nán mán xī nán mán
南蠻 西南蠻
lín yì pó lì pán pán zhēn là tuó huán hē líng duò hé luó duò pó dēng dōng xiè mán xī zhào mán zāng kē mán nán píng liáo dōng nǚ guó nán zhào mán biāo guó
○林邑 婆利 盤盤 真臘 陀洹 訶陵 墮和羅 墮婆登 東謝蠻 西趙蠻 牂牁蠻 南平獠 東女國 南詔蠻 驃國
lín yì guó, hàn rì nán xiàng lín zhī dì, zài jiāo zhōu nán qiān yú lǐ. qí guó yán mào shù qiān lǐ, běi yǔ xiǎo zhōu jiē. dì qì dōng wēn, bù shí bīng xuě, cháng duō wù yǔ. qí wáng suǒ jū chéng, lì mù wèi shān. wáng zhù rì zhān gǔ bèi, xié luò bó, rào yāo, shàng jiā zhēn zhū jīn suǒ, yǐ wèi yīng luò, juǎn fà ér dài huā. fū rén fú zhāo xiá gǔ bèi yǐ wèi duǎn qún, shǒu dài jīn huā, shēn shì yǐ jīn suǒ zhēn zhū yīng luò. wáng zhī shì wèi, yǒu bīng wǔ qiān rén, néng yòng nǔ jí, yǐ téng wèi jiǎ, yǐ zhú wèi gōng, chéng xiàng ér zhàn. wáng chū zé liè xiàng qiān tóu, mǎ sì bǎi pǐ, fēn wèi qián hòu. qí rén quán fā sè hēi, sú jiē tú xiǎn, dé shè xiāng yǐ tú shēn, yī rì zhī zhōng, zài tú zài xǐ. bài yè jiē hé zhǎng dùn sǎng. jià qǔ zhī fǎ, dé qǔ tóng xìng. sú yǒu wén zì, yóu xìn fó fǎ, rén duō chū jiā. fù mǔ sǐ, zi zé tī fā ér kū, yǐ guān shèng shī, jī chái fán jiù, shōu qí huī, cáng yú jīn píng, sòng zhī shuǐ zhōng. sú yǐ shí èr yuè wèi suì shǒu, dào suì zài shú. zì cǐ yǐ nán, cǎo mù dōng róng, sì shí jiē shí shēng cài, yǐ bīn láng zhī wèi jiǔ. yǒu jié liáo niǎo, néng jiě rén yǔ.
林邑國,漢日南象林之地,在交州南千餘里。其國延袤數千里,北與皛州接。 地氣冬溫,不識冰雪,常多霧雨。其王所居城,立木為柵。王著日氈古貝,斜絡膊, 繞腰,上加真珠金鎖,以為瓔珞,捲髮而戴花。夫人服朝霞古貝以為短裙,首戴金 花,身飾以金鎖真珠瓔珞。王之侍衛,有兵五千人,能用弩及,以藤為甲,以竹 為弓,乘象而戰。王出則列象千頭,馬四百匹,分為前後。其人拳發色黑,俗皆徒 跣,得麝香以塗身,一日之中,再塗再洗。拜謁皆合掌頓顙。嫁娶之法,得取同姓。 俗有文字,尤信佛法,人多出家。父母死,子則剔發而哭,以棺盛屍,積柴燔柩, 收其灰,藏於金瓶,送之水中。俗以十二月為歲首,稻歲再熟。自此以南,草木冬 榮,四時皆食生菜,以檳榔汁為酒。有結遼鳥,能解人語。
wǔ dé liù nián, qí wáng fàn fàn zhì qiǎn shǐ lái cháo. bā nián, yòu qiǎn shǐ xiàn fāng wù. gāo zǔ wèi shè jiǔ bù lè yǐ yàn zhī, jí cì qí wáng jǐn cǎi. zhēn guān chū, qiǎn shǐ gòng xún xī. sì nián, qí wáng fàn tóu lí qiǎn shǐ xiàn huǒ zhū, dà rú jī luǎn, yuán bái jiǎo jié, guāng zhào shù chǐ, zhuàng rú shuǐ jīng, zhèng wǔ xiàng rì. yǐ ài zhēng zhī, jí huǒ rán. wǔ nián, yòu xiàn wǔ sè yīng wǔ. tài zōng yì zhī, zhào tài zǐ yòu shù zǐ lǐ bǎi yào wèi zhī fù. yòu xiàn bái yīng wǔ, jīng shí biàn huì, shàn yú yīng dá. tài zōng mǐn zhī, bìng fù qí shǐ, lìng fàng hái yú lín sǒu. zì cǐ cháo gòng bù jué. tóu lí sǐ, zi fàn zhèn lóng dài lì. tài zōng bēng, zhào yú líng suǒ kān shí tú tóu lí zhī xíng, liè yú xuán què zhī qián. shí jiǔ nián, zhèn lóng wèi qí chén mó hē màn duō jiā dú suǒ shā, qí zōng zú bìng zhū yí, fàn shì suì jué. guó rén nǎi lì tóu lí zhī nǚ xù pó luó mén wèi wáng. hòu dà chén jí guó rén gǎn sī jiù zhǔ. nǎi fèi pó luó mén ér lì tóu lí zhī dí nǚ wèi wáng.
武德六年,其王范梵志遣使來朝。八年,又遣使獻方物。高祖為設《九部樂》 以宴之,及賜其王錦彩。貞觀初,遣使貢馴犀。四年,其王范頭黎遣使獻火珠,大 如雞卵,圓白皎潔,光照數尺,狀如水精,正午向日。以艾蒸之,即火燃。五年, 又獻五色鸚鵡。太宗異之,詔太子右庶子李百藥為之賦。又獻白鸚鵡,精識辯慧, 善於應答。太宗憫之,並付其使,令放還於林藪。自此朝貢不絕。頭黎死,子范鎮 龍代立。太宗崩,詔於陵所刊石圖頭黎之形,列於玄闕之前。十九年,鎮龍為其臣 摩訶漫多伽獨所殺,其宗族並誅夷,范氏遂絕。國人乃立頭黎之女婿婆羅門為王。 後大臣及國人感思舊主。乃廢婆羅門而立頭黎之嫡女為王。
zì lín yì yǐ nán, jiē juǎn fà hēi shēn, tōng hào wèi kūn lún.
自林邑以南,皆捲髮黑身,通號為「崑崙」。
pó lì guó, zài lín yì dōng nán hǎi zhōng zhōu shàng. qí dì yán mào shù qiān lǐ, zì jiāo zhōu nán dù hǎi, jīng lín yì fú nán chì tǔ dān dān shù guó nǎi zhì yān. qí rén jiē hēi sè, chuān ěr fù kē. wáng xìng shā lì yé jiā, míng hù lù nà pó, shì yǒu qí wèi. wáng dài huā xíng rú pí biàn, zhuāng yǐ zhēn zhū yīng luò, shēn zuò jīn chuáng. shì nǚ yǒu jīn huā bǎo lǚ zhī shì, huò chí bái fú kǒng què shàn. xíng zé jià xiàng, míng jīn jī gǔ chuī lí wèi lè. nán zǐ jiē quán fā, bèi gǔ bèi, bù héng fú yǐ rào yāo. fēng qì shǔ rè, héng rú zhōng guó zhī shèng xià. gǔ yī suì zài shú. yǒu gǔ bèi cǎo, jī qí huā yǐ zuò bù, cū zhě míng gǔ bèi, xì zhě míng bái xì. zhēn guān sì nián, qí wáng qiǎn shǐ suí lín yì shǐ xiàn fāng wù.
婆利國,在林邑東南海中洲上。其地延袤數千里,自交州南渡海,經林邑、扶 南、赤土、丹丹數國乃至焉。其人皆黑色,穿耳附榼。王姓剎利耶伽,名護路那婆, 世有其位。王戴花形如皮弁,裝以真珠瓔珞,身坐金床。侍女有金花寶縷之飾,或 持白拂孔雀扇。行則駕象,鳴金擊鼓吹蠡為樂。男子皆拳發,被古貝,布橫幅以繞 腰。風氣暑熱,恆如中國之盛夏。谷一歲再熟。有古貝草,緝其花以作布,粗者名 古貝,細者名白赩。貞觀四年,其王遣使隨林邑使獻方物。
pán pán guó, zài lín yì xī nán hǎi qǔ zhōng, běi yǔ lín yì gé xiǎo hǎi, zì jiāo zhōu chuán xíng sì shí rì nǎi zhì, qí guó yǔ láng yá xiū guó wèi lín, rén jiē xué pó luó mén shū, shén jìng fó fǎ. zhēn guān jiǔ nián, qiǎn shǐ lái cháo, gòng fāng wù.
盤盤國,在林邑西南海曲中,北與林邑隔小海,自交州船行四十日乃至,其國 與狼牙修國為鄰,人皆學婆羅門書,甚敬佛法。貞觀九年,遣使來朝,貢方物。
zhēn là guó, zài lín yì xī běi, běn fú nán zhī shǔ guó, kūn lún zhī lèi. zài jīng shī nán èr wàn qī bǎi lǐ, běi zhì ài zhōu liù shí rì xíng. qí wáng xìng shā lì shì. yǒu dài chéng sān shí yú suǒ, wáng dōu yī shē nà chéng, fēng sú bèi fú yǔ lín yì tóng. dì ráo zhàng lì dú. hǎi zhōng dà yú yǒu shí bàn chū, wàng zhī rú shān. měi wǔ liù yuè zhōng, dú qì liú xíng, jí yǐ niú shǐ cí zhī, bù zhě zé wǔ gǔ bù dēng. qí sú dōng xiàng kāi hù, yǐ dōng wèi shàng. yǒu zhàn xiàng wǔ qiān tóu, yóu hǎo zhě sì yǐ fàn ròu. yǔ lín guó zhàn, zé xiàng duì zài qián, yú bèi shàng yǐ mù zuò lóu, shàng yǒu sì rén, jiē chí gōng jiàn. guó shàng fú dào jí tiān shén, tiān shén wèi dà, fú dào cì zhī.
貞臘國,在林邑西北,本扶南之屬國,「崑崙」之類。在京師南二萬七百里, 北至愛州六十日行。其王姓剎利氏。有大城三十餘所,王都伊奢那城,風俗被服與 林邑同。地饒瘴癘毒。海中大魚有時半出,望之如山。每五六月中,毒氣流行,即 以牛豕祠之,不者則五穀不登。其俗東向開戶,以東為上。有戰象五千頭,尤好者 飼以飯肉。與鄰國戰,則象隊在前,於背上以木作樓,上有四人,皆持弓箭。國尚 佛道及天神,天神為大,佛道次之。
wǔ dé liù nián, qiǎn shǐ gòng fāng wù. zhēn guān èr nián, yòu yǔ lín yì guó jù lái cháo xiàn. tài zōng jiā qí lù hǎi pí láo, xī lài shén hòu. nán fāng rén wèi zhēn là guó wèi jí miè guó. zì shén lóng yǐ hòu, zhēn là fēn wèi èr bàn: yǐ nán jìn hǎi duō bēi zé chù, wèi zhī shuǐ zhēn là bàn yǐ běi duō shān fù, wèi zhī lù zhēn là, yì wèi zhī wén dān guó. gāo zōng zé tiān xuán zōng cháo, bìng qiǎn shǐ cháo gòng.
武德六年,遣使貢方物。貞觀二年,又與林邑國俱來朝獻。太宗嘉其陸海疲勞, 錫賚甚厚。南方人謂真臘國為吉蔑國。自神龍以後,真臘分為二半:以南近海多陂 澤處,謂之水真臘半;以北多山阜,謂之陸真臘,亦謂之文單國。高宗、則天、玄 宗朝,並遣使朝貢。
shuǐ zhēn là guó, qí jìng dōng xī nán běi yuē yuán bā bǎi lǐ, dōng zhì bēn tuó làng zhōu, xī zhì duò luó bō dǐ guó, nán zhì xiǎo hǎi, běi jí lù zhēn là. qí wáng suǒ jū chéng hào pó luó tí bá. guó zhī dōng jiè yǒu xiǎo chéng, jiē wèi zhī guó. qí guó duō xiàng, yuán hé bā nián, qiǎn lǐ mó nà děng lái cháo.
水真臘國,其境東西南北約員八百里,東至奔陀浪州,西至墮羅缽底國,南至 小海,北即陸真臘。其王所居城號婆羅提拔。國之東界有小城,皆謂之國。其國多 象,元和八年,遣李摩那等來朝。
tuó huán guó, zài lín yì xī nán dà hǎi zhōng, dōng nán yǔ duò hé luó jiē, qù jiāo zhǐ sān yuè yú rì xíng. bīn fú yú duò hé luó. qí wáng xìng chá shī lì, zì pó mò pó nà. tǔ wú cán sāng, yǐ bái zhān zhāo xiá bù wèi yī. sú jiē lóu jū, wèi zhī gàn lán. zhēn guān shí bā nián, qiǎn shǐ lái cháo. èr shí yī nián, yòu qiǎn shǐ xiàn bái yīng wǔ jí pó lǜ gāo, réng qǐng mǎ jí tóng zhōng, zhào bìng gěi zhī.
陀洹國,在林邑西南大海中,東南與墮和羅接,去交趾三月余日行。賓服於墮 和羅。其王姓察失利,字婆末婆那。土無蠶桑,以白氈朝霞布為衣。俗皆樓居,謂 之「干欄」。貞觀十八年,遣使來朝。二十一年,又遣使獻白鸚鵡及婆律膏,仍請 馬及銅鐘,詔並給之。
hē líng guó, zài nán fāng hǎi zhōng zhōu shàng jū, dōng yǔ pó lì xī yǔ duò pó dēng běi yǔ zhēn là jiē, nán lín dà hǎi. shù mù wèi chéng, zuò dà wū zhòng gé, yǐ zōng lú pí fù zhī. wáng zuò qí zhōng, xī yòng xiàng yá wèi chuáng. shí bù yòng shi zhù, yǐ shǒu ér cuō. yì yǒu wén zì, pō shí xīng lì. sú yǐ yē shù huā wèi jiǔ, qí shù shēng huā, zhǎng sān chǐ yú, dà rú rén bó, gē zhī qǔ zhī yǐ chéng jiǔ, wèi gān, yǐn zhī yì zuì.
訶陵國,在南方海中洲上居,東與婆利、西與墮婆登、北與真臘接,南臨大海。 豎木為城,作大屋重閣,以棕櫚皮覆之。王坐其中,悉用象牙為床。食不用匙箸, 以手而撮。亦有文字,頗識星曆。俗以椰樹花為酒,其樹生花,長三尺余,大如人 膊,割之取汁以成酒,味甘,飲之亦醉。
zhēn guān shí sì nián, qiǎn shǐ lái cháo. dà lì sān nián sì nián jiē qiǎn shǐ cháo gòng. yuán hé shí nián, qiǎn shǐ xiàn sēng zhī tóng wǔ rén yīng wǔ pín jiā niǎo bìng yì zhǒng míng bǎo. yǐ qí shǐ lǐ hē nèi wèi guǒ yì, hē nèi qǐng huí shòu qí dì, zhào bāo ér cóng zhī. shí sān nián, qiǎn shǐ jìn sēng zhī nǚ èr rén yīng wǔ dài mào jí shēng xī děng.
貞觀十四年,遣使來朝。大曆三年、四年皆遣使朝貢。元和十年,遣使獻僧祗 僮五人、鸚鵡、頻伽鳥並異種名寶。以其使李訶內為果毅,訶內請回授其弟,詔褒 而從之。十三年,遣使進僧祗女二人、鸚鵡、玳瑁及生犀等。
duò hé luó guó, nán yǔ pán pán běi yǔ jiā luó shě fú dōng yǔ zhēn là jiē, xī lín dà hǎi. qù guǎng zhōu wǔ yuè rì xíng. zhēn guān shí èr nián, qí wáng qiǎn shǐ gòng fāng wù. èr shí sān nián, yòu qiǎn shǐ xiàn xiàng yá huǒ zhū, qǐng cì hǎo mǎ, zhào xǔ zhī.
墮和羅國,南與盤盤、北與迦羅舍佛、東與真臘接,西鄰大海。去廣州五月日 行。貞觀十二年,其王遣使貢方物。二十三年,又遣使獻象牙、火珠,請賜好馬, 詔許之。
duò pó dēng guó, zài lín yì nán, hǎi xíng èr yuè, dōng yǔ hē líng xī yǔ mí lí chē jiē, běi jiè dà hǎi. fēng sú yǔ hē líng lüè tóng. qí guó zhǒng dào, měi yuè yī shú. yì yǒu wén zì, shū zhī yú bèi duō yè. qí sǐ zhě, kǒu shí yǐ jīn, yòu yǐ jīn chuàn guàn yú sì zhī, rán hòu jiā yǐ pó lǜ gāo jí lóng nǎo děng xiāng, jī chái yǐ fán zhī. zhēn guān èr shí yī nián, qí wáng qiǎn shǐ xiàn gǔ bèi xiàng yá bái tán, tài zōng xǐ shū bào zhī, bìng cì yǐ zá wù.
墮婆登國,在林邑南,海行二月,東與訶陵、西與迷黎車接,北界大海。風俗 與訶陵略同。其國種稻,每月一熟。亦有文字,書之於貝多葉。其死者,口實以金, 又以金釧貫於四肢,然後加以婆律膏及龍腦等香,積柴以燔之。貞觀二十一年,其 王遣使獻古貝、象牙、白檀,太宗璽書報之,並賜以雜物。
dōng xiè mán, qí dì zài qián zhōu zhī xī shù bǎi lǐ, nán jiē shǒu gōng liáo, xī lián yí zi, běi zhì mán. tǔ yí wǔ gǔ, bù yǐ niú gēng, dàn wèi shē tián, měi suì yì. sú wú wén zì, kè mù wèi qì. sàn zài shān dòng jiān, yī shù wèi céng cháo ér jū, jí liú yǐ yǐn. jiē zì yíng shēng yè, wú fù shuì zhī shì. yè jiàn guì rén, jiē zhí biān ér bài yǒu gōng láo zhě, yǐ niú mǎ tóng gǔ shǎng zhī. yǒu fàn zuì zhě, xiǎo shì zhàng fá zhī, dà shì shā zhī, dào wù bèi hái qí zāng. hūn yīn zhī lǐ, yǐ niú jiǔ wèi pìn. nǚ fù fū jiā, jiē mǔ zì sòng zhī. nǚ fū cán, táo bì jīng xún nǎi chū. yàn jù zé jī tóng gǔ, chuī dà jiǎo, gē wǔ yǐ wèi lè. hǎo dài dāo jiàn, wèi cháng shě lí. zhàng fū yī fú, yǒu shān ǎo dà kǒu kù, yǐ mián chóu jí bù wèi zhī. yòu jiān shàng xié shù pí dài, zhuāng yǐ luó ké hǔ bào yuán yòu jí quǎn yáng zhī pí, yǐ wèi wài shì. zuò jiē dūn jù. nán nǚ chuí jì, yǐ fēi shù zhī, hòu chuí xiàng xià. qí shǒu lǐng xiè yuán shēn, jì shì wèi qiú zhǎng, qí bù luò jiē zūn wèi zhī. xiè shì yī zú, fǎ bù yù nǚ, zì yún gāo xìng bù kě xià jià gù yě.
東謝蠻,其地在黔州之西數百里,南接守宮獠,西連夷子,北至蠻。土宜五穀, 不以牛耕,但為畲田,每歲易。俗無文字,刻木為契。散在山洞間,依樹為層巢而 居,汲流以飲。皆自營生業,無賦稅之事。謁見貴人,皆執鞭而拜;有功勞者,以 牛馬銅鼓賞之。有犯罪者,小事杖罰之,大事殺之,盜物倍還其贓。婚姻之禮,以 牛酒為聘。女婦夫家,皆母自送之。女夫慚,逃避經旬乃出。宴聚則擊銅鼓,吹大 角,歌舞以為樂。好帶刀劍,未嘗舍離。丈夫衣服,有衫襖大口褲,以綿綢及布為 之。右肩上斜束皮帶,裝以螺殼、虎豹猿狖及犬羊之皮,以為外飾。坐皆蹲踞。男 女椎髻,以緋束之,後垂向下。其首領謝元深,既世為酋長,其部落皆尊畏之。謝 氏一族,法不育女,自雲高姓不可下嫁故也。
zhēn guān sān nián, yuán shēn rù cháo, guān wū xióng pí guān, ruò jīn zhī máo tóu, yǐ jīn yín luò é, shēn pī máo pèi, wéi pí xíng téng ér zhe lǚ, zhōng shū shì láng yán shī gǔ zòu yán: xī zhōu wǔ wáng shí, tiān xià tài píng, yuǎn guó guī kuǎn, zhōu shǐ nǎi shū qí shì wèi wáng huì piān. jīn wàn guó lái cháo, zhì yú cǐ bèi zhāng fú, shí kě tú xiě, jīn qǐng zhuàn wèi wáng huì tú. cóng zhī. yǐ qí dì wèi yīng zhōu, réng bài yuán shēn wèi cì shǐ, lǐng qián zhōu dū du fǔ. yòu yǒu nán xiè shǒu lǐng xiè qiáng, yǔ xī xiè lín, gòng yuán shēn jù lái cháo jiàn, wèi nán shòu zhōu cì shǐ. hòu gǎi wèi zhuāng zhōu.
貞觀三年,元深入朝,冠烏熊皮冠,若今之髦頭,以金銀絡額,身披毛帔,韋 皮行滕而著履,中書侍郎顏師古奏言:「昔周武王時,天下太平,遠國歸款,周史 乃書其事為《王會篇》。今萬國來朝,至於此輩章服,實可圖寫,今請撰為《王會 圖》。」從之。以其地為應州,仍拜元深為刺史,領黔州都督府。又有南謝首領謝 強,與西謝鄰,共元深俱來朝見,為南壽州刺史。後改為莊州。
zhēn yuán shí sān nián zhēng yuè, xī nán fān dà qiú zhǎng zhèng yì dài fū jiǎn xiào mán zhōu zhǎng shǐ, jì xí mán zhōu cì shǐ, zī yáng jùn kāi guó gōng cì zǐ jīn yú dài sòng dǐng, zuǒ yòu dà shǒu lǐng cháo sàn dài fū qián jiǎn xiào qióng zhōu cì shǐ cì zǐ jīn yú dài xiè shàn, zuǒ yòu dà shǒu lǐng jì xí shè mán zhōu bā jiāng xiàn lìng cì zǐ jīn yú dài sòng wàn chuán, jiè shǒu zǐ dì dà shǒu lǐng cháo sàn dài fū zāng zhōu lù shì cān jūn xiè wén jīng. qián zhōng jīng lüè zhāo tǎo guān chá shǐ wáng chǔ zòu: qián jiàn cì shǐ, jiàn zhōng sān nián yí dù cháo gòng, zì hòu gèng bù xǔ suí lì rù cháo. jīn nián kěn sù chēng zhōu jiē zāng kē, tóng bèi shēng jiào, dú cǐ pái bìn, qiè zì cán chǐ, jǐn qiǎn suí zāng kē děng cháo hè. fú qǐ tè cì yōu yù, jiān tóng zāng kē cì shǐ shòu guān. qí zāng kē liǎng zhōu, hù kǒu yīn shèng, rén lì qiáng dà, lín cè zhū fān, xī jiē jìng dàn. qǐng bǐ liǎng zhōu měi nián yí dù cháo gòng, réng yī zāng kē lún huán chà dìng, bìng yǐ cái gàn wèi wàng wèi zhòng tuī zhě chōng. chì zhǐ yuē: sòng dǐng děng yǐ gǎi guān qì, yú yī jiù.
貞元十三年正月,西南蕃大酋長、正議大夫、檢校蠻州長史,繼襲蠻州刺史, 資陽郡開國公、賜紫金魚袋宋鼎,左右大首領、朝散大夫、前檢校邛州刺史、賜紫 金魚袋謝汕,左右大首領、繼襲攝蠻州巴江縣令、賜紫金魚袋宋萬傳,界首子弟大 首領、朝散大夫、牂州錄事參軍謝文經。黔中經略招討觀察使王礎奏:「前件刺史, 建中三年一度朝貢,自後更不許隨例入朝。今年懇訴稱州接牂牁,同被聲教,獨此 排擯,竊自慚恥,謹遣隨牂牁等朝賀。伏乞特賜優諭,兼同牂牁刺史授官。其牂牁 兩州,戶口殷盛,人力強大,鄰側諸蕃,悉皆敬憚。請比兩州每年一度朝貢,仍依 牂牁輪環差定,並以才幹位望為眾推者充。」敕旨曰:「宋鼎等已改官訖,余依舊。」
xī zhào mán, zài dōng xiè zhī nán, qí jiè dōng zhì yí zi, xī zhì kūn míng, nán zhì xī ěr hé. shān dòng zǔ shēn, mò zhī dào lǐ. nán běi shí bā rì xíng, dōng xī èr shí sān rì xíng. qí fēng sú wù chǎn yǔ dōng xiè tóng. shǒu lǐng zhào shì. shì wèi qiú zhǎng. yǒu hù wàn yú. zhēn guān sān nián, qiǎn shǐ rù cháo. èr shí yī nián, yǐ qí dì zhì míng zhōu, yǐ shǒu lǐng zhào mó wèi cì shǐ.
西趙蠻,在東謝之南,其界東至夷子,西至昆明,南至西洱河。山洞阻深,莫 知道里。南北十八日行,東西二十三日行。其風俗物產與東謝同。首領趙氏。世為 酋長。有戶萬餘。貞觀三年,遣使入朝。二十一年,以其地置明州,以首領趙磨為 刺史。
zāng kē mán, shǒu lǐng yì xìng xiè shì. qí dì běi qù yǎn zhōu yī bǎi wǔ shí lǐ, dōng zhì chén zhōu èr qiān sì bǎi lǐ, nán zhì jiāo zhōu yī qiān wǔ bǎi lǐ, xī zhì kūn míng jiǔ bǎi lǐ. wú chéng bì, sàn wèi bù luò ér jū. tǔ qì yù rè, duō lín yǔ. dào sù zài shú. wú yáo yì, wéi zhēng zhàn zhī shí, nǎi xiāng tún jù. kè mù wèi qì. qí fǎ: jié dào zhě èr bèi hái zāng shā rén zhě chū niú mǎ sān shí tóu, nǎi dé shú sǐ, yǐ nà sǐ jiā. fēng sú wù chǎn, lüè yǔ dōng xiè tóng. qí shǒu lǐng xiè lóng yǔ, dà yè mò jù qí dì, shèng bīng shù wàn rén.
牂牁蠻,首領亦姓謝氏。其地北去兗州一百五十里,東至辰州二千四百里,南 至交州一千五百里,西至昆明九百里。無城壁,散為部落而居。土氣鬱熱,多霖雨。 稻粟再熟。無徭役,唯征戰之時,乃相屯聚。刻木為契。其法:劫盜者二倍還贓; 殺人者出牛馬三十頭,乃得贖死,以納死家。風俗物產,略與東謝同。其首領謝龍 羽,大業末據其地,勝兵數萬人。
wǔ dé sān nián, qiǎn shǐ cháo gòng, shòu lóng yǔ zāng zhōu cì shǐ, fēng yè láng jùn gōng. zhēn guān sì nián shí èr yuè, qiǎn shǐ cháo gòng. kāi yuán shí nián rùn wǔ yuè, dà qiú zhǎng xiè yuán qí sǐ, zhào lì qí dí sūn jiā yì xí qí guān fēng. èr shí wǔ nián, dà qiú zhǎng zhào jūn dào lái cháo, qiě xiàn fāng wù, dà lì zhōng zhēn yuán chū, shù qiǎn shǐ cháo gòng. qī nián èr yuè, shòu qí qiú zhǎng zhào zhǔ sú guān, yǐ qí suì chū cháo gòng bù jué, bāo zhī yě. zì qī nián zhì shí bā nián, fán wǔ qiǎn shǐ lái.
武德三年,遣使朝貢,授龍羽牂州刺史,封夜郎郡公。貞觀四年十二月,遣使 朝貢。開元十年閏五月,大酋長謝元齊死,詔立其嫡孫嘉藝襲其官封。二十五年, 大酋長趙君道來朝,且獻方物,大曆中、貞元初,數遣使朝貢。七年二月,授其酋 長趙主俗官,以其歲初朝貢不絕,褒之也。自七年至十八年,凡五遣使來。
yuán hé sān nián wǔ yuè chì: zì jīn yǐ hòu, wěi qián nán guān chá shǐ chà běn dào jūn jiāng chōng yā lǐng zāng kē kūn míng děng shǐ. sì nián zhēng yuè, qiǎn shǐ lái cháo. shì yuè, qiǎn zhōng shǐ wèi dé hé lǐng qí shǐ, bìng jī guó xìn wù, jiàng xǐ shū cì qí wáng yān. qī nián jiǔ nián shí yī nián, fán sān qiǎn shǐ lái. qí nián shí èr yuè, yòu qiǎn shǐ lái hè zhèng. zhǎng qìng zhōng, yì cháo gòng bù jué. bǎo lì yuán nián shí èr yuè, qiǎn shǐ xiè liáng zhèn lái cháo. tài hé wǔ nián zhì huì chāng èr nián, fán qī qiǎn shǐ lái.
元和三年五月敕:「自今以後,委黔南觀察使差本道軍將充押領牂牁、昆明等 使。」四年正月,遣使來朝。是月,遣中使魏德和領其使,並齎國信物,降璽書賜 其王焉。七年、九年、十一年,凡三遣使來。其年十二月,又遣使來賀正。長慶中, 亦朝貢不絕。寶曆元年十二月,遣使謝良震來朝。太和五年至會昌二年,凡七遣使 來。
nán píng liáo zhě, dōng yǔ zhì zhōu nán yǔ yú zhōu xī yǔ nán zhōu běi yǔ fú zhōu jiē. bù luò sì qiān yú hù. tǔ qì duō zhàng lì, shān yǒu dú cǎo jí shā shī fù shé. rén bìng lóu jū, dēng tī ér shàng. hào wèi gàn lán. nán zǐ zuǒ rèn lù fā tú xiǎn fù rén héng bù liǎng fú, chuān zhōng ér guàn qí shǒu, míng wèi tōng qún. qí rén měi fā, wèi jì huán chuí yú hòu. yǐ zhú tǒng rú bǐ, zhǎng sān sì cùn, xié guàn qí ěr, guì zhě yì yǒu zhū kē. tǔ duō nǚ shǎo nán, wèi hūn zhī fǎ, nǚ shì bì xiān huò qiú nán zú, pín zhě wú yǐ jià nǚ, duō mài yǔ fù rén wèi bì. sú jiē fù rén zhí yì. qí wáng xìng zhū shì, hào wèi jiàn lì wáng, qiǎn shǐ nèi fù, yǐ qí dì lì yú yú zhōu.
南平獠者,東與智州、南與渝州、西與南州、北與涪州接。部落四千餘戶。土 氣多瘴癘,山有毒草及沙虱、蝮蛇。人並樓居,登梯而上。號為「干欄」。男子左 衽露發徒跣;婦人橫布兩幅,穿中而貫其首,名為「通裙」。其人美發,為髻鬟垂 於後。以竹筒如筆,長三四寸,斜貫其耳,貴者亦有珠榼。土多女少男,為婚之法, 女氏必先貨求男族,貧者無以嫁女,多賣與富人為婢。俗皆婦人執役。其王姓硃氏, 號為劍荔王,遣使內附,以其地隸於渝州。
dōng nǚ guó, xī qiāng zhī bié zhǒng, yǐ xī hǎi zhōng fù yǒu nǚ guó, gù chēng dōng nǚ yān. sú yǐ nǚ wèi wáng. dōng yǔ mào zhōu dǎng xiàng jiē, dōng nán yǔ yǎ zhōu jiē, jiè gé luó nǚ mán jí bái láng yí. qí jìng dōng xī jiǔ rì xíng, nán běi èr shí rì xíng. yǒu dà xiǎo bā shí yú chéng. qí wáng suǒ jū míng kāng yán chuān, zhōng yǒu ruò shuǐ nán liú, yòng niú pí wèi chuán yǐ dù. hù sì wàn yú zhòng, shèng bīng wàn yú rén, sàn zài shān gǔ jiān. nǚ wáng hào wèi bīn jiù. yǒu nǚ guān, yuē gāo bà, píng yì guó shì. zài wài guān liáo, bìng nán fū wèi zhī. qí wáng shì nǚ shù bǎi rén, wǔ rì yī tīng zhèng. nǚ wáng ruò sǐ, guó zhōng duō liǎn jīn qián, dòng zhì shù wàn, gèng yú wáng zú qiú lìng nǚ èr rén ér lì zhī. dà zhě wèi wáng, qí cì wèi xiǎo wáng. ruò dà wáng sǐ, jí xiǎo wáng sì lì, huò gū sǐ ér fù jì, wú yǒu cuàn duó. qí suǒ jū, jiē qǐ chóng wū, wáng zhì jiǔ céng, guó rén zhì liù céng. qí wáng fú qīng máo líng qún, xià lǐng shān, shàng pī qīng páo, qí xiù wěi dì. dōng zé gāo qiú, shì yǐ wén jǐn. wèi xiǎo huán jì, shì zhī yǐ jīn. ěr chuí kē, zú lǚ suǒ ní. sú zhòng fù rén ér qīng zhàng fū. wén zì tóng yú tiān zhú. yǐ shí yī yuè wèi zhèng. qí sú měi zhì shí yuè, lìng wū zhě jī chǔ yì shān zhōng, sàn zāo mài yú kōng, dà zhòu hū niǎo. é ér yǒu niǎo rú jī, fēi rù wū zhě zhī huái, yīn pōu fù ér shì zhī, měi yǒu yī gǔ, lái suì bì dēng, ruò yǒu shuāng xuě, bì duō zāi yì. qí sú xìn zhī, míng wèi niǎo bo. qí jū sàng, fú shì bù gǎi, wèi fù mǔ zé sān nián bù zhì mù. guì rén sǐ zhě, huò bō qí pí ér cáng zhī, nèi gǔ yú píng zhōng, róu yǐ jīn xiè ér mái zhī. guó wáng jiāng zàng, qí dà chén qīn shǔ xùn sǐ zhě shù shí rén.
東女國,西羌之別種,以西海中復有女國,故稱東女焉。俗以女為王。東與茂 州、党項接,東南與雅州接,界隔羅女蠻及白狼夷。其境東西九日行,南北二十日 行。有大小八十餘城。其王所居名康延川,中有弱水南流,用牛皮為船以渡。戶四 萬餘眾,勝兵萬餘人,散在山谷間。女王號為「賓就」。有女官,曰「高霸」,平 議國事。在外官僚,並男夫為之。其王侍女數百人,五日一聽政。女王若死,國中 多斂金錢,動至數萬,更於王族求令女二人而立之。大者為王,其次為小王。若大 王死,即小王嗣立,或姑死而婦繼,無有篡奪。其所居,皆起重屋,王至九層,國 人至六層。其王服青毛綾裙,下領衫,上披青袍,其袖委地。冬則羔裘,飾以紋錦。 為小鬟髻,飾之以金。耳垂榼,足履索蜺。俗重婦人而輕丈夫。文字同於天竺。 以十一月為正。其俗每至十月,令巫者齎楮詣山中,散糟麥於空,大咒呼鳥。俄而 有鳥如雞,飛入巫者之懷,因剖腹而視之,每有一谷,來歲必登,若有霜雪,必多 災異。其俗信之,名為鳥卜。其居喪,服飾不改,為父母則三年不櫛沐。貴人死者, 或剝其皮而藏之,內骨於瓶中,糅以金屑而埋之。國王將葬,其大臣親屬殉死者數 十人。
suí dà yè zhōng, shǔ wáng xiù qiǎn shǐ zhāo zhī, jù ér bù shòu. wǔ dé zhōng, nǚ wáng tāng pāng shì shǐ qiǎn shǐ gòng fāng wù, gāo zǔ hòu zī ér qiǎn zhī. hái zhì lǒng yòu, huì tū jué rù kòu, bèi lüè yú lǔ tíng. jí xié lì píng, qí shǐ fù lái rù cháo. tài zōng sòng lìng fǎn guó, bìng jiàng xǐ shū wèi fǔ zhī. chuí gǒng èr nián, qí wáng liǎn bì qiǎn dà chén tāng jiàn zuǒ lái cháo, réng qǐng guān hào. zé tiān cè bài liǎn bì wèi zuǒ yù qián wèi yuán wài jiāng jūn, réng yǐ ruì jǐn zhì fān fú yǐ cì zhī.
隋大業中,蜀王秀遣使招之,拒而不受。武德中,女王湯滂氏始遣使貢方物, 高祖厚資而遣之。還至隴右,會突厥入寇,被掠於虜庭。及頡利平,其使復來入朝。 太宗送令反國,並降璽書慰撫之。垂拱二年,其王斂臂遣大臣湯劍左來朝,仍請官 號。則天冊拜斂臂為左玉鈐衛員外將軍,仍以瑞錦制蕃服以賜之。
tiān shòu sān nián, qí wáng é yǎn ér lái cháo. wàn suì tōng tiān yuán nián, qiǎn shǐ lái cháo. kāi yuán èr shí jiǔ nián shí èr yuè, qí wáng zhào yè fū qiǎn zi xiàn fāng wù. tiān bǎo yuán nián, mìng yǒu sī yàn yú qǔ jiāng, lìng zǎi chén yǐ xià tóng yàn. yòu fēng yè fū wèi guī chāng wáng, shòu zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn, cì qí zi bó bā shí pǐ, fàng hái. hòu fù yǐ nán zǐ wèi wáng.
天授三年,其王俄琰兒來朝。萬歲通天元年,遣使來朝。開元二十九年十二月, 其王趙曳夫遣子獻方物。天寶元年,命有司宴於曲江,令宰臣已下同宴。又封曳夫 為歸昌王,授左金吾衛大將軍,賜其子帛八十匹,放還。後復以男子為王。
zhēn yuán jiǔ nián qī yuè, qí wáng tāng lì xī yǔ gē lín guó wáng dǒng wò tíng bái gǒu guó wáng luó tuó hū bū zū guó wáng dì dèng jí zhī nán shuǐ guó wáng zhí xuē shàng xī nǎng ruò shuǐ guó wáng dǒng pì hé xī dǒng guó wáng tāng xī zàn qīng yuǎn guó wáng sū táng mó duō bà guó wáng dǒng miǎo péng, gè lǜ qí zhǒng luò yì jiàn nán xī chuān nèi fù. qí gē lín guó děng, jiē sǎn jū shān chuān. ruò shuǐ wáng jí guó chū nǚ guó zhī ruò shuǐ bù luò. qí xī dǒng guó, zài ruò shuǐ xī, gù yì wèi zhī ruò shuǐ xī xī dǒng wáng. jiù jiē fēn lì biān jùn, zǔ fù lì shòu jiāng jūn zhōng láng guǒ yì děng guān, zì zhōng yuán duō gù, jiē wèi tǔ bō suǒ yì shǔ. qí bù luò, dà zhě bù guò sān èr qiān hù, gè zhì xiàn lìng shí shù rén lǐ zhī. tǔ yǒu sī xù, suì shū yú tǔ bō. zhì shì xī yǔ zhī tóng méng, xiāng shuài xiàn kuǎn, jiān jī tiān bǎo zhōng guó jiā suǒ cì guān gào gòng sān shí jiǔ tōng yǐ jìn. xī chuān jié dù shǐ wéi gāo chù qí zhòng yú wéi bà bǎo děng zhōu, gěi yǐ zhǒng liáng gēng niú, xián lè shēng yè. lì xī děng shù guó wáng zì lái cháo, zhào jiàn yú lín dé diàn. shòu lì xī yín qīng guāng lù dài fū guī huà zhōu cì shǐ dèng jí zhī shì tài fǔ shǎo qīng jiān dān zhōu zhǎng shǐ xuē shàng xī nǎng shì shào fǔ shǎo jiān jiān bà zhōu zhǎng shǐ dǒng wò tíng xíng zhì mián zhōu zú, zèng wǔ dé zhōu cì shǐ, mìng qí zi lì luō wèi bǎo shǒu dū du fǔ zhǎng shǐ, xí gē lín wáng. lì xī mèi qǐ xī màn pō yǒu cái zhì, cóng qí xiōng lái cháo, fēng hé yì jùn fū rén. qí dà shǒu lǐng dǒng wò qīng děng, jiē shòu yǐ guān. é yòu shòu nǚ guó wáng xiōng tāng jué yín qīng guāng lù dài fū shì tài fǔ qīng qīng yuǎn wáng dì sū lì diān yín qīng guāng lù dài fū shì wèi wèi qīng nán shuǐ guó wáng xuē mò tíng jí tāng xī zàn dǒng miǎo péng, nǚ guó chàng hòu tāng fú tíng měi yù bō nán láng táng, bìng shòu yín qīng guāng lù dài fū shì tài pú qīng.
貞元九年七月,其王湯立悉與哥鄰國王董臥庭、白狗國王羅陀忽、逋租國王弟 鄧吉知、南水國王侄薛尚悉曩、弱水國王董辟和、悉董國王湯息贊、清遠國王蘇唐 磨、咄霸國王董藐蓬,各率其種落詣劍南西川內附。其哥鄰國等,皆散居山川。弱 水王即國初女國之弱水部落。其悉董國,在弱水西,故亦謂之弱水西悉董王。舊皆 分隸邊郡,祖、父例授將軍、中郎、果毅等官,自中原多故,皆為吐蕃所役屬。其 部落,大者不過三二千戶,各置縣令十數人理之。土有絲絮,歲輸於吐蕃。至是悉 與之同盟,相率獻款,兼齎天寶中國家所賜官誥共三十九通以進。西川節度使韋皋 處其眾於維、霸、保等州,給以種糧耕牛,咸樂生業。立悉等數國王自來朝,召見 於麟德殿。授立悉銀青光祿大夫、歸化州刺史;鄧吉知試太府少卿兼丹州長史;薛 尚悉曩試少府少監兼霸州長史;董臥庭行至綿州卒,贈武德州刺史,命其子利囉為 保守都督府長史,襲哥鄰王。立悉妹乞悉漫頗有才智,從其兄來朝,封和義郡夫人。 其大首領董臥卿等,皆授以官。俄又授女國王兄湯厥銀青光祿大夫、試太府卿;清 遠王弟蘇歷顛銀青光祿大夫、試衛尉卿;南水國王薛莫庭及湯息贊、董藐蓬,女國 唱後湯拂庭、美玉缽、南郎唐,並授銀青光祿大夫、試太僕卿。
qí nián, xī shān sōng zhōu shēng qiāng děng èr wàn yú hù, xiāng jì nèi fù. qí zhān xìn bù luò zhǔ dǒng mèng cōng, lóng nuò bù luò zhǔ dǒng pì hū, jiē shòu shì wèi wèi qīng. lì xī děng bìng fù míng nián yuán huì qì, xī yǐ jīn bó, gè qiǎn hái. xún zhào jiā wéi gāo tǒng yā jìn jiè qiāng mán jí xī shān bā guó shǐ. qí bù luò dài xí cì shǐ děng guān, rán yì qián tōng tǔ bō, gù wèi zhī liǎng miàn qiāng.
其年,西山松州生羌等二萬餘戶,相繼內附。其粘信部落主董夢蔥,龍諾部落 主董辟忽,皆授試衛尉卿。立悉等並赴明年元會訖,錫以金帛,各遣還。尋詔加韋 皋統押近界羌、蠻及西山八國使。其部落代襲刺史等官,然亦潛通吐蕃,故謂之 「兩面羌」。
nán zhào mán, běn wū mán zhī bié zhǒng yě, xìng méng shì. mán wèi wáng wèi zhào. zì yán āi láo zhī hòu, dài jū méng shě zhōu wèi qú shuài, zài hàn yǒng chāng gù jùn dōng, yáo zhōu zhī xī. qí xiān qú shuài yǒu liù, zì hào liù zhào, bīng lì xiāng liè, gè yǒu jūn zhǎng, wú tǒng shuài. shǔ shí wèi zhū gé liàng suǒ zhēng, jiē chén fú zhī. guó chū yǒu méng shě lóng, shēng jiā dú páng. jiā dú shēng xì nú luó, gāo zōng shí lái cháo. xì nú luó shēng luó shèng, wǔ hòu shí lái cháo. qí qī fāng shēn, luó shèng cì yáo zhōu, wén qī shēng zǐ, yuē: wú qiě yǒu zi, sǐ yú táng dì zú yǐ. zi míng yuē shèng luó pí. luó shèng zhì jīng shī, cì jǐn páo jīn dài guī guó.
南詔蠻,本烏蠻之別種也,姓蒙氏。蠻謂王為「詔。」自言哀牢之後,代居蒙 舍州為渠帥,在漢永昌故郡東,姚州之西。其先渠帥有六,自號「六詔」,兵力相 埒,各有君長,無統帥。蜀時為諸葛亮所征,皆臣服之。國初有蒙舍龍,生迦獨龐。 迦獨生細奴邏,高宗時來朝。細奴邏生邏盛,武后時來朝。其妻方娠,邏盛次姚州, 聞妻生子,曰:「吾且有子,死於唐地足矣。」子名曰盛邏皮。邏盛至京師,賜錦 袍金帶歸國。
kāi yuán chū, luó shèng sǐ, zi shèng luó pí lì. shèng luó pí sǐ, zi pí luó gé lì. èr shí liù nián, zhào shòu tè jìn, fēng yuè guó gōng, cì míng yuē guī yì. qí hòu pò ěr hé mán, yǐ gōng cè shòu yún nán wáng. guī yì jiàn qiáng shèng, yú wǔ zhào jìn ruò. xiān shì, jiàn nán jié dù shǐ wáng yù shòu guī yì lù, zòu liù zhào hé wèi yī zhào. guī yì jì bìng wǔ zhào, fú qún mán, pò tǔ bō zhī zhòng, bīng rì yǐ jiāo dà. měi rù jìn, cháo tíng yì jiā lǐ yì.
開元初,邏盛死,子盛邏皮立。盛邏皮死,子皮邏閣立。二十六年,詔授特進, 封越國公,賜名曰歸義。其後破洱河蠻,以功策授雲南王。歸義漸強盛,餘五詔浸 弱。先是,劍南節度使王昱受歸義賂,奏六詔合為一詔。歸義既並五詔,服群蠻, 破吐蕃之眾,兵日以驕大。每入覲,朝廷亦加禮異。
èr shí qī nián, xǐ jū dà hé chéng. tiān bǎo sì zài, guī yì qiǎn sūn fèng jiā yì lái cháo, shòu hóng lú qīng. guī guó, ēn cì shén hòu, guī yì yì wàng yì gāo. shí jiàn nán jié dù shǐ zhāng chóu jiān qióng qiǎn shǐ zhì yún nán, yǔ guī yì yán yǔ bù xiāng de, guī yì cháng xián zhī.
二十七年,徙居大和城。天寶四載,歸義遣孫鳳迦異來朝,授鴻臚卿。歸國, 恩賜甚厚,歸義意望亦高。時劍南節度使章仇兼瓊遣使至雲南,與歸義言語不相得, 歸義常銜之。
qī nián, guī yì zú, zhào lì zi gé luó fèng xí yún nán wáng. wú hé, xiān yú zhòng tōng wèi jiàn nán jié dù shǐ, zhāng qián tuó wèi yún nán tài shǒu. zhòng tōng biǎn jí guǎ móu, qián tuó jiǎo zhà, dài zhī bù yǐ lǐ. jiù shì, nán zhào cháng yǔ qí qī zǐ yè jiàn dū du, qián tuó jiē sī zhī. yǒu suǒ zhēng qiú, gé luó fèng duō bù yīng, qián tuó qiǎn rén mà rǔ zhī, réng mì zòu qí zuì è. gé luó fèng fèn yuàn, yīn fā bīng fǎn gōng, wéi qián tuó, shā zhī, shí tiān bǎo jiǔ nián yě.
七年,歸義卒,詔立子閣羅鳳襲雲南王。無何,鮮于仲通為劍南節度使,張虔 陀為雲南太守。仲通褊急寡謀,虔陀矯詐,待之不以禮。舊事,南詔常與其妻子謁 見都督,虔陀皆私之。有所徵求,閣羅鳳多不應,虔陀遣人罵辱之,仍密奏其罪惡。 閣羅鳳忿怨,因發兵反攻,圍虔陀,殺之,時天寶九年也。
míng nián, zhòng tōng lǜ bīng chū róng guī zhōu. gé luó fèng qiǎn shǐ xiè zuì, réng yǔ yún nán lù shì cān jūn jiāng rú zhī jù lái, qǐng hái qí suǒ lǔ lüè, qiě yán: tǔ bō dà bīng yā jìng, ruò bù xǔ, dāng guī mìng tǔ bō, yún nán zhī dì, fēi táng suǒ yǒu yě. zhòng tōng bù xǔ, qiú qí shǐ, jìn bīng bī dà hé chéng, wèi nán zhào suǒ bài. zì shì gé luó fèng běi chén tǔ bō. tǔ bō lìng gé luó fèng wèi zàn pǔ zhōng, hào yuē dōng dì, gěi yǐ jīn yìn. mán wèi dì wèi zhōng, shí tiān bǎo shí yī nián yě. shí èr nián, jiàn nán jié dù shǐ yáng guó zhōng zhí guó zhèng, réng zòu zhēng tiān xià bīng, bǐ liú hòu shì yù shǐ lǐ mì jiāng shí yú wàn, niǎn xiǎng zhě zài wài. shè hǎi, zhàng sǐ zhě xiāng shǔ yú lù, tiān xià shǐ sāo rán kǔ zhī. mì fù bài yú dà hé chéng běi, sǐ zhě shí bā jiǔ. huì ān lù shān fǎn, gé luó fèng chéng xìn gōng xiàn guī zhōu jí huì tóng jūn, xī fù jiàng xún chuán mán.
明年,仲通率兵出戎、巂州。閣羅鳳遣使謝罪,仍與雲南錄事參軍姜如芝俱來, 請還其所虜掠,且言:「吐蕃大兵壓境,若不許,當歸命吐蕃,雲南之地,非唐所 有也。」仲通不許,囚其使,進兵逼大和城,為南詔所敗。自是閣羅鳳北臣吐蕃。 吐蕃令閣羅鳳為贊普鍾,號曰東帝,給以金印。蠻謂弟為「鍾」,時天寶十一年也。 十二年,劍南節度使楊國忠執國政,仍奏征天下兵,俾留後、侍御史李宓將十餘萬, 輦餉者在外。涉海,瘴死者相屬於路,天下始騷然苦之。宓復敗於大和城北,死者 十八、九。會安祿山反,閣羅鳳乘釁攻陷巂州及會同軍,西復降尋傳蠻。
dà lì shí sì nián, gé luó fèng zi fèng jiā yì xiān gé luó fèng sǐ, lì jiā yì zi, shì wèi yì móu xún. pō zhī shū, yǒu cái zhì, shàn fǔ qí zhòng. tǔ bō yì fù nán mán zhòng shù, yòu duó zhū mán xiǎn dì lì chéng bǎo, suì zhēng bīng yǐ zhù zhèn fáng, móu xún yì yàn kǔ zhī. yǒu zhèng huí zhě, běn xiàng zhōu rén, tiān bǎo zhōng jǔ míng jīng, shòu guī zhōu xī lú xiàn lìng. guī zhōu xiàn, wèi suǒ lǔ. gé luó fèng yǐ huí yǒu rú xué, gēng míng yuē mán lì. shén ài zhòng zhī, mìng jiào fèng jiā yì. jí yì móu xún lì, yòu mìng jiào qí zi xún mèng còu. huí jiǔ wèi mán shī, fán shòu xué, suī móu xún mèng còu, huí dé chuí tà, gù móu xún yǐ xià jiē yán dàn zhī. mán wèi xiāng wèi qīng píng guān, fán zhì liù rén. móu xún yǐ huí wèi qīng píng guān, shì jiē zī zhī, bǐng zhèng yòng shì. yú qīng píng guān wǔ rén, shì huí bēi jǐn, huò yǒu guò, huí zhé tà zhī. huí cháng yán yú móu xún yuē: zì xī nán zhào cháng kuǎn fù zhōng guó, zhōng guó shàng lǐ yì, yǐ huì yǎng wèi wù, wú suǒ qiú qǔ. jīn qì fān guī táng, wú yuǎn shù zhī láo zhòng shuì zhī kùn, lì mò dà yān. móu xún shàn qí yán, móu nèi fù zhě shí yú nián yǐ. huì jiàn nán xī chuān jié dù shǐ wéi gāo zhāo fǔ zhū mán, jū wū xīng lǔ wàng děng guī huà, wēi wén móu xún zhī yì, yīn lìng mán yù shū yú móu xún, qiě zhāo huái zhī, shí zhēn yuán sì nián yě.
大曆十四年,閣羅鳳子鳳迦異先閣羅鳳死,立迦異子,是為異牟尋。頗知書, 有才智,善撫其眾。吐蕃役賦南蠻重數,又奪諸蠻險地立城堡,歲徵兵以助鎮防, 牟尋益厭苦之。有鄭回者,本相州人,天寶中舉明經,授巂州西瀘縣令。巂州陷, 為所虜。閣羅鳳以回有儒學,更名曰蠻利。甚愛重之,命教鳳迦異。及異牟尋立, 又命教其子尋夢湊。回久為蠻師,凡授學,雖牟尋、夢湊,回得箠撻,故牟尋以下 皆嚴憚之。蠻謂相為清平官,凡置六人。牟尋以回為清平官,事皆咨之,秉政用事。 余清平官五人,事回卑謹,或有過,回輒撻之。回嘗言於牟尋曰:「自昔南詔嘗款 附中國,中國尚禮義,以惠養為務,無所求取。今棄蕃歸唐,無遠戍之勞、重稅之 困,利莫大焉。」牟尋善其言,謀內附者十餘年矣。會劍南西川節度使韋皋招撫諸 蠻,苴烏星、虜望等歸化,微聞牟尋之意,因令蠻寓書於牟尋,且招懷之,時貞元 四年也。
qī nián, yòu qiǎn jiān shǐ chí shū yù zhī. dào chū mó xiē mán, qí kuí zhǔ qián gào tǔ bō, shǐ zhì yún nán. tǔ bō yǐ zhī zhī, lìng jié móu xún. móu xún jù, yīn dài tǔ bō yuē: táng shǐ, běn mán yě, wéi gāo xǔ qí qiú guī, wú tā móu. suì zhí sòng tǔ bō. tǔ bō yì yí zhī, duō zhào nán zhào dà chén zhī zǐ wèi zhì, móu xún yù yuàn.
七年,又遣間使持書喻之。道出磨些蠻,其魁主潛告吐蕃,使至雲南。吐蕃已 知之,令詰牟尋。牟尋懼,因紿吐蕃曰:「唐使,本蠻也,韋皋許其求歸,無他謀。」 遂執送吐蕃。吐蕃益疑之,多召南詔大臣之子為質,牟尋愈怨。
jiǔ nián sì yuè, móu xún nǎi yǔ qiú zhǎng dìng jì qiǎn shǐ: zhào mò luó méi yóu liǎng chuān, yáng dà hé jiān yóu qián zhōng, huò yóu ān nán. shǐ fán sān bèi, zhì shū yǔ wéi gāo, gè jī shēng jīn dān shā wèi zhì. sān fēn qián gāo suǒ yǔ móu xún shū, gè chí qí yī wèi xìn. suì zhōng, sān shǐ jiē zhì jīng shī, qiě yuē: móu xún qǐng guī dà guó, yǒng wèi fān guó. suǒ xiàn shēng jīn, yǐ yù xiàng běi zhī yì rú jīn yě dān shā, shì qí chì xīn ěr. shàng jiā zhī, nǎi cì móu xún zhào shū, yīn mìng wéi gāo qiǎn shǐ yǐ guān qí qíng. gāo suì mìng xún guān cuī zuǒ shí zhì móu xún suǒ dōu yáng jū miē chéng, nán qù tài hé chéng shí yú lǐ, dōng běi zhì chéng dōu èr qiān sì bǎi lǐ, dōng zhì ān nán rú zhì chéng dū, tōng shuǐ lù xíng. shì shí yě, tǔ bō shǐ shù bǎi rén, xiān zuǒ shí zài nán zhào. móu xún xī zhào zhū zhǒng luò yǔ yì guī huà, huò wèi bì zhì, wèi gǎn gōng yán, mì lìng zuǒ shí chēng zāng kē shǐ, yī yǐ zāng kē fú ér rù. zuǒ shí bù kěn, yuē: wǒ dà táng shǐ, ān dé fú xiǎo yí zhī fú. móu xún bù dé yǐ, nǎi yè yíng zuǒ shí, shè wèi chén dēng zhú. zuǒ shí nǎi dà xuān zhào shū. móu xún kǒng tǔ bō zhī, gù zuǒ yòu wú sè, ér yè yǐ guī táng, jiǔ zhī, xū xī liú tì, jiē fǔ fú shòu mìng.
九年四月,牟尋乃與酋長定計遣使:趙莫羅眉由兩川,楊大和堅由黔中,或由 安南。使凡三輩,致書與韋皋,各齎生金丹砂為贄。三分前皋所與牟尋書,各持其 一為信。歲中,三使皆至京師,且曰:「牟尋請歸大國,永為籓國。所獻生金,以 喻向北之意如金也;丹砂,示其赤心耳。」上嘉之,乃賜牟尋詔書,因命韋皋遣使 以觀其情。皋遂命巡官崔佐時至牟尋所都陽苴咩城,南去太和城十餘里,東北至成 都二千四百里,東至安南如至成都,通水陸行。是時也,吐蕃使數百人,先佐時在 南詔。牟尋悉召諸種落與議歸化,或未畢至,未敢公言,密令佐時稱牂牁使,衣以 牂牁服而入。佐時不肯,曰:「我大唐使,安得服小夷之服。」牟尋不得已,乃夜 迎佐時,設位陳燈燭。佐時乃大宣詔書。牟尋恐吐蕃知,顧左右無色,而業已歸唐, 久之,歔欷流涕,皆俯伏受命。
qí míng nián zhēng yuè, yì móu xún shǐ qí zi gé quàn jí qīng píng guān děng yǔ zuǒ shí, méng yú diǎn cāng shān shén cí. méng shū yī cáng yú shén shì, yī chén yú xī ěr hé, yī zhì zǔ miào, yī yǐ jìn tiān zǐ. gé quàn jí xún mèng còu yě. zhèng huí jiàn zuǒ shí, duō suǒ zhǐ dǎo, gù zuǒ shí tàn dé qí qíng. nǎi qǐng móu xún zhǎn tǔ bō shǐ shù rén, yǐ shì guī táng. yòu dé qí tǔ bō suǒ yǔ jīn yìn. móu xún xún qiǎn zuǒ shí guī, réng kè jīn qì yǐ xiàn. gé quàn fù shī yǐ jiàn zhī. móu xún nǎi qù tǔ bō suǒ lì dì hào, sī yú zuǒ shí, qǐng fù nán zhào jiù míng. zuǒ shí yǔ méng qì, liú èr xún yǒu liù rì ér guī.
其明年正月,異牟尋使其子閣勸及清平官等與佐時,盟於點蒼山神祠。盟書一 藏於神室,一沉於西洱河,一置祖廟,一以進天子。閣勸即尋夢湊也。鄭回見佐時, 多所指導,故佐時探得其情。乃請牟尋斬吐蕃使數人,以示歸唐。又得其吐蕃所與 金印。牟尋尋遣佐時歸,仍刻金契以獻。閣勸賦詩以餞之。牟尋乃去吐蕃所立帝號, 私於佐時,請復南詔舊名。佐時與盟訖,留二旬有六日而歸。
chū, tǔ bō yīn zhēng běi tíng, yǔ huí gú dà zhàn, sǐ shāng pō zhòng. nǎi zhēng bīng yú móu xún, xū wàn rén. móu xún jì dìng jì guī wǒ, yù yīn zhēng bīng yǐ xí zhī. nǎi shì guǎ ruò, wèi tǔ bō yuē: mán jūn sù shǎo, jǐn kě fā sān qiān rén. tǔ bō shǎo zhī, qǐng yì zhì wǔ qiān, nǎi xǔ. móu xún jù qiǎn bīng wǔ qiān rén shù tǔ bō, nǎi zì jiāng shù wàn zhǒng qí hòu, zhòu yè jiān xíng, chéng qí wú bèi, dà pò tǔ bō yú shén chuān. suì duàn tiě qiáo, qiǎn shǐ gào jié. qiě qǐng wéi gāo shǐ yuè qí suǒ lǔ huò jí chéng bǎo, yǐ qǔ xìn yān. shí wéi gāo shàng yán: móu xún shōu tiě qiáo yǐ lái chéng lěi yī shí liù, qín qí wáng wǔ rén, jiàng qí zhòng shí yú wàn. yǐ cí bù láng zhōng jiān yù shǐ zhōng chéng yuán zī chí jié cè nán zhào, réng cì móu xún yìn, zhù yòng huáng jīn, yǐ yín wèi kē. wén yuē: zhēn yuán cè nán zhào yìn. xiān shì, wéi gāo zòu nán zhào qián qiǎn qīng píng guān yǐn chóu kuān xiàn suǒ shòu tǔ bō yìn wǔ, èr yòng huáng jīn, jīn cì qǐng yǐ huáng jīn, cóng mán yí suǒ zhòng, chuán shì wú qióng. cóng gāo zhī qǐng yě.
初,吐蕃因爭北庭,與回鶻大戰,死傷頗眾。乃徵兵於牟尋,須萬人。牟尋既 定計歸我,欲因徵兵以襲之。乃示寡弱,謂吐蕃曰:「蠻軍素少,僅可發三千人。」 吐蕃少之,請益至五千,乃許。牟尋遽遣兵五千人戍吐蕃,乃自將數萬踵其後,晝 夜兼行,乘其無備,大破吐蕃於神川。遂斷鐵橋,遣使告捷。且請韋皋使閱其所虜 獲及城堡,以取信焉。時韋皋上言:「牟尋收鐵橋已來城壘一十六,擒其王五人, 降其眾十餘萬。」以祠部郎中兼御史中丞袁滋持節冊南詔,仍賜牟尋印,鑄用黃金, 以銀為窠。文曰:「貞元冊南詔印。」先是,韋皋奏南詔前遣清平官尹仇寬獻所受 吐蕃印五,二用黃金,今賜請以黃金,從蠻夷所重,傳示無窮。從皋之請也。
shí nián bā yuè, qiǎn shǐ méng còu luó dòng jí yǐn chóu kuān lái xiàn duó shuò làng rén jiàn jí tǔ bō yìn bā niǔ. còu luó dòng, móu xún zhī dì yě, xī lài shén hòu, yǐ yǐn chóu kuān wèi jiǎn xiào zuǒ sàn qí cháng shì, yú gè shòu guān yǒu chà. é yòu fēng yǐn chóu kuān wèi gāo xī jùn wáng. shí yī nián sān yuè, qiǎn qīng píng guān yǐn fǔ qiú suí yuán zī lái cháo. yòu dé xiān méi fān jiāng wèi jǐng shēng hán yǎn děng, bìng nán zhào suǒ huò tǔ bō jiāng shuài fú guó bǎi rén zhì jīng shī. còu luó dòng guī guó, zài dào ér zú, zèng yòu sàn qí cháng shì. shòu yǐn fǔ qiú jiǎn xiào tài zǐ zhān shì jiān yù shǐ zhōng chéng, yú yì chà cì shòu guān. yòu jiàng chì shū cì yì móu xún jí zi gé quàn, qīng píng guān zhèng huí yǐn chóu kuān děng gè yī shū, shū zuǒ liè zhōng shū sān guān xuān fèng xíng, fù jiù zhì yě. jiǔ yuè, yì móu xún qiǎn shǐ xiàn mǎ liù shí pǐ.
十年八月,遣使蒙湊羅棟及尹仇寬來獻鐸槊、浪人劍及吐蕃印八紐。湊羅棟, 牟尋之弟也,錫賚甚厚,以尹仇寬為檢校左散騎常侍,余各授官有差。俄又封尹仇 寬為高溪郡王。十一年三月,遣清平官尹輔酋隨袁滋來朝。又得先沒蕃將衛景升、 韓演等,並南詔所獲吐蕃將帥俘馘百人至京師。湊羅棟歸國,在道而卒,贈右散騎 常侍。授尹輔酋檢校太子詹事兼御史中丞,余亦差次授官。又降敕書賜異牟尋及子 閣勸,清平官鄭回、尹仇寬等各一書,書左列中書三官宣奉行,復舊制也。九月, 異牟尋遣使獻馬六十匹。
shí èr nián, wéi gāo yú yǎ zhōu huì yě lù zhāo shōu de tóu xiáng mán shǒu lǐng gāo wàn táng děng liù shí jiǔ rén, hù yuē qī qiān, jiān wàn táng děng xiān shòu tǔ bō jīn zì gào shēn wǔ shí piàn. shí sì nián, yì móu xún qiǎn qiú wàng dà jiāng jūn wáng qiū gè děng hè zhèng, jiān xiàn fāng wù. shí jiǔ nián zhēng yuè dàn, shàng yù hán yuán diàn shòu nán zhào cháo hè. yǐ qí shǐ yáng mò lóng wǔ wèi shì tài pú shǎo qīng, shòu lí zhōu kuò qīng dào mán shǒu lǐng xí gōng huà jùn wáng liú zhì níng shì tài cháng qīng. èr shí nián, nán zhào qiǎn shǐ cháo gòng.
十二年,韋皋於雅州會野路招收得投降蠻首領高萬唐等六十九人,戶約七千, 兼萬唐等先受吐蕃金字告身五十片。十四年,異牟尋遣酋望大將軍王丘各等賀正, 兼獻方物。十九年正月旦,上御含元殿受南詔朝賀。以其使楊鏌龍武為試太僕少卿, 授黎州廓清道蠻首領襲恭化郡王劉志寧試太常卿。二十年,南詔遣使朝貢。
yuán hé èr nián bā yuè, qiǎn shǐ dèng bàng chuán lái cháo, shòu shì diàn zhōng jiān. sān nián shí èr yuè, yǐ yì móu xún zú, fèi cháo sān rì. sì nián zhēng yuè, yǐ tài cháng shǎo qīng wǔ shǎo yí chōng diào jì shǐ, réng cè móu xún zhī zǐ biāo xìn jū méng gé quàn wèi nán zhào wáng, réng mìng zhù yuán hé cè nán zhào yìn. qī nián shí yuè, jiē qiǎn shǐ cháo gòng.
元和二年八月,遣使鄧傍傳來朝,授試殿中監。三年十二月,以異牟尋卒,廢 朝三日。四年正月,以太常少卿武少儀充弔祭使,仍冊牟尋之子驃信苴蒙閣勸為南 詔王,仍命鑄「元和冊南詔印」。七年十月,皆遣使朝貢。
shí yī nián wǔ yuè, yǐ lóng méng shèng zú, fèi cháo sān rì. qiǎn shǐ lái qǐng cè lì qí jūn zhǎng. yǐ shào fǔ shǎo jiān lǐ xiǎn chōng cè lì diào jì shǐ, zuǒ zàn shàn dài fū xǔ yáo zuǒ fù zhī. shí èr nián zhì shí wǔ nián, bǐ nián qiǎn shǐ lái cháo, huò nián nèi èr sān zhì zhě.
十一年五月,以龍蒙盛卒,廢朝三日。遣使來請冊立其君長。以少府少監李銑 充冊立弔祭使,左贊善大夫許堯佐副之。十二年至十五年,比年遣使來朝,或年內 二三至者。
bǎo lì sān nián, dà hé yuán nián, yì qiǎn shǐ lái. sān nián, dù yuán yǐng zhèn xī chuān, yǐ wén rú zì gāo, bù liàn róng shì. nán mán chéng wǒ wú bèi, dà jǔ zhū bù rù kòu. mù shǒu lǚ chén, yì bù zhī xìn. shí yī yuè, shǔ chuān chū jūn yǔ zhàn, bù lì. xiàn wǒ qióng zhōu, bī chéng dū fǔ, rù zǐ zhōu xī guō, qū jié yù bó zǐ nǚ ér qù. shàng wén zhī, dà nù, zài biǎn yuán yǐng wèi xún zhōu sī mǎ.
寶曆三年,大和元年,亦遣使來。三年,杜元穎鎮西川,以文儒自高,不練戎 事。南蠻乘我無備,大舉諸部入寇。牧守屢陳,亦不之信。十一月,蜀川出軍與戰, 不利。陷我邛州,逼成都府,入梓州西郭,驅劫玉帛子女而去。上聞之,大怒,再 貶元穎為循州司馬。
míng nián zhēng yuè, qí wáng méng cuó diān yǐ biǎo zì chén qǐng zuì, jiān shū yuán yǐng guò shī. guó jiā fāng shì róu yuǎn, xún shì qí zuì, fù qiǎn shǐ lái cháo. wǔ nián bā nián, yì qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. kāi chéng sì nián wǔ nián, huì chāng èr nián, jiē qiǎn shǐ lái cháo.
明年正月,其王蒙嵯顛以表自陳請罪,兼疏元穎過失。國家方事柔遠,尋釋其 罪,復遣使來朝。五年、八年,亦遣使來貢方物。開成四年、五年,會昌二年,皆 遣使來朝。
biāo guó, zài yǒng chāng gù jùn nán èr qiān yú lǐ, qù shàng dōu yī wàn sì qiān lǐ. qí guó jìng, dōng xī sān qiān lǐ, nán běi sān qiān wǔ bǎi lǐ. dōng lín zhēn là guó, xī jiē dōng tiān zhú guó, nán jǐn míng hǎi, běi tōng nán zhào xiē lè chéng jiè, dōng běi jù yáng jū miē chéng liù qiān bā bǎi lǐ. wǎng lái tōng pìn jiā luó pó tí děng èr shí guó, yì shǔ zhě dào lín wáng děng jiǔ chéng, shí jìng tǔ zhě luó jūn qián děng èr bǎi jiǔ shí bù luò.
驃國,在永昌故郡南二千餘里,去上都一萬四千里。其國境,東西三千里,南 北三千五百里。東鄰真臘國,西接東天竺國,南盡溟海,北通南詔些樂城界,東北 拒陽苴咩城六千八百里。往來通聘迦羅婆提等二十國,役屬者道林王等九城,食境 土者羅君潛等二百九十部落。
qí wáng xìng kùn méi zhǎng, míng mó luó rě. qí guó xiāng míng mó hē sī nà. qí wáng jìn shì zé yú yǐ jīn shéng chuáng, yuǎn shì zé chéng xiàng. pín mèi shén zhòng, cháng shù bǎi rén. qí luó chéng gòu yǐ zhuān zhòu, zhōu yī bǎi liù shí lǐ, háo àn yì gòu zhuān, xiāng chuán běn shì shè lì fú chéng. chéng nèi yǒu jū rén shù wàn jiā, fó sì bǎi yú qū. qí táng yǔ jiē cuò yǐ jīn yín, tú yǐ dān cǎi, dì yǐ zǐ kuàng, fù yǐ jǐn jì. qí sú hǎo shēng è shā. qí tǔ yí shū sù dào liáng, wú má mài. qí lǐ wú xíng míng zhì gù zhī jù, fàn zuì zhě yǐ zhú wǔ shí běn shù zhī, fù fàn zhě tà qí bèi, shù zhǐ wǔ, qīng zhě zhǐ sān, shā rén zhě lù zhī. nán nǚ qī suì zé luò fà, zhǐ sì shě, yī sāng mén, zhì èr shí bù wù fó lǐ, nǎi fù zhǎng fā wèi jū rén. qí yī fú xī yǐ bái xì wèi zhāo xiá, rào yāo ér yǐ. bù yī zēng bó, yún chū yú cán, wèi qí shāng shēng gù yě. jūn chén fù zǐ zhǎng yòu yǒu xù. huá yán wèi zhī biāo, zì wèi tū luó chéng dū pó, rén wèi zhī tú lǐ jué.
其王姓困沒長,名摩羅惹。其國相名摩訶思那。其王近適則舁以金繩床,遠適 則乘象。嬪妹甚眾,常數百人。其羅城構以專甃,周一百六十里,濠岸亦構專, 相傳本是舍利佛城。城內有居人數萬家,佛寺百餘區。其堂宇皆錯以金銀,塗以丹 彩,地以紫鑛,覆以錦罽。其俗好生惡殺。其土宜菽粟稻梁,無麻麥。其理無刑名 桎梏之具,犯罪者以竹五十本束之,復犯者撻其背,數止五,輕者止三,殺人者戮 之。男女七歲則落髮,止寺舍,依桑門,至二十不悟佛理,乃復長發為居人。其衣 服悉以白赩為朝霞,繞腰而已。不衣繒帛,雲出於蠶,為其傷生故也。君臣父子長 幼有序。華言謂之驃,自謂突羅成闍婆,人謂之徒里掘。
gǔ wèi cháng tōng zhōng guó. zhēn yuán zhōng, qí wáng wén nán zhào yì móu xún guī fù, xīn mù zhī. bā nián, nǎi qiǎn qí dì xī lì yí yīn nán zhào zhòng yì lái cháo, yòu xiàn qí guó lè fán shí qū, yǔ lè gōng sān shí wǔ rén jù. lè qū jiē yǎn shì shì jīng lùn zhī cí yì. xún yǐ xī lì yí wèi shì tài pú qīng.
古未嘗通中國。貞元中,其王聞南詔異牟尋歸附,心慕之。八年,乃遣其弟悉 利移因南詔重譯來朝,又獻其國樂凡十曲,與樂工三十五人俱。樂曲皆演釋氏經論 之詞意。尋以悉利移為試太僕卿。
shǐ chén yuē: yǔ huà jiǔ zhōu, zhōu fēn liù fú, duàn zhǎng bǔ duǎn, zhǐ fāng qī qiān. guó fù zhī suǒ jūn, wáng jiào zhī suǒ bèi, cǐ wèi huá xià zhě yě. yǐ yuán gài fāng yú zhī guǎng, guǎng gǔ dà chuān zhī duō, mín shēng qí jiān, hú kě shèng dào, cǐ wèi fān guó zhě yě. xī nán zhī mán yí bù shǎo yǐ, suī yán yǔ bù tōng, shì yù bù tóng, yì néng hòu lǜ zhān fēng, yuǎn xiū zhí gòng. dàn huàn jǐ zhī bù dé, bù huàn rén zhī bù lái. hé yǐ yàn zhī? zhēn guān kāi yuán zhī shèng, lái cháo zhě duō yě!
史臣曰:禹畫九州,周分六服,斷長補短,止方七千。國賦之所均,王教之所 備,此謂華夏者也。以圓蓋方輿之廣,廣谷大川之多,民生其間,胡可勝道,此謂 蕃國者也。西南之蠻夷不少矣,雖言語不通,嗜欲不同,亦能候律瞻風,遠修職貢。 但患己之不德,不患人之不來。何以驗之?貞觀、開元之盛,來朝者多也!
zàn yuē: wǔ fāng yì qì, suǒ bǐng bù tóng. wéi nán jí hǎi, yuē mán yǔ róng. è wǒ zé pàn, hǎo wǒ zé tōng. bù kě bù dé, shǐ qí zhān fēng.
贊曰:五方異氣,所稟不同。維南極海,曰蠻與戎。惡我則叛,好我則通。不 可不德,使其瞻風。