jiān xiū guó shǐ. xún yǐ xiū zé tiān shí lù zhī gōng, cì jué fú yáng xiàn zi, lài wù wǔ bǎi duàn. yòu zhì zhuàn zé tiān huáng hòu jì shèng wén, zhōng zōng chēng shàn, tè jiā yín qīng guāng lù dài fū. é shòu huáng mén shì láng, réng yī jiù jiān xiū guó shǐ, wèi bài ér zú. zhōng zōng shāng dào jiǔ zhī, nǎi zhào qí dì xiāng zhōu cì shǐ sì lì lìng fù zàng shì, réng bài huáng mén shì láng, lìng jì xiōng wèi, qí jiàn yòng rú cǐ. zèng mì shū jiān, shì yuē wēn. zi zhǎng yù, shàn bù yuán wài láng.
調露初,東宮廢,出為烏程令,風化大行。長壽中,累遷鳳閣舍人,兼掌天官 選事。承慶屬文迅捷,雖軍國大事,下筆輒成,未嘗起草。尋坐忤大臣旨,出為沂 州刺史。未幾,詔復舊職,依前掌天官選事。久之,以病免,改授太子諭德。後歷 豫、虢等州刺史,頗著聲績,制書褒美。長安初,入為司僕少卿,轉天官侍郎,兼 修國史。承慶自天授以來,三掌天官選事,銓授平允,海內稱之。尋拜鳳閣侍郎、 同鳳閣鸞台平章事,仍依舊兼修國史。神龍初,坐附推張易之弟昌宗失實,配流嶺 表。時易之等既伏誅,承慶去巾解帶而待罪。時欲草赦書,眾議以為無如承慶者, 乃召承慶為之。承慶神色不撓,援筆而成,辭甚典美,當時咸嘆服之。歲余,起授 辰州刺史,未之任,入為秘書員外少監,兼修國史。尋以修《則天實錄》之功,賜 爵扶陽縣子,賚物五百段。又制撰《則天皇后紀聖文》,中宗稱善,特加銀青光祿 大夫。俄授黃門侍郎,仍依舊兼修國史,未拜而卒。中宗傷悼久之,乃召其弟相州 刺史嗣立令赴葬事,仍拜黃門侍郎,令繼兄位,其見用如此。贈秘書監,諡曰溫。 子長裕,膳部員外郎。
sì lì, chéng qìng yì mǔ dì yě. mǔ wáng shì, yù chéng qìng shén yán, měi yǒu zhàng fá, sì lì bì jiě yī qǐng dài, mǔ bù tīng, zhé sī zì zhàng, mǔ chá zhī zhī, jiàn jiā ēn dài, yì zhě bǐ jìn cóng wáng xiáng wáng lǎn. shǎo jǔ jìn shì, lèi bǔ shuāng liú lìng, zhèng yǒu shū jī, wèi shǔ zhōng zhī zuì. sān qiān lái wú lìng. huì chéng qìng zì fèng gé shè rén yǐ jí qù zhí, zé tiān zhào sì lì wèi yuē: qīng fù wǎng rì cháng wèi zhèn yuē chén yǒu liǎng nán zhōng xiào, kān shì bì xià. zì qīng xiōng dì xiào zhí, rú qīng fù yán. jīn shòu qīng fèng gé shè rén, lìng qīng xiōng dì zì xiāng tì dài. jí rì qiān fèng gé shè rén. shí xué xiào tuí fèi, xíng fǎ làn kù, sì lì shàng shū jiàn yuē:
嗣立,承慶異母弟也。母王氏,遇承慶甚嚴,每有杖罰,嗣立必解衣請代,母 不聽,輒私自杖,母察知之,漸加恩貸,議者比晉從王祥、王覽。少舉進士,累補 雙流令,政有殊績,為蜀中之最。三遷萊蕪令。會承慶自鳳閣舍人以疾去職,則天 召嗣立謂曰:「卿父往日嘗謂朕曰『臣有兩男忠孝,堪事陛下。』自卿兄弟效職, 如卿父言。今授卿鳳閣舍人,令卿兄弟自相替代。」即日遷鳳閣舍人。時學校頹廢, 刑法濫酷,嗣立上疏諫曰:
chén wén gǔ xiān zhé wáng lì xué guān, zhǎng jiào guó zi yǐ liù dé liù háng liù yì, sān jiào bèi ér rén dào bì yǐ. lǐ jì yuē: huà rén chéng sú, bì yóu xué hū. xué zhī yú rén, qí yòng gài bó. gù lì tài xué yǐ jiào yú guó, shè xiáng xù yǐ huà yú yì, wáng zhī zhū zi qīng dài fū shì zhī zǐ jí guó zhī jùn xuǎn jiē zào yān. bā suì rù xiǎo xué, shí wǔ rù tài xué. chūn qiū jiào yǐ lǐ lè, dōng xià jiào yǐ shī shū. shì yǐ jiào qià ér huà liú, xíng chéng ér bù bèi. zì tiān zǐ yǐ zhì yú shù rén, wèi yǒu bù xū xué ér chéng zhě yě.
臣聞古先哲王立學官,掌教國子以六德、六行、六藝,三教備而人道畢矣。 《禮記》曰:「化人成俗,必由學乎。」學之於人,其用蓋博。故立太學以教於國, 設庠序以化於邑,王之諸子、卿大夫士之子及國之俊選皆造焉。八歲入小學,十五 入太學。春秋教以《禮》、《樂》,冬夏教以《詩》、《書》。是以教洽而化流, 行成而不悖。自天子以至於庶人,未有不須學而成者也。
guó jiā zì yǒng chún yǐ lái, èr shí yú zài, guó xué fèi sàn, zhòu zǐ shuāi quē, shí qīng rú xué zhī guān, mò cún zhāng jù zhī xuǎn. guì mén hòu jìn, jìng yǐ jiǎo xìng shēng bān hán zú cháng liú, fù yīn líng tì chí yè. kǎo shì zhī jì, xiù mào hǎn dēng, qū zhī lín rén, hé yǐ cóng zhèng? yòu chuí gǒng zhī hòu, wén míng zài chén, shèng diǎn hóng xiū, rì shū yuè zhì, yīn jí jì huì, rù shì yóu duō. jiā yǐ chán xié xiōng dǎng lái jùn chén zhī shǔ, wàng zhí wēi quán, zì xíng wǎng xiàn, zhèng zhí zhī wǔ, sǐ wáng wèi yōu, dào lù yǐ mù, rén wú gù zhì, hǎn yǒu zhí bù náo zhī huái, xùn zhì gōng zhī jié, tōu ān gǒu miǎn, liáo yǐ zú suì. suì shǐ gāng lǐng bù zhèn, qǐng tuō gōng xíng, xuǎn jǔ zhī cáo, mí zhǎng yú làn. suí bān shǎo jīng shù zhī shì, shè zhí duō yōng suǒ zhī cái, tú yǐ měng bào xiāng kuā, hǎn néng qīng huì zì xù. shǐ hǎi nèi qián shǒu, sāo rán bù ān, zhōu xiàn guān liáo, tān bǐ wèi xī, ér wàng shì bì xún lǐ, sú zhì kāng níng, bù kě de yě. bì xià chéng néng xià míng zhì, fā dé yīn, guǎng kāi xiáng xù, dà dūn xué xiào, sān guǎn shēng tú, jí lìng zhuī jí. wáng gōng yǐ xià zǐ dì, bù róng bié qiú shì jìn, jiē rù guó xué, fú yīng xùn diǎn. chóng shì guǎn miào, zūn shàng rú shī, shèng chén diàn cài zhī yí, hóng fū jiǎng shuō zhī huì, shǐ shì shù guān tīng, yǒu suǒ fā yáng, hóng jiǎng dào dé, yú shì hū zài. zé sì hǎi zhī nèi, mí rán xiàng fēng, yán jǐng jǔ zú, xián zhī suǒ xiàng. rán hòu shěn chí héng jìng, miào zé liáng néng, yǐ zhī lín rén, jì zhī diào sú. zé guān wú qīn bào zhī zhèng, rén yǒu ān lè zhī xīn, jū rén zé xiāng yǔ lè yè, bǎi xìng zé jiē liàn sāng zǐ, qǐ fù yōu qí táo sàn ér pín jù zāi! jīn tiān xià hù kǒu, wáng táo guò bàn, zū diào jì jiǎn, guó yòng bù zú. lǐ rén zhī jí, yóu qiè yú zī. gù zhī wù xué zhī yuán, qǐ wéi rùn shēn jìn dé ér yǐ? jiāng yǐ huì rén lì guó, kě bù wù zhī zāi!
國家自永淳已來,二十餘載,國學廢散,胄子衰缺,時輕儒學之官,莫存章句 之選。貴門後進,競以僥倖升班;寒族常流,復因凌替弛業。考試之際,秀茂罕登, 驅之臨人,何以從政?又垂拱之後,文明在辰,盛典鴻休,日書月至,因藉際會, 入仕尤多。加以讒邪凶黨來俊臣之屬,妄執威權,恣行枉陷,正直之伍,死亡為憂, 道路以目,人無固志,罕有執不撓之懷,殉至公之節,偷安苟免,聊以卒歲。遂使 綱領不振,請託公行,選舉之曹,彌長渝濫。隨班少經術之士,攝職多庸瑣之才, 徒以猛暴相夸,罕能清惠自勖。使海內黔首,騷然不安,州縣官僚,貪鄙未息,而 望事必循理,俗致康寧,不可得也。陛下誠能下明制,發德音,廣開庠序,大敦學 校,三館生徒,即令追集。王公已下子弟,不容別求仕進,皆入國學,服膺訓典。 崇飾館廟,尊尚儒師,盛陳奠菜之儀,宏敷講說之會,使士庶觀聽,有所發揚,弘 獎道德,於是乎在。則四海之內,靡然向風,延頸舉足,咸知所向。然後審持衡鏡, 妙擇良能,以之臨人,寄之調俗。則官無侵暴之政,人有安樂之心,居人則相與樂 業,百姓則皆戀桑梓,豈復憂其逃散而貧窶哉!今天下戶口,亡逃過半,租調既減, 國用不足。理人之急,尤切於茲。故知務學之源,豈唯潤身進德而已?將以誨人利 國,可不務之哉!
chén wén yáo shùn zhī rì, huà qí yì guān wén jǐng zhī shí, jǐ zhì xíng cuò. lì zī qiān zài, yǐ wèi měi tán. chén fú wéi bì xià ruì zhé qīn míng, qióng shén zhī huà, zì xuān hào yǐ jiàng, mò zhī yǔ jīng. dú yǒu wǎng zhī lùn fǎ, huò wèi jǐn shàn, jiē yóu zhǔ sī jiān xiōng, huò luàn shì tīng. xún ér bì xià shèng chá, jù xiáng zhī yǐ, rán jìng wèi néng xiǎn qí běn yuán, míng qí qián shì, lìng tiān xià wàn xìng shí bì xià běn xīn, shàng shǐ sì hǎi duō xián yuān zhī rén, jiǔ quán yǒu bào tòng zhī guǐ. chén chéng yú àn, bù shí dà gāng, qǐng wèi bì xià shǐ mò ér yán qí shì.
臣聞堯、舜之日,畫其衣冠;文、景之時,幾致刑措。歷茲千載,以為美談。 臣伏惟陛下睿哲欽明,窮神知化,自軒、昊已降,莫之與京。獨有往之論法,或未 盡善,皆由主司奸凶,惑亂視聽。尋而陛下聖察,具詳之矣,然竟未能顯其本源, 明其前事,令天下萬姓識陛下本心,尚使四海多銜冤之人,九泉有抱痛之鬼。臣誠 愚暗,不識大綱,請為陛下始末而言其事。
yáng yù zhī hòu, xíng yù jiàn xìng, yòng fǎ zhī wǔ, wù yú qióng jìng, lián zuò xiāng qiān, shù nián bù jué. suì shǐ jù jiān dà huá sì xì chéng jiān, nèi bāo chái láng zhī xīn, wài shì yīng zhān zhī jī, yīn tú qián jié, gòng xiāng yǐng huì, gòu shì shì zhī yán, chéng bù shè zhī zuì. jiē shēn wèi qiǎo dǐ, zì xíng chǔ dú, rén bù shèng tòng, biàn qǐ zì wū, gōng qīng shì shù, lián jǐng shòu lù. dào lù jí jí, suī zhī fēi gū, ér duàn liàn yǐ chéng, biàn zhàn jiē hé. zòng gāo yáo wèi lǐ, yú gōng dìng xíng, zé wèi wū gōng huǐ jiù, yóu wèi sāi zé. suī bì xià rén cí āi niàn, xù yù huǎn sǐ, jí lǎn cí zhuàng, biàn yǐ zhōu mì, jiē wèi kān jū dé qíng, shì qí shí fàn, suī yù kuān shě, qí rú fǎ hé? yú shì xiǎo nǎi shēn zhū, dà zé zú miè, xiāng yuán gòng zuò zhě, bù kě shèng yán. cǐ qǐ sù gòu chóu xián, jiāng shēn bào fù, jiē tú gǒu chéng gōng xiào, zì qiú guān shǎng. dāng shí chēng chuán, wèi wèi luó zhī. qí zhōng xiàn xíng dé zuì zhě, suī yǒu mǐn shí tōng cái, bèi gào yán zhě biàn zāo wǎng yì, xīn tú tòng qí yuān kù, kǒu mò néng yǐ zì míng. huò shòu zhū yí, huò zāo cuàn jí, bìng gān xīn yǐn fēn, fù zhī rú guī. gù zhī nòng fǎ tú wén, shāng rén shí shén. lài bì xià tè huí shèng chá, zhāo rán xiáng jiū. zhōu xìng qiū jī zhī lèi, hóng yì jùn chén zhī tú, jiē xiāng cì fú zhū, shì bào xiá ěr, ér cháo yě qìng tài, ruò zài dǔ yáng hé. qiě rú rén jié yuán zhōng, jù lí wǎng xiàn, bèi kān jū zhī jì, yì jiē yǐ zì wū. xiàng fēi bì xià zhì míng, chuí yǐ xǐng chá, zé zū hǎi zhī lù, yǐ jí qí shēn, yù wàng shū zhōng shèng dài, ān kě fù dé! bì xià zhuó ér shēng zhī, gè wèi liáng fǔ, guó zhī dòng gàn, chēng cǐ èr rén. hé nǎi qián fēi ér hòu shì zāi? chéng yóu wǎng xiàn yǔ zhēn míng ěr. dàn kǒng wǎng zhī dé zuì zhě duō bìng cǐ liú, zé xiàng shí zhī yuān zhě qí shù shén zhòng. xī shā yī xiào fù, shàng huò jiàng zāi. ér làn zhě gài duō, níng wú yuàn qì! yuàn qì shàng dá zé shuǐ hàn suǒ xìng, yù wàng suì dēng, bù kě de yě.
揚、豫之後,刑獄漸興,用法之伍,務於窮竟,連坐相牽,數年不絕。遂使巨 奸大猾伺隙乘間,內苞豺狼之心,外示鷹鸇之跡,陰圖潛結,共相影會,構似是之 言,成不赦之罪。皆深為巧詆,恣行楚毒,人不勝痛,便乞自誣,公卿士庶,連頸 受戮。道路籍籍,雖知非辜,而鍛練已成,辯占皆合。縱皋陶為理,於公定刑,則 謂污宮毀柩,猶未塞責。雖陛下仁慈哀念,恤獄緩死,及覽辭狀,便已周密,皆謂 勘鞫得情,是其實犯,雖欲寬舍,其如法何?於是小乃身誅,大則族滅,相緣共坐 者,不可勝言。此豈宿構仇嫌,將申報復,皆圖苟成功效,自求官賞。當時稱傳, 謂為羅織。其中陷刑得罪者,雖有敏識通材,被告言者便遭枉抑,心徒痛其冤酷, 口莫能以自明。或受誅夷,或遭竄殛,並甘心引分,赴之如歸。故知弄法徒文,傷 人實甚。賴陛下特回聖察,昭然詳究。周興、丘勣之類,弘義、俊臣之徒,皆相次 伏誅,事暴遐邇,而朝野慶泰,若再睹陽和。且如仁傑、元忠,俱罹枉陷,被勘鞫 之際,亦皆已自誣。向非陛下至明,垂以省察,則菹醢之戮,已及其身,欲望輸忠 聖代,安可復得!陛下擢而升之,各為良輔,國之棟干,稱此二人。何乃前非而後 是哉?誠由枉陷與甄明爾。但恐往之得罪者多並此流,則向時之冤者其數甚眾。昔 殺一孝婦,尚或降災。而濫者蓋多,寧無怨氣!怨氣上達則水旱所興,欲望歲登, 不可得也。
tǎng bì xià hóng tiān dì zhī dà dé, shī léi yǔ zhī shēn rén, guī zuì yú xuē kè zhī tú, jiàng ēn yú wǎng làn zhī wǔ. zì chuí gǒng yǐ lái, dà pì zuì yǐ xià, cháng shè suǒ bù yuán zhě, zuì wú qīng zhòng, yī jiē yuán xǐ, bèi yǐ zhāo sū. fú fǎ zhī bèi, zhuī hái guān jué, yuán lèi zhī tú, pǔ zhān ēn zào. rú cǐ zé tiān xià zhī cǐ suǒ xiàn zuì, yuán fēi bì xià zhī yì, xián shì nüè lì zhī gū. yōu míng huān xīn, zé gǎn tōng hé qì hé qì xià jiàng, zé fēng yǔ yǐ shí fēng yǔ yǐ shí, zé wǔ gǔ fēng rěn suì jì rěn yǐ, rén yì ān yǐ. tài píng zhī měi, yì hé yuǎn zāi! fú yuàn bì xià shēn chá.
倘陛下弘天地之大德,施雷雨之深仁,歸罪於削刻之徒,降恩於枉濫之伍。自 垂拱已來,大辟罪已下,常赦所不原者,罪無輕重,一皆原洗,被以昭蘇。伏法之 輩,追還官爵,緣累之徒,普沾恩造。如此則天下知此所陷罪,元非陛下之意,咸 是虐吏之辜。幽明歡欣,則感通和氣;和氣下降,則風雨以時;風雨以時,則五穀 豐稔;歲既稔矣,人亦安矣。太平之美,亦何遠哉!伏願陛下深察。
xún qiān qiū guān shì láng, sān guò fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. zhǎng ān zhōng, zé tiān cháng yǔ zǎi chén yì jí zhōu xiàn guān lì, nà yán lǐ jiào xià guān shàng shū táng xiū jǐng děng zòu yuē: chén děng miù yīng dà rèn, bù néng shǐ bīng gé zhǐ xī, cāng fǔ yīn yíng, hù kǒu shàng yǒu bū táo, guān rén wèi miǎn tān zhuó, shǐ bì xià lín cháo zhěn tàn, lǚ yǐ wèi yán, sù yè cán huáng, bù zhī qǐ chù. fú sī dāng jīn yào wù, mò guò fù guó ān rén. fù guó ān rén zhī fāng, zài zé cì shǐ. qiè jiàn cháo tíng wù yì, mò bù zhòng nèi guān, qīng wài zhí, měi chú shòu mù bó, jiē zài sān pī sù. bǐ lái suǒ qiǎn wài rèn, duō shì biǎn lèi zhī rén, fēng sú bù chéng, shí yóu yú cǐ. jīn wàng yú tái gé sì jiān, miào jiǎn xián liáng, fēn diǎn dà zhōu, gòng kāng shù jī. chén děng qǐng chuò jìn shì, shuài xiān jù liáo, wù zài yōu guó jì rén, shù dāng yǒu suǒ bǔ yì. zé tiān yuē: qīng děng chù luán tái fèng gé, shuí wèi cǐ xíng? sì lì shuài xiān duì yuē: chén yǐ yōng yú, miù yīng jiǎng zhuó, nèi zhǎng jī mì, fēi chén suǒ kān. chéng fá wài tái, shù dāng jǐn jié, tǎng chuí cǎi lù, chén yuàn cǐ xíng. yú shì sì lì dài běn guān jiǎn xiào biàn zhōu cì shǐ.
尋遷秋官侍郎,三過鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事。長安中,則天嘗與宰臣議 及州縣官吏,納言李嶠、夏官尚書唐休璟等奏曰:「臣等謬膺大任,不能使兵革止 息,倉府殷盈,戶口尚有逋逃,官人未免貪濁,使陛下臨朝軫嘆,屢以為言,夙夜 慚惶,不知啟處。伏思當今要務,莫過富國安人。富國安人之方,在擇刺史。竊見 朝廷物議,莫不重內官,輕外職,每除授牧伯,皆再三披訴。比來所遣外任,多是 貶累之人,風俗不澄,實由於此。今望於台閣寺監,妙簡賢良,分典大州,共康庶 績。臣等請輟近侍,率先具僚,務在憂國濟人,庶當有所補益。」則天曰:「卿等 處鸞台鳳閣,誰為此行?」嗣立率先對曰:「臣以庸愚,謬膺獎擢,內掌機密,非 臣所堪。承乏外台,庶當盡節,倘垂採錄,臣願此行。」於是嗣立帶本官檢校汴州 刺史。
wú jǐ, sì lì xiōng chéng qìng rù zhī zhèng shì, sì lì zhuǎn chéng jūn jì jiǔ, jiān jiǎn xiào wèi zhōu cì shǐ. yòu xǐ míng zhōu cì shǐ. xún zuò chéng qìng zuǒ shòu ráo zhōu zhǎng shǐ. suì yú, zhēng wèi tài pú shǎo qīng, jiān zhǎng lì bù xuǎn shì. shén lóng èr nián, wèi xiāng zhōu cì shǐ. jí chéng qìng zú, dài wèi huáng mén shì láng, zhuǎn tài fǔ qīng, jiā xiū wén guǎn xué shì. jǐng lóng sān nián, zhuǎn bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí zhōng zōng chóng shì sì guān, yòu làn shí fēng yì zhě zhòng, guó yòng xū jié. sì lì shàng shū jiàn yuē:
無幾,嗣立兄承慶入知政事,嗣立轉成均祭酒,兼檢校魏州刺史。又徙洺州刺 史。尋坐承慶左授饒州長史。歲余,徵為太僕少卿,兼掌吏部選事。神龍二年,為 相州刺史。及承慶卒,代為黃門侍郎,轉太府卿,加修文館學士。景龍三年,轉兵 部尚書、同中書門下三品。時中宗崇飾寺觀,又濫食封邑者眾,國用虛竭。嗣立上 疏諫曰:
chén wén guó wú jiǔ nián zhī chǔ, jiā wú sān nián zhī xù, jiā fēi qí jiā, guó fēi qí guó. gù zhī lì guó lì jiā, jiē zī yú chǔ xù yǐ. fū shuǐ hàn zhī zāi, guān zhī yīn yáng yùn shù, fēi rén zhì lì suǒ néng jí yě. yáo zāo dà shuǐ, tāng zāo dà hàn, zé zhī rén shèng zhī jūn suǒ bù néng miǎn, dāng cǐ shí bù zhì yú kùn bì zhě, jī yě. jīn bì xià cāng kù zhī nèi, bǐ shāo kōng jié, xún cháng yòng dù, bù zhī yī nián. tǎng yǒu shuǐ hàn, rén xū zhèn gěi, zhēng fā shí dòng, bīng yào zī zhuāng, zé jiāng hé yǐ bèi zhī? qí yuán cāng kù bù shí, fáng yú zhèng huà zhě, chù lèi ér shì.
臣聞國無九年之儲,家無三年之蓄,家非其家,國非其國。故知立國立家,皆 資於儲蓄矣。夫水旱之災,關之陰陽運數,非人智力所能及也。堯遭大水,湯遭大 旱,則知仁聖之君所不能免,當此時不至於困弊者,積也。今陛下倉庫之內,比稍 空竭,尋常用度,不支一年。倘有水旱,人須賑給,徵發時動,兵要資裝,則將何 以備之?其緣倉庫不實,妨於政化者,觸類而是。
chén qiè jiàn bǐ zhě yíng zào sì guān, qí shù jí duō, jiē wù qǔ hóng bó, jìng chóng huán lì. dà zé fèi hào bǎi shí wàn, xiǎo zé shàng yòng sān wǔ wàn yú, lüè jì dōu yòng zī cái, dòng zhì qiān wàn yǐ shàng. zhuǎn yùn mù shí, rén niú bù tíng, fèi rén gōng, hài nóng wù, shì jì fēi jí, shí duō yuàn zī. gù shū yuē: bù zuò wú yì hài yǒu yì, gōng nǎi chéng bù guì yì wù jiàn yòng wù, mín nǎi zú. chéng zāi cǐ yán, fēi xū tán yě. qiě xuán zhǐ mì miào, guī yú kōng jì, gǒu fēi xiū xīn dìng huì, zhū fǎ jiē shè yǒu wèi. zhì rú tǔ mù diāo kè děng gōng, wéi shì dān jié rén lì, dàn xué xiāng kuā zhuàng lì, qǐ guān xiáng fú shēn xīn. qiě fán suǒ xìng gōng, jiē xū jué záo, zhé chóng zài tǔ, zhǒng lèi shí duō. měi rì shā shāng, dòng yíng wàn jì, lián nián rú cǐ, sǔn hài kě zhī. shèng rén cí bēi wèi xīn, qǐ yǒu xū xíng cǐ shì, bù rán zhī lǐ, jiǎo zài mù qián. shì sú zhòng sēng, wèi tōng qí zhǐ, bù lǜ fǔ kù kōng jié, bù sī shèng rén yōu láo, wèi guǎng shù fú tián, jí shì zēng xiū fǎ jiào. tǎng shuǐ hàn wèi zāi, rén zhì jī něi, yí dí zuò gěng, bīng wú zī liáng, bì xià suī yǒu lóng xiàng rú yún, jiā lán gài rì, qǐ néng bì wàn fēn zhī yī, jiù yuán yuán zhī kǔ zāi! yú dào fǎ jì yǒu guāi, zài shēng rén jí wèi sǔn, bì xià qǐ kě bù shēn sī zhī!
臣竊見比者營造寺觀,其數極多,皆務取宏博,競崇環麗。大則費耗百十萬, 小則尚用三五萬餘,略計都用資財,動至千萬已上。轉運木石,人牛不停,廢人功, 害農務,事既非急,時多怨咨。故《書》曰:「不作無益害有益,功乃成;不貴異 物賤用物,民乃足。」誠哉此言,非虛談也。且玄旨秘妙,歸於空寂,苟非修心定 慧,諸法皆涉有為。至如土木雕刻等功,唯是殫竭人力,但學相夸壯麗,豈關降伏 身心。且凡所興功,皆須掘鑿,蟄蟲在土,種類實多。每日殺傷,動盈萬計,連年 如此,損害可知。聖人慈悲為心,豈有須行此事,不然之理,皎在目前。世俗眾僧, 未通其旨,不慮府庫空竭,不思聖人憂勞,謂廣樹福田,即是增修法教。倘水旱為 災,人至飢餒,夷狄作梗,兵無資糧,陛下雖有龍象如雲,伽藍概日,豈能裨萬分 之一,救元元之苦哉!於道法既有乖,在生人極為損,陛下豈可不深思之!
chén qiè jiàn shí fēng zhī jiā, qí shù shén zhòng. zuó lüè wèn hù bù, yún yòng liù shí yú wàn dīng, yī dīng liǎng pǐ, jí shì yī bǎi èr shí wàn yǐ shàng. chén qǐng zài tài fǔ, zhī měi nián yōng diào juàn shù, duō bù guò bǎi wàn, shǎo zé qī bā shí wàn yǐ lái, bǐ zhū fēng jiā, suǒ rù quán shǎo. tǎng yǒu chóng shuāng hàn lào, céng bù bàn zài, guó jiā zhī gōng, hé yǐ qǔ gěi? chén wén zì fēng máo tǔ, liè shān hé, jiē xū yè zhe jīng lún, gōng shēn cǎo mèi, rán hòu pèi zōng miào zhī xiǎng, chéng dài lì zhī ēn. huáng yùn zhī chū, gōng chén gòng dìng tiān xià, dāng shí shí fēng cái shàng sān èr shí jiā, jīn yǐ xún cháng tè ēn, suì zhì bǎi jiā yǐ shàng. guó jiā zū fù, tài bàn sī mén, sī mén zé zī yòng yǒu yú, guó jiā zé zhī jì bù zú. yǒu yú zé huò zhì shē chǐ, bù zú zé zuò zhì yōu wēi, zhì guó zhī fāng, qǐ wèi wèi dé? fēng hù zhī wù, zhū jiā zì zhēng, huò shì guān diǎn, huò shì nú pú, duō xié shì chěng wēi, líng tū zhōu xiàn. fán shì fēng hù, bù shèng qīn rǎo, huò shū wù duō suǒ guǒ tóu, huò xiāng zhī yào qǔ zhōng wù, bǎi xìng yuàn tàn, yuǎn jìn gòng zhī. fù yǒu yīn jiāng huò yì, zhuǎn gēng shēng xìn, zhēng dǎ fēn fēn, céng bù níng xī, pín fá bǎi xìng, hé yǐ kè kān! ruò bì xiàn dīng wù sòng tài fǔ, fēng jiā dàn yú zuǒ cáng qǐng shòu, bù dé zhé zì zhēng cuī, zé bì miǎn qīn rǎo, rén jì sū xī.
臣竊見食封之家,其數甚眾。昨略問戶部,雲用六十餘萬丁,一丁兩匹,即是 一百二十萬已上。臣頃在太府,知每年庸調絹數,多不過百萬,少則七八十萬已來, 比諸封家,所入全少。倘有蟲霜旱澇,曾不半在,國家支供,何以取給?臣聞自封 茅土,裂山河,皆須業著經綸,功申草昧,然後配宗廟之享,承帶礪之恩。皇運之 初,功臣共定天下,當時食封才上三二十家,今以尋常特恩,遂至百家已上。國家 租賦,太半私門,私門則資用有餘,國家則支計不足。有餘則或致奢侈,不足則坐 致憂危,制國之方,豈謂為得?封戶之物,諸家自徵,或是官典,或是奴僕,多挾 勢騁威,凌突州縣。凡是封戶,不勝侵擾,或輸物多索裹頭,或相知要取中物,百 姓怨嘆,遠近共知。復有因將貨易,轉更生釁,徵打紛紛,曾不寧息,貧乏百姓, 何以克堪!若必限丁物送太府,封家但於左藏請受,不得輒自徵催,則必免侵擾, 人冀蘇息。
chén yòu wén shè guān fēn zhí, liàng shì zhì lì, cǐ běn yú lǐ rén ér wù ān zhī yě. gù shū yuē zài guān rén, zài ān rén. guān rén zé zhé, ān rén zé huì. néng zhé ér huì, hé yōu hū huān dōu, hé wèi hū yǒu miáo zhě yě! shì míng guān dé qí rén, ér tiān xià zì lǐ yǐ. gǔ zhě qǔ rén, bì xiān cǎi xiāng qū zhī yù, rán hòu pì yú zhōu jùn zhōu jùn yǒu shēng, rán hòu pì yú wǔ fǔ cái zhe wǔ fǔ, rán hòu shēng zhī tiān cháo. cǐ zé yòng yī rén suǒ zé zhě shén xī, zhuó yī shì suǒ lì zhě shén shēn. kǒng zǐ yuē: pì yǒu měi jǐn, bù kě shǐ rén xué zhì. cǐ míng yòng rén bù kě bù shěn zé yě. yòng dé qí cái zé lǐ, fēi qí cái zé luàn, lǐ luàn suǒ shè, yān kě bù shēn zé zhī zāi! jīn zhī qǔ rén, yǒu yì cǐ dào. duō wèi shén shì xiào, jí dùn zhì qiān zhuó. fū qū jìng zhě rén zhī cháng qíng, jiǎo xìng rén zhī suǒ qù. ér jīn wù jìn bù bì jiǎo xìng zhě, jiē zhǒng bǐ jiān, bù yú wén wǔ zhī liè. yǒu wén zhě yòng lǐ nèi wài, zé yǒu huí xié zāng wū shàng xià bài luàn zhī yōu yǒu wǔ zhě yòng jiāng jūn róng, zé yǒu yōng nuò qiè ruò shī lǚ sàng wáng zhī huàn. bǔ shòu wú xiàn, yuán què bù gōng, suì zhì yuán wài zhì guān, shù bèi zhèng què. cáo shǔ diǎn lì, kùn yú zhī chéng, fǔ kù cāng chǔ, jié yú zī fèng. guó jiā dà shì, qǐ shén yú cǐ! gǔ zhě xuán jué dài shì, wéi yǒu cái zhě dé zhī, ruò rèn yòng wú cái, zé yǒu cái zhī lù sāi, xián rén jūn zǐ suǒ yǐ dùn jī xiāo shēng, cháng huái tàn hèn zhě yě. qiě xián rén jūn zǐ, shǒu yú zhèng zhí zhī dào, yuǎn yú jiǎo xìng zhī mén, ruò jiǎo xìng kāi, zé xián zhě bù kě fù chū yǐ. xián zhě suì tuì, ruò yù qiú rén ān huà qià, fù bù kě de yě. rén ruò bù ān, guó jiāng wēi yǐ, bì xià ān kě bù shēn lǜ zhī! yòu cì shǐ xiàn lìng, lǐ rén zhī shǒu. jìn nián yǐ lái, bù cún jiǎn zé. jīng guān yǒu fàn jí shēng wàng xià zhě, fāng qiǎn mù zhōu lì bù xuǎn rén, mù nián wú shǒu bǐ zhě, fāng nǐ xiàn lìng. cǐ fēng jiǔ shàn, shàng xià tóng zhī, jiāng cǐ lǐ rén, hé yǐ lǜ huà? jīn suì fēi fēng rěn, hù kǒu liú wáng, guó yòng kōng xū, zū diào jiǎn xuē. bì xià bù yǐ cǐ liú niàn, jiāng hé yǐ lǐ guó hū? chén wàng xià míng zhì, jù lùn qián shì, shǐ yǒu sī gǎi huàn jiǎn zé, tiān xià cì shǐ xiàn lìng, jiē qǔ cái néng yǒu chēng wàng zhě chōng. zì jīn yǐ wǎng, yīng yǒu qiān chú zhū cáo shì láng liǎng shěng liǎng tái jí wǔ pǐn yǐ shàng qīng wàng guān, xiān yú cì shǐ xiàn lìng zhōng xuǎn yòng. mù zǎi dé rén, tiān xià dà lǐ, wàn xìng xīn xīn rán, qǐ fēi tài píng lè shì zāi! wéi bì xià xiáng zé.
臣又聞設官分職,量事置吏,此本於理人而務安之也。故《書》曰「在官人, 在安人。官人則哲,安人則惠。能哲而惠,何憂乎歡兜,何畏乎有苗」者也!是明 官得其人,而天下自理矣。古者取人,必先採鄉曲之譽,然後辟於州郡;州郡有聲, 然後辟於五府;才著五府,然後升之天朝。此則用一人所擇者甚悉,擢一士所歷者 甚深。孔子曰:「譬有美錦,不可使人學制。」此明用人不可不審擇也。用得其才 則理,非其才則亂,理亂所設,焉可不深擇之哉!今之取人,有異此道。多未甚試 效,即頓至遷擢。夫趨競者人之常情,僥倖人之所趣。而今務進不避僥倖者,接踵 比肩,布於文武之列。有文者用理內外,則有回邪贓污上下敗亂之憂;有武者用將 軍戎,則有庸懦怯弱師旅喪亡之患。補授無限,員闕不供,遂至員外置官,數倍正 闕。曹署典吏,困於祗承,府庫倉儲,竭於資奉。國家大事,豈甚於此!古者懸爵 待士,唯有才者得之,若任用無才,則有才之路塞,賢人君子所以遁跡銷聲,常懷 嘆恨者也。且賢人君子,守於正直之道,遠於僥倖之門,若僥倖開,則賢者不可復 出矣。賢者遂退,若欲求人安化洽,復不可得也。人若不安,國將危矣,陛下安可 不深慮之!又刺史、縣令,理人之首。近年已來,不存簡擇。京官有犯及聲望下者, 方遣牧州;吏部選人,暮年無手筆者,方擬縣令。此風久扇,上下同知,將此理人, 何以率化?今歲非豐稔,戶口流亡,國用空虛,租調減削。陛下不以此留念,將何 以理國乎?臣望下明制,具論前事,使有司改換簡擇,天下刺史、縣令,皆取才能 有稱望者充。自今已往,應有遷除諸曹侍郎、兩省、兩台及五品已上清望官,先於 刺史、縣令中選用。牧宰得人,天下大理,萬姓欣欣然,豈非太平樂事哉!唯陛下 詳擇。
shū zòu bù nà.
疏奏不納。
sì lì yǔ wéi shù rén zōng shǔ shū yuǎn, zhōng zōng tè lìng biān rù shǔ jí, yóu shì gù shǎng yóu zhòng. shǎng yú lí shān gòu yíng bié yè, zhōng zōng qīn wǎng xìng yān, zì zhì shī xù, lìng cóng guān fù shī, cì juàn èr qiān pǐ. yīn fēng sì lì wèi xiāo yáo gōng, míng qí suǒ jū wèi qīng xū yuán yōu qī gǔ. wéi shì bài, jǐ wèi luàn bīng suǒ hài, níng wáng xiàn yǐ sì lì shì cóng mǔ zhī fū, jiù hù miǎn zhī. ruì zōng jiàn zuò, bài zhōng shū lìng. xún rì, chū wèi xǔ zhōu cì shǐ. yǐ dìng cè zūn lì ruì zōng zhī gōng, cì shí fēng yī bǎi hù. kāi yuán chū, rù wèi guó zi jì jiǔ. xiān shì, zhōng zōng yí zhì ruì zōng fǔ zhèng, zōng chǔ kè wéi wēn děng gǎi xuē gǎo cǎo, sì lì shí zài zhèng shì fǔ, bù néng zhèng zhī. zhì shì wèi xiàn sī suǒ hé, zuǒ qiān yuè zhōu bié jià. jiǔ zhī, qiān chén zhōu cì shǐ. shí hé nán dào xún chá shǐ gōng bù shàng shū liú zhī róu zòu sì lì qīng bái kě zhì zhī zhuàng, zhào mìng wèi xià, kāi yuán qī nián zú, zèng bīng bù shàng shū, shì yuē xiào. zhōng shū mén xià yòu zòu: sì lì yì guān zhī nèi, sù biǎo cái míng xiōng dì zhī jiān, tè chēng hé mù. chéng ēn lì shì, wèi liè zǎi chén. zhōng nián yǐ bù néng zhèng shēn, pō jìn xiōng qī, wèi xiàn sī jiū hé, yīn zī chū biǎn. ruò xún qí shǐ, zhōng shì jí rén, yí qì qí xiá, yǐ cóng zhòng wàng. qǐng zèng wù yī bǎi duàn. cóng zhī.
嗣立與韋庶人宗屬疏遠,中宗特令編入屬籍,由是顧賞尤重。賞於驪山構營別 業,中宗親往幸焉,自製詩序,令從官賦詩,賜絹二千匹。因封嗣立為逍遙公,名 其所居為清虛原幽棲谷。韋氏敗,幾為亂兵所害,寧王憲以嗣立是從母之夫,救護 免之。睿宗踐祚,拜中書令。尋日,出為許州刺史。以定冊尊立睿宗之功,賜實封 一百戶。開元初,入為國子祭酒。先是,中宗遺制睿宗輔政,宗楚客、韋溫等改削 藁草,嗣立時在政事府,不能正之。至是為憲司所劾,左遷岳州別駕。久之,遷陳 州刺史。時河南道巡察使、工部尚書劉知柔奏嗣立清白可陟之狀,詔命未下,開元 七年卒,贈兵部尚書,諡曰孝。中書門下又奏:「嗣立衣冠之內,夙表才名;兄弟 之間,特稱和睦。承恩歷事,位列宰臣。中年以不能正身,頗近凶戚,為憲司糾劾, 因茲出貶。若循其始,終是吉人,宜棄其瑕,以從眾望。請贈物一百段。」從之。
sì lì chéng qìng jù yǐ xué xíng qí míng. zhǎng shòu zhōng, sì lì dài chéng qìng wèi fèng gé shè rén. zhǎng ān sān nián, chéng qìng dài sì lì wèi tiān guān shì láng, qǐng zhī yòu dài sì lì zhī zhèng shì. jí chéng qìng zú, sì lì yòu dài wèi huáng mén shì láng, qián hòu sì zhí xiāng dài. yòu fù zǐ sān rén, jiē zhì zǎi xiàng. yǒu táng yǐ lái, mò yǔ wèi bǐ. sì lì sān zi: fú héng jì, jiē zhī míng. fú, lèi qiān zhì zuǒ sī yuán wài láng. héng, kāi yuán chū wèi dàng shān lìng. wèi zhèng kuān huì, rén lì ài zhī. huì chē jià dōng xún, xiàn dāng gōng zhàng, shí shān dōng zhōu xiàn jiē jù bù bàn, wù yú biān pū, héng dú bù zhàng fá ér shì jiē jì lǐ, yuǎn jìn chēng yān. yù shǐ zhōng chéng yǔ wén róng, jí héng zhī gū zǐ yě, cháng mì jiàn héng yǒu jīng jì zhī cái, qǐng yǐ jǐ zhī guān zhì huí shòu, nǎi zhuó bài diàn zhōng shì yù shǐ. lì dù zhī zuǒ sī děng yuán wài tài cháng shǎo qīng gěi shì zhōng. èr shí jiǔ nián, wèi lǒng yòu dào hé xī chù zhì shǐ. héng zhì hé xī shí, jié dù shǐ gài jiā yùn shì tuō zhōng guì, gōng wèi fēi fǎ, jiān wěi xù gōng láo, héng kàng biǎo qǐng hé zhī, rén dài qí jù. yīn chū wèi chén liú tài shǒu, wèi xíng ér zú, shí rén shén shāng xī zhī. jì, zǎo yǐ cí hàn wén. kāi yuán chū, diào bǔ juàn chéng lìng. shí yǒu rén mì zòu xuán zōng: jīn suì lì bù xuǎn xù tài làn, xiàn lìng fēi cái, quán bù jiǎn zé. jí xiàn lìng xiè guān rì, yǐn rù diàn tíng, wèn ān rén cè yī dào, shì zhě èr bǎi yú rén, dú jì cè dì yī, huò yǒu bù shū zhǐ zhě. zhuó jì wèi lǐ quán lìng, èr shí yú rén hái jiù guān, sì wǔ shí rén fàng guī xí dú, shì láng lú cóng yuàn lǐ cháo yǐn biǎn wèi cì shǐ. jì zhì lǐ quán, yǐ jiǎn yì wèi zhèng, rén yòng chēng zhī. sān qiān wèi kù bù yuán wài láng. èr shí sì nián, wèi shàng shū hù bù shì láng. lèi suì zhuǎn tài yuán yǐn. zhì xiān dé shī sì zhāng, shù zǔ fù zhī xíng, cí zhì gāo yǎ. tiān bǎo qī zài, yòu wèi hé nán yǐn, qiān shàng shū zuǒ chéng. sān dài wèi shěng xiá, yì guān róng zhī. jì cóng róng yǎ dù, suǒ lì rén tuī shàn zhèng, hòu chū wèi féng yì tài shǒu.
嗣立、承慶俱以學行齊名。長壽中,嗣立代承慶為鳳閣舍人。長安三年,承慶 代嗣立為天官侍郎,頃之又代嗣立知政事。及承慶卒,嗣立又代為黃門侍郎,前後 四職相代。又父子三人,皆至宰相。有唐已來,莫與為比。嗣立三子:孚、恆、濟, 皆知名。孚,累遷至左司員外郎。恆,開元初為碭山令。為政寬惠,人吏愛之。會 車駕東巡,縣當供帳,時山東州縣皆懼不辦,務於鞭撲,恆獨不杖罰而事皆濟理, 遠近稱焉。御史中丞宇文融,即恆之姑子也,嘗密薦恆有經濟之才,請以己之官秩 回授,乃擢拜殿中侍御史。歷度支左司等員外、太常少卿、給事中。二十九年,為 隴右道河西黜陟使。恆至河西時,節度使蓋嘉運恃托中貴,公為非法,兼偽敘功勞, 恆抗表請劾之,人代其懼。因出為陳留太守,未行而卒,時人甚傷惜之。濟,早以 辭翰聞。開元初,調補鄄城令。時有人密奏玄宗:「今歲吏部選敘太濫,縣令非材, 全不簡擇。」及縣令謝官日,引入殿庭,問安人策一道,試者二百餘人,獨濟策第 一,或有不書紙者。擢濟為醴泉令,二十餘人還舊官,四五十人放歸習讀,侍郎盧 從願、李朝隱貶為刺史。濟至醴泉,以簡易為政,人用稱之。三遷為庫部員外郎。 二十四年,為尚書戶部侍郎。累歲轉太原尹。制《先德詩》四章,述祖、父之行, 辭致高雅。天寶七載,又為河南尹,遷尚書左丞。三代為省轄,衣冠榮之。濟從容 雅度,所蒞人推善政,後出為馮翊太守。
lù yuán fāng, sū zhōu wú xiàn rén. shì wèi zhe xìng. zēng zǔ chēn, chén gěi shì zhōng huáng mén shì láng. bó fù jiǎn zhī, yǐ gōng shū zhī míng, guān zhì tài zǐ sī yì láng. yuán fāng jǔ míng jīng, yòu yīng bā kē jǔ, lèi zhuǎn jiān chá yù shǐ. zé tiān gé mìng, shǐ yuán fāng ān jí lǐng wài. jiāng shè hǎi, shí fēng tāo shén zhuàng, zhōu rén mò gǎn jǔ fān. yuán fāng yuē: wǒ shòu mìng wú sī, shén qǐ hài wǒ? jù mìng zhī jì, jì ér fēng tāo guǒ xī. shǐ hái chēng zhǐ, chú diàn zhōng shì yù shǐ. jí yǐ qí yuè zhuó bài fèng gé shè rén, réng pàn shì láng shì. é wèi lái jùn chén suǒ xiàn, zé tiān shǒu chì tè shè zhī. zhǎng shòu èr nián, zài qiān luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. yán zài chū, yòu jiā fèng gé shì láng. zhèng shèng chū, nèi shǐ lǐ zhāo dé dé zuì, yǐ yuán fāng fù huì zhāo dé, biǎn suī zhōu cì shǐ. xún fù wèi chūn guān shì láng, yòu zhuǎn tiān guān shì láng shàng shū zuǒ chéng, xún bài luán tái shì láng píng zhāng shì. zé tiān cháng wèn yǐ wài shì, duì yuē: chén bèi wèi zǎi chén, yǒu dà shì jí zòu, rén jiān suì wù, bù gǎn yǐ fán shèng lǎn. yóu shì wǔ zhǐ, zé shòu tài zǐ yòu shù zǐ, bà zhī zhèng shì. xún zhuǎn wén chāng zuǒ chéng, bìng zú.
陸元方,蘇州吳縣人。世為著姓。曾祖琛,陳給事中黃門侍郎。伯父柬之,以 工書知名,官至太子司議郎。元方舉明經,又應八科舉,累轉監察御史。則天革命, 使元方安輯嶺外。將涉海,時風濤甚壯,舟人莫敢舉帆。元方曰:「我受命無私, 神豈害我?」遽命之濟,既而風濤果息。使還稱旨,除殿中侍御史。即以其月擢拜 鳳閣舍人,仍判侍郎事。俄為來俊臣所陷,則天手敕特赦之。長壽二年,再遷鸞台 侍郎、同鳳閣鸞台平章事。延載初,又加鳳閣侍郎。證聖初,內史李昭德得罪,以 元方附會昭德,貶綏州刺史。尋復為春官侍郎,又轉天官侍郎、尚書左丞,尋拜鸞 台侍郎、平章事。則天嘗問以外事,對曰:「臣備位宰臣,有大事即奏,人間碎務, 不敢以煩聖覽。」由是忤旨,責授太子右庶子,罷知政事。尋轉文昌左丞,病卒。
yuán fāng zài guān qīng jǐn, zài wèi zǎi xiàng, zé tiān jiāng yǒu qiān chú, měi xíng yǐ fǎng zhī, bì mì fēng yǐ jìn, wèi cháng lù qí sī ēn. lín zhōng, qǔ qián hòu cǎo zòu xī mìng fén zhī, qiě yuē: wú yīn dé yú rén duō yǐ, qí hòu shù jǐ fú bù shuāi yǐ. yòu yǒu shū yī xiá, cháng zì jiān fēng, jiā rén mò yǒu jiàn zhě, jí zú shì zhī, nǎi qián hòu chì shū, qí shèn mì rú cǐ. zèng yuè zhōu dū du. kāi yuán shí bā nián, yòu zèng yáng zhōu dà dū dū. zi xiàng xiān.
元方在官清謹,再為宰相,則天將有遷除,每行以訪之,必密封以進,未嘗露 其私恩。臨終,取前後草奏悉命焚之,且曰:「吾陰德於人多矣,其後庶幾福不衰 矣。」又有書一匣,常自緘封,家人莫有見者,及卒視之,乃前後敕書,其慎密如 此。贈越州都督。開元十八年,又贈揚州大都督。子象先。
xiàng xiān, běn míng jǐng chū. shǎo yǒu qì liàng, yīng zhì jǔ, bài yáng zhōu cān jūn. zhì mǎn diào xuǎn, shí jí xū wèi lì bù shì láng, zhuó shòu luò yáng wèi, yuán fāng shí yì wèi lì bù, gù cí bù gǎn dāng. xū yuē: wèi guān zé rén, zhì gōng zhī dào. lù jǐng chū cái wàng gāo yǎ, fēi cháng liú suǒ jí, shí bù yǐ lì bù zhī zǐ wàng tuī jiàn yě. jìng zòu shòu zhī. qiān zuǒ tái jiān chá yù shǐ, zhuǎn diàn zhōng, lì shòu zhōng shū shì láng.
象先,本名景初。少有器量,應制舉,拜揚州參軍。秩滿調選,時吉頊為吏部 侍郎,擢授洛陽尉,元方時亦為吏部,固辭不敢當。頊曰:「為官擇人,至公之道。 陸景初才望高雅,非常流所及,實不以吏部之子妄推薦也。」竟奏授之。遷左台監 察御史,轉殿中,歷授中書侍郎。
jǐng yún èr nián dōng, tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ. chū, tài píng gōng zhǔ jiāng yǐn zhōng shū shì láng cuī shí zhī zhèng shì, mì yǐ gào zhī, shí gù ràng xiàng xiān, zhǔ bù xǔ zhī, shí yīn yì qǐng cí. zhǔ jù yán yú ruì zōng, nǎi bìng bài yān. xiàng xiān qīng jìng guǎ yù, bù yǐ xì wù jiè yì, yán lùn gāo yuǎn, yǎ wèi shí xián suǒ fú. shí měi wèi rén yuē: lù gōng jiā yú rén yī děng. tài píng gōng zhǔ shí jì yòng shì, tóng shí zǎi xiàng xiāo zhì zhōng cén yì jí shí děng xián qīng fù zhī, wéi xiàng xiān gū lì, wèi cháng zào yè. xiān tiān èr nián, zhì zhōng děng fú zhū, xiàng xiān dú miǎn qí nán. yǐ bǎo hù gōng fēng yǎn guó gōng, cì shí fēng èr bǎi hù, jiā yín qīng guāng lù dài fū. shí qióng tǎo zhì zhōng děng zhī dǎng, lián lèi shāo zhòng, xiàng xiān mì yǒu shēn lǐ, quán jì shén duō, rán wèi cháng yán jí, dāng shí wú zhī zhī zhě.
景雲二年冬,同中書門下平章事,監修國史。初,太平公主將引中書侍郎崔湜 知政事,密以告之,湜固讓象先,主不許之,湜因亦請辭。主遽言於睿宗,乃並拜 焉。象先清淨寡慾,不以細務介意,言論高遠,雅為時賢所服。湜每謂人曰:「陸 公加於人一等。」太平公主時既用事,同時宰相蕭至忠、岑義及湜等咸傾附之,唯 象先孤立,未嘗造謁。先天二年,至忠等伏誅,象先獨免其難。以保護功封兗國公, 賜實封二百戶,加銀青光祿大夫。時窮討至忠等枝黨,連累稍眾,象先密有申理, 全濟甚多,然未嘗言及,當時無知之者。
qí nián, chū wèi yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ, réng wèi jiàn nán dào àn chá shǐ. zài guān wù yǐ kuān rén wèi zhèng, sī mǎ wéi bào zhēn yán yuē: wàng míng gōng shāo xíng zhàng fá, yǐ lì wēi míng. bù rán, kǒng xià rén dài duò, wú suǒ jù yě. xiàng xiān yuē: wèi zhèng zhě lǐ zé kě yǐ, hé bì yán xíng shù wēi. sǔn rén yì jǐ, kǒng fēi rén shù zhī dào. jìng bù cóng bào zhēn zhī yán. lì qiān hé zhōng yǐn. liù nián, fèi hé zhōng fǔ, yī jiù wèi pú zhōu, xiàng xiān wèi cì shǐ, réng wèi hé dōng dào àn chá shǐ. cháng yǒu xiǎo rén fàn zuì, dàn shì yǔ ér qiǎn zhī. lù shì bái yuē: cǐ lì dāng hé yǔ zhàng. xiàng xiān yuē: rén qíng xiāng qù bù yuǎn, cǐ qǐ bù jiě wú yán? ruò bì xū xíng zhàng, jí dāng zì rǔ wèi shǐ. lù shì cán jù ér tuì. xiàng xiān cháng wèi rén yuē: tiān xià běn zì wú shì, zhī shì yōng rén rǎo zhī, shǐ wèi fán ěr. dàn dāng jìng zhī yú yuán, zé yì hé yōu bù jiǎn. qián hòu wèi cì shǐ, qí zhèng rú yī, rén lì xián huái sī zhī. àn chá shǐ tíng, rù wèi tài zǐ zhān shì, lì gōng bù shàng shū. shí nián dōng, zhī lì bù xuǎn shì, yòu jiā xíng bù shàng shū, yǐ jì mǔ yōu miǎn guān. shí sān nián, qǐ fù tóng zhōu cì shǐ, xún qiān tài zǐ shǎo bǎo. èr shí sì nián zú, nián qī shí èr, zèng shàng shū zuǒ chéng xiàng, shì yuē wén zhēn.
其年,出為益州大都督府長史,仍為劍南道按察使。在官務以寬仁為政,司馬 韋抱真言曰:「望明公稍行杖罰,以立威名。不然,恐下人怠墮,無所懼也。」象 先曰:「為政者理則可矣,何必嚴刑樹威。損人益己,恐非仁恕之道。」竟不從抱 真之言。歷遷河中尹。六年,廢河中府,依舊為蒲州,象先為刺史,仍為河東道按 察使。嘗有小人犯罪,但示語而遣之。錄事白曰:「此例當合與杖。」象先曰: 「人情相去不遠,此豈不解吾言?若必須行杖,即當自汝為始。」錄事慚懼而退。 象先嘗謂人曰:「天下本自無事,祗是庸人擾之,始為繁耳。但當靜之於源,則亦 何憂不簡。」前後為刺史,其政如一,人吏咸懷思之。按察使停,入為太子詹事, 歷工部尚書。十年冬,知吏部選事,又加刑部尚書,以繼母憂免官。十三年,起復 同州刺史,尋遷太子少保。二十四年卒,年七十二,贈尚書左丞相,諡曰文貞。
xiàng xiān dì jǐng qiàn, lì jiān chá yù shǐ. jǐng róng, lì dà lǐ zhèng xíng yáng jùn tài shǒu hé nán yǐn bīng lì bù shì láng zuǒ yòu chéng gōng bù shàng shū dōng dōu liú shǒu xiāng yáng jùn tài shǒu chén liú jùn tài shǒu, bìng jiān cǎi fǎng shǐ. jǐng xiàn, lì diàn zhōng shì yù shǐ tún tián yuán wài láng. jǐng yì, hé nán lìng kù bù láng zhōng. jiē yǒu měi yù. sēng yī xíng shǎo shí, cháng yǔ xiàng xiān kūn dì xiāng shàn, cháng wèi rén yuē: lù shì xiōng dì jiē yǒu cái xíng, gǔ zhī xún chén, wú yǐ jiā yě. qí wèi dāng shí suǒ chēng rú cǐ.
象先弟景倩,歷監察御史。景融,歷大理正、滎陽郡太守、河南尹、兵吏部侍 郎、左右丞、工部尚書、東都留守、襄陽郡太守、陳留郡太守,併兼採訪使。景獻, 歷殿中侍御史、屯田員外郎。景裔,河南令、庫部郎中。皆有美譽。僧一行少時, 嘗與象先昆弟相善,常謂人曰:「陸氏兄弟皆有才行,古之荀、陳,無以加也。」 其為當時所稱如此。
yuán fāng cóng shū yú qìng, chén yòu jūn jiāng jūn xún sūn yě. shǎo yǔ zhī míng zhī shì chén zi áng sòng zhī wèn lú cáng yòng dào shì sī mǎ chéng zhēn dào rén fǎ chéng děng jiāo yóu, suī cái xué bù dǎi zi áng děng, ér fēng liú qiáng biàn guò zhī. lèi qiān zhōng shū shè rén. zé tiān cháng yǐn rù cǎo zhào, yú qìng huáng huò, zhì wǎn jìng bù néng cuò yī cí, zé shòu zuǒ sī láng zhōng. lèi chú dà lǐ qīng sàn qí cháng shì tài zǐ zhān shì. yǐ lǎo jí zhì shì, xún zú. xiàng xiān sì dài sūn, wén zōng tài hé sì nián, chú shì hè cān jūn wén xué.
元方從叔餘慶,陳右軍將軍珣孫也。少與知名之士陳子昂、宋之問、盧藏用、 道士司馬承禎、道人法成等交遊,雖才學不逮子昂等,而風流強辯過之。累遷中書 舍人。則天嘗引入草詔,餘慶惶惑,至晚竟不能措一辭,責授左司郎中。累除大理 卿、散騎常侍、太子詹事。以老疾致仕,尋卒。象先四代孫,文宗太和四年,除釋 褐參軍文學。
sū guī, zì chāng róng, jiù zhào wǔ gōng rén, suí shàng shū yòu pú shè wēi céng sūn yě. zǔ kuí, suí hóng lú qīng. fù dǎn, zhēn guān zhōng tái zhōu cì shǐ. guī ruò guàn běn zhōu jǔ jìn shì, lèi shòu yù wáng fǔ lù shì cān jūn. zhǎng shǐ wáng dé zhēn sī mǎ liú yī zhī jiē qì zhòng zhī. zhǎng ān zhōng, lèi qiān yáng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. yáng zhōu dì dāng chōng yào, duō fù shāng dà jiǎ, zhū cuì zhēn guài zhī chǎn, qián zhǎng shǐ zhāng qián yú biàn jī jiē zhì zhī shù wàn, wéi guī tǐng shēn ér qù. shén lóng chū, rù wèi shàng shū yòu chéng, yǐ míng xí fǎ lǜ, duō shí tái gé gù shì, tè mìng shān dìng lǜ lìng gé shì. xún jiā yín qīng guāng lù dài fū. shì suì, zài qiān hù bù shàng shū, zòu jì zhàng, suǒ guǎn hù shí yǒu liù bǎi yī shí wǔ wàn liù qiān yī bǎi sì shí yī.
蘇瑰,字昌容,就兆武功人,隋尚書右僕射威曾孫也。祖夔,隋鴻臚卿。父亶, 貞觀中台州刺史。瑰弱冠本州舉進士,累授豫王府錄事參軍。長史王德真、司馬劉 禕之皆器重之。長安中,累遷揚州大都督府長史。揚州地當衝要,多富商大賈,珠 翠珍怪之產,前長史張潛、於辯機皆致之數萬,唯瑰挺身而去。神龍初,入為尚書 右丞,以明習法律,多識台閣故事,特命刪定律、令、格、式。尋加銀青光祿大夫。 是歲,再遷戶部尚書,奏計帳,所管戶時有六百一十五萬六千一百四十一。
xún jiā shì zhōng. fēng huái yáng xiàn zi, chōng xī jīng liú shǒu. shí mì shū yuán wài jiān zhèng pǔ sī móu wèi yāo nì, yōng qí èr zhōu yāo dǎng dà fā, guī shōu pǔ sī xì yù kǎo xùn zhī. pǔ sī qī dì wǔ shì yǐ guǐ dào wèi wéi shù rén suǒ chǒng, jū zhǐ jìn zhōng, yóu shì zhōng zōng tè chì wèi yù guī, lìng shì pǔ sī zhī zuì. guī shàng yán pǔ sī huàn huò, zuì dāng bù shè. zhōng zōng zhì jīng, yòu miàn chén qí zhuàng. shàng shū zuǒ pú shè wèi yuán zhōng zòu yuē: sū guī zhǎng zhě, qí zhōng kěn rú cǐ, yuàn bì xià chá zhī. dì nǎi pèi liú pǔ sī yú dān zhōu, qí dǎng bìng zhū. guī qiān lì bù shàng shū, jìn fēng huái yáng xiàn hóu.
尋加侍中。封淮陽縣子,充西京留守。時秘書員外監鄭普思謀為妖逆,雍、岐 二州妖黨大發,瑰收普思系獄考訊之。普思妻第五氏以鬼道為韋庶人所寵,居止禁 中,由是中宗特敕慰諭瑰,令釋普思之罪。瑰上言普思幻惑,罪當不赦。中宗至京, 又面陳其狀。尚書左僕射魏元忠奏曰:「蘇瑰長者,其忠懇如此,願陛下察之。」 帝乃配流普思於儋州,其黨並誅。瑰遷吏部尚書,進封淮陽縣侯。
jǐng lóng sān nián, zhuǎn shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, jìn fēng xǔ guó gōng. shì suì, jiāng bài nán jiāo, guó zi jì jiǔ zhù qīn míng xī shù rén zhǐ, jiàn yì qǐng huáng hòu wèi yà xiàn, ān lè gōng zhǔ wèi zhōng xiàn. guī shēn fēi qí yì, cháng yú yù qián miàn zhé qīn míng, dì suī wù, jìng cóng qīn míng suǒ zòu. gōng qīng dà chén chū bài guān zhě, lì xǔ xiàn shí, míng wèi shāo wěi. guī bài pú shè wú suǒ xiàn. hòu yīn shì yàn, jiāng zuò dà jiàng zōng jìn qīng yuē: bài pú shè jìng bù shāo wěi, qǐ bù xǐ yé? dì mò rán. guī zòu yuē: chén wén zǎi xiàng zhě, zhǔ diào yīn yáng, dài tiān lǐ wù. jīn lì shí yǒng guì, bǎi xìng bù zú, chén jiàn sù wèi bīng zhì yǒu sān rì bù dé shí zhě. chén yú bù chēng zhí, suǒ yǐ bù gǎn shāo wěi. shì suì liù yuè, yǔ táng xiū jǐng bìng jiā jiān xiū guó shǐ.
景龍三年,轉尚書右僕射、同中書門下三品,進封許國公。是歲,將拜南郊, 國子祭酒祝欽明希庶人旨,建議請皇后為亞獻,安樂公主為終獻。瑰深非其議,嘗 於御前面折欽明,帝雖悟,竟從欽明所奏。公卿大臣初拜官者,例許獻食,名為 「燒尾」。瑰拜僕射無所獻。後因侍宴,將作大匠宗晉卿曰:「拜僕射竟不燒尾, 豈不喜耶?」帝默然。瑰奏曰:「臣聞宰相者,主調陰陽,代天理物。今粒食踴貴, 百姓不足,臣見宿衛兵至有三日不得食者。臣愚不稱職,所以不敢燒尾。」是歲六 月,與唐休璟並加監修國史。
sì nián, zhōng zōng bēng, mì bù fā sàng, wéi shù rén zhào zhū zǎi xiàng wéi ān shí wéi jù yuán xiāo zhì zhōng zōng chǔ kè jì chù nè wéi wēn lǐ jiào wéi sì lì táng xiū jǐng zhào yàn zhāo jí guī děng shí jiǔ rén rù jìn zhōng huì yì. chū, yí zhì qiǎn wéi shù rén fǔ shǎo zhǔ zhī zhèng shì, shòu ān guó xiāng wáng tài wèi cān móu fǔ zhèng. zhōng shū lìng zōng chǔ kè wèi wēn yuē: jīn xū qǐng huáng tài hòu lín cháo, yí tíng xiāng wáng fǔ zhèng. qiě huáng tài hòu yú xiāng wáng jū sǎo shū bù tōng wèn zhī dì, shén nán wèi yí zhù, lǐ quán bù kě. guī dú zhèng sè jù zhī, wèi chǔ kè děng yuē: yí zhì shì xiān dì yì, ān kě gēng gǎi! chǔ kè jí wéi wēn dà nù, suì xuē xiāng wáng fǔ zhèng ér xuān xíng yān. shì yuè, wéi shì bài, xiāng wáng jí dì wèi, xià zhào yuē: shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn jiān xiū guó shǐ xǔ guó gōng sū guī, zì zhōu xuán jìn mì, sǔn yì shū jī, móu yóu yǒu chéng, kuāng zàn wú jì. qǐng zhě yí ēn gù tuō, xiān yì zhāo míng, jiān huí dòng yáo, nèi wài wēi bī, dú shēn dǎng yì, shí cuò xié móu. kuàng fān dǐ liáo shǔ, niàn yīn wéi jiù, wú dé bù bào, yì wéi lìng diǎn. kě shàng shū zuǒ pú shè, yú rú gù.
四年,中宗崩,秘不發喪,韋庶人召諸宰相韋安石、韋巨源、蕭至忠、宗楚客、 紀處訥、韋溫、李嶠、韋嗣立、唐休璟、趙彥昭及瑰等十九人入禁中會議。初,遺 制遣韋庶人輔少主知政事,授安國相王太尉參謀輔政。中書令宗楚客謂溫曰:「今 須請皇太后臨朝,宜停相王輔政。且皇太后於相王居嫂叔不通問之地,甚難為儀注, 理全不可。」瑰獨正色拒之,謂楚客等曰:「遺制是先帝意,安可更改!」楚客及 韋溫大怒,遂削相王輔政而宣行焉。是月,韋氏敗,相王即帝位,下詔曰:「尚書 右僕射、同中書門下三品、監修國史、許國公蘇瑰,自周旋近密,損益樞機,謀猷 有成,匡贊無忌。頃者遺恩顧托,先意昭明,奸回動搖,內外危逼,獨申讜議,實 挫邪謀。況籓邸僚屬,念殷惟舊,無德不報,抑惟令典。可尚書左僕射,余如故。」
jǐng yún yuán nián, yǐ lǎo jí zhuǎn tài zǐ shǎo fù. shì suì shí yī yuè hōng, zèng sī kōng jīng zhōu dà dū dū, shì yuē wén zhēn. guī lín zhōng yí lìng báo zàng, jí zǔ zài zhī rì, guān gěi yí zhàng wài, wéi yǒu bù chē yī chéng, lùn zhě chēng yān. kāi yuán èr nián, xià zhào yuē: chóu yōng shǎng shàn, bǎi wáng yōu xiān zhuī hái shì zhōng, qiān zài tóng dé, gù shàng shū zuǒ chéng xiàng tài zi shǎo fù zèng sī kōng jīng zhōu dà dū dū xǔ guó wén zhēn gōng, guī lǚ zhèng tǐ dào, wài fāng nèi zhí, xī xīn fèng shàng, bēi shēn lǜ lǐ. xié zàn wéi wò, sān cháo yǒu yán méi zhī rèn xiè xié tái gǔn, jiǔ mìng wèi shè jì zhī chén. xiān cháo yàn jià, xìn qǐ gōng yē, guó shàn chēng zhì zhī jiān, rén huái zhuì liú zhī jù. xiōng wēi kǒng chì, zōng sì jǐ qīng. gù mìng yí ēn, tài huáng fǔ zhèng, nì chén kān xuē, wéi shì lín cháo. suì néng shǒu fā chāng yán, kǎn rán zhèng sè, liè zhū shì tīng, bào yú cháo yě. sōng jiǎ yǐ yuǎn, fēng liè yóu cún, sī miàn huái chéng jié, liáng shēn gěng tàn. kě cì shí fēng yī bǎi hù. sì nián, zhào yǔ xú guó gōng liú yōu qiú pèi xiǎng ruì zōng miào tíng. shí qī nián, jiā zèng sī tú.
景雲元年,以老疾轉太子少傅。是歲十一月薨,贈司空、荊州大都督,諡曰文 貞。瑰臨終遺令薄葬,及祖載之日,官給儀仗外,唯有布車一乘,論者稱焉。開元 二年,下詔曰:「疇庸賞善,百王攸先;追還飾終,千載同德,故尚書左丞相、太 子少傅、贈司空、荊州大都督、許國文貞公,瑰履正體道,外方內直,悉心奉上, 卑身率禮。協贊帷幄,三朝有鹽梅之任;燮諧台袞,九命為社稷之臣。先朝晏駕, 釁起宮掖,國擅稱制之奸,人懷綴旒之懼。凶威孔熾,宗祀幾傾。顧命遺恩,太皇 輔政,逆臣刊削,韋氏臨朝。遂能首發昌言,侃然正色,列諸視聽,暴於朝野。松 檟已遠,風烈猶存,糹面懷誠節,良深耿嘆。可賜實封一百戶。」四年,詔與徐國 公劉幽求配享睿宗廟庭。十七年,加贈司徒。
guī zi tǐng, shǎo yǒu jùn cái, yī lǎn qiān yán. ruò guàn jǔ jìn shì, shòu wū chéng wèi, lèi qiān zuǒ tái jiān chá yù shǐ. zhǎng ān zhōng, zhào tǐng àn fù lái jùn chén děng jiù yù, tǐng jiē shēn míng qí wǎng, yóu cǐ xuě yuān zhě shén zhòng.
瑰子頲,少有俊才,一覽千言。弱冠舉進士,授烏程尉,累遷左台監察御史。 長安中,詔頲按覆來俊臣等舊獄,頲皆申明其枉,由此雪冤者甚眾。
shén lóng zhōng, lèi qiān gěi shì zhōng, jiā xiū wén guǎn xué shì, é bài zhōng shū shè rén. xún ér tǐng fù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, fù zǐ tóng zhǎng shū mì, shí yǐ wèi róng. jī shì tián wěi, wén gào jiē chū tǐng shǒu. zhōng shū lìng lǐ jiào tàn yuē: shě rén sī rú yǒng quán, jiào suǒ bù jí yě. é qiān tài cháng shǎo qīng. jǐng yún zhōng, guī hōng, zhào tǐng qǐ fù wèi gōng bù shì láng, jiā yín qīng guāng lù dài fū. tǐng kàng biǎo gù cí, cí lǐ kěn qiè, zhào xǔ qí zhōng zhì. fú què jiù zhí, xí fù jué xǔ guó gōng. xuán zōng wèi zǎi chén yuē: yǒu cóng gōng bù shì láng dé zhòng shū shì láng fǒu? duì yuē: rèn xián yòng néng, fēi chén děng suǒ jí. xuán zōng yuē: sū tǐng kě zhōng shū shì láng, réng gōng zhèng shì shí. míng rì, jiā zhī zhì gào. yǒu zhèng shì shí, zì tǐng shǐ yě. tǐng rù xiè, xuán zōng yuē: cháng yù yòng qīng, měi yǒu hǎo guān què, jí wàng zǎi xiàng lùn jí. zǎi xiàng jiē qīng zhī gù rén, zú wú yán zhě, zhèn wèi qīng tàn xī. zhōng shū shì láng, zhèn jí zhòng xī, zì lù xiàng xiān mò hòu, zhèn měi sī zhī, wú chū qīng zhě. shí lǐ yì wèi zǐ wēi shì láng, yǔ tǐng duì zhǎng wén gào. tā rì, shàng wèi tǐng yuē: qián cháo yǒu lǐ jiào sū wèi dào, wèi zhī sū lǐ jīn yǒu qīng jí lǐ yì, yì bù ràng zhī. qīng suǒ zhì wén gào, kě lù yī běn fēng jìn, tí yún chén mǒu zhuàn, zhèn yào liú zhōng pī lǎn. qí lǐ yù rú cǐ. xuán zōng yù yú jìng líng jiàn bēi, tǐng jiàn yuē: dì wáng jí hòu, wú shén dào bēi, qiě shì bù shī gǔ, dòng jiē bù fǎ. ruò jìng líng dú jiàn, bì xià zǔ zōng zhī líng jiē xū zhuī zào. xuán zōng cóng qí yán ér zhǐ.
神龍中,累遷給事中,加修文館學士,俄拜中書舍人。尋而頲父同中書門下三 品,父子同掌樞密,時以為榮。機事填委,文誥皆出頲手。中書令李嶠嘆曰:「舍 人思如湧泉,嶠所不及也。」俄遷太常少卿。景雲中,瑰薨,詔頲起復為工部侍郎, 加銀青光祿大夫。頲抗表固辭,辭理懇切,詔許其終制。服闋就職,襲父爵許國公。 玄宗謂宰臣曰:「有從工部侍郎得中書侍郎否?」對曰:「任賢用能,非臣等所及。」 玄宗曰:「蘇頲可中書侍郎,仍供政事食。」明日,加知制誥。有政事食,自頲始 也。頲入謝,玄宗曰:「常欲用卿,每有好官闕,即望宰相論及。宰相皆卿之故人, 卒無言者,朕為卿嘆息。中書侍郎,朕極重惜,自陸象先歿後,朕每思之,無出卿 者。」時李乂為紫微侍郎,與頲對掌文誥。他日,上謂頲曰:「前朝有李嶠、蘇味 道,謂之蘇、李;今有卿及李乂,亦不讓之。卿所制文誥,可錄一本封進,題雲 『臣某撰』,朕要留中披覽。」其禮遇如此。玄宗欲于靖陵建碑,頲諫曰:「帝王 及後,無神道碑,且事不師古,動皆不法。若靖陵獨建,陛下祖宗之陵皆須追造。」 玄宗從其言而止。
kāi yuán sì nián, qiān zǐ wēi shì láng tóng zǐ wēi huáng mén píng zhāng shì, yǔ shì zhōng sòng jǐng tóng zhī zhèng shì. jǐng gāng zhèng, duō suǒ cái duàn, tǐng jiē shùn cóng qí měi ruò shàng qián chéng zhǐ fū zòu jí yīng duì, zé tǐng wèi zhī zhù, xiāng de shén yuè. jǐng cháng wèi rén yuē: wú yǔ sū jiā fù zǐ, qián hòu tóng shí wèi zǎi xiàng. pú shè zhǎng hòu, chéng wèi guó qì ruò xiàn kě tì fǒu, qìng jǐn chén jié, duàn gē lì shì, zhì gōng wú sī, jí tǐng guò qí fù yě. bā nián, chú lǐ bù shàng shū, bà zhèng shì. é zhī yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ shì. qián sī mǎ huáng fǔ xún pò kù wù zhī xīn yàng jǐn yǐ jìn, tǐng yī qiè bà zhī. huò wèi tǐng yuē: gōng jīn zài yuǎn, qǐ dé wǔ shèng yì? tǐng yuē: míng zhǔ bù yǐ sī ài duó zhì gōng, qǐ yǐ yuǎn jìn jiān yì zhōng chén jié yě! jìng zòu bà zhī. guī zhōu mán qiú jū yuàn sī yǔ tǔ bō lián móu, jiāng wèi nèi kòu, tǐng huò qí jiān dié, jiāng shì xián qǐng chū bīng tǎo zhī, tǐng bù cóng, nǎi zuò shū bìng jiān dié yǐ sòng jū yuàn, jū yuàn cán huǐ, jìng bù gǎn rù kòu.
開元四年,遷紫微侍郎、同紫微黃門平章事,與侍中宋璟同知政事。璟剛正, 多所裁斷,頲皆順從其美;若上前承旨、敷奏及應對,則頲為之助,相得甚悅。璟 嘗謂人曰:「吾與蘇家父子,前後同時為宰相。僕射長厚,誠為國器;若獻可替否, 罄盡臣節,斷割吏事,至公無私,即頲過其父也」。八年,除禮部尚書,罷政事。 俄知益州大都督府長史事。前司馬皇甫恂破庫物織新樣錦以進,頲一切罷之。或謂 頲曰:「公今在遠,豈得忤聖意?」頲曰:「明主不以私愛奪至公,豈以遠近間易 忠臣節也!」竟奏罷之。巂州蠻酋苴院私與吐蕃連謀,將為內寇,頲獲其間諜,將 士咸請出兵討之,頲不從,乃作書並間諜以送苴院,苴院慚悔,竟不敢入寇。
shí sān nián, cóng jià dōng fēng, xuán zōng lìng tǐng zhuàn cháo jìn bēi wén. é yòu zhī lì bù xuǎn shì. tǐng xìng lián jiǎn, suǒ de fèng lù, jǐn tuī yǔ zhū dì, huò sàn zhī qīn zú, jiā wú yú zī. shí wǔ nián zú, nián wǔ shí bā. chū, yōu zèng zhī zhì wèi chū, qǐ jū shè rén wéi shù shàng shū yuē: chén fú jiàn zhēn guān yǒng huī zhī shí, měi yǒu gōng qīng dà chén hōng zú, jiē chuò cháo jǔ āi, suǒ yǐ chéng zhōng shǐ zhī ēn, hòu jūn chén zhī yì. shàng yǒu jīng xián lù jiù zhī dé, xià yǒu shēng róng sǐ āi zhī měi, liè yú shǐ cè, yǐ shì jiāng lái. xī zhì dào zi zú, píng gōng yàn lè, dù kuǎi yī yán, yán shǐ gǎn wù. chūn qiū zài qí shèng liè, lǐ jīng yǐ wèi měi tán, jīn gǔ jiù shì, zhāo rán kě dǔ. chén fú jiàn gù lǐ bù shàng shū sū tǐng, lèi yè fǔ bì, dài chuán zhōng qīng. tǐng yòu fú shì xuān bì èr shí yú zài, rù cān móu yóu, chū zǒng fān mù. chéng jī sī zhe, cāo lǚ wú kuī, tiān bù yìn yí, yǎn wéi shèng dài. fú yuàn bì xià sī wéi gài zhī jiù, niàn gǔ gōng zhī qīn, xiū xiān cháo zhī shèng diǎn, jiàn jìn píng zhī yuǎn jī, wèi zhī chuò cháo jǔ āi, yǐ míng tóng tǐ zhī yì. shǐ mò zhě hé dé yú quán rǎng, cún zhě jǐn jié yú zhōu xíng, fán bǎi qīng shì, shú bù xìng shèn. chén guān tiǎn jì shì, jūn jǔ bì shū, gǎn shēn jiù diǎn, shàng dú chén yǐ, xī jiàng ēn dài, fǔ chuí xiáng zé. jí rì yú luò chéng nán mén jǔ āi, chuò cháo liǎng rì, zèng shàng shū yòu chéng xiàng, shì yuē wén xiàn. jí zàng rì, xuán zōng yóu xián yí gōng, jiāng chū liè, wén tǐng sàng chū, chuàng rán yuē: sū tǐng jīn rì zàng, wú níng rěn yú yóu. zhōng lù hái gōng. tǐng dì shēn bīng yì.
十三年,從駕東封,玄宗令頲撰朝覲碑文。俄又知吏部選事。頲性廉儉,所得 俸祿,盡推與諸弟,或散之親族,家無餘資。十五年卒,年五十八。初,優贈之制 未出,起居舍人韋述上疏曰:「臣伏見貞觀、永徽之時,每有公卿大臣薨卒,皆輟 朝舉哀,所以成終始之恩,厚君臣之義。上有旌賢錄舊之德,下有生榮死哀之美, 列於史冊,以示將來。昔智悼子卒,平公宴樂,杜蒯一言,言始感悟。《春秋》載 其盛烈,禮經以為美談,今古舊事,昭然可睹。臣伏見故禮部尚書蘇頲,累葉輔弼, 代傳忠清。頲又伏事軒陛二十餘載,入參謀猷,出總籓牧。誠績斯著,操履無虧, 天不慭遺,奄違聖代。伏願陛下思帷蓋之舊,念股肱之親,修先朝之盛典,鑒晉平 之遠跡,為之輟朝舉哀,以明同體之義。使歿者荷德於泉壤,存者盡節於周行,凡 百卿士,孰不幸甚。臣官忝記事,君舉必書,敢申舊典,上黷宸扆,希降恩貸,俯 垂詳擇。」即日於洛城南門舉哀,輟朝兩日,贈尚書右丞相,諡曰文憲。及葬日, 玄宗游咸宜宮,將出獵,聞頲喪出,愴然曰:「蘇頲今日葬,吾寧忍娛游。」中路 還宮。頲弟詵、冰、乂。
shēn, lì shòu yòu sī láng zhōng gěi shì zhōng xú zhōu cì shǐ. xiān shì, bài gěi shì zhōng shí, tǐng wèi zhōng shū shì láng, shàng biǎo ràng shēn suǒ shòu. xuán zōng yuē: gǔ lái yǒu nèi jǔ bù bì qīn hū? tǐng yuē: jìn qí xī shì yě. xuán zōng yuē: ruò rán, zé zhèn yòng sū shēn, hé dé lǚ yán? jìn rì qīng fù zǐ yóu tóng zài zhōng shū, xiōng dì yǒu hé bù dé? qīng yán fēi zhì gōng yě. bīng, wèi yú bù láng zhōng. yì, wèi zhí fāng láng zhōng.
詵,歷授右司郎中、給事中、徐州刺史。先是,拜給事中時,頲為中書侍郎, 上表讓詵所授。玄宗曰:「古來有內舉不避親乎?」頲曰:「晉祁奚是也。」玄宗 曰:「若然,則朕用蘇詵,何得屢言?近日卿父子猶同在中書,兄弟有何不得?卿 言非至公也。」冰,為虞部郎中。乂,為職方郎中。
gàn, guī cóng fù xiōng yě. fù xù, wǔ dé zhōng wèi qín wáng fǔ wén xué guǎn xué shì. zhēn guān zhōng, shàng nán kāng gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi, lèi xuǎn wèi wáng tài fǔ sī mǎ. xù jì bó xué yǒu měi míng, shén wèi tài suǒ zhòng. yīn quàn tài qǐng kāi wén xué guǎn, yǐn cái míng zhī shì, zhuàn kuò dì zhì. hòu lì lì bù láng tài zǐ zuǒ shù zǐ, zú. gàn shǎo yǐ míng jīng lèi shòu xú wáng fǔ jì shì cān jūn. xú wáng hǎo tián liè, gàn měi jiàn zhǐ zhī. chuí gǒng zhōng, lì qiān wèi zhōu cì shǐ. shí hé běi jī jǐn, jiù lì kē kù, bǎi xìng duō yǒu táo sàn. gàn nǎi dū chá jiān lì, wù quàn nóng sāng, yóu shì táo sàn zhě jiē lái fù yè, chēng wèi liáng mù. zhào bài yòu yǔ lín jiāng jūn, xún qiān dōng guān shàng shū. kù lì lái jùn chén sù jì jí zhī, suì wū zòu gàn zài wèi zhōu yǔ láng yá wáng chōng sī shū wǎng fù, yīn xì yù jū xùn, gàn fā fèn ér zú.
干,瑰從父兄也。父勖,武德中為秦王府文學館學士。貞觀中,尚南康公主, 拜駙馬都尉,累選魏王泰府司馬。勖既博學有美名,甚為泰所重。因勸泰請開文學 館,引才名之士,撰《括地誌》。後歷吏部郎、太子左庶子,卒。干少以明經累授 徐王府記室參軍。徐王好畋獵,干每諫止之。垂拱中,歷遷魏州刺史。時河北饑饉, 舊吏苛酷,百姓多有逃散。干乃督察奸吏,務勸農桑,由是逃散者皆來復業,稱為 良牧。召拜右羽林將軍,尋遷冬官尚書。酷吏來俊臣素忌嫉之,遂誣奏干在魏州與 琅邪王沖私書往復,因系獄鞫訊,干發憤而卒。
guī sì dài sūn xiáng, wén zōng tài hé sì nián, shì hè wén xué cān jūn.
瑰四代孫翔,文宗太和四年,釋褐文學參軍。
shǐ chén yuē: wéi sī qiān shǐ yǐ zhōu xiàn, fèn yú yān xiāo, chí gāng bù bì yú quán háo, bào guó néng wàng yú qī zǐ. zì qiáng bù xī, gāng yì jìn rén, xìn yǒu zhī yǐ! gāo jì fǔ huáng fǔ gōng yì, kě wèi zhī rén yǐ! qiě fú shàn yú qìng, bù wèi wú zhēng, èr zi gòu táng, jù liè xiāng fǔ, wén jiē jīng jì, zhèng jǐn míng néng. jiā yǐ chéng qìng fāng wēi, rǎn hàn ér céng fēi kǒng sǒng sì lì jiàn yòng, xí fēng ér wǎng zhuì xiāo yáo. wú tiǎn fù fēng, níng cán zǔ dé, shì wēn shì xiào, hé kuì yì míng? lù yuán fāng bó xué dà dù, zài jiàn jūn héng, dāng zé tiān shí, fēi yǒu zhōng zhēn, yīng wú chù zé, suī zhōu zhī rèn, yì yòu hé cán! guān qí jì hǎi wú sī, kuáng fēng zì zhǐ, lín zhōng fén gǎo, wēn shù shǐ zhāng. gù zhī zhèng kě yǐ dòng shén míng, dé kě yǐ yán jiā dài. xiàng xiān yì gāo rén pǐn, yóu zhe xiāng cái, quán jì yǒu míng, gū lì wú huò. jǐng qiàn jǐng róng jǐng xiàn jǐng yì děng xián jū qīng liè, dé fēi yǒu hòu yú lǔ hū? sū guī, kǒng zǐ yún: jū qí shì, chū qí yán shàn, zé qiān lǐ zhī wài yīng zhī, kuàng qí ěr zhě hū! yòu yán xíng jūn zǐ zhī shū jī, shū jī zhī fā, róng rǔ zhī zhǔ yě. dāng zhōng zōng qì dài, wéi shì duó quán, yù móu zhě shí yǒu jiǔ rén, xián shēng yì yì, guī zhì cún dà jié, dú fā dǎng yán. qí hòu shàn è xiǎn zhāng, chù zhì míng zhe. shèng rén zhī yán, yàn yú sī yǐ. tǐng wéi gōng shì xiāng, yǐ jiǎn chéng jiā, lǐ jiào xǔ zhī yǒng quán, sòng jǐng chēng qí guò fù. jiān nán zhī jì, jié cāo bù huí, shàn shǐ lìng zhōng, xiān hòu wú kuì.
史臣曰:韋思謙始以州縣,奮於煙霄,持綱不避於權豪,報國能忘於妻子。自 強不息,剛毅近仁,信有之矣!高季輔、皇甫公義,可謂知人矣!且福善餘慶,不 謂無徵,二子構堂,俱列相輔,文皆經濟,政盡明能。加以承慶方危,染翰而曾非 恐悚;嗣立見用,襲封而罔墜逍遙。無忝父風,寧慚祖德,諡溫諡孝,何愧易名? 陸元方博學大度,再踐鈞衡,當則天時,非有忠貞,應無黜責,綏州之任,抑又何 慚!觀其濟海無私,狂風自止,臨終焚藁,溫樹始彰。故知正可以動神明,德可以 延家代。象先益高人品,尤著相才,全濟有名,孤立無禍。景倩、景融、景獻、景 裔等咸居清列,得非有後於魯乎?蘇瑰,孔子云:「居其室,出其言善,則千里之 外應之,況其邇者乎!」又「言行君子之樞機,樞機之發,榮辱之主也」。當中宗 棄代,韋氏奪權,預謀者十有九人,咸生異議,瑰志存大節,獨發讜言。其後善惡 顯彰,黜陟明著。聖人之言,驗於斯矣。頲唯公是相,以儉承家,李嶠許之湧泉, 宋璟稱其過父。艱難之際,節操不回,善始令終,先後無愧。
zàn yuē: shàn rén jūn zǐ, huái zhōng bǐng zhèng. jǐn fù wén zhāng, xián tuī jiàn zhèng. qǐ kuì míng tíng, wú cán zhòng bǐng. zi zi sūn sūn, yǎn chéng yú qìng.
贊曰:善人君子,懷忠秉正。盡富文章,咸推諫諍。豈愧明廷,無慚重柄。子 子孫孫,演承餘慶。