cuī rì yòng cóng xiōng rì zhī
○崔日用 从兄日知
zhāng jiā zhēn dì jiā yòu
张嘉贞 弟嘉祐
xiāo sōng zi huá
萧嵩 子华
zhāng jiǔ líng zhòng fāng
张九龄 仲 方
lǐ kuò zhī zi jì qīng
李适之 子季卿
yán tǐng zhī
严挺之
cuī rì yòng, huá zhōu líng chāng rén, qí xiān zì bó líng xǐ jiā yān. jìn shì jǔ, chū wèi ruì chéng wèi. dà zú yuán nián, zé tiān xìng cháng ān, lù cì shǎn zhōu. zōng chǔ kè shí wéi cì shǐ, rì yòng zhī gōng dùn shì, guǎng qiú zhēn wèi, chēng chǔ kè zhī mìng, biàn kuì cóng guān. chǔ kè zhī ér dà jiā shǎng tàn, shèng chēng jiàn zhī, yóu shì zhuó wèi xīn fēng wèi. wú jǐ, bài jiān chá yù shǐ.
崔日用,滑州灵昌人,其先自博陵徙家焉。进士举,初为芮城尉。大足元年, 则天幸长安,路次陕州。宗楚客时为刺史,日用支供顿事,广求珍味,称楚客之命, 遍馈从官。楚客知而大加赏叹,盛称荐之,由是擢为新丰尉。无几,拜监察御史。
shén lóng zhōng, mì shū jiān zhèng pǔ sī nà nǚ hòu gōng, qián móu zuǒ dào, rì yòng jù zòu hé zhī. pǔ sī fāng chéng ēn, zhōng zōng bù zhī shěng. rì yòng tíng zhēng kěn zhì, cí shén kàng zhí, pǔ sī jìng fú qí zuì. shí zōng chǔ kè wǔ sān sī wǔ yán xiù děng dì wèi péng dǎng, rì yòng qián jiē fù zhī, zhòu qiān bīng bù shì láng jiān xiū wén guǎn xué shì. zhōng zōng bào bēng, wéi shù rén chēng zhì, rì yòng kǒng huò jí jǐ. zhī xuán zōng jiāng tú yì jǔ, nǎi yīn shā mén pǔ rùn dào shì wáng yè mì yì fān dǐ, shēn zì jié nà, qián móu yì dài. xuán zōng cháng wèi yuē:" jīn móu cǐ jǔ, zhí wèi qīn, bù wéi shēn." rì yòng yuē:" cǐ nǎi xiào gǎn dòng tiān, shì bì kè jié. wàng sù fā, chū qí bù yì, ruò shǎo chí yán, huò kǒng shēng biàn." jí tǎo píng wéi shì, qí yè, lìng quán zhī yōng zhōu zhǎng shǐ shì. yǐ gōng shòu yín qīng guāng lù dài fu huáng mén shì láng, cān zhī jī wù, fēng qí guó gōng, shí shí fēng èr bǎi hù.
神龙中,秘书监郑普思纳女后宫,潜谋左道,日用遽奏劾之。普思方承恩,中 宗不之省。日用廷争恳至,词甚抗直,普思竟伏其罪。时宗楚客、武三思、武延秀 等递为朋党,日用潜皆附之,骤迁兵部侍郎兼修文馆学士。中宗暴崩,韦庶人称制, 日用恐祸及己。知玄宗将图义举,乃因沙门普润、道士王晔密诣籓邸,深自结纳, 潜谋翼戴。玄宗尝谓曰:“今谋此举,直为亲,不为身。”日用曰:“此乃孝感动 天,事必克捷。望速发,出其不意,若少迟延,或恐生变。”及讨平韦氏,其夜, 令权知雍州长史事。以功授银青光禄大夫、黄门侍郎,参知机务,封齐国公,食实 封二百户。
wèi xiāng yuè yú, yǔ zhōng shū shì láng xuē jì bù xié, yú zhōng shū fèn jìng, yóu shì zhuǎn yōng zhōu zhǎng shǐ, tíng zhī zhèng shì. xún chū wèi yáng zhōu zhǎng shǐ, lì wù biàn èr zhōu cì shǐ yǎn zhōu dū du jīng zhōu zhǎng shǐ. yīn rù zòu shì, yán:" tài píng gōng zhǔ móu nì yǒu qī, bì xià wǎng zài gōng fǔ, yù yǒu tǎo bǔ, yóu shì zǐ dào chén dào, xū yòng móu yòng lì. jīn jì guāng lín dà bǎo, dàn xū xià yī zhì, shuí gǎn bù cóng? hū jiān guǐ dé zhì, zé huò luàn bù xiǎo." shàng yuē:" chéng rú cǐ, zhí kǒng jīng dòng tài shàng huáng, qīng yí gèng sī zhī." rì yòng yuē:" chén wén tiān zǐ xiào yǔ shù rén xiào quán bié. shù rén xiào, jǐn shēn jié yòng, chéng shùn yán sè tiān zǐ xiào, ān guó jiā, dìng shè jì. jīn ruò nì dǎng qiè fā, jí dà yè dōu qì, qǐ dé chéng tiān zǐ zhī xiào hū! fú qǐng xiān dìng běi jūn, cì shōu nì dǎng, jí bù jīng dòng tài shàng huáng." xuán zōng cóng qí yì. jí tǎo xiāo zhì zhōng dòu huái zhēn zhī jì, yòu lìng quán jiǎn jiào yōng zhōu zhǎng shǐ, jiā shí fēng tōng qián mǎn sì bǎi hù. xún bài lì bù shàng shū.
为相月余,与中书侍郎薛稷不协,于中书忿竞,由是转雍州长史,停知政事。 寻出为扬州长史,历婺、汴二州刺史、兗州都督、荆州长史。因入奏事,言:“太 平公主谋逆有期,陛下往在宫府,欲有讨捕,犹是子道臣道,须用谋用力。今既光 临大宝,但须下一制,谁敢不从?忽奸宄得志,则祸乱不小。”上曰:“诚如此, 直恐惊动太上皇,卿宜更思之。”日用曰:“臣闻天子孝与庶人孝全别。庶人孝, 谨身节用,承顺颜色;天子孝,安国家,定社稷。今若逆党窃发,即大业都弃,岂 得成天子之孝乎!伏请先定北军,次收逆党,即不惊动太上皇。”玄宗从其议。及 讨萧至忠、窦怀贞之际,又令权检校雍州长史,加实封通前满四百户。寻拜吏部尚 书。
rì yòng cháng cǎi máo shī dà yá xiǎo yǎ èr shí piān jí sī mǎ xiàng rú fēng shàn shū, yīn shàng shēng rì biǎo shàng zhī, yǐ shēn guī fěng, bìng shù gào chéng zhī shì. shǒu zhào dá yuē:" fū shī zhě, dòng tiān dì, gǎn guǐ shén, hòu yú rén, měi yú jiào yǐ. zhèn zhì zhī suǒ shàng, sī yǔ zhī qí, shù hū cǎi shī zhī guān, bǔ zhèn zhī quē. qiě gǔ zhě fēng chán, shēng zhōng gào chéng, zhèn yǐ fēi dé, wèi míng yú zhì dào. sǒng rán yǐ tīng, pō zhuàng xiàng rú zhī cí tì rán zài huái, fù cán yí wú zhī yǔ. qīng qià wén dān jiàn, wēn gù zhī xīn, dǎi cǐ fā huī, yì zhāng zhōng kěn. qǐ fēi tǎo péng shān zhī jí, xīn bù wàng yú qǐ yǔ yīn lán diàn zhī xiáng, yán gù shēn yú qǐ wò, zhèn xún huán lǎn fěng, yòng wèi yú huái. jīn cì qīng yī shang yī fù wù wǔ shí duàn, yǐ shì wú yán bù chóu zhī xìn yě."
日用尝采《毛诗》、《大雅》、《小雅》二十篇及司马相如《封禅书》,因上 生日表上之,以申规讽,并述告成之事。手诏答曰:“夫诗者,动天地,感鬼神, 厚于人,美于教矣。朕志之所尚,思与之齐,庶乎采诗之官,补朕之阙。且古者封 禅,升中告成,朕以菲德,未明于至道。竦然以听,颇壮相如之词;惕然载怀,复 惭夷吾之语。卿洽闻殚见,温故知新,逮此发挥,益彰忠恳。岂非讨蓬山之籍,心 不忘于起予;因兰殿之祥,言固深于启沃,朕循环览讽,用慰于怀。今赐卿衣裳一 副、物五十段,以示无言不酬之信也。”
xún chū wèi cháng zhōu cì shǐ, xuē shí fēng sān bǎi hù, zhuǎn rǔ zhōu cì shǐ. kāi yuán qī nián, chà jiàng kǒu fù, tè xià chì yuē:" táng yuán zhī jì, nì dǎng gòu xiōng, cuī rì yòng dāng shí qián lùn qí shì, jí yú kān jiǎn, shí yù yuán móu, ér suǒ shí zhī fēng, hòu yǐ lì jiǎn. gōng jì jū duō, tè yí zhǔn chū shí zhī fēng, yǔ èr bǎi hù." shí nián, zhuǎn bīng zhōu dà dū dū zhǎng shǐ. xún zú, shí nián wǔ shí, zèng lì bù shàng shū, shì yuē zhāo. hòu yòu zèng jīng zhōu dà dū dū, zi zōng zhī xí.
寻出为常州刺史,削实封三百户,转汝州刺史。开元七年,差降口赋,特下敕 曰:“唐元之际,逆党构凶,崔日用当时潜论其事,及于戡翦,实预元谋,而所食 之封,后以例减。功既居多,特宜准初食之封,与二百户。”十年,转并州大都督 长史。寻卒,时年五十,赠吏部尚书,谥曰昭。后又赠荆州大都督,子宗之袭。
rì yòng cái biàn guò rén, jiàn shì mǐn sù, měi cháo tíng yǒu shì, zhuǎn huò wéi fú, yǐ qǔ fù guì. jí xiān tiān yǐ hòu, fù qiú rù xiàng, jìng yì bù suí. cháng wèi rén yuē:" wú yī shēng xíng shì, jiē lín shí zhì biàn, bù bì zhòng zhuān shǒu shǐ móu. měi yī niàn zhī, bù jué máng cì zài yú bèi yě."
日用才辩过人,见事敏速,每朝廷有事,转祸为福,以取富贵。及先天已后, 复求入相,竟亦不遂。常谓人曰:“吾一生行事,皆临时制变,不必重专守始谋。 每一念之,不觉芒刺在于背也。”
rì yòng cóng fù xiōng rì zhī, yì yǒu lì gàn. jǐng yún zhōng wèi luò zhōu sī mǎ. huì qiáo wáng zhòng fú rù dōng dōu zuò luàn, qún chén jiē bì nàn táo nì, rì zhī dú dū shuài rén lì fù liú shǒu, yǔ tún yíng hé shì tǎo zéi. zhòng fú jì sǐ, yǐ gōng jiā yín qīng guāng lù dài fu, lèi qiān jīng zhào yǐn. zuò zāng wèi yù shǐ lǐ rú bì suǒ hé, zuǒ qiān shè xiàn chéng, é yòu lì qiān diàn zhōng jiān. rì zhī sù yǔ zhāng shuō yǒu shàn, shuō jiàn zhī, zòu qǐng shòu yù shǐ dài fū, shàng bù xǔ. suì yǐ wéi zuǒ yǔ lín huái dà jiàng jūn, ér yǐ hé nán yǐn cuī yǐn fǔ wèi yù shǐ dài fū, yǐn fǔ yóu shì yǔ shuō bù yè. rì zhī é qiān tài cháng qīng. zì yǐ lì rèn nián jiǔ, měi cháo shì cān jí, cháng yǔ shàng shū tóng liè, shí rén hào wèi" shàng shū lǐ xíng", suì wèi kǒu shí. kāi yuán shí liù nián, chū wèi lù zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. xún yǐ nián lǎo zhì shì, zú, shì yuē xiāng.
日用从父兄日知,亦有吏干。景云中为洛州司马。会谯王重福入东都作乱,群 臣皆避难逃匿,日知独督率人吏赴留守,与屯营合势讨贼。重福既死,以功加银青 光禄大夫,累迁京兆尹。坐赃为御史李如璧所劾,左迁歙县丞,俄又历迁殿中监。 日知素与张说友善,说荐之,奏请授御史大夫,上不许。遂以为左羽林怀大将军, 而以河南尹崔隐甫为御史大夫,隐甫由是与说不叶。日知俄迁太常卿。自以历任年 久,每朝士参集,常与尚书同列,时人号为“尚书里行”,遂为口实。开元十六年, 出为潞州大都督府长史。寻以年老致仕,卒,谥曰襄。
zhāng jiā zhēn, pú zhōu yī shì rén yě. ruò guàn yīng wǔ jīng jǔ, bài píng xiāng wèi, zuò shì miǎn guī xiāng lǐ. cháng ān zhōng, shì yù shǐ zhāng xún xiàn wèi hé dōng cǎi fǎng shǐ, jiàn jiā zhēn cái kān xiàn guān, qǐng yǐ jǐ zhī guān zhì shòu zhī. zé tiān zhào jiàn, chuí lián yǔ zhī yán, jiā zhēn zòu yuē:" yǐ chén cǎo lái ér dé rù yè jiǔ zhòng, shì qiān zǎi yī yù yě. zhǐ chǐ zhī jiān, rú gé yún wù, jìng bù dǔ rì yuè, kǒng jūn chén zhī dào yǒu suǒ wèi jǐn." zé tiān jù lìng juàn lián, yǔ yǔ dà yuè, zhuó bài jiān chá yù shǐ. lèi qiān zhōng shū shè rén, lì qín zhōu dū du bīng zhōu zhǎng shǐ, wéi zhèng yán sù, shèn wéi rén lì suǒ wèi.
张嘉贞,蒲州猗氏人也。弱冠应五经举,拜平乡尉,坐事免归乡里。长安中, 侍御史张循宪为河东采访使,荐嘉贞材堪宪官,请以己之官秩授之。则天召见,垂 帘与之言,嘉贞奏曰:“以臣草莱而得入谒九重,是千载一遇也。咫尺之间,如隔 云务,竟不睹日月,恐君臣之道有所未尽。”则天遽令卷帘,与语大悦,擢拜监察 御史。累迁中书舍人,历秦州都督、并州长史,为政严肃,甚为人吏所畏。
kāi yuán chū, yīn zòu shì zhì jīng shī, shàng wén qí shàn zhèng, shù jiā shǎng wèi. jiā zhēn yīn zòu yuē:" chén shǎo gū, xiōng dì xiāng yī yǐ zhì jīn. chén dì jiā yòu, jīn shòu shàn zhōu bié jià, yǔ chén gè zài yī fāng, tóng xīn lí jū, hún jué wàn lǐ. qǐ yí jiù chén cè jìn, chén xiōng dì jìn lì bào guó, sǐ wú suǒ hèn." shàng jiā qí yǒu ài, tè gǎi jiā yòu wèi xīn zhōu cì shǐ.
开元初,因奏事至京师,上闻其善政,数加赏慰。嘉贞因奏曰:“臣少孤,兄 弟相依以至今。臣弟嘉祐,今授鄯州别驾,与臣各在一方,同心离居,魂绝万里。 乞移就臣侧近,臣兄弟尽力报国,死无所恨。”上嘉其友爱,特改嘉祐为忻州刺史。
shí tū jué jiǔ xìng xīn lái nèi fù, sǎn jū tài yuán yǐ běi, jiā zhēn zòu qǐng zhì jūn yǐ zhèn zhī, yú shì shǐ yú bīng zhōu zhì tiān bīng jūn, yǐ jiā zhēn wèi shǐ. liù nián chūn, jiā zhēn yòu rù cháo. é yǒu gào qí zài jūn shē jiàn jí zāng huì zhě, yù shǐ dà fū wáng jùn yīn ér hé zòu zhī, àn yàn wú zhuàng, shàng jiàng jiā gào zhě fǎn zuò zhī zuì. jiā zhēn zòu yuē:" xī zhě tiān zǐ tīng zhèng yú shàng, sǒu fù méng sòng, bǎi gōng jiàn, shù rén bàng, ér hòu tiān zǐ zhēn zhuó yān. jīn fǎn zuò cǐ bèi, shì sāi yán zhě zhī lù, zé tiān xià zhī shì wú yóu shàng dá. tè wàng miǎn cǐ zuì, yǐ guǎng bàng sòng zhī dào." cóng zhī, suì lìng jiǎn sǐ, zì shì dì yǐ jiā zhēn wèi zhōng. jiā zhēn yòu cháng zòu yuē:" jīn zhì lì fāng zhuàng, shì xiào mìng zhī qiū, gèng sān shù nián, jí shuāi lǎo wú néng wéi yě. wéi bì xià zǎo chuí rèn shǐ, sǐ qiě bù dàn." shàng yǐ qí míng biàn, yóu zhòng zhī. bā nián chūn, sòng jǐng sū tǐng bà zhī zhèng shì, zhuó jiā zhēn wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. shù yuè, jiā yín qīng guāng lù dài fu, qiān zhōng shū lìng.
时突厥九姓新来内附,散居太原以北,嘉贞奏请置军以镇之,于是始于并州置 天兵军,以嘉贞为使。六年春,嘉贞又入朝。俄有告其在军奢僭及赃贿者,御史大 夫王晙因而劾奏之,按验无状,上将加告者反坐之罪。嘉贞奏曰:“昔者天子听政 于上,瞍赋矇诵,百工谏,庶人谤,而后天子斟酌焉。今反坐此辈,是塞言者之路, 则天下之事无由上达。特望免此罪,以广谤诵之道。”从之,遂令减死,自是帝以 嘉贞为忠。嘉贞又尝奏曰:“今志力方壮,是效命之秋,更三数年,即衰老无能为 也。惟陛下早垂任使,死且不惮。”上以其明辩,尤重之。八年春,宋璟、苏颋罢 知政事,擢嘉贞为中书侍郎、同中书门下平章事。数月,加银青光禄大夫,迁中书 令。
jiā zhēn duàn jué mǐn sù, shàn yú fū zòu, rán xìng qiáng zào zì yòng, pō wéi shí lùn suǒ jī. shí zhōng shū shè rén miáo yán sì lǚ tài yī kǎo gōng yuán wài láng yuán jiā jìng diàn zhōng shì yù shǐ cuī xùn, jiē jiā zhēn suǒ yǐn, wèi liè qīng yào, cháng zài jiā zhēn mén xià gòng yì cháo zhèng, shí rén wéi zhī yǔ yuē:" lìng gōng sì jùn, miáo lǚ cuī yuán."
嘉贞断决敏速,善于敷奏,然性强躁自用,颇为时论所讥。时中书舍人苗延嗣、 吕太一、考功员外郎员嘉静、殿中侍御史崔训,皆嘉贞所引,位列清要,常在嘉贞 门下共议朝政,时人为之语曰:“令公四俊,苗、吕、崔、员。”
kāi yuán shí nián, chē jià xìng dōng dōu. yǒu luò yáng zhǔ bù wáng jūn wèi jiā zhēn xiū zhái, jiāng yǐ qiú yù shǐ, yīn shòu zāng shì fā, shàng tè lìng cháo táng jí zhòng jué shā zhī. jiā zhēn cù suǒ yóu sù qí xíng yǐ miè kǒu, nǎi guī zuì yú yù shǐ dài fū wéi kàng zhōng chéng wéi xū xīn, jiē biǎn chù zhī. qí dōng, mì shū jiān jiāng jiǎo fàn zuì, jiā zhēn yòu fù huì wáng shǒu yī zòu qǐng zhàng zhī, jiǎo suì sǐ yú lù. é ér guǎng zhōu dū du péi zhòu xiān xià yù, shàng zhào shì chén wèn dāng hé zuì, jiā zhēn yòu qǐng zhàng zhī. bīng bù shàng shū zhāng shuō jìn yuē:" chén wén xíng bù shàng dài fū, yǐ qí jìn yú jūn yě. gù yuē:' shì kě shā, bù kě rǔ.' chén jīn qiū shòu zhào xún biān, zhōng tú wén jiāng jiǎo yǐ zuì yú cháo táng jué zhàng, pèi liú ér sǐ. jiǎo guān shì sān pǐn, yì yǒu wēi gōng. ruò qí yǒu fàn, yīng sǐ jí shā, yīng liú jí liú, bù yí jué zhàng tíng rǔ, yǐ zú wǔ dài zhī. qiě lǜ yǒu bā yì, xūn guì zài yān. jiǎo shì yǐ wǎng, bù kě zhuī huǐ. zhòu xiān zhǐ yí jù zhuàng liú biǎn, bù kě qīng yòu jué fá." shàng rán qí yán. jiā zhēn bù yuè, tuì wèi shuō yuē:" hé yán shì zhī shēn yě?" shuō yuē:" zǎi xiàng zhě, shí lái jí wéi, qǐ néng zhǎng jù? ruò guì chén jǐn dāng kě zhàng, dàn kǒng wú děng háng dāng jí zhī. cǐ yán fēi wéi zhòu xiān, nǎi wèi tiān xià shì jūn zǐ yě." chū, jiā zhēn wèi bīng bù yuán wài láng, shí zhāng shuō wèi shì láng. jí shì, shuō wèi zài jiā zhēn xià, jì wú suǒ tuī ràng, shuō pō bù píng, yīn yǐ cǐ yán jī nù jiā zhēn, yóu shì yǔ shuō bù yè. shàng yòu yǐ jiā zhēn dì jiā yòu wèi jīn wú jiāng jūn, xiōng dì bìng jū jiàng xiàng zhī wèi, shèn wéi shí rén zhī suǒ wèi dàn. shí yī nián, shàng xìng tài yuán xíng zài suǒ, jiā yòu zāng wū shì fā. zhāng shuō quàn jiā zhēn sù fú dài zuì, bù dé rù yè, yīn chū wèi yōu zhōu cì shǐ, shuō suì dài wéi zhōng shū lìng. jiā zhēn wǎn hèn, wèi rén yuē: " zhōng shū lìng xìng yǒu èr yuán, hé xiāng pò zhī shén yě!" míng nián, fù bài hù bù shàng shū, jiān yì zhōu zhǎng shǐ, pàn dū du shì. chì jiā zhēn jiù zhōng shū shěng yǔ zǎi xiàng huì yàn, jiā zhēn jì hèn zhāng shuō jǐ jǐ, yīn rǎng mèi bó mà, yuán gān yào wáng jùn gòng hé jiě zhī.
开元十年,车驾幸东都。有洛阳主簿王钧为嘉贞修宅,将以求御史,因受赃事 发,上特令朝堂集众决杀之。嘉贞促所由速其刑以灭口,乃归罪于御史大夫韦抗、 中丞韦虚心,皆贬黜之。其冬,秘书监姜皎犯罪,嘉贞又附会王守一奏请杖之,皎 遂死于路。俄而广州都督裴伷先下狱,上召侍臣问当何罪,嘉贞又请杖之。兵部尚 书张说进曰:“臣闻刑不上大夫,以其近于君也。故曰:‘士可杀,不可辱。’臣 今秋受诏巡边,中途闻姜皎以罪于朝堂决杖,配流而死。皎官是三品,亦有微功。 若其有犯,应死即杀,应流即流,不宜决杖廷辱,以卒伍待之。且律有八议,勋贵 在焉。皎事已往,不可追悔。伷先只宜据状流贬,不可轻又决罚。”上然其言。嘉 贞不悦,退谓说曰:“何言事之深也?”说曰:“宰相者,时来即为,岂能长据? 若贵臣尽当可杖,但恐吾等行当及之。此言非为伷先,乃为天下士君子也。”初, 嘉贞为兵部员外郎,时张说为侍郎。及是,说位在嘉贞下,既无所推让,说颇不平, 因以此言激怒嘉贞,由是与说不叶。上又以嘉贞弟嘉祐为金吾将军,兄弟并居将相 之位,甚为时人之所畏惮。十一年,上幸太原行在所,嘉祐赃污事发。张说劝嘉贞 素服待罪,不得入谒,因出为幽州刺史,说遂代为中书令。嘉贞惋恨,谓人曰: “中书令幸有二员,何相迫之甚也!”明年,复拜户部尚书,兼益州长史,判都督 事。敕嘉贞就中书省与宰相会宴,嘉贞既恨张说挤己,因攘袂勃骂,源乾曜、王晙 共和解之。
míng nián, zuò yǔ wáng shǒu yī jiāo wǎng, zuǒ zhuàn tái zhōu cì shǐ. fù dài lú cóng yuàn wèi gōng bù shàng shū dìng zhōu cì shǐ, zhī běi píng jūn shì, lèi fēng hé dōng hóu. jiāng xíng, shàng zì fù shī, zhào bǎi liáo yú shàng dōng mén wài jiàn zhī. zhì zhōu, yú héng yuè miào zhōng lì sòng, jiā zhēn zì wèi qí wén, nǎi shū yú shí, qí bēi yòng bái shí wèi zhī, sù zhì hēi wén, shèn wéi qí lì. xiān shì, yuè cí wèi yuǎn jìn qí sài, yǒu qián shù bǎi wàn, jiā zhēn zì yǐ wéi sòng wén zhī gōng, nà qí shù wàn. shí qī nián, jiā zhēn yǐ jí qǐng jiù yī dōng dōu, zhì cóng zhī. zhì dōu, mù míng wú suǒ jiàn, shàng lìng yī rén nèi zhí láng tián xiū yù láng jiāng lǚ hóng tài chí chuán wǎng shěng liáo zhī. qí qiū zú, nián liù shí sì, zèng yì zhōu dà dū dū. shì yuē gōng sù.
明年,坐与王守一交往,左转台州刺史。复代卢从愿为工部尚书、定州刺史, 知北平军事,累封河东侯。将行,上自赋诗,诏百僚于上东门外饯之。至州,于恆 岳庙中立颂,嘉贞自为其文,乃书于石,其碑用白石为之,素质黑文,甚为奇丽。 先是,岳祠为远近祈赛,有钱数百万,嘉贞自以为颂文之功,纳其数万。十七年, 嘉贞以疾请就医东都,制从之。至都,目瞑无所见,上令医人内直郎田休裕、郎将 吕弘泰驰传往省疗之。其秋卒,年六十四,赠益州大都督。谥曰恭肃。
jiā zhēn suī jiǔ lì qīng yào, rán bù lì tián yuán. jí zài dìng zhōu, suǒ qīn yǒu quàn zhí tián yè zhě, jiā zhēn yuē:" wú tiǎn lì guān róng, céng rèn guó xiāng, wèi sǐ zhī jì, qǐ yōu jī něi? ruò fù qiǎn zé, suī fù tián zhuāng, yì wú yòng yě. bǐ jiàn cháo shì guǎng zhàn liáng tián, jí shēn méi hòu, jiē wèi wú lài zǐ dì zuò jiǔ sè zhī zī, shén wú wèi yě." wén zhě jiē tàn fú.
嘉贞虽久历清要,然不立田园。及在定州,所亲有劝植田业者,嘉贞曰:“吾 忝历官荣,曾任国相,未死之际,岂忧饥馁?若负谴责,虽富田庄,亦无用也。比 见朝士广占良田,及身没后,皆为无赖子弟作酒色之资,甚无谓也。”闻者皆叹伏。
chū, jiā zhēn zuò xiāng, jiàn wàn nián xiàn zhǔ bù hán cháo zōng, zhuó wèi jiān chá yù shǐ. jí jiā zhēn zú hòu shí shù suì, cháo zōng wèi jīng zhào yǐn, yīn zòu yuē:" zì bì xià lín yù yǐ lái, suǒ yòng zǎi xiàng, jiē jìn tuì yǐ lǐ, shàn shǐ lìng zhōng, shēn suī yǐ méi, zǐ sūn xián zài cháo tíng. wéi zhāng jiā zhēn wǎn nián yī zi, jīn yóu wèi dēng guān xù." shàng yì wǎng rán, jù lìng zhào zhī, cì míng yán shǎng, tè bài zuǒ nèi lǜ fǔ bīng cáo cān jūn. dé zōng cháo, wèi zhì zǎi fǔ, zì yǒu chuán.
初,嘉贞作相,荐万年县主簿韩朝宗,擢为监察御史。及嘉贞卒后十数岁,朝 宗为京兆尹,因奏曰:“自陛下临御已来,所用宰相,皆进退以礼,善始令终,身 虽已没,子孙咸在朝廷。唯张嘉贞晚年一子,今犹未登官序。”上亦惘然,遽令召 之,赐名延赏,特拜左内率府兵曹参军。德宗朝,位至宰辅,自有传。
jiā yòu, yǒu gàn lüè, zì yòu jīn wú jiāng jūn biǎn pǔ yáng fǔ zhé chōng, zhì èr shí wǔ nián, wèi xiāng zhōu cì shǐ. xiāng zhōu zì kāi yuán yǐ lái, cì shǐ sǐ biǎn zhě shí shù rén, jiā yòu fǎng zhī yù chí jiǒng zhōu mò wèi xiāng zhōu zǒng guǎn, shēn sǐ guó nàn, nǎi lì qí shén cí yǐ yāo fú. jīng sān kǎo, gǎi zuǒ jīn wú jiāng jūn. hòu wú jīng wèi yè jùn shǒu, yòu jiā yù chí shén miǎn fú. zì hòu jùn shǒu wú huàn.
嘉祐,有干略,自右金吾将军贬浦阳府折冲,至二十五年,为相州刺史。相州 自开元已来,刺史死贬者十数人,嘉祐访知尉迟迥周末为相州总管,身死国难,乃 立其神祠以邀福。经三考,改左金吾将军。后吴兢为鄴郡守,又加尉迟神冕服。自 后郡守无患。
xiāo sōng, zhēn guān chū zuǒ pú yè sòng guó gōng yǔ zhī céng zhí sūn. zǔ jūn, zhōng shū shè rén, yǒu míng yú shí. sōng měi xū rán, yí xíng wěi lì. chū, qǔ kuài jī hè huì nǚ, yǔ wú jùn lù xiàng xiān wèi liáo xù. xiàng xiān shí wéi luò yáng wèi, zǎi xiāng zi, mén wàng shén gāo. sōng shàng wèi rù shì, xuān zhōu rén xià róng chēng yǒu xiāng shù, wèi xiàng xiān yuē:" lù láng shí nián nèi wèi jí rén chén, rán bù jí xiāo láng yī mén jǐn guì, guān wèi gāo ér yǒu shòu." shí rén wèi zhī xǔ.
萧嵩,贞观初左仆射、宋国公瑀之曾侄孙。祖钧,中书舍人,有名于时。嵩美 须髯,仪形伟丽。初,娶会稽贺晦女,与吴郡陆象先为僚婿。象先时为洛阳尉,宰 相子,门望甚高。嵩尚未入仕,宣州人夏荣称有相术,谓象先曰:“陆郎十年内位 极人臣,然不及萧郎一门尽贵,官位高而有寿。”时人未之许。
shén lóng yuán nián, sōng diào bǔ míng zhōu cān jūn. xún ér shì zhōng fú yáng wáng huán yàn fàn chū wèi míng zhōu cì shǐ, jiàn zhī tuī zhòng, dài yǐ shū lǐ. jǐng yún yuán nián, wèi lǐ quán wèi. shí lù xiàng xiān yǐ wèi zhōng shū shì láng, yǐn wèi jiān chá yù shǐ. jí xiàng xiān zhī zhèng shì, sōng yòu zhòu qiān diàn zhōng shì yù shǐ. kāi yuán chū, wèi zhōng shū shè rén. yǔ cuī lín wáng qiū qí huàn tóng liè, jiē yǐ sōng guǎ xué shù, wèi yì zhī, ér zǐ wēi lìng yáo chóng xǔ qí zhì yuǎn, juàn zhī tè shēn. lì sòng zhōu cì shǐ, sān qiān wèi shàng shū zuǒ chéng bīng bù shì láng.
神龙元年,嵩调补洺州参军。寻而侍中、扶阳王桓彦范出为洺州刺史,见之推 重,待以殊礼。景云元年,为醴泉尉。时陆象先已为中书侍郎,引为监察御史。及 象先知政事,嵩又骤迁殿中侍御史。开元初,为中书舍人。与崔琳、王丘、齐澣同 列,皆以嵩寡学术,未异之,而紫微令姚崇许其致远,眷之特深。历宋州刺史,三 迁为尚书左丞、兵部侍郎。
shí wǔ nián, liáng zhōu cì shǐ hé xī jié dù wáng jūn shì zhòng měi suì gōng jī tǔ bō. tǔ bō dà jiàng xī nuò luó gōng lù jí zhú lóng mǎng bù zhī gōng xiàn guā zhōu chéng, zhí cì shǐ tián yuán xiàn jí jūn fù shòu, jǐn qǔ chéng zhōng jūn zī jí cāng liáng, réng huǐ qí chéng ér qù. yòu gōng yù mén jūn jí cháng lè xiàn, xiàn lìng jiǎ shī shùn yīng chéng gù shǒu, zéi suì yǐn tuì. wú hé, jūn yòu wèi huí hé zhū bù shā zhī yú gǒng bǐ yì, hé lǒng zhèn hài. xuán zōng yǐ jūn yǒng jiāng wú móu, guǒ jí yú nán, zé kān biān rèn zhě, nǎi yǐ sōng wèi bīng bù shàng shū hé xī jié dù shǐ, pàn liáng zhōu shì. sōng nǎi qǐng yǐ péi kuān guō xū jǐ niú xiān kè zài qí mù xià, yòu qǐng yǐ jiàn kāng jūn shǐ zuǒ jīn wú jiāng jūn zhāng shǒu guī wèi guā zhōu cì shǐ, xiū zhù zhōu chéng, zhāo jí bǎi xìng, lìng qí fù yè. yòu jiā sōng yín qīng guāng lù dài fu. shí xī nuò luó gōng lù wēi míng shén zhèn, sōng nǎi zòng fǎn jiàn yú tǔ bō, yán qí yǔ zhōng guó qián tōng, zàn pǔ suì zhào ér zhū zhī. míng nián qiū, tǔ bō dà xià, xī mò míng fù lǜ zhòng gōng guā zhōu, shǒu guī chū bīng jī zǒu zhī. lǒng yòu jié dù shǐ shàn zhōu dū du zhāng zhì liàng yǐn bīng zhì qīng hǎi xī nán féng bō gǔ, yǔ tǔ bō jiē zhàn, dà pò zhī. bā yuè, sōng yòu qiǎn fù jiāng dù bīn kè lǜ nǔ shǒu sì qiān rén, yǔ tǔ bō zhàn yú qí lián chéng xià, zì chén zhì mù, sàn ér fù hé, zéi tú dà kuì, lín zhèn zhǎn qí fù jiāng yī rén, sàn zǒu shān gǔ, kū shēng sì hé. lù bù zhì, xuán zōng dà yuè, nǎi jiā sōng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, ēn gù mò bǐ.
十五年,凉州刺史、河西节度王君恃众每岁攻击吐蕃。吐蕃大将悉诺逻恭禄 及烛龙莽布支攻陷瓜州城,执刺史田元献及君父寿,尽取城中军资及仓粮,仍毁 其城而去。又攻玉门军及常乐县,县令贾师顺婴城固守,贼遂引退。无何,君又 为回纥诸部杀之于巩笔驿,河、陇震骇。玄宗以君勇将无谋,果及于难,择堪边 任者,乃以嵩为兵部尚书、河西节度使,判凉州事。嵩乃请以裴宽、郭虚己、牛仙 客在其幕下,又请以建康军使、左金吾将军张守珪为瓜州刺史,修筑州城,招辑百 姓,令其复业。又加嵩银青光禄大夫。时悉诺逻恭禄威名甚振,嵩乃纵反间于吐蕃, 言其与中国潜通,赞普遂召而诛之。明年秋,吐蕃大下,悉末明复率众攻瓜州,守 珪出兵击走之。陇右节度使、鄯州都督张志亮引兵至青海西南冯波谷,与吐蕃接战, 大破之。八月,嵩又遣副将杜宾客率弩手四千人,与吐蕃战于祁连城下,自晨至暮, 散而复合,贼徒大溃,临阵斩其副将一人,散走山谷,哭声四合。露布至,玄宗大 悦,乃加嵩同中书门下三品,恩顾莫比。
shí qī nián, shòu yǔ wén róng péi guāng tíng zǎi xiàng, yòu jiā sōng jiān zhōng shū lìng. zì shí sì nián yān guó gōng zhāng shuō bà zhōng shū lìng hòu, quē cǐ wèi sì nián, ér sōng jū zhī. cháng dài hé xī jié dù, yáo lǐng zhī. jiā jí xián diàn xué shì zhī yuàn shì, jiān xiū guó shǐ, jìn wèi jīn zǐ guāng lù dài fu. zi héng, shàng xīn chāng gōng zhǔ, sōng fū rén hè shì rù jìn bài xí, xuán zōng hū wèi qìng jiā mǔ, lǐ yí shén shèng. xún yòu jìn fēng xú guó gōng. èr shí yī nián èr yuè, shì zhōng péi guāng tíng zú. guāng tíng yǔ sōng tóng wèi shù nián, qíng pō bù xié, jí shì, xuán zōng qiǎn sōng zé xiāng, sōng yǐ yòu chéng hán xiū zhǎng zhě, jǔ zhī. jí xiū rù xiàng, sōng jǔ shì, xiū qiào zhí, zhé bù xiāng jiǎ, hù yú xuán zōng qián lùn qū zhí, yīn ràng wèi. xuán zōng juàn sōng hòu, nǎi xǔ sōng shòu shàng shū yòu chéng xiàng, lìng bà xiāng, yǐ xiū wèi gōng bù shàng shū. xún yòu yǐ sōng zi huá wéi jǐ shì zhōng.
十七年,授宇文融、裴光庭宰相,又加嵩兼中书令。自十四年燕国公张说罢中 书令后,缺此位四年,而嵩居之。常带河西节度,遥领之。加集贤殿学士、知院事, 兼修国史,进位金紫光禄大夫。子衡,尚新昌公主,嵩夫人贺氏入觐拜席,玄宗呼 为亲家母,礼仪甚盛。寻又进封徐国公。二十一年二月,侍中裴光庭卒。光庭与嵩 同位数年,情颇不协,及是,玄宗遣嵩择相,嵩以右丞韩休长者,举之。及休入相, 嵩举事,休峭直,辄不相假,互于玄宗前论曲直,因让位。玄宗眷嵩厚,乃许嵩授 尚书右丞相,令罢相,以休为工部尚书。寻又以嵩子华为给事中。
èr shí sì nián, bài tài zǐ tài shī. jí yōu zhōu jié dù shǐ zhāng shǒu guī zuò lù yí zhōng guān niú xiān tóng, biǎn wèi kuò zhōu cì shǐ, sōng cháng huì xiān tóng, lǐ lín fǔ fā zhī, biǎn qīng zhōu cì shǐ. xún yòu zhuī bài tài zǐ tài shī, sōng yòu qǐng lǎo. sōng xìng hǎo fú ěr, jí bà xiāng, yú lín yuán zhí yào, hé liàn zì shì. huá shí wéi gōng bù shì láng, héng yǐ zhǔ xù sān pǐn, sōng pó rán jiù yǎng shí yú nián, jiā cái fēng shàn, yì guān róng zhī. tiān bǎo bā nián hōng, nián bā shí yú, zèng kāi fǔ yí tóng sān sī.
二十四年,拜太子太师。及幽州节度使张守珪坐赂遗中官牛仙童,贬为括州刺 史,嵩尝贿仙童,李林甫发之,贬青州刺史。寻又追拜太子太师,嵩又请老。嵩性 好服饵,及罢相,于林园植药,合炼自适。华时为工部侍郎,衡以主婿三品,嵩皤 然就养十余年,家财丰赡,衣冠荣之。天宝八年薨,年八十余,赠开府仪同三司。
zi huá, tiān bǎo mò zhuǎn bīng bù shì láng. lù shān zhī luàn, cóng jià bù jí, xiàn zéi, wěi shǔ wèi zhōu cì shǐ. qián yuán yuán nián, guō zi yí yǔ jiǔ jié dù zhī shī dù hé gōng ān qìng xù yú xiāng zhōu, huá qián tōng biǎo shū, qí guān jūn zhì wéi nèi yìng. zéi cì zhī zhī, jìn gù huá yú yù. cuī guāng yuǎn shōu wèi zhōu, pò xiè chū huá. wèi rén měi huá zhī huì zhèng, yì guāng yuǎn qǐng liú, cháo tíng zhèng shòu wèi zhōu cì shǐ. jì ér shǐ sī míng lǜ zhòng nán xià, zi yí jù huá fù xiàn, nǎi biǎo cuī guāng yuǎn dài huá, zhào zhì jūn zhōng. jí xiāng zhōu bīng kuì, huá guī jīng, réng yǐ wěi mìng suǒ wū, jiàng shòu shì mì shū shǎo jiān. huá jǐn zhòng fāng yǎ, chuò yǒu jiā fǎ, rén shì chēng zhī. xún qiān shàng shū yòu chéng. qián yuán èr nián, chū wèi hé zhōng yǐn hé zhōng jìn jiàng jié dù shǐ.
子华,天宝末转兵部侍郎。禄山之乱,从驾不及,陷贼,伪署魏州刺史。乾元 元年,郭子仪与九节度之师渡河攻安庆绪于相州,华潜通表疏,俟官军至为内应。 贼伺知之,禁锢华于狱。崔光远收魏州,破械出华。魏人美华之惠政,诣光远请留, 朝廷正授魏州刺史。既而史思明率众南下,子仪惧华复陷,乃表崔光远代华,召至 军中。及相州兵溃,华归京,仍以伪命所污,降授试秘书少监。华谨重方雅,绰有 家法,人士称之。寻迁尚书右丞。乾元二年,出为河中尹、河中晋绛节度使。
shàng yuán yuán nián shí èr yuè, zhì yuē:" bì yǔ zhī xuǎn, shěn xiàng shì qiú, tiān bù wèi píng, miào mó yóu qiè. bì zī míng biǎo, zhù yǐ zuǒ shí, huà yī zhī cái, qǔ zé bù yuǎn. zhèng yì dài fū qián hé zhōng yǐn jiān yù shǐ zhōng chéng chōng běn fǔ jìn jiàng děng zhōu jié dù guān chá děng shǐ shàng zhù guó sì xú guó gōng cì zǐ jīn yú dài xiāo huá, gōng fǔ chéng míng, chéng jiā jì yè, cí biāo lì zé, dé yùn mó míng. zài lǚ gōng fāng, yóu zhī zhì xíng, zhì jūn wàng měi, yuè xiāng qiú néng. qiě tuī yī zhì zhī xián, gèng qǐ hàn chén zhī gé, hái yī rì yuè, zuǒ lǐ yīn yáng. bǐ cān zhèng yú zǐ chén, yòng jiàn zhōng yú huáng jí. kě zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì jí xián diàn chóng wén guǎn dà xué shì, jiān xiū guó shǐ."
上元元年十二月,制曰:“弼予之选,审象是求,天步未平,庙谟尤切。必资 明表,伫以佐时,画一之才,取则不远。正议大夫、前河中尹、兼御史中丞、充本 府晋绛等州节度观察等使、上柱国、嗣徐国公、赐紫金鱼袋萧华,公辅成名,承家 继业,词标丽则,德蕴谟明。再履宫坊,尤知至行,致君望美,阅相求能。且推伊 陟之贤,更启汉臣之閤,还依日月,佐理阴阳。俾参政于紫宸,用建中于皇极。可 中书侍郎、同中书门下平章事、集贤殿崇文馆大学士,监修国史。”
shí zhōng guān lǐ fǔ guó zhuān diǎn jìn bīng, hù chǒng yòng shì, qiú wèi zǎi xiàng, fěng zǎi chén péi miǎn děng jiàn jǐ, huá pō jù zhī, fǔ guó nù. sù zōng fāng qǐn jí, fǔ guó jiǎo mìng bà huá xiàng wèi, shǒu lǐ bù shàng shū, réng yǐn yuán zài dài huá. sù zōng bēng, dài zōng zài liàng àn, yuán zài xī fǔ guó zhǐ, biǎn huá wéi xiá zhōu yuán wài sī mǎ, zú yú biǎn suǒ.
时中官李辅国专典禁兵,怙宠用事,求为宰相,讽宰臣裴冕等荐己,华颇拒之, 辅国怒。肃宗方寝疾,辅国矫命罢华相位,守礼部尚书,仍引元载代华。肃宗崩, 代宗在谅暗,元载希辅国旨,贬华为硖州员外司马,卒于贬所。
héng zi fù, dé zōng cháo wèi yì zhì zǎi fǔ. huá zi héng wù. héng zi fǔ, dà hé zhōng zǎi fǔ. wù zi fǎng, xián tōng zhōng zǎi fǔ, jiē zì yǒu chuán.
衡子复,德宗朝位亦至宰辅。华子恆、悟。恆子俯,大和中宰辅。悟子仿,咸 通中宰辅,皆自有传。
zhāng jiǔ líng, zì zi shòu, yī míng bó wù. zēng zǔ jūn zhèng, sháo zhōu bié jià, yīn jiā yú shǐ xīng, jīn wèi qǔ jiāng rén. fù hóng yù, yǐ jiǔ líng guì, zèng guǎng zhōu cì shǐ. jiǔ líng yòu cōng mǐn, shàn zhǔ wén. nián shí sān, yǐ shū gàn guǎng zhōu cì shǐ wáng fāng qìng, dà jiē shǎng zhī, yuē:" cǐ zi bì néng zhì yuǎn." dēng jìn shì dì, yìng jǔ dēng yǐ dì, bài jiào shū láng. xuán zōng zài dōng gōng, jǔ tiān xià wén zǎo zhī shì, qīn jiā cè wèn, jiǔ líng duì cè gāo dì, qiān yòu shí yí. shí dì wèi xíng qīn jiāo zhī lǐ, jiǔ líng shàng shū yuē:
张九龄,字子寿,一名博物。曾祖君政,韶州别驾,因家于始兴,今为曲江人。 父弘愈,以九龄贵,赠广州刺史。九龄幼聪敏,善属文。年十三,以书干广州刺史 王方庆,大嗟赏之,曰:“此子必能致远。”登进士第,应举登乙第,拜校书郎。 玄宗在东宫,举天下文藻之士,亲加策问,九龄对策高第,迁右拾遗。时帝未行亲 郊之礼,九龄上疏曰:
fú yǐ tiān cái zhě, bǎi shén zhī jūn, ér wáng zhě zhī suǒ yóu shòu mìng yě. zì gǔ jì tǒng zhī zhǔ, bì yǒu jiāo pèi zhī yì, gài yǐ jìng tiān mìng yǐ bào suǒ shòu. gù yú jiāo zhī yì, zé bù yǐ dé zé wèi qià, nián gǔ bù dēng, fán shì zhī gù, ér quē qí lǐ. xiào jīng yún:" xī zhě zhōu gōng jiāo sì hòu jì yǐ pèi tiān." sī wèi chéng wáng yòu chōng, zhōu gōng jū shè, yóu yòng qí lǐ, míng bù zàn fèi. hàn chéng xiàng kuāng héng yì yún:" dì wáng zhī shì, mò zhòng hū jiāo sì." dǒng zhòng shū yòu yún: " bù jiāo ér jì shān chuān, shī jì zhī xù, nì yú lǐ zhèng, gù chūn qiū fēi zhī." chén yú yǐ wéi kuāng héng zhòng shū, gǔ zhī zhī lǐ zhě, jiē wèi jiāo zhī wèi jì suǒ yí xiān yě. fú wéi bì xià shào xiū shèng xù, qí mìng wéi xīn, yù jí yǐ lái, yú jīn wǔ zài, jì guāng tài píng zhī yè, wèi xíng dà bào zhī lǐ, qiè kǎo jīng zhuàn, yì huò wèi tōng. jīn bǎi gǔ jiā shēng, niǎo shòu xián ruò, yí dí nèi fù, bīng gé yòng níng. jiāng yù zhù jiàn wèi nóng, ní jīn fēng shàn, yòng zhāng gōng dé zhī měi, yǔn dá shén zhǐ zhī xīn. néng shì bì xíng, guāng yào dì zài. kuàng jiāo sì cháng diǎn, yóu quē qí yí, yǒu ruò dài yú shì tiān, chén kǒng bù kě yǐ xùn. fú wàng yǐ yíng rì zhī zhì, zhǎn fén chái zhī lǐ, shēng zǐ tán, chén cǎi xí, dìng tiān wèi, míng tiān dào, zé shèng cháo diǎn zé, kě wèi wú yí yǐ.
伏以天才者,百神之君,而王者之所由受命也。自古继统之主,必有郊配之义, 盖以敬天命以报所受。故于郊之义,则不以德泽未洽,年谷不登,凡事之故,而阙 其礼。《孝经》云:“昔者周公郊祀后稷以配天。”斯谓成王幼冲,周公居摄,犹 用其礼,明不暂废。汉丞相匡衡亦云:“帝王之事,莫重乎郊祀。”董仲舒又云: “不郊而祭山川,失祭之序,逆于礼正,故《春秋》非之。”臣愚以为匡衡、仲舒, 古之知礼者,皆谓郊之为祭所宜先也。伏惟陛下绍休圣绪,其命惟新,御极已来, 于今五载,既光太平之业,未行大报之礼,窃考经传,义或未通。今百谷嘉生,鸟 兽咸若,夷狄内附,兵革用宁。将欲铸剑为农,泥金封禅,用彰功德之美,允答神 只之心。能事毕行,光耀帝载。况郊祀常典,犹阙其仪,有若怠于事天,臣恐不可 以训。伏望以迎日之至,展焚柴之礼,升紫坛,陈采席,定天位,明天道,则圣朝 典则,可谓无遗矣。
jiǔ líng yǐ cái jiàn jiàn tuī, dāng shí lì bù shì bá cuì xuǎn rén jí yìng jǔ zhě, xián lìng jiǔ líng yǔ yòu shí yí zhào dōng xī kǎo qí děng dì, qián hòu shù sì, měi chēng píng yǔn. kāi yuán shí nián, sān qiān sī xūn yuán wài láng. shí zhāng shuō wèi zhōng shū lìng, yǔ jiǔ líng tóng xìng, xù wèi zhāo mù, yóu qīn zhòng zhī, cháng wèi rén yuē:" hòu lái cí rén chēng shǒu yě." jiǔ líng jì xīn zhī jǐ, yì yī fù yān. shí yī nián, bài zhōng shū shè rén.
九龄以才鉴见推,当时吏部试拔萃选人及应举者,咸令九龄与右拾遗赵冬曦考 其等第,前后数四,每称平允。开元十年,三迁司勋员外郎。时张说为中书令,与 九龄同姓,叙为昭穆,尤亲重之,常谓人曰:“后来词人称首也。”九龄既欣知己, 亦依附焉。十一年,拜中书舍人。
shí sān nián, chē jià dōng xún, xíng fēng shàn zhī lǐ. shuō zì dìng shì cóng shēng zhōng zhī guān, duō yǐn liǎng shěng lù shì zhǔ shū jí jǐ zhī suǒ qīn shè guān ér shàng, suì jiā tè jìn jiē, chāo shòu wǔ pǐn. chū, lìng jiǔ líng cǎo zhào, jiǔ líng yán yú shuō yuē: " guān jué zhě, tiān xià zhī gōng qì, dé wàng wèi xiān, láo jiù cì yān. ruò diān dǎo yī cháng, zé jī bàng qǐ yǐ. jīn dēng fēng pèi zé, qiān zǎi yī yù. qīng liú gāo pǐn, bù mù shū ēn. xū lì mò bān, xiān jiā zhāng fú. dàn kǒng zhì chū zhī hòu, sì fāng shī wàng. jīn jìn cǎo zhī jì, shì yóu kě gǎi, wéi lìng gōng shěn chóu zhī, wú yí hòu huǐ yě." shuō yuē:" shì yǐ jué yǐ, yōu yōu zhī tán, hé zú lǜ yě!" jìng bù cóng. jí zhì chū, nèi wài shén jiù yú shuō. shí yù shǐ zhōng chéng yǔ wén róng fāng zhī tián hù zhī shì, měi yǒu suǒ zòu, shuō duō jiàn yì wéi zhī, róng yì yǐ cǐ bù píng yú shuō. jiǔ líng fù quàn shuō wèi bèi, shuō yòu bù cóng qí yán. wú jǐ, shuō guǒ wèi róng suǒ hé, bà zhī zhèng shì, jiǔ líng yì gǎi tài cháng shǎo qīng, xún chū wèi jì zàn cì shǐ. jiǔ líng yǐ mǔ lǎo zài xiāng, ér hé běi dào lǐ liáo yuǎn, shàng shū gù qǐng huàn jiāng nán yī zhōu, wàng de shù chéng mǔ yīn hào, yōu zhì xǔ zhī, gǎi wéi hóng zhōu dū du. é zhuǎn guì zhōu dū du, réng chōng lǐng nán dào àn chá shǐ. shàng yòu yǐ qí dì jiǔ zhāng jiǔ gāo wèi lǐng nán dào cì shǐ, lìng suì shí fú là, jiē dé níng jìn.
十三年,车驾东巡,行封禅之礼。说自定侍从升中之官,多引两省录事主书及 己之所亲摄官而上,遂加特进阶,超授五品。初,令九龄草诏,九龄言于说曰: “官爵者,天下之公器,德望为先,劳旧次焉。若颠倒衣裳,则讥谤起矣。今登封 霈泽,千载一遇。清流高品,不沐殊恩。胥吏末班,先加章绂。但恐制出之后,四 方失望。今进草之际,事犹可改,唯令公审筹之,无贻后悔也。”说曰:“事已决 矣,悠悠之谈,何足虑也!”竟不从。及制出,内外甚咎于说。时御史中丞宇文融 方知田户之事,每有所奏,说多建议违之,融亦以此不平于说。九龄复劝说为备, 说又不从其言。无几,说果为融所劾,罢知政事,九龄亦改太常少卿,寻出为冀暂 刺史。九龄以母老在乡,而河北道里辽远,上疏固请换江南一州,望得数承母音耗, 优制许之,改为洪州都督。俄转桂州都督,仍充岭南道按察使。上又以其弟九章、 九皋为岭南道刺史,令岁时伏腊,皆得宁觐。
chū, zhāng shuō zhī jí xián yuàn shì, cháng jiàn jiǔ líng kān wéi xué shì, yǐ bèi gù wèn. shuō zú hòu, shàng sī qí yán, zhào bài jiǔ líng wèi mì shū shǎo jiān jí xián yuàn xué shì, fù zhī yuàn shì. zài qiān zhōng shū shì láng. cháng mì yǒu chén zòu, duō jiàn nà yòng. xún dīng mǔ sāng guī xiāng lǐ. èr shí yī nián shí èr yuè, qǐ fù bài zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. míng nián, qiān zhōng shū lìng, jiān xiū guó shǐ. shí fàn yáng jié dù shǐ zhāng shǒu guī yǐ pí jiàng ān lù shān tǎo xī qì dān bài nǜ, zhí sòng jīng shī, qǐng xíng cháo diǎn. jiǔ líng zòu hé yuē:" ráng jū chū jūn, bì zhū zhuāng jiǎ sūn wǔ jiào zhàn, yì zhǎn gōng pín. shǒu guī jūn lìng bì xíng, lù shān bù yí miǎn sǐ." shàng tè shě zhī. jiǔ líng zòu yuē:" lù shān láng zǐ yě xīn, miàn yǒu nì xiāng, chén qǐng yīn zuì lù zhī, jì jué hòu huàn." shàng yuē:" qīng wù yǐ wáng yí fǔ zhī shí lè gù shì, wù hài zhōng liáng." suì fàng guī fān.
初,张说知集贤院事,常荐九龄堪为学士,以备顾问。说卒后,上思其言,召 拜九龄为秘书少监、集贤院学士,副知院事。再迁中书侍郎。常密有陈奏,多见纳 用。寻丁母丧归乡里。二十一年十二月,起复拜中书侍郎、同中书门下平章事。明 年,迁中书令,兼修国史。时范阳节度使张守珪以裨将安禄山讨奚、契丹败衄,执 送京师,请行朝典。九龄奏劾曰:“穰苴出军,必诛庄贾;孙武教战,亦斩宫嫔。 守珪军令必行,禄山不宜免死。”上特舍之。九龄奏曰:“禄山狼子野心,面有逆 相,臣请因罪戮之,冀绝后患。”上曰:“卿勿以王夷甫知石勒故事,误害忠良。” 遂放归籓。
èr shí sān nián, jiā jīn zǐ guāng lù dài fu, lèi fēng shǐ xīng xiàn bó. lǐ lín fǔ zì wú xué shù, yǐ jiǔ líng wén xíng wéi shàng suǒ zhī, xīn pō jì zhī. nǎi yǐn niú xiān kè zhī zhèng shì, jiǔ líng lǚ yán bù kě, dì bù yuè. èr shí sì nián, qiān shàng shū yòu chéng xiàng, bà zhī zhèng shì. hòu zǎi zhí měi jiàn yǐn gōng qīng, shàng bì wèn:" fēng dù dé rú jiǔ líng fǒu?" gù shì jiē jìn hù yú dài, ér hòu chéng mǎ, jiǔ líng tǐ léi, cháng shǐ rén chí zhī, yīn shè hù náng. hù náng zhī shè, zì jiǔ líng shǐ yě.
二十三年,加金紫光禄大夫,累封始兴县伯。李林甫自无学术,以九龄文行为 上所知,心颇忌之。乃引牛仙客知政事,九龄屡言不可,帝不悦。二十四年,迁尚 书右丞相,罢知政事。后宰执每荐引公卿,上必问:“风度得如九龄否?”故事皆 搢笏于带,而后乘马,九龄体羸,常使人持之,因设笏囊。笏囊之设,自九龄始也。
chū, jiǔ líng wèi xiāng, jiàn cháng ān wèi zhōu zi liàng wèi jiān chá yù shǐ. zhì shì, zi liàng yǐ wàng chén xiū jiù, shàng qīn jiā jié wèn, lìng yú cháo táng jué shā zhī. jiǔ líng zuò yǐn fēi qí rén, zuǒ qiān jīng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. é qǐng guī bài mù, yīn yù jí zú, nián liù shí bā, zèng jīng zhōu dà dū dū, shì yuē wén xiàn. jiǔ líng zài xiàng wèi shí, jiàn yì fù zhì shí dào cǎi fǎng shǐ, yòu jiào hé nán shù zhōu shuǐ zhǒng dào, yǐ guǎng tún tián. yì zhì tún tián, fèi gōng wú lì, jìng bù néng jiù, bà zhī. xìng pō zào jí, dòng zhé fèn lì, yì zhě yǐ cǐ shǎo zhī.
初,九龄为相,荐长安尉周子谅为监察御史。至是,子谅以妄陈休咎,上亲加 诘问,令于朝堂决杀之。九龄坐引非其人,左迁荆州大都督府长史。俄请归拜墓, 因遇疾卒,年六十八,赠荆州大都督,谥曰文献。九龄在相位时,建议复置十道采 访使,又教河南数州水种稻,以广屯田。议置屯田,费功无利,竟不能就,罢之。 性颇躁急,动辄忿詈,议者以此少之。
zi zhěng, yī quē lìng. lù shān zhī luàn xiàn zéi, bù shòu wěi mìng. liǎng jīng kè fù, zhào jiā tài zǐ yòu zàn shàn. dì jiǔ gāo, zì shàng shū láng lì táng xú sòng xiāng guǎng wǔ zhōu cì shǐ. jiǔ zhāng, lì jí míng cáo sān zhōu cì shǐ, hóng lú qīng.
子拯,伊阙令。禄山之乱陷贼,不受伪命。两京克复,诏加太子右赞善。弟九 皋,自尚书郎历唐、徐、宋、襄、广五州刺史。九章,历吉、明、曹三州刺史,鸿 胪卿。
jiǔ líng wèi zhōng shū lìng shí, tiān cháng jié bǎi liáo shàng shòu, duō xiàn zhēn yì, wéi jiǔ líng jìn jīn jìng lù wǔ juǎn, yán qián gǔ xīng fèi zhī dào, shàng shǎng yì zhī. yòu yǔ zhōng shū shì láng yán tǐng zhī shàng shū zuǒ chéng yuán rén jìng yòu shù zǐ liáng shēng qīng yù shǐ zhōng chéng lú yí jié jiāo yǒu shàn. tǐng zhī děng yǒu cái gàn, ér jiāo dào zhōng shǐ bù yú, shèn wéi dāng shí zhī suǒ chēng. zhì dé chū, shàng huáng zài shǔ, sī jiǔ líng zhī xiān jué, xià zhào bāo zèng, yuē:" zhèng dà shà zhě zhù shí zhī lì, chāng dì yè zhě fǔ xiāng zhī chén. shēng zé bǎo qí róng míng, mò nǎi chēng qí shèng dé, jié zhōng wèi yǔn yú rén wàng, jiā zèng shí cún hū guó zhāng. gù zhōng shū lìng zhāng jiǔ líng, wéi yuè jiàng shén, jì chuān zuò xiāng, kāi yuán zhī jì, yín liàng chéng gōng. dǎng yán dìng qí shè jì, xiān jué hé yú shī cè, yǒng huái xián bì, kě wèi dà chén. zhú bó yóu cún, qiáo sū bì jìn, yuán cóng bā mìng zhī zhì, gèng jìn sān tái zhī wèi. kě zèng sī tú, réng qiǎn shǐ jiù sháo zhōu zhì jì." yǒu jí èr shí juǎn.
九龄为中书令时,天长节百僚上寿,多献珍异,唯九龄进《金镜录》五卷,言 前古兴废之道,上赏异之。又与中书侍郎严挺之、尚书左丞袁仁敬、右庶子梁升卿、 御史中丞卢怡结交友善。挺之等有才干,而交道终始不渝,甚为当时之所称。至德 初,上皇在蜀,思九龄之先觉,下诏褒赠,曰:“正大厦者柱石之力,昌帝业者辅 相之臣。生则保其荣名,殁乃称其盛德,节终未允于人望,加赠实存乎国章。故中 书令张九龄,维岳降神,济川作相,开元之际,寅亮成功。谠言定其社稷,先觉合 于蓍策,永怀贤弼,可谓大臣。竹帛犹存,樵苏必禁,爰从八命之秩,更进三台之 位。可赠司徒,仍遣使就韶州致祭。”有集二十卷。
jiǔ gāo zēng sūn zhòng fāng, shǎo lǎng xiù. wèi ér tóng shí, fù yǒu gāo yǐng jiàn ér qí zhī, yuē" cǐ zi fēi cháng, bì wèi guó qì, wú huò gāo wèi, bì zhèn fā zhī." hòu yǐng wèi yù shǐ dài fū, shǒu qǐng zhòng fāng wèi yù shǐ. lì jīn zhōu cì shǐ. jùn rén yǒu tián chǎn wèi zhōng rén suǒ duó, zhòng fāng sān shū zòu wén, jìng lǐ qí yuān. rù wèi dù zhī láng zhōng, bó lǐ jí fǔ shì, jí fǔ zhī dǎng è zhī, chū wèi suì zhōu sī mǎ. shāo qiān fù cáo zhèng sān jùn shǒu. wèi jiàn yì dài fū. shí hù xiàn lìng cuī fā yīn rǔ xiǎo huáng mén, jìng zōng hè nù, fù tái tuī jū. jí yuán rì dà shè, dú fā bù dé yòu. zhòng fāng shàng shū, qí lüè yuē:" hóng ēn jiāng bù yú tiān xià, ér bù xíng yù qián pèi zé shǐ bèi yú kūn chóng, ér dú yí cuī fā." yóu shì fā dé bù sǐ, shí lùn měi zhī. dà hé jiǔ nián, wèi jīng zhào yǐn, jiàng xiàng cóng lèi zhě jiē dà lù, zhòng fāng mì lìng shí zhī. xuán zhào xià xǔ lìng shōu zàng, dé rèn yí hái, shí zhòng fāng zhī lì yě. shì shí jūn rén héng zì, zhòng fāng zhī wéi, zuò bù chèn zhí, chū wèi huá zhōu cì shǐ, gǎi mì shū jiān. kāi chéng èr nián zú, nián qī shí èr, zèng lǐ bù shàng shū, shì yuē chéng.
九皋曾孙仲方,少朗秀。为兒童时,父友高郢见而奇之,曰;“此子非常,必 为国器,吾获高位,必振发之。”后郢为御史大夫,首请仲方为御史。历金州刺史。 郡人有田产为中人所夺,仲方三疏奏闻,竟理其冤。入为度支郎中,驳李吉甫谥, 吉甫之党恶之,出为遂州司马。稍迁复、曹、郑三郡守。为谏议大夫。时鄠县令崔 发因辱小黄门,敬宗赫怒,付台推鞫。及元日大赦,独发不得宥。仲方上疏,其略 曰:“鸿恩将布于天下,而不行御前;霈泽始被于昆虫,而独遗崔发。”由是发得 不死,时论美之。大和九年,为京兆尹,将相从累者皆大戮,仲方密令识之。旋诏 下许令收葬,得认遗骸,实仲方之力也。是时军人横恣,仲方脂韦,坐不称职,出 为华州刺史,改秘书监。开成二年卒,年七十二,赠礼部尚书,谥曰成。
lǐ kuò zhī, yī míng chāng, héng shān wáng chéng gān zhī sūn yě. fù xiàng, guān zhì huái zhōu bié jià. shì zhī shén lóng chū qǐ jiā bài zuǒ wèi láng jiāng. kāi yuán zhōng, lèi qiān tōng zhōu cì shǐ, yǐ qiáng gàn jiàn chēng. shí jǐ shì zhōng hán cháo zōng wèi àn chá shǐ, tè biǎo jiàn zhī, zhuó bài qín zhōu dū du. é zhuǎn shǎn zhōu cì shǐ, rù wèi hé nán yǐn. shì zhī xìng jiǎn lǜ, bù wù kē xì, rén lì biàn zhī. suì yú, bài yù shǐ dài fū. kāi yuán èr shí qī nián, jiān yōu zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ, zhī jié dù shì. shì zhī yǐ zǔ dé zuì jiàn fèi, fù yòu zāo zé tiān suǒ chù, zàng lǐ yǒu quē, shàng shū qǐng guī zàng zhāo líng zhī quē nèi. yú shì xià zhào zhuī zèng chéng gān wèi héng shān mǐn wáng, xiàng wèi yuè zhōu dū du huán guó gōng, bó fù jué jí wáng xiōng shù rén bìng yǒu bāo zèng. shù sàng tóng zhì jīng shī, zàng lǐ shén shèng, réng kān shí yú fén suǒ. é bài xíng bù shàng shū. shì zhī yǎ hǎo bīn yǒu, yǐn jiǔ yī dòu bù luàn, yè zé yàn shǎng, zhòu jué gōng wù, tíng wú liú shì.
李适之,一名昌,恆山王承乾之孙也。父象,官至怀州别驾。适之神龙初起家 拜左卫郎将。开元中,累迁通州刺史,以强干见称。时给事中韩朝宗为按察使,特 表荐之,擢拜秦州都督。俄转陕州刺史,入为河南尹。适之性简率,不务苛细,人 吏便之。岁余,拜御史大夫。开元二十七年,兼幽州大都督府长史,知节度事。适 之以祖得罪见废,父又遭则天所黜,葬礼有阙,上疏请归葬昭陵之阙内。于是下诏 追赠承乾为恆山愍王,象为越州都督、郇国公,伯父厥及亡兄数人并有褒赠。数丧 同至京师,葬礼甚盛,仍刊石于坟所。俄拜刑部尚书。适之雅好宾友,饮酒一斗不 乱,夜则宴赏,昼决公务,庭无留事。
tiān bǎo yuán nián, dài niú xiān kè wèi zuǒ xiāng, lèi fēng qīng hé xiàn gōng. yǔ lǐ lín fǔ zhēng quán bù yè, shì zhī xìng shū, wèi qí yīn zhōng. lín fǔ cháng wèi shì zhī yuē:" huà shān yǒu jīn kuàng, cǎi zhī kě yǐ fù guó, shàng wèi zhī zhī." shì zhī xīn shàn qí yán, tā rì cóng róng zòu zhī. xuán zōng dà yuè, gù wèn lín fǔ, duì yuē:" chén zhī zhī jiǔ yǐ. rán huà shān bì xià běn mìng, wáng qì suǒ zài, bù kě chuān záo, chén gù bù gǎn shàng yán." dì yǐ wéi ài jǐ, báo shì zhī yán shū. lǒng yòu jié dù huáng fǔ wéi míng xíng bù shàng shū wéi jiān hù bù shàng shū péi kuān jīng zhào yǐn hán cháo zōng, xī yǔ shì zhī shàn, lín fǔ jiē zhòng shāng zhī, gòu chéng qí zuì, xiāng jì fàng zhú. shì zhī jù bù zì ān, qiú wèi sǎn zhí. wǔ zài, bà zhī zhèng shì, shǒu tài zi shǎo bǎo. jù mìng qīn gù huān huì, fù shī yuē:" bì xián chū bà xiāng, lè shèng qiě xián bēi. wèi wèn mén qián kè, jīn zhāo jǐ gè lái?" jìng zuò yǔ wéi jiān děng xiāng shàn, biǎn yí chūn tài shǒu. hòu yù shǐ luó xī shì fèng shǐ shā wéi jiān lú yòu lín péi dūn fù lǐ yōng děng yú biǎn suǒ, zhōu xiàn qiě wén xī shì dào, wú bù huáng hài. xī shì guò yí chūn jùn, shì zhī wén qí lái, yǎng yào ér sǐ.
天宝元年,代牛仙客为左相,累封清和县公。与李林甫争权不叶,适之性疏, 为其阴中。林甫尝谓适之曰:“华山有金鑛,采之可以富国,上未之知。”适之心 善其言,他日从容奏之。玄宗大悦,顾问林甫,对曰:“臣知之久矣。然华山陛下 本命,王气所在,不可穿凿,臣故不敢上言。”帝以为爱己,薄适之言疏。陇右节 度皇甫惟明、刑部尚书韦坚、户部尚书裴宽、京兆尹韩朝宗,悉与适之善,林甫皆 中伤之,构成其罪,相继放逐。适之惧不自安,求为散职。五载,罢知政事,守太 子少保。遽命亲故欢会,赋诗曰:“避贤初罢相,乐圣且衔杯。为问门前客,今朝 几个来?”竟坐与韦坚等相善,贬宜春太守。后御史罗希奭奉使杀韦坚、卢幼临、 裴敦复、李邕等于贬所,州县且闻希奭到,无不惶骇。希奭过宜春郡,适之闻其来, 仰药而死。
zi jì qīng, ruò guàn jǔ míng jīng, pō gōng wén cí. yìng zhì jǔ, dēng bó xué hóng cí kē, zài qiān jīng zhào fǔ hù xiàn wèi. sù zōng cháo, lèi qiān zhōng shū shè rén, yǐ gōng shì zuò biǎn tōng zhōu bié jià. dài zōng jí wèi, dà jǔ yān yì, zì tōng zhōu zhēng wèi jīng zhào shǎo yǐn. xún fù zhōng shū shè rén, bài lì bù shì láng. é jiān yù shǐ dài fū, fèng shǐ hé nán jiāng huái xuān wèi, zhèn bá yōu zhì, jìn yòng zhōng lián, shí rén chēng zhī. zài quán héng shù nián, zhuǎn yòu sàn qí cháng shì. jì qīng yǒu yǔ liàng, xìng shí bó dá, shàn yú rén jiāo, jīn huái huō rú. qí zài cháo yǐ jìn xián wèi wù, shì yǐ cǐ duō zhī. dà lì èr nián zú, zèng lǐ bù shàng shū.
子季卿,弱冠举明经,颇工文词。应制举,登博学宏词科,再迁京兆府鄠县尉。 肃宗朝,累迁中书舍人,以公事坐贬通州别驾。代宗即位,大举淹抑,自通州征为 京兆少尹。寻复中书舍人,拜吏部侍郎。俄兼御史大夫,奉使河南、江淮宣慰,振 拔幽滞,进用忠廉,时人称之。在铨衡数年,转右散骑常侍。季卿有宇量,性识博 达,善与人交,襟怀豁如。其在朝以进贤为务,士以此多之。大历二年卒,赠礼部 尚书。
sūn róng, lì xìng yán zhěng, shàn lì shì. zhēn yuán shí nián, lì guān zhì wèi zhōu jié dù shǐ zú.
孙融,立性严整,善吏事。贞元十年,历官至渭州节度使卒。
yán tǐng zhī, huá zhōu huá yīn rén. shū fù fāng yí, jǐng yún zhōng hù bù láng zhōng. tǐng zhī shǎo hào xué, jǔ jìn shì. shén lóng yuán nián, zhì jǔ zhuó dì, shòu yì xīng wèi. yù yáo chóng wèi cháng zhōu cì shǐ, jiàn qí tǐ zhì áng cáng, yǎ yǒu lì gàn, shēn qì yì zhī. jí chóng zài rù wèi zhōng shū lìng, yǐn tǐng zhī wèi yòu shí yí.
严挺之,华州华阴人。叔父方嶷,景云中户部郎中。挺之少好学,举进士。神 龙元年,制举擢第,授义兴尉。遇姚崇为常州刺史,见其体质昂藏,雅有吏干,深 器异之。及崇再入为中书令,引挺之为右拾遗。
ruì zōng hǎo lè, tīng zhī wàng juàn, xuán zōng yòu shàn yīn lǜ. xiān tiān èr nián zhēng yuè wàng, hú sēng pó tuó qǐng yè kāi mén rán bǎi qiān dēng, ruì zōng yù yán xǐ mén guān lè, fán jīng sì rì. yòu zhuī zuò xiān tiān yuán nián dà pú, ruì zōng yù ān fú mén lóu guān bǎi sī pú yàn, yǐ yè jì zhòu, jīng yuè yú rì. tǐng zhī shàng shū jiàn yuē:
睿宗好乐,听之忘倦,玄宗又善音律。先天二年正月望,胡僧婆陀请夜开门燃 百千灯,睿宗御延喜门观乐,凡经四日。又追作先天元年大酺,睿宗御安福门楼观 百司酺宴,以夜继昼,经月余日。挺之上疏谏曰:
wēi chén qiè wéi bì xià yìng tiān shùn rén, fā hào shī lìng, gōng qīn dà lǐ, zhāo bù hóng zé, zī zī shù zhèng, yè yè wàn jǐ. gài yǐ tiān xià xīn wèi xīn, shēn jiè ān wēi zhī lǐ, cǐ chéng yáo shùn yǔ tāng zhī dé jiào yě. nài hé qīn yù chéng mén, yǐ guān dà pú, lèi rì jiān yè, chén yú qiè suǒ wèi yù.
微臣窃惟陛下应天顺人,发号施令,躬亲大礼,昭布鸿泽,孜孜庶政,业业万 几。盖以天下心为心,深戒安危之理,此诚尧、舜、禹、汤之德教也。奈何亲御城 门,以观大酺,累日兼夜,臣愚窃所未谕。
fū pú zhě, yīn rén suǒ lì, hé jù wèi huān, wú xiāng duó lún, bù zhì mí bì. qiě chén bo qí zhòu, shǐ cè yōu cún, jūn jǔ bì shū, dì wáng zhòng shèn. jīn nǎi bào yì guān yú shàng lù, luó jì lè yú zhōng xiāo. zá zhèng wèi zhī yīn, zòng chàng yōu zhī lè. bì xià hái chún fù gǔ, xiāo yī gàn shí, bù jīn xì xíng, kǒng fēi shèng dé suǒ yí. chén yǐ wéi yī bù kě yě. shuí hé jǐng yè, fá gǔ tōng chén, yǐ bèi fēi cháng, cún zhī shàn jiào. jīn bì xià bù shēn wéi jiè shèn, qīng wéi dòng xī, zhòng mén chí jìn, jù huá duō tú. tǎng yǒu yuè mǎ bēn chē, liú yán hài jiào, yī chén tīng lǎn, yǒu lèi chén zhōng. chén yǐ wéi èr bù kě yě. qiě yī rén xiàng yú, mǎn táng bù lè yī wù shī suǒ, nà huáng zēng lǜ. bì xià běi gōng duō xiá, xī yōng zàn lín. qīng chūn rì zhǎng, yǐ jī āi chén zhī bì zǐ wēi lòu yǒng, zhòng qióng gē wǔ zhī lè. tǎng lìng yǒu sī bǒ yǐ, xià rén jī juàn, yǐ bì xià jìn yóu bù xù, ér kuàng yú yuǎn hū! shèng qíng yōu wén, qǐ bù lǐn rán zhǐ wèi. chén yǐ wéi sān bù kě yě. qiě yuán zhèng shǒu zuò, dà lǐ pín guāng, bǎi xìng yóng yóng, xián wèi yè shèng pèi tiān, gōng chuí kuàng dài. jīn bì xià ēn shì báo yú zhòng wàng, pú jí guò yú wǎng nián. wáng gōng guì rén, gè chéng wēi zhǐ zhōu xiàn fāng qū, jìng wèi kè shuì. xū jiē dào lù, mào yì jiā chǎn, sǔn wàn rén zhī lì, yíng bǎi xì zhī zī. shì yù tóng qí huān, ér nǎi yí qí huàn, fù lìng jiān yè, rén hé yǐ kān? chén yǐ wéi sì bù kě yě.
夫酺者,因人所利,合醵为欢,无相夺伦,不至糜弊。且臣卜其昼,史册攸存, 君举必书,帝王重慎。今乃暴衣冠于上路,罗妓乐于中宵。杂郑、卫之音,纵倡优 之乐。陛下还淳复古,宵衣旰食,不矜细行,恐非圣德所宜。臣以为一不可也。谁 何警夜,伐鼓通晨,以备非常,存之善教。今陛下不深惟戒慎,轻违动息,重门弛 禁,巨猾多徒。倘有跃马奔车,流言骇叫,一尘听览,有累宸衷。臣以为二不可也。 且一人向隅,满堂不乐;一物失所,纳隍增虑。陛下北宫多暇,西墉暂临。青春日 长,已积埃尘之弊;紫微漏永,重穷歌舞之乐。倘令有司跛倚,下人饥倦,以陛下 近犹不恤,而况于远乎!圣情攸闻,岂不懔然只畏。臣以为三不可也。且元正首祚, 大礼频光,百姓颙颙,咸谓业盛配天,功垂旷代。今陛下恩似薄于众望,酺即过于 往年。王公贵人,各承微旨;州县坊曲,竞为课税。吁嗟道路,贸易家产,损万人 之力,营百戏之资。适欲同其欢,而乃遗其患,复令兼夜,人何以堪?臣以为四不 可也。
shū yuē:" wǎng fú bǎi xìng, yǐ cóng jǐ zhī yù." kuàng zì qù xià yín lín, jīng jīn kàng hàn, nóng fá shōu chéng, shì yǒu téng guì. sǔn qí shí, chóng qí xū, chí bù jí zhī wù, rǎo fāng chūn zhī yè. qián dài shèng zhǔ míng wáng, hū yú xì wēi ér chéng guò huàn duō yǐ, bì xià kě xiào zhī zāi? fú wàng zhòu zé huān yú, mù lìng xiū xī, yào lìng jiān yè, kǒng wú yì yú shèng cháo.
《书》曰:“罔咈百姓,以从己之欲。”况自去夏霪霖,经今亢旱,农乏收成, 市有腾贵。损其实,崇其虚,驰不急之务,扰方春之业。前代圣主明王,忽于细微 而成过患多矣,陛下可效之哉?伏望昼则欢娱,暮令休息,要令兼夜,恐无益于圣 朝。
shàng nà qí yán ér zhǐ.
上纳其言而止。
shí shì yù shǐ rèn zhī gǔ shì xiàn wēi, yú cháo xíng gòu lì yì guān, tǐng zhī shēn ràng zhī, yǐ wéi bù jìng, nǎi wèi tái sī suǒ hé, zuǒ qiān wàn zhōu yuán wài cān jūn. kāi yuán zhōng, wèi kǎo gōng yuán wài láng. diǎn jǔ èr nián, dà chēng píng yǔn, dēng kē zhě dùn jiǎn èr fēn zhī yī. qiān kǎo gōng láng zhōng, tè chì yòu lìng zhī kǎo gōng gòng jǔ shì, shāo qiān jǐ shì zhōng. shí huáng mén shì láng dù xiān zhōng shū shì láng lǐ yuán hóng tóng liè wéi xiāng, bù yè. xiān yǔ tǐng zhī shàn, yuán hóng sù zhòng sòng yáo, yǐn wèi zhōng shū shè rén. jí yǔ qǐ jū shè rén zhāng xuǎn děng tóng kǎo lì bù děng dì pàn, yáo fù yǔ tǐng zhī hào shàng bù tóng, yáo yán yú yuán hóng. yuán hóng jí qiáo tǐng zhī, tǐng zhī yuē:" míng gōng wèi zūn guó xiāng, qíng nì xiǎo rén, nǎi yǒu zēng wù, shèn wéi bù qǔ yě." cí sè jù lì. yuán hóng yuē:" xiǎo rén wéi shuí?" tǐng zhī yuē:" jí sòng yáo yě." yīn chū wèi dēng zhōu cì shǐ tài yuán shǎo yǐn. diàn zhōng jiān wáng máo zhòng shǐ tài yuán shuò fāng yōu zhōu, jì huì bīng mǎ, shì gé shù nián, nǎi dié tài yuán suǒ qì zhàng. tǐng zhī yǐ bù xié chì, máo zhòng chǒng xìng jiǔ, kǒng yǒu biàn gù, mì zòu zhī. xún qiān pú biàn èr zhōu cì shǐ. tǐng zhī suǒ lì jiē yán zhěng, lì bù gǎn fàn, jí lì dà jùn, rén nǎi zhòng zú cè xī.
时侍御史任知古恃宪威,于朝行诟詈衣冠,挺之深让之,以为不敬,乃为台司 所劾,左迁万州员外参军。开元中,为考功员外郎。典举二年,大称平允,登科者 顿减二分之一。迁考功郎中,特敕又令知考功贡举事,稍迁给事中。时黄门侍郎杜 暹、中书侍郎李元纮同列为相,不叶。暹与挺之善,元纮素重宋遥,引为中书舍人。 及与起居舍人张咺等同考吏部等第判,遥复与挺之好尚不同,遥言于元纮。元纮诘 谯挺之,挺之曰:“明公位尊国相,情溺小人,乃有憎恶,甚为不取也。”词色俱 厉。元纮曰:“小人为谁?”挺之曰:“即宋遥也。”因出为登州刺史、太原少尹。 殿中监王毛仲使太原、朔方、幽州,计会兵马,事隔数年,乃牒太原索器仗。挺之 以不挟敕,毛仲宠幸久,恐有变故,密奏之。寻迁濮、汴二州刺史。挺之所历皆严 整,吏不敢犯,及莅大郡,人乃重足侧息。
èr shí nián, máo zhòng dé zuì cì sǐ, xuán zōng sī nǎng rì zhī zòu, zhuó wèi xíng bù shì láng, shēn jiàn ēn yù, gǎi tài fǔ qīng. yǔ zhāng jiǔ líng xiāng shàn, jiǔ líng rù xiàng, yòng tǐng zhī wèi shàng shū zuǒ chéng, zhī lì bù xuǎn, lù jǐng róng zhī bīng bù xuǎn, jiē wèi yī shí jīng xuǎn. shí shì zhōng péi yào qīng lǐ bù shàng shū lǐ lín fǔ yǔ jiǔ líng tóng zài xiàng wèi, jiǔ líng yǐ cí xué jìn, rù shì cǎo hàn lín, yòu wèi zhōng shū lìng, shén chéng ēn gù. yào qīng yǔ jiǔ líng sù shàn, lín fǔ qiǎo mì, zhī jiǔ líng fāng chéng ēn yù, shàn shì zhī, yì wèi xiāng yǔ. lín fǔ yǐn xiāo jiǒng wèi hù bù shì láng, cháng yǔ tǐng zhī tóng háng qìng diào, kè cì yǒu lǐ jì, xiāo jiǒng dú zhī yuē:" zhēng cháng fú liè." jiǒng zǎo cóng guān, wú xué shù, bù shí" fú là" zhī yì, wù dú zhī. tǐng zhī xì wèn, jiǒng duì rú chū. tǐng zhī bái jiǔ líng yuē:" shěng zhōng qǐ yǒu' fú liè shì láng.'" yóu shì chū wèi qí zhōu cì shǐ, lín fǔ shēn hèn zhī. jiǔ líng cháng yù yǐn tǐng zhī tóng jū xiàng wèi, wèi zhī yuē:" lǐ shàng shū shēn chéng shèng ēn, zú xià yí yī zào mén kuǎn xiá." tǐng zhī sù fù qì, báo qí wéi rén, sān nián, fēi gōng shì jìng bù sī zào qí mén, yǐ cǐ mí wèi lín fǔ suǒ jí. jí tǐng zhī zhǔ wèi zhōu cì shǐ wáng yuán yǎn, lín fǔ shǐ rén jí yú jìn zhōng, yǐ cǐ jiǔ líng bà xiāng, tǐng zhī chū wèi míng zhōu cì shǐ, èr shí jiǔ nián, yí jiàng jùn tài shǒu.
二十年,毛仲得罪赐死,玄宗思曩日之奏,擢为刑部侍郎,深见恩遇,改太府 卿。与张九龄相善,九龄入相,用挺之为尚书左丞,知吏部选,陆景融知兵部选, 皆为一时精选。时侍中裴耀卿、礼部尚书李林甫与九龄同在相位,九龄以词学进, 入视草翰林,又为中书令,甚承恩顾。耀卿与九龄素善,林甫巧密,知九龄方承恩 遇,善事之,意未相与。林甫引萧炅为户部侍郎,尝与挺之同行庆吊,客次有《礼 记》,萧炅读之曰:“蒸尝伏猎。”炅早从官,无学术,不识“伏腊”之意,误读 之。挺之戏问,炅对如初。挺之白九龄曰:“省中岂有‘伏猎侍郎。’”由是出为 岐州刺史,林甫深恨之。九龄尝欲引挺之同居相位,谓之曰:“李尚书深承圣恩, 足下宜一造门款狎。”挺之素负气,薄其为人,三年,非公事竟不私造其门,以此 弥为林甫所嫉。及挺之嘱蔚州刺史王元琰,林甫使人诘于禁中,以此九龄罢相,挺 之出为洺州刺史,二十九年,移绛郡太守。
tiān bǎo yuán nián, xuán zōng cháng wèi lín fǔ yuē:" yán tǐng zhī hé zài? cǐ rén yì kān jìn yòng." lín fǔ nǎi zhào qí dì sǔn zhī zhì mén xù gù, yún" dāng shòu zi yuán wài láng", yīn wèi zhī yuē:" shèng rén shì xián xiōng jí shēn, yào xū zuò yī jì, rù chéng duì jiàn, dāng yǒu dà yòng." lìng sǔn zhī qǔ jiàng jùn yī zhuàng, yún:" yǒu shǎo fēng qì, qǐng rù jīng jiù yī." lín fǔ jiāng zhuàng zòu yún:" tǐng zhī nián gāo, jìn huàn fēng, qiě xū shòu xián guān jiù yī." xuán zōng tàn chì jiǔ zhī. lín fǔ zòu shòu yuán wài zhān shì, biàn lìng dōng jīng yǎng jí.
天宝元年,玄宗尝谓林甫曰:“严挺之何在?此人亦堪进用。”林甫乃召其弟 损之至门叙故,云“当授子员外郎”,因谓之曰:“圣人视贤兄极深,要须作一计, 入城对见,当有大用。”令损之取绛郡一状,云:“有少风气,请入京就医。”林 甫将状奏云:“挺之年高,近患风,且须授闲官就医。”玄宗叹叱久之。林甫奏授 员外詹事,便令东京养疾。
tǐng zhī sù guī xīn shì diǎn, shì sēng huì yì. jí zhì dōng dōu, yù yù bù dé zhì, chéng jí. zì wèi mù zhì yuē: " tiān bǎo yuán nián, yán tǐng zhī zì jiàng jùn tài shǒu kàng shū chén qǐ, tiān ēn yǔn qǐng, xǔ yǎng jí guī xián, jiān shòu tài zǐ zhān shì. qián hòu lì rèn èr shí wǔ guān, měi chéng shèng ēn, cháng tiǎn jiǎng zhuó, bù jìn qū cè, nú jiǎn hé jiē, yǎng dá hóng zào? chūn qiū qī shí, wú suǒ zhǎn yòng, wéi rén shì suǒ bēi. qí nián jiǔ yuè, qǐn jí, zhōng yú luò yáng mǒu lǐ zhī sī dì. shí yī yuè, zàng yú dà zhào hé shàng tǎ cì xī yuán, lǐ yě. jìn zhōng shì jūn, dāo zài guó shǐ, miǎn zhuō cóng shì, huò bù rén yáo. líng gǔ kě yǐ zì jì, wén zhāng yān yòng wèi shì. yí wén báo zàng, liǎn yǐ shí fú." tǐng zhī yǔ péi kuān jiē fèng fú. kāi yuán mò, huì yì zú, tǐng zhī fú cuī má sòng yú kān suǒ. kuān wèi hé nán yǐn, sēng pǔ jì zú, kuān yǔ qī zǐ jiē fú cuī dié, shè cì kū lín, qī zǐ sòng sàng zhì sōng shān. gù tǐng zhī zhì wén yún" zàng yú dà zhào tǎ cè", qí qí líng yòu yě. tǐng zhī sù zhòng jiāo jié, yǒu xǔ yǔ, fán jiù jiāo xiān mò zhě, hòu fǔ qí qī zǐ, fán jià gū nǚ shù shí rén, shí rén zhòng zhī.
挺之素归心释典,事僧惠义。及至东都,郁郁不得志,成疾。自为墓志曰: “天宝元年,严挺之自绛郡太守抗疏陈乞,天恩允请,许养疾归闲,兼授太子詹事。 前后历任二十五官,每承圣恩,尝忝奖擢,不尽驱策,驽蹇何阶,仰答鸿造?春秋 七十,无所展用,为人士所悲。其年九月,寝疾,终于洛阳某里之私第。十一月, 葬于大照和尚塔次西原,礼也。尽忠事君,叨载国史,勉拙从仕,或布人谣。陵谷 可以自纪,文章焉用为饰。遗文薄葬,敛以时服。”挺之与裴宽皆奉佛。开元末, 惠义卒,挺之服缞麻送于龛所。宽为河南尹,僧普寂卒,宽与妻子皆服缞绖,设次 哭临,妻子送丧至嵩山。故挺之志文云“葬于大照塔侧”,祈其灵祐也。挺之素重 交结,有许与,凡旧交先殁者,厚抚其妻子,凡嫁孤女数十人,时人重之。
zi wǔ, guǎng dé zhōng huáng mén shì láng chéng dū yǐn jiàn nán jié dù shǐ.
子武,广德中黄门侍郎、成都尹、剑南节度使。
shǐ chén yuē: cuī rì yòng fù huì sān sī, yǐ qǔ gāo wèi, yù tǎo wéi shì, suì wò zhòng quán. zì yán" wú yī shēng xíng shì, jiē lín shí zhì biàn, bù bì zhuān shǒu shǐ móu", xìn yǐ. yǔ fū shǒu sǐ shàn dào zhě, bù kě tóng nián ér yǔ yě. zhāng jiā zhēn suī bù lì tián yuán, nài jí yú shì lì, péng bǐ jìn xí, zhàng jiāng jiǎo zhòu xiān, fēi zhōng lì zhī shì yě. xiāo sōng wèi jí zhōng lìng, yì zhèng wú wén, shù pò lǔ zhī xūn, zhēn zhì yuǎn zhī qì. jiǔ líng wén xué zhèng shì, xián yǒu suǒ chēng, yī shí zhī xuǎn yě. shì zhī lín xià suī jiǎn, zài gōng kè qín, xī hū bù dé qí sǐ yě! tǐng zhī cái lüè qì shí, bù xià zhū gōng, chǐ jìn quán mén, wéi rén suǒ è, bù dēng tái fǔ, yǎng jí gōng liáo. suī fù guì zài tiān, qióng dá yǒu mìng, bǐ lín fǔ zhě, chéng kě tóu bì chái hǔ yě.
史臣曰:崔日用附会三思,以取高位,预讨韦氏,遂握重权。自言“吾一生行 事,皆临时制变,不必专守始谋”,信矣。与夫守死善道者,不可同年而语也。张 嘉贞虽不立田园,奈急于势利,朋比近习,杖姜皎、伷先,非中立之士也。萧嵩位 极中令,异政无闻,树破虏之勋,真致远之器。九龄文学政事,咸有所称,一时之 选也。适之临下虽简,在公克勤,惜乎不得其死也!挺之才略器识,不下诸公,耻 近权门,为人所恶,不登台辅,养疾宫僚。虽富贵在天,穷达有命,彼林甫者,诚 可投畀豺虎也。
zàn yuē: kāi yuán zhī dài, duō shì yíng tíng. rì yòng wú shǒu, jiā zhēn jìn míng. sōng líng shì tǐng, gè yǒu dù chéng. dà wèi jù jí, bàn cán dé xīn.
赞曰:开元之代,多士盈庭。日用无守,嘉贞近名。嵩、龄、适、挺,各有度 程。大位俱极,半惭德馨。