gāo xiān zhī fēng cháng qīng gē shū hàn
○高仙芝 封常清 哥舒翰
gāo xiān zhī, běn gāo lí rén yě. fù shě jī, chū cóng hé xī jūn, lèi láo zhì sì zhèn shí jiāng zhū wèi jiāng jūn. xiān zhī měi zī róng, shàn qí shè, yǒng jué xiāo guǒ. shǎo suí fù zhì ān xī, yǐ fù yǒu gōng shòu yóu jī jiāng jūn. nián èr shí yú jí bài jiāng jūn, yǔ fù tóng bān zhì. shì jié dù shǐ tián rén wǎn gài jiā yùn, wèi shén rèn yòng, hòu fū méng líng chá lèi bá zhuó zhī. kāi yuán mò, wèi ān xī fù dū hù sì zhèn dōu zhī bīng mǎ shǐ.
高仙芝,本高丽人也。父舍鸡,初从河西军,累劳至四镇十将、诸卫将军。仙 芝美姿容,善骑射,勇决骁果。少随父至安西,以父有功授游击将军。年二十馀即 拜将军,与父同班秩。事节度使田仁琬、盖嘉运,未甚任用,后夫蒙灵察累拔擢之。 开元末,为安西副都护、四镇都知兵马使。
xiǎo bó lǜ guó wáng wèi tǔ bō suǒ zhāo, qī yǐ gōng zhǔ, xī běi èr shí yú guó jiē wèi tǔ bō suǒ zhì, gòng xiàn bù tōng. hòu jié dù shǐ tián rén wǎn gài jiā yùn bìng líng chá lèi tǎo zhī, bù jié, xuán zōng tè chì xiān zhī yǐ mǎ bù wàn rén wéi xíng yíng jié dù shǐ wǎng tǎo zhī. shí bù jūn jiē yǒu sī mǎ, zì ān xī xíng shí wǔ rì zhì bō huàn chéng, yòu shí yú rì zhì wò sè dé, yòu shí yú rì zhì shū lè, yòu èr shí yú rì zhì cōng lǐng shǒu zhuō, yòu xíng èr shí yú rì zhì bō mì chuān, yòu èr shí yú rì zhì tè lēi mǎn chuān, jí wǔ shí nì guó yě. xiān zhī nǎi fēn wéi sān jūn: shǐ shū lè shǒu zhuō shǐ zhào chóng pín tǒng sān qiān qí qù tǔ bō lián yún bǎo, zì běi gǔ rù shǐ bō huàn shǒu zhuō shǐ jiǎ chóng guàn zì chì fó táng lù rù xiān zhī yǔ zhōng shǐ biān lìng chéng zì hù mì guó rù, yuē qī yuè shí sān rì chén shí huì yú tǔ bō lián yún bǎo. bǎo zhōng yǒu bīng qiān rén, yòu chéng nán shí wǔ lǐ yīn shān wèi zhà, yǒu bīng bā jiǔ qiān rén. chéng xià yǒu pó lēi chuān, shuǐ zhǎng bù kě dù. xiān zhī yǐ sān shēng jì hé, mìng zhū jiàng xuǎn bīng mǎ, rén jī sān rì gān liáng, zǎo jí hé cì. shuǐ jì nán dù, jiàng shì jiē yǐ wéi kuáng. jì zhì, rén bù shī qí, mǎ bù shī jiān, yǐ jì ér chéng liè yǐ. xiān zhī xǐ wèi lìng chéng yuē:" xiàng wú bàn dù zéi lái, wú shǔ bài yǐ, jīn jì jì chéng liè, shì tiān yǐ cǐ zéi cì wǒ yě." suì dēng shān tiāo jī, cóng chén zhì sì, dà pò zhī. zhì yè bēn zhú, shā wǔ qiān rén, shēng qín qiān rén, yú bìng zǒu sàn. dé mǎ qiān yú pǐ, jūn zī qì xiè bù kě shèng shǔ.
小勃律国王为吐蕃所招,妻以公主,西北二十馀国皆为吐蕃所制,贡献不通。 后节度使田仁琬、盖嘉运并灵察累讨之,不捷,玄宗特敕仙芝以马步万人为行营节 度使往讨之。时步军皆有私马,自安西行十五日至拨换城,又十馀日至握瑟德,又 十馀日至疏勒,又二十馀日至葱岭守捉,又行二十馀日至播密川,又二十馀日至特 勒满川,即五识匿国也。仙芝乃分为三军:使疏勒守捉使赵崇玭统三千骑趣吐蕃连 云堡,自北谷入;使拨换守捉使贾崇瓘自赤佛堂路入;仙芝与中使边令诚自护密国 入,约七月十三日辰时会于吐蕃连云堡。堡中有兵千人,又城南十五里因山为栅, 有兵八九千人。城下有婆勒川,水涨不可渡。仙芝以三牲祭河,命诸将选兵马,人 赍三日干粮,早集河次。水既难渡,将士皆以为狂。既至,人不湿旗,马不湿鞯, 已济而成列矣。仙芝喜谓令诚曰:“向吾半渡贼来,吾属败矣,今既济成列,是天 以此贼赐我也。”遂登山挑击,从辰至巳,大破之。至夜奔逐,杀五千人,生擒千 人,馀并走散。得马千馀匹,军资器械不可胜数。
xuán zōng shǐ shù shì hán lǚ bīng wǎng shì rì, jù bù yù xíng, biān lìng chéng yì jù. xiān zhī liú lìng chéng děng yǐ léi bìng wāng ruò sān qiān yú rén shǒu qí chéng, xiān zhī suì jìn. sān rì, zhì tǎn jū lǐng, zhí xià qiào jùn sì shí yú lǐ, xiān zhī liào zhī yuē: " ā nǔ yuè hú ruò sù yíng, jí shì hǎo xīn." yòu kǒng bīng shì bù xià, nǎi xiān lìng èr shí yú qí zhà zuò ā nǔ yuè chéng hú fú shàng lǐng lái yíng. jì zhì tǎn jū lǐng, bīng shì guǒ bù kěn xià, yún:" dà shǐ jiāng wǒ yù hé chǔ qù?" yán wèi bì, qí xiān shǐ èr shí rén lái yíng, yún:" ā nǔ yuè chéng hú bìng hǎo xīn fèng yíng, suō yí hé téng qiáo yǐ zhuó qì." xiān zhī yáng xǐ yǐ hào lìng, bīng shì jǐn xià. suō yí hé, jí gǔ zhī ruò shuǐ yě, bù shèng cǎo jiè máo fà. xià lǐng sān rì, yuè hú guǒ lái yíng. míng rì, zhì ā nǔ yuè chéng, dāng rì lìng jiāng jūn xí yuán qìng hè lóu yú rùn xiān xiū qiáo lù. xiān zhī míng rì jìn jūn, yòu lìng yuán qìng yǐ yī qiān qí xiān wèi xiǎo bó lǜ wáng yuē:" bù qǔ rǔ chéng, yì bù zhuó rǔ qiáo, dàn jiè rǔ lù guò, xiàng dà bó lǜ qù." chéng zhōng yǒu shǒu lǐng wǔ liù rén, jiē chì xīn wèi tǔ bō. xiān zhī xiān yuē yuán qìng yún:" jūn dào, shǒu lǐng bǎi xìng bì zǒu rù shān gǔ, zhāo hū qǔ yǐ chì mìng cì cǎi wù děng, shǒu lǐng zhì, qí fù zhī yǐ dài wǒ." yuán qìng jì zhì, yī rú xiān zhī zhī suǒ jiào, fù zhū shǒu lǐng. wáng jí gōng zhǔ zǒu rù shí kū, qǔ bù kě dé. xiān zhī zhì, zhǎn qí wèi tǔ bō zhě wǔ liù rén. jí lìng yuán qìng zhuó téng qiáo, qù bó lǜ yóu liù shí lǐ, jí mù, cái zhuó le, tǔ bō bīng mǎ dà zhì, yǐ wú jí yǐ. téng qiáo kuò yī jiàn dào, xiū zhī yī nián fāng chéng. bó lǜ xiān wèi tǔ bō suǒ zhà jiè lù, suì chéng cǐ qiáo. zhì shì, xiān zhī xú zì zhāo yù bó lǜ jí gōng zhǔ chū jiàng, bìng píng qí guó.
玄宗使术士韩履冰往视日,惧不欲行,边令诚亦惧。仙芝留令诚等以羸病尪弱 三千馀人守其城,仙芝遂进。三日,至坦驹岭,直下峭峻四十馀里,仙芝料之曰: “阿弩越胡若速迎,即是好心。”又恐兵士不下,乃先令二十馀骑诈作阿弩越城胡 服上岭来迎。既至坦驹岭,兵士果不肯下,云:“大使将我欲何处去?”言未毕, 其先使二十人来迎,云:“阿弩越城胡并好心奉迎,娑夷河藤桥已斫讫。”仙芝阳 喜以号令,兵士尽下。娑夷河,即古之弱水也,不胜草芥毛发。下岭三日,越胡果 来迎。明日,至阿弩越城,当日令将军席元庆、贺娄馀润先修桥路。仙芝明日进军, 又令元庆以一千骑先谓小勃律王曰:“不取汝城,亦不斫汝桥,但借汝路过,向大 勃律去。”城中有首领五六人,皆赤心为吐蕃。仙芝先约元庆云:“军到,首领百 姓必走入山谷,招呼取以敕命赐彩物等,首领至,齐缚之以待我。”元庆既至,一 如仙芝之所教,缚诸首领。王及公主走入石窟,取不可得。仙芝至,斩其为吐蕃者 五六人。急令元庆斫藤桥,去勃律犹六十里,及暮,才斫了,吐蕃兵马大至,已无 及矣。藤桥阔一箭道,修之一年方成。勃律先为吐蕃所诈借路,遂成此桥。至是, 仙芝徐自招谕勃律及公主出降,并平其国。
tiān bǎo liù zài bā yuè, xiān zhī lǔ bó lǜ wáng jí gōng zhǔ qù chì fó táng lù bān shī. jiǔ yuè, fù zhì pó lēi chuān lián yún bǎo, yǔ biān lìng chéng děng xiāng jiàn. qí yuè mò, hái bō mì chuān, lìng liú dān cǎo gào jié shū, qiǎn zhōng shǐ pàn guān wáng tíng fāng gào jié. xiān zhī jūn hái zhì hé xī, fū méng líng chá dōu bù shǐ rén yíng láo, mà xiān zhī yuē:" dàn gǒu cháng gāo lí nú! dàn gǒu shǐ gāo lí nú! yú tián shǐ shuí yǔ rǔ zòu dé?" xiān zhī yuē:" zhōng chéng."" yān qí zhèn shǒu shǐ shuí biān dé?" yuē: " zhōng chéng."" ān xī fù dū hù shǐ shuí biān dé?" yuē:" zhōng chéng."" ān xī dōu zhī bīng mǎ shǐ shuí biān dé?" yuē:" zhōng chéng." líng chá yuē:" cǐ jì jiē wǒ suǒ zòu, ān dé bù dài wǒ chǔ fèn xuán zòu jié shū! jù gāo lí nú cǐ zuì, hé dāng zhǎn, dàn yuán xīn lì dà gōng, bù yù chǔ zhì." yòu wèi liú dān yuē:" wén ěr néng zuò jié shū." dān kǒng jù qǐng zuì. lìng chéng jù zòu qí zhuàng yuē:" xiān zhī lì qí gōng, jīn jiāng yōu sǐ." qí nián liù yuè, zhì shòu xiān zhī hóng lú qīng shè yù shǐ zhōng chéng, dài fū méng líng chá wèi sì zhèn jié dù shǐ, zhēng líng chá rù cháo. líng chá dà jù, xiān zhī měi rì jiàn zhī, qū zǒu rú gù, líng chá yì bù zì ān. jiāng jūn chéng qiān lǐ shí wéi fù dū hù, dà jiàng jūn bì sī chēn wèi líng chá yā yá, xíng guān wáng tāo kāng huái shùn chén fèng zhōng děng, cháng gòu zèn xiān zhī yú líng chá. xiān zhī jì lǐng jié dù shì, wèi chéng qiān lǐ yuē: " gōng miàn shì nán ér, xīn rú fù rén, hé yě?" yòu wèi sī chēn yuē:" cǐ hú gǎn lái! wǒ chéng dōng yī qiān dàn zhǒng zi zhuāng bèi rǔ jiāng qù, yì zhī hū?" duì yuē:" cǐ shì zhōng chéng zhī sī chēn xīn kǔ jiàn qǐ." xiān zhī yuē:" wú cǐ shí jù rǔ zuò wēi fú, qǐ shì lián rǔ yǔ zhī! wǒ yù bù yán, kǒng rǔ huái yōu, yán liǎo wú shì yǐ." yòu hū wáng tāo děng zhì, zuó xià jiāng chī, liáng jiǔ jiē shì zhī, yóu shì jūn qíng bù jù.
天宝六载八月,仙芝虏勃律王及公主趣赤佛堂路班师。九月,复至婆勒川连云 堡,与边令诚等相见。其月末,还播密川,令刘单草告捷书,遣中使判官王廷芳告 捷。仙芝军还至河西,夫蒙灵察都不使人迎劳,骂仙芝曰:“啖狗肠高丽奴!啖狗 屎高丽奴!于阗使谁与汝奏得?”仙芝曰:“中丞。”“焉耆镇守使谁边得?”曰: “中丞。”“安西副都护使谁边得?”曰:“中丞。”“安西都知兵马使谁边得?” 曰:“中丞。”灵察曰:“此既皆我所奏,安得不待我处分悬奏捷书!据高丽奴此 罪,合当斩,但缘新立大功,不欲处置。”又谓刘单曰:“闻尔能作捷书。”单恐 惧请罪。令诚具奏其状曰:“仙芝立奇功,今将忧死。”其年六月,制授仙芝鸿胪 卿、摄御史中丞,代夫蒙灵察为四镇节度使,征灵察入朝。灵察大惧,仙芝每日见 之,趋走如故,灵察益不自安。将军程千里时为副都护,大将军毕思琛为灵察押衙, 行官王滔、康怀顺、陈奉忠等,尝构谮仙芝于灵察。仙芝既领节度事,谓程千里曰: “公面似男兒,心如妇人,何也?”又谓思琛曰:“此胡敢来!我城东一千石种子 庄被汝将去,忆之乎?”对曰:“此是中丞知思琛辛苦见乞。”仙芝曰:“吾此时 惧汝作威福,岂是怜汝与之!我欲不言,恐汝怀忧,言了无事矣。”又呼王滔等至, 捽下将笞,良久皆释之,由是军情不惧。
bā zài, rù cháo, jiā tè jìn, jiān zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn tóng zhèng yuán, réng yǔ yī zi wǔ pǐn guān. jiǔ zài, jiāng bīng tǎo shí guó, píng zhī, huò qí guó wáng yǐ guī. xiān zhī xìng tān, huò shí guó dà kuài sè sè shí yú shí zhēn jīn wǔ liù zhé tuó míng mǎ bǎo yù chēng shì. chū, shě jī yǐ xiān zhī wèi nuò huǎn, kǒng qí bù néng zì cún, zhì shì lì gōng, jiā cái jù wàn, pō néng sàn shī, rén yǒu suǒ qiú, yán wú bù yīng. qí zài, rù cháo, bài kāi fǔ yí tóng sān sī, xún chú wǔ wēi tài shǒu hé xī jié dù shǐ, dài ān sī shùn. sī shùn fěng qún hú gē ěr zǒng miàn qǐng liú, jiān chá yù shǐ péi zhōu nán zòu zhī, zhì fù liú sī shùn, yǐ xiān zhī wèi yòu yǔ lín dà jiàng jūn. shí sì zài, fēng mì yún jùn gōng.
八载,入朝,加特进,兼左金吾卫大将军同正员,仍与一子五品官。九载,将 兵讨石国,平之,获其国王以归。仙芝性贪,获石国大塊瑟瑟十馀石、真金五六馲 驼、名马宝玉称是。初,舍鸡以仙芝为懦缓,恐其不能自存,至是立功,家财钜万, 颇能散施,人有所求,言无不应。其载,入朝,拜开府仪同三司,寻除武威太守、 河西节度使,代安思顺。思顺讽群胡割耳捴面请留,监察御史裴周南奏之,制复留 思顺,以仙芝为右羽林大将军。十四载,封密云郡公。
shí yī yuè, ān lù shān jù fàn yáng pàn. shì rì, yǐ jīng zhào mù róng wáng wǎn wèi tǎo zéi yuán shuài, xiān zhī wèi fù. mìng xiān zhī lǐng fēi qí guō qí jí shuò fāng hé xī lǒng yòu yīng fù jīng bīng mǎ, bìng zhào mù guān fǔ wǔ wàn rén, jì fēng cháng qīng chū tóng guān jìn tǎo, réng yǐ xiān zhī jiān yù shǐ dài fū. shí èr yuè, shī fā, xuán zōng yù wàng chūn tíng wèi láo qiǎn zhī, réng lìng jiān mén jiāng jūn biān lìng chéng jiān qí jūn, tún yú shǎn zhōu. shì yuè shí yī rì, fēng cháng qīng bīng bài yú sì shuǐ. shí sān rì, lù shān xiàn dōng jīng, cháng qīng yǐ yú zhòng bēn shǎn zhōu, wèi xiān zhī yuē:" lèi rì xuè zhàn, zéi fēng bù kě dāng. qiě tóng guān wú bīng, ruò kuáng kòu bēn tū, zé jīng shī wēi yǐ. yí qì cǐ shǒu, jí bǎo tóng guān." cháng qīng xiān zhī nǎi lǜ jiàn bīng qǔ tài yuán cāng qián juàn, fēn gěi jiàng shì, yú jiē fén zhī. é ér zéi qí jì zhì, zhū jūn huáng hài, qì jiǎ ér zǒu, wú fù duì wǔ. xiān zhī zhì guān, shàn xiū shǒu jù, yòu lìng suǒ chéng guāng shǒu shàn hé shù. zéi qí zhì guān, yǐ yǒu bèi yǐ, bù néng gōng ér qù, xiān zhī zhī lì yě.
十一月,安禄山据范阳叛。是日,以京兆牧、荣王琬为讨贼元帅,仙芝为副。 命仙芝领飞骑、彍骑及朔方、河西、陇右应赴京兵马,并召募关辅五万人,继封常 清出潼关进讨,仍以仙芝兼御史大夫。十二月,师发,玄宗御望春亭慰劳遣之,仍 令监门将军边令诚监其军,屯于陕州。是月十一日,封常清兵败于汜水。十三日, 禄山陷东京,常清以馀众奔陕州,谓仙芝曰:“累日血战,贼锋不可当。且潼关无 兵,若狂寇奔突,则京师危矣。宜弃此守,急保潼关。”常清、仙芝乃率见兵取太 原仓钱绢,分给将士,馀皆焚之。俄而贼骑继至,诸军惶骇,弃甲而走,无复队伍。 仙芝至关,缮修守具,又令索承光守善和戍。贼骑至关,已有备矣,不能攻而去, 仙芝之力也。
fēng cháng qīng, pú zhōu yī shì rén yě. wài zǔ fàn zuì liú ān xī xiào lì, shǒu hú chéng nán mén, pō dú shū, měi zuò cháng qīng yú chéng mén lóu shàng, jiào qí dú shū, duō suǒ lì lǎn. wài zǔ sǐ, cháng qīng gū pín, nián sān shí yú, shǔ fū méng líng chá wèi sì zhèn jié dù shǐ, jiāng jūn gāo xiān zhī wèi dōu zhī bīng mǎ shǐ, pō yǒu cái néng, měi chū jūn, zòu qiàn cóng sān shí yú rén, yī fú xiān míng. cháng qīng kǎi rán fā fèn, tóu dié qǐng yù yī qiàn. cháng qīng xì shòu mù lèi jiǎo duǎn ér bǒ, xiān zhī jiàn qí mào qǐn, bù nà. míng rì yòu tóu dié, xiān zhī wèi yuē:" wú zòu qiàn yǐ zú, hé fán fù lái!" cháng qīng nù, jù wèi xiān zhī yuē: " cháng qīng mù gōng gāo yì, yuàn shì biān pèi, suǒ yǐ wú méi ér qián, hé jiàn jù zhī shēn hū? gōng ruò fāng yuán qǔ rén, zé shì dài fū suǒ wàng ruò yǐ mào qǔ rén, kǒng shī zhī zǐ yǔ yǐ!" xiān zhī yóu wèi nà. cháng qīng zì ěr hòu xiān zhī chū rù, chén xī bù lí qí mén, fán shù shí rì, xiān zhī bù dé yǐ, bǔ wèi qiàn.
封常清,蒲州猗氏人也。外祖犯罪流安西效力,守胡城南门,颇读书,每坐常 清于城门楼上,教其读书,多所历览。外祖死,常清孤贫,年三十馀,属夫蒙灵察 为四镇节度使,将军高仙芝为都知兵马使,颇有材能,每出军,奏傔从三十馀人, 衣服鲜明。常清慨然发愤,投牒请预一傔。常清细瘦目类脚短而跛,仙芝见其貌寝, 不纳。明日又投牒,仙芝谓曰:“吾奏傔已足,何烦复来!”常清怒,倨谓仙芝曰: “常清慕公高义,愿事鞭辔,所以无媒而前,何见拒之深乎?公若方圆取人,则士 大夫所望;若以貌取人,恐失之子羽矣!”仙芝犹未纳。常清自尔候仙芝出入,晨 夕不离其门,凡数十日,仙芝不得已,补为傔。
kāi yuán mò, huì dá xī bù luò bèi pàn, zì hēi shān běi xiàng, xī qù suì yè, xuán zōng chì líng chá yāo jī zhī. líng chá shǐ xiān zhī yǐ èr qiān qí zì fù chéng xiàng běi zhì líng lǐng xià, yù zéi jī zhī. dá xī xíng yuǎn, rén mǎ jiē pí, zhǎn shā lüè jǐn. cháng qīng yú mù zhōng qián zuò jié shū, jù yán cì shě jǐng quán, yù zéi xíng shì, kè huò móu lüè, shì pō jīng shěn. xiān zhī suǒ yù yán, wú bù zhōu xī, xiān zhī dà hài yì zhī. xiān zhī jūn huí, líng chá shǎng láo, xiān zhī qù nú wà dài dāo jiàn. pàn guān liú tiào dú gū jùn děng nì wèn zhī yuē:" qián zhě jié shū, shuí zhī suǒ zuò? fù dà shǐ mù xià hé dé yǒu rú cǐ rén" xiān zhī yuē:" jí xiān zhī qiàn rén fēng cháng qīng yě." tiào děng yī xiān zhī, mìng cháng qīng jìn zuò, yǔ yǔ rú jiù xiāng shí, zhòng rén fāng yì zhī. yǐ pò dá xī gōng, shòu dié zhōu dì xià shù zhǔ, biàn yǐ wéi pàn guān. lèi yǐ jūn gōng shòu zhèn jiāng guǒ yì zhé chōng.
开元末,会达奚部落背叛,自黑山北向,西趣碎叶,玄宗敕灵察邀击之。灵察 使仙芝以二千骑自副城向北至绫岭下,遇贼击之。达奚行远,人马皆疲,斩杀略尽。 常清于幕中潜作捷书,具言次舍井泉,遇贼形势,克获谋略,事颇精审。仙芝所欲 言,无不周悉,仙芝大骇异之。仙芝军回,灵察赏劳,仙芝去奴袜带刀见。判官刘 眺、独孤峻等逆问之曰:“前者捷书,谁之所作?副大使幕下何得有如此人”仙芝 曰:“即仙芝傔人封常清也。”眺等揖仙芝,命常清进坐,与语如旧相识,众人方 异之。以破达奚功,授叠州地下戍主,便以为判官。累以军功授镇将、果毅、折冲。
tiān bǎo liù nián, cóng xiān zhī pò xiǎo bó lǜ. shí èr yuè, xiān zhī dài fū méng líng chá wèi ān xī jié dù shǐ, biàn zòu cháng qīng wèi qìng wáng fǔ lù shì cān jūn, chōng jié dù pàn guān, cì zǐ jīn yú dài. xún jiā cháo sàn dài fū, zhuān zhī sì zhèn cāng kù tún tián jiǎ zhàng zhī dù yíng tián shì. xiān zhī měi chū zhēng tǎo, cháng lìng cháng qīng zhī liú hòu shì. cháng qīng yǒu cái xué, guǒ jué. zhī liú hòu shí, xiān zhī rǔ mǔ zǐ zhèng dé quán yǐ wèi láng jiāng, dé quán mǔ zài zhái nèi, xiān zhī shì zhī rú xiōng dì, jiā shì jiē lìng zhī zhī, wēi wàng dòng sān jūn. cháng qīng chū huí, zhū jiàng jiē yǐn qián, dé quán jiàn cháng qīng chū qí mén, sù yì zhī, zì hòu zǒu mǎ tū cháng qīng ér qù. cháng qīng zhì shǐ yuàn, mìng zuǒ yòu mì yǐn zhì, lián jié dù shǐ zhái yuàn, fán jīng shù zhòng mén, dé quán jì guò, mìng suí hòu bì zhī. dé quán zhì, cháng qīng lí xí wèi zhī yuē:" cháng qīng qǐ zì xì wēi, yù zhōng chéng bīng mǎ shǐ qiàn, zhōng chéng zài bù nà, láng jiāng qǐ bù zhī hū? jīn zhōng chéng guò tīng, yǐ cháng qīng wèi liú hòu shǐ, láng jiāng hé dé wú lǐ, duì zhōng shǐ xiāng líng!" yīn chì zhī yuē:" láng jiāng xū zàn sǐ yǐ sù jūn róng." yīn lìng lēi huí, zhàng liù shí, miàn pū dì, yè chū. xiān zhī qī jí rǔ mǔ yú mén wài hào kū jiù zhī, bù dé, yīn yǐ qí zhuàng shàng xiān zhī. xiān zhī lǎn zhī, jīng yuē: " yǐ sǐ yǐ!" jí jiàn cháng qīng, suì wú yī yán, cháng qīng yì bù zhī xiè. zhū dà jiàng yǒu zuì zhě, jī shā èr rén, yú shì jūn zhōng gǔ xin lì.
天宝六年,从仙芝破小勃律。十二月,仙芝代夫蒙灵察为安西节度使,便奏常 清为庆王府录事参军,充节度判官,赐紫金鱼袋。寻加朝散大夫,专知四镇仓库、 屯田、甲仗、支度、营田事。仙芝每出征讨,常令常清知留后事。常清有才学,果 决。知留后时,仙芝乳母子郑德诠已为郎将,德铨母在宅内,仙芝视之如兄弟,家 事皆令知之,威望动三军。常清出回,诸将皆引前,德诠见常清出其门,素易之, 自后走马突常清而去。常清至使院,命左右密引至,连节度使宅院,凡经数重门, 德诠既过,命随后闭之。德诠至,常清离席谓之曰:“常清起自细微,预中丞兵马 使傔,中丞再不纳,郎将岂不知乎?今中丞过听,以常清为留后使,郎将何得无礼, 对中使相凌!”因叱之曰:“郎将须暂死以肃军容。”因令勒回,杖六十,面仆地, 曳出。仙芝妻及乳母于门外号哭救之,不得,因以其状上仙芝。仙芝览之,惊曰: “已死矣!”及见常清,遂无一言,常清亦不之谢。诸大将有罪者,击杀二人,于 是军中股忄栗。
shí zài, xiān zhī gǎi xī jié dù shǐ, zòu cháng qīng wèi pàn guān. wáng zhèng jiàn wèi ān xī jié dù, zòu cháng qīng wèi sì zhèn zhī dù yíng tián fù shǐ xíng jūn sī mǎ. shí yī zài, zhèng jiàn sǐ, nǎi yǐ cháng qīng wèi ān xī fù dà dū hù, shè yù shǐ zhōng chéng, chí jié chōng ān xī sì zhèn jié dù jīng lüè zhī dù yíng tián fù dà shǐ, zhī jié dù shì. shí sān zǎi rù cháo, shè yù shǐ dài fū, réng yǔ yī zi wǔ pǐn guān, cì dì yī qū, wáng fù mǔ jiē zèng fēng jué. é ér běi tíng dū hù chéng qiān lǐ rù wèi yòu jīn wú dà jiàng jūn, réng lìng cháng qīng quán zhī běi tíng dū hù, chí jié chōng yī xī jié dù děng shǐ. cháng qīng xìng qín jiǎn, měi chū zhēng huò chéng yì, sī mǎ bù guò yī liǎng pǐ, shǎng fá yán míng.
十载,仙芝改西节度使,奏常清为判官。王正见为安西节度,奏常清为四镇支 度营田副使、行军司马。十一载,正见死,乃以常清为安西副大都护,摄御史中丞, 持节充安西四镇节度、经略、支度、营田副大使,知节度事。十三载入朝,摄御史 大夫,仍与一子五品官,赐第一区,亡父母皆赠封爵。俄而北庭都护程千里入为右 金吾大将军,仍令常清权知北庭都护,持节充伊西节度等使。常清性勤俭,每出征 或乘驿,私马不过一两匹,赏罚严明。
shí sì zài, rù cháo, shí yī yuè, yè xuán zōng yú huá qīng gōng. shí lù shān yǐ pàn, xuán zōng yán xiōng hú fù ēn zhī zhuàng, hé fāng zhū tǎo? cháng qīng zòu yuē:" lù shān lǐng xiōng tú shí wàn, jìng fàn zhōng yuán, tài píng sī jiǔ, rén bù zhī zhàn. rán shì yǒu nì shùn, shì yǒu qí biàn, chén qǐng zǒu mǎ fù dōng jīng, kāi fǔ kù, mù xiāo yǒng, tiāo mǎ chuí dù hé, jì rì qǔ nì hú zhī shǒu xuán yú què xià." xuán zōng fāng yōu, zhuàng qí yán. yì rì, yǐ cháng qīng wèi fàn yáng jié dù, bǐ mù bīng dōng tǎo. qí rì, cháng qīng chéng yì fù dōng jīng zhào mù, xún rì dé bīng liù wàn, jiē yōng bǎo shì jǐng zhī liú. nǎi zhuó duàn hé yáng qiáo, yú dōng jīng wèi gù shǒu zhī bèi. shí èr yuè, lù shān dù hé, xiàn chén liú, rù yīng zi gǔ, xiōng wēi zhuǎn chì, xiān fēng zhì kuí yuán. cháng qīng shǐ xiāo qí yǔ zhè jié nì zhàn, shā zéi shù shí bǎi rén. zéi dà jūn jì zhì, cháng qīng tuì rù shàng dōng mén, yòu zhàn bù lì, zéi gǔ zào yú sì chéng mén rù, shā lüě rén lì. cháng qīng yòu zhàn yú dū tíng yì, bù shèng. tuì shǒu xuān rén mén, yòu bài. nǎi cóng tí xiàng mén rù, dào shù yǐ ài zhī. zhì gǔ shuǐ, xī bēn zhì shǎn jùn, yù gāo xiān zhī, jù yǐ zéi shì gào zhī. kǒng zéi nán yǔ zhēng fēng, xiān zhī suì tuì shǒu tóng guān.
十四载,入朝,十一月,谒玄宗于华清宫。时禄山已叛,玄宗言凶胡负恩之状, 何方诛讨?常清奏曰:“禄山领凶徒十万,径犯中原,太平斯久,人不知战。然事 有逆顺,势有奇变,臣请走马赴东京,开府库,募骁勇,挑马箠渡河,计日取逆胡 之首悬于阙下。”玄宗方忧,壮其言。翌日,以常清为范阳节度,俾募兵东讨。其 日,常清乘驿赴东京召募,旬日得兵六万,皆佣保市井之流。乃斫断河阳桥,于东 京为固守之备。十二月,禄山渡河,陷陈留,入罂子谷,凶威转炽,先锋至葵园。 常清使骁骑与柘羯逆战,杀贼数十百人。贼大军继至,常清退入上东门,又战不利, 贼鼓噪于四城门入,杀掠人吏。常清又战于都亭驿,不胜。退守宣仁门,又败。乃 从提象门入,倒树以碍之。至谷水,西奔至陕郡,遇高仙芝,具以贼势告之。恐贼 难与争锋,仙芝遂退守潼关。
xuán zōng wén cháng qīng bài, xuē qí guān jué, lìng bái yī yú xiān zhī jūn xiào lì. xiān zhī lìng cháng qīng jiān xún zuǒ yòu xiāng zhū jūn, cháng qīng yī zào yī yǐ cóng shì. jiān jūn biān lìng chéng měi shì gàn zhī. xiān zhī duō bù cóng. lìng chéng rù zòu shì, jù yán xiān zhī cháng qīng dòu náo bēn bài zhī zhuàng. xuán zōng nù, qiǎn lìng chéng jī chì zhì jūn bìng zhū zhī.
玄宗闻常清败,削其官爵,令白衣于仙芝军效力。仙芝令常清监巡左右厢诸军, 常清衣皁衣以从事。监军边令诚每事干之。仙芝多不从。令诚入奏事,具言仙芝、 常清逗挠奔败之状。玄宗怒,遣令诚赍敕至军并诛之。
lìng chéng zhì tóng guān, yǐn cháng qīng yú yì nán xī jiē, xuān chì shì zhī. cháng qīng yuē:" cháng qīng suǒ yǐ bù sǐ zhě, bù rěn wū guó jiā jīng huī, shòu lù zéi shǒu, tǎo nì wú xiào, sǐ nǎi gān xīn." chū, cháng qīng bīng bài rù guān, yù chí fù quē tíng, zhì wèi nán, yǒu chì lìng què fù tóng guān, zì cǎo biǎo dài zuì. shì rì lín xíng, tuō lìng chéng shàng zhī. qí biǎo yuē:
令诚至潼关,引常清于驿南西街,宣敕示之。常清曰:“常清所以不死者,不 忍污国家旌麾,受戮贼手,讨逆无效,死乃甘心。”初,常清兵败入关,欲驰赴阙 庭,至渭南,有敕令却赴潼关,自草表待罪。是日临刑,托令诚上之。其表曰:
zhōng shǐ luò fèng xiān zhì, fèng xuān kǒu chì, shù chén wàn sǐ zhī zuì, shōu chén yī zhāo zhī xiào, lìng chén què fù shǎn zhōu, suí gāo xiān zhī xíng yíng,. fù fǔ léi qiú, hū yān jiě fù, bài jūn zhī jiàng, gèng xǔ zēng xiū. chén cháng qīng chéng huān chéng xǐ, dùn shǒu dùn shǒu. chén zì chéng xiàn yǐ lái, qián hòu sān dù qiǎn shǐ fèng biǎo, jù shù chì xīn, jìng bù méng yǐn duì. chén zhī cǐ lái, fēi qiú gǒu huó, shí yù chén shè jì zhī jì, pò hǔ láng zhī móu. jì bài shǒu quē tíng, tǔ xīn bì xià, lùn nì hú zhī bīng shì, chén tǎo hàn zhī bié móu. chóu wàn sǐ zhī ēn, yǐ bào yī shēng zhī chǒng. qǐ liào cháng ān rì yuǎn, yè jiàn wú yóu hán gǔ guān yáo, chén qíng bù xiá! chén dú chūn qiū, jiàn láng shěn chēng wèi huò sǐ suǒ, chén jīn huò yǐ.
中使骆奉仙至,奉宣口敕,恕臣万死之罪,收臣一朝之效,令臣却赴陕州,随 高仙芝行营,。负斧缧囚,忽焉解缚,败军之将,更许增修。臣常清诚欢诚喜,顿 首顿首。臣自城陷已来,前后三度遣使奉表,具述赤心,竟不蒙引对。臣之此来, 非求苟活,实欲陈社稷之计,破虎狼之谋。冀拜首阙庭,吐心陛下,论逆胡之兵势, 陈讨捍之别谋。酬万死之恩,以报一生之宠。岂料长安日远,谒见无由;函谷关遥, 陈情不暇!臣读《春秋》,见狼瞫称未获死所,臣今获矣。
zuó zhě yǔ jié hú jiē zhàn, zì jīn yuè qī rì jiāo bīng, zhì yú shí sān rì bù yǐ. chén suǒ jiāng zhī bīng, jiē shì wū hé zhī tú, sù wèi xùn xí. lǜ zhōu nán shì rén zhī zhòng, dāng yú yáng tū qí zhī shī, shàng yóu shā dí sāi lù, xuè liú mǎn yě. chén yù tǐng shēn rèn xià, sǐ jié jūn qián, kǒng zhǎng nì hú zhī wēi, yǐ cuò wáng shī zhī shì. shì yǐ chí yù jiù rì, jiāng mìng guī tiān. yī qī bì xià zhǎn chén yú dū shì zhī xià, yǐ jiè zhū jiàng èr qī bì xià wèn chén yǐ nì zéi zhī shì, jiāng jiè zhū jūn sān qī bì xià zhī chén fēi xī sǐ zhī tú, xǔ chén jié lù. chén jīn jiāng sǐ kàng biǎo, bì xià huò yǐ chén shī lǜ zhī hòu, kuáng wàng wèi cí bì xià huò yǐ chén yù jǐn suǒ zhōng, gān dǎn jiàn chá. chén sǐ zhī hòu, wàng bì xià bù qīng cǐ zéi, wú wàng chén yán, zé jì shè jì fù ān, nì hú bài fù, chén zhī suǒ yuàn bì yǐ. yǎng tiān yǐn zhèn, xiàng rì fēng zhāng, jí wéi shī jiàn zhī chén, sǐ zuò shèng cháo zhī guǐ. ruò shǐ mò ér yǒu zhī, bì jié cǎo jūn qián. huí fēng zhèn shàng, yǐn wáng shī zhī qí gǔ, píng kòu zéi zhī gē chán. shēng sǐ chóu ēn, bù rèn gǎn jī, chén cháng qīng wú rèn yǒng cí shèng dài bēi liàn zhī zhì.
昨者与羯胡接战,自今月七日交兵,至于十三日不已。臣所将之兵,皆是乌合 之徒,素未训习。率周南市人之众,当渔阳突骑之师,尚犹杀敌塞路,血流满野。 臣欲挺身刃下,死节军前,恐长逆胡之威,以挫王师之势。是以驰御就日,将命归 天。一期陛下斩臣于都市之下,以诫诸将;二期陛下问臣以逆贼之势,将诫诸军; 三期陛下知臣非惜死之徒,许臣竭露。臣今将死抗表,陛下或以臣失律之后,诳妄 为辞;陛下或以臣欲尽所忠,肝胆见察。臣死之后,望陛下不轻此贼,无忘臣言, 则冀社稷复安,逆胡败覆,臣之所愿毕矣。仰天饮鸩,向日封章,即为尸谏之臣, 死作圣朝之鬼。若使殁而有知,必结草军前。回风阵上,引王师之旗鼓,平寇贼之 戈鋋。生死酬恩,不任感激,臣常清无任永辞圣代悲恋之至。
cháng qīng jì xíng, chén qí shī yú qú chú shàng. xiān zhī guī zhì, lìng chéng suǒ mò dāo shǒu bǎi yú rén suí ér cóng zhī, yuē: " dài fū yì yǒu ēn mìng." xiān zhī jù xià, suì zhì cháng qīng suǒ xíng chù. xiān zhī yuē:" wǒ tuì, zuì yě, sǐ bù cí rán yǐ wǒ wèi jiǎn jié bīng liáng jí cì wù děng, zé wū wǒ yě." wèi lìng chéng yuē:" shàng shì tiān, xià shì dì, bīng shì jiē zài, zú xià qǐ bù zhī hū!" qí zhào mù bīng pái liè zài wài, sù ài xiān zhī, xiān zhī hū wèi zhī yuē:" wǒ yú jīng zhōng zhào ér láng bèi, suī dé shǎo xǔ wù, zhuāng shù yì wèi néng zú, fāng yǔ jūn bèi pò zéi, rán hòu qǔ gāo guān zhòng shǎng. bù wèi zéi shì píng líng, yǐn jūn zhì cǐ, yì yù gù shǒu tóng guān gù yě. wǒ ruò shí yǒu cǐ, jūn bèi jí yán shí wǒ ruò shí wú zhī, jūn bèi dāng yán wǎng." bīng qí hū yuē:" wǎng", qí shēng yīn dì. xiān zhī yòu mù cháng qīng zhī shī, wèi zhī yuē:" fēng èr, zi cóng wēi zhì zhe, wǒ zé yǐn bá zi wèi wǒ pàn guān, é yòu dài wǒ wèi jié dù shǐ, jīn rì yòu yǔ zi tóng sǐ yú cǐ, qǐ mìng yě fū!" suì zhǎn zhī.
常清既刑,陈其尸于蘧蒢上。仙芝归至,令诚索陌刀手百馀人随而从之,曰: “大夫亦有恩命。”仙芝遽下,遂至常清所刑处。仙芝曰:“我退,罪也,死不辞; 然以我为减截兵粮及赐物等,则诬我也。”谓令诚曰:“上是天,下是地,兵士皆 在,足下岂不知乎!”其召募兵排列在外,素爱仙芝,仙芝呼谓之曰:“我于京中 召兒郎辈,虽得少许物,装束亦未能足,方与君辈破贼,然后取高官重赏。不谓贼 势凭陵,引军至此,亦欲固守潼关故也。我若实有此,君辈即言实;我若实无之, 君辈当言枉。”兵齐呼曰:“枉”,其声殷地。仙芝又目常清之尸,谓之曰:“封 二,子从微至著,我则引拔子为我判官,俄又代我为节度使,今日又与子同死于此, 岂命也夫!”遂斩之。
gē shū hàn, tū qí shī shǒu lǐng gē shū bù luò zhī yì yě. fān rén duō yǐ bù luò chēng xìng, yīn yǐ wéi shì. zǔ jǔ, zuǒ qīng dào lǜ. fù dào yuán, ān xī fù dū hù, shì jū ān xī. hàn jiā fù yú cái, tì tǎng rèn xiá, hǎo rán nuò, zòng pú jiǔ. nián sì shí, zāo fù sāng, sān nián kè jū jīng shī, wèi cháng ān wèi bù lǐ, kǎi rán fā fèn zhé jié, zhàng jiàn zhī hé xī. chū shì jié dù shǐ wáng chuí, chuí gōng xīn chéng, shǐ hàn jīng lüè, sān jūn wú bù zhèn shè. hòu jié dù shǐ wáng zhōng sì bǔ wèi yá jiāng. hàn hǎo dú zuǒ shì chūn qiū chuán jí hàn shū, shū cái zhòng qì, shì duō guī zhī. zhōng sì yǐ wéi dà dǒu jūn fù shǐ, cháng shǐ hàn tǎo tǔ bō yú xīn chéng, yǒu tóng liè wéi fù zhě, jiàn hàn lǐ jù, bù wéi yòng, hàn nù, wō shā zhī, jūn zhōng gǔ chù. qiān zuǒ wèi láng jiāng. hòu tǔ bō kòu biān, hàn jù zhī yú kǔ bá hǎi, qí zhòng sān xíng, cóng shān chā chí ér xià, hàn chí bàn duàn qiāng dāng qí fēng jī zhī, sān xíng jiē bài, wú bù cuī mí, yóu shì zhī míng.
哥舒翰,突骑施首领哥舒部落之裔也。蕃人多以部落称姓,因以为氏。祖沮, 左清道率。父道元,安西副都护,世居安西。翰家富于财,倜傥任侠,好然诺,纵 蒲酒。年四十,遭父丧,三年客居京师,为长安尉不礼,慨然发愤折节,仗剑之河 西。初事节度使王倕,倕攻新城,使翰经略,三军无不震慑。后节度使王忠嗣补为 衙将。翰好读《左氏春秋传》及《汉书》,疏财重气,士多归之。忠嗣以为大斗军 副使,尝使翰讨吐蕃于新城,有同列为副者,见翰礼倨,不为用,翰怒,挝杀之, 军中股怵。迁左卫郎将。后吐蕃寇边,翰拒之于苦拔海,其众三行,从山差池而下, 翰持半段枪当其锋击之,三行皆败,无不摧靡,由是知名。
tiān bǎo liù zài, zhuó shòu yòu wǔ wèi yuán wài jiāng jūn, chōng lǒng xī jié dù fù shǐ dōu zhī guān xī bīng mǎ shǐ hé yuán jūn shǐ. xiān shì, tǔ bō měi zhì mài shú shí, jí lǜ bù zhòng zhì jī shí jūn huò qǔ zhī, gòng hū wèi" tǔ bō mài zhuāng", qián hòu wú gǎn jù zhī zhě. zhì shì, hàn shǐ wáng nán de yáng jǐng huī děng qián yǐn bīng zhì jī shí jūn, shè fú yǐ dài zhī. tǔ bō yǐ wǔ qiān qí zhì, hàn yú chéng zhōng lǜ xiāo yǒng chí jī, shā zhī lüè jǐn, yú huò tǐng zǒu, fú bīng yāo jī, pǐ mǎ bù hái. hàn yǒu jiā nú yuē zuǒ jūn, nián shí wǔ liù, yì yǒu lǚ lì. hàn shàn shǐ qiāng, zhuī zéi jí zhī, yǐ qiāng dā qí jiān ér hē zhī, zéi jīng gù, hàn cóng ér cì qí hóu, jiē tī gāo sān wǔ chǐ ér duò, wú bù sǐ zhě. zuǒ chē zhé xià mǎ zhǎn shǒu, lǜ yǐ wéi cháng.
天宝六载,擢授右武卫员外将军,充陇西节度副使、都知关西兵马使、河源军 使。先是,吐蕃每至麦熟时,即率部众至积石军获取之,共呼为“吐蕃麦庄”,前 后无敢拒之者。至是,翰使王难得、杨景晖等潜引兵至积石军,设伏以待之。吐蕃 以五千骑至,翰于城中率骁勇驰击,杀之略尽,馀或挺走,伏兵邀击,匹马不还。 翰有家奴曰左军,年十五六,亦有膂力。翰善使枪,追贼及之,以枪搭其肩而喝之, 贼惊顾,翰从而刺其喉,皆剔高三五尺而堕,无不死者。左车辄下马斩首,率以为 常。
qí dōng, xuán zōng zài huá qīng gōng, wáng zhōng sì bèi hé. chì zhào hàn zhì, yǔ yǔ yuè zhī, suì yǐ wéi hóng lú qīng, jiān xī píng jùn tài shǒu, shè yù shǐ zhōng chéng, dài zhōng sì wèi lǒng yòu jié dù zhī dù yíng tián fù dà shǐ, zhī jié dù shì. réng jí yán jiù zhōng sì, shàng qǐ rù jìn zhōng, hàn kòu tóu suí zhī ér qián, yán cí kāng kǎi, shēng lèi jù xià, dì gǎn ér kuān zhī, biǎn zhōng sì wèi hàn yáng tài shǒu, cháo tíng yì ér zhuàng zhī.
其冬,玄宗在华清宫,王忠嗣被劾。敕召翰至,与语悦之,遂以为鸿胪卿,兼 西平郡太守,摄御史中丞,代忠嗣为陇右节度支度营田副大使,知节度事。仍极言 救忠嗣,上起入禁中,翰叩头随之而前,言词慷慨,声泪俱下,帝感而宽之,贬忠 嗣为汉阳太守,朝廷义而壮之。
míng nián, zhù shén wēi jūn yú qīng hǎi shàng, tǔ bō zhì, gōng pò zhī yòu zhù chéng yú qīng hǎi zhōng lóng jū dǎo, yǒu bái lóng jiàn, suì míng wéi yìng lóng chéng, tǔ bō píng jī bù gǎn jìn qīng hǎi. tǔ bō bǎo shí bǎo chéng, lù yuǎn ér xiǎn, jiǔ bù bá. bā zài, yǐ shuò fāng hé dōng qún mù shí wàn zhòng wěi hàn zǒng tǒng gōng shí bǎo chéng. hàn shǐ huī xià jiāng gāo xiù yán zhāng shǒu yú jìn gōng, bù xún rì ér bá zhī. shàng lù qí gōng, bài tè jìn hóng lú yuán wài qīng, yǔ yī zi wǔ pǐn guān, cì wù qiān pǐ zhuāng zhái gè yī suǒ, jiā shè yù shǐ dài fū. shí yī zài, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī.
明年,筑神威军于青海上,吐蕃至,攻破之;又筑城于青海中龙驹岛,有白龙 见,遂名为应龙城,吐蕃屏迹不敢近青海。吐蕃保石堡城,路远而险,久不拔。八 载,以朔方、河东群牧十万众委翰总统攻石堡城。翰使麾下将高秀岩、张守瑜进攻, 不旬日而拔之。上录其功,拜特进、鸿胪员外卿,与一子五品官,赐物千匹、庄宅 各一所,加摄御史大夫。十一载,加开府仪同三司。
hàn sù yǔ lù shān sī shùn bù xié, shàng měi hé jiě zhī wèi xiōng dì. qí dōng, lù shān sī shùn hàn bìng lái zhāo, shàng shǐ nèi shì gāo lì shì jí zhōng guì rén yú jīng chéng dōng fù mǎ cuī huì tóng chí tíng yàn huì. hàn mǔ yù chí shì, yú tián zhī zú yě. lù shān yǐ sī shùn è hàn, cháng xián zhī, zhì shì hū wèi hàn yuē:" wǒ fù shì hú, mǔ shì tū jué gōng fù shì tū jué, mǔ shì hú. yǔ gōng zú lèi tóng, hé bù xiāng qīn hū?" hàn yīng zhī yuē:" gǔ rén yún, yě hú xiàng kū háo, bù xiáng, yǐ qí wàng běn yě. gǎn bù jìn xīn yān!" lù shān yǐ wéi jī qí hú yě, dà nù, mà hàn yuē:" tū jué gǎn rú cǐ yé!" hàn yù yīng zhī, gāo lì shì mù hàn, hàn suì zhǐ.
翰素与禄山、思顺不协,上每和解之为兄弟。其冬,禄山、思顺、翰并来朝, 上使内侍高力士及中贵人于京城东驸马崔惠童池亭宴会。翰母尉迟氏,于阗之族也。 禄山以思顺恶翰,尝衔之,至是忽谓翰曰:“我父是胡,母是突厥;公父是突厥, 母是胡。与公族类同,何不相亲乎?”翰应之曰:“古人云,野狐向窟嗥,不祥, 以其忘本也。敢不尽心焉!”禄山以为讥其胡也,大怒,骂翰曰:“突厥敢如此耶!” 翰欲应之,高力士目翰,翰遂止。
shí èr zài, jìn fēng liáng guó gōng, shí shí fēng sān bǎi hù, jiā hé xī jié dù shǐ, xún fēng xī píng jùn wáng. shí yáng guó zhōng yǒu xì yú lù shān, pín zòu qí fǎn zhuàng, gù hòu shǎng hàn yǐ qīn jié zhī. shí sān zài, bài tài zǐ tài bǎo, gèng jiā shí fēng sān bǎi hù, yòu jiān yù shǐ dài fū.
十二载,进封凉国公,食实封三百户,加河西节度使,寻封西平郡王。时杨国 忠有隙于禄山,频奏其反状,故厚赏翰以亲结之。十三载,拜太子太保,更加实封 三百户,又兼御史大夫。
hàn hǎo yǐn jiǔ, pō zì shēng sè. zhì tǔ mén jūn, rù yù shì, gòu fēng jí, jué dǎo liáng jiǔ nǎi sū. yīn rù jīng, fèi jí yú jiā.
翰好饮酒,颇恣声色。至土门军,入浴室,遘风疾,绝倒良久乃苏。因入京, 废疾于家。
jí ān lù shān fǎn, shàng yǐ fēng cháng qīng gāo xiān zhī sàng bài, zhào hàn rù, bài wèi huáng tài zǐ xiān fēng bīng mǎ yuán shuài, yǐ tián liáng qiū wèi yù shǐ zhōng chéng, chōng xíng jūn sī mǎ, yǐ wáng sī lǐ qián ěr dà fú lǐ chéng guāng sū fǎ dǐng guǎn chóng sì jí fān jiāng huǒ bá guī rén lǐ wǔ dìng hún è qì bì níng děng wéi pí jiàng, hé lǒng shuò fāng bīng jí fān bīng yǔ gāo xiān zhī jiù zú gòng èr shí wàn, jù zéi yú tóng guān. shàng yù qín zhèng lóu láo qiǎn zhī, bǎi liáo chū jiàn yú jiāo. shí wǔ zài, jiā hàn shàng shū zuǒ pú yè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
及安禄山反,上以封常清、高仙芝丧败,召翰入,拜为皇太子先锋兵马元帅, 以田良丘为御史中丞,充行军司马,以王思礼、钳耳大福、李承光、苏法鼎、管崇 嗣及蕃将火拔归仁、李武定、浑萼、契苾宁等为裨将,河陇、朔方兵及蕃兵与高仙 芝旧卒共二十万,拒贼于潼关。上御勤政楼劳遣之,百僚出饯于郊。十五载,加翰 尚书左仆射、同中书门下平章事。
hàn zhì tóng guān, huò quàn hàn yuē:" lù shān zǔ bīng, yǐ zhū yáng guó zhōng wéi míng, gōng ruò liú bīng sān wàn shǒu guān, xī yǐ jīng ruì huí zhū guó zhōng, cǐ hàn cuò qī guó zhī jì yě, gōng yǐ wéi hé rú?" hàn xīn xǔ zhī, wèi fā. yǒu kè xiè qí móu yú guó zhōng, guó zhōng dà jù, jí zòu yuē:" bīng fǎ' ān bù wàng wēi', jīn tóng guān bīng zhòng suī shèng, ér wú hòu diàn, wàn yī bù lì, jīng shī dé wú kǒng hū! qǐng xuǎn jiān mù xiǎo ér sān qiān rén xùn liàn yú yuàn zhōng." zhào cóng zhī, suì qiǎn jiàn nán jūn jiāng lǐ fú liú guāng tíng fēn tǒng yān. yòu zòu zhào mù yī wàn rén, tún yú bà shàng, lìng qí fù xīn dù gān yùn jiàng zhī. hàn lǜ wèi suǒ tú, nǎi shàng biǎo qǐng gān yùn bīng lì yú tóng guān, suì zhào gān yùn fù tóng guān jì shì, yīn zhǎn zhī. zì shì, hàn xīn bù zì ān. yòu sù yǒu fēng jí, zhì shì pō shén, jūn zhōng zhī wù, bù fù gōng qīn, wěi zhèng yú xíng jūn sī mǎ tián liáng qiū. liáng qiū fù bù gǎn zhuān duàn, jiào lìng bù yī, pō wú bù wǔ. qí jiāng wáng sī lǐ lǐ chéng guāng yòu zhēng zhǎng bù yè, rén wú dòu zhì.
翰至潼关,或劝翰曰:“禄山阻兵,以诛杨国忠为名,公若留兵三万守关,悉 以精锐回诛国忠,此汉挫七国之计也,公以为何如?”翰心许之,未发。有客泄其 谋于国忠,国忠大惧,及奏曰:“兵法‘安不忘危’,今潼关兵众虽盛,而无后殿, 万一不利,京师得无恐乎!请选监牧小兒三千人训练于苑中。”诏从之,遂遣剑南 军将李福、刘光庭分统焉。又奏召募一万人,屯于灞上,令其腹心杜乾运将之。翰 虑为所图,乃上表请乾运兵隶于潼关,遂召乾运赴潼关计事,因斩之。自是,翰心 不自安。又素有风疾,至是颇甚,军中之务,不复躬亲,委政于行军司马田良丘。 良丘复不敢专断,教令不一,颇无部伍。其将王思礼、李承光又争长不叶,人无斗 志。
xiān shì, hàn shù zòu lù shān suī qiè hé shuò, ér bù dé rén xīn, qǐng chí zhòng yǐ bì zhī, bǐ zì lí xīn, yīn ér jiǎn miè zhī, kě bù shāng bīng qín zī kòu yǐ. zéi jiāng cuī gān yòu yú shǎn jùn qián fēng xù ruì, ér chān zhě zòu yún" zéi shū wú bèi", shàng rán zhī, mìng xī zhòng sù tǎo zhī. hàn zòu yuē:" zéi jì shǐ wèi nì, lù shān jiǔ xí yòng bīng, bì bù kěn wú bèi, shì yīn jì yě. qiě zéi bīng yuǎn lái, lì zài sù zhàn. jīn wáng shī zì zhàn qí dì, lì zài jiān shǒu, bù lì qīng chū ruò qīng chū guān, shì rù qí suàn. qǐ gèng guān shì shì." yáng guó zhōng kǒng qí móu jǐ, lǚ zòu shǐ chū bīng. shàng jiǔ chù tài píng, bù liàn jūn shì, jì wèi guó zhōng xuàn huò, zhōng shǐ xiāng jì dū zé. hàn bù dé yǐ, yǐn shī chū guān.
先是,翰数奏禄山虽窃河朔,而不得人心,请持重以弊之,彼自离心,因而翦 灭之,可不伤兵擒兹寇矣。贼将崔乾祐于陕郡潜锋蓄锐,而觇者奏云“贼殊无备”, 上然之,命悉众速讨之。翰奏曰:“贼既始为AT逆,禄山久习用兵,必不肯无备, 是阴计也。且贼兵远来,利在速战。今王师自战其地,利在坚守,不利轻出;若轻 出关,是入其算。乞更观事势。”杨国忠恐其谋己,屡奏使出兵。上久处太平,不 练军事,既为国忠眩惑,中使相继督责。翰不得已,引师出关。
liù yuè sì rì, cì yú líng bǎo xiàn zhī xī yuán. bā rì, yǔ zéi jiāo zhàn, guān jūn nán pò xiǎn qiào, běi lín huáng hé cuī gān yòu yǐ shù qiān rén xiān jù xiǎn yào. hàn jí liáng qiū fú chuán zhōng liú yǐ guān jìn tuì, wèi gān yòu bīng shǎo, qīng zhī, suì cù jiàng shì lìng jìn, zhēng lù yōng sè, wú fù duì wǔ. wǔ hòu, dōng fēng jí, gān yòu yǐ cǎo chē shù shí chéng zòng huǒ fén zhī, yān yàn gèn tiān. jiàng shì yǎn miàn, kāi mù bù dé, yīn wèi tú suǒ chéng, wáng shī zì xiāng pái jǐ, zhuì yú hé. qí hòu zhě jiàn qián jūn xiàn bài, xī kuì, tián wěi yú hé, sǐ zhě shù wàn rén, háo jiào zhī shēng zhèn tiān dì, fù qì xiè, yǐ qiāng wèi jí, tóu běi àn, shí bù cún yī èr. jūn jì bài, hàn yǔ shù bǎi qí chí ér xī guī, wèi huǒ bá guī rén zhí jiàng yú zéi. lù shān wèi zhī yuē:" rǔ cháng qīng wǒ, jīn rì rú hé?" hàn jù, fǔ fú chēng:" ròu yǎn bù shí bì xià, suì zhì yú cǐ. bì xià wèi bō luàn zhǔ, jīn tiān xià wèi píng, lǐ guāng bì zài tǔ mén, lái tián zài hé nán, lǔ jiǒng zài nán yáng, dàn liú chén, chén yǐ chǐ shū zhāo zhī, bù rì píng yǐ." lù shān dà xǐ, suì wěi shǔ hàn sī kōng. zuò shū zhāo guāng bì děng, zhū jiàng bào shū jiē ràng hàn bù sǐ jié. lù shān zhī shì bù xié, suì bì hàn yú yuàn zhōng, qián shā zhī.
六月四日,次于灵宝县之西原。八日,与贼交战,官军南迫险峭,北临黄河; 崔乾祐以数千人先据险要。翰及良丘浮船中流以观进退,谓乾祐兵少,轻之,遂促 将士令进,争路拥塞,无复队伍。午后,东风急,乾祐以草车数十乘纵火焚之,烟 焰亘天。将士掩面,开目不得,因为AT徒所乘,王师自相排挤,坠于河。其后者 见前军陷败,悉溃,填委于河,死者数万人,号叫之声振天地,缚器械,以枪为楫, 投北岸,十不存一二。军既败,翰与数百骑驰而西归,为火拔归仁执降于贼。禄山 谓之曰:“汝常轻我,今日如何?”翰惧,俯伏称:“肉眼不识陛下,遂至于此。 陛下为拨乱主,今天下未平,李光弼在土门,来填在河南,鲁炅在南阳,但留臣, 臣以尺书招之,不日平矣。”禄山大喜,遂伪署翰司空。作书招光弼等,诸将报书 皆让翰不死节。禄山知事不谐,遂闭翰于苑中,潜杀之。
hàn zhī shǒu tóng guān yě, zhǔ tiān xià bīng quán, sì zhì bào yuàn, wū zòu hù bù shàng shū ān sī shùn yǔ lù shān qián tōng, wěi lìng rén wéi lù shān yí sī shùn shū, yú guān mén qín zhī yǐ xiàn. qí nián sān yuè, sī shùn jí dì tài pú qīng yuán zhēn zuò zhū, xǐ qí jiā shǔ yú lǐng wài, tiān xià yuān zhī.
翰之守潼关也,主天下兵权,肆志报怨,诬奏户部尚书安思顺与禄山潜通,伪 令人为禄山遗思顺书,于关门擒之以献。其年三月,思顺及弟太仆卿元贞坐诛,徙 其家属于岭外,天下冤之。
shǐ chén yuē: dà dào zuò gěng, lù shān luàn cháng, cí suī yù zhū guó zhōng, zhì zé móu wēi shè jì. yú shí chéng píng rì jiǔ, jīn gé dào xiāo, fēng cháng qīng gāo xiān zhī xiāng cì lǜ bù jiào zhī bīng, mù shì rén zhī zhòng, yǐ kàng kòu, shī lǜ sàng shī. gē shū hàn fèi jí yú jiā, qǐ zhuān bīng bǐng, èr shí wàn zhòng jù zéi guān mén, jūn zhōng zhī wù bù qīn, wěi rèn yòu fēi qí suǒ. jí yù jié zéi, xuán zhì bài wáng, tiān zǐ yǐ zhī bō qiān, zì shēn yǐ zhī jū zhí, cǐ jiē mìng shuài ér bù dé qí rén yě. lǐ yuē:" dài fū sǐ zhòng." yòu yuē:" móu rén zhī jūn shī bài zé sǐ zhī." hàn shòu shǔ zéi tíng, gǒu yán shì xī, zhōng yì zhī dào, jí kě zhī yě, qǐ bù kuì yú yán gǎo qīng hū! yì yòu wén zhī, gǔ zhī mìng jiāng zhě, tuī gǔ ér wèi zhī yuē:" kǔn wài zhī shì, jiāng jūn cái zhī." guān yáng guó zhōng zhī zòu shì, biān lìng chéng zhī hù róng, yòu chè zhǒu yú jūn zhèng zhě yě, wèi kě piān zé sān shuài, bù yóu yī rén. hòu zhī jūn zǐ, dé bù shēn jiàn!
史臣曰:大盗作梗,禄山乱常,词虽欲诛国忠,志则谋危社稷。于时承平日久, 金革道消,封常清、高仙芝相次率不教之兵,募市人之众,以抗AT寇,失律丧师。 哥舒翰废疾于家,起专兵柄,二十万众拒贼关门,军中之务不亲,委任又非其所。 及遇羯贼,旋致败亡,天子以之播迁,自身以之拘执,此皆命帅而不得其人也。 《礼》曰:“大夫死众。”又曰:“谋人之军师败则死之。”翰受署贼庭,苟延视 息,忠义之道,即可知也,岂不愧于颜杲卿乎!抑又闻之,古之命将者,推毂而谓 之曰:“阃外之事,将军裁之。”观杨国忠之奏事,边令诚之护戎,又掣肘于军政 者也,未可偏责三帅,不尤伊人。后之君子,得不深鉴!
zàn yuē: jié zéi fàn shùn, róng chē qǐ xíng. wěi rèn shī suǒ, fēng gāo bài wáng. qián liú qí diān, jiàn qiè yī shang. chǒu zāi shū hàn, bù néng sǐ wáng.
赞曰:羯贼犯顺,戎车启行。委任失所,封、高败亡。虔刘圻甸,僭窃衣裳。 丑哉舒翰,不能死王。