rú xué shàng
儒學上

xú wén yuǎn lù dé míng cáo xiàn xǔ yān lǐ shàn gōng sūn luó fù
○徐文遠 陸德明 曹憲 許淹 李善 公孫羅附

ōu yáng xún zi tōng
歐陽詢 子通

zhū zi shē zhāng shì héng jiǎ gōng yàn lǐ xuán zhí fù
硃子奢 張士衡 賈公彥 李玄植附

zhāng hòu yìn gài wén dá zōng rén wén yì gǔ nà lǜ xiāo dé yán xǔ shū yá zi zi rú
張後胤 蓋文達 宗人文懿 谷那 律 蕭德言 許叔牙 子子儒

jìng bō liú bó zhuāng zi zhī hóng qín jǐng tōng luó dào cóng
敬播 劉伯莊 子之宏 秦景通 羅道琮

gǔ chēng rú xué jiā zhě liú, běn chū yú sī tú zhī guān, kě yǐ zhèng jūn chén, míng guì jiàn, měi jiào huà, yí fēng sú, mò ruò yú cǐ yān. gù qián gǔ zhé wáng, xián yòng rú shù zhī shì hàn jiā zǎi xiàng, wú bù jīng tōng yī jīng. cháo tíng ruò yǒu yí shì, jiē yǐn jīng jué dìng, yóu shì rén shí lǐ jiào, lǐ zhì shēng píng. jìn dài chóng wén qīng rú, huò cān yǐ fǎ lǜ, rú dào jì sàng, chún fēng dà shuāi, gù jìn lǐ guó duō liè yú qián gǔ. zì suí shì dào xiāo, hǎi nèi bǎn dàng, yí lún yōu cǎn, róng mǎ shēng jiāo, xiān dài zhī jiù zhāng, wǎng shèng zhī yí xùn, sǎo dì jǐn yǐ!
古稱儒學家者流，本出於司徒之官，可以正君臣，明貴賤，美教化，移風俗， 莫若於此焉。故前古哲王，咸用儒術之士；漢家宰相，無不精通一經。朝廷若有疑 事，皆引經決定，由是人識禮教，理致昇平。近代重文輕儒，或參以法律，儒道既 喪，淳風大衰，故近理國多劣於前古。自隋氏道消，海內版盪，彝倫攸篸，戎馬生 郊，先代之舊章，往聖之遺訓，掃地盡矣！

jí gāo zǔ jiàn yì tài yuán, chū dìng jīng yì, suī dé zhī mǎ shàng, ér pō hǎo rú chén. yǐ yì níng sān nián wǔ yuè, chū lìng guó zi xué zhì shēng qī shí èr yuán, qǔ sān pǐn yǐ shàng zi sūn tài xué zhì shēng yī bǎi sì shí yuán, qǔ wǔ pǐn yǐ shàng zi sūn sì mén xué shēng yī bǎi sān shí yuán, qǔ qī pǐn yǐ shàng zi sūn. shàng jùn xué zhì shēng liù shí yuán, zhōng jùn wǔ shí yuán, xià jùn sì shí yuán. shàng xiàn xué bìng sì shí yuán, zhōng xiàn sān shí yuán, xià xiàn èr shí yuán. wǔ dé yuán nián, zhào huáng zú zi sūn jí gōng chén zǐ dì, yú mì shū wài shěng bié lì xiǎo xué. èr nián, zhào yuē:
及高祖建義太原，初定京邑，雖得之馬上，而頗好儒臣。以義寧三年五月，初 令國子學置生七十二員，取三品已上子孫；太學置生一百四十員，取五品已上子孫； 四門學生一百三十員，取七品已上子孫。上郡學置生六十員，中郡五十員，下郡四 十員。上縣學並四十員，中縣三十員，下縣二十員。武德元年，詔皇族子孫及功臣 子弟，於秘書外省別立小學。二年，詔曰：

shèng dé bì sì, yì cún fāng cè, dá rén mìng shì, liú qìng hòu kūn. jiàn guó jūn rén, hóng fēng chǎn jiào, chóng xián zhāng shàn, mò shàng yú zī. zì bā guà chū chén, jiǔ chóu yōu xù, huī zhāng hù chuí, jié wén bù bèi. yuán shǐ jī dàn, kuāng yì zhōu bāng, chuàng shè lǐ jīng, yóu míng diǎn xiàn. qǐ shēng rén zhī ěr mù, qióng fǎ dù zhī běn yuán, huà qǐ èr nán, yè lóng bā bǎi fēng gōng mào dé, guān yú zhōng gǔ. jì hū wáng dào jì shuāi, sòng shēng bù zuò, zhū hóu lì zhēng, lǐ lè líng chí. yuè ruò xuān fù, tiān zī ruì zhé jīng lún qí lǔ zhī nèi, yī ràng zhū sì zhī jiān zōng lǐ yí wén, hóng xuān jiù zhì. sì kē zhī jiào, lì dài bù kān sān qiān zhī wén, fēng liú wú xiē.
盛德必祀，義存方策，達人命世，流慶後昆。建國君人，弘風闡教，崇賢彰善， 莫尚於茲。自八卦初陳，九疇攸敘，徽章互垂，節文不備。爰始姬旦，匡翊周邦， 創設禮經，尤明典憲。啟生人之耳目，窮法度之本源，化起《二南》，業隆八百； 豐功茂德，冠於終古。暨乎王道既衰，頌聲不作，諸侯力爭，禮樂陵遲。粵若宣父， 天資睿哲；經綸齊、魯之內，揖讓洙、泗之間；綜理遺文，弘宣舊制。四科之教， 歷代不刊；三千之文，風流無歇。

wéi zī èr shèng, dào zhe qún shēng, shǒu sì bù xiū, míng bāo shàng què. zhèn jūn lín qū yǔ, xìng huà chóng rú, yǒng yán xiān dá, qíng shēn shào sì. yí lìng yǒu sī yú guó zi xué lì zhōu gōng kǒng zǐ miào gè yī suǒ, sì shí zhì jì. réng bó qiú qí hòu, jù yǐ míng wén, xiáng kǎo suǒ yí, dāng jiā jué tǔ. shì yǐ xué zhě mù xiàng, rú jiào yù xìng.
惟茲二聖，道著群生，守祀不修，明褒尚闕。朕君臨區宇，興化崇儒，永言先 達，情深紹嗣。宜令有司於國子學立周公、孔子廟各一所，四時致祭。仍博求其後， 具以名聞，詳考所宜，當加爵土。是以學者慕向，儒教聿興。

zhì sān nián, tài zōng tǎo píng dōng xià, hǎi nèi wú shì, nǎi ruì yì jīng jí, yú qín fǔ kāi wén xué guǎn. guǎng yǐn wén xué zhī shì, xià zhào yǐ fǔ shǔ dù rú huì děng shí bā rén wèi xué shì, gěi wǔ pǐn zhēn shàn, fēn wèi sān fān gèng zhí, sù yú gé xià.
至三年，太宗討平東夏，海內無事，乃銳意經籍，於秦府開文學館。廣引文學 之士，下詔以府屬杜如晦等十八人為學士，給五品珍膳，分為三番更直，宿於閣下。

jí jí wèi, yòu yú zhèng diàn zhī zuǒ, zhì hóng wén xué guǎn, jīng xuǎn tiān xià wén rú zhī shì yú shì nán chǔ liàng yáo sī lián děng, gè yǐ běn guān jiān shǔ xué shì, lìng gèng rì sù zhí. tīng cháo zhī xiá, yǐn rù nèi diàn, jiǎng lùn jīng yì, shāng lüè zhèng shì, huò zhì yè fēn nǎi bà. yòu zhào xūn xián sān pǐn yǐ shàng zi sūn, wèi hóng wén guǎn xué shì.
及即位，又於正殿之左，置弘文學館，精選天下文儒之士虞世南、褚亮、姚思 廉等，各以本官兼署學士，令更日宿直。聽朝之暇，引入內殿，講論經義，商略政 事，或至夜分乃罷。又召勛賢三品已上子孫，為弘文館學士。

zhēn guān èr nián, tíng yǐ zhōu gōng wèi xiān shèng, shǐ lì kǒng zǐ miào táng yú guó xué, yǐ xuān fù wèi xiān shèng, yán zi wèi xiān shī. dà zhēng tiān xià rú shì, yǐ wèi xué guān. shù xìng guó xué, lìng jì jiǔ bó shì jiǎng lùn. bì, cì yǐ shù bó. xué shēng néng tōng yī dà jīng yǐ shàng, xián dé shǔ lì. yòu yú guó xué zēng zhú xué shě yī qiān èr bǎi jiān, tài xué sì mén bó shì yì zēng zhì shēng yuán, qí shū suàn hé zhì bó shì xué shēng, yǐ bèi yì wén, fán sān qiān èr bǎi liù shí yuán. qí xuán wǔ mén tún yíng fēi qí, yì gěi bó shì, shòu yǐ jīng yè yǒu néng tōng jīng zhě, tīng zhī gòng jǔ. shì shí sì fāng rú shì, duō bào fù diǎn jí, yún huì jīng shī. é ér gāo lì jí bǎi jì xīn luó gāo chāng tǔ bō děng zhū guó qiú zhǎng, yì qiǎn zǐ dì qǐng rù yú guó xué zhī nèi. gǔ qiè ér shēng jiǎng yán zhě, bā qiān yú rén. jì jì yáng yáng yān, rú xué zhī shèng, gǔ xī wèi zhī yǒu yě.
貞觀二年，停以周公為先聖，始立孔子廟堂於國學，以宣父為先聖，顏子為先 師。大征天下儒士，以為學官。數幸國學，令祭酒、博士講論。畢，賜以束帛。學 生能通一大經已上，鹹得署吏。又於國學增築學舍一千二百間，太學、四門博士亦 增置生員，其書算合置博士、學生，以備藝文，凡三千二百六十員。其玄武門屯營 飛騎，亦給博士，授以經業；有能通經者，聽之貢舉。是時四方儒士，多抱負典籍， 雲會京師。俄而高麗及百濟、新羅、高昌、吐蕃等諸國酋長，亦遣子弟請入於國學 之內。鼓篋而升講筵者，八千餘人。濟濟洋洋焉，儒學之盛，古昔未之有也。

tài zōng yòu yǐ jīng jí qù shèng jiǔ yuǎn, wén zì duō é miù, zhào qián zhōng shū shì láng yán shī gǔ kǎo dìng wǔ jīng, bān yú tiān xià, mìng xué zhě xí yān. yòu yǐ rú xué duō mén, zhāng jù fán zá, zhào guó zi jì jiǔ kǒng yǐng dá yǔ zhū rú zhuàn dìng wǔ jīng yì shū, fán yī bǎi qī shí juǎn, míng yuē wǔ jīng zhèng yì, lìng tiān xià chuán xí.
太宗又以經籍去聖久遠，文字多訛謬，詔前中書侍郎顏師古考定《五經》，頒 於天下，命學者習焉。又以儒學多門，章句繁雜，詔國子祭酒孔穎達與諸儒撰定 《五經》義疏，凡一百七十卷，名曰《五經正義》，令天下傳習。

shí sì nián, zhào yuē: liáng huáng kǎn chǔ zhòng dōu, zhōu xióng ān shēng shěn zhòng, chén shěn wén ā zhōu hóng zhèng zhāng jī, suí hé tuǒ liú xuàn děng, bìng qián dài míng rú, jīng shù kě jì. jiā yǐ suǒ zài xué tú, duō xíng qí shū, yí jiā yōu yì, yǐ quàn hòu shēng. kě fǎng qí zi sūn jiàn zài zhě, lù míng zòu wén, dāng jiā yǐn zhuó.
十四年，詔曰：「梁皇侃、褚仲都，周熊安生、沈重，陳沈文阿、周弘正、張 譏，隋何妥、劉炫等，並前代名儒，經術可紀。加以所在學徒，多行其疏，宜加優 異，以勸後生。可訪其子孫見在者，錄名奏聞，當加引擢。」

èr shí yī nián, yòu zhào yuē: zuǒ qiū míng bo zi xià gōng yáng gāo gǔ liáng chì fú shèng gāo táng shēng dài shèng máo cháng kǒng ān guó liú xiàng zhèng zhòng dù zi chūn mǎ róng lú zhí zhèng xuán fú qián hé xiū wáng sù wáng bì dù yuán kǎi fàn níng děng èr shí yī rén, bìng yòng qí shū, chuí yú guó zhòu. jì xíng qí dào, lǐ hé bāo chóng. zì jīn yǒu shì tài xué, kě yǔ yán zi jù pèi xiǎng kǒng zǐ miào táng. qí zūn zhòng rú dào rú cǐ.
二十一年，又詔曰：「左丘明、卜子夏、公羊高、穀梁赤、伏勝、高堂生、戴 聖、毛萇、孔安國、劉向、鄭眾、杜子春、馬融、盧植、鄭玄、服虔、何休、王肅、 王弼、杜元凱、范寧等二十一人，並用其書，垂於國胄。既行其道，理合褒崇。自 今有事太學，可與顏子俱配享孔子廟堂。」其尊重儒道如此。

gāo zōng sì wèi, zhèng jiào jiàn shuāi, báo yú rú shù, yóu chóng wén lì. yú shì chún nóng rì qù, bì jìng rì zhāng, yóu huǒ xiāo gāo ér mò zhī jué yě. jí zé tiān chēng zhì, yǐ quán dào lín xià, bù lìn guān jué, qǔ yuè dāng shí. qí guó zi jì jiǔ, duō shòu zhū wáng jí fù mǎ dū wèi, zhǔn zhēn guān jiù shì. jì jiǔ kǒng yǐng dá děng fù shàng rì, jiē jiǎng wǔ jīng tí. zhì shì, zhū wáng yǔ fù mǎ fù shàng, wéi pàn xiáng ruì àn sān dào ér yǐ. zhì yú bó shì zhù jiào, wéi yǒu xué guān zhī míng, duō fēi rú yǎ zhī shí. shì shí fù jiāng qīn cí míng táng jí nán jiāo, yòu bài luò, fēng sōng yuè, jiāng qǔ hóng wén guó zi shēng chōng qí láng xíng shì, jiē lìng chū shēn fàng xuǎn, qián hòu bù kě shèng shù. yīn shì shēng tú bù fù yǐ jīng xué wèi yì, wéi gǒu xī jiǎo xìng. èr shí nián jiān, xué xiào dùn shí huī fèi yǐ.
高宗嗣位，政教漸衰，薄於儒術，尤重文吏。於是醇醲日去，畢競日彰，猶火 銷膏而莫之覺也。及則天稱制，以權道臨下，不吝官爵，取悅當時。其國子祭酒， 多授諸王及駙馬都尉，准貞觀舊事。祭酒孔穎達等赴上日，皆講《五經》題。至是， 諸王與駙馬赴上，唯判祥瑞按三道而已。至於博士、助教，唯有學官之名，多非儒 雅之實。是時復將親祠明堂及南郊，又拜洛，封嵩岳，將取弘文國子生充齊郎行事， 皆令出身放選，前後不可勝數。因是生徒不復以經學為意，唯苟希僥倖。二十年間， 學校頓時隳廢矣。

xuán zōng zài dōng gōng, qīn xìng tài xué, dà kāi jiǎng lùn, xué guān shēng tú, gè cì shù bó. jí jí wèi, shù zhào zhōu xiàn jí bǎi guān jiàn jǔ jīng tōng zhī shì. yòu zhì jí xián yuàn, zhāo jí xué zhě xiào xuǎn, mù rú shì jí bó shè zhe shí zhī liú. yǐ wèi rú xué piān.
玄宗在東宮，親幸太學，大開講論，學官生徒，各賜束帛。及即位，數詔州縣 及百官薦舉經通之士。又置集賢院，招集學者校選，募儒士及博涉著實之流。以為 《儒學篇》。

xú wén yuǎn, luò zhōu yǎn shī rén, chén sī kōng xiào sì xuán sūn, qí xiān zì dōng hǎi xǐ jiā yān. fù chè, liáng mì shū láng, shàng yuán dì nǚ ān chāng gōng zhǔ ér shēng wén yuǎn. shǔ jiāng líng xiàn, bèi lǔ yú zhǎng ān, jiā pín wú yǐ zì gěi. qí xiōng xiū, yù shū wèi shì, wén yuǎn rì yuè shū yú sì, bó lǎn wǔ jīng, yóu jīng chūn qiū zuǒ shì chuán. shí yǒu dà rú shěn zhòng jiǎng yú tài xué, tīng zhě cháng qiān yú rén. wén yuǎn jiù zhì wèn, shù rì biàn qù. huò wèn yuē: hé cí qù zhī sù? dá yuē: guān qí suǒ shuō, xī shì zhǐ shàng yǔ ěr, pū jiē xiān yǐ sòng dé zhī. zhì yú ào zé zhī jìng, fān shì wèi jiàn. yǒu yǐ qí yán gào zhòng zhě, zhòng hū yǔ yì lùn, shí yú fǎn, zhòng shén tàn fú zhī.
徐文遠，洛州偃師人，陳司空孝嗣玄孫，其先自東海徙家焉。父徹，梁秘書郎， 尚元帝女安昌公主而生文遠。屬江陵陷，被虜於長安，家貧無以自給。其兄休，鬻 書為事，文遠日閱書於肆，博覽《五經》，尤精《春秋左氏傳》。時有大儒沈重講 於太學，聽者常千餘人。文遠就質問，數日便去。或問曰：「何辭去之速？」答曰： 「觀其所說，悉是紙上語耳，仆皆先已誦得之。至於奧賾之境，翻似未見。」有以 其言告重者，重呼與議論，十餘反，重甚嘆服之。

wén yuǎn fāng zhèng chún hòu, yǒu rú zhě fēng. dòu wēi yáng xuán gǎn lǐ mì jiē cóng qí shòu xué. kāi huáng zhōng, lèi qiān tài xué bó shì. zhào lìng wǎng bīng zhōu, wèi hàn wáng liàng jiǎng xiào jīng lǐ jì. jí liàng fǎn, chú míng. dà yè chū, lǐ bù shì láng xǔ shàn xīn jǔ wén yuǎn yǔ bāo kǎi chǔ huī lù dé míng lǔ dá wèi xué guān, suì zhuó shòu wén yuǎn guó zi bó shì, kǎi děng bìng wèi tài xué bó shì. shí rén chēng wén yuǎn zhī zuǒ shì chǔ huī zhī lǐ lǔ dá zhī shī lù dé míng zhī yì, jiē wèi yī shí zhī zuì. wén yuǎn suǒ jiǎng shì, duō lì xīn yì, xiān rú yì lùn, jiē dìng qí shì fēi, rán hòu jié bó zhū jiā, yòu chū jǐ yì, bó ér qiě biàn, tīng zhě wàng juàn.
文遠方正純厚，有儒者風。竇威、楊玄感、李密皆從其受學。開皇中，累遷太 學博士。詔令往并州，為漢王諒講《孝經》、《禮記》。及諒反，除名。大業初， 禮部侍郎許善心舉文遠與包愷、褚徽、陸德明、魯達為學官，遂擢授文遠國子博士， 愷等並為太學博士。時人稱文遠之《左氏》、褚徽之《禮》、魯達之《詩》、陸德 明之《易》，皆為一時之最。文遠所講釋，多立新義，先儒異論，皆定其是非，然 後詰駁諸家，又出己意，博而且辨，聽者忘倦。

hòu yuè wáng dòng shǔ wèi guó zi jì jiǔ. shí luò yáng jī jǐn, wén yuǎn chū chéng qiáo cǎi, wèi lǐ mì jūn suǒ zhí. mì lìng wén yuǎn nán miàn zuò, bèi dì zǐ lǐ běi miàn bài zhī. wén yuǎn yuē: lǎo fū chóu xī zhī rì, xìng yǐ xiān wáng zhī dào, yǎng shòu jiāng jūn. shí jīng xìng tì, shū yān yǐ jiǔ. jīn jiāng jūn shǔ fēng yún zhī jì, wèi yì zhòng suǒ guī, quán zhèn wàn wù, wēi jiā sì hǎi, yóu néng qū tǐ hóng zūn shī zhī yì, cǐ jiāng jūn zhī dé yě, lǎo fū zhī xìng yě! jì hé zī hòu lǐ, ān bù jǐn yán hū! dàn wèi shěn jiāng jūn yì ěr! yù wèi yī huò jì jué fú qīng, suī chí mù, yóu yuàn jǐn lì ruò wèi mǎng zhuō chéng wēi pò xiǎn, zé lǎo fū mào yǐ, wú néng wèi yě. mì dùn shǒu yuē: zuó fèng cháo mìng, chuí bài shàng gōng, jì jié yōng xū, kuāng fèng guó nán. suǒ yǐ wèi cháo jiàn zhě, bù cè chéng nèi rén qíng. qiě yù xiān zhēng huà jí, bào fù yuān chǐ, lì gōng shú zuì, rán hòu kǎi xuán, rù bài tiān què. cǐ mì zhī běn yì, wéi xiān shēng jiào zhī. wén yuǎn yuē: jiāng jūn míng chén zhī zǐ, lèi xiǎn zhōng jié, qián shòu wù yú xuán gǎn, suì nǎi zàn zhuì jiā shēng. xíng mí wèi yuǎn, ér huí chē fù lù, zhōng yú zhōng xiào, yòng kāng jiā guó, tiān xià zhī rén, shì suǒ wàng yú jiāng jūn yě. mì yòu dùn shǒu yuē: jìng wén mìng yǐ, qǐng fèng yǐ zhōu xuán.
後越王侗署為國子祭酒。時洛陽饑饉，文遠出城樵採，為李密軍所執。密令文 遠南面坐，備弟子禮北面拜之。文遠曰：「老夫疇昔之日，幸以先王之道，仰授將 軍。時經興替，倏焉已久。今將軍屬風雲之際，為義眾所歸，權鎮萬物，威加四海， 猶能屈體弘尊師之義，此將軍之德也，老夫之幸也！既荷茲厚禮，安不盡言乎！但 未審將軍意耳！欲為伊、霍繼絕扶傾，雖遲暮，猶願盡力；若為莽、卓乘危迫險， 則老夫耄矣，無能為也。」密頓首曰：「昨奉朝命，垂拜上公，冀竭庸虛，匡奉國 難。所以未朝見者，不測城內人情。且欲先征化及，報復冤恥，立功贖罪，然後凱 旋，入拜天闕。此密之本意，惟先生教之。」文遠曰：「將軍名臣之子，累顯忠節， 前受誤於玄感，遂乃暫墜家聲。行迷未遠，而回車復路，終於忠孝，用康家國，天 下之人，是所望於將軍也。」密又頓首曰：「敬聞命矣，請奉以周旋。」

jí zhēng huà jí hái, ér wáng shì chōng yǐ shā yuán wén dōu děng, quán bīng zhuān zhì. mì yòu wèn jì yú wén yuǎn, dá yuē: wáng shì chōng yì mén rén yě, pō dé shí zhī. shì rén cán rěn, yì yòu biǎn cù, jì chéng cǐ shì, bì yǒu yì tú. jiāng jūn qián jì wèi bù xié yǐ, fēi pò wáng shì chōng, bù kě cháo jìn. mì yuē: cháng wèi xiān shēng rú zhě, bù xué jūn lǚ zhī shì, jīn chóu dà jì, shū yǒu míng lüè.
及征化及還，而王世充已殺元文都等，權兵專制。密又問計於文遠，答曰： 「王世充亦門人也，頗得識之。是人殘忍，意又褊促，既乘此勢，必有異圖。將軍 前計為不諧矣，非破王世充，不可朝覲。」密曰：「嘗謂先生儒者，不學軍旅之事， 今籌大計，殊有明略。」

jí mì bài, fù rù dōng dōu, wáng shì chōng gěi qí lǐn shí, ér wén yuǎn jǐn jìng, jiàn zhī xiān bài. huò wèn yuē: wén jūn jù jiàn lǐ mì, ér jìng wáng gōng, hé yě? dá yuē: lǐ mì, jūn zǐ yě, néng shòu lì shēng zhī yī wáng gōng, xiǎo rén yě, yǒu shā gù rén zhī yì. xiāng shí ér dòng, qǐ bù rán yú! hòu wáng shì chōng jiàn hào, fù yǐ wèi guó zi bó shì. yīn chū qiáo cǎi, wèi luó shì xìn huò zhī, sòng yú jīng shī, fù shòu guó zi bó shì.
及密敗，復入東都，王世充給其廩食，而文遠盡敬，見之先拜。或問曰：「聞 君踞見李密，而敬王公，何也？」答曰：「李密，君子也，能受酈生之揖；王公， 小人也，有殺故人之義。相時而動，豈不然歟！」後王世充僭號，復以為國子博士。 因出樵採，為羅士信獲之，送於京師，復授國子博士。

wǔ dé liù nián, gāo zǔ xìng guó xué, guān shì diàn, qiǎn wén yuǎn fā chūn qiū tí, zhū rú shè nán fēng qǐ, suí fāng zhàn duì, jiē mò néng qū. fēng dōng guǎn xiàn nán. nián qī shí sì, zú guān. zhuàn zuǒ chuán yīn sān juǎn yì shū liù shí juǎn. sūn yǒu gōng, zì yǒu chuán.
武德六年，高祖幸國學，觀釋奠，遣文遠發《春秋》題，諸儒設難蜂起，隨方 占對，皆莫能屈。封東莞縣男。年七十四，卒官。撰《左傳音》三卷、《義疏》六 十卷。孫有功，自有傳。

lù dé míng, sū zhōu wú rén yě. chū shòu xué yú zhōu hóng zhèng, shàn yán xuán lǐ. chén dà jiàn zhōng, tài zǐ zhēng sì fāng míng rú, jiǎng yú chéng xiān diàn. dé míng nián shǐ ruò guàn, wǎng cān yān. guó zi jì jiǔ xú kè kāi jiǎng, shì guì zòng biàn, zhòng mò gǎn dāng dé míng dú yǔ kàng duì, hé cháo shǎng tàn. jiě hè shǐ xìng wáng guó zuǒ cháng shì, qiān guó zi zhù jiào. chén wáng, guī xiāng lǐ. suí yáng dì sì wèi, yǐ wèi mì shū xué shì. dà yè zhōng, guǎng zhào jīng míng zhī shì, sì fāng zhì zhě shén zhòng. qiǎn dé míng yǔ lǔ dá kǒng bāo jù huì mén xià shěng, gòng xiāng jiāo nán, wú chū qí yòu zhě. shòu guó zi zhù jiào. wáng shì chōng jiàn hào, fēng qí zi wèi hàn wáng, shǔ dé míng wèi shī, jiù qí jiā, jiāng xíng shù xiū zhī lǐ. dé míng chǐ zhī, yīn fú bā dòu sàn, wò dōng bì xià. wáng shì chōng zi rù, guì chuáng qián, duì zhī yí lì, jìng bù yǔ yǔ. suì yí bìng yú chéng gāo, dù jué rén shì.
陸德明，蘇州吳人也。初受學於周弘正，善言玄理。陳大建中，太子征四方名 儒，講於承先殿。德明年始弱冠，往參焉。國子祭酒徐克開講，恃貴縱辨，眾莫敢 當；德明獨與抗對，合朝賞嘆。解褐始興王國左常侍，遷國子助教。陳亡，歸鄉里。 隋煬帝嗣位，以為秘書學士。大業中，廣召經明之士，四方至者甚眾。遣德明與魯 達、孔褒俱會門下省，共相交難，無出其右者。授國子助教。王世充僭號，封其子 為漢王，署德明為師，就其家，將行束脩之禮。德明恥之，因服巴豆散，臥東壁下。 王世充子入，跪床前，對之遺痢，竟不與語。遂移病於成皋，杜絕人事。

wáng shì chōng píng, tài zōng zhēng wèi qín fǔ wén xué guǎn xué shì, mìng zhòng shān wáng chéng gān cóng qí shòu yè. xún bǔ tài xué bó shì. hòu gāo zǔ qīn lín shì diàn, shí xú wén yuǎn jiǎng xiào jīng, shā mén huì chéng jiǎng bō ruò jīng, dào shì liú jìn xǐ jiǎng lǎo zi, dé míng nán cǐ sān rén, gè yīn zōng zhǐ, suí duān lì yì, zhòng jiē wèi zhī qū. gāo zǔ shàn zhī, cì bó wǔ shí pǐ.
王世充平，太宗征為秦府文學館學士，命中山王承乾從其受業。尋補太學博士。 後高祖親臨釋奠，時徐文遠講《孝經》，沙門惠乘講《波若經》，道士劉進喜講 《老子》，德明難此三人，各因宗指，隨端立義，眾皆為之屈。高祖善之，賜帛五 十匹。

zhēn guān chū, bài guó zi bó shì, fēng wú xiàn nán. xún zú. zhuàn jīng diǎn shì wén sān shí juǎn lǎo zi shū shí wǔ juǎn yì shū èr shí juǎn, bìng xíng yú shì. tài zōng hòu cháng yuè dé míng jīng diǎn shì wén, shén jiā zhī, cì qí jiā shù bó èr bǎi duàn.
貞觀初，拜國子博士，封吳縣男。尋卒。撰《經典釋文》三十卷、《老子疏》 十五卷、《易疏》二十卷，並行於世。太宗後嘗閱德明《經典釋文》，甚嘉之，賜 其家束帛二百段。

zi dūn xìn, lóng shuò zhōng guān zhì zuǒ shì jí, tóng dōng xī tái sān pǐn.
子敦信，龍朔中官至左侍極，同東西台三品。

cáo xiàn, yáng zhōu jiāng dū rén yě. shì suí wèi mì shū xué shì. měi jù tú jiào shòu, zhū shēng shù bǎi rén. dāng shí gōng qīng yǐ xià, yì duō cóng zhī shòu yè. xiàn yòu jīng zhū jiā wén zì zhī shū, zì hàn dài dù lín wèi hóng zhī hòu, gǔ wén mǐn jué, yóu xiàn, cǐ xué fù xìng.
曹憲，揚州江都人也。仕隋為秘書學士。每聚徒教授，諸生數百人。當時公卿 已下，亦多從之受業。憲又精諸家文字之書，自漢代杜林、衛宏之後，古文泯絕， 由憲，此學復興。

dà yè zhōng, yáng dì lìng yǔ zhū xué zhě zhuàn guì yuàn zhū cóng yī bǎi juǎn, shí rén chēng qí gāi bó. xiàn yòu xùn zhù zhāng yī suǒ zhuàn bó yǎ, fēn wèi shí juǎn, yáng dì lìng cáng yú mì gé.
大業中，煬帝令與諸學者撰《桂苑珠叢》一百卷，時人稱其該博。憲又訓注張 揖所撰《博雅》，分為十卷，煬帝令藏於秘閣。

zhēn guān zhōng, yáng zhōu zhǎng shǐ lǐ xí yù biǎo jiàn zhī, tài zōng zhēng wèi hóng wén guǎn xué shì. yǐ nián lǎo bù shì, nǎi qiǎn shǐ jiù jiā bài cháo sàn dài fū, xué zhě róng zhī.
貞觀中，揚州長史李襲譽表薦之，太宗征為弘文館學士。以年老不仕，乃遣使 就家拜朝散大夫，學者榮之。

tài zōng yòu cháng dú shū yǒu nán zì, zì shū suǒ què zhě, lù yǐ wèn xiàn, xiàn jiē wèi zhī yīn xùn jí yǐn zhèng míng bái, tài zōng shén qí zhī. nián yī bǎi wǔ suì zú. suǒ zhuàn wén xuǎn yīn yì, shén wèi dāng shí suǒ zhòng. chū, jiāng huái jiān wèi wén xuǎn xué zhě, běn zhī yú xiàn, yòu yǒu xǔ yān lǐ shàn gōng sūn luó fù xiāng jì yǐ wén xuǎn jiào shòu, yóu shì qí xué dà xìng yú dài.
太宗又嘗讀書有難字，字書所闕者，錄以問憲，憲皆為之音訓及引證明白，太 宗甚奇之。年一百五歲卒。所撰《文選音義》，甚為當時所重。初，江、淮間為 《文選》學者，本之於憲，又有許淹、李善、公孫羅復相繼以《文選》教授，由是 其學大興於代。

xǔ yān zhě, rùn zhōu jù róng rén yě. shǎo chū jiā wèi sēng, hòu yòu hái sú. bó wù qià wén, yóu jīng gǔ xùn. zhuàn wén xuǎn yīn shí juǎn.
許淹者，潤州句容人也。少出家為僧，後又還俗。博物洽聞，尤精詁訓。撰 《文選音》十卷。

lǐ shàn zhě, yáng zhōu jiāng dū rén. fāng yǎ qīng jìn, yǒu shì jūn zǐ zhī fēng. míng qìng zhōng, lèi bǔ tài zǐ nèi lǜ fǔ lù shì cān jūn chóng xián guǎn zhí xué shì, jiān pèi wáng shì dú. cháng zhù jiě wén xuǎn, fēn wèi liù shí juǎn, biǎo shàng zhī. cì juàn yī bǎi èr shí pǐ, zhào cáng yú mì gé. chú lù wáng fǔ jì shì cān jūn, zhuǎn mì shū láng. gān fēng zhōng, chū wèi jīng chéng lìng. zuò yǔ hè lán mǐn zhī zhōu mì, pèi liú yáo zhōu. hòu yù shè dé hái, yǐ jiào shòu wèi yè, zhū shēng duō zì yuǎn fāng ér zhì. yòu zhuàn hàn shū biàn huò sān shí juǎn. zài chū yuán nián zú. zi yōng, yì zhī míng.
李善者，揚州江都人。方雅清勁，有士君子之風。明慶中，累補太子內率府錄 事參軍、崇賢館直學士，兼沛王侍讀。嘗註解《文選》，分為六十卷，表上之。賜 絹一百二十匹，詔藏於秘閣。除潞王府記室參軍，轉秘書郎。乾封中，出為經城令。 坐與賀蘭敏之周密，配流姚州。後遇赦得還，以教授為業，諸生多自遠方而至。又 撰《漢書辯惑》三十卷。載初元年卒。子邕，亦知名。

gōng sūn luó, jiāng dū rén yě. lì pèi wáng fǔ cān jūn, wú xī xiàn chéng. zhuàn wén xuǎn yīn yì shí juǎn, xíng yú dài.
公孫羅，江都人也。歷沛王府參軍，無錫縣丞。撰《文選音義》十卷，行於代。

ōu yáng xún, tán zhōu lín xiāng rén, chén dà sī kōng wěi zhī sūn yě. fù hé, chén guǎng zhōu cì shǐ, yǐ móu fǎn zhū. xún dāng cóng zuò, jǐn ér huò miǎn. chén shàng shū lìng jiāng zǒng yǔ hé yǒu jiù, shōu yǎng zhī, jiào yǐ shū jì. suī mào shén qǐn lòu, ér cōng wù jué lún, dú shū jí shù xíng jù xià, bó lǎn jīng shǐ, yóu jīng sān shǐ. shì suí wèi tài cháng bó shì. gāo zǔ wēi shí, yǐn wèi bīn kè. jí jí wèi, lèi qiān gěi shì zhōng.
歐陽詢，潭州臨湘人，陳大司空頠之孫也。父紇，陳廣州刺史，以謀反誅。詢 當從坐，僅而獲免。陳尚書令江總與紇有舊，收養之，教以書計。雖貌甚寢陋，而 聰悟絕倫，讀書即數行俱下，博覽經史，尤精《三史》。仕隋為太常博士。高祖微 時，引為賓客。及即位，累遷給事中。

xún chū xué wáng xī zhī shū, hòu gèng jiàn biàn qí tǐ, bǐ lì xiǎn jìn, wèi yī shí zhī jué. rén dé qí chǐ dú wén zì, xián yǐ wèi kǎi fàn yān. gāo lì shén zhòng qí shū, cháng qiǎn shǐ qiú zhī. gāo zǔ tàn yuē: bù yì xún zhī shū míng, yuǎn bō yí dí, bǐ guān qí jī, gù wèi qí xíng kuí wú yé!
詢初學王羲之書，後更漸變其體，筆力險勁，為一時之絕。人得其尺牘文字， 咸以為楷范焉。高麗甚重其書，嘗遣使求之。高祖嘆曰：「不意詢之書名，遠播夷 狄，彼觀其跡，固謂其形魁梧耶！」

wǔ dé qī nián, zhào yǔ péi jǔ chén shū dá zhuàn yì wén lèi jù yī bǎi juǎn. zòu zhī, cì bó èr bǎi duàn.
武德七年，詔與裴矩、陳叔達撰《藝文類聚》一百卷。奏之，賜帛二百段。

zhēn guān chū, guān zhì tài zǐ lǜ gèng lìng hóng wén guǎn xué shì, fēng bó hǎi xiàn nán. nián bā shí yú zú.
貞觀初，官至太子率更令、弘文館學士，封渤海縣男。年八十餘卒。

zi tōng, shǎo gū, mǔ xú shì jiào qí fù shū. měi yí tōng qián, dài yún: zhì rǔ fù shū jī zhī zhí. tōng mù míng shén ruì, zhòu yè jīng lì wú juàn, suì yà yú xún. yí fèng zhōng, lèi qiān zhōng shū shè rén. dīng mǔ yōu, jū sàng guò lǐ. qǐ fù běn guān, měi rù cháo, bì tú xiǎn zhì huáng chéng mén wài. zhí sù zài shěng, zé xí dì jí gǎo. fēi gōng shì bù yán, yì wèi cháng qǐ chǐ. guī jiā bì yī cuī dié, hào tòng wú héng. zì wǔ dé yǐ lái, qǐ fù hòu ér néng āi qī hé lǐ zhě, wú yǔ tōng bǐ. nián xiōng wèi zàng, sì nián jū lú bù shì fú, jiā rén dōng yuè mì yǐ zhān xù zhì suǒ mián xí xià, tōng jué, dà nù, jù lìng chè zhī.
子通，少孤，母徐氏教其父書。每遺通錢，紿云：「質汝父書跡之直。」通慕 名甚銳，晝夜精力無倦，遂亞於詢。儀鳳中，累遷中書舍人。丁母憂，居喪過禮。 起複本官，每入朝，必徒跣至皇城門外。直宿在省，則席地藉藁。非公事不言，亦 未嘗啟齒。歸家必衣縗絰，號慟無恆。自武德已來，起復後而能哀戚合禮者，無與 通比。年凶未葬，四年居廬不釋服，家人冬月密以氈絮置所眠席下，通覺，大怒， 遽令徹之。

wǔ qiān, chuí gǒng zhōng zhì diàn zhōng jiān, cì jué bó hǎi zǐ. tiān shòu yuán nián, fēng xià guān shàng shū. èr nián, zhuǎn sī lǐ qīng, pàn nà yán shì. wèi xiāng yuè yú, huì fèng gé shè rén zhāng jiā fú děng qǐng lì wǔ chéng sì wèi huáng tài zǐ, tōng yǔ cén zhǎng qiàn gù zhí yǐ wèi bù kě, suì wǔ zhū wǔ yì, wèi kù lì suǒ xiàn, bèi zhū. shén lóng chū, zhuī fù guān jué.
五遷，垂拱中至殿中監，賜爵渤海子。天授元年，封夏官尚書。二年，轉司禮 卿，判納言事。為相月余，會鳳閣舍人張嘉福等請立武承嗣為皇太子，通與岑長倩 固執以為不可，遂忤諸武意，為酷吏所陷，被誅。神龍初，追復官爵。

zhū zi shē, sū zhōu wú rén yě. shǎo cóng xiāng rén gù biāo xí chūn qiū zuǒ shì chuán, hòu bó guān zi shǐ, shàn shǔ wén. suí dà yè zhōng, zhí mì shū xué shì. jí tiān xià dà luàn, cí zhí guī xiāng lǐ, xún fù yú dù fú wēi. wǔ dé sì nián, suí fú wēi rù cháo, shòu guó zi zhù jiào. zhēn guān chū, gāo lì bǎi jì tóng fá xīn luó, lián bīng shù nián bù jiě, xīn luó qiǎn shǐ gào jí. nǎi jiǎ zǐ shē yuán wài sàn qí shì láng chōng shǐ, yù kě yǐ shì sān guó zhī hàn, yǎ yǒu yí guān, dōng yí dà qīn jìng zhī, sān guó wáng jiē shàng biǎo xiè zuì, cì qiǎn shén hòu.
硃子奢，蘇州吳人也。少從鄉人顧彪習《春秋左氏傳》，後博觀子史，善屬文。 隋大業中，直秘書學士。及天下大亂，辭職歸鄉里，尋附於杜伏威。武德四年，隨 伏威入朝，授國子助教。貞觀初，高麗、百濟同伐新羅，連兵數年不解，新羅遣使 告急。乃假子奢員外散騎侍郎充使，喻可以釋三國之憾，雅有儀觀，東夷大欽敬之， 三國王皆上表謝罪，賜遣甚厚。

chū, zi shē zhī chū shǐ yě, tài zōng wèi yuē: hǎi yí pō zhòng xué wèn, qīng wèi dà guó shǐ, bì wù jí qí shù xiū, wèi zhī jiǎng shuō. shǐ hái chēng zhǐ, dāng yǐ zhōng shū shè rén dài qīng. zi shē zhì qí guó, yù yuè yí lǔ zhī qíng, suì wèi fā chūn qiū zuǒ chuán tí, yòu nà qí měi nǚ zhī zèng. shǐ hái, tài zōng zé qí wéi zhǐ, yóu xī qí cái, bù zhì shēn qiǎn, lìng sàn guān zhí guó zi xué. zhuǎn jiàn yì dài fū hóng wén guǎn xué shì, qiān guó zi sī yè, réng wèi xué shì.
初，子奢之出使也，太宗謂曰：「海夷頗重學問，卿為大國使，必勿藉其束脩， 為之講說。使還稱旨，當以中書舍人待卿。」子奢至其國，欲悅夷虜之情，遂為發 《春秋左傳》題，又納其美女之贈。使還，太宗責其違旨，猶惜其才，不至深譴， 令散官直國子學。轉諫議大夫、弘文館學士，遷國子司業，仍為學士。

zi shē fēng liú yùn jí, pō huá jī, yòu fǔ zhī yǐ wén yì, yóu shì shù méng yàn yù, huò shǐ lùn nán yú qián. shí wǔ nián zú.
子奢風流蘊藉，頗滑稽，又輔之以文義，由是數蒙宴遇，或使論難於前。十五 年卒。

zhāng shì héng, yíng zhōu lè shòu rén yě. fù zhī qìng, qí guó zi zhù jiào. shì héng jiǔ suì sàng mǔ, āi mù guò lǐ. fù yǒu qí guó bó shì liú guǐ sī jiàn zhī, měi wèi yǎn qì. wèi qí fù yuē: xī bó ráo hào zhāng zēng zǐ, yì qǐ néng yuǎn guò! wú wén jūn zǐ bù qīn jiào, dāng wèi chéng jiù zhī. jí zhǎng, guǐ sī shòu yǐ máo shī zhōu lǐ, yòu cóng xióng ān shēng jí liú chāo shòu lǐ jì, jiē jīng jiū dà yì. cǐ hòu biàn jiǎng wǔ jīng, yóu gōng sān lǐ. shì suí wèi yú háng lìng, hòu yǐ nián lǎo guī xiāng lǐ.
張士衡，瀛州樂壽人也。父之慶，齊國子助教。士衡九歲喪母，哀慕過禮。父 友齊國博士劉軌思見之，每為掩泣。謂其父曰：「昔伯饒號『張曾子』，亦豈能遠 過！吾聞君子不親教，當為成就之。」及長，軌思授以《毛詩》、《周禮》，又從 熊安生及劉焯受《禮記》，皆精究大義。此後遍講《五經》，尤攻《三禮》。仕隋 為餘杭令，後以年老歸鄉里。

zhēn guān zhōng, yōu zhōu dū du yàn wáng líng kuí bèi xuán xūn shù bó zhī lǐ, jiù jiā yíng pìn, běi miàn shī zhī. shù rén chéng gān zài dōng gōng, yòu jiā jīng mìng. jí zhì luò yáng gōng yè jiàn, tài zōng yán zhī shēng diàn, cì shí, zhuó shòu cháo sàn dài fū chóng xián guǎn xué shì. chéng gān jiàn zhī, wèn yǐ qí shì miè wáng zhī yóu xù, duì yuē: qí hòu zhǔ bèi nüè wú dù, nì jìn xiǎo rén. zhì rú gāo ā nà guī luò tí pó hán zhǎng luán děng, jiē nú pú xià cái, xiōng xiǎn wú lài, shì xìn shì shǐ, yǐ wèi xīn fù. zhū hài zhōng liáng, shū jì gǔ ròu. qióng jí shē mí, bō sàng lí yuán. suǒ yǐ zhōu shī lín jiāo, rén mò wèi yòng, yǐ zhì fù miè, shí cǐ zhī yóu. chéng gān yòu wèn yuē: bù shī yíng gōng dé, yǒu guǒ bào bù? duì yuē: shì fú zài yú qīng jìng wú yù, rén shù wèi xīn. rú qí tān lán wú yàn, jiāo nüè shì wù, suī fù qīng cái shì fú, wú jiù mù qián zhī huò. qiě shàn è zhī bào, ruò yǐng suí xíng, cǐ shì rú shū zhī yán, qǐ tú fú jīng suǒ shuō. shì wèi rén jūn fù, dāng xū rén cí wèi rén chén zi, yí jǐn zhōng xiào. rén cí zhōng xiào, zé fú zuò yōu yǒng rú huò fǎn cǐ, zé yāng huò sī jí. cǐ lǐ zhāo rán, yuàn diàn xià wù wèi yōu lǜ. jí chéng gān fèi chù, chì gěi chéng chuán, lìng guī běn xiāng. shí jiǔ nián zú.
貞觀中，幽州都督、燕王靈夔備玄纁束帛之禮，就家迎聘，北面師之。庶人承 乾在東宮，又加旌命。及至洛陽宮謁見，太宗延之升殿，賜食，擢授朝散大夫、崇 賢館學士。承乾見之，問以齊氏滅亡之由緒，對曰：「齊後主悖虐無度，昵近小人。 至如高阿那瑰、駱提婆、韓長鸞等，皆奴僕下才，兇險無賴，是信是使，以為心腹。 誅害忠良，疏忌骨肉。窮極奢靡，剝喪黎元。所以周師臨郊，人莫為用，以至覆滅， 實此之由。」承乾又問曰：「布施營功德，有果報不？」對曰：「事佛在於清淨無 欲，仁恕為心。如其貪婪無厭，驕虐是務，雖復傾財事佛，無救目前之禍。且善惡 之報，若影隨形，此是儒書之言，豈徒佛經所說。是為人君父，當須仁慈；為人臣 子，宜盡忠孝。仁慈忠孝，則福祚攸永；如或反此，則殃禍斯及。此理昭然，願殿 下勿為憂慮。」及承乾廢黜，敕給乘傳，令歸本鄉。十九年卒。

shì héng jì lǐ xué wèi yōu, dāng shí shòu qí yè shàn míng yú shí zhě, wéi jiǎ gōng yàn wèi zuì yān.
士衡既禮學為優，當時受其業擅名於時者，唯賈公彥為最焉。

jiǎ gōng yàn, míng zhōu yǒng nián rén. yǒng huī zhōng, guān zhì tài xué bó shì. zhuàn zhōu lǐ yì shū wǔ shí juǎn yí lǐ yì shū sì shí juǎn.
賈公彥，洺州永年人。永徽中，官至太學博士。撰《周禮義疏》五十卷、《儀 禮義疏》四十卷。

zi dà yǐn, guān zhì lǐ bù shì láng.
子大隱，官至禮部侍郎。

shí yǒu zhào zhōu lǐ xuán zhí, yòu shòu sān lǐ yú gōng yàn, zhuàn sān lǐ yīn yì xíng yú dài. xuán zhí jiān xí chūn qiū zuǒ shì chuán yú wáng dé sháo, shòu máo shī yú qí wēi, bó shè hàn shǐ jí lǎo zhuāng zhū zi zhī shuō. zhēn guān zhōng, lèi qiān tài zǐ wén xué hóng wén guǎn zhí xué shì. gāo zōng shí, lǚ bèi zhào jiàn. yǔ dào shì shā mén zài yù qián jiǎng shuō jīng yì, xuán zhí biàn lùn shén měi, shēn guī fěng, dì shēn lǐ zhī. hòu zuò shì zuǒ qiān sì shuǐ lìng, zú guān.
時有趙州李玄植，又受《三禮》於公彥，撰《三禮音義》行於代。玄植兼習 《春秋左氏傳》於王德韶，受《毛詩》於齊威，博涉漢史及老、莊諸子之說。貞觀 中，累遷太子文學、弘文館直學士。高宗時，屢被召見。與道士、沙門在御前講說 經義，玄植辨論甚美，申規諷，帝深禮之。後坐事左遷汜水令，卒官。

zhāng hòu yìn, sū zhōu kūn shān rén yě. fù zhōng, yǒu rú xué, suí hàn wáng liàng chū mù bīng zhōu, yǐn wèi bó shì. hòu yìn cóng fù zài bīng zhōu, yǐ xué xíng jiàn chēng. shí gāo zǔ zhèn tài yuán, yǐn jū bīn guǎn. tài zōng jiù shòu chūn qiū zuǒ shì chuán. wǔ dé zhōng, lèi chú yàn wáng zī yì cān jūn.
張後胤，蘇州崑山人也。父中，有儒學，隋漢王諒出牧并州，引為博士。後胤 從父在并州，以學行見稱。時高祖鎮太原，引居賓館。太宗就受《春秋左氏傳》。 武德中，累除燕王諮議參軍。

zhēn guān zhōng, hòu yìn shàng yán: bì xià xī zài tài yuán, wèn chén: suí shì yùn zhōng, hé zú dāng dé tiān xià? chén fèng duì: lǐ xìng bì děi. gōng jiā dé yè, tiān xià xì xīn, ruò yú cǐ shǒu móu, zhǎng qū guān yòu, yǐ tú dì yè, shú bù xìng lài! cǐ shí wēi chén zǎo shí tiān mìng. tài zōng yuē: cǐ shì bìng jì zhī ěr. yīn zhào rù cì yàn, yán jí píng xī, cóng róng wèi yuē: jīn dì zǐ hé rú? hòu yìn duì yuē: xī kǒng zǐ lǐng tú sān qiān, dá zhě wú zǐ nán zhī wèi. chén yì zàn yī rén, wèi wàn chéng zhǔ, jì chén gōng yú yú xiān shèng. tài zōng shén yuè, cì liáng mǎ wǔ pǐ, bài yàn wáng fǔ sī mǎ. qiān guó zi jì jiǔ, zhuǎn sàn qí cháng shì.
貞觀中，後胤上言：「陛下昔在太原，問臣：『隋氏運終，何族當得天下？』 臣奉對：『李姓必得。公家德業，天下繫心，若於此首謀，長驅關右，以圖帝業， 孰不幸賴！』此實微臣早識天命。」太宗曰：「此事並記之耳。」因詔入賜宴，言 及平昔，從容謂曰：「今弟子何如？」後胤對曰：「昔孔子領徒三千，達者無子男 之位。臣翼贊一人，為萬乘主，計臣功逾於先聖。」太宗甚悅，賜良馬五匹，拜燕 王府司馬。遷國子祭酒，轉散騎常侍。

yǒng huī chū, qǐng zhì shì, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū, gěi cì bìng tóng zhí shì. zú, zèng lǐ bù shì láng, péi zàng zhāo líng.
永徽初，請致仕，加金紫光祿大夫，給賜並同職事。卒，贈禮部侍郎，陪葬昭 陵。

gài wén dá, jì zhōu xìn dōu rén yě. bó shè jīng shǐ, yóu míng sān chuán. xìng fāng yǎ, měi xū mào, yǒu shì jūn zi zhī fēng. cì shǐ dòu kàng cháng guǎng jí rú shēng, lìng xiāng wèn nán, qí dà rú liú chāo liú guǐ sī kǒng yǐng dá xián zài zuò, wén dá yì cān yān. jì lùn nán, jiē chū zhū rú yì biǎo, kàng dà qí zhī, wèn yuē: gài shēng jiù shuí shòu xué? liú chāo duì yuē: cǐ shēng qí yí, chū zì tiān rán. yǐ duō wèn guǎ, chāo wèi shī shǒu. kàng yuē: kě wèi bīng shēng yú shuǐ ér hán yú shuǐ yě.
蓋文達，冀州信都人也。博涉經史，尤明《三傳》。性方雅，美須貌，有士君 子之風。刺史竇抗嘗廣集儒生，令相問難，其大儒劉焯、劉軌思、孔穎達咸在坐， 文達亦參焉。既論難，皆出諸儒意表，抗大奇之，問曰：「蓋生就誰受學？」劉焯 對曰：「此生岐嶷，出自天然。以多問寡，焯為師首。」抗曰：「可謂冰生於水而 寒於水也。」

wǔ dé zhōng, lèi shòu guó zi zhù jiào. tài zōng zài fān, zhào wèi wén xué guǎn zhí xué shì. zhēn guān shí nián, qiān jiàn yì dà fū, jiān hóng wén guǎn xué shì. shí sān nián, chú guó zi sī yè. é bài shǔ wáng shī, yǐ wáng yǒu zuì, zuò miǎn. shí bā nián, shòu chóng xián guǎn xué shì. xún zú. qí zōng rén wén yì, yì yǐ rú yè zhī míng, dāng shí chēng wèi èr gài yān.
武德中，累授國子助教。太宗在籓，召為文學館直學士。貞觀十年，遷諫議大 夫，兼弘文館學士。十三年，除國子司業。俄拜蜀王師，以王有罪，坐免。十八年， 授崇賢館學士。尋卒。其宗人文懿，亦以儒業知名，當時稱為「二蓋」焉。

wén yì zhě, bèi zhōu sòng chéng rén yě. wǔ dé chū, lì guó zi zhù jiào. shí gāo zǔ bié yú mì shū shěng zhì xué, jiào shòu wáng gōng zhī zǐ, shí yǐ wén yì wèi bó shì. wén yì cháng kāi jiǎng máo shī, fā tí, gōng qīng xián cuì, gèng xiāng wèn nán, wén yì fā yáng fēng yǎ, shén dé shī rén zhī zhì. zhēn guān zhōng, zú yú guó zi bó shì.
文懿者，貝州宋城人也。武德初，歷國子助教。時高祖別於秘書省置學，教授 王公之子，時以文懿為博士。文懿嘗開講《毛詩》，發題，公卿咸萃，更相問難， 文懿發揚風雅，甚得詩人之致。貞觀中，卒於國子博士。

gǔ nà lǜ, wèi zhōu chāng lè rén yě. zhēn guān zhōng, lèi bǔ guó zi bó shì. huáng mén shì láng chǔ suì liáng chēng wèi jiǔ jīng kù. xún qiān jiàn yì dài fū, jiān hóng wén guǎn xué shì. cháng cóng tài zōng chū liè, zài tú yù yǔ, yīn wèn: yóu yī ruò wèi dé bù lòu? nà lǜ yuē: néng yǐ wǎ wèi zhī, bì bù lòu yǐ. yì yù tài zōng bù wèi tián liè. tài zōng yuè, cì bó èr bǎi duàn. yǒng huī chū, zú guān.
谷那律，魏州昌樂人也。貞觀中，累補國子博士。黃門侍郎褚遂良稱為「九經 庫」。尋遷諫議大夫，兼弘文館學士。嘗從太宗出獵，在途遇雨，因問：「油衣若 為得不漏？」那律曰：「能以瓦為之，必不漏矣。」意欲太宗不為畋獵。太宗悅， 賜帛二百段。永徽初，卒官。

xiāo dé yán, yōng zhōu zhǎng ān rén, qí shàng shū zuǒ pú shè sī huà xuán sūn yě. běn lán líng rén, chén wáng, xǐ guān zhōng. zǔ jiè, liáng shì zhōng dōu guān shàng shū. fù yǐn, chén lì bù shì láng. bìng yǒu míng yú shí. dé yán bó shè jīng shǐ, yóu jīng chūn qiū zuǒ shì chuán, hǎo shǔ wén. zhēn guān zhōng, chú zhù zuò láng, jiān hóng wén guǎn xué shì.
蕭德言，雍州長安人，齊尚書左僕射思話玄孫也。本蘭陵人，陳亡，徙關中。 祖介，梁侍中、都官尚書。父引，陳吏部侍郎。並有名於時。德言博涉經史，尤精 《春秋左氏傳》，好屬文。貞觀中，除著作郎，兼弘文館學士。

dé yán wǎn nián yóu dǔ zhì yú xué, zì zhòu dá yè, lüè wú xiū juàn. měi yù kāi wǔ jīng, bì shù dài guàn zhuó, wēi zuò duì zhī. qī zǐ hòu jiān qǐng yuē: zhōng rì rú shì, wú nǎi láo hū? dé yán yuē: jìng xiān shèng zhī yán, qǐ dàn rú cǐ! shí gāo zōng wèi jìn wáng, zhào dé yán shòu jīng jiǎng yè. jí shēng chūn gōng, réng jiān shì dú. xún yǐ nián lǎo, qǐng zhì shì, tài zōng bù xǔ. yòu yí zhī shū yuē:
德言晚年尤篤志於學，自晝達夜，略無休倦。每欲開《五經》，必束帶盥濯， 危坐對之。妻子候間請曰：「終日如是，無乃勞乎？」德言曰：「敬先聖之言，豈 憚如此！」時高宗為晉王，詔德言授經講業。及升春宮，仍兼侍讀。尋以年老，請 致仕，太宗不許。又遺之書曰：

zhèn lì guān qián dài, xiáng lǎn rú lín, zhì yú yán mǐn zhī cái, bù zhōng qí shòu yóu xià zhī dé, bù dǎi qí xué. wéi qīng yòu tǐng guī zhāng, zǎo biāo měi yù. xià wéi bì hù, bāo kuò liù jīng yìng xuě jù yíng, láo lóng bǎi shì. zì suí jì bǎn dàng, dū xù wú wén, rú dào zhuì ní tú, shī shū tián kēng jǐng. juàn yán fén diǎn, měi yòng shāng huái. qǐng nián yǐ lái, tiān xià wú shì, fāng yù jiàn lǐ zuò lè, yǎn wǔ xiū wén. qīng nián chǐ yǐ shuāi, jiào jiāng hé shì! suǒ jì cái dé yóu mào, wò zhèn gāo fēng, shǐ jì nán fú shēng, zhòng zài yú zī rì guān xī kǒng zǐ, gù xiǎn yú dāng jīn. lìng wèn lìng wàng, hé qí měi yě! niàn qīng pí xiǔ, hé yǐ kě yán!
朕歷觀前代，詳覽儒林，至於顏、閔之才，不終其壽；游、夏之德，不逮其學。 惟卿幼挺珪璋，早標美譽。下帷閉戶，包括《六經》；映雪聚螢，牢籠百氏。自隋 季版盪，闍序無聞，儒道墜泥塗，《詩書》填坑穽。眷言墳典，每用傷懷。頃年已 來，天下無事，方欲建禮作樂，偃武修文。卿年齒已衰，教將何恃！所冀才德猶茂， 臥振高風，使濟南伏生，重在於茲日；關西孔子，故顯於當今。令問令望，何其美 也！念卿疲朽，何以可言！

xún cì jué fēng yáng xiàn hóu. shí qī nián, bài mì shū shǎo jiān. liǎng gōng lǐ cì shén hòu. èr shí sān nián, lèi biǎo qǐng zhì shì, xǔ zhī. gāo zōng sì wèi, yǐ shī fù ēn, jiā yín qīng guāng lù dài fū. yǒng huī wǔ nián, zú yú jiā, nián jiǔ shí qī. gāo zōng wèi zhī chuò cháo, zèng tài cháng qīng. wén jí sān shí juǎn.
尋賜爵封陽縣侯。十七年，拜秘書少監。兩宮禮賜甚厚。二十三年，累表請致 仕，許之。高宗嗣位，以師傅恩，加銀青光祿大夫。永徽五年，卒於家，年九十七。 高宗為之輟朝，贈太常卿。文集三十卷。

céng sūn zhì zhōng, zì yǒu chuán.
曾孫至忠，自有傳。

xǔ shū yá, rùn zhōu jù róng rén. shǎo jīng yú máo shī lǐ jì, yóu shàn fěng yǒng. zhēn guān chū, lèi shòu jìn wáng wén xué jiān shì dú, xún qiān tài cháng bó shì. shēng chūn gōng, jiā cháo sàn dài fū, qiān tài zǐ xǐ mǎ, jiān chóng xián guǎn xué shì, réng jiān shì dú. cháng zhuàn máo shī zuǎn yì shí juǎn, yǐ jìn huáng tài zǐ. tài zǐ cì bó bǎi duàn, jiān lìng xiě běn fù sī jīng jú. yù shǐ dài fū gāo zhì zhōu cháng wèi rén yuē: fán yù yán shī zhě, bì xū xiān dú cǐ shū. zhēn guān èr shí sān nián zú. zi zi rú.
許叔牙，潤州句容人。少精於《毛詩》、《禮記》，尤善諷詠。貞觀初，累授 晉王文學兼侍讀，尋遷太常博士。升春宮，加朝散大夫，遷太子洗馬，兼崇賢館學 士，仍兼侍讀。嘗撰《毛詩纂義》十卷，以進皇太子。太子賜帛百段，兼令寫本付 司經局。御史大夫高智周嘗謂人曰：「凡欲言《詩》者，必須先讀此書。」貞觀二 十三年卒。子子儒。

zi rú, yì yǐ xué yì chēng. zhǎng shòu zhōng, guān zhì tiān guān shì láng hóng wén guǎn xué shì. zi rú jū xuǎn bù, bù yǐ zǎo jiàn wèi yì, wěi lìng shǐ jù zhí, yǐ wèi fù xīn. zhù guān zhī cì, zi rú dàn gāo zhěn ér wò, shí yún jù zhí píng pèi. yóu shì bǔ shòu shī xù, wú fù gāng jì, dào lù yǐ wèi kǒu shí. qí suǒ zhù shǐ jì, jìng wèi jiù ér zhōng.
子儒，亦以學藝稱。長壽中，官至天官侍郎、弘文館學士。子儒居選部，不以 藻鑒為意，委令史句直，以為腹心。注官之次，子儒但高枕而臥，時雲「句直平配」。 由是補授失序，無復綱紀，道路以為口實。其所注《史記》，竟未就而終。

jìng bō, pú zhōu hé dōng rén yě. zhēn guān chū, jǔ jìn shì. é yǒu zhào yì mì shū nèi shěng zuǒ yán shī gǔ kǒng yǐng dá xiū suí shǐ, xún shòu tài zǐ xiào shū. shǐ chéng, qiān zhù zuò láng, jiān xiū guó shǐ. yǔ gěi shì zhōng xǔ jìng zōng zhuàn gāo zǔ tài zōng shí lù, zì chuàng yè zhì yú zhēn guān shí sì nián, fán sì shí juǎn. zòu zhī, cì wù wǔ bǎi duàn. tài zōng zhī pò gāo lì, míng suǒ zhàn liù shān wèi zhù bì, bō wèi rén yuē: shèng rén zhě, yǔ tiān dì hé dé, shān míng zhù bì, cǐ gài yǐ luán yú bù fù gèng dōng yǐ. zú rú suǒ yán.
敬播，蒲州河東人也。貞觀初，舉進士。俄有詔詣秘書內省佐顏師古、孔穎達 修《隋史》，尋授太子校書。史成，遷著作郎，兼修國史。與給事中許敬宗撰《高 祖》、《太宗實錄》，自創業至於貞觀十四年，凡四十卷。奏之，賜物五百段。太 宗之破高麗，名所戰六山為駐蹕，播謂人曰：「聖人者，與天地合德，山名駐蹕， 此蓋以鑾輿不復更東矣。」卒如所言。

shí liáng guó gōng fáng xuán líng shēn chēng bō yǒu liáng shǐ zhī cái, yuē: chén shòu zhī liú yě. xuán líng yǐ yán shī gǔ suǒ zhù hàn shū, wén fán nán shěng, lìng bō cuō qí jī yào, zhuàn chéng sì shí juǎn, chuán yú dài. xún yǐ zhuàn shí lù gōng, qiān tài zi sī yì láng. shí chū zhì cǐ guān, jí wèi qīng wàng. zhōng shū lìng mǎ zhōu tàn yuē: suǒ hèn zī pǐn wàng gāo, bù huò lì jū cǐ zhí. cān zhuàn jìn shū, bō yǔ líng hú dé fēn yáng rén qīng lǐ yán děng sì rén zǒng qí lèi.
時梁國公房玄齡深稱播有良史之才，曰：「陳壽之流也。」玄齡以顏師古所注 《漢書》，文繁難省，令播撮其機要，撰成四十卷，傳於代。尋以撰實錄功，遷太 子司議郎。時初置此官，極為清望。中書令馬周嘆曰：「所恨資品妄高，不獲歷居 此職。」參撰《晉書》，播與令狐德棻、陽仁卿、李嚴等四人總其類。

huì xíng bù zòu yán: zhǔn lǜ: móu fǎn dà nì, fù zǐ jiē zuò sǐ, xiōng dì chù liú. cǐ zé qīng ér bù chéng, wàng qǐng gǎi cóng zhòng fǎ. zhì qiǎn bǎi liáo xiáng yì. bō yì yuē: kūn jì kǒng huái, tiān lún suī zhòng, bǐ yú fù zǐ, xìng lǐ yǐ shū. shēng yǒu yì shì zhī wén, sǐ yǒu bié zōng zhī yì. jīn yǒu gāo guān zhòng jué, běn yìn wéi dǎi zi sūn zuò tǔ xī guī, yú guāng bù jí kūn jì. qǐ yǒu bù zhān qí yìn, zhé shòu qí gū, bèi lǐ wéi qíng, shū wèi tài shèn! bì qī fǎn zī chūn lìng, zhǒng bǐ qiū tú, chuàng cì gǔ yú dào dé zhī chén, jiàn shēn wén yú cuò xíng zhī rì, chén jiāng yǐ wèi bù kě. zhào cóng zhī.
會刑部奏言：「准律：謀反大逆，父子皆坐死，兄弟處流。此則輕而不懲，望 請改從重法。」制遣百僚詳議。播議曰：「昆季孔懷，天倫雖重，比於父子，性理 已殊。生有異室之文，死有別宗之義。今有高官重爵，本廕唯逮子孫；祚土錫珪， 餘光不及昆季。豈有不沾其廕，輒受其辜，背禮違情，殊為太甚！必期反茲春令， 踵彼秋荼，創次骨於道德之辰，建深文於措刑之日，臣將以為不可。」詔從之。

yǒng huī chū, bài zhù zuò láng. yǔ xǔ jìng zōng děng zhuàn xī yù tú. hòu lì jiàn yì dài fū gěi shì zhōng, bìng yī jiù jiān xiū guó shǐ. yòu zhuàn tài zōng shí lù, cóng zhēn guān shí wǔ nián zhì èr shí sān nián, wèi èr shí juǎn. zòu zhī, cì bó sān bǎi duàn. hòu zuò shì chū wèi yuè zhōu dū du fǔ zhǎng shǐ. lóng shuò sān nián, zú guān. bō yòu zhe suí lüè èr shí juǎn.
永徽初，拜著作郎。與許敬宗等撰《西域圖》。後歷諫議大夫、給事中，並依 舊兼修國史。又撰《太宗實錄》，從貞觀十五年至二十三年，為二十卷。奏之，賜 帛三百段。後坐事出為越州都督府長史。龍朔三年，卒官。播又著《隋略》二十卷。

liú bó zhuāng, xú zhōu péng chéng rén yě. zhēn guān zhōng, lèi chú guó zi zhù jiào. yǔ qí jiù tài xué bó shì hóu xiào zūn qí wèi hóng wén guǎn xué shì, dāng dài róng zhī. xún qiān guó zi bó shì, qí hòu yòu yǔ xǔ jìng zōng děng cān xiū wén sī bó yào jí wén guǎn cí lín. lóng shuò zhōng, jiān shòu chóng xián guǎn xué shì. zhuàn shǐ jì yīn yì shǐ jì dì míng hàn shū yīn yì gè èr shí juǎn, xíng yú dài.
劉伯莊，徐州彭城人也。貞觀中，累除國子助教。與其舅太學博士侯孝遵齊為 弘文館學士，當代榮之。尋遷國子博士，其後又與許敬宗等參修《文思博要》及 《文館詞林》。龍朔中，兼授崇賢館學士。撰《史記音義》、《史記地名》、《漢 書音義》各二十卷，行於代。

zi zhī hóng, yì chuán fù yè. zé tiān shí, lèi qiān zhù zuò láng, jiān xiū guó shǐ. zú yú xiāng wáng fǔ sī mǎ. ruì zōng jí wèi, yǐ gù lì zèng mì shū shǎo jiān.
子之宏，亦傳父業。則天時，累遷著作郎，兼修國史。卒於相王府司馬。睿宗 即位，以故吏贈秘書少監。

qín jǐng tōng, cháng zhōu jìn líng rén yě. yǔ dì xī, yóu jīng hàn shū, dāng shí xí hàn shū zhě jiē zōng shī zhī, cháng chēng jǐng tōng wèi dà qín jūn, wěi wèi xiǎo qín jūn. ruò bù jīng qí xiōng dì zhǐ shòu, zé wèi zhī bù jīng shī jiàng, wú zú cǎi yě. jǐng tōng, zhēn guān zhōng lèi qiān tài zǐ xǐ mǎ, jiān chóng xián guǎn xué shì. wèi hàn shū xué zhě, yòu yǒu liú nà yán, yì wèi dāng shí zōng jiàng.
秦景通，常州晉陵人也。與弟肸，尤精《漢書》，當時習《漢書》者皆宗師之， 常稱景通為大秦君，暐為小秦君。若不經其兄弟指授，則謂之「不經師匠，無足采 也」。景通，貞觀中累遷太子洗馬，兼崇賢館學士。為《漢書》學者，又有劉納言， 亦為當時宗匠。

nà yán, gān fēng zhōng, lì dōu shuǐ jiān zhǔ bù, yǐ hàn shū shòu pèi wáng xián. jí xián wèi huáng tài zǐ, lèi qiān tài zi xǐ mǎ, jiān chōng shì dú. cháng zhuàn pái xié jí shí wǔ juǎn, yǐ jìn tài zǐ. jí dōng gōng fèi, gāo zōng jiàn ér nù zhī. zhào yuē: liú nà yán shōu qí yú yì, cān shì jīng shǐ, zì fǔ rù gōng, jiǔ yān suì yuè, cháo yóu xī chù, jìng wú kuāng zàn. què zhōng xiào zhī liáng guī, jìn huī xié zhī bǐ shuō, chǔ gōng bài dé, yì yǒu suǒ yóu. qíng zài hǎo shēng, bù rěn jiā lù, yí cóng píng qì, yǐ lì jiāng lái. kě chú míng. hòu yòu zuò shì pèi liú zhèn zhōu ér sǐ.
納言，乾封中，歷都水監主簿，以《漢書》授沛王賢。及賢為皇太子，累遷太 子洗馬，兼充侍讀。常撰《俳諧集》十五卷，以進太子。及東宮廢，高宗見而怒之。 詔曰：「劉納言收其餘藝，參侍經史，自府入宮，久淹歲月，朝游夕處，竟無匡贊。 闕忠孝之良規，進詼諧之鄙說，儲宮敗德，抑有所由。情在好生，不忍加戮，宜從 屏棄，以勵將來。可除名。」後又坐事配流振州而死。

luó dào cóng, pú zhōu yú xiāng rén yě. zǔ shùn, wǔ dé chū, wèi xìng zhōu cì shǐ. qín yú xué yè, ér kāng kǎi yǒu jié yì. zhēn guān mò, shàng shū wǔ zhǐ, pèi liú lǐng biǎo. shí yǒu tóng bèi liú zhě, zhì jīng xiāng jiān bìng sǐ, lín zhōng, qì wèi dào cóng yuē: rén shēng yǒu sǐ, suǒ hèn wěi gǔ yì rǎng. dào cóng yuē: wǒ ruò shēng hái, zhōng bù dú guī, qì qīng yú cǐ! yì zhī lù zuǒ ér qù. suì yú, yù shè dé hái, zhì bìn suǒ, shǔ lín lǎo mí màn, jiù bù fù kě dé. dào cóng shè jì tòng kū, gào yǐ yù yǔ jù guī zhī yì, ruò yǒu líng zhě, xìng xiāng jǐng shì. yán qì, lù cè shuǐ zhōng, hū rán yǒng fèi. dào cóng yòu zhòu yún: ruò suǒ fèi chù shì, yuàn gèng lìng yī fèi. zhòu qì, yòu fèi. dào cóng biàn qǔ de qí shī, míng zhì kě yàn, suì fù zhī hái xiāng. dāng shí shí zhě chēng dào cóng chéng gǎn suǒ zhì. dào cóng xún yǐ míng jīng dēng dì. gāo zōng mò, guān zhì tài xué bó shì. měi yǔ tài xué zhù jiào kāng guó ān dào shì lǐ róng děng jiǎng lùn, wèi shí suǒ chēng. xún zú.
羅道琮，蒲州虞鄉人也。祖順，武德初，為興州刺史。勤於學業，而慷慨有節 義。貞觀末，上書忤旨，配流嶺表。時有同被流者，至荊、襄間病死，臨終，泣謂 道琮曰：「人生有死，所恨委骨異壤。」道琮曰：「我若生還，終不獨歸，棄卿於 此！」瘞之路左而去。歲余，遇赦得還，至殯所，屬霖潦瀰漫，柩不復可得。道琮 設祭慟哭，告以欲與俱歸之意，若有靈者，幸相警示。言訖，路側水中，忽然涌沸。 道琮又咒云：「若所沸處是，願更令一沸。」咒訖，又沸。道琮便取得其屍，銘志 可驗，遂負之還鄉。當時識者稱道琮誠感所致。道琮尋以明經登第。高宗末，官至 太學博士。每與太學助教康國安、道士李榮等講論，為時所稱。尋卒。

rú xué xià
儒學下

xíng wén wěi gāo zi gòng láng yú lìng lù jìng chún wáng yuán gǎn wáng shào zōng wéi shū xià zhù qīn míng guō shān yùn liǔ chōng lú càn yǐn zhī zhāng sūn jì liáng fù
○邢文偉 高子貢 郎余令 路敬淳 王元感 王紹宗 韋叔夏 祝欽明 郭山惲 柳沖 盧粲 尹知章 孫季良附

xú dài sū biàn xiōng gǔn miǎn lù zhì féng kàng wéi biǎo wēi xǔ kāng zuǒ
徐岱 蘇弁 兄袞 冕 陸質 馮伉 韋表微 許康佐

xíng wén wěi, chú zhōu quán jiāo rén yě. shǎo yǔ hé zhōu gāo zi gòng shòu zhōu péi huái guì jù yǐ bó xué zhī míng yú jiāng huái jiān. xián hēng zhōng, lèi qiān tài zǐ diǎn shàn chéng. shí xiào jìng zài dōng gōng, hǎn yǔ gōng chén jiē jiàn, wén wěi zhé jiǎn shàn, shàng shū yuē:
邢文偉，滁州全椒人也。少與和州高子貢、壽州裴懷貴俱以博學知名於江、淮 間。咸亨中，累遷太子典膳丞。時孝敬在東宮，罕與宮臣接見，文偉輒減膳，上書 曰：

chén qiè jiàn lǐ dài jì yuē: tài zǐ jì guān chéng rén, miǎn yú bǎo fù zhī yán, zé yǒu sī guò zhī shǐ, chè shàn zhī zǎi. shǐ zhī yì, bù dé bù sī guò zǎi zhī yì, bù dé bù chè shàn, bù chè shàn zé sǐ. jīn huáng dì shì jī qián diǎn, miào jiǎn yīng jùn, zì shù zǐ yǐ xià, zhì zī yì shè rén jí xué shì shì dú děng, shǐ yì zuǒ diàn xià, yǐ chéng shèng dé. jìn rì yǐ lái, wèi shén yán nà, tán yì bù xiá, yè jiàn shàng xī, sān cháo zhī hòu, dàn yǔ nèi rén dú jū, hé yóu fā huī shèng zhì, shǐ ruì zhé wén míng zhě hū? jīn shǐ suī què guān, zǎi dāng fèng zhí, tiǎn bèi suǒ sī, wèi gǎn táo sǐ, jǐn shǒu lǐ jīng, zhé shēn jiǎn shàn.
臣竊見《禮·戴記》曰：「太子既冠成人，免於保傅之嚴，則有司過之史，徹 膳之宰。史之義，不得不司過；宰之義，不得不徹膳，不徹膳則死。」今皇帝式稽 前典，妙簡英俊，自庶子已下，至諮議、舍人及學士、侍讀等，使翼佐殿下，以成 聖德。近日已來，未甚延納，談議不狎，謁見尚稀，三朝之後，但與內人獨居，何 由發揮聖智，使睿哲文明者乎？今史雖闕官，宰當奉職，忝備所司，未敢逃死，謹 守禮經，輒申減膳。

tài zǐ dá shū yuē:
太子答書曰：

gù yǐ yōng xū, zǎo shàng fén diǎn, měi yù yán jīng zhèng shù, jí yì shū lín. dàn wǎng zài yòu nián, wèi xián jiāng wèi, jié chéng dān sòng, yīn jí sǔn xīn. bǐ rì yǐ lái, fēng xū gèng jī, zhōng fèng ēn zhǐ, bù xǔ zhòng láo. jiā yǐ qū shì hán yuán, wēn qīng zhāo xī, chéng qīn yǐ wú zhuān zhī dào, zūn lǐ yǐ sè yǎng wèi xiān. suǒ yǐ lǚ què zuò cháo, shí guāi xué xù. gōng qián shēn xù jiè, yù jiàn zhōng guī, jìng xún lái qǐng, liáng fú sù zhì. zì fēi qíng sī shěn yù, yì jūn bì xié, qǐ néng jìn cǐ yào yán, xíng yú jiǎn mò! fǔ gōng sān xǐng, gǎn kuì jiān shēn!
顧以庸虛，早尚墳典，每欲研精政術，極意書林。但往在幼年，未閒將衛，竭 誠耽誦，因即損心。比日以來，風虛更積，中奉恩旨，不許重勞。加以趨侍含元， 溫清朝夕，承親以無專之道，遵禮以色養為先。所以屢闕坐朝，時乖學緒。公潛申 勖戒，聿薦忠規，敬尋來請，良符宿志。自非情思審諭，義均弼諧，豈能進此藥言， 形於簡墨！撫躬三省，感愧兼深！

wén wěi zì shì yì zhī míng.
文偉自是益知名。

qí hòu yòu shǐ quē guān, gāo zōng wèi shì chén yuē: xíng wén wěi shì wǒ ér, néng jiǎn shàn qiè jiàn, cǐ zhèng zhí rén yě. suì zhuó bài yòu shǐ. zé tiān lín cháo, lèi qiān fèng gé shì láng, jiān hóng wén guǎn xué shì. zài chū yuán nián, qiān nèi shǐ.
其後右史缺官，高宗謂侍臣曰：「邢文偉事我兒，能減膳切諫，此正直人也。」 遂擢拜右史。則天臨朝，累遷鳳閣侍郎，兼弘文館學士。載初元年，遷內史。

tiān shòu chū, nèi shǐ zōng qín kè yǐ jiān zāng huò zuì, wén wěi zuò fù huì qín kè, biǎn shòu zhēn zhōu cì shǐ. hòu yǒu zhì shǐ zhì qí zhōu jìng, wén wěi yǐ wèi shā jǐ, jù zì yì ér sǐ.
天授初，內史宗秦客以奸贓獲罪，文偉坐附會秦客，貶授珍州刺史。後有制使 至其州境，文偉以為殺己，遽自縊而死。

gāo zi gòng zhě, hé zhōu lì yáng rén yě. ruò guàn yóu tài xué, biàn shè liù jīng, yóu jīng shǐ jì. yǔ wén wěi jí bó zhōu zhū jìng zé wèi mò nì zhī jiāo. míng jīng jǔ, lì mì shū zhèng zì hóng wén guǎn zhí xué shì. yù yù bù dé zhì, qì guān ér guī.
高子貢者，和州歷陽人也。弱冠游太學，遍涉《六經》，尤精《史記》。與文 偉及亳州硃敬則為莫逆之交。明經舉，歷秘書正字、弘文館直學士。鬱郁不得志， 棄官而歸。

shǔ xú jìng yè zuò luàn yú yáng zhōu, qiǎn dì jìng yóu tǒng bīng wǔ qiān rén, yuán jiāng xī shàng, jiāng bī hé zhōu. zi gòng lǜ xiāng qū shù bǎi rén jù zhī, zì shì zéi bù gǎn fàn. yǐ gōng zhuó shòu cháo sàn dài fū, bài chéng jūn zhù jiào.
屬徐敬業作亂於揚州，遣弟敬猷統兵五千人，緣江西上，將逼和州。子貢率鄉 曲數百人拒之，自是賊不敢犯。以功擢授朝散大夫，拜成均助教。

guó wáng fèng zhī zǐ dōng guǎn gōng róng, céng wèi hé zhōu cì shǐ, cóng zi gòng shòu yè, qíng yì tè shēn. jí róng wèi shēn zhōu, yīn huái yì zhì. lìng huáng gōng zhuàn jié jiāo yú zi gòng, tuī wèi móu zhǔ. qián móu mì yì, shū xìn wǎng fù, zhū wáng nèi wài xiāng yīng, jiē chū zì qí cè. xún ér shì fā, bèi zhū.
虢王鳳之子東莞公融，曾為和州刺史，從子貢受業，情義特深。及融為申州， 陰懷異志。令黃公撰結交於子貢，推為謀主。潛謀密議，書信往復，諸王內外相應， 皆出自其策。尋而事發，被誅。

láng yú lìng, dìng zhōu xīn lè rén yě. zǔ chǔ zhī, shǎo yǔ xiōng wèi zhī, jù yǒu zhòng míng. suí dà yè zhōng, wèi zhī wèi zuǒ chéng, chǔ zhī wèi shàng shū mín cáo láng. yáng dì zhòng qí xiōng dì, chēng wèi èr láng. chǔ zhī, wǔ dé chū wèi dà lǐ qīng, yǔ tài zǐ shǎo bǎo lǐ gāng shì zhōng chén shū dá zhuàn dìng lǜ lìng. hòu shòu zhào zhāo yù shān dōng, wèi dòu jiàn dé suǒ huò, xié yǐ bīng rèn, yòu yòu yǐ hòu lì, chǔ zhī jìng bù wèi qū. jí hái, yǐ nián lǎo zhì shì. zhēn guān chū, zú, shí nián bā shí.
郎余令，定州新樂人也。祖楚之，少與兄蔚之，俱有重名。隋大業中，蔚之為 左丞，楚之為尚書民曹郎。煬帝重其兄弟，稱為二郎。楚之，武德初為大理卿，與 太子少保李綱、侍中陳叔達撰定律令。後受詔招諭山東，為竇建德所獲，脅以兵刃， 又誘以厚利，楚之竟不為屈。及還，以年老致仕。貞觀初，卒，時年八十。

yú lìng fù zhī yùn, bèi zhōu cì shǐ xiōng yú qìng, gāo zōng shí wàn nián lìng, lǐ yǒu wēi míng, jīng chéng lù bù shí yí, hòu zú yú jiāo zhōu dū du.
余令父知運，貝州刺史；兄餘慶，高宗時萬年令，理有威名，京城路不拾遺， 後卒於交州都督。

yú lìng shǎo yǐ bó xué zhī míng, jǔ jìn shì. chū shòu huò wáng yuán guǐ fǔ cān jūn, shù shàng cí fù, yuán guǐ shēn lǐ zhī. xiān shì, yú lìng cóng fù zhī nián wèi huò wáng yǒu, yì jiàn tuī yǎng. yuán guǐ wèi rén yuē: láng shì liǎng xián, rén zhī wàng yě. xiāng cì rù fǔ, bù yì péi lǒu ér sōng bǎi chéng lín. zhuǎn yōu zhōu lù shì cān jūn. shí yǒu kè sēng jù zhòng yù zì fén, zhǎng shǐ péi zhào lǜ guān shǔ yù wǎng guān zhī. yú lìng yuē: hǎo shēng è sǐ, rén zhī xìng yě. wéi yuè jiào yì, bù jìn rén qíng. míng gōng zuǒ shǒu zhòng fān, xū chá qí jiān zhà, qǐ dé qīng jǔ, guān cǐ yāo wàng! zhào cóng qí yán, yīn shōu sēng àn wèn, guǒ dé zhà zhuàng.
余令少以博學知名，舉進士。初授霍王元軌府參軍，數上詞賦，元軌深禮之。 先是，余令從父知年為霍王友，亦見推仰。元軌謂人曰：「郎氏兩賢，人之望也。 相次入府，不意培塿而松柏成林。」轉幽州錄事參軍。時有客僧聚眾欲自焚，長史 裴照率官屬欲往觀之。余令曰：「好生惡死，人之性也。違越教義，不近人情。明 公佐守重籓，須察其奸詐，豈得輕舉，觀此妖妄！」照從其言，因收僧按問，果得 詐狀。

xiào jìng zài dōng gōng, yú lìng xù liáng yuán dì xiào dé chuán, zhuàn xiào zǐ hòu chuán sān shí juǎn, yǐ xiàn, shén jiàn jiē zhòng. lèi zhuǎn zhù zuò zuǒ láng. zhuàn suí shū wèi chéng, huì bìng zú, shí rén shén tòng xī zhī.
孝敬在東宮，余令續梁元帝《孝德傳》，撰《孝子後傳》三十卷，以獻，甚見 嗟重。累轉著作佐郎。撰《隋書》未成，會病卒，時人甚痛惜之。

lù jìng chún, bèi zhōu lín qīng rén yě. fù wén yì. suí dà yè mò, hé mén yù dào, wén yì qián nì cǎo zé, zhòu fú yú sǐ rén zhōng, yè xíng bì nán. zì shāng qióng gěng, bì kǒu bù shí. tóng lǚ mǐn qí jǐn yuàn, quàn yǐ bù dāng miè xìng, jùn shí yǐ shí zhī, dì fù zhī ér xíng, suì miǎn yú nán. zhēn guān mò, guān zhì shēn zhōu sī mǎ.
路敬淳，貝州臨清人也。父文逸。隋大業末，闔門遇盜，文逸潛匿草澤，晝伏 於死人中，夜行避難。自傷窮梗，閉口不食。同侶閔其謹愿，勸以不當滅性，捃拾 以食之，遞負之而行，遂免於難。貞觀末，官至申州司馬。

jìng chún yǔ jì dì jìng qián jù zǎo zhī míng. jìng chún yóu qín xué, bù kuī mén tíng, biàn lǎn fén jí, ér xiào yǒu dǔ jìng. zāo sàng, sān nián bù chū lú qǐn. fú miǎn, fāng hào tòng rù jiàn qí qī, xíng róng léi huǐ, qī bù zhī shí yě.
敬淳與季弟敬潛俱早知名。敬淳尤勤學，不窺門庭，遍覽墳籍，而孝友篤敬。 遭喪，三年不出廬寢。服免，方號慟入見其妻，形容羸毀，妻不之識也。

hòu jǔ jìn shì. tiān shòu zhōng, lì sī lǐ bó shì tài zǐ sī yì láng, jiān xiū guó shǐ, réng shòu chóng xián guǎn xué shì. shù shòu zhào xiū jī jí xiōng zá yí, zé tiān shēn zhòng zhī. wàn suì tōng tiān èr nián, zuò yǔ qí lián yào jié jiāo, xià yù sǐ.
後舉進士。天授中，歷司禮博士、太子司議郎，兼修國史，仍授崇賢館學士。 數受詔修緝吉凶雜儀，則天深重之。萬歲通天二年，坐與綦連耀結交，下獄死。

jìng chún yóu míng pǔ xué, jǐn néng jiū qí gēn yuán zhī pài, jìn dài yǐ lái, wú jí zhī zhě. zhuàn zhe xìng lüè jì shí juǎn, xíng yú shí. yòu zhuàn yì guān běn xì, wèi chéng ér sǐ. shén lóng chū, zhuī zèng mì shū shǎo jiān.
敬淳尤明譜學，盡能究其根源枝派，近代已來，無及之者。撰《著姓略記》十 卷，行於時。又撰《衣冠本系》，未成而死。神龍初，追贈秘書少監。

jìng qián shì zhì zhōng shū shè rén.
敬潛仕至中書舍人。

wáng yuán gǎn, pú zhōu juàn chéng rén yě. shǎo jǔ míng jīng, lèi bǔ bó chéng xiàn chéng. yǎn zhōu dū du jì wáng shèn shēn lǐ zhī, mìng qí zi dōng píng wáng xù cóng yuán gǎn shòu xué. tiān shòu zhōng, shāo qiān zuǒ wèi lǜ fǔ lù shì, jiān zhí hóng wén guǎn. shì hòu zé tiān qīn cí nán jiāo jí xiǎng míng táng, fēng sōng yuè, yuán gǎn jiē shòu zhào gòng zhū rú zhuàn dìng yí zhù, fán suǒ lì yì, zhòng xián tuī fú zhī. zhuǎn sì mén bó shì, réng zhí hóng wén guǎn. yuán gǎn shí suī nián lǎo, yóu néng zhú xià kàn shū, tōng xiāo bù mèi.
王元感，濮州鄄城人也。少舉明經，累補博城縣丞。兗州都督、紀王慎深禮之， 命其子東平王續從元感受學。天授中，稍遷左衛率府錄事，兼直弘文館。是後則天 親祠南郊及享明堂，封嵩岳，元感皆受詔共諸儒撰定儀注，凡所立議，眾咸推服之。 轉四門博士，仍直弘文館。元感時雖年老，猶能燭下看書，通宵不寐。

zhǎng ān sān nián, biǎo shàng qí suǒ zhuàn shàng shū jiū miù shí juǎn chūn qiū zhèn zhì èr shí juǎn lǐ jì shéng qiān sān shí juǎn, bìng suǒ zhù xiào jīng shǐ jì gǎo cǎo, qǐng guān gěi zhǐ bǐ, xiě shàng mì shū gé. zhào lìng hóng wén chóng xián liǎng guǎn xué shì jí chéng jūn bó shì xiáng qí kě fǒu.
長安三年，表上其所撰《尚書糾謬》十卷、《春秋振滯》二十卷、《禮記繩愆》 三十卷，並所注《孝經》、《史記》稿草，請官給紙筆，寫上秘書閣。詔令弘文、 崇賢兩館學士及成均博士詳其可否。

xué shì zhù qīn míng guō shān yùn lǐ xiàn děng jiē zhuān shǒu xiān rú zhāng jù, shēn jī yuán gǎn jǐ zhí jiù yì, yuán gǎn suí fāng yīng dá, jìng bù zhī qū. fèng gé shè rén wèi zhī gǔ sī fēng láng zhōng xú jiān zuǒ shǐ liú zhī jǐ yòu shǐ zhāng sī jìng, yǎ hǎo yì wén, měi wèi yuán gǎn shēn lǐ qí yì, lián biǎo jiàn zhī. xún xià zhào yuē: wáng yuán gǎn zhì xìng wēn mǐn, bó wén qiáng jì, shǒu bù shì juǎn, lǎo ér mí dǔ. jǐ qián dá zhī shī, jiū xiān shèng zhī zhǐ, shì wèi rú zōng, bù kě duō de. kě tài zǐ sī yì láng, jiān chóng xián guǎn xué shì. wèi zhī gǔ cháng chēng qí suǒ zhuàn shū yuē: xìn kě wèi wǔ jīng zhī zhǐ nán yě. zhōng zōng jí wèi, yǐ chūn gōng jiù liáo, jìn jiā cháo sàn dài fū, bài chóng xián guǎn xué shì. xún zú.
學士祝欽明、郭山惲、李憲等皆專守先儒章句，深譏元感掎摭舊義，元感隨方 應答，竟不之屈。鳳閣舍人魏知古、司封郎中徐堅、左史劉知幾、右史張思敬，雅 好異聞，每為元感申理其義，連表薦之。尋下詔曰：「王元感質性溫敏，博聞強記， 手不釋卷，老而彌篤。掎前達之失，究先聖之旨，是謂儒宗，不可多得。可太子司 議郎，兼崇賢館學士。」魏知古嘗稱其所撰書曰：「信可謂《五經》之指南也。」 中宗即位，以春宮舊僚，進加朝散大夫，拜崇賢館學士。尋卒。

wáng shào zōng, yáng zhōu jiāng dū rén yě, liáng zuǒ mín shàng shū quán céng sūn yě, qí xiān zì láng yá xǐ yān. shào zōng shǎo qín xué, biàn lǎn jīng shǐ, yóu gōng cǎo lì. jiā pín, cháng yōng lì xiě fú jīng yǐ zì gěi, měi yuè zì zhī qián zú jí zhǐ, suī gāo jià yíng bèi, yì jí jù zhī. yù jū sì zhōng, yǐ qīng jìng zì shǒu, chuí sān shí nián. wén míng zhōng, xú jìng yè yú yáng zhōu zuò luàn, wén qí gāo xíng, qiǎn shǐ zhēng zhī, shào zōng chēng jí gù cí. yòu lìng táng zhī qí qīn yì suǒ jū bī zhī, jìng bù qǐ. jìng yè dà nù, jiāng shā zhī. zhī qí yuē: shào zōng rén wàng, shā zhī kǒng shāng shì zhòng zhī xīn. yóu shì huò miǎn. jí zéi píng, xíng jūn dà zǒng guǎn lǐ xiào yì yǐ qí zhuàng wén, zé tiān yì zhào fù dōng dōu, yǐn rù jìn zhōng, qīn jiā wèi fǔ, zhuó bài tài zǐ wén xué, lèi zhuǎn mì shū shǎo jiān, réng shì huáng tài zǐ dú shū.
王紹宗，揚州江都人也，梁左民尚書銓曾孫也，其先自琅邪徙焉。紹宗少勤學， 遍覽經史，尤工草隸。家貧，常傭力寫佛經以自給，每月自支錢足即止，雖高價盈 倍，亦即拒之。寓居寺中，以清淨自守，垂三十年。文明中，徐敬業於揚州作亂， 聞其高行，遣使征之，紹宗稱疾固辭。又令唐之奇親詣所居逼之，竟不起。敬業大 怒，將殺之。之奇曰：「紹宗人望，殺之恐傷士眾之心。」由是獲免。及賊平，行 軍大總管李孝逸以其狀聞，則天驛召赴東都，引入禁中，親加慰撫，擢拜太子文學， 累轉秘書少監，仍侍皇太子讀書。

shào zōng xìng dàn yǎ, yǐ rú sù jiàn chēng, dāng shí cháo tíng zhī shì, xián jìng mù zhī. zhāng yì zhī xiōng dì, yì jiā hòu lǐ. yì zhī fú zhū, shào zōng zuò yǐ jiāo wǎng jiàn fèi, zú yú xiāng lǐ.
紹宗性淡雅，以儒素見稱，當時朝廷之士，咸敬慕之。張易之兄弟，亦加厚禮。 易之伏誅，紹宗坐以交往見廢，卒於鄉里。

wéi shū xià, shàng shū zuǒ pú shè ān shí xiōng yě. shǎo ér jīng tōng sān lǐ. qí shū fù tài zǐ zhān shì kūn cháng wèi yuē: rǔ néng rú shì, kě yǐ jì chéng xiàng yè yǐ! jǔ míng jīng. diào lù nián, lèi chú tài cháng bó shì. hòu shǔ gāo zōng bēng, shān líng jiù yí duō fèi quē, shū xià yǔ zhōng shū shè rén jiǎ tài yǐn tài cháng bó shì péi shǒu zhēn děng, cǎo chuàng zhuàn dìng, yóu shì shòu chūn guān yuán wài láng. zé tiān jiāng bài luò jí xiǎng míng táng, jiē bié shòu zhì, gòng dāng shí dà rú zhù qīn míng guō shān yùn zhuàn dìng yí zhù. fán suǒ lì yì, zhòng xián tuī fú zhī. lèi qiān chéng jūn sī yè. jiǔ shì yuán nián, tè xià zhì yuē: jí xiōng lǐ yí, guó jiā suǒ zhòng, sī lǐ bó shì, wèi shén xiáng míng. chéng jūn sī yè wéi shū xià tài zǐ lǜ gèng lìng zhù qīn míng děng, bó shè lǐ jīng, duō suǒ gāi liàn, wěi yǐ cān zhǎng, jì hóng diǎn shì. zì jīn sī lǐ suǒ xiū yí zhù, bìng wěi shū xià děng kān dìng qì, rán hòu jìn zòu.
韋叔夏，尚書左僕射安石兄也。少而精通《三禮》。其叔父太子詹事琨嘗謂曰： 「汝能如是，可以繼丞相業矣！」舉明經。調露年，累除太常博士。後屬高宗崩， 山陵舊儀多廢缺，叔夏與中書舍人賈太隱、太常博士裴守貞等，草創撰定，由是授 春官員外郎。則天將拜洛及享明堂，皆別受制，共當時大儒祝欽明、郭山惲撰定儀 注。凡所立議，眾咸推服之。累遷成均司業。久視元年，特下制曰：「吉凶禮儀， 國家所重，司禮博士，未甚詳明。成均司業韋叔夏、太子率更令祝欽明等，博涉禮 經，多所該練，委以參掌，冀弘典式。自今司禮所修儀注，並委叔夏等刊定訖，然 後進奏。」

zhǎng ān sì nián, zhuó chūn guān shì láng. shén lóng chū, zhuǎn tài cháng shǎo qīng, chōng jiàn lì miào shè shǐ. yǐ gōng jìn yín qīng guāng lù dài fū. sān nián, bài guó zi jì jiǔ. lèi fēng pèi guó jùn gōng. zú shí nián qī shí yú. zhuàn wǔ lǐ yào jì sān shí juǎn, xíng yú dài. zèng yǎn zhōu dū du xiū wén guǎn xué shì, shì yuē wén.
長安四年，擢春官侍郎。神龍初，轉太常少卿，充建立廟社使。以功進銀青光 祿大夫。三年，拜國子祭酒。累封沛國郡公。卒時年七十餘。撰《五禮要記》三十 卷，行於代。贈兗州都督、修文館學士，諡曰文。

zi tāo, tài cháng qīng.
子縚，太常卿。

zhù qīn míng, yōng zhōu shǐ píng rén yě. shǎo tōng wǔ jīng, jiān shè zhòng shǐ bǎi jiā zhī shuō. jǔ míng jīng. zhǎng ān yuán nián, lèi qiān tài zǐ lǜ gèng lìng, jiān chóng wén guǎn xué shì. zhōng zōng zài chūn gōng, qīn míng jiān chōng shì dú.
祝欽明，雍州始平人也。少通《五經》，兼涉眾史百家之說。舉明經。長安元 年，累遷太子率更令，兼崇文館學士。中宗在春宮，欽明兼充侍讀。

èr nián, qiān tài zǐ shǎo bǎo. zhōng zōng jí wèi, yǐ shì dú zhī gù, zhuó bài guó zi jì jiǔ tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, jiā wèi yín qīng guāng lù dài fū, lì xíng bù lǐ bù èr shàng shū, jiān xiū guó shǐ, réng jiù zhī zhèng shì, lèi fēng lǔ guó gōng, shí shí fēng sān bǎi hù. xún yǐ nì jì rì, wèi yù shǐ zhōng chéng xiāo zhì zhōng suǒ hé, biǎn shòu shēn zhōu cì shǐ. jiǔ zhī, rù wèi guó zi jì jiǔ.
二年，遷太子少保。中宗即位，以侍讀之故，擢拜國子祭酒、同中書門下三品， 加位銀青光祿大夫，歷刑部、禮部二尚書，兼修國史，仍舊知政事，累封魯國公， 食實封三百戶。尋以匿忌日，為御史中丞蕭至忠所劾，貶授申州刺史。久之，入為 國子祭酒。

jǐng lóng sān nián, zhōng zōng jiāng qīn sì nán jiāo, qīn míng yǔ guó zi sī yè guō shān yùn èr rén zòu yán huáng hòu yì hé zhù jì, suì jiàn yì yuē:
景龍三年，中宗將親祀南郊，欽明與國子司業郭山惲二人奏言皇后亦合助祭， 遂建議曰：

jǐn àn zhōu lǐ, tiān shén yuē sì, dì qí yuē jì, zōng miào yuē xiǎng. dà zōng bó zhí yuē: sì dà shén, jì dà qí, xiǎng dà guǐ, lǐ qí dà lǐ. ruò wáng yǒu gù bù yù, zé shè wèi. fán dà jì sì, wáng hòu bù yù, zé shè ér jiàn dòu biān, chè. yòu zhuī shī zhí: zhǎng wáng hòu zhī shǒu fú, yǐ dài jì sì. yòu nèi sī fú zhí: zhǎng wáng hòu zhī liù fú. fán jì sì, gōng hòu zhī yī fú. yòu jiǔ pín zhí: dà jì sì, hòu kē xiàn zé zàn, yáo jué yì rú zhī. jù cǐ zhū wén, jí huáng hòu hé zhù huáng dì sì tiān shén jì dì qí, míng yǐ. gù zhèng xuán zhù nèi sī fú yún: què dí, huáng hòu zhù wáng jì qún xiǎo sì zhī fú. rán zé xiǎo sì shàng zhù wáng jì, zhōng dà tuī lǐ kě zhī. què dí zhī shàng, yóu yǒu liǎng fú: dì yī yī yī, dì èr yáo dí, dì sān què dí. cǐ sān dí, jiē zhù jì zhī fú. què dí jí zhù jì xiǎo sì, jí zhī yáo dí zhù jì zhōng sì, yī yī zhù jì dà sì. zhèng jǔ yī yú, gù bù wěi shuō. wéi jì zōng miào, zhōu lǐ wáng yǒu liǎng fú, xiān wáng gǔn miǎn, xiān gōng chù miǎn. zhèng xuán yīn cǐ yǐ hòu zhù jì zōng miào, yì fēn liǎng fú, yún: yī yī zhù jì xiān wáng, yáo dí zhù jì xiān gōng. bù yán zhù jì tiān dì shè jì, zì yí sān yú ér fǎn.
謹按《周禮》，天神曰祀，地祇曰祭，宗廟曰享。大宗伯職曰：「祀大神，祭 大祇，享大鬼，理其大禮。若王有故不預，則攝位。凡大祭祀，王后不預，則攝而 薦豆籩，徹。」又追師職：「掌王后之首服，以待祭祀。」又內司服職：「掌王后 之六服。凡祭祀，供後之衣服。」又九嬪職：「大祭祀，後稞獻則贊，瑤爵亦如之。」 據此諸文，即皇后合助皇帝祀天神、祭地祇，明矣。故鄭玄注《內司服》云：「闕 狄，皇后助王祭群小祀之服。」然則小祀尚助王祭，中、大推理可知。闕狄之上， 猶有兩服：第一禕衣，第二搖狄，第三闕狄。此三狄，皆助祭之服。闕狄即助祭小 祀，即知搖狄助祭中祀，禕衣助祭大祀。鄭舉一隅，故不委說。唯祭宗廟，《周禮》 王有兩服，先王袞冕，先公柷冕。鄭玄因此以後助祭宗廟，亦分兩服，云：「禕衣 助祭先王，搖狄助祭先公。」不言助祭天地社稷，自宜三隅而反。

qiě zhōu lǐ zhèng wén: fán jì, wáng hòu bù yù. jì bù zhuān yán zōng miào, jí zhī jiān sì tiān dì, gù yún fán yě. yòu chūn qiū wài chuán yún: dì jiāo zhī shì, tiān zǐ qīn shè qí shēng, wáng hòu qīn chōng qí zī. gù dài fù zhí dàn yún: zhào wáng hòu zhī lǐ shì, bù zhǔ yán zōng miào yě. ruò zhuān zhǔ zōng miào zhě, zé nèi zōng wài zōng zhí jiē yán zhǎng zōng miào zhī jì sì. cǐ jiē lǐ wén fēn míng, bù hé yí huò.
且《周禮》正文：「凡祭，王后不預。」既不專言宗廟，即知兼祀天地，故云 「凡」也。又《春秋外傳》云：「禘郊之事，天子親射其牲，王后親舂其粢。」故 代婦職但云：「詔王后之禮事」，不主言宗廟也。若專主宗廟者，則內宗、外宗職 皆言「掌宗廟之祭祀」。此皆禮文分明，不合疑惑。

jiù shuō yǐ tiān zǐ fù tiān mǔ dì xiōng rì zǐ yuè, suǒ yǐ sì tiān yú nán jiāo, jì dì yú běi jiāo, cháo rì yú dōng mén zhī wài, yǐ zhāo shì shén, xùn rén shì, jūn bì gōng qīn yǐ lǐ zhī, yǒu gù rán hòu shǐ shè, cǐ qí yì yě. lǐ jì jì tǒng yuē: fū jì yě zhě, bì fū fù qīn zhī, suǒ yǐ bèi nèi wài zhī guān yě. guān bèi zé jù bèi. yòu, āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: miǎn ér qīn yíng, bù yǐ zhòng hū? kǒng zǐ qiǎo rán zuò sè ér duì yuē: hé èr xìng zhī hǎo, yǐ jì xiān shèng zhī hòu, yǐ wèi tiān dì zōng miào shè jì zhī zhǔ, jūn hé wèi yǐ zhòng yān! yòu hàn shū jiāo sì zhì yún: tiān dì hé jì, xiān zǔ pèi tiān, xiān bǐ pèi dì. tiān dì hé jīng, fū fù pàn hé. jì tiān nán jiāo, zé yǐ dì pèi, yī tǐ zhī yì yě. jù cǐ zhū wén, jí zhī huáng hòu hé zhù jì, wàng qǐng bié xiū zhù jì yí zhù tóng jìn.
舊說以天子父天、母地、兄日、姊月，所以祀天於南郊，祭地於北郊，朝日於 東門之外，以昭事神，訓人事，君必躬親以禮之，有故然後使攝，此其義也。《禮 記·祭統》曰：「夫祭也者，必夫婦親之，所以備內外之官也。官備則具備。」又， 「哀公問於孔子曰：『冕而親迎，不已重乎？』孔子愀然作色而對曰：『合二姓之 好，以繼先聖之後，以為天地宗廟社稷之主，君何謂已重焉！』」又《漢書·郊祀 志》云：「天地合祭，先祖配天，先妣配地。天地合精，夫婦判合。祭天南郊，則 以地配，一體之義也。」據此諸文，即知皇后合助祭，望請別修助祭儀注同進。

dì pō yǐ wèi yí, zhào lǐ guān qīn wèn zhī. tài cháng bó shì táng shào jiǎng qīn xù duì yuē: huáng hòu nán jiāo zhù jì, yú lǐ bù hé. dàn qīn míng suǒ zhí, shì jì zōng miào lǐ, fēi jì tiān dì lǐ. jǐn àn wèi jìn sòng jí qí liáng zhōu suí děng lì dài shǐ jí, zhì yú jiāo tiān sì dì, bìng wú huáng hòu zhù jì zhī shì. dì lìng zǎi xiàng qǔ liǎng jiā zhuàng duì dìng. qīn xù yǔ táng shào jí tài cháng bó shì péng jǐng zhí yòu zòu yì yuē:
帝頗以為疑，召禮官親問之。太常博士唐紹、蔣欽緒對曰：「皇后南郊助祭， 於禮不合。但欽明所執，是祭宗廟禮，非祭天地禮。謹按魏、晉、宋及齊、梁、周、 隋等歷代史籍，至於郊天祀地，並無皇后助祭之事。」帝令宰相取兩家狀對定。欽 緒與唐紹及太常博士彭景直又奏議曰：

zhōu lǐ fán yán jì sì xiǎng sān zhě, jiē jì zhī hù míng, běn wú dìng yì. hé yǐ míng zhī? àn zhōu lǐ diǎn ruì zhí yún: liǎng guī yǒu dǐ, yǐ sì dì. zé jì dì yì chēng sì yě. yòu sī yán yún: shè sì xiān wáng zhī zuò xí. zé jì zōng miào yì chēng sì yě. yòu nèi zōng zhí yún: zhǎng zōng miào zhī jì sì. cǐ yòu fēi dú tiān chēng sì, dì chēng jì yě. yòu àn lǐ jì yún: wéi shèng wèi néng xiǎng dì. cǐ jí sì tiān dì yì yán xiǎng yě. yòu àn xiào jīng yún: chūn qiū jì sì, yǐ shí sī zhī. cǐ jí zōng miào yì yán jì sì yě. jīng diǎn cǐ wén, bù kě bèi shù. jù cǐ zé qīn míng suǒ zhí tiān yuē sì, dì yuē jì, miào yuē xiǎng, wèi dé wèi dìng, míng yǐ! yòu zhōu lǐ fán yán dà jì sì zhě, jì tiān dì zōng miào zhī zǒng míng, bù dú tiān dì wèi dà jì yě. hé yǐ míng zhī? àn jué rén zhí yún: dà jì sì, yǔ liàng rén shòu jǔ jiǎ zhī zú jué. shī yǔ jiǎ, jiē zōng miào zhī shì, zé zōng miào yì chēng dà jì sì. yòu qīn míng zhuàng yǐn jiǔ pín zhí: dà jì sì, hòu kē xiàn zé zàn yáo jué. jù jì tiān wú kē, yì wú yáo jué, cǐ nǎi zōng miào chēng dà jì sì zhī míng wén. qīn míng suǒ zhí dà jì sì jí wèi jì tiān dì, wèi dé wèi dìng, míng yǐ!
《周禮》凡言祭、祀、享三者，皆祭之互名，本無定義。何以明之？按《周禮》 典瑞職云：「兩珪有邸，以祀地。」則祭地亦稱祀也。又司筵云：「設祀先王之胙 席。」則祭宗廟亦稱祀也。又內宗職云：「掌宗廟之祭祀。」此又非獨天稱祀，地 稱祭也。又按《禮記》云：「惟聖為能享帝。」此即祀天帝亦言享也。又按《孝經》 云：「春秋祭祀，以時思之。」此即宗廟亦言祭祀也。經典此文，不可備數。據此 則欽明所執天曰祀，地曰祭，廟曰享，未得為定，明矣！又《周禮》凡言大祭祀者， 祭天地宗廟之總名，不獨天地為大祭也。何以明之？按《爵人職》云：「大祭祀， 與量人授舉斝之卒爵。」屍與斝，皆宗廟之事，則宗廟亦稱大祭祀。又欽明狀引九 嬪職：「大祭祀，後稞獻則贊瑤爵。」據祭天無稞，亦無瑤爵，此乃宗廟稱大祭祀 之明文。欽明所執大祭祀即為祭天地，未得為定，明矣！

yòu zhōu lǐ dà zōng bó zhí yún: fán dà jì sì, wáng hòu yǒu gù bù yù, zé shè ér jiàn dòu biān, chè. qīn míng wéi zhí cǐ wén, yǐ wèi wáng hòu yǒu jì tiān dì zhī lǐ. qīn xù děng jù cǐ, nǎi shì wáng hòu jiàn zōng miào zhī lǐ, fēi jì tiān dì zhī shì. hé yǐ míng zhī? àn cǐ wén: fán sì dà shén, jì dà qí, xiǎng dà guǐ, shuài zhí shì ér bo rì sù, shì dí zhuó, lì yù chàng, shěng shēng huò, fèng yù jī, zhào dà hào, lǐ qí dà lǐ, zhào xiāng wáng zhī dà lǐ. ruò wáng bù yǔ jì sì, zé shè wèi. cǐ yǐ shàng yī fán, zhí shì wáng jiān jì tiān dì zōng miào zhī shì, gù tōng yán dà shén dà qí dà guǐ zhī jì yě. yǐ xià wén yún: fán dà jì sì, wáng hòu bù yǔ, zé shè ér jiàn dòu biān, chè. cǐ yī fán, zhí shì wáng hòu jì miào zhī shì, gù wéi yán dà jì sì yě. ruò yún wáng hòu zhù jì tiān dì, bù yīng zhòng qǐ fán dà jì sì zhī wén yě. wèi xián wáng hòu yǒu jì tiān dì zhī yí, gù zhòng qǐ hòu fán yǐ bié zhī ěr. wáng hòu jì miào, zì shì dà jì sì, hé gù qǔ shàng fán xiāng wáng zhī lǐ, yǐ hùn xià fán wáng hòu jì zōng miào zhī wén? cǐ shì běn jīng kē duàn míng bái.
又《周禮》大宗伯職云：「凡大祭祀，王后有故不預，則攝而薦豆籩，徹。」 欽明唯執此文，以為王后有祭天地之禮。欽緒等據此，乃是王后薦宗廟之禮，非祭 天地之事。何以明之？按此文：「凡祀大神，祭大祇，享大鬼，帥執事而卜日宿， 視滌濯，蒞玉鬯，省牲鑊，奉玉齏，詔大號，理其大禮，詔相王之大禮。若王不與 祭祀，則攝位。」此已上一「凡」，直是王兼祭天地宗廟之事，故通言大神、大祇、 大鬼之祭也。已下文云：「凡大祭祀，王后不與，則攝而薦豆籩，徹。」此一「凡」， 直是王后祭廟之事，故唯言大祭祀也。若雲王后助祭天地，不應重起「凡大祭祀」 之文也。為嫌王后有祭天地之疑，故重起後「凡」以別之耳。王后祭廟，自是大祭 祀，何故取上「凡」相王之禮，以混下「凡」王后祭宗廟之文？此是本經科段明白。

yòu àn zhōu lǐ: wài zōng zhǎng zōng miào zhī jì sì, zuǒ wáng hòu jiàn yù dòu. fán hòu zhī xiàn, yì rú zhī. wáng hòu yǒu gù bù yù, zé zōng bó shè ér jiàn dòu biān. wài zōng wú zuǒ jì tiān dì zhī lǐ. dàn tiān dì shàng zhì, zōng miào shàng wén. yù dòu, zōng miào zhī qì, chū fēi jì tiān suǒ shè. qǐng wèn qīn míng, ruò wáng hòu zhù jì tiān dì, zài zhōu lǐ shǐ hé rén zàn zuǒ? ruò zōng bó shè hòu jiàn dòu jì tiān, yòu hé hé rén zàn zuǒ? bìng qǐng míng zhēng lǐ wén, jí zhī shè jiàn shì zōng miào zhī lǐ míng yǐ.
又按《周禮》：「外宗掌宗廟之祭祀，佐王后薦玉豆。凡後之獻，亦如之。王 後有故不預，則宗伯攝而薦豆籩。」外宗無佐祭天地之禮。但天地尚質，宗廟尚文。 玉豆，宗廟之器，初非祭天所設。請問欽明，若王后助祭天地，在《周禮》使何人 贊佐？若宗伯攝後薦豆祭天，又合何人贊佐？並請明徵禮文，即知攝薦是宗廟之禮 明矣。

àn zhōu lǐ sī fú yún: wáng sì hào tiān shàng dì, zé fú dà qiú ér miǎn. xiǎng xiān wáng, zé gǔn miǎn. nèi sī fú, zhǎng wáng hòu jì fú, wú wáng hòu jì tiān zhī fú. àn sān lǐ yì zōng míng wáng hòu liù fú, wèi yī yī yáo dí què dí jū yī zhǎn yī tuàn yī. yī yī cóng wáng jì xiān wáng zé fú zhī, yáo dí jì xiān gōng jí xiǎng zhū hóu zé fú zhī, jū yī yǐ cǎi sāng zé fú zhī, zhǎn yī yǐ lǐ jiàn wáng jí jiàn bīn kè zé fú zhī, tuàn yī yàn jū fú zhī. wáng hòu wú zhù jì yú tiān dì zhī fú, dàn zì xiān wáng yǐ xià. yòu sān lǐ yì zōng míng hòu fū rén zhī fú yún: hòu bù zhù jì tiān dì wǔ yuè, gù wú zhù tiān dì sì wàng zhī fú. àn cǐ, zé wáng hòu wú jì tiān zhī fú, míng yǐ. sān lǐ yì zōng míng wáng hòu wǔ hé, wèi zhòng dí yàn dí ān chē dí chē niǎn chē yě. zhòng dí zhě, hòu cóng wáng jì xiān wáng xiān gōng suǒ chéng yě yàn dí zhě, hòu cóng wáng xiǎng zhū hóu suǒ chéng yě ān chē zhě, hòu gōng zhōng zhāo xī jiàn yú wáng suǒ chéng yě dí chē zhě, hòu qiú sāng suǒ chéng yě niǎn chē zhě, hòu yóu yàn suǒ chéng yě. àn cǐ, zé wáng hòu wú jì tiān zhī chē míng yǐ.
按《周禮·司服》云：「王祀昊天上帝，則服大裘而冕。享先王，則袞冕。」 內司服，「掌王后祭服」，無王后祭天之服。按《三禮義宗》明王后六服，謂禕衣、 搖翟、闕翟、鞠衣、展衣、褖衣。「禕衣從王祭先王則服之，搖翟祭先公及饗諸侯 則服之，鞠衣以採桑則服之，展衣以禮見王及見賓客則服之，褖衣燕居服之。」王 後無助祭於天地之服，但自先王已下。又《三禮義宗》明後夫人之服云：「後不助 祭天地五嶽，故無助天地四望之服。」按此，則王后無祭天之服，明矣。《三禮義 宗》明王后五輅，謂重翟、厭翟、安車、翟車、輦車也。「重翟者，後從王祭先王、 先公所乘也；厭翟者，後從王饗諸侯所乘也；安車者，後宮中朝夕見於王所乘也； 翟車者，後求桑所乘也；輦車者，後游宴所乘也。」按此，則王后無祭天之車明矣。

yòu lǐ jì jiāo tè shēng yì zàn yún: jì tiān wú kē. zhèng xuán zhù yún: wéi rén dào zōng miào yǒu kē. tiān dì dà shén, zhì zūn bù kē. yuán qiū zhī jì, yǔ zōng miào bù tóng. cháo jiàn, wáng zhuó fàn qí yǐ xiàn, shì yī xiàn. hòu wú jì tiān zhī shì, dà zōng bó cì zhuó lǐ qí yǐ xiàn, shì wèi èr xiàn. àn cǐ, zé jì yuán qiū, dà zōng bó cì wáng wèi xiàn, fēi shè wáng hòu zhī shì. qīn míng děng suǒ zhí wáng hòu yǒu gù bù yù, zé zōng bó shè jiàn dòu biān, gèng míng shè wáng hòu zōng miào zhī jiàn, fēi shè tiān dì zhī sì míng yǐ.
又《禮記·郊特牲·義贊》云：「祭天無稞。鄭玄注云：『唯人道宗廟有稞。 天地大神，至尊不稞。』圓丘之祭，與宗廟不同。朝踐，王酌泛齊以獻，是一獻。 後無祭天之事，大宗伯次酌醴齊以獻，是為二獻。」按此，則祭圓丘，大宗伯次王 為獻，非攝王后之事。欽明等所執王后有故不預，則宗伯攝薦豆籩，更明攝王后宗 廟之薦，非攝天地之祀明矣。

qīn míng jiàn yì yǐn lǐ jì jì tǒng yuē: fū jì yě zhě, bì fū fù qīn zhī. àn cǐ, shì wáng yǔ hòu jì zōng miào zhī lǐ, fēi guān sì tiān dì zhī yì. àn hàn wèi jìn sòng hòu wèi qí liáng zhōu chén suí děng lì dài shǐ jí, xìng wáng lìng zhǔ, jiāo tiān sì dì, dài yǒu qí lǐ, shǐ bù què shū, bìng bù jiàn wǎng dài huáng hòu zhù jì zhī shì. yòu gāo zǔ shén yáo huáng dì tài zōng wén wǔ shèng huáng dì nán jiāo sì tiān, wú huáng hòu zhù jì chù. gāo zōng tiān huáng dà dì yǒng huī èr nián shí yī yuè xīn xī qīn yǒu shì yú nán jiāo, yòu zǒng zhāng yuán nián shí èr yuè dīng mǎo qīn bài nán jiāo, yì bìng wú huáng hòu zhù jì chù. yòu àn dà táng lǐ, yì wú huáng hòu nán jiāo zhù jì zhī lǐ.
欽明建議引《禮記·祭統》曰：「夫祭也者，必夫婦親之」。按此，是王與後 祭宗廟之禮，非關祀天地之義。按漢、魏、晉、宋、後魏、齊、梁、周、陳、隋等 歷代史籍，興王令主，郊天祀地，代有其禮，史不闕書，並不見往代皇后助祭之事。 又高祖神堯皇帝、太宗文武聖皇帝南郊祀天，無皇后助祭處。高宗天皇大帝永徽二 年十一月辛西親有事於南郊，又總章元年十二月丁卯親拜南郊，亦並無皇后助祭處。 又按《大唐禮》，亦無皇后南郊助祭之禮。

qīn xù děng xìng tiǎn lǐ guān, qīn chéng shèng wèn, jié jǐn wén jiàn, bù gǎn yī suí. fú yǐ zhǔ shàng jī gǔ, zhì zūn jiù diǎn, suǒ yì zhù jì, shí wú míng wén.
欽緒等幸忝禮官，親承聖問，竭盡聞見，不敢依隨。伏以主上稽古，志遵舊典， 所議助祭，實無明文。

shí shàng shū zuǒ pú shè wéi jù yuán yòu xī zhǐ, xié tóng qīn míng zhī yì. shàng nà qí yán, jìng yǐ hòu wèi yà xiàn, réng bǔ dà chén lǐ jiào děng nǚ wèi qí niáng, yǐ zhí biān dòu. jí lǐ bì, tè zhào qí niáng yǒu fū xù zhě, xián wèi gǎi guān.
時尚書左僕射韋巨源又希旨，協同欽明之議。上納其言，竟以後為亞獻，仍補 大臣李嶠等女為齊娘，以執籩豆。及禮畢，特詔齊娘有夫婿者，咸為改官。

jǐng yún chū, shì yù shǐ ní ruò shuǐ hé zòu qīn míng jí guō shān yùn yuē: qīn míng děng běn zì fǔ rú, sù wú cāo xíng, chóng bān liè jué, shí wèi dāo tiǎn. ér juān chén mò xiào, chǎn nìng wèi néng. suì shǐ qū tái zhī lǐ, yuán qiū zhī zhì, bǎi wáng gù shì, yī zhāo zhuì shī. suǒ wèi luàn cháng gǎi zuò, xī zhǐ bìng jūn, rén zhī bù cái, suì zhì yú cǐ. jīn shèng míng yù lì, xián liáng rù yòng, wéi zī xiǎo rén, yóu zài cháo liè. chén qǐng bìng cóng chù fàng, yǐ sù zhōu xíng. yú shì zuǒ shòu qīn míng ráo zhōu cì shǐ. hòu rù wèi chóng wén guǎn xué shì. xún zú.
景雲初，侍御史倪若水劾奏欽明及郭山惲曰：「欽明等本自腐儒，素無操行， 崇班列爵，實為叨忝。而涓塵莫效，諂佞為能。遂使曲台之禮，圜丘之制，百王故 事，一朝墜失。所謂亂常改作，希旨病君，人之不才，遂至於此。今聖明馭歷，賢 良入用，惟茲小人，猶在朝列。臣請並從黜放，以肅周行。」於是左授欽明饒州刺 史。後入為崇文館學士。尋卒。

guō shān yùn, pú zhōu hé dōng rén. shǎo tōng sān lǐ. jǐng lóng zhōng, lèi qiān guó zi sī yè. shí zhōng zōng shù yǐn jìn chén jí xiū wén xué shì, yǔ zhī yàn jí, cháng lìng gè xiào jì yì, yǐ wèi xiào lè. gōng bù shàng shū zhāng xī wèi tán róng niáng wǔ, jiāng zuò dà jiàng zōng jìn qīng wǔ hún tuō, zuǒ wèi jiāng jūn zhāng qià wǔ huáng zhāng, zuǒ jīn wú wèi jiāng jūn dù yuán yǎn sòng pó luó mén zhòu, gěi shì zhōng lǐ xíng yán chàng jià chē xī hé, zhōng shū shè rén lú cáng yòng xiào dào shì shàng zhāng. shān yùn dú zòu yuē: chén wú suǒ jiě, qǐng sòng gǔ shī liǎng piān. dì cóng zhī, yú shì sòng lù míng xī shuài zhī shī. zòu wèi bì, zhōng shū lìng lǐ jiào yǐ qí cí yǒu hǎo lè wú huāng zhī yǔ, pō shè guī fěng, nù wèi wǔ zhǐ, jù zhǐ zhī.
郭山惲，蒲州河東人。少通《三禮》。景龍中，累遷國子司業。時中宗數引近 臣及修文學士，與之宴集，嘗令各效伎藝，以為笑樂。工部尚書張錫為《談容娘舞》， 將作大匠宗晉卿舞《渾脫》，左衛將軍張洽舞《黃麞》，左金吾衛將軍杜元琰誦 《婆羅門咒〗》，給事中李行言唱《駕車西河》，中書舍人盧藏用效道士上章。山 惲獨奏曰：「臣無所解，請誦古詩兩篇。」帝從之，於是誦《鹿鳴》、《蟋蟀》之 詩。奏未畢，中書令李嶠以其詞有「好樂無荒」之語，頗涉規諷，怒為忤旨，遽止 之。

yì rì, dì jiā shān yùn zhī yì, zhào yuē: guō shān yùn yè yōu jīng shǐ, shí zhù gǔ jīn, bā suǒ jiǔ qiū, yóu lái biàn lǎn qián yán wǎng xíng, shí suǒ gāi xiáng. zuó zhě yīn qí yù yóu, shì yàn cháo yàn, jì chéng huān qià, xián shǐ yǒng gē. suì néng zhì zài kuāng shí, qián shēn guī fěng, jiǎn jiǎn zhī chéng mí qiè, è è zhī cāo yú míng. yí shì bāo yáng, měi zī gěng zhí. cì shí fú yī fú. xún yǔ zhù qīn míng tóng xiàn huáng hòu zhù jì jiāo sì zhī yì. jǐng yún zhōng, zuǒ shòu kuò zhōu zhǎng shǐ. kāi yuán chū, fù rù wèi guó zi sī yè. zú yú guān.
翌日，帝嘉山惲之意，詔曰：「郭山惲業優經史，識貯古今，《八索》、《九 丘》，由來遍覽；前言往行，實所該詳。昨者因其豫游，式宴朝彥，既乘歡洽，咸 使詠歌。遂能志在匡時，潛申規諷，謇謇之誠彌切，諤諤之操逾明。宜示褒揚，美 茲鯁直。」賜時服一幅。尋與祝欽明同獻皇后助祭郊祀之議。景雲中，左授括州長 史。開元初，復入為國子司業。卒於官。

liǔ chōng, pú zhōu yú xiāng rén yě, suí ráo zhōu cì shǐ zhuāng céng sūn yě. qí xiān shì jiāng zuǒ, shì jū xiāng yáng. chén wáng, hái xiāng lǐ. fù chǔ xián, dà yè mò, wèi hé běi xiàn zhǎng. shí yáo jūn sù gù shǒu jùn chéng, yǐ jù yì shī. chǔ xián jìn shuō yuē: suí zhī jiāng wáng, tiān xià jiē zhī. táng gōng míng yīng tú lù, dòng yǐ xìn yì, háo jié xiǎng yīng, tiān suǒ zàn yě! jūn zi jiàn jī ér zuò, bù qí zhōng rì, zhuǎn huò wèi fú, jīn qí shí yě! jūn sù bù cóng, chǔ xián qián xíng guī guó. gāo zǔ shén yuè, bài shì yù shǐ. zhēn guān zhōng, lèi zhuǎn guāng lù shǎo qīng, shǐ tū jué cún fǔ lǐ sī mó, tū jué zèng mǎ bǎi pǐ jí fāng wù, xī jù ér bù shòu. lèi zhuǎn jiāo guì èr zhōu dū du, jiē yǒu néng míng. zú yú háng zhōu cì shǐ.
柳沖，蒲州虞鄉人也，隋饒州刺史莊曾孫也。其先仕江左，世居襄陽。陳亡， 還鄉里。父楚賢，大業末，為河北縣長。時堯君素固守郡城，以拒義師。楚賢進說 曰：「隋之將亡，天下皆知。唐公名應圖籙，動以信義，豪傑響應，天所贊也！君 子見機而作，不俟終日，轉禍為福，今其時也！」君素不從，楚賢潛行歸國。高祖 甚悅，拜侍御史。貞觀中，累轉光祿少卿，使突厥存撫李思摩，突厥贈馬百匹及方 物，悉拒而不受。累轉交、桂二州都督，皆有能名。卒於杭州刺史。

chōng bó xué, yóu míng shì zú, míng yà lù jìng chún. tiān shòu chū, wèi sī fǔ zhǔ bù, shòu zhào wǎng huái nán ān fǔ. shǐ hái, cì jué hé dōng xiàn nán. jǐng lóng zhōng, lèi qiān wèi zuǒ sàn qí cháng shì, xiū guó shǐ.
沖博學，尤明世族，名亞路敬淳。天授初，為司府主簿，受詔往淮南安撫。使 還，賜爵河東縣男。景龍中，累遷為左散騎常侍，修國史。

chū, zhēn guān zhōng tài zōng mìng xué zhě zhuàn shì zú zhì bǎi juǎn, yǐ zhēn bié shì shù zhì shì xiàng bǎi nián, ér zhū xìng zhì yǒu xìng tì, chōng nǎi shàng biǎo qǐng gǎi xiū shì zú. zhōng zōng mìng chōng yǔ zuǒ pú shè wèi yuán zhōng jí shǐ guān zhāng xī xú jiān liú xiàn děng bā rén, yī jù shì zú zhì, zhòng jiā xiū zhuàn. yuán zhōng děng shī gōng wèi bàn, xiāng jì ér zú, nǎi qiān wèi wài zhí. zhì xiān tiān chū, chōng shǐ yǔ shì zhōng wèi zhī gǔ zhōng shū shì láng lù xiàng xiān jí xú jiān liú zi xuán wú jīng děng zhuàn chéng xìng zú xì lù èr bǎi juǎn, zòu shàng.
初，貞觀中太宗命學者撰《氏族志》百卷，以甄別士庶；至是向百年，而諸姓 至有興替，沖乃上表請改修氏族。中宗命沖與左僕射魏元忠及史官張錫、徐堅、劉 憲等八人，依據《氏族志》，重加修撰。元忠等施功未半，相繼而卒，乃遷為外職。 至先天初，沖始與侍中魏知古、中書侍郎陸象先及徐堅、劉子玄、吳兢等撰成《姓 族系錄》二百卷，奏上。

chōng hòu lì tài zǐ zhān shì tài zǐ bīn kè sòng wáng fù zhāo wén guǎn xué shì, yǐ lǎo jí zhì shì. kāi yuán èr nián, yòu chì chōng jí zhù zuò láng xuē nán jīn kān dìng xì lù, zòu shàng, cì juàn bǎi pǐ. wǔ nián zú.
沖後歷太子詹事、太子賓客、宋王傅、昭文館學士，以老疾致仕。開元二年， 又敕沖及著作郎薛南金刊定《系錄》，奏上，賜絹百匹。五年卒。

lú càn, yōu zhōu fàn yáng rén, hòu wèi shì zhōng yáng wū wǔ dài sūn. zǔ yàn qīng, zhuàn hòu wèi jì èr shí juǎn, xíng yú shí, guān zhì hé féi lìng. shū fù xíng jiā, yì yǒu xué shè, gāo zōng shí wèi yōng wáng jì shì. càn bó lǎn jīng shǐ, ruò guàn jǔ jìn shì. jǐng lóng èr nián, lèi qiān gěi shì zhōng. shí jié mǐn tài zǐ chū lì, wéi shù rén yǐ fēi jǐ suǒ shēng, shēn jiā jì jí, quàn zhōng zōng xià chì lìng tài zǐ què qǔ wèi fǔ fēng wù, měi nián yǐ gōng fú yòng. càn bó zòu yuē: huáng tài zǐ chù jì míng zhī zhòng, dāng zhǔ chàng zhī zūn, suì shí fú yòng, zì kě bǎi sī gōng nǐ. yòu jù zhōu guān, zhū yīng yòng cái qì, suì zhōng zé huì, wéi wáng jí tài zǐ yīng yòng wù, bìng bù huì. cǐ zé chǔ jūn zhī fèi, xián yǔ wáng tóng. jīn yǔ liè guó zhū hóu qí héng rù fēng, qǐ suǒ wèi xiàn zhāng zài xī, chuí fǎ jiāng lái zhě yě! bì wèi qīng gōng chū qǐ, fú yòng suǒ zī, zì dāng guǎng zhī kù wù, bù kě zhǎng cún fān fēng. zhào cóng zhī.
盧粲，幽州范陽人，後魏侍中陽烏五代孫。祖彥卿，撰《後魏紀》二十卷，行 於時，官至合肥令。叔父行嘉，亦有學涉，高宗時為雍王記室。粲博覽經史，弱冠 舉進士。景龍二年，累遷給事中。時節愍太子初立，韋庶人以非己所生，深加忌嫉， 勸中宗下敕令太子卻取衛府封物，每年以供服用。粲駁奏曰：「皇太子處繼明之重， 當主鬯之尊，歲時服用，自可百司供擬。又據《周官》，諸應用財器，歲終則會， 唯王及太子應用物，並不會。此則儲君之費，咸與王同。今與列國諸侯齊衡入封， 豈所謂憲章在昔，垂法將來者也！必謂青宮初啟，服用所資，自當廣支庫物，不可 長存籓封。」詔從之。

hòu ān lè gōng zhǔ xù wǔ chóng xùn wèi jié mǐn tài zǐ suǒ shā, tè zhuī fēng wèi lǔ wáng, lìng sī nóng shǎo qīng zhào lǚ wēn jiān hù zàng shì. lǚ wēn fěng gōng zhǔ zòu qǐng yī yǒng tài gōng zhǔ gù shì, wèi chóng xùn zào líng. zhào cóng qí qǐng. càn bó zòu yuē:
後安樂公主婿武崇訓為節愍太子所殺，特追封為魯王，令司農少卿趙履溫監護 葬事。履溫諷公主奏請依永泰公主故事，為崇訓造陵。詔從其請。粲駁奏曰：

fú xún líng zhī chēng wèi, běn shǔ huáng wáng jí chǔ jūn děng. zì huáng jiā yǐ lái, zhū wáng jí gōng zhǔ mù, wú chēng líng zhě. wéi yǒng tài gōng zhǔ chéng ēn tè zàng, shì yuè cháng tú, bù hé yǐn yǐ wèi míng. chūn qiū zuǒ shì chuán yún: wèi sūn huán zi yǔ qí zhàn. wèi xīn zhú dài fū zhòng shū yú xī jiù sūn huán zi, huán zi yǐ miǎn. wèi rén shǎng zhī yǐ yì, yú xī cí, qǐng qū xuán fán yīng yǐ cháo, xǔ zhī. zhòng ní wén zhī, yuē: xī yě, bù rú duō yǔ zhī yì. wéi míng yǔ qì, bù kě yǐ jiǎ rén. ruò yǐ jiǎ rén, yǔ zhī zhèng yě, zhèng wáng zé guó cóng zhī. shèng rén zhī wēi zhī zhāng, bù kě bù shèn. lǔ wáng āi róng zhī diǎn, chéng bié chéng ēn rán guó zhī míng qì, qǐ kě wàng jiǎ! yòu yíng zhào zhī chēng, bù yīng jiǎ yǒng tài gōng zhǔ wèi míng, qǐng bǐ zhēn guān yǐ lái zhū wáng jiù lì, zú dé fēng hòu.
伏尋陵之稱謂，本屬皇王及儲君等。自皇家已來，諸王及公主墓，無稱陵者。 唯永泰公主承恩特葬，事越常塗，不合引以為名。《春秋左氏傳》云：「衛孫桓子 與齊戰。衛新築大夫仲叔於奚救孫桓子，桓子以免。衛人賞之以邑，於奚辭，請曲 懸、繁纓以朝，許之。仲尼聞之，曰：『惜也，不如多與之邑。唯名與器，不可以 假人。若以假人，與之政也，政亡則國從之。』」聖人知微知章，不可不慎。魯王 哀榮之典，誠別承恩；然國之名器，豈可妄假！又塋兆之稱，不應假永泰公主為名， 請比貞觀已來諸王舊例，足得豐厚。

shǒu chì dá yuē: ān lè gōng zhǔ yǔ yǒng tài gōng zhǔ wú yì. tóng xué zhī yì, gǔ jīn bù shū. lǔ wáng yuán zì tè wèi líng zhì, bù fán gù zhí. càn yòu zòu yuē:
手敕答曰：「安樂公主與永泰公主無異。同穴之義，古今不殊。魯王緣自特為 陵制，不煩固執。」粲又奏曰：

chén wén líng zhī chēng wèi, shī yú zūn jí, bù shǔ wáng gōng yǐ xià. qiě lǔ wáng ruò yù lùn qīn děng dì, zé bù qīn yú yōng wáng. yōng wáng zhī mù, shàng bù chēng líng, lǔ wáng zì bù kě yīn shàng gōng zhǔ ér jiā hào. qiě jūn zhī jǔ shì, zé zài yú fāng cè, huò jī zhī wǎng diǎn, huò kǎo zì qián cháo. chén lì jiǎn zhēn guān yǐ lái, fù mǎ mù wú dé chēng líng zhě. qiě jūn rén zhī lǐ, fú jué yú bàng qī, gài wèi bù dú qīn qí qīn, bù dú zi qí zi. bì xià yǐ xī xià zhī ēn ài, shī jí qí fū, zèng fèng zhī yí, āi róng zú bèi, qǐ de shǐ shàng xià wú biàn, jūn chén yī guàn zhě zāi! yòu ān lè gōng zhǔ chéng liǎng yí zhī zé, lǚ fú lù zhī jī, zhǐ nán shān yǐ xī nián, yǎng běi chén ér yǒng bì. lǔ wáng zhī zàng, chē fú yǒu zhāng, jiā děng zhī yí, bèi yǒu cháng shù, yíng zhào zhī chēng, bù yīng jiǎ yǒng tài gōng zhǔ wèi míng, fēi suǒ wèi chuí fǎ jiāng lái, zuò zé qún pì zhě yě!
臣聞陵之稱謂，施於尊極，不屬王公已下。且魯王若欲論親等第，則不親於雍 王。雍王之墓，尚不稱陵，魯王自不可因尚公主而加號。且君之舉事，則載於方冊， 或稽之往典，或考自前朝。臣歷檢貞觀已來，駙馬墓無得稱陵者。且君人之禮，服 絕於傍期，蓋為不獨親其親，不獨子其子。陛下以膝下之恩愛，施及其夫，贈賵之 儀，哀榮足備，豈得使上下無辨，君臣一貫者哉！又安樂公主承兩儀之澤，履福祿 之基，指南山以錫年，仰北辰而永庇。魯王之葬，車服有章，加等之儀，備有常數， 塋兆之稱，不應假永泰公主為名，非所謂垂法將來，作則群辟者也！

dì jìng yī càn suǒ zòu. gōng zhǔ dà nù. càn yǐ wǔ zhǐ chū wèi chén zhōu cì shǐ. lèi zhuǎn mì shū shǎo jiān. kāi yuán chū zú.
帝竟依粲所奏。公主大怒。粲以忤旨出為陳州刺史。累轉秘書少監。開元初卒。

yǐn zhī zhāng, jiàng zhōu yì chéng rén. shǎo qín xué, cháng mèng shén rén yǐ dà záo kāi qí xīn, yǐ yào nèi zhī, zì shì rì yì kāi lǎng, jǐn tōng zhū jīng jīng yì. wèi jǐ, ér zhū shī yǒu běi miàn shòu yè yān. zhǎng ān zhōng, fù mǎ dū wèi wǔ yōu jì zhòng qí jīng xué, zòu shòu qí fǔ dìng wáng wén xué. shén lóng chū, zhuǎn tài cháng bó shì. zhōng zōng chū jí wèi, jiàn lì zōng miào, yì zhě yù yǐ liáng wǔ zhāo wáng wèi shǐ zǔ, yǐ bèi qī dài zhī shù. zhī zhāng yǐ wèi wǔ zhāo yuǎn shì, fēi wáng yè suǒ yīn, tè zòu yì yǐ wèi bù kě. dāng shí jìng cóng zhī zhāng zhī yì. é bài lù hún lìng, yǐ gōng diàn qì guān. shí sàn qí cháng shì jiě wǎn yì bà zhí guī tián yuán, yǔ zhī zhāng gòng jū rǔ luò jiān, yǐ xiū xué wèi shì.
尹知章，絳州翼城人。少勤學，嘗夢神人以大鑿開其心，以藥內之，自是日益 開朗，盡通諸經精義。未幾，而諸師友北面受業焉。長安中，駙馬都尉武攸暨重其 經學，奏授其府定王文學。神龍初，轉太常博士。中宗初即位，建立宗廟，議者欲 以涼武昭王為始祖，以備七代之數。知章以為武昭遠世，非王業所因，特奏議以為 不可。當時竟從知章之議。俄拜陸渾令，以公玷棄官。時散騎常侍解琬亦罷職歸田 園，與知章共居汝、洛間，以修學為事。

ruì zōng chū jí wèi, zhōng shū lìng zhāng shuō jiàn zhī zhāng yǒu gǔ rén zhī fēng, zú yǐ zhèn yǎ sú, bài lǐ bù yuán wài láng. é zhuǎn guó zi bó shì. hòu mì shū jiān mǎ huái sù zòu yǐn zhī zhāng jiù mì shū shěng yǔ xué zhě kān dìng jīng shǐ. zhī zhāng suī jū lì zhí, guī jiā zé jiǎng shòu bù chuò, yóu míng yì jí zhuāng lǎo xuán yán zhī xué, yuǎn jìn xián lái shòu yè. qí yǒu pín guì zhě, zhī zhāng jǐn qí jiā cái yǐ yī shí zhī.
睿宗初即位，中書令張說薦知章有古人之風，足以鎮雅俗，拜禮部員外郎。俄 轉國子博士。後秘書監馬懷素奏引知章就秘書省與學者刊定經史。知章雖居吏職， 歸家則講授不輟，尤明《易》及莊、老玄言之學，遠近咸來受業。其有貧匱者，知 章盡其家財以衣食之。

xìng hé hòu, xǐ yùn bù xíng yú sè, wèi cháng yán jí jiā rén chǎn yè. qí zi cháng qǐng bìng shì qiáo mǐ, yǐ bèi suì shí zhī fèi, zhī zhāng yuē: rú rǔ suǒ yán, zé xià rén hé yǐ qǔ zī? wú xìng shí lù, bù yí duó qí lì yě! jìng bù cóng.
性和厚，喜慍不形於色，未嘗言及家人產業。其子嘗請並市樵米，以備歲時之 費，知章曰：「如汝所言，則下人何以取資？吾幸食祿，不宜奪其利也！」竟不從。

kāi yuán liù nián zú, shí nián wǔ shí yǒu yú. suǒ zhù xiào jīng lǎo zi zhuāng zi hán zi guǎn zǐ guǐ gǔ zi, pō xíng yú shí. mén rén sūn jì liáng děng lì bēi yú dōng dōu guó zi jiān zhī mén wài, yǐ sòng qí dé.
開元六年卒，時年五十有餘。所注《孝經》、《老子》、《莊子》、《韓子》、 《管子》、《鬼谷子》，頗行於時。門人孫季良等立碑於東都國子監之門外，以頌 其德。

sūn jì liáng zhě, hé nán yǎn shī rén yě, yī míng yì. kāi yuán zhōng, wèi zuǒ shí yí jí xián yuàn zhí xué shì. zhuàn zhèng shēng shī jí sān juǎn, xíng yú dài.
孫季良者，河南偃師人也，一名翌。開元中，為左拾遺、集賢院直學士。撰 《正聲詩集》三卷，行於代。

xú dài, zì chù rén, sū zhōu jiā xìng rén yě. jiā shì yǐ nóng wèi yè. dài hǎo xué, liù jí zhū zi, xī suǒ tàn jiū, wèn wú bù tōng, nán mò néng qū. dà lì zhōng, zhuǎn yùn shǐ liú yàn biǎo jiàn zhī, shòu xiào shū láng. zhè xī guān chá shǐ lǐ qī yún hòu yù zhī, chì gù suǒ jū wèi fù lǐ xiāng. xún wèi cháo tíng tuī yuán, gǎi hé nán fǔ yǎn shī xiàn wèi. jiàn zhōng nián, lǐ yí shǐ jiǎng zhèn tè jiàn wèi tài cháng bó shì, zhǎng lǐ yí. cóng xìng fèng tiān xìng yuán, gǎi shàn bù yuán wài láng jiān bó shì. zhēn yuán chū, qiān shuǐ bù láng zhōng, chōng huáng tài zǐ jí shū wáng yǐ xià shì dú. xún gǎi sī fēng láng zhōng, zhuó bài gěi shì zhōng, jiā jiān shǐ guǎn xiū zhuàn, bìng yī jiù shì dú. chéng liǎng gōng ēn gù, shí wú yǔ bǐ. ér jǐn shèn guò shén, wèi cháng xiè jìn zhōng yǔ, yì bù tán rén zhī duǎn. hūn jià shēng zhí zhī gū yí zhě, shí rén yǐ cǐ chēng zhī. rán lìn sè pō shén, cāng kù guǎn yào, jiē zì zhí zhǎng, huò jī yú shí. zú, shí nián wǔ shí. shàng tàn xī zhī, fù yǐ bó juàn. huáng tài zǐ yòu yí juàn yī bǎi pǐ, zèng lǐ bù shàng shū.
徐岱，字處仁，蘇州嘉興人也。家世以農為業。岱好學，六籍諸子，悉所探究， 問無不通，難莫能詘。大曆中，轉運使劉晏表薦之，授校書郎。浙西觀察使李棲筠 厚遇之，敕故所居為復禮鄉。尋為朝廷推援，改河南府偃師縣尉。建中年，禮儀使 蔣鎮特薦為太常博士，掌禮儀。從幸奉天、興元，改膳部員外郎兼博士。貞元初， 遷水部郎中，充皇太子及舒王已下侍讀。尋改司封郎中，擢拜給事中，加兼史館修 撰，並依舊侍讀。承兩宮恩顧，時無與比。而謹慎過甚，未嘗泄禁中語，亦不談人 之短。婚嫁甥侄之孤遺者，時人以此稱之。然吝嗇頗甚，倉庫管鑰，皆自執掌，獲 譏於時。卒，時年五十。上嘆惜之，賻以帛絹。皇太子又遺絹一百疋，贈禮部尚書。

sū biàn, zì yuán róng, jīng zhào wǔ gōng rén. céng shū zǔ liáng sì, tiān hòu cháo zǎi xiàng, guó shǐ yǒu chuán. biàn shǎo yǒu wén xué, jǔ jìn shì, shòu mì shū shěng zhèng zì, zhuǎn fèng tiān zhǔ bù.
蘇弁，字元容，京兆武功人。曾叔祖良嗣，天后朝宰相，國史有傳。弁少有文 學，舉進士，授秘書省正字，轉奉天主簿。

zhū cǐ zhī luàn, dé zōng cāng zú chū xìng, xiàn lìng dù zhèng yuán shàng fǔ jì shì wén dà jià zhì, guān lì huáng kǒng, jiē yù bēn cuàn shān gǔ. biàn yù zhī yuē: jūn shàng bì dí, chén xià dāng fú nán sǐ jié. xī sù zōng xìng líng wǔ, zhì xīn píng ān dìng, èr tài shǒu jiē qián dùn, dì mìng zhǎn zhī yǐ xùn, zhū jūn zhī qí shì hū! zhòng xīn nǎi ān. jí chē jià zhì, yíng hù chǔ bèi wú què. dé zōng jiā zhī, jiù jiā shì dà lǐ sī zhí. zéi píng, bài jiān chá yù shǐ, lì sān yuàn, lèi zhuǎn cāng bù láng zhōng. réng pàn dù zhī àn.
硃泚之亂，德宗倉卒出幸，縣令杜正元上府計事；聞大駕至，官吏惶恐，皆欲 奔竄山谷。弁諭之曰：「君上避狄，臣下當伏難死節。昔肅宗幸靈武，至新平、安 定，二太守皆潛遁，帝命斬之以徇，諸君知其事乎！」眾心乃安。及車駕至，迎扈 儲備無闕。德宗嘉之，就加試大理司直。賊平，拜監察御史，歷三院，累轉倉部郎 中。仍判度支案。

péi yán líng zú, dé zōng wén qí cái, tè kāi yán yīng, miàn cì jīn zǐ. shòu dù zhī láng zhōng, fù zhī dù zhī shì, réng mìng lì yú zhèng láng zhī shǒu. fù zhī zhī hào, zì biàn shǐ yě. chéng yán líng zhī hòu, yǐ kuān jiǎn dài fán nüè, rén shén chēng zhī. qiān hù bù shì láng, yī qián pàn dù zhī, gǎi tài zǐ zhān shì. biàn chū rù cháo, bān wèi shī xù, diàn zhōng shì yù shǐ zōu rú lì duì zhàng dàn zhī. biàn yú jīn wú dài zuì shù kè, tè shì fàng. jiù zhì, tài zǐ zhān shì bān cì tài cháng zōng zhèng qīng yǐ xià. zhēn yuán sān nián, yù shǐ zhōng chéng dòu cān xù dìng bān, yí zhān shì zài hé nán tài yuán yǐn zhī xià. biàn nǎi yǐn jiù bān zhì lì. tái guān jié zhī, réng dài yún: zì jǐ bái zǎi xiàng, qǐng yī jiù. gù wèi rú lì dàn zhī. xuán zuò gěi zhǎng wǔ chéng jūn liáng xiǔ bài, biǎn hé zhōu sī hù cān jūn. dāng dé zōng shí, cháo chén shòu qiǎn, shǎo méng zài lù, zhì wǎn nián yóu shén. wéi biàn yǔ hán gāo dé qǐ wèi cì shǐ, shòu chú zhōu, zhuǎn háng zhōu.
裴延齡卒，德宗聞其才，特開延英，面賜金紫。授度支郎中，副知度支事，仍 命立於正郎之首。副知之號，自弁始也。承延齡之後，以寬簡代煩虐，人甚稱之。 遷戶部侍郎，依前判度支，改太子詹事。弁初入朝，班位失序，殿中侍御史鄒儒立 對仗彈之。弁於金吾待罪數刻，特釋放。舊制，太子詹事班次太常、宗正卿已下。 貞元三年，御史中丞竇參敘定班，移詹事在河南、太原尹之下。弁乃引舊班制立。 台官詰之，仍紿云：「自己白宰相，請依舊。」故為儒立彈之。旋坐給長武城軍糧 朽敗，貶河州司戶參軍。當德宗時，朝臣受譴，少蒙再錄，至晚年尤甚。唯弁與韓 皋得起為刺史，授滁州，轉杭州。

biàn yǔ xiōng miǎn gǔn, jiē yǐ yǒu dì rú xué chēng.
弁與兄冕、袞，皆以友弟、儒學稱。

miǎn, zuǎn guó cháo zhèng shì, zhuàn huì yào sì shí juǎn, xíng yú shí. biàn jù shū zhì èr wàn juǎn, jiē shǒu zì kān xiào, zhì jīn yán sū shì shū, cì yú jí xián mì gé yān. zhēn yuán èr shí yī nián, zú yú jiā.
冕，纘國朝政事，撰《會要》四十卷，行於時。弁聚書至二萬卷，皆手自刊校， 至今言蘇氏書，次於集賢秘閣焉。貞元二十一年，卒於家。

gǔn zì zàn shàn dài fū biǎn yǒng zhōu sī hù cān jūn, chì: sū gǔn biǎn guān, běn yuán dì lián zuò. jīn qí nián mù, jiā yǐ jí huàn, yí lìng suǒ zài lēi huí, rèn guī sī dì. gǔn nián qiě qī shí, liǎng mù wú jiàn yǐ yú nián. yǐ biàn zhī gù, jìng wèi tíng guān. jí biǎn, shàng wén zhī āi mǐn, gù xǔ hái jiā. xún zú.
袞自贊善大夫貶永州司戶參軍，敕：「蘇袞貶官，本緣弟連坐。矜其年暮，加 以疾患，宜令所在勒回，任歸私第。」袞年且七十，兩目無見已逾年。以弁之故， 竟未停官。及貶，上聞之哀憫，故許還家。尋卒。

chū, miǎn jì zuò biàn biǎn guān, huò yǒu rén yán miǎn cái xué, shàng huǐ bù zǎo zhī. yè yǐ biǎn chū, yòu fù hái gǔn, nán yú zài zhuī miǎn, nǎi zhǐ.
初，冕既坐弁貶官，或有人言冕才學，上悔不早知。業已貶出，又復還袞，難 於再追冕，乃止。

lù zhì, wú jùn rén, běn míng chún, bì xiàn zōng míng gǎi zhī. zhì yǒu jīng xué, yóu shēn yú chūn qiū, shǎo shī shì zhào kuāng, kuāng shī dàn zhù. zhù kuāng jiē wèi yì rú, pō chuán qí xué, yóu shì zhī míng. chén shǎo yóu zhèn yáng zhōu, ài qí cái, pì wèi cóng shì. hòu jiàn yú cháo, bài zuǒ shí yí. zhuǎn tài cháng bó shì, lèi qiān zuǒ sī láng zhōng, zuò xì gù, gǎi guó zi bó shì, lì xìn tái èr zhōu cì shǐ. shùn zōng jí wèi, zhì sù yǔ wéi zhí yì shàn, yóu shì zhēng wèi gěi shì zhōng huáng tài zǐ shì dú, réng gǎi cì míng zhì.
陸質，吳郡人，本名淳，避憲宗名改之。質有經學，尤深於《春秋》，少師事 趙匡，匡師啖助。助、匡皆為異儒，頗傳其學，由是知名。陳少游鎮揚州，愛其才， 闢為從事。後薦於朝，拜左拾遺。轉太常博士，累遷左司郎中，坐細故，改國子博 士，歷信、台二州刺史。順宗即位，質素與韋執誼善，由是征為給事中、皇太子侍 讀，仍改賜名質。

shí zhí yì de xìng, shùn dì qǐn jí, yǔ wáng shū wén děng qiè nòng quán bǐng. shàng zài chūn gōng, zhí yì jù, zhì yǐ yòng shì, gù lìng zhì rù shì, ér qián cì shàng yì, yīn yòng jiě. jí zhì fā yán, shàng guǒ nù yuē: bì xià lìng xiān shēng yǔ guǎ rén jiǎng yì, hé dé yán tā? zhì huáng jù ér chū. wèi jǐ bìng zú. zhì zhe jí zhù chūn qiū èr shí juǎn, lèi lǐ èr shí juǎn, jūn chén tú yì èr shí wǔ juǎn, bìng xíng yú dài. zhēn yuán èr shí yī nián zú.
時執誼得幸，順帝寢疾，與王叔文等竊弄權柄。上在春宮，執誼懼，質已用事， 故令質入侍，而潛伺上意，因用解。及質發言，上果怒曰：「陛下令先生與寡人講 義，何得言他？」質惶懼而出。未幾病卒。質著《集注春秋》二十卷，《類禮》二 十卷，《君臣圖翼》二十五卷，並行於代。貞元二十一年卒。

féng kàng, běn wèi zhōu yuán chéng rén. fù jiè, hòu jiā yú jīng zhào. shǎo yǒu jīng xué. dà lì chū, dēng wǔ jīng xiù cái kē, shòu mì shū láng. jiàn zhōng sì nián, yòu dēng bó xué sān shǐ kē. sān qiān shàng shū shàn bù yuán wài láng, chōng mù wáng yǐ xià shì dú. zé lù jié dù shǐ lǐ bào zhēn zú, wèi diào zèng shǐ, bào zhēn nán yí kàng bó shù bǎi pǐ, bù nà. yòu zhuān sòng zhì jīng, kàng yīn biǎo zòu, gù qǐng bù shòu. shǔ lǐ quán què xiàn lìng, zǎi chén jìn rén míng, dì yì bù kě, wèi zǎi chén yuē: qián shǐ zé lù bù shòu cái bó zhě, cǐ rén bì yǒu qīng zhèng, kě yǐ shòu zhī. suì gǎi lǐ quán lìng. xiàn zhōng bǎi xìng duō huá, wèi zhe yù méng shí sì piān, dà lüè zhǐ míng zhōng xiào rén yì, quàn xué wù nóng, měi xiāng gěi yī juàn, bǐ qí chuán xí. zài xiàn qī nián, wéi qú móu jiàn wèi gěi shì zhōng, chōng huáng tài zǐ jí zhū wáng shì dú. zhào jiàn yú bié diàn, cì jīn zǐ. zhe sān chuán yì tóng sān juǎn. shùn zōng jí wèi, bài shàng shū bīng bù shì láng. gǎi guó zi jì jiǔ, wèi tóng zhōu cì shǐ. rù bài zuǒ sàn qí cháng shì, fù lǐng tài xué. yuán hé sì nián zú, nián liù shí liù, zèng lǐ bù shàng shū.
馮伉，本魏州元城人。父玠，後家於京兆。少有經學。大曆初，登《五經》秀 才科，授秘書郎。建中四年，又登博學《三史》科。三遷尚書膳部員外郎，充睦王 已下侍讀。澤潞節度使李抱真卒，為吊贈使，抱真男遺伉帛數百匹，不納。又專送 至京，伉因表奏，固請不受。屬醴泉闕縣令，宰臣進人名，帝意不可，謂宰臣曰： 「前使澤潞不受財帛者，此人必有清政，可以授之。」遂改醴泉令。縣中百姓多猾， 為著《諭蒙》十四篇，大略指明忠孝仁義，勸學務農，每鄉給一卷，俾其傳習。在 縣七年，韋渠牟薦為給事中，充皇太子及諸王侍讀。召見於別殿，賜金紫。著《三 傳異同》三卷。順宗即位，拜尚書兵部侍郎。改國子祭酒，為同州刺史。入拜左散 騎常侍，復領太學。元和四年卒，年六十六，贈禮部尚書。

zi yào, jìn shì zhuó dì, yòu dēng zhì kē, shì zhì shàng shū láng.
子藥，進士擢第，又登制科，仕至尚書郎。

wéi biǎo wēi, shǐ jǔ jìn shì dēng dì, lèi zuǒ fān fǔ. yuán hé shí wǔ nián, bài jiān chá yù shǐ. yú nián, yǐ běn guān chōng hàn lín xué shì. qiān zuǒ bǔ què kù bù yuán wài láng zhī zhì gào. mǎn suì, zhuó qiān zhōng shū shè rén. é bài hù bù shì láng, zhí bìng rú gù. shí zì zhǎng qìng bǎo lì, guó jiā bǐ yǒu biàn gù, fán zài hàn lín, qiān zhuó lì wú mǎn suì, yóu shì biǎo wēi zì jiān chá, liù qī nián jiān, zhì zhèng èr qīng, mìng fú jīn zǐ, chéng yù ēn wò, shèng yú yī shí. zú, nián liù shí.
韋表微，始舉進士登第，累佐籓府。元和十五年，拜監察御史。逾年，以本官 充翰林學士。遷左補闕、庫部員外郎、知制誥。滿歲，擢遷中書舍人。俄拜戶部侍 郎，職並如故。時自長慶、寶曆，國家比有變故，凡在翰林，遷擢例無滿歲，由是 表微自監察，六七年間，秩正貳卿，命服金紫，承遇恩渥，盛於一時。卒，年六十。

biǎo wēi shǎo shí, kè kǔ zì lì. zhe jiǔ jīng shī shòu pǔ yī juàn, chūn qiū sān chuán zǒng lì èr shí juǎn.
表微少時，克苦自立。著《九經師授譜》一卷，《春秋三傳總例》二十卷。

zi chán, jìn shì dēng dì, xián tōng mò, wèi shàng shū zuǒ chéng.
子蟾，進士登第，咸通末，為尚書左丞。

xǔ kāng zuǒ, fù shěn. kāng zuǒ dēng jìn shì dì, yòu dēng hóng cí kē. yǐ jiā pín mǔ lǎo, qiú wèi zhī yuàn guān, rén huò guài zhī, xiào ér bù dá. jí mǔ wáng, fú chú, bù jiù hóu fǔ zhī pì, jūn zǐ shǐ zhī qí bù zé lù yǎng qīn zhī zhì yě, gù míng yì zhòng. qiān shì yù shǐ, zhuǎn zhí fāng yuán wài láng, lèi qiān zhì jià bù láng zhōng, chōng hàn lín shì jiǎng xué shì, réng cì jīn zǐ. lì jiàn yì dài fū zhōng shū shè rén, jiē zài nèi tíng. wèi hù bù shì láng, yǐ jí jiě zhí. chú bīng bù shì láng, zhuǎn lǐ bù shàng. zú, nián qī shí èr, zèng lì bù shàng shū. zhuàn jiǔ dǐng jì sì juǎn.
許康佐，父審。康佐登進士第，又登宏詞科。以家貧母老，求為知院官，人或 怪之，笑而不答。及母亡，服除，不就侯府之辟，君子始知其不擇祿養親之志也， 故名益重。遷侍御史，轉職方員外郎，累遷至駕部郎中，充翰林侍講學士，仍賜金 紫。歷諫議大夫、中書舍人，皆在內庭。為戶部侍郎，以疾解職。除兵部侍郎，轉 禮部尚。卒，年七十二，贈吏部尚書。撰《九鼎記》四卷。

dì yáo zuǒ yuán zuǒ, yáo zuǒ zǐ dào mǐn, bìng dēng jìn shì dì, lì guān qīng xiǎn.
弟堯佐、元佐，堯佐子道敏，並登進士第，歷官清顯。

zàn yuē: jī xué chéng gōng, kāi tán biàn zhì. rú dào xuán jī, shèng rén yǎ zhǐ. chū bì yóu hù, xíng jī qí guǐ. miǎo yǒu qí rén, guāng hū xìn shǐ.
贊曰：積學成功，開談辨治。儒道玄機，聖人雅旨。出必由戶，行跡其軌。邈 有其人，光乎信史。