wèi zhī gǔ lú huái shèn zi huàn
○魏知古 卢怀慎 子奂
yuán gān yào cóng sūn guāng yù guāng yù zi wěi
源乾曜 从孙光裕 光裕子洧
lǐ yuán hóng dù xiān hán xiū péi yào qīng sūn jí
李元纮 杜 暹 韩休 裴耀卿 孙佶
wèi zhī gǔ, shēn zhōu lù zé rén yě. xìng fāng zhí, zǎo yǒu cái míng. ruò guàn jǔ jìn shì, lèi shòu zhù zuò láng, jiān xiū guó shǐ. cháng ān zhōng, lì qiān fèng gé shè rén wèi wèi shǎo qīng. shí ruì zōng jū fān, jiān jiǎn jiào xiāng wáng fǔ sī mǎ. shén lóng chū, zhuó bài lì bù shì láng, réng bìng yī jiù jiān xiū guó shǐ, xún jìn wèi yín qīng guāng lù dài fu. míng nián, dīng mǔ yōu qù zhí, fú què shòu jìn zhōu cì shǐ. ruì zōng jí wèi, yǐ gù lì zhào bài huáng mén shì láng, jiān xiū guó shǐ.
魏知古,深州陆泽人也。性方直,早有才名。弱冠举进士,累授著作郎,兼修 国史。长安中,历迁凤阁舍人、卫尉少卿。时睿宗居籓,兼检校相王府司马。神龙 初,擢拜吏部侍郎,仍并依旧兼修国史,寻进位银青光禄大夫。明年,丁母忧去职, 服阕授晋州刺史。睿宗即位,以故吏召拜黄门侍郎,兼修国史。
jǐng yún èr nián, qiān yòu sàn qí cháng shì. ruì zōng nǚ jīn xiān yù zhēn èr gōng zhǔ rù dào, yǒu zhì gè zào yī guān, suī shǔ jì xià shèng shǔ, shàng yíng zuò bù zhǐ. zhī gǔ shàng shū jiàn yuē:
景云二年,迁右散骑常侍。睿宗女金仙、玉真二公主入道,有制各造一观,虽 属季夏盛暑,尚营作不止。知古上疏谏曰:
chén wén gǔ liáng zhuàn yuē:" gǔ zhī jūn rén zhě, bì shí shì rén zhī suǒ qín: rén qín yú lì zé gōng zhù hǎn, rén qín yú cái zé gòng fù shǎo, rén qín yú shí zé bǎi shì fèi." shū yuē:" bù zuò wú yì hài yǒu yì." yòu yuē: " wǎng fú bǎi xìng yǐ cóng jǐ zhī yù." lǐ yuē:" jì xià zhī yuè, shù mù fāng shèng, wú yǒu zhǎn fá, bù kě xìng tǔ gōng yǐ fáng nóng." yòu yuē:" jì xià xíng dōng lìng, zé fēng hán bù shí." yǔ yuē:" xiū jǐ yǐ ān bǎi xìng." cǐ jiē xīng huà lì lǐ zhī jiào, wéi zhèng yǎng rén zhī běn. jīn bì xià wèi gōng zhǔ zào guān, jiāng shù gōng dé yǐ qí fú yòu. dàn liǎng guān zhī dì, jiē bǎi xìng zhī zhái, zú rán pò bī, lìng qí zhuǎn yí, fú lǎo xié yòu, tóu cuàn wú suǒ, fā tī chuán wǎ, hū jiē dào lù. guāi rén shì, wéi tiān shí, qǐ wú yòng zhī zuò, chóng bù jí zhī wù, qún xīn yáo yáo, zhòng kǒu jí jí. bì xià wéi rén fù mǔ, yù hé yǐ ān zhī? qiě guó yǒu jiǎn cè, jūn jǔ bì jì, dòng zé zuǒ shǐ shū zhī, yán zé yòu shǐ shū zhī. shì yǐ fēi lǐ wù yán, fēi lǐ wù dòng. fū rú shì, zé jūn zhī suǒ jǔ, kě bù shèn yú! wēi chén bèi wèi jiàn zhēng, jiān bǐng shǐ bǐ, shū ér bù fǎ, hòu sì hé guān? chén yú bì yǐ wéi bù kě. fú yuàn fǔ shùn rén yù, yǎng jī tiān yì, jiàng dé yīn, xià míng cè, sù bà gōng yì, shōu zhī sāng yú.
臣闻《谷梁传》曰:“古之君人者,必时视人之所勤:人勤于力则功筑罕,人 勤于财则贡赋少,人勤于食则百事废。”《书》曰:“不作无益害有益。”又曰: “罔咈百姓以从己之欲。”《礼》曰:“季夏之月,树木方盛,无有斩伐,不可兴 土功以妨农。”又曰:“季夏行冬令,则风寒不时。”《语》曰:“修己以安百姓。” 此皆兴化立理之教,为政养人之本。今陛下为公主造观,将树功德以祈福祐。但两 观之地,皆百姓之宅,卒然迫逼,令其转移,扶老携幼,投窜无所,发剔椽瓦,呼 嗟道路。乖人事,违天时,起无用之作,崇不急之务,群心摇摇,众口籍籍。陛下 为人父母,欲何以安之?且国有简册,君举必记,动则左史书之,言则右史书之。 是以非礼勿言,非礼勿动。夫如是,则君之所举,可不慎欤!微臣备位谏诤,兼秉 史笔,书而不法,后嗣何观?臣愚必以为不可。伏愿俯顺人欲,仰稽天意,降德音, 下明策,速罢功役,收之桑榆。
shū zòu bù nà.
疏奏不纳。
qǐng zhī, yòu jìn jiàn yuē:" chén wén rén yǐ jūn wèi tiān, jūn yǐ rén wéi běn. rén ān zé zhèng lǐ, běn gù zé bāng níng. zì bì xià jiǎn chú xiōng nì, jūn lín bǎo wèi, cāng shēng yóng yóng, yǐ wéi cháo yǒu xīn zhèng. jīn fēng jiào tuí tì, rì shèn yī rì, fǔ kù kōng xū, rén lì diāo bì, zào zuò bù xī, guān yuán rì zēng. jīn zhū sī shì jí yuán wài jiǎn jiào děng guān, jǐn zhì èr qiān yú rén, tài fǔ zhī bù bó yǐ dān, tài cāng zhī mǐ sù nán gěi. yòu jīn xiān yù zhēn děng guān zào zuò, xián fēi jí wù, chén xiān zòu qǐng tíng, jìng réng wèi zhǐ. jīn suì qián shuǐ hòu hàn, wǔ gǔ bù shú, ruò zhì lái chūn, bì shén jī jǐn. bì xià wèi rén fù mǔ, yù hé fāng yǐ zhèn xù? liáo jī zhěng nì, xū jí qí shí. yòu tū jué wéi huàn, qí lái zì jiǔ, běn wú lǐ yí, yān yǒu chéng xìn. jīn suī qiǎn shǐ, lái qǐng jié hūn, chái láng zhī xīn, shǒu shǔ hé dìng. ruò zé bēi shùn, qiáng zé jiāo nì. shǔ cǎo shuāi yuè mǎn, gōng jìn mǎ féi, chéng zhōng guó jī xū, zài hé qīn jì huì, tǎng huò kuī fàn tíng zhàng, guó jiā hé yǐ fáng zhī? chén suǒ lùn zhě, shì shén jí qiè, fú yuàn tè chuí xiáng chá." ruì zōng jiā qí qiè zhí, xún lìng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. xuán zōng zài chūn gōng, yòu lìng jiān zuǒ shù zǐ. wèi jǐ, qiān hù bù shàng shū, yú rú gù. míng nián, zhuó bài shì zhōng.
顷之,又进谏曰:“臣闻人以君为天,君以人为本。人安则政理,本固则邦宁。 自陛下翦除凶逆,君临宝位,苍生颙颙,以为朝有新政。今风教颓替,日甚一日, 府库空虚,人力凋弊,造作不息,官员日增。今诸司试及员外、检校等官,仅至二 千余人,太府之布帛以殚,太仓之米粟难给。又金仙、玉真等观造作,咸非急务, 臣先奏请停,竟仍未止。今岁前水后旱,五谷不熟,若至来春,必甚饥馑。陛下为 人父母,欲何方以赈恤?疗饥拯溺,须及其时。又突厥为患,其来自久,本无礼仪, 焉有诚信。今虽遣使,来请结婚,豺狼之心,首鼠何定。弱则卑顺,强则骄逆。属 草衰月满,弓劲马肥,乘中国饥虚,在和亲际会,倘或窥犯亭障,国家何以防之? 臣所论者,事甚急切,伏愿特垂详察。”睿宗嘉其切直,寻令同中书门下平章事。 玄宗在春宫,又令兼左庶子。未几,迁户部尚书,余如故。明年,擢拜侍中。
xiān tiān yuán nián dōng, cóng shàng tián liè yú wèi chuān, yīn xiàn shī fěng yuē:" cháng wén xià tài kāng, wǔ dì xùn qín huāng. wǒ hòu lái dōng shòu, sān qū shèng lǐ zhāng. shùn shí yīng sǔn jī, jiǎng shì wǔ gōng yáng. bēn zǒu wèi jí qù, xuān fēi qǐ xiá xiáng. fēi xióng cóng wèi shuǐ, ruì què xiǎng chén cāng. cǐ yù chéng nán zòng, zī yóu bù kě cháng. zi yún chén yǔ liè, xī bó jiàn yú táng. dé shī jiàn qí chǔ, rén ēn niàn yǔ tāng. yōng xī liàng zài yòu, tíng dú fěi duō shāng. xīn jiǎ jīn wèi shǐ, yú zhēn suì kǒng zhāng." shǒu zhì bāo zhī yuē:" fū shī zhě, zhì zhī suǒ yǐ, xiě qí xīn huái, shí kě fěng yù jūn zhǔ. shì gù yáng xióng chén yǔ liè, mǎ qīng fù shàng lín, yuán zì fēng yǎ, lǜ yóu zī dào. yǔ qǐng xiàng wēn quán, guān shěng fēng sú, shí yīn xiá jǐng, yǎn wèi ér tián, fāng kāi yī miàn zhī luó, shì zhǎn sān qū zhī lǐ, gōng qīn xiào liè, liáo yǐ cóng qín. qǐ yì qīng yǒu zhēn guī, fǔ yǔ bù dǎi, zì fēi kuǎn chéng sù zhe, qí shú néng jì yú cǐ yé? jīn cì qīng wù wǔ shí duàn, yòng shēn quàn jiǎng."
先天元年冬,从上畋猎于渭川,因献诗讽曰:“尝闻夏太康,五弟训禽荒。我 后来冬狩,三驱盛礼张。顺时鹰隼击,讲事武功扬。奔走未及去,翾飞岂暇翔。非 熊从渭水,瑞雀想陈仓。此欲诚难纵,兹游不可常。子云陈《羽猎》,僖伯谏渔棠。 得失鉴齐、楚,仁恩念禹、汤。邕熙谅在宥,亭毒匪多伤。《辛甲》今为史,《虞 箴》遂孔彰。”手制褒之曰:“夫诗者,志之所以,写其心怀,实可讽谕君主。是 故扬雄陈《羽猎》,马卿赋《上林》,爰自《风雅》,率由兹道。予顷向温泉,观 省风俗,时因暇景,掩渭而畋,方开一面之罗,式展三驱之礼,躬亲校猎,聊以从 禽。岂意卿有箴规,辅予不逮,自非款诚夙著,其孰能继于此耶?今赐卿物五十段, 用申劝奖。”
èr nián, lèi fēng liáng guó gōng. dòu huái zhēn děng jiāng móu nì yě, zhī gǔ dú mì zòu qí shì. jí huái zhēn zhū, cì shí fēng èr bǎi hù wù wǔ bǎi duàn. réng yǐ qián shǎng yóu báo, yòu shǒu chì yuē:" wèi zhī gǔ qù nián shí yuè yǐ qián, lǚ shēn qǐ wò, měi jié zhōng chéng, jiān chén yǒu móu, yù zòu qí zhào. shì jūn zhī jié, liáng yǒu kě jiā, kě gèng cì shí fēng yī bǎi hù." qí nián dōng, lìng wǎng dōng dōu zhī lì bù shàng shū shì, shēn yǐ wéi chèn zhí, shǒu zhì yuē:" qīng yǐ zǎi chén, wǎng zhī dà xuǎn, guān rén zhī wěi, qíng jì yóu qiè. suì néng duān běn gé bì, wàng sī xùn gōng, zhèng sè ér xíng, cuò xīn bù náo. jìng yǐ chè zé yán chī bì jiàn, héng yǐ jǔ zé qīng zhòng wǎng wéi. zhèn yuǎn wén zhī, yì yòng jiā tàn. jīn cì qīng yī shang yī fù, yǐ shì suǒ huái."
二年,累封梁国公。窦怀贞等将谋逆也,知古独密奏其事。及怀贞诛,赐实封 二百户、物五百段。仍以前赏犹薄,又手敕曰:“魏知古去年十月已前,屡申启沃, 每竭忠诚,奸臣有谋,预奏其兆。事君之节,良有可嘉,可更赐实封一百户。”其 年冬,令往东都知吏部尚书事,深以为称职,手制曰:“卿以宰臣,往知大选,官 人之委,情寄尤切。遂能端本革弊,忘私徇公,正色而行,厝心不挠。镜已澈则妍 媸必鉴,衡已举则轻重罔违。朕远闻之,益用嘉叹。今赐卿衣裳一副,以示所怀。”
kāi yuán yuán nián, guān míng gǎi yì, gǎi wéi huáng mén jiān. èr nián, hái jīng, shàng lǚ yǒu gù wèn, ēn yì shén hòu, xún gǎi zǐ wēi lìng. yáo chóng shēn jì dàn zhī, yīn jiā chán huǐ, nǎi chú gōng bù shàng shū, bà zhī zhèng shì. sān nián zú, shí nián liù shí jiǔ. yù shǐ dài fū sòng jǐng wén ér tàn yuē:" shū xiàng gǔ zhī yí zhí, zǐ chǎn gǔ zhī yí ài, néng jiān zhī zhě, qí zài wèi gōng." zèng yōu zhōu dū du, shì yuē zhōng.
开元元年,官名改易,改为黄门监。二年,还京,上屡有顾问,恩意甚厚,寻 改紫微令。姚崇深忌惮之,阴加谗毁,乃除工部尚书,罢知政事。三年卒,时年六 十九。御史大夫宋璟闻而叹曰:“叔向古之遗直,子产古之遗爱,能兼之者,其在 魏公。”赠幽州都督,谥曰忠。
zhī gǔ chū wèi huáng mén shì láng, biǎo jiàn huán shuǐ lìng lǚ tài yī pú zhōu sī gōng cān jūn qí jǐng qián yòu nèi lǜ fǔ qí cáo cān jūn liǔ zé. jí zhī lì bù shàng shū shì, yòu zhuó yòng mì xiàn wèi sòng yáo zuǒ bǔ quē yuán huī yòu bǔ quē fēng xī yán yī quē wèi chén xī liè, hòu xián lèi jū qīng yào, shí lùn yǐ wéi yǒu zhī rén zhī jiàn. wén jí qī juǎn.
知古初为黄门侍郎,表荐洹水令吕太一、蒲州司功参军齐璟、前右内率府骑曹 参军柳泽。及知吏部尚书事,又擢用密县尉宋遥、左补阙袁晖、右补阙封希颜、伊 阙尉陈希烈,后咸累居清要,时论以为有知人之鉴。文集七卷。
lú huái shèn, huá zhōu líng chāng rén. qí xiān jiā yú fàn yáng, wèi shān dōng zhe xìng. zǔ zhé, wèi líng chāng lìng, yīn xǐ yān. huái shèn shǎo qīng jǐn, jǔ jìn shì, lì jiān chá yù shǐ lì bù yuán wài láng. jǐng lóng zhōng, qiān yòu yù shǐ tái zhōng chéng, shàng shū yǐ chén shí zhèng dé shī. jīn lüè zài qí sān piān.
卢怀慎,滑州灵昌人。其先家于范阳,为山东著姓。祖悊,为灵昌令,因徙焉。 怀慎少清谨,举进士,历监察御史、吏部员外郎。景龙中,迁右御史台中丞,上疏 以陈时政得失。今略载其三篇。
qí yī yuē:
其一曰:
chén wén kǒng zǐ yuē:" wèi bāng bǎi nián, kě yǐ shèng cán qù shā." yòu yuē:" gǒu yǒu yòng wǒ zhě, qī yuè ér yǐ, sān nián yǒu chéng." gù shū yún" sān zài kǎo jī", xiào qí gōng yě. xī zǐ chǎn xiāng zhèng, gèng fǎ lìng, bù xíng shū, yī nián ér rén gē zhī yuē:" qǔ wǒ tián chóu ér wǔ zhī, qǔ wǒ yì guān ér chǔ zhī, shú shā zǐ chǎn, wú qí yǔ zhī!" èr nián ér rén yòu gē zhī yuē:" wǒ yǒu zǐ dì, zǐ chǎn jiào zhī, wǒ yǒu tián chóu, zǐ chǎn zhí zhī, zǐ chǎn ér sǐ, shuí qí sì zhī?" zhōng yǒu yí ài, liú fāng shǐ cè. zǐ chǎn, xián zhě yě, qí wéi zhèng shàng lěi nián ér huà chéng, kuàng qí cháng cái hū.
臣闻孔子曰:“为邦百年,可以胜残去杀。”又曰:“苟有用我者,期月而已, 三年有成。”故《书》云“三载考绩”,校其功也。昔子产相郑,更法令,布刑书, 一年而人歌之曰:“取我田畴而伍之,取我衣冠而褚之,孰杀子产,吾其与之!” 二年而人又歌之曰:“我有子弟,子产教之,我有田畴,子产殖之,子产而死,谁 其嗣之?”终有遗爱,流芳史策。子产,贤者也,其为政尚累年而化成,况其常材 乎。
chén qiè jiàn bǐ lái zhōu mù shàng zuǒ jí liǎng jī xiàn lìng, xià chē bù zhèng, hǎn zhōng sì kǎo. zài rèn duō zhě yī èr nián, shǎo zhě sān wǔ yuè, jù jí qiān chú, bù lùn kè zuì. huò yǒu lì shí wèi gǎi, biàn qīng ěr ér tīng, qǐ zhǒng ér wàng, zhēng qiú mào jìn, bù gù lián chǐ. yì hé xiá wèi bì xià xuān fēng bù huà, qiú mò xù rén zāi! lǐ yì wèi néng xīng xíng, fēng sú wèi néng qí yī, hù kǒu suǒ yǐ liú sàn, cāng kù suǒ yǐ kōng xū, bǎi xìng diāo bì, rì gèng zī shén, zhí wèi cǐ yě. hé zé? rén zhī lì zhī bù jiǔ, zé bù cóng qí jiào lì zhī qiān zhī bù yáo, yòu bù jìn qí lì, tōu ān jué lù, dàn yǎng zī wàng. bì xià suī qín láo zhī huái, xiāo yī gàn shí, rán jiǎo xìng lù qǐ, shàng xià xiāng méng, gòng wèi gǒu qiě ér yǐ, níng jǐn zhì gōng hū? cǐ guó zhī bìng yě. xī jiǎ yì suǒ wèi zhí lì zhī bìng, nǎi xiǎo xiǎo zhě ěr. cǐ bì jiǔ ér bù gé, chén kǒng wèi gāo huāng, suī hé huǎn bù néng liáo, qǐ zhí lì ér yǐ zāi!
臣窃见比来州牧、上佐及两畿县令,下车布政,罕终四考。在任多者一二年, 少者三五月,遽即迁除,不论课最。或有历时未改,便倾耳而听,企踵而望,争求 冒进,不顾廉耻。亦何暇为陛下宣风布化,求瘼恤人哉!礼义未能兴行,风俗未能 齐一,户口所以流散,仓库所以空虚,百姓凋弊,日更滋甚,职为此也。何则?人 知吏之不久,则不从其教;吏知迁之不遥,又不尽其力,偷安爵禄,但养资望。陛 下虽勤劳之怀,宵衣旰食,然侥幸路启,上下相蒙,共为苟且而已,宁尽至公乎? 此国之病也。昔贾谊所谓蹠盭之病,乃小小者耳。此弊久而不革,臣恐为膏肓,虽 和、缓不能疗,岂蹠盭而已哉!
hàn xuān dì zōng hé míng shí, xìng lǐ zhì huà. huáng bà, liáng èr qiān dàn yě, jiù zēng zhì cì jīn, yǐ jīng qí néng, ér bù qiān yú yǐng chuān, qián dài zhī měi zhèng yě. yòu gǔ zhī wèi lì zhě zhǎng zǐ sūn, cāng shì yǔ shì, jí qí hòu yě. shū yún:" shì bù shī gǔ, yǐ kè yǒng dài, fěi shuō yōu wén." chén wàng qǐng zhū zhōu dū du cì shǐ shàng zuǒ jí liǎng jī xiàn lìng děng, zài rèn wèi jīng sì kǎo yǐ shàng, bù xǔ qiān chú. chá qí kè xiào yóu yì zhě, huò xī yǐ chē qiú, huò jiù jiā lù zhì, huò jiàng shǐ lín wèn, bìng xǐ shū wèi miǎn. ruò gōng qīng yǒu quē, zé zhuó yǐ quàn néng. qí zhèng jī wú wén jí fàn tān bào zhě, miǎn guī tián lǐ. yǐ míng shèng cháo shǎng fá zhī xìn, zé wàn fāng zhī rén, yī biàn yú dào yǐ. zhì cǐ zhī měi, gé bǐ zhī bì, yì yú fǎn zhǎng, bì xià hé xī ér bù xíng zāi!
汉宣帝综核名实,兴理致化。黄霸,良二千石也,就增秩赐金,以旌其能,而 不迁于颍川,前代之美政也。又古之为吏者长子孙,仓氏、瘐氏,即其后也。《书》 云:“事不师古,以克永代,匪说攸闻。”臣望请诸州都督、刺史、上佐及两畿县 令等,在任未经四考已上,不许迁除。察其课效尤异者,或锡以车裘,或就加禄秩, 或降使临问,并玺书慰勉。若公卿有阙,则擢以劝能。其政绩无闻及犯贪暴者,免 归田里。以明圣朝赏罚之信,则万方之人,一变于道矣。致此之美,革彼之弊,易 于反掌,陛下何惜而不行哉!
qí èr yuē:
其二曰:
chén wén shàng shū yún:" táng yú jī gǔ, jiàn guān wéi bǎi xià shāng guān bèi, yì kè yòng yì." cǐ shěng guān zhī yì yě. yòu yún:" guān bù bì bèi, wéi qí cái." yòu yún:" wú kuàng shù guān, tiān gōng rén qí dài zhī." cǐ wèi guān zé rén zhī yì yě. chén qiè jiàn jīng zhū sī yuán wài guān, suǒ zài wěi jī, duō zhě shù yú shí bèi, jìn gǔ yǐ lái wèi zhī yǒu yě. guān bù bì bèi, cǐ zé yǒu yú, rén dài tiān gōng, duō bù lí wù. guǎng yǒu chú bài, wú suǒ bì yì, fèng lù zhī fèi, suì jù yì wàn, kōng jié fǔ cáng ér yǐ, qǐ zhì lǐ zhī jī zāi! fāng jīn cāng kù kōng xū, bǎi xìng diāo bì, hé wèi cáo wǎn, xī gěi jīng shī, gōng sī sǔn hào, bù kě shèng jì. kuàng biān yú wèi jìng, bīng gé yóu xìng, jié yòng ài rén, zhèng zài jīn rì, zēng guān guǎng fèi, qǐ yuē qí shí? tǎng shuǐ hàn chéng zāi, zū shuì jiǎn rù, shuǐ héng wú guàn xiǔ zhī xù, jīng yǔ quē liú yǎn zhī chǔ. huò jiāng chǎng wài shǒu, bīng chē yuǎn chū huò shōu mào wú suì, zhèn jiù zài chén. cǐ jūn guó zhī jí wù yě, bì xià jiāng hé yǐ jì zhī hū? shū yún:" wú qīng rén shì, wéi jiān wú ān jué wèi, wéi wēi." yòu yún:" bù jiàn shì tú." cǐ jiē shèn wēi zhī shēn zhǐ yě.
臣闻《尚书》云:“唐、虞稽古,建官惟百;夏、商官倍,亦克用乂。”此省 官之义也。又云:“官不必备,惟其才。”又云:“无旷庶官,天工人其代之。” 此为官择人之义也。臣窃见京诸司员外官,所在委积,多者数余十倍,近古以来未 之有也。官不必备,此则有余,人代天工,多不厘务。广有除拜,无所裨益,俸禄 之费,岁巨亿万,空竭府藏而已,岂致理之基哉!方今仓库空虚,百姓凋弊,河、 渭漕輓,西给京师,公私损耗,不可胜纪。况边隅未静,兵革犹兴,节用爱人,正 在今日,增官广费,岂曰其时?倘水旱成灾,租税减入,水衡无贯朽之蓄,京瘐阙 流衍之储。或疆场外守,兵车远出;或收茂无岁,赈救在辰。此军国之急务也,陛 下将何以济之乎?《书》云:“无轻人事,惟艰;无安厥位,惟危。”又云:“不 见是图。”此皆慎微之深旨也。
chén qiè jiàn yuán wài guān zhōng, huò zān jū yǎ wàng, huò tái gé jiù rén, huò míng xí xiàn zhāng, huò ān xián zhèng yào, jiē yī shí zhī liáng gàn yě. duō bù sī àn dú, kōng shī lù fèng, zhì qí cái ér bù shēn qí yòng, zūn qí wèi ér bù jìn qí lì. zhōu chèn duō shì, hàn yuē dé rén, qǐ qí rán yú? bì yǒu yì yú cǐ yǐ. chén wàng qǐng zhū sī yuán wài guān yǒu cái néng qì shí zhòng gòng wén zhī, kān wèi zhōu mù xiàn zǎi jí shàng zuǒ zhě, bìng qǐng qiān zhuó, shǐ xuān lì sì fāng, shēn qí zhì xiào. yǒu lǎo bìng jí bù kān lǐ wù zhě, xián cóng fèi shěng, shǐ xián bù xiào jiào rán shū guàn. cǐ jì shí zhī qiè wù yě, ān kě wèi xíng zhī jiān zāi?
臣窃见员外官中,或簪裾雅望,或台阁旧人,或明习宪章,或谙闲政要,皆一 时之良干也。多不司案牍,空尸禄俸,滞其才而不申其用,尊其位而不尽其力。周 称多士,汉曰得人,岂其然欤?必有异于此矣。臣望请诸司员外官有才能器识、众 共闻知,堪为州牧县宰及上佐者,并请迁擢,使宣力四方,申其智效。有老病及不 堪理务者,咸从废省,使贤不肖较然殊贯。此济时之切务也,安可谓行之艰哉?
qí sān yuē:
其三曰:
chén wén tiān lì yì dé, liè yú měng huǒ tān rén bài lèi, qǔ xìng dà fēng. zé zhī mào yú chǒng lù, wǔ yú guān guǎ, wéi zhèng zhī dù, mò xiān yú zī. chén qiè jiàn nèi wài guān rén, yǒu bù lǜ xiàn zhāng, gōng fàn zāng wū, qīn móu wàn xìng, yì gē zhēng rén, jū àn fēi xū, xíng xiàn yǐ jí zhě, huò é fù jiù zī, suī fù cán xuē zhī míng, hái yīng mù zǎi zhī rèn, huò jiāng huái lǐng qì, wēi shì chéng biǎn, ér xùn cái dú huò, hǎn néng quān gé, wěi yǐ gòng lǐ, sì hé zhī qīng. chén wén míng zhǔ zhī yú wàn xìng yě, bì chàng yǐ píng fēn, ér wú piān shī. ruò fàn zuì zhī lì, zuò mù xiá fāng, biàn shì qū fǎ huì jiān, xù jìn yí yuǎn yǐ. fán zuǒ jiàng zhī rén, xiān néng shěng guò, bì huái zì qì, zhǎng è zī shēn. zé xiǎo zhōu yuǎn jùn, mán zōu yí luò, hé fù yú shèng huà, dú shòu qí bì zhèng hū! xī mèng cháng lián míng, fāng lín hé pǔ yǐn zhī qīng jié, nǎi lì pān yú. zhì dōu zhī zhèn jìng shuò fāng, gěng gōng zhī jí níng shū lè. dì zé xiá pì, bì zé xián liáng, wù yǐ níng jì wèi huái, qǐ yǐ xiá huāng jiàn gé? kuàng biān jiǎo zhī dì, yí xià zá chǔ, fù xiǎn shì yuǎn, yì rǎo nán ān, mí jí xún liáng, yǐ jì suí fǔ. ruò wěi shī qí rèn, guān fēi qí cái, líng nüè lí shù, qīn bō fān bù, xiǎo zé zuò zhì liú wáng, dà zé qǐ wèi dào zéi. yóu cǐ yán zhī, bù kě yòng fán cái, ér kuàng yú huá lì hū! qí nèi wài guān rén yǒu fàn zāng huì tuī kān dé shí zhě, chén wàng qǐng xuē jī zān jū, shí shù nián jiān bù xǔ chǐ lù. shū yún:" jīng bié shū nì, chù zhì yōu míng." jí qí yì yě. ruò bù xún cǐ dào, qù xié yǒu yí, shàn zhèng néng guān, zhēn jiǎng huò wèi zhī piān, dān zāng fù huì, jiǎo xìng huò jí méng shēng, zé shǎng fá wú zhāng, jǔ quàn ān jì? fú jìng zhī fēng zhuǎn shàn, lián chǐ zhī xíng jiàn tuí, qí yuán bù sāi, wèi dù sī shén.
臣闻天吏逸德,烈于猛火;贪人败类,取兴大风。则知冒于宠赂,侮于鳏寡, 为政之蠹,莫先于兹。臣窃见内外官人,有不率宪章,公犯赃污,侵牟万姓,劓割 蒸人,鞫按非虚,刑宪已及者,或俄复旧资,虽负残削之名,还膺牧宰之任,或江、 淮、岭、碛,微示惩贬,而徇财黩货,罕能悛革,委以共理,俟河之清。臣闻明主 之于万姓也,必暢以平分,而无偏施。若犯罪之吏,作牧遐方,便是屈法惠奸,恤 近遗远矣。凡左降之人,鲜能省过,必怀自弃,长恶滋深。则小州远郡,蛮陬夷落, 何负于圣化,独受其弊政乎!昔孟尝廉明,方临合浦;隐之清絜,乃莅番禺。郅都 之镇静朔方,耿恭之辑宁疏勒。地则遐僻,必择贤良,务以宁济为怀,岂以遐荒见 隔?况边徼之地,夷夏杂处,负险恃远,易扰难安,弥藉循良,以寄绥抚。若委失 其任,官非其才,凌虐黎庶,侵剥蕃部,小则坐致流亡,大则起为盗贼。由此言之, 不可用凡材,而况于猾吏乎!其内外官人有犯赃贿推勘得实者,臣望请削迹簪裾, 十数年间不许齿录。《书》云:“旌别淑匿,黜陟幽明。”即其义也。若不循此道, 去邪有疑,善政能官,甄奖或未之偏,担赃负贿,侥幸或即蒙升,则赏罚无章,沮 劝安寄?浮竞之风转扇,廉耻之行渐隤,其源不塞,为蠹斯甚。
shū zòu bù nà. lèi qiān huáng mén shì láng, cì jué yú yáng bó.
疏奏不纳。累迁黄门侍郎,赐爵渔阳伯。
xiān tiān èr nián, yǔ shì zhōng wèi zhī gǔ yú dōng dōu fēn zhǎng xuǎn shì, xún zhēng hái tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. kāi yuán sān nián, qiān huáng mén jiān. huái shèn yǔ zǐ wēi lìng yáo chóng duì zhǎng shū mì, huái shèn zì yǐ wéi lì dào bù jí chóng, měi shì jiē tuī ràng zhī, shí rén wèi zhī" bàn shí zǎi xiàng." sì nián, jiān lì bù shàng shū. qí qiū, yǐ jí dǔ, lèi biǎo qǐ hái gǔ, xǔ zhī. xún rì ér zú, zèng jīng zhōu dà dū dū, shì yuē wén chéng. huái shèn lín zhōng yí biǎo yuē:
先天二年,与侍中魏知古于东都分掌选事,寻征还同中书门下三品。开元三年, 迁黄门监。怀慎与紫微令姚崇对掌枢密,怀慎自以为吏道不及崇,每事皆推让之, 时人谓之“伴食宰相。”四年,兼吏部尚书。其秋,以疾笃,累表乞骸骨,许之。 旬日而卒,赠荆州大都督,谥曰文成。怀慎临终遗表曰:
chén sù wú cái shí, dāo mù ēn róng, dài zuì shū mì, pō jī nián xù. bào guó zhī xīn, kōng zhī zì jié tuī xián zhī zhì, zhōng wèi kè shēn. gū fù míng ēn, sù yè huáng jù. chén rǎn jí yǐ jiǔ, xíng shén yù lí, fú yàn zhī fēi, wèi wèi zhī shǎo, ér quǎn mǎ zhī zhì, zhōng qí shàng wén, qí míng yě āi, qǐ qiú shèng chá.
臣素无才识,叨沐恩荣,待罪枢密,颇积年序。报国之心,空知自竭;推贤之 志,终未克申。孤负明恩,夙夜惶惧。臣染疾已久,形神欲离,凫雁之飞,未为之 少,而犬马之志,终祈上闻,其鸣也哀,乞求圣察。
sòng jǐng lì xìng gōng zhí, zhí xīn zhēn gù, wén xué zú yǐ jīng wù, shí lüè qī yú zuǒ shí, dòng wéi zhí dào, xíng bù gǒu hé, wén zhū cháo yě zhī shuō, shí wèi shè jì zhī chén. lǐ jié qín kǔ jué lún, zhēn jiè dú lì, gōng jiā zhī shì, zhī wú bù wèi, gàn shí zhī cái, zhòng yì tuī xǔ. lǐ cháo yǐn cāo lǚ jiān zhēn, cái shí tōng shàn, shǒu wén fèng fǎ, pō huái tiě shí zhī xīn, shì shàng jié chéng, shí jìn rén chén zhī jié. lú cóng yuàn qīng zhēn jǐn shèn, lǐ shí zhōu mì, shǐ zhōng ruò yī, cháo yě gòng zhī, jiǎn yào zhī cái, bù kě duō de. bìng míng shí zhòng qì, shèng dài liáng chén. bǐ jīng rèn shǐ, wēi yǒu qiān shī, suǒ zuò zhě xiǎo, suǒ qì zhě dà, suǒ lèi zhě qīng, suǒ biǎn zhě yuǎn. rì yuè suī jìn, qiǎn zé shāng shēn, wàng chuí jīn lù, jiàn jiā jìn yòng.
宋璟立性公直,执心贞固,文学足以经务,识略期于佐时,动惟直道,行不苟 合,闻诸朝野之说,实为社稷之臣。李杰勤苦绝伦,贞介独立,公家之事,知无不 为,干时之材,众议推许。李朝隐操履坚贞,才识通赡,守文奉法,颇怀铁石之心, 事上竭诚,实尽人臣之节。卢从愿清贞谨慎,理识周密,始终若一,朝野共知,简 要之才,不可多得。并明时重器,圣代良臣。比经任使,微有愆失,所坐者小,所 弃者大,所累者轻,所贬者远。日月虽近,谴责伤深,望垂矜录,渐加进用。
chén qiè wén huáng dì suǒ yǐ chuí yī shang ér tiān xià lǐ zhě, rèn fēng lì yě dì yáo suǒ yǐ guāng zhái tiān xià zhě, rèn jì guàn yě. qiě cháo tíng zhě tiān xià zhī běn, xián liáng zhě fēng huà zhī yuán, dé rén zé shù jī qí níng, shī shì zé yí lún yōu yì. chén měi jiàn bì xià yōu láo shù zhèng, qín qiú lǐ dào, shèn jǔ qún sī, bì qī chèn zhí, shǐ yuān lù chéng liè, cǎo zé wú yí. gù dé suì rěn shí hé, zhèng píng sòng lǐ, bǐ bì xià yòng xián zhī míng xiào yě. chén fēi mù shí, zǎo shí tiān xīn, míng mù bù yáo, hòu ēn wèi bào. chù bìn zhī yì, gǎn bù shù jī, chéng yǐng zhī yán, sī bù yú kěn.
臣窃闻黄帝所以垂衣裳而天下理者,任风、力也;帝尧所以光宅天下者,任稷、 祼也。且朝廷者天下之本,贤良者风化之源,得人则庶绩其凝,失士则彝伦攸斁。 臣每见陛下忧劳庶政,勤求理道,慎举群司,必期称职,使鹓鹭成列,草泽无遗。 故得岁稔时和,政平讼理,比陛下用贤之明效也。臣非木石,早识天心,瞑目不遥, 厚恩未报。黜殡之义,敢不庶几,城郢之言,思布愚恳。
shàng shēn jiā nà zhī. huái shèn qīng jiǎn, bù yíng chǎn yè, qì yòng fú shì, wú jīn yù qǐ wén zhī lì. suǒ de lù fèng, jiē suí shí fēn sǎn, ér jiā wú yú xù, qī zǐ kuì fá. jí chē jià jiāng xìng dōng dōu, sì mén bó shì zhāng xīng shàng yán:" huái shèn zhōng qīng zhí dào, zhōng shǐ bù kuī, bù jiā chǒng zèng, wú yǐ quàn shàn." nǎi xià zhì cì qí jiā wù yī bó duàn mǐ sù èr bó shí. míng nián, shàng hái jīng shī, yīn xiào liè yú chéng nán, jīng huái shèn bié yè, jiàn jiā rén fāng shè xiáng zhāi, mǐn qí pín kuì, cì juàn bǎi pǐ. réng qiǎn zhōng shū shì láng sū tǐng wèi qí bēi wén, shàng zì shū yān.
上深嘉纳之。怀慎清俭,不营产业,器用服饰,无金玉绮文之丽。所得禄俸, 皆随时分散,而家无余蓄,妻子匮乏。及车驾将幸东都,四门博士张星上言:“怀 慎忠清直道,终始不亏,不加宠赠,无以劝善。”乃下制赐其家物壹伯段、米粟贰 伯石。明年,上还京师,因校猎于城南,经怀慎别业,见家人方设祥斋,悯其贫匮, 赐绢百匹。仍遣中书侍郎苏颋为其碑文,上自书焉。
zi huàn, zǎo xiū zhěng, lì rèn jiē yǐ qīng bái wén. kāi yuán zhōng, wèi zhōng shū shè rén yù shǐ zhōng chéng shǎn zhōu cì shǐ. èr shí sì nián, xuán zōng xìng jīng shī, cì shǎn chéng dùn, shěn qí néng zhèng, yú shì tí zàn ér qù, yuē:" zhuān chéng zhī zhòng, fēn shǎn zhī xióng. rén duō huì ài, xìng shí qiān chōng. yì jì lì wù, zài hu fěi gōng. sī wèi guó bǎo, bù zhuì jiā fēng." xún chú bīng bù shì láng. tiān bǎo chū, wèi jìn líng tài shǒu. shí nán hǎi jùn lì jiān shuǐ lù, huán bǎo shān jī, liú jù lín péng gǎo xiāng tì wèi tài shǒu wǔ fǔ jié dù, jiē zuò zāng jù wàn ér sǐ. nǎi tè shòu huàn wèi nán hǎi tài shǒu. xiá fāng zhī dì, tān lì liǎn jī, rén yòng ān zhī. yǐ wéi zì kāi yuán yǐ lái sì shí nián, guǎng fǔ jié dù qīng bái zhě yǒu sì: wèi sòng jǐng péi zhòu xiān lǐ cháo yǐn jí huàn. zhōng shǐ shì bó, yì bù gàn fǎ. jiā yín qīng guāng lù dài fu. jīng sān nián, rù wèi shàng shū yòu chéng, zú. dì yì, yì chuán qīng bái, lì yù shǐ zhōng chéng ér sǐ wáng shì, jiàn zhōng yì chuán. yì zi qǐ, dé zōng cháo wèi zhì zǎi fǔ, bié yǒu chuán.
子奂,早修整,历任皆以清白闻。开元中,为中书舍人、御史中丞、陕州刺史。 二十四年,玄宗幸京师,次陕城顿,审其能政,于事题赞而去,曰:“专城之重, 分陕之雄。人多惠爱,性实谦冲。亦既利物,在乎匪躬。斯为国宝,不坠家风。” 寻除兵部侍郎。天宝初,为晋陵太守。时南海郡利兼水陆,环宝山积,刘巨鳞、彭 杲相替为太守、五府节度,皆坐赃钜万而死。乃特授奂为南海太守。遐方之地,贪 吏敛迹,人用安之。以为自开元已来四十年,广府节度清白者有四:谓宋璟、裴伷 先、李朝隐及奂。中使市舶,亦不干法。加银青光禄大夫。经三年,入为尚书右丞, 卒。弟弈,亦传清白,历御史中丞而死王事,见《忠义传》。弈子杞,德宗朝位至 宰辅,别有传。
yuán gān yào, xiāng zhōu lín zhāng rén. suí bǐ bù shì láng shī zhī sūn yě. fù zhí xīn, gāo zōng shí wéi sī xíng tài cháng bó, zuò shì pèi liú lǐng nán ér zú. gān yào jǔ jìn shì, jǐng yún zhōng, lèi qiān jiàn yì dài fū. shí jiǔ fèi gōng qīng bǎi guān sān jiǔ shè lǐ, gān yào shàng shū yuē:" fū shèng wáng zhī jiào tiān xià yě, bì zhì lǐ yǐ zhèng rén qíng, rén qíng zhèng zé xiào yú jiā, zhōng yú guó. cǐ dào bù tì, suǒ yǐ lǐ yě. suǒ yǐ jūn zǐ sān nián bù wéi lǐ, lǐ bì huài sān nián bù wéi lè, lè bì bēng. qiè yǐ gǔ zhī zé shì, xiān guān shè lǐ, yǐ míng hé róng zhī yì, fēi qǔ yī shí zhī lè. fū shè zhě, bié zhèng xié, guān dé xíng, zhōng jì sì, pì kòu róng. gǔ xiān zhé wáng, mò bù dì xí. chén qiè jiàn shù nián yǐ lái, shè lǐ biàn fèi, huò yuán suǒ sī xī fèi, suì lìng dà shè yǒu kuī. chén yú yǐ wéi suǒ fèi zhě cái, suǒ quán zhě lǐ. gù kǒng zǐ yún:' ěr ài qí yáng, wǒ ài qí lǐ.' jīn qián kūn zài pì, rì yuè zhēn míng, chén wàng dà shè zhī yí, chūn qiū bù fèi, shèng rén zhī jiào, jīn gǔ cháng xíng, zé tiān xià xìng shèn." gān yào xún chū wèi liáng zhōu dū du.
源乾曜,相州临漳人。隋比部侍郎师之孙也。父直心,高宗时为司刑太常伯, 坐事配流岭南而卒。乾曜举进士,景云中,累迁谏议大夫。时久废公卿百官三九射 礼,乾曜上疏曰:“夫圣王之教天下也,必制礼以正人情,人情正则孝于家,忠于 国。此道不替,所以理也。所以君子三年不为礼,礼必坏;三年不为乐,乐必崩。 窃以古之择士,先观射礼,以明和容之义,非取一时之乐。夫射者,别正邪,观德 行,中祭祀,辟寇戎。古先哲王,莫不递袭。臣窃见数年已来,射礼便废,或缘所 司惜费,遂令大射有亏。臣愚以为所费者财,所全者礼。故孔子云:‘尔爱其羊, 我爱其礼。’今乾坤再辟,日月贞明,臣望大射之仪,春秋不废,圣人之教,今古 常行,则天下幸甚。”乾曜寻出为梁州都督。
kāi yuán chū, bīn wáng fǔ liáo lì yǒu fàn fǎ zhě, shàng lìng zuǒ yòu qiú kān wèi wáng fǔ zhǎng shǐ zhě, tài cháng qīng jiāng jiǎo jiàn gān yào gōng qīng yǒu lì gàn, yīn zhào jiàn yǔ yǔ. gān yào shén qì qīng shuǎng, duì dá jiē yǒu lún xù, shàng shén yuè zhī, nǎi bài shào fǔ shǎo jiān, jiān bīn wáng fǔ zhǎng shǐ. xún qiān hù bù shì láng jiān yù shǐ zhōng chéng. wú jǐ, zhuǎn shàng shū zuǒ chéng. sì nián dōng, zhuó bài huáng mén shì láng tóng zǐ wēi huáng mén píng zhāng shì. xún rì, yǔ yáo yuán zhī jù bà zhī zhèng shì.
开元初,邠王府僚吏有犯法者,上令左右求堪为王府长史者,太常卿姜皎荐乾 曜公清有吏干,因召见与语。乾曜神气清爽,对答皆有伦序,上甚悦之,乃拜少府 少监,兼邠王府长史。寻迁户部侍郎、兼御史中丞。无几,转尚书左丞。四年冬, 擢拜黄门侍郎、同紫微黄门平章事。旬日,与姚元之俱罢知政事。
shí xíng xìng dōng dōu, yǐ gān yào wèi jīng zhào yǐn, réng jīng shī liú shǒu. gān yào zhèng cún kuān jiǎn, bù yán ér lǐ. cháng yǒu zhàng nèi bái yīng, yīn zòng suì shī suǒ zài, shàng lìng jīng zhào qiè bǔ zhī. é yú yě wài huò zhī, qí yīng guà yú cóng jí ér sǐ, guān lì jù dé zuì, xiāng gù shī sè. gān yào xú yuē:" shì yǒu xiè hòu, sǐ yì cháng lǐ, zhǔ shàng rén míng, dāng bù yǐ cǐ zhì zuì. bì qí huò lì, wú zì dāng zhī, bù xū jù yě." suì rù zì qǐng shī zhǐ zhī zuì, shàng yī qiè bù wèn zhī, zhòng xián fú gān yào lín shì bù shè, ér néng yǐn guò zài jǐ yě. zài jīng zhào sān nián, zhèng lìng rú yī.
时行幸东都,以乾曜为京兆尹,仍京师留守。乾曜政存宽简,不严而理。尝有 仗内白鹰,因纵遂失所在,上令京兆切捕之。俄于野外获之,其鹰挂于丛棘而死, 官吏惧得罪,相顾失色。乾曜徐曰:“事有邂逅,死亦常理,主上仁明,当不以此 置罪。必其获戾,吾自当之,不须惧也。”遂入自请失旨之罪,上一切不问之,众 咸伏乾曜临事不慑,而能引过在己也。在京兆三年,政令如一。
bā nián chūn, fù wèi huáng mén shì láng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, xún jiā yín qīng guāng lù dài fu, qiān shì zhōng. jiǔ zhī, shàng shū yuē:" chén qiè jiàn xíng yào zhī jiā bìng qiú jīng zhí, jùn yì zhī shì duō rèn wài guān, wáng dào píng fēn, bù hé rú cǐ. chén sān nán jù shì jīng rèn, wàng chū èr rén yǔ wài guān, yǐ yè jūn píng zhī dào." shàng cóng zhī, yú shì gǎi qí zi hé nán fǔ cān jūn bì wèi jiàng zhōu sī gōng, tài zhù jié wèi zhèng wèi. yīn xià zhì yuē:" yuán bì děng fù zài shū jìn, shēn wéi qiān yì, kǒng dài guān zhī xián liè, lǜ shí cái zhī wèi xù, shuài xiān shù liáo, chóng shì ràng dé, jì qǐng wài qí zhí, fù jiàng zī yǐ shòu. chuán bù yún hū:' jìn fàn xuān zi ràng, qí xià jiē ràng.'' jìn guó zhī rén, yú shì dà hé.' dào zhī huò xíng, rén qǐ yún yuǎn!" yīn lìng wén wǔ bǎi liáo fù zǐ xiōng dì sān rén bìng rèn jīng sī zhě, rèn zì tōng róng, yī zī cì chǔ fèn, yóu shì gōng qīng zǐ dì jīng guān chū wài zhě bǎi yú rén. é yòu yǒu shàng shū zhě, yǐ wéi" guó zhī zhí zhèng, tóng qí xiū qī, ruò bù shāo jiā chóng chǒng, hé yǐ zé qí jìn xīn?" shí nián shí yī yuè, chì zhōng shū mén xià gòng shí shí fēng sān bǎi hù, zì gān yào jí zhāng jiā zhēn shǐ yě.
八年春,复为黄门侍郎、同中书门下三品,寻加银青光禄大夫,迁侍中。久之, 上疏曰:“臣窃见形要之家并求京职,俊乂之士多任外官,王道平分,不合如此。 臣三男俱是京任,望出二人与外官,以叶均平之道。”上从之,于是改其子河南府 参军弼为绛州司功,太祝絜为郑尉。因下制曰:“源弼等父在枢近,深惟谦挹,恐 代官之咸列,虑时才之未序,率先庶僚,崇是让德,既请外其职,复降资以授。 《传》不云乎:‘晋范宣子让,其下皆让。’‘晋国之人,于是大和。’道之或行, 仁岂云远!”因令文武百僚父子兄弟三人并任京司者,任自通容,依资次处分,由 是公卿子弟京官出外者百余人。俄又有上书者,以为“国之执政,同其休戚,若不 稍加崇宠,何以责其尽心?”十年十一月,敕中书门下共食实封三百户,自乾曜及 张嘉贞始也。
gān yào hòu hù cóng dōng fēng, bài shàng shū zuǒ chéng xiàng, réng jiān shì zhōng. gān yào zài zhèng shì shí nián, shí zhāng jiā zhēn zhāng shuō xiāng cì wèi zhōng shū lìng, gān yào bù gǎn yǔ zhī zhēng quán, měi shì jiē tuī ràng zhī. jí lǐ yuán hóng dù xiān zhī zhèng shì, gān yào suì wú suǒ cān yì, dàn wéi nuò shǔ míng ér yǐ. chū, gān yào yīn jiāng jiǎo suǒ jiàn, suì zhuó yòng jí jiǎo dé zuì, wèi zhāng jiā zhēn suǒ jǐ, gān yào jìng bù jiù zhī, yì zhě yǐ cǐ jī yān. shí qī nián xià, tíng jiān shì zhōng shì. qí qiū, qiān tài zǐ shǎo shī, yǐ zǔ míng shī, gù cí, nǎi bài tài zǐ shǎo fù, fēng ān yáng jùn gōng. shí jiǔ nián, jià xìng dōng dōu, gān yào yǐ nián lǎo cí jí, bù kān hù cóng, yīn liú jīng yǎng jí. shì nián dōng zú, zhào zèng yōu zhōu dà dū dū, shàng yú luò chéng nán mén jǔ āi, chuò cháo èr rì.
乾曜后扈从东封,拜尚书左丞相,仍兼侍中。乾曜在政事十年,时张嘉贞、张 说相次为中书令,乾曜不敢与之争权,每事皆推让之。及李元纮、杜暹知政事,乾 曜遂无所参议,但唯诺署名而已。初,乾曜因姜皎所荐,遂擢用;及皎得罪,为张 嘉贞所挤,乾曜竟不救之,议者以此讥焉。十七年夏,停兼侍中事。其秋,迁太子 少师,以祖名师,固辞,乃拜太子少傅,封安阳郡公。十九年,驾幸东都,乾曜以 年老辞疾,不堪扈从,因留京养疾。是年冬卒,诏赠幽州大都督,上于洛城南门举 哀,辍朝二日。
gān yào cóng sūn guāng yù, yì yǒu lìng yù. lì zhí qīng jǐn, fǔ zhū dì yǐ yǒu yì wén. chū wèi zhōng shū shè rén, yǔ yáng tāo liú lìng zhí děng tóng shān dìng kāi yuán xīn gé. lì xíng bù hù bù èr shì láng shàng shū zuǒ chéng, lèi qiān zhèng zhōu cì shǐ, chēng wéi liáng lì. xún zú. guāng yù zi wěi, yì zǎo yǒu měi chēng. guī mén yōng mù, shì yǒu tuī zhī, lì jiàn qīng yào. tiān bǎo zhōng, wèi jǐ shì zhōng dōu zhèng zhōu cì shǐ xiāng zhōu cì shǐ běn dào cǎi fǎng shǐ. jí ān lù shān fǎn, jì fàn dōng jīng, nǎi yǐ wěi wèi jiāng líng jùn dà dū dū fǔ zhǎng shǐ běn dào cǎi fǎng fáng yù shǐ shè yù shǐ zhōng chéng, yǐ bīng bù láng zhōng xú hào wèi xiāng zhōu cì shǐ běn zhōu fáng yù shǒu zhuō shǐ yǐ yù zhī. wěi zhì zhèn zú.
乾曜从孙光裕,亦有令誉。历职清谨,抚诸弟以友义闻。初为中书舍人,与杨 滔、刘令植等同删定《开元新格》。历刑部户部二侍郎、尚书左丞,累迁郑州刺史, 称为良吏。寻卒。光裕子洧,亦早有美称。闺门雍睦,士友推之,历践清要。天宝 中,为给事中、蔸郑州刺史、襄州刺史、本道采访使。及安禄山反,既犯东京,乃 以洧为江陵郡大都督府长史、本道采访防御使、摄御史中丞,以兵部郎中徐浩为襄 州刺史、本州防御守捉使以御之。洧至镇卒。
lǐ yuán hóng, qí xiān huá zhōu rén, shì jū jīng zhào zhī wàn nián. běn xìng bǐng shì. zēng zǔ càn, suí dà yè zhōng tún wèi dà jiāng jūn. shǔ guān zhōng zéi qǐ, yáng dì lìng càn wǎng jīng chéng yǐ xī èr shí sì jùn zhú bǔ dào zéi, càn fǔ xún shì zhòng, shén dé qí xīn. jí yì qí rù guān, càn lǜ qí zhòng guī fù, bài zōng zhèng qīng, fēng yīng guó gōng, cì xìng lǐ shì. gāo zǔ yǔ zhī yǒu jiù, tè méng ēn lǐ, qiān wèi zuǒ jiān mén dà jiàng jūn, yǐ nián lǎo tè lìng chéng mǎ yú gōng zhōng jiǎn jiào. nián bā shí yú zú, shì yuē míng. zǔ kuān, gāo zōng shí wéi tài cháng qīng, bié fēng lǒng xī jùn gōng. fù dào guǎng, zé tiān shí wéi biàn zhōu cì shǐ. shí shǔ tū jué jí qì dān kòu xiàn hé běi, jiān fā hé nán zhū zhōu bīng mù, bǎi xìng sāo rǎo. dào guǎng kuān měng shé zhōng, chēng wéi shàn zhèng, cún shōu wèi fǔ, biàn zhōu dú bù táo sàn. xún rù wèi diàn zhōng jiān tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, lèi fēng jīn chéng xiàn hóu. zú, zèng qín zhōu dū du, shì yuē chéng.
李元纮,其先滑州人,世居京兆之万年。本姓丙氏。曾祖粲,隋大业中屯卫大 将军。属关中贼起,炀帝令粲往京城以西二十四郡逐捕盗贼,粲抚循士众,甚得其 心。及义旗入关,粲率其众归附,拜宗正卿,封应国公,赐姓李氏。高祖与之有旧, 特蒙恩礼,迁为左监门大将军,以年老特令乘马于宫中检校。年八十余卒,谥曰明。 祖宽,高宗时为太常卿,别封陇西郡公。父道广,则天时为汴州刺史。时属突厥及 契丹寇陷河北,兼发河南诸州兵募,百姓骚扰。道广宽猛折衷,称为善政,存收慰 抚,汴州独不逃散。寻入为殿中监、同凤阁鸾台平章事,累封金城县侯。卒,赠秦 州都督,谥曰成。
yuán hóng shǎo jǐn hòu. chū wèi jīng zhōu sī bīng, lèi qiān yōng zhōu sī hù. shí tài píng gōng zhǔ yǔ sēng sì zhēng niǎn wéi, gōng zhǔ fāng chéng ēn yòng shì, bǎi sī jiē xī qí zhǐ yì, yuán hóng suì duàn hái sēng sì. dòu huái zhēn wèi yōng zhōu zhǎng shǐ, dà jù tài píng shì, cù lìng yuán hóng gǎi duàn, yuán hóng dà shǔ pàn hòu yuē:" nán shān huò kě gǎi yí, cǐ pàn zhōng wú yáo dòng." jìng zhí zhèng bù náo, huái zhēn bù néng duó zhī. é zhuǎn hǎo zhì lìng, qiān rùn zhōu sī mǎ, suǒ lì xián yǒu shēng jī. kāi yuán chū, sān qiān wàn nián xiàn lìng, fù yì píng yǔn, bù yán ér lǐ. é zhuó wèi jīng zhào yǐn, xún yǒu zhào lìng yuán hóng shū jué sān fǔ. zhū wáng gōng quán yào zhī jiā, jiē yuán qú lì wéi, yǐ hài shuǐ tián, yuán hóng lìng lì rén yī qiè huǐ zhī, bǎi xìng dà huò qí lì. yòu lì gōng bù bīng bù lì bù sān shì láng. shí sān nián, hù bù shì láng yáng yì bái zhī shèn zuò zhī dù shī suǒ, jiē chū wèi cì shǐ. shàng lìng zǎi chén jí gōng qīng yǐ xià jīng zé kān wèi hù bù zhě, duō yǒu jiàn yuán hóng zhě, jiāng shòu yǐ hù bù shàng shū, shí zhí zhèng yǐ qí zī qiǎn, wèi yí chāo shòu, jiā zhōng dài fū, bài hù bù shì láng. yuán hóng yīn tiáo zòu rén jiān lì hài jí shí zhèng dé shī yǐ zòu zhī, shàng dà yuè, yīn cì yī yī fù juàn èr bǎi pǐ. míng nián, zhuó bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. qǐng zhī, jiā yín qīng guāng lù dài fu, cì jué qīng shuǐ nán.
元纮少谨厚。初为泾州司兵,累迁雍州司户。时太平公主与僧寺争碾硙,公主 方承恩用事,百司皆希其旨意,元纮遂断还僧寺。窦怀贞为雍州长史,大惧太平势, 促令元纮改断,元纮大署判后曰:“南山或可改移,此判终无摇动。”竟执正不挠, 怀贞不能夺之。俄转好畤令,迁润州司马,所历咸有声绩。开元初,三迁万年县令, 赋役平允,不严而理。俄擢为京兆尹,寻有诏令元纮疏决三辅。诸王公权要之家, 皆缘渠立硙,以害水田,元纮令吏人一切毁之,百姓大获其利。又历工部、兵部、 吏部三侍郎。十三年,户部侍郎杨易、白知慎坐支度失所,皆出为刺史。上令宰 臣及公卿已下精择堪为户部者,多有荐元纮者,将授以户部尚书,时执政以其资浅, 未宜超授,加中大夫,拜户部侍郎。元纮因条奏人间利害及时政得失以奏之,上大 悦,因赐衣一副、绢二百匹。明年,擢拜中书侍郎、同中书门下平章事。顷之,加 银青光禄大夫,赐爵清水男。
yuán hóng xìng qīng jiǎn. jì zhī zhèng shì, shāo yì bēn jìng zhī lù, wù jìn zhě pō dàn zhī. shí chū fèi jīng sī zhí tián, yì zhě qǐng yú guān fǔ zhì tún, yǐ shí cāng bǐng. yuán hóng jiàn yì yuē:" jūn guó bù tóng, zhōng wài yì zhì. ruò rén xián wú yì, dì qì bù kěn, fā xián rén yǐ gēng qì dì, shěng kuì yùn yǐ shí jūn liáng, yú shì hū yǒu tún tián, qí wèi yì duō yǐ. jīn bǎi guān suǒ tuì zhí tián, sàn zài zhū xiàn, bù kě jù yě. bǎi xìng suǒ yǒu sī tián, jiē lì zì gēng kěn, bù kě qǔ yě. ruò zhì tún tián, jí xū gōng sī xiāng huàn, zhēng fā dīng fū, zhēng yì zé yè fèi yú jiā, miǎn yōng zé fù quē yú guó. nèi dì zhì tún, gǔ suǒ wèi yǒu, dé bù bǔ shī, huò kǒng wèi kě." qí yì suì zhǐ.
元纮性清俭。既知政事,稍抑奔竞之路,务进者颇惮之。时初废京司职田,议 者请于关辅置屯,以实仓禀。元纮建议曰:“军国不同,中外异制。若人闲无役, 地弃不垦,发闲人以耕弃地,省馈运以实军粮,于是乎有屯田,其为益多矣。今百 官所退职田,散在诸县,不可聚也。百姓所有私田,皆力自耕垦,不可取也。若置 屯田,即须公私相换,征发丁夫,征役则业废于家,免庸则赋阙于国。内地置屯, 古所未有,得不补失,或恐未可。”其议遂止。
xiān shì, zuǒ shù zǐ wú jīng jiù rèn shǐ guān, zhuàn táng shū yī bǎi juǎn táng chūn qiū sān shí juǎn, qí shū wèi chéng, yǐ dīng yōu bà zhí. zhì shì, shàng shū qǐng zhōng qí gōng, yǒu zhào tè lìng jiù jí xián yuàn xiū chéng qí shū. jí zhāng shuō zhì shì, yòu lìng zài jiā xiū shǐ. yuán hóng zòu yuē:" guó shǐ zhě, jì rén jūn shàn è, guó zhèng sǔn yì, yī zì bāo biǎn, qiān zǎi chēng zhī, qián xián suǒ nán, shì fěi róng yì. jīn zhāng shuō zài jiā xiū shǐ, wú jīng yòu zài jí xián zhuàn lù, suì lìng guó zhī dà diǎn, sàn zài shù chù. qiě tài zōng bié zhì shǐ guǎn, zài yú jìn zhōng, suǒ yǐ zhòng qí zhí ér mì qí shì yě. wàng lēi shuō děng jiù shǐ guǎn cān xiáng zhuàn lù, zé diǎn cè yǒu píng, jiù zhāng bù zhuì yǐ." cóng zhī, nǎi zhào shuō jí wú jīng bìng jiù shǐ guǎn xiū zhuàn.
先是,左庶子吴兢旧任史官,撰《唐书》一百卷、《唐春秋》三十卷,其书未 成,以丁忧罢职。至是,上疏请终其功,有诏特令就集贤院修成其书。及张说致仕, 又令在家修史。元纮奏曰:“国史者,记人君善恶,国政损益,一字褒贬,千载称 之,前贤所难,事匪容易。今张说在家修史,吴兢又在集贤撰录,遂令国之大典, 散在数处。且太宗别置史馆,在于禁中,所以重其职而秘其事也。望勒说等就史馆 参详撰录,则典册有凭,旧章不坠矣。”从之,乃诏说及吴兢并就史馆修撰。
yuán hóng zài zhèng shì lěi nián, bù gǎi dì zhái, pū mǎ bì liè, wèi zēng gǎi shì, suǒ de fēng wù, jiē sàn zhī qīn zú. yòu chéng xiàng sòng jǐng cháng jiā tàn zhī, měi wèi rén yuē:" lǐ shì láng yǐn sòng yáo zhī měi cái, chù liú huǎng zhī tān mào, guì wèi guó xiāng, jiā wú chǔ jī. suī jì wén zi zhī dé, hé yǐ jiā yě!" hòu yǔ dù xiān duō suǒ yì tóng, qíng suì bù yè, zhì yǒu xiāng zhí zòu zhě, shàng bù yuè, yóu shì bà zhī zhèng shì, chū wèi cáo zhōu cì shǐ, yǐ jí qù guān. jiǔ zhī, bài hù bù shàng shū, réng tīng zhì shì. èr shí yī nián jí chōu, qǐ wèi tài zǐ zhān shì, xún rì ér zú. zèng tài zǐ shǎo fù, shì yuē wén zhōng.
元纮在政事累年,不改第宅,仆马弊劣,未曾改饰,所得封物,皆散之亲族。 右丞相宋璟尝嘉叹之,每谓人曰:“李侍郎引宋遥之美才,黜刘晃之贪冒,贵为国 相,家无储积。虽季文子之德,何以加也!”后与杜暹多所异同,情遂不叶,至有 相执奏者,上不悦,由是罢知政事,出为曹州刺史,以疾去官。久之,拜户部尚书, 仍听致仕。二十一年疾瘳,起为太子詹事,旬日而卒。赠太子少傅,谥曰文忠。
dù xiān, pú zhōu pú yáng rén yě. fù chéng zhì, zé tiān chū wèi jiān chá yù shǐ. shí huái zhōu cì shǐ lǐ wén jiǎn yǐ huáng zhī jìn shǔ, wèi chóu rén suǒ gào, chéng zhì tuī chū zhī. é ér wén jiǎn dé zuì, chéng zhì zuò biǎn, shòu fāng yì lìng. lèi zhuǎn tiān guān yuán wài láng. jì luó zhī shì qǐ, chéng zhì kǒng jù, suì chēng jí qù guān ér guī, zú yú jiā. zì xiān gāo zǔ zhì xiān, wǔ dài tóng jū, xiān yóu gōng jǐn, shì jì mǔ yǐ xiào wén. chū jǔ míng jīng, bǔ wù zhōu cān jūn, zhì mǎn jiāng guī, zhōu lì yǐ zhǐ wàn yú zhāng yǐ zèng zhī, xiān wéi shòu yī bǎi, yú xī hái zhī. shí zhōu liáo bié zhě, jiàn ér tàn yuē:" xī qīng lì shòu yī dà qián, fù hé yì yě!" é shòu zhèng wèi, fù yǐ qīng jié jiàn zhī. huá zhōu sī mǎ yáng fú, gōng zhí shì yě, shēn shǎng zhòng zhī. xún ér fú qiān dà lǐ zhèng, xiān zuò gōng shì xià fǎ sī jié zuì, fú wèi rén yuē:" ruò cǐ wèi dé zuì, zé gōng qīng zhī shì hé yǐ quàn yǐ?" tè jiàn zhī yú zhí zhèng, yóu shì zhuó bài dà lǐ píng shì.
杜暹,濮州濮阳人也。父承志,则天初为监察御史。时怀州刺史李文暕以皇枝 近属,为雠人所告,承志推出之。俄而文暕得罪,承志坐贬,授方义令。累转天官 员外郎。既罗织事起,承志恐惧,遂称疾去官而归,卒于家。自暹高祖至暹,五代 同居,暹尤恭谨,事继母以孝闻。初举明经,补婺州参军,秩满将归,州吏以纸万 余张以赠之,暹惟受一百,余悉还之。时州僚别者,见而叹曰:“昔清吏受一大钱, 复何异也!”俄授郑尉,复以清节见知。华州司马杨孚,公直士也,深赏重之。寻 而孚迁大理正,暹坐公事下法司结罪,孚谓人曰:“若此尉得罪,则公清之士何以 劝矣?”特荐之于执政,由是擢拜大理评事。
kāi yuán sì nián, qiān jiān chá yù shǐ, réng wǎng qì xī fù tún. huì ān xī fù dū hù guō qián guàn yǔ xī tū jué kè hán shǐ xiàn zhèn shǒu shǐ liú xiá qìng děng bù yè, gèng xiāng zhí zòu, zhào xiān àn qí shì shí. shí xiān yǐ huí zhì liáng zhōu, chéng zhào fù wǎng qì xī, yīn rù tū jué qí shī, yǐ jiū qián jī děng fàn zhuàng. fān rén jī jīn yǐ yí, xiān gù cí bù shòu. zuǒ yòu yuē: " gōng yuǎn shǐ jué yù, bù kě shī fān rén qíng." xiān bù dé yǐ shòu zhī, mái mù xià, jì qù chū jìng, nǎi yí dié lìng shōu qǔ zhī. fān rén dà jīng, dù qì zhuī zhī, bù jí ér zhǐ. xiān lèi qiān jǐ shì zhōng, dīng jì mǔ yōu qù zhí. shí èr nián, ān xī dū hù zhāng xiào sōng qiān wèi tài yuán yǐn, huò jiàn xiān wǎng shǐ ān xī, fān rén fú qí qīng shèn, shēn sī mù zhī, nǎi duó qíng zhuó bài huáng mén shì láng, jiān ān xī fù dà dū hù. xiān dān qí fù zhí. míng nián, yú tián wáng yù chí tiào yīn jié tū jué jí zhū fān guó tú wèi pàn luàn, xiān mì zhī qí móu, fā bīng bǔ ér zhǎn zhī, bìng zhū qí dǎng yǔ wǔ shí yú rén, gèng lì jūn zhǎng, yú tián suì ān. xiān yǐ gōng tè jiā guāng lù dài fu. xiān zài ān xī sì nián, suí fǔ jiàng shì, bù dàn qín kǔ, shén dé yí xià zhī xīn.
开元四年,迁监察御史,仍往碛西覆屯。会安西副都护郭虔瓘与西突厥可汗史 献、镇守使刘遐庆等不叶,更相执奏,诏暹按其事实。时暹已回至凉州,承诏复往 碛西,因入突厥骑施,以究虔赍等犯状。蕃人赍金以遗,暹固辞不受。左右曰: “公远使绝域,不可失蕃人情。”暹不得已受之,埋幕下,既去出境,乃移牒令收 取之。蕃人大惊,度碛追之,不及而止。暹累迁给事中,丁继母忧去职。十二年, 安西都护张孝嵩迁为太原尹,或荐暹往使安西,蕃人伏其清慎,深思慕之,乃夺情 擢拜黄门侍郎,兼安西副大都护。暹单骑赴职。明年,于阗王尉迟眺阴结突厥及诸 蕃国图为叛乱,暹密知其谋,发兵捕而斩之,并诛其党与五十余人,更立君长,于 阗遂安。暹以功特加光禄大夫。暹在安西四年,绥抚将士,不惮勤苦,甚得夷夏之 心。
shí sì nián, zhào xiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, réng qiǎn zhōng shǐ wǎng yíng zhī. jí yè jiàn, yòu cì juàn èr bǎi pǐ mǎ yī pǐ zhái yī qū. hòu yǔ lǐ yuán hóng bù yè, bà zhī zhèng shì, chū wèi jīng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. yòu lì wèi zhōu cì shǐ tài yuán yǐn. èr shí nián, shàng xìng běi dōu, bài xiān wèi hù bù shàng shū, biàn lìng hù cóng rù jīng. xíng xìng dōng dōu, zhào xiān wèi jīng liú shǒu. xiān yīn chōu dāng fān wèi shì, shàn xiū sān gōng, zēng jùn chéng huáng, gōng zì xún jiǎn, wèi cháng xiū xiè. shàng wén ér jiā zhī, cì chì shū yuē:" qīng sù yǐ qīng zhí, jiān zhī qín gàn. zì wěi jū shǒu, měi shì duō néng, zhèng sù guān liáo, huì jí lí shù. chéng huáng gōng shì, suí shì xiū yíng, qiě yǒu chéng gōng, bù pí rén lì. shén shàn shén shàn, wèi zhèn huái yě." é dài lǐ lín fǔ wèi lǐ bù shàng shū, lèi fēng wèi xiàn hóu. èr shí bā nián, bìng zú, nián liù shí yú, zhào zèng shàng shū yòu chéng xiāng.
十四年,诏暹同中书门下平章事,仍遣中使往迎之。及谒见,又赐绢二百匹、 马一匹、宅一区。后与李元纮不叶,罢知政事,出为荆州大都督府长史。又历魏州 刺史、太原尹。二十年,上幸北都,拜暹为户部尚书,便令扈从入京。行幸东都, 诏暹为京留守。暹因抽当番卫士,缮修三宫,增峻城隍,躬自巡检,未尝休懈。上 闻而嘉之,赐敕书曰:“卿素以清直,兼之勤干。自委居守,每事多能,政肃官僚, 惠及黎庶。城隍宫室,随事修营,且有成功,不疲人力。甚善甚善,慰朕怀也。” 俄代李林甫为礼部尚书,累封魏县侯。二十八年,病卒,年六十余,诏赠尚书右丞 相。
xiān zài jiā xiào yǒu, ài fǔ yì mǔ dì yù shén hòu. rán sù wú xué shù, měi dāng cháo tán yì, shè yú qiǎn jìn. cháng yǐ gōng qīng qín jiǎn wèi jǐ rèn, shí yì jiáo qíng wèi zhī. ruò guàn biàn zì shì bù shòu qīn yǒu zèng yí, yǐ zhōng qí shēn. jí zú, shàng shén dào xī zhī, qiǎn zhōng shǐ jiù jiā shì qí sāng shì, nèi chū juàn sān bǎi pǐ yǐ cì zhī. shàng shū shěng jí gù lì fù zèng zhě, qí zi xiào yǒu zūn qí sù yuē, jiē jù ér bù shòu. tài cháng shì yuē" zhēn sù". yòu sī yuán wài láng liú tóng shēng dōu guān yuán wài láng wéi lián yǐ xiān yǒu zhōng xiào zhī měi, suǒ shì bù jìn qí xíng, jiàn yì bó zhī. tài cháng bó shì péi zǒng zhí yuē:" dù shàng shū wǎng yǐ mò cuī shòu zhí shì, suī yún fèng guó, bù dé wèi xiào. qǐng yī jiù wèi dìng." xiào yǒu yòu yì quē chén sù shàng wén, ér gèng lìng suǒ sī xiáng dìng, jìng shì yuē zhēn xiào.
暹在家孝友,爱抚异母弟昱甚厚。然素无学术,每当朝谈议,涉于浅近。常以 公清勤俭为己任,时亦矫情为之。弱冠便自誓不受亲友赠遗,以终其身。及卒,上 甚悼惜之,遣中使就家视其丧事,内出绢三百匹以赐之。尚书省及故吏赙赠者,其 子孝友遵其素约,皆拒而不受。太常谥曰“贞肃”。右司员外郎刘同升、都官员外 郎韦廉以暹有忠孝之美,所谥不尽其行,建议驳之。太常博士裴总执曰:“杜尚书 往以墨缞受职事,虽云奉国,不得为孝。请依旧为定。”孝友又诣阙陈诉上闻,而 更令所司详定,竟谥曰贞孝。
hán xiū, jīng zhào cháng ān rén. bó fù dà mǐn, zé tiān chū wèi fèng gé shè rén. shí liáng zhōu dū du lǐ xíng bāo wèi bù rén wū gào, yún yǒu nì móu, zé tiān lìng dà mǐn jiù zhōu tuī jiū. huò wèi dà mǐn yuē:" xíng bāo zhū lǐ jìn shǔ, tài hòu yì yù chú zhī, hū ruò shī zhǐ, huò jiāng bù xì, bù kě bù wéi shēn móu yě." dà mǐn yuē:" qǐ yǒu qiú shēn zhī ān ér xiàn rén fēi zuì!" jìng zòu xuě zhī. zé tiān é yòu mìng yù shǐ chóng fù, suì gòu chéng qí zuì, dà mǐn zuò tuī fǎn shī qíng, yǔ zhī fǎn bù gào tóng zuì, cì sǐ yú jiā. fù dà zhì, guān zhì luò zhōu sī gōng.
韩休,京兆长安人。伯父大敏,则天初为凤阁舍人。时梁州都督李行褒为部人 诬告,云有逆谋,则天令大敏就州推究。或谓大敏曰:“行褒诸李近属,太后意欲 除之,忽若失旨,祸将不细,不可不为身谋也。”大敏曰:“岂有求身之安而陷人 非罪!”竟奏雪之。则天俄又命御史重覆,遂构成其罪,大敏坐推反失情,与知反 不告同罪,赐死于家。父大智,官至洛州司功。
xiū zǎo yǒu cí xué, chū yìng zhì jǔ, lèi shòu táo lín chéng. yòu jǔ xián liáng. xuán zōng shí zài chūn gōng, qīn wèn guó zhèng, xiū duì cè yǔ jiào shū láng zhào dōng xī bìng wèi yǐ dì, zhuó shòu zuǒ bǔ quē. xún pàn zhǔ jué yuán wài láng, lì qiān zhōng shū shè rén lǐ bù shì láng, jiān zhī zhì gào, chū wèi guó zhōu cì shǐ. shí guó zhōu yǐ dì zài liǎng jīng zhī jiān, jià zài jīng jí dōng dōu, bìng wèi jìn zhōu, cháng bèi zhī shuì cǎo yǐ nà xián jiù. xiū zòu qǐng jūn pèi yú zhōu, zhōng shū lìng zhāng shuō bó zhī yuē:" ruò dú miǎn guó zhōu, jí dāng yí xiàng tā jùn, mù shǒu yù wèi sī huì, guó tǐ gù bù kě yī." yòu xià fú bù xǔ zhī. xiū fù jiāng zhí zòu, liáo lì yuē:" gèng zòu bì wǔ zhí zhèng zhī yì." xiū yuē:" wèi cì shǐ bù néng jiù bǎi xìng zhī bì, hé yǐ wéi zhèng! bì yǐ wǔ shàng dé zuì, suǒ gān xīn yě." jìng zhí zòu huò miǎn. suì yú, yǐ mǔ jiān qù zhí, gù chén chéng qǐ zhōng lǐ, zhì xǔ zhī. fú què, chú gōng bù shì láng, réng zhī zhì gào, qiān shàng shū yòu chéng.
休早有词学,初应制举,累授桃林丞。又举贤良。玄宗时在春宫,亲问国政, 休对策与校书郎赵冬曦并为乙第,擢授左补阙。寻判主爵员外郎,历迁中书舍人、 礼部侍郎,兼知制诰,出为虢州刺史。时虢州以地在两京之间,驾在京及东都,并 为近州,常被支税草以纳闲厩。休奏请均配余州,中书令张说驳之曰:“若独免虢 州,即当移向他郡,牧守欲为私惠,国体固不可依。”又下符不许之。休复将执奏, 僚吏曰:“更奏必忤执政之意。”休曰:“为刺史不能救百姓之弊,何以为政!必 以忤上得罪,所甘心也。”竟执奏获免。岁余,以母艰去职,固陈诚乞终礼,制许 之。服阕,除工部侍郎,仍知制诰,迁尚书右丞。
kāi yuán èr shí yī nián, shì zhōng péi guāng tíng zú, shàng lìng xiāo sōng jǔ cháo xián yǐ dài guāng tíng cái, sōng shèng chēng xiū zhì xíng, suì bài huáng mén shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. xiū xìng fāng zhí, bù wù jìn qū, jí bài, shén yǔn dàng shí zhī wàng. é yǒu wàn nián wèi lǐ měi yù dé zuì, shàng tè lìng liú zhī lǐng wài, xiū jìn yuē:" měi yù bēi wèi, suǒ fàn yòu fēi jù hài, jīn zhāo tíng yǒu dà jiān, shàng bù néng qù, qǐ dé shě dà ér qǔ xiǎo yě! chén qiè jiàn jīn wú dà jiàng jūn chéng bó xiàn, yī shì ēn chǒng, suǒ zài tān mào, dì zhái yú mǎ, jiàn nǐ guò zòng. chén qǐng xiān chū bó xiàn ér hòu zuì měi yù." shàng chū bù xǔ zhī, xiū gù zhēng yuē:" měi yù wēi xì yóu bù róng, bó xiàn jù huá qǐ dé bù wèn! bì xià ruò bù chū bó xiàn, chén jí bù gǎn fèng zhào liú měi yù." shàng yǐ qí qiè zhí, cóng zhī. chū, xiāo sōng yǐ xiū róu hé yì zhì, gù jiàn yǐn zhī. xiū jì zhī zhèng shì, duō zhé zhèng sōng, suì yǔ xiū bù yè. sòng jǐng wén zhī yuē:" bù wèi hán xiū nǎi néng rú shì, rén zhě zhī yǒng yě."
开元二十一年,侍中裴光庭卒,上令萧嵩举朝贤以代光庭才,嵩盛称休志行, 遂拜黄门侍郎、同中书门下平章事。休性方直,不务进趋,及拜,甚允当时之望。 俄有万年尉李美玉得罪,上特令流之岭外,休进曰:“美玉卑位,所犯又非巨害, 今朝廷有大奸,尚不能去,岂得舍大而取小也!臣窃见金吾大将军程伯献,依恃恩 宠,所在贪冒,第宅舆马,僭拟过纵。臣请先出伯献而后罪美玉。”上初不许之, 休固争曰:“美玉微细犹不容,伯献巨猾岂得不问!陛下若不出伯献,臣即不敢奉 诏流美玉。”上以其切直,从之。初,萧嵩以休柔和易制,故荐引之。休既知政事, 多折正嵩,遂与休不叶。宋璟闻之曰:“不谓韩休乃能如是,仁者之勇也。”
qí nián xià, jiā yín qīng guāng lù dài fu. shí èr yuè, zhuǎn gōng bù shàng shū, bà zhī zhèng shì. èr shí sì nián, qiān tài zi shǎo shī, fēng yí yáng zǐ. èr shí qī nián bìng zú, nián liù shí bā, zèng yáng zhōu dà dū dū, shì yuē wén zhōng. bǎo yìng yuán nián, zhòng zèng tài zǐ tài shī.
其年夏,加银青光禄大夫。十二月,转工部尚书,罢知政事。二十四年,迁太 子少师,封宜阳子。二十七年病卒,年六十八,赠扬州大都督,谥曰文忠。宝应元 年,重赠太子太师。
zi qià hóng hóng huàng, jiē yǒu xué shàng, fēng yùn gāo yǎ. qià, tiān bǎo chū wèi diàn zhōng shì yù shǐ zú. hóng, wèi sī kù yuán wài láng. qià dì hún, chú dà lǐ sī zhí. yù shǐ dài fū wáng hóng fàn fǎ, jí mò qí jiā, qià xiōng hào wèi wàn nián zhǔ bù, bǔ qí zī cái, yǒu suǒ róng yǐn, wèi jīng zhào yǐn xiān yú zhòng tōng suǒ fā, pèi liú xún zhōu. hóng hóng bìng zuò biǎn zhí. hòu yù shè, liàng yí hóng wèi huá zhōu zhǎng shǐ. shǔ ān lù shān fǎn, xī jīng shī shǒu, hóng xiàn yú zéi, zéi shòu guān, jiāng jiàn wěi rèn, hóng yǔ hào jí hóng huàng hún tóng bēn shān gǔ, yǐ tóu xíng zài. zhì gǔ kǒu, hóng hào hún jí hóng zi sì rén bìng wèi zéi suǒ qín, bìng mìng yú tōng qú. hóng zhòng jiāo yǒu, jí shèn yú shí, jiàn zhě yǎn tì, sù zōng wén qí zhòng chén zǐ, néng yǐ zhōng ér sǐ, zèng tài cháng qīng. hào zèng lì bù láng zhōng, hún zèng tài cháng shǎo qīng. hóng, shàng yuán zhōng wèi jiàn yì dài fū. huàng huí, bié yǒu chuán.
子洽、洪、汯、滉,皆有学尚,风韵高雅。洽,天宝初为殿中侍御史卒。洪, 为司库员外郎。洽弟浑,除大理司直。御史大夫王鉷犯法,籍没其家,洽兄浩为万 年主簿,捕其资财,有所容隐,为京兆尹鲜于仲通所发,配流循州。洪、汯并坐贬 职。后遇赦,量移洪为华州长史。属安禄山反,西京失守,洪陷于贼,贼授官,将 见委任,洪与浩及汯、滉、浑同奔山谷,以投行在。至谷口,洪、浩、浑及洪子四 人并为贼所擒,并命于通衢。洪重交友,籍甚于时,见者掩涕,肃宗闻其重臣子, 能以忠而死,赠太常卿。浩赠吏部郎中,浑赠太常少卿。汯,上元中为谏议大夫。 滉、洄,别有传。
péi yào qīng, zèng hù bù shàng shū shǒu zhēn zǐ yě. shǎo cōng mǐn, shù suì jiě zhǔ wén, tóng zǐ jǔ. ruò guàn bài mì shū zhèng zì, é bǔ xiāng wáng fǔ diǎn qiān. shí ruì zōng zài fān, shén zhòng zhī, lìng yǔ yuàn qiū yuè wén xué wéi lì qì gèng zhí fǔ zhōng, yǐ bèi gù wèn, fǔ zhōng chēng wéi xué zhí. jí ruì zōng shēng jí, bài guó zǐ zhǔ bù. kāi yuán chū, lèi qiān cháng ān lìng. cháng ān jiù yǒu pèi hù hé shì zhī fǎ, bǎi xìng kǔ zhī. yào qīng dào guān, yī qiè lìng chū chǔ xù zhī jiā, yù gěi qí zhí, suì wú jiān jiù zhī bì, gōng sī shén yǐ wéi biàn. zài zhí èr nián, kuān měng dé zhòng. jí qù guān, xiàn rén shén sī yǒng zhī. shí sān nián, wèi jì zhōu cì shǐ. qí nián, chē jià dōng xún, zhōu dāng dà lù, dào lǐ mián cháng, ér hù kǒu guǎ ruò, yào qīng gōng zì tiáo lǐ, kē pèi dé suǒ. shí dà jià suǒ lì fán shí yú zhōu, yào qīng chēng wéi zhī dùn zhī zuì. yòu lì xuān jì èr zhōu cì shǐ, jiē yǒu shàn zhèng, rù wèi hù bù shì láng.
裴耀卿,赠户部尚书守真子也。少聪敏,数岁解属文,童子举。弱冠拜秘书正 字,俄补相王府典签。时睿宗在蕃,甚重之,令与掾丘悦、文学韦利器更直府中, 以备顾问,府中称为学直。及睿宗升极,拜国子主簿。开元初,累迁长安令。长安 旧有配户和市之法,百姓苦之。耀卿到官,一切令出储蓄之家,预给其直,遂无奸 僦之弊,公私甚以为便。在职二年,宽猛得中。及去官,县人甚思咏之。十三年, 为济州刺史。其年,车驾东巡,州当大路,道里绵长,而户口寡弱,耀卿躬自条理, 科配得所。时大驾所历凡十余州,耀卿称为知顿之最。又历宣、冀二州刺史,皆有 善政,入为户部侍郎。
èr shí nián, lǐ bù shàng shū xìn ān wáng yī shòu zhào tǎo qì dān, zhào yǐ yào qīng wèi fù. é yòu lìng yào qīng jī juàn èr shí wàn pǐ fēn cì lì gōng xī guān, jiù bù luò yǐ gěi zhī. yào qīng wèi rén yuē:" yí lǔ tān cán, jiàn lì wàng yì, jīn jī chí cái bó, shēn rù kòu jìng, bù kě bù wéi bèi yě." nǎi lìng xiān qī ér wǎng, fēn dào hù jìn, yī zhāo ér gěi fù bìng bì. shí tū jué jí shì wéi guǒ lè bīng yāo xiǎn, móu jié xí zhī, bǐ zhì ér yào qīng yǐ hái.
二十年,礼部尚书、信安王祎受诏讨契丹,诏以耀卿为副。俄又令耀卿赍绢二 十万匹分赐立功奚官,就部落以给之。耀卿谓人曰:“夷虏贪残,见利忘义,今赍 持财帛,深入寇境,不可不为备也。”乃令先期而往,分道互进,一朝而给付并毕。 时突厥及室韦果勒兵邀险,谋劫袭之,比至而耀卿已还。
qí dōng, qiān jīng zhào yǐn. míng nián qiū, lín yǔ hài jià, jīng chéng gǔ guì. shàng jiàng xìng dōng dōu, dú zhào yào qīng wèn jiù rén zhī shù, yào qīng duì yuē:
其冬,迁京兆尹。明年秋,霖雨害稼,京城谷贵。上将幸东都,独召耀卿问救 人之术,耀卿对曰:
chén wén qián dài shèng wáng, yì shí yǒu yōu hài, gèng shī huì zé, huó guó jì rén, yóu shì cāng shēng yǎng dé, shǐ cè shū měi. fú yǐ bì xià rén shèng zhì shēn, yōu qín shù zhèng, xiǎo yǒu jī fá, jiàng qíng āi jīn, gōng qīn zhī jì, jiù qí wēi jí. shàng xuán jiàng jiàn, dāng gèng yán fú zuò, shì yīn yǒu xiǎo zāi ér zēng huī shèng dé yě. jīn jì dà jià dōng xún, bǎi sī hù cóng, tài cāng jí sān fǔ xiān suǒ jī zhù, qiě suí jiàn zài fā zhòng chén fēn dào zhèn gěi, jì kě zhī yī èr nián. cóng dōng dōu gèng guǎng cáo yùn, yǐ shí guān fǔ. dài shāo chōng shí, chē jià xī hái, jí shì wú bù jì. chén yǐ guó jiā dì yè, běn zài jīng shī, wàn guó cháo zōng, bǎi dài bù yì zhī suǒ. dàn wèi qín zhōng dì xiá, shōu sù bù duō, tǎng yù shuǐ hàn, biàn jí kuì fá. wǎng zhě zhēn guān yǒng huī zhī jì, lù bǐng shù shǎo, měi nián zhuǎn yùn bù guò yī èr shí wàn dàn, suǒ yòng biàn zú, yǐ cǐ chē jià jiǔ dé ān jū. jīn guó yòng jiàn guǎng, cáo yùn shù bèi yú qián, zhī yóu bù gěi. bì xià shù xìng dōng dōu, yǐ jiù zhù jī, wèi guó dà jì, bù dàn qú láo, zhǐ wèi yōu rén ér xíng, qǐ shì gù yù bù wǎng. ruò néng gèng guǎng shǎn yùn, zhī sù rù jīng, cāng bǐng cháng yǒu sān èr nián liáng, jí wú yōu shuǐ hàn. jīn tiān xià shū dīng yuē yǒu sì bǎi wàn rén, měi dīng zhī chū qián bǎi wén, wǔ shí wén chōng yíng jiào děng yòng, zhù nà sī nóng jí hé nán fǔ shǎn zhōu yǐ chōng qí fèi. zū mǐ zé gè suí yuǎn jìn, rèn zì chū jiǎo sòng nà dōng dōu. cóng dōu zhì shǎn, hé lù jiān xiǎn, jì yòng lù jiǎo, wú yóu guǎng zhì. ruò néng kāi tōng hé cáo, biàn lù wèi shuǐ, zé suǒ zhī yǒu yú, dòng yíng wàn jì. qiě hé nán zū chuán hòu shuǐ shǐ jìn, wú rén bù biàn hé cáo, yóu shì suǒ zài tíng liú, rì yuè jì yān, suì shēng yǐn dào. chén wàng yán liú xiāng cì zhì cāng.
臣闻前代圣王,亦时有忧害,更施惠泽,活国济人,由是苍生仰德,史册书美。 伏以陛下仁圣至深,忧勤庶政,小有饥乏,降情哀矜,躬亲支计,救其危急。上玄 降鉴,当更延福祚,是因有小灾而增辉圣德也。今既大驾东巡,百司扈从,太仓及 三辅先所积贮,且随见在发重臣分道赈给,计可支一二年。从东都更广漕运,以实 关辅。待稍充实,车驾西还,即事无不济。臣以国家帝业,本在京师,万国朝宗, 百代不易之所。但为秦中地狭,收粟不多,倘遇水旱,便即匮乏。往者贞观、永徽 之际,禄禀数少,每年转运不过一二十万石,所用便足,以此车驾久得安居。今国 用渐广,漕运数倍于前,支犹不给。陛下数幸东都,以就贮积,为国大计,不惮劬 劳,只为忧人而行,岂是故欲不往。若能更广陕运,支粟入京,仓禀常有三二年粮, 即无忧水旱。今天下输丁约有四百万人,每丁支出钱百文,五十文充营窖等用,贮 纳司农及河南府、陕州以充其费。租米则各随远近,任自出脚送纳东都。从都至陕, 河路艰险,既用陆脚,无由广致。若能开通河漕,变陆为水,则所支有余,动盈万 计。且河南租船候水始进,吴人不便河漕,由是所在停留,日月既淹,遂生隐盗。 臣望沿流相次置仓。
shàng shēn rán qí yán. xún bài huáng mén shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, chōng zhuǎn yùn shǐ, yǔ zài shí huò zhì. fán sān nián, yùn qī bǎi wàn dàn, shěng jiǎo qián sān shí wàn guàn. huò shuō yào qīng qǐng jìn suǒ shěng jiǎo qián, yǐ míng gōng lì. yào qīng yuē:" cǐ gài gōng qīng yíng suō zhī lì ěr, bù kě yǐ zhī qiú chǒng yě." nǎi zòu chōng suǒ sī hé shì hé dí děng qián.
上深然其言。寻拜黄门侍郎、同中书门下平章事,充转运使,语在《食货志》。 凡三年,运七百万石,省脚钱三十万贯。或说耀卿请进所省脚钱,以明功利。耀卿 曰:“此盖公卿盈缩之利耳,不可以之求宠也。”乃奏充所司和市、和籴等钱。
míng nián, qiān shì zhōng. èr shí sì nián, bài shàng shū zuǒ chéng xiàng, bà zhī zhèng shì, lèi fēng zhào chéng hóu. shí yí zhōu cì shǐ yáng jùn fàn zāng chǔ sǐ, zhào lìng zhàng liù shí, pèi liú gǔ zhōu. yào qīng shàng shū jiàn yuē:
明年,迁侍中。二十四年,拜尚书左丞相,罢知政事,累封赵城侯。时夷州刺 史杨浚犯赃处死,诏令杖六十,配流古州。耀卿上疏谏曰:
fú yǐ shèng ēn tiān fù, rén yù shù lèi, fán sǐ zuì zhī shǔ, bù yù shī zhū shì cháo, quán qí xìng mìng, liú cuàn ér yǐ. suǒ yǐ zhèng zhì xíng cuò, yù wú yuān rén, kuàng gǔ yǐ lái, wèi yǒu sī měi. chén yú yǐ wéi quán shēng miǎn sǐ, chéng wèi zhì huà, yǒu chǐ qiě gé, wèi xùn jiāng lái. gǒu yǒu wèi ān, bù gǎn jiān mò.
伏以圣恩天覆,仁育庶类,凡死罪之属,不欲尸诸市朝,全其性命,流窜而已。 所以政致刑措,狱无冤人,旷古以来,未有斯美。臣愚以为全生免死,诚为至化, 有耻且格,为训将来。苟有未安,不敢缄默。
chén yǐ wéi cì shǐ xiàn lìng, yǔ zhū lì shāo bié, rén zhī fù mǔ, fēng huà suǒ zhān, yī wèi běn bù zhǎng guān, jí hé zhōng shēn zhì jìng. jué zhàng zhě, wǔ xíng zhī mò, zhǐ shī yú chì pū tú lì zhī jiān, guān yìn shāo gāo, jí miǎn biān tà. lìng jué zhàng shú sǐ, chéng zé yǐ yōu, jiě tǐ shòu chī, shì pō wéi rǔ. fǎ zhì yú sǐ, tiān xià gòng zhī, xíng zhì yú rǔ, huò yǒu suǒ chǐ. kuàng běn zhōu cì shǐ, bǎi xìng suǒ chóng, yī zhāo duì qí rén lì, bèi jǐ jiā zhàng, qū cuò jū zhí, rén huò āi lián, wàng qí miǎn sǐ zhī ēn, qiě yǒu shāng xīn zhī tòng, kǒng fēi jìng guān zhǎng quàn fēng sú zhī yì.
臣以为刺史、县令,与诸吏稍别,人之父母,风化所瞻,一为本部长官,即合 终身致敬。决杖者,五刑之末,只施于抶扑徒隶之间,官廕稍高,即免鞭挞。令决 杖赎死,诚则已优,解体受笞,事颇为辱。法至于死,天下共之,刑至于辱,或有 所耻。况本州刺史,百姓所崇,一朝对其人吏,背脊加杖,屈挫拘执,人或哀怜, 忘其免死之恩,且有伤心之痛,恐非敬官长劝风俗之意。
yòu zá fàn sǐ zuì, wú zhàng xíng, zòu bào sān fù, rán hòu xíng jué. jīn fēi shí bù fù, jué zhàng biàn fā, tǎng yù huò wèi jǐn, yòu shǔ rè bù nài, yīn zhàng huò sǐ, jí shì cù qí chǔ fèn, bù dé shùn shí. jiāng yù shēng zhī, què yāo qí mìng, yòu kǒng fēi shèng míng kuān yòu zhī yì. qián hòu pín zài zhōu xiàn, huò yuán zá fàn jué rén, měi dà shǔ shèng xià zhī shí, jué zhàng duō sǐ, qiū dōng yǐ hòu, zhì yǒu quán zhě. fú wàng fán cì shǐ xiàn lìng yú běn bù jué zhàng jí xià shǔ shēng zhǎng zhī shí, suǒ dìng zhàng xíng, bìng qǐ tíng jiǎn. jí fù bì xià hào shēng zhī dé, yú sǐ zhě jiē yǒu zài shēng zhī ēn.
又杂犯死罪,无杖刑,奏报三覆,然后行决。今非时不覆,决杖便发,倘狱或 未尽,又暑热不耐,因杖或死,即是促其处分,不得顺时。将欲生之,却夭其命, 又恐非圣明宽宥之意。前后频在州县,或缘杂犯决人,每大暑盛夏之时,决杖多死, 秋冬已后,至有全者。伏望凡刺史、县令于本部决杖及夏暑生长之时,所定杖刑, 并乞停减。即副陛下好生之德,于死者皆有再生之恩。
é ér tè jìn gài jiā yùn pò tū qí shī lì gōng hái, zhào jiā hé xī lǒng yòu liǎng jié dù shǐ, réng lìng jīng lüè tǔ bō. jiā yùn jì chéng ēn chǒng, rì xī hān yàn, bù shí fù jūn. yào qīng mì shàng shū yuē:" fú jiàn gài jiā yùn lì gōng pò zéi, gèng wěi liǎng jūn, yǐ yǒng guǒ zhī cái, chéng zhàn shèng zhī shì, tǔ bō xiǎo chǒu, bù zú jiān yí. rán chén jìn rì yǔ qí tóng bān, guān qí jǔ cuò, jīng jìn yǒng liè, chéng zé yǒu yú, yán qì jīn kuā, kǒng nán chéng shì. mò áo bài yú pú sāo zhī yì, jǔ zhǐ shāo gāo, chūn qiū shū zhī wèi chéng jiè. kǒng qí yǒu jiāo dí zhī sè, chén qiè yōu zhī. rù qiū fáng biān, rì yuè shāo bī, jiē duì rén lì, xū shí qí yí. jīn jiāng fǔ biān jūn, wèi yán fā rì, ruò lín shì shǐ qù, rén lì wèi shí, suī jué zài yī shí, kǒng jiāng fēi zhì shèng wàn quán zhī dào. kuàng bīng wèi xùn liàn, bù zhī lǐ fǎ, rén wèi huái huì, shì wèi tóng xīn, qiú qí wàng xìng mìng yú yī shí, dàn yán xíng yú shǎo xuǎn, zòng wēi bī ér jìn, yīn ér lì gōng, kǒng fēi shī chū yǐ lǜ, jiǔ cháng zhī yì. yòu wàn rén xìng mìng, jué zài jiāng jūn, bù dé yǐ ér xíng zhī, záo xiōng mén ér jí lù. jīn hān yàn zhāo xī, yōu wò yǒu yú, yì kǒng fēi ài rén yōu guó zhī yì, bù kě bù chá. ruò bù kě huí huàn, jí wàng sù qiǎn jìn tú, réng qǐ shèng ēn, xù yǐ yán mìng." shū zòu, shàng nǎi cù jiā yùn fù jūn, jìng yǐ wú gōng ér hái.
俄而特进盖嘉运破突骑施立功还,诏加河西、陇右两节度使,仍令经略吐蕃。 嘉运既承恩宠,日夕酣宴,不时赴军。耀卿密上疏曰:“伏见盖嘉运立功破贼,更 委两军,以勇果之才,承战胜之势,吐蕃小丑,不足歼夷。然臣近日与其同班,观 其举措,精劲勇烈,诚则有余,言气矜夸,恐难成事。莫敖败于蒲骚之役,举趾稍 高,《春秋》书之为惩诫。恐其有骄敌之色,臣窃忧之。入秋防边,日月稍逼,接 对人吏,须识其宜。今将抚边军,未言发日,若临事始去,人吏未识,虽决在一时, 恐将非制胜万全之道。况兵未训练,不知礼法,人未怀惠,士未同心,求其忘性命 于一时,惮严刑于少选,纵威逼而进,因而立功,恐非师出以律,久长之义。又万 人性命,决在将军,不得已而行之,凿凶门而即路。今酣宴朝夕,优渥有余,亦恐 非爱人忧国之意,不可不察。若不可回换,即望速遣进途,仍乞圣恩,勖以严命。” 疏奏,上乃促嘉运赴军,竟以无功而还。
tiān bǎo yuán nián, gǎi wéi shàng shū yòu pú yè, xún zhuǎn zuǒ pú yè. yī suì hōng, nián liù shí sān, zèng tài zǐ tài fù, shì yuē wén xiàn. zi zōng, lì bù láng zhōng. zōng zi jí. jí, zì hóng zhèng, yòu néng zhǔ wén. ruò guàn jǔ jìn shì, bǔ xiào shū láng, pàn rù gāo děng, shòu lán tián wèi. shí yǒu zhào mìng jī nèi zhū xiàn chéng fèng tiān, shí yán yǐng wèi jīng zhào, zhèng shàng jùn bào, jiā yǐ cháo zhǐ shén pò, yǐn zhèng zhī mìng, jí rú fēng tíng. běn cáo wèi wéi zhòng guī qí shì fāng shēn ér jí, wèi yǐng zhī bào, bù gǎn yǐ shì gù miǎn. jí yīn qǐng dài, yì wú qiān chéng, dāng shí yì zhī. dé zōng nán shòu, jí yì xíng zài, bài shí yí, zhuǎn bǔ quē. lǐ huái guāng yǐ hé zhōng pàn, cháo tíng yù yǐ hán gòu wèi yì, jí kàng yì qǐng tǎo, shàng shēn qì zhī, qián xí wèi miǎn. sān qiān lì bù yuán wài, lì jià bù bīng bù láng zhōng, qiān jiàn yì dài fū. huì qián zhōng guān chá shǐ wéi shì zōng cǎn kù yù xià, wèi yí liáo suǒ zhú, bǐ jí dài zhī, qiú qú zì huà. qí hòu wèi zhàng dú suǒ qīn, jiān qǐng rù jìn, bài tóng zhōu cì shǐ. zhēng rù wèi zhōng shū shè rén, qiān shàng zhēng rù wèi zhōng shè rén, qiān shàng shū yòu chéng. shí bīng bù shàng shū lǐ xùn jiān yán tiě shǐ, jiāng yǐ shǐ jú zhì yú běn háng, jīng gòu yǐ bàn, huì jí bài mìng, jiān zhí yǐ wéi bù kě, suì lìng chè zhī. xùn shì ēn ér qiáng, shí zhòng jí zhī yǒu shǒu, jiù bài lì bù shì láng. yǐ jí chú guó zǐ jì jiǔ, xún qiān gōng bù shàng shū zhì shì. yuán hé bā nián zú, nián liù shí èr, zèng lì bù shàng shū. jí qīng jìn wēn mǐn, fán suǒ dìng jiāo, shí chēng wéi dì yī liú. yǔ zhèng yú qìng tè xiāng yǒu shàn, jí mò hòu, yú qìng xíng péng yǒu zhī fú, jìn shēn měi zhī.
天宝元年,改为尚书右仆射,寻转左仆射。一岁薨,年六十三,赠太子太傅, 谥曰文献。子综,吏部郎中。综子佶。佶,字弘正,幼能属文。弱冠举进士,补校 书郎,判入高等,授蓝田尉。时有诏命畿内诸县城奉天,时严郢为京兆,政尚峻暴, 加以朝旨甚迫,尹正之命,急如风霆。本曹尉韦重规其室方娠而疾,畏郢之暴,不 敢以事故免。佶因请代,役无愆程,当时义之。德宗南狩,佶诣行在,拜拾遗,转 补阙。李怀光以河中叛,朝廷欲以含垢为意,佶抗议请讨,上深器之,前席慰勉。 三迁吏部员外,历驾部兵部郎中,迁谏议大夫。会黔中观察使韦士宗惨酷驭下,为 夷獠所逐,俾佶代之,酋渠自化。其后为瘴毒所侵,坚请入觐,拜同州刺史。征入 为中书舍人,迁尚征入为中舍人,迁尚书右丞。时兵部尚书李巽兼盐铁使,将以使 局置于本行,经构已半,会佶拜命,坚执以为不可,遂令彻之。巽恃恩而强,时重 佶之有守,就拜吏部侍郎。以疾除国子祭酒,寻迁工部尚书致仕。元和八年卒,年 六十二,赠吏部尚书。佶清劲温敏,凡所定交,时称为第一流。与郑余庆特相友善, 佶殁后,余庆行朋友之服,搢绅美之。
shǐ chén yuē: wèi zhī gǔ lú huái shèn yuán gān yào lǐ yuán hóng dù xiān hán xiū péi yào qīng, xī yùn qì néng, xián jū zǎi fǔ. huò xīn cún qǐ wò, huò zhì zài jiàn xián, huò chū ài zǐ wèi wài guān, huò zhǐ tún tián yú guān fǔ, huò bù shòu fān rén zhī lù, huò jiān hé bó xiàn zhī jiān, huò guǎng cáo qú yǐ chōng guó yòng: cǐ jiē lì shì lì gōng, yǒu zú jiā shàng zhě yě. lú lǐ dù sān jūn zǐ, yòu yǐ qīng bái chuí měi jiǎn shū, gōng sūn hóng zhī liú yě. gān yào zhí dàng jī mì, wú suǒ shì fēi, chí lù bǎo shēn, yān yòng bǐ xiāng?
史臣曰:魏知古、卢怀慎、源乾曜、李元纮、杜暹、韩休、裴耀卿,悉蕴器能, 咸居宰辅。或心存启沃,或志在荐贤,或出爱子为外官,或止屯田于关辅,或不受 蕃人之赂,或坚劾伯献之奸,或广漕渠以充国用:此皆立事立功,有足嘉尚者也。 卢、李、杜三君子,又以清白垂美简书,公孙弘之流也。乾曜职当机密,无所是非, 持禄保身,焉用彼相?
zàn yuē: lú wèi gān yào, bì wéi jìn xián. péi hán lǐ dù, yuǎn cái hé jiān. hàn jiǎn shū shì, qīng fēng sù rán. wàn suì zhī hòu, qí míng bù kān.
赞曰:卢、魏、乾曜,弼违进贤。裴、韩、李、杜,远财劾奸。汗简书事,清 风肃然。万岁之后,其名不刊。