tǔ bō shàng
吐蕃上
tǔ bō, zài zhǎng ān zhī xī bā qiān lǐ, běn hàn xī qiāng zhī dì yě. qí zhǒng luò mò zhī suǒ chū yě, huò yún nán liáng tū fā lì lù gū zhī hòu yě. lì lù gū yǒu zǐ yuē fán ní, jí lì lù gū zú, fán ní shàng yòu, dì nù tán sì wèi, yǐ fán ní wèi ān xī jiāng jūn. hòu wèi shén ruì yuán nián, nù tán wèi xī qín qǐ fú chì pán suǒ miè, fán ní zhāo jí yú zhòng, yǐ tóu jǔ qú méng xùn, méng xùn yǐ wèi lín sōng tài shǒu. jí méng xùn miè, fán ní nǎi lǜ zhòng xī bēn, jì huáng hé, yú jī shí, yú qiāng zhōng jiàn guó, kāi dì qiān lǐ. fán ní wēi huì sù zhe, wèi qún qiāng suǒ huái, jiē fǔ yǐ ēn xìn, guī zhī rú shì. suì gǎi xìng wèi sū bó yě, yǐ tū fà wèi guó hào, yǔ é wèi zhī tǔ bō, qí hòu zi sūn fán chāng, yòu qīn fá bù xī, tǔ yǔ jiàn guǎng. lì zhōu jí suí, yóu gé zhū qiāng, wèi tōng yú zhōng guó.
吐蕃,在長安之西八千里,本漢西羌之地也。其種落莫知所出也,或雲南涼禿 發利鹿孤之後也。利鹿孤有子曰樊尼,及利鹿孤卒,樊尼尚幼,弟傉檀嗣位,以樊 尼為安西將軍。後魏神瑞元年,傉檀為西秦乞佛熾盤所滅,樊尼招集餘眾,以投沮 渠蒙遜,蒙遜以為臨松太守。及蒙遜滅,樊尼乃率眾西奔,濟黃河,逾積石,於羌 中建國,開地千里。樊尼威惠夙著,為群羌所懷,皆撫以恩信,歸之如市。遂改姓 為窣勃野,以禿髮為國號,語訛謂之吐蕃,其後子孫繁昌,又侵伐不息,土宇漸廣。 歷周及隋,猶隔諸羌,未通於中國。
qí guó rén hào qí wáng wèi zàn pǔ, xiāng wèi dà lùn xiǎo lùn, yǐ tǒng lǐ guó shì. wú wén zì, kè mù jié shéng wèi yuē. suī yǒu guān, bù cháng jué zhí, lín shí tǒng lǐng. zhēng bīng yòng jīn jiàn, kòu zhì jǔ fēng suì, bǎi lǐ yī tíng. yòng xíng yán jùn, xiǎo zuì wān yǎn bí, huò pí biān biān zhī, dàn suí xǐ nù ér wú cháng kē. qiú rén yú dì láo, shēn shù zhàng, èr sān nián fāng chū zhī. yàn yì guó bīn kè, bì qū máo niú, lìng kè zì shè shēng yǐ gōng zhuàn. yǔ qí chén xià yī nián yī xiǎo méng, xíng yáng gǒu mí hóu, xiān zhé qí zú ér shā zhī, jì liè qí cháng ér tú zhī. lìng wū zhě gào yú tiān dì shān chuān rì yuè xīng chén zhī shén yún: ruò xīn qiān biàn, huái jiān fǎn fù, shén míng jiàn zhī, tóng yú yáng gǒu. sān nián yī dà méng, yè yú tán shàn zhī shàng yǔ zhòng chén shè yáo zhuàn, shā quǎn mǎ niú lǘ yǐ wèi shēng, zhòu yuē: ěr děng xián xū tóng xīn lù lì, gòng bǎo wǒ jiā, wéi tiān shén dì qí, gòng zhī ěr zhì. yǒu fù cǐ méng, shǐ ěr shēn tǐ tú liè, tóng yú cǐ shēng.
其國人號其王為贊普,相為大論、小論,以統理國事。無文字,刻木結繩為約。 雖有官,不常厥職,臨時統領。徵兵用金箭,寇至舉烽燧,百里一亭。用刑嚴峻, 小罪剜眼鼻,或皮鞭鞭之,但隨喜怒而無常科。囚人於地牢,深數丈,二三年方出 之。宴異國賓客,必驅氂牛,令客自射牲以供饌。與其臣下一年一小盟,刑羊狗獼 猴,先折其足而殺之,繼裂其腸而屠之。令巫者告於天地山川日月星辰之神云: 「若心遷變,懷奸反覆,神明鑑之,同於羊狗。」三年一大盟,夜於壇墠之上與眾 陳設肴饌,殺犬馬牛驢以為牲,咒曰:「爾等咸須同心戮力,共保我家,惟天神地 祇,共知爾志。有負此盟,使爾身體屠裂,同於此牲。」
qí dì qì hòu dà hán, bù shēng jīng dào, yǒu qīng kē mài niǎo dòu xiǎo mài qiáo mài. chù duō máo niú zhū quǎn yáng mǎ. yòu yǒu tiān shǔ, zhuàng rú què shǔ, qí dà rú māo, pí kě wèi qiú. yòu duō jīn yín tóng xī. qí rén huò suí xù mù ér bù cháng jué jū, rán pō yǒu chéng guō. qí guó dū chéng hào wèi luó xiē chéng. wū jiē píng tóu, gāo zhě zhì shù shí chǐ. guì rén chù yú dà zhān zhàng, míng wèi fú lú. qǐn chù wū huì, jué bù zhì mù. jiē shǒu yǐn jiǔ, yǐ zhān wèi pán, niǎn chán wèi wǎn, shí yǐ gēng lào, bìng ér shí zhī. duō shì yuán dī zhī shén, rén xìn wū xí. bù zhī jié hòu, mài shú wèi suì shǒu. wéi qí lù bó, chuī lí míng gǔ wèi xì, gōng jiàn bù lí shēn. zhòng zhuàng jiàn lǎo, mǔ bài yú zi, zi jù yú fù, chū rù jiē shǎo zhě zài qián, lǎo zhě jū qí hòu. jūn lìng yán sù, měi zhàn, qián duì jiē sǐ, hòu duì fāng jìn. zhòng bīng sǐ, è bìng zhōng. lěi dài zhàn méi, yǐ wèi jiǎ mén. lín zhèn bài běi zhě, xuán hú wěi yú qí shǒu, biǎo qí shì hú zhī qiè, chóu rén guǎng zhòng, bì yǐ xùn yān, qí sú chǐ zhī, yǐ wèi cì sǐ. bài bì liǎng shǒu jù dì, zuò gǒu fèi zhī shēng, yǐ shēn zài yī ér zhǐ. jū fù mǔ sàng, jié fā, qīng dài tú miàn, yī fú jiē hēi, jì zàng jí jí. qí zàn pǔ sǐ, yǐ rén xùn zàng, yī fú zhēn wán jí cháng suǒ chéng mǎ gōng jiàn zhī lèi, jiē xī mái zhī. réng yú mù shàng qǐ dà shì, lì tǔ duī, chā zá mù wèi cí jì zhī suǒ.
其地氣候大寒,不生秔稻,有青稞麥、褭豆、小麥、喬麥。畜多氂牛豬犬羊馬。 又有天鼠,狀如雀鼠,其大如貓,皮可為裘。又多金銀銅錫。其人或隨畜牧而不常 厥居,然頗有城郭。其國都城號為邏些城。屋皆平頭,高者至數十尺。貴人處於大 氈帳,名為拂廬。寢處污穢,絕不櫛沐。接手飲酒,以氈為盤,捻鋋為碗,實以羹 酪,並而食之。多事羱羝之神,人信巫覡。不知節候,麥熟為歲首。圍棋陸博,吹 蠡鳴鼓為戲,弓劍不離身。重壯賤老,母拜於子,子倨於父,出入皆少者在前,老 者居其後。軍令嚴肅,每戰,前隊皆死,後隊方進。重兵死,惡病終。累代戰沒, 以為甲門。臨陣敗北者,懸狐尾於其首,表其似狐之怯,稠人廣眾,必以徇焉,其 俗恥之,以為次死。拜必兩手據地,作狗吠之聲,以身再揖而止。居父母喪,截發, 青黛塗面,衣服皆黑,既葬即吉。其贊普死,以人殉葬,衣服珍玩及嘗所乘馬弓劍 之類,皆悉埋之。仍於墓上起大室,立土堆,插雜木為祠祭之所。
zhēn guān bā nián, qí zàn pǔ qì zōng nòng zàn shǐ qiǎn shǐ cháo gòng. nòng zàn ruò guàn sì wèi, xìng xiāo wǔ, duō yīng lüè, qí lín guó yáng tóng jí zhū qiāng bìng bīn fú zhī. tài zōng qiǎn xíng rén féng dé xiá wǎng fǔ wèi zhī. jiàn dé xiá, dà yuè. wén tū jué jí tǔ gǔ hún jiē shàng gōng zhǔ, nǎi qiǎn shǐ suí dé xiá rù cháo, duō jī jīn bǎo, fèng biǎo qiú hūn, tài zōng wèi zhī xǔ. shǐ zhě jì fǎn, yán yú nòng zàn yuē: chū zhì dà guó, dài wǒ shén hòu, xǔ jià gōng zhǔ. huì tǔ gǔ hún wáng rù cháo, yǒu xiāng lí jiān, yóu shì lǐ báo, suì bù xǔ jià. nòng zàn suì yǔ yáng tóng lián, fā bīng yǐ jī tǔ gǔ hún. tǔ gǔ hún bù néng zhī, dùn yú qīng hǎi zhī shàng, yǐ bì qí fēng. qí guó rén chù bìng wèi tǔ bō suǒ lüè. yú shì jìn bīng gōng pò dǎng xiàng jí bái lán zhū qiāng, lǜ qí zhòng èr shí yú wàn, dùn yú sōng zhōu xī jìng. qiǎn shǐ gòng jīn bó, yún lái yíng gōng zhǔ. yòu wèi qí shǔ yuē: ruò dà guó bù jià gōng zhǔ yǔ wǒ, jí dāng rù kòu. suì jìn gōng sōng zhōu, dū du hán wēi qīng qí chān zéi, fǎn wèi suǒ bài, biān rén dà rǎo. tài zōng qiǎn lì bù shàng shū hóu jūn jí wèi dāng mí dào héng yíng dà zǒng guǎn, yòu lǐng jūn dà jiāng jūn zhí shī sī lì wèi bái lán dào xíng jūn zǒng guǎn, zuǒ wǔ wèi jiāng jūn niú jìn dá wèi kuò shuǐ dào héng jūn zǒng guǎn, yòu lǐng jūn jiāng jūn liú lán wèi táo hé dào héng jūn zǒng guǎn, lǜ bù qí wǔ wàn yǐ jī zhī. jìn dá xiān fēng zì sōng zhōu yè xí qí yíng, zhǎn qiān yú jí. nòng zàn dà jù, yǐn bīng ér tuì, qiǎn shǐ xiè zuì. yīn fù qǐng hūn, tài zōng xǔ zhī. nòng zàn nǎi qiǎn qí xiāng lù dōng zàn zhì lǐ, xiàn jīn wǔ qiān liǎng, zì yú bǎo wán shù bǎi shì.
貞觀八年,其贊普棄宗弄贊始遣使朝貢。弄贊弱冠嗣位,性驍武,多英略,其 鄰國羊同及諸羌並賓伏之。太宗遣行人馮德遐往撫慰之。見德遐,大悅。聞突厥及 吐谷渾皆尚公主,乃遣使隨德遐入朝,多齎金寶,奉表求婚,太宗未之許。使者既 返,言於弄贊曰:「初至大國,待我甚厚,許嫁公主。會吐谷渾王入朝,有相離間, 由是禮薄,遂不許嫁。」弄贊遂與羊同連,發兵以擊吐谷渾。吐谷渾不能支,遁於 青海之上,以避其鋒。其國人畜並為吐蕃所掠。於是進兵攻破党項及白蘭諸羌,率 其眾二十餘萬,頓於松州西境。遣使貢金帛,雲來迎公主。又謂其屬曰:「若大國 不嫁公主與我,即當入寇。」遂進攻松州,都督韓威輕騎覘賊,反為所敗,邊人大 擾。太宗遣吏部尚書侯君集為當彌道行營大總管,右領軍大將軍執失思力為白蘭道 行軍總管,左武衛將軍牛進達為闊水道行軍總管,右領軍將軍劉蘭為洮河道行軍總 管,率步騎五萬以擊之。進達先鋒自松州夜襲其營,斬千餘級。弄贊大懼,引兵而 退,遣使謝罪。因復請婚,太宗許之。弄贊乃遣其相祿東贊致禮,獻金五千兩,自 余寶玩數百事。
zhēn guān shí wǔ nián, tài zōng yǐ wén chéng gōng zhǔ qī zhī, lìng lǐ bù shàng shū jiāng xià jùn wáng dào zōng zhǔ hūn, chí jié sòng gōng zhǔ yú tǔ bō. nòng zàn lǜ qí bù bīng cì bǎi hǎi, qīn yíng yú hé yuán. jiàn dào zōng, zhí zǐ xù zhī lǐ shén gōng. jì ér tàn dà guó fú shì lǐ yí zhī měi, fǔ yǎng yǒu kuì jǔ zhī sè. jí yǔ gōng zhǔ guī guó, wèi suǒ qīn yuē: wǒ fù zǔ wèi yǒu tōng hūn shàng guó zhě, jīn wǒ dé shàng dà táng gōng zhǔ, wèi xìng shí duō. dāng wèi gōng zhǔ zhú yī chéng, yǐ kuā shì hòu dài. suì zhú chéng yì, lì dòng yǔ yǐ jū chù yān. gōng zhǔ è qí rén zhě miàn, nòng zàn lìng guó zhōng quán qiě bà zhī, zì yì shì zhān qiú, xí wán qǐ, jiàn mù huá fēng. réng qiǎn qiú háo zǐ dì, qǐng rù guó xué yǐ xí shī shū. yòu qǐng zhōng guó shí wén zhī rén diǎn qí biǎo shū.
貞觀十五年,太宗以文成公主妻之,令禮部尚書、江夏郡王道宗主婚,持節送 公主於吐蕃。弄贊率其部兵次柏海,親迎於河源。見道宗,執子婿之禮甚恭。既而 嘆大國服飾禮儀之美,俯仰有愧沮之色。及與公主歸國,謂所親曰:「我父祖未有 通婚上國者,今我得尚大唐公主,為幸實多。當為公主築一城,以誇示後代。」遂 築城邑,立棟宇以居處焉。公主惡其人赭面,弄贊令國中權且罷之,自亦釋氈裘, 襲紈綺,漸慕華風。仍遣酋豪子弟,請入國學以習《詩》、《書》。又請中國識文 之人典其表疏。
tài zōng fá liáo dōng hái, qiǎn lù dōng zàn lái hè. fèng biǎo yuē: shèng tiān zǐ píng dìng sì fāng, rì yuè suǒ zhào zhī guó, bìng wèi chén qiè, ér gāo lì shì yuǎn, què yú chén lǐ. tiān zǐ zì lǐng bǎi wàn, dù liáo zhì tǎo, huī chéng xiàn zhèn, zhǐ rì kǎi xuán. yí dí cái wén bì xià fā jià, shǎo jìn zhī jiān, yǐ wén guī guó. yàn fēi xùn yuè, bù jí bì xià sù jí. nú tiǎn yù zǐ xù, xǐ bǎi cháng yí. fū é, yóu yàn yě, gù zuò jīn é fèng xiàn. qí é huáng jīn zhù chéng, qí gāo qī chǐ, zhōng kě shí jiǔ sān hú.
太宗伐遼東還,遣祿東贊來賀。奉表曰:「聖天子平定四方,日月所照之國, 並為臣妾,而高麗恃遠,闕於臣禮。天子自領百萬,度遼致討,隳城陷陣,指日凱 旋。夷狄才聞陛下發駕,少進之間,已聞歸國。雁飛迅越,不及陛下速疾。奴忝預 子婿,喜百常夷。夫鵝,猶雁也,故作金鵝奉獻。」其鵝黃金鑄成,其高七尺,中 可實酒三斛。
èr shí èr nián, yòu wèi lǜ fǔ zhǎng shǐ wáng xuán cè shǐ wǎng xī yù, wèi zhōng tiān zhú suǒ lüè. tǔ bō fā jīng bīng yǔ xuán cè jī tiān zhú, dà pò zhī, qiǎn shǐ lái xiàn jié.
二十二年,右衛率府長史王玄策使往西域,為中天竺所掠。吐蕃發精兵與玄策 擊天竺,大破之,遣使來獻捷。
gāo zōng sì wèi, shòu nòng zàn wèi fù mǎ dū wèi, fēng xī hǎi jùn wáng, cì wù èr qiān duàn. nòng zàn yīn zhì shū yú sī tú zhǎng sūn wú jì děng yún: tiān zǐ chū jí wèi, ruò chén xià yǒu bù zhōng zhī xīn zhě, dāng lè bīng yǐ fù guó chú tǎo. bìng xiàn jīn yín zhū bǎo shí wǔ zhǒng, qǐng zhì tài zōng líng zuò zhī qián. gāo zōng jiā zhī, jìn fēng wèi bīn wáng, cì zá cǎi sān qiān duàn. yīn qǐng cán zhǒng jí zào jiǔ niǎn wéi zhǐ mò zhī jiàng, bìng xǔ yān. nǎi kān shí xiàng qí xíng, liè zhāo líng xuán què zhī xià.
高宗嗣位,授弄贊為駙馬都尉,封西海郡王,賜物二千段。弄贊因致書於司徒 長孫無忌等云:「天子初即位,若臣下有不忠之心者,當勒兵以赴國除討。」並獻 金銀珠寶十五種,請置太宗靈座之前。高宗嘉之,進封為賓王,賜雜彩三千段。因 請蠶種及造酒、碾、磑、紙、墨之匠,並許焉。乃刊石像其形,列昭陵玄闕之下。
yǒng huī yuán nián, nòng zàn zú. gāo zōng wèi zhī jǔ āi, qiǎn yòu wǔ hòu jiāng jūn xiān yú chén jì chí jié jī xǐ shū diào jì. nòng zàn zi zǎo sǐ, qí sūn jì lì, fù hào zàn pǔ, shí nián yòu, guó shì jiē wěi lù dōng zàn. lù dōng xìng shì, suī bù shí wén jì, ér xìng míng yì yán zhòng, jiǎng bīng xùn shī, yǎ yǒu jié zhì, tǔ bō zhī bìng zhū qiāng, xióng bà běn tǔ, duō qí móu yě.
永徽元年,弄贊卒。高宗為之舉哀,遣右武候將軍鮮于臣濟持節齎璽書弔祭。 弄贊子早死,其孫繼立,復號贊普,時年幼,國事皆委祿東贊。祿東姓MS氏,雖 不識文記,而性明毅嚴重,講兵訓師,雅有節制,吐蕃之並諸羌,雄霸本土,多其 謀也。
chū, tài zōng jì xǔ jiàng wén chéng gōng zhǔ, zàn pǔ shǐ lù dōng zàn lái yíng, zhào jiàn gù wèn, jìn duì hé zhǐ, tài zōng lǐ zhī, yǒu yì zhū fān, nǎi bài lù dōng zàn wèi yòu wèi dà jiāng jūn, yòu yǐ láng yá zhǎng gōng zhǔ wài sūn nǚ duàn shì qī zhī. lù dōng zàn cí yuē: chén běn guó yǒu fù, fù mǔ suǒ pìn, qíng bù rěn guāi. qiě zàn pǔ wèi yè gōng zhǔ, péi chén ān gǎn zhé qǔ. tài zōng jiā zhī, yù fǔ yǐ hòu ēn, suī qí qí dá ér bù suí qí qǐng. lù dōng zàn yǒu zi wǔ rén: zhǎng yuē zàn xī ruò, zǎo sǐ cì qīn líng, cì zàn pó, cì xī duō gàn, cì bó lùn. jí dōng zàn sǐ, qīn líng xiōng dì fù zhuān qí guó.
初,太宗既許降文成公主,贊普使祿東贊來迎,召見顧問,進對合旨,太宗禮 之,有異諸蕃,乃拜祿東贊為右衛大將軍,又以琅邪長公主外孫女段氏妻之。祿東 讚辭曰:「臣本國有婦,父母所聘,情不忍乖。且贊普未謁公主,陪臣安敢輒娶。」 太宗嘉之,欲撫以厚恩,雖奇其答而不遂其請。祿東贊有子五人:長曰贊悉若,早 死;次欽陵,次贊婆,次悉多干,次勃論。及東贊死,欽陵兄弟復專其國。
hòu yǔ tǔ gǔ hún bù hé, lóng shuò lín dé zhōng dì xiāng biǎo zòu, gè lùn qū zhí, guó jiā yī wéi, wèi wèi yǔ duó. tǔ bō yuàn nù, suì lǜ bīng yǐ jī tǔ gǔ hún. tǔ gǔ hún dà bài, hé yuán wáng mù róng nuò hé bō jí hóng huà gōng zhǔ tuō shēn zǒu tóu liáng zhōu, qiǎn shǐ gào jí.
後與吐谷渾不和,龍朔、麟德中遞相表奏,各論曲直,國家依違,未為與奪。 吐蕃怨怒,遂率兵以擊吐谷渾。吐谷渾大敗,河源王慕容諾曷缽及弘化公主脫身走 投涼州,遣使告急。
xián hēng yuán nián sì yuè, zhào yǐ yòu wēi wèi dà jiāng jūn xuē rén guì wèi luó pó dào héng jūn dà zǒng guǎn, zuǒ wèi yuán wài dà jiāng jūn ā shǐ nà dào zhēn yòu wèi jiāng jūn guō dài fēng wèi fù, lǜ zhòng shí yú wàn yǐ tǎo zhī. jūn zhì dà fēi chuān, wèi tǔ bō dà jiāng lùn qīn líng suǒ bài, rén guì děng bìng zuò chú míng. tǔ gǔ hún quán guó jǐn méi, wéi mù róng nuò hé bō jí qí qīn xìn shù qiān zhàng lái nèi shǔ, réng xǐ yú líng zhōu. zì shì tǔ bō lián suì kòu biān, dāng xī děng zhōu zhū qiāng jǐn jiàng zhī.
咸亨元年四月,詔以右威衛大將軍薛仁貴為邏婆道行軍大總管,左衛員外大將 軍阿史那道真、右衛將軍郭待封為副,率眾十餘萬以討之。軍至大非川,為吐蕃大 將論欽陵所敗,仁貴等並坐除名。吐谷渾全國盡沒,唯慕容諾曷缽及其親信數千帳 來內屬,仍徙於靈州。自是吐蕃連歲寇邊,當、悉等州諸羌盡降之。
shàng yuán sān nián, jìn kòu shàn kuò děng zhōu, shā lüè rén lì, gāo zōng mìng shàng shū zuǒ pú shè liú rén guǐ wǎng táo hé jūn zhèn shǒu yǐ yù zhī. yí fèng sān nián, yòu mìng zhòng shū lìng lǐ jìng xuán jiān shàn zhōu dū du, wǎng dài rén guǐ yú táo hé zhèn shǒu. réng zhào mù guān nèi hé dōng jí zhū zhōu xiāo yǒng, yǐ wèi měng shì, bù jiǎn sè yì. yì yǒu cháng rèn wén wǔ guān zhě zhào rù diàn tíng cì yàn, qiǎn wǎng jī zhī. yòu lìng yì zhōu zhǎng shǐ lǐ xiào yì guī zhōu dū du tà wáng fèng děng fā jiàn nán shān nán bīng mù yǐ fáng yù zhī. qí nián qiū, jìng xuán yǔ gōng bù shàng shū liú shěn lǐ, lǜ bīng yǔ tǔ bō zhàn yú qīng hǎi. guān jūn bài jī, shěn lǐ méi yú zhèn, jìng xuán àn jūn bù gǎn jiù. é ér shōu jūn què chū, dùn yú chéng fēng lǐng, zǔ ní gōu bù néng dòng, zéi tún yú gāo gāng yǐ yā zhī. piān jiāng zuǒ lǐng jūn yuán wài jiāng jūn hēi chǐ cháng zhī lǜ gǎn sǐ zhī shì wǔ bǎi rén, yè zhuó zéi yíng, zéi suì kuì luàn, zì xiāng róu jiàn, sǐ zhě sān bǎi yú rén. jìng xuán suì yōng zhòng shàn zhōu, zuò gǎi wèi héng zhōu cì shǐ. wǎng jiàn nán bīng mù, yú mào zhōu zhī xī nán zhù ān róng chéng yǐ yā qí jìng. é yǒu shēng qiāng wèi tǔ bō xiāng dǎo, gōng xiàn qí chéng, suì yǐn bīng shǒu zhī. shí tǔ bō jǐn shōu yáng tóng dǎng xiàng jí zhū qiāng zhī dì, dōng yǔ liáng sōng mào guī děng zhōu xiāng jiē, nán zhì pó luó mén, xī yòu gōng xiàn guī zī shū lēi děng sì zhèn, běi dǐ tū jué, dì fāng wàn yú lǐ, zì hàn wèi yǐ lái, xī róng zhī shèng, wèi zhī yǒu yě.
上元三年,進寇鄯、廓等州,殺掠人吏,高宗命尚書左僕射劉仁軌往洮河軍鎮 守以御之。儀鳳三年,又命中書令李敬玄兼鄯州都督,往代仁軌於洮河鎮守。仍召 募關內、河東及諸州驍勇,以為猛士,不簡色役。亦有嘗任文武官者召入殿庭賜宴, 遣往擊之。又令益州長史李孝逸、巂州都督拓王奉等發劍南、山南兵募以防禦之。 其年秋,敬玄與工部尚書劉審禮,率兵與吐蕃戰於青海。官軍敗積,審禮沒於陣, 敬玄按軍不敢救。俄而收軍卻出,頓於承風嶺,阻泥溝不能動,賊屯於高岡以壓之。 偏將左領軍員外將軍黑齒常之率敢死之士五百人,夜斫賊營,賊遂潰亂,自相蹂踐, 死者三百餘人。敬玄遂擁眾鄯州,坐改為衡州刺史。往劍南兵募,於茂州之西南筑 安戎城以壓其境。俄有生羌為吐蕃鄉導,攻陷其城,遂引兵守之。時吐蕃盡收羊同、 党項及諸羌之地,東與涼、松、茂、巂等州相接,南至婆羅門,西又攻陷龜茲、疏 勒等四鎮,北抵突厥,地方萬餘里,自漢、魏已來,西戎之盛,未之有也。
gāo zōng wén shěn lǐ děng bài méi, zhào shì chén wèn suī yù zhī cè, zhōng shū shè rén guō zhèng yī yuē: tǔ bō zuò gěng, nián suì yǐ shēn, mìng jiāng xìng shī, xiāng jì bù jué. kōng láo shì mǎ, xū fèi liáng chǔ, jìn tǎo zé tú sǔn bīng wēi, shēn rù zé wèi qióng cháo xué, wàng shǎo fā bīng mù, qiě qiǎn bèi biān, míng fēng hòu, wù lìng qīn chāo. shǐ guó yòng fēng zú, rén xīn yè tóng, kuān zhī shù nián, kě yī jǔ ér miè. gěi shì zhōng liú qí xián huáng fǔ wén liàng děng jiē yán yán shǒu zhī biàn. xún ér hēi chǐ cháng zhī pò tǔ bō dà jiāng zàn pó jí sù hé guì yú liáng fēi chuān, shā huò èr qiān yú jí, tǔ bō suì yǐn tuì. zhào yǐ cháng zhī wèi hé yuán jūn shǐ yǐ zhèn yù zhī.
高宗聞審禮等敗沒,召侍臣問綏御之策,中書舍人郭正一曰:「吐蕃作梗,年 歲已深,命將興師,相繼不絕。空勞士馬,虛費糧儲,近討則徒損兵威,深入則未 窮巢穴,望少發兵募,且遣備邊,明烽堠,勿令侵抄。使國用豐足,人心葉同,寬 之數年,可一舉而滅。」給事中劉齊賢、皇甫文亮等皆言嚴守之便。尋而黑齒常之 破吐蕃大將贊婆及素和貴於良非川,殺獲二千餘級,吐蕃遂引退。詔以常之為河源 軍使以鎮御之。
yí fèng sì nián, zàn pǔ zú, qí zi qì nǔ xī nòng sì wèi, fù hào zàn pǔ, shí nián bā suì, guó zhèng fù wěi yú qīn líng. qiǎn qí dà chén lùn hán diào bàng lái gào sàng. qiě qǐng hé. gāo zōng qiǎn láng jiāng sòng lìng wén rù fān huì zàng. yǒng lóng yuán nián, wén chéng gōng zhǔ hōng, gāo zōng yòu qiǎn shǐ diào jì zhī.
儀鳳四年,贊普卒,其子器弩悉弄嗣位,復號贊普,時年八歲,國政復委於欽 陵。遣其大臣論寒調傍來告喪。且請和。高宗遣郎將宋令文入蕃會葬。永隆元年, 文成公主薨,高宗又遣使弔祭之。
zé tiān lín cháo, mìng wén chāng yòu xiāng wéi dài jià wèi ān xī dào dà zǒng guǎn, ān xī dà dū hù yán wēn gǔ wèi fù. yǒng chāng yuán nián, lǜ bīng wǎng zhēng tǔ bō, chí liú bù jìn, dài jià zuò liú pǔ zhōu, wēn gǔ chù zhǎn. dài jià sù wú tǒng yù zhī cái, suì láng bèi shī jù, shì zú jī jǐn, jiē zhuǎn sǐ gōu hè. míng nián, yòu mìng wén chāng yòu xiāng cén zhǎng qiàn wèi wǔ wēi dào héng jūn dà zǒng guǎn yǐ tǎo tǔ bō, zhōng lù tuì hái, jūn jìng bù xíng. rú yì yuán nián, tǔ bō dà shǒu lǐng hé sū lǜ qí suǒ shǔ bìng guì chuān bù luò qǐng jiàng, zé tiān lìng yòu yù qián wèi dà jiāng jūn zhāng xuán yù lǜ jīng zú èr wàn chōng ān fǔ shǐ yǐ nà zhī. shī cì dà dù shuǐ, hé sū shì xiè, wèi běn guó suǒ qín, yòu yǒu dà shǒu lǐng zǎn chuí lǜ qiāng mán bù luò bā qiān yú rén yì xuán yù nèi fù. xuán yù yǐ qí bù luò zhì yè chuān zhōu, yǐ zǎn chuí wèi cì shǐ. réng yú dà dù xī shān lè shí jì gōng ér hái. zhǎng shòu yuán nián, wǔ wēi jūn zǒng guǎn wáng xiào jié dà pò tǔ bō zhī zhòng, kè fù guī zī yú tián shū lè suì yè děng sì zhèn, nǎi yú guī zī zhì ān xī dōu hù fǔ, fā bīng yǐ zhèn shǒu zhī. wàn suì dēng fēng yuán nián, xiào jié fù wèi sù biān dào dà zǒng guǎn, lǜ fù zǒng guǎn lóu shī dé yǔ tǔ bō jiāng lùn qīn líng zàn pó zhàn yú sù luó hàn shān. guān jūn bài jī, lǐ jié zuò miǎn guān. wàn suì tōng tiān yuán nián, tǔ fān sì wàn zhòng yǎn zhì liáng zhōu chéng xià, dū du xǔ qīn míng chū bù zhī jué, qīng chū àn bù, suì yù zéi, jù zhàn jiǔ zhī, lì qū wèi zéi suǒ shā. shí tǔ bō yòu qiǎn shǐ qǐng hé, zé tiān jiāng xǔ zhī lùn qīn líng nǎi qǐng qù ān xī sì zhèn bīng, réng suǒ fēn shí xìng zhī dì, zé tiān jìng bù xǔ zhī.
則天臨朝,命文昌右相韋待價為安息道大總管,安西大都護閻溫古為副。永昌 元年,率兵往征吐蕃,遲留不進,待價坐流浦州,溫古處斬。待價素無統御之才, 遂狼狽失據,士卒饑饉,皆轉死溝壑。明年,又命文昌右相岑長倩為武威道行軍大 總管以討吐蕃,中路退還,軍竟不行。如意元年,吐蕃大首領曷蘇率其所屬並貴川 部落請降,則天令右玉鈐衛大將軍張玄遇率精卒二萬充安撫使以納之。師次大渡水, 曷蘇事泄,為本國所擒,又有大首領昝捶率羌蠻部落八千餘人詣玄遇內附。玄遇以 其部落置葉川州,以昝捶為刺史。仍於大度西山勒石紀功而還。長壽元年,武威軍 總管王孝傑大破吐蕃之眾,克復龜茲、于闐、疏勒、碎葉等四鎮,乃於龜茲置安西 都護府,發兵以鎮守之。萬歲登封元年,孝傑復為肅邊道大總管,率副總管婁師德 與吐蕃將論欽陵、贊婆戰於素羅汗山。官軍敗績,李傑坐免官。萬歲通天元年,吐 蕃四萬眾奄至涼州城下,都督許欽明初不之覺,輕出按部,遂遇賊,拒戰久之,力 屈為賊所殺。時吐蕃又遣使請和,則天將許之;論欽陵乃請去安西四鎮兵,仍索分 十姓之地,則天竟不許之。
tǔ bō zì lùn qīn líng xiōng dì zhuān tǒng bīng mǎ, qīn líng měi jū zhōng yòng shì, zhū dì fēn jù fāng miàn, zàn pó zé zhuān zài dōng jìng, yǔ zhōng guó wèi lín, sān shí yú nián, cháng wèi biān huàn. qí xiōng dì jiē yǒu cái lüè, zhū fān dàn zhī.
吐蕃自論欽陵兄弟專統兵馬,欽陵每居中用事,諸弟分據方面,贊婆則專在東 境,與中國為鄰,三十餘年,常為邊患。其兄弟皆有才略,諸蕃憚之。
shèng lì èr nián, qí zàn pǔ qì nǔ xī nòng nián jiàn zhǎng, nǎi yǔ qí dà chén lùn yán děng mì tú zhī. shí qīn líng zài wài, zàn pǔ nǎi yáng yán jiāng liè, zhào bīng zhí qīn líng qīn dǎng èr qiān yú rén, shā zhī. fā shǐ zhào qīn líng zàn pó děng, qīn líng jǔ bīng bù shòu zhào, zàn pǔ zì shuài zhòng tǎo zhī, qīn líng wèi zhàn ér kuì, suì zì shā, qí qīn xìn zuǒ yòu tóng rì zì shā zhě bǎi yú rén. zàn pó lǜ suǒ bù qiān yú rén jí qí xiōng zi mǎng bù zhī děng lái jiàng, zé tiān qiǎn yǔ lín fēi qí jiāo wài yíng zhī, shòu zàn pó fǔ guó dà jiāng jūn xíng yòu wèi dà jiāng jūn, fēng guī dé jùn wáng, yōu cì shén hòu, réng lìng lǐng qí bù bīng yú hóng yuán gǔ tǎo jī. xún zú, zèng tè jìn ān xī dà dū hù.
聖歷二年,其贊普器弩悉弄年漸長,乃與其大臣論岩等密圖之。時欽陵在外, 贊普乃佯言將獵,召兵執欽陵親黨二千餘人,殺之。發使召欽陵、贊婆等,欽陵舉 兵不受召,贊普自帥眾討之,欽陵未戰而潰,遂自殺,其親信左右同日自殺者百餘 人。贊婆率所部千餘人及其兄子莽布支等來降,則天遣羽林飛騎郊外迎之,授贊婆 輔國大將軍、行右衛大將軍,封歸德郡王,優賜甚厚,仍令領其部兵於洪源谷討擊。 尋卒,贈特進、安西大都護。
jiǔ shì yuán nián, tǔ bō yòu qiǎn qí jiāng qū mǎng bù zhī kòu liáng zhōu, wéi bī chāng sōng xiàn. lǒng yòu zhū jūn zhōu dà shǐ táng xiū jǐng yǔ mǎng bù zhī zhàn yú hóng yuán gǔ, zhǎn qí fù jiāng èr rén, huò shǒu èr qiān wǔ bǎi jí. zhǎng ān èr nián, zàn pǔ lǜ zhòng wàn yú rén kòu xī zhōu, dū du chén dà cí yǔ zéi fán sì zhàn, jiē pò zhī, zhǎn shǒu qiān yú jí. yú shì tǔ bō qiǎn shǐ lùn mí sà děng rù cháo qǐng qiú hé, zé tiān yàn zhī yú lín dé diàn, zòu bǎi xì yú diàn tíng. lùn mí sà yuē: chén shēng yú biān huāng, yóu lái bù shí zhōng guó yīn lè, qǐ fàng chén qīn guān. zé tiān xǔ zhī. yú shì lùn mí sà děng xiāng shì xiào biàn bài xiè yuē: chén zì guī tóu shèng cháo, qián hòu lǐ shù yōu wò, yòu dé qīn guān qí lè, yī shēng suǒ wèi jiàn. zì gù wēi suǒ, hé yǐ yǎng dá tiān ēn, qū qū biǎn xīn, wéi yuàn dà jiā wàn suì. míng nián, yòu qiǎn shǐ xiàn mǎ qiān pǐ jīn èr qiān liǎng yǐ qiú hūn, zé tiān xǔ zhī.
久視元年,吐蕃又遣其將趨莽布支寇涼州,圍逼昌松縣。隴右諸軍州大使唐休 璟與莽布支戰於洪源谷,斬其副將二人,獲首二千五百級。長安二年,贊普率眾萬 餘人寇悉州,都督陳大慈與賊凡四戰,皆破之,斬首千餘級。於是吐蕃遣使論彌薩 等入朝請求和,則天宴之於麟德殿,奏百戲於殿庭。論彌薩曰:「臣生於邊荒,由 來不識中國音樂,乞放臣親觀。」則天許之。於是論彌薩等相視笑忭拜謝曰:「臣 自歸投聖朝,前後禮數優渥,又得親觀奇樂,一生所未見。自顧微瑣,何以仰答天 恩,區區褊心,唯願大家萬歲。」明年,又遣使獻馬千匹、金二千兩以求婚,則天 許之。
shí tǔ bō nán jìng shǔ guó ní pó luó mén děng jiē pàn, zàn pǔ zì wǎng tǎo zhī, zú yú jūn zhōng. zhū zi zhēng lì, jiǔ zhī, guó rén lì qì nǔ xī nòng zhī zǐ qì lì sù zàn wèi zàn pǔ, shí nián qī suì. zhōng zōng shén lóng yuán nián, tǔ bō shǐ lái gào sàng, zhōng zōng wèi zhī jǔ āi, fèi cháo yī rì. é ér zàn pǔ zhī zǔ mǔ qiǎn qí dà chén xī xūn rán lái xiàn fāng wù, wèi qí sūn qǐng hūn, zhōng zōng yǐ suǒ yǎng yōng wáng shǒu lǐ nǚ wèi jīn chéng gōng zhǔ xǔ jià zhī. zì shì pín suì gòng xiàn. jǐng lóng sān nián shí yī yuè, yòu qiǎn qí dà chén shàng zàn tǔ děng lái yíng nǚ, zhōng zōng yàn zhī yú yuàn nèi qiú chǎng, mìng fù mǎ dū wèi yáng shèn jiāo yǔ tǔ bō shǐ dǎ qiú, zhōng zōng lǜ shì chén guān zhī. sì nián zhēng yuè, zhì yuē:
時吐蕃南境屬國泥婆羅門等皆叛,贊普自往討之,卒於軍中。諸子爭立,久之, 國人立器弩悉弄之子棄隸蹜贊為贊普,時年七歲。中宗神龍元年,吐蕃使來告喪, 中宗為之舉哀,廢朝一日。俄而贊普之祖母遣其大臣悉薰然來獻方物,為其孫請婚, 中宗以所養雍王守禮女為金城公主許嫁之。自是頻歲貢獻。景龍三年十一月,又遣 其大臣尚贊吐等來迎女,中宗宴之於苑內球場,命駙馬都尉楊慎交與吐蕃使打球, 中宗率侍臣觀之。四年正月,制曰:
shèng rén bù huà, yòng bǎi xìng wèi xīn wáng zhě chuí rén, yǐ bā huāng wú wài. gù néng guāng zhái xiá ěr, cái chéng pǐn wù. yóu shì lóng zhōu lǐ lì, huī róu yuǎn zhī tú qiáng hàn chéng shí, jiàn hé qīn zhī yì. sī gài yǔ zhǎng cè, jīng bāng mào fàn. zhèn shòu mìng shàng líng, kè zuǎn hóng yè, shù jǐ qián liè, yǒng zhì hé píng. juàn bǐ tǔ bō, pì zài xī fú, huáng yùn zhī shǐ, zǎo shēn cháo gòng. tài zōng wén wǔ shèng huáng dì dé móu fù zài, qíng shēn yì zhào, sī yǎn bīng jiǎ, suì tōng yīn hǎo, shù shí nián jiān, yī fāng qīng jìng. zì wén chéng gōng zhǔ huà wǎng, qí guó yīn duō biàn gé. wǒ zhī biān yú, jí xìng shī lǚ, bǐ zhī fān luò, pō wén diāo bì. qǐng zhě zàn pǔ jí zǔ mǔ kě dūn qiú zhǎng děng, lǚ pī chéng kuǎn, jī yǒu suì shí, sī tuō jiù qīn, qǐng chóng xīn hǎo. jīn chéng gōng zhǔ, zhèn zhī shào nǚ, qǐ bù zhōng niàn, dàn wèi rén fù mǔ, zhì xī lí yuán, ruò yǔn nǎi chéng qí, gèng dūn hé hǎo, zé biān tǔ níng yàn, bīng yì fú xī. suì gē shēn cí, wèi guó dà jì, zhú zī wài guǎn, yù yīng jiā lǐ, jiàng bǐ tǔ bō zàn pǔ, jí yǐ jīn yuè jìn fā, zhèn xiǎng zì sòng yú jiāo wài.
聖人布化,用百姓為心;王者垂仁,以八荒無外。故能光宅遐邇,裁成品物。 由是隆周理歷,恢柔遠之圖;強漢乘時,建和親之議。斯蓋宇長策,經邦茂范。朕 受命上靈,克纂洪業,庶幾前烈,永致和平。睠彼吐蕃,僻在西服,皇運之始,早 申朝貢。太宗文武聖皇帝德侔覆載,情深億兆,思偃兵甲,遂通姻好,數十年間, 一方清淨。自文成公主化往,其國因多變革。我之邊隅,亟興師旅,彼之蕃落,頗 聞雕弊。頃者贊普及祖母可敦、酋長等,屢披誠款,積有歲時,思托舊親,請崇新 好。金城公主,朕之少女,豈不鍾念,但為人父母,志息黎元,若允乃誠祈,更敦 和好,則邊土寧晏,兵役服息。遂割深慈,為國大計,築茲外館,聿膺嘉禮,降彼 吐蕃贊普,即以今月進發,朕想自送於郊外。
zhōng zōng zhào shì zhōng jì chù nè wèi yuē: xī wén chéng gōng zhǔ chū jiàng, zé jiāng xià wáng sòng zhī. qīng yǎ shí fān qíng, yǒu ān biān zhī lüè, kě wèi zhèn chōng tǔ bō shǐ yě. chù nè bài xiè, jì ér yǐ bù liàn biān shì gù cí. shàng yòu lìng zhōng shū shì láng zhào yàn zhāo chōng shǐ. yàn zhāo yǐ jì chōng wài shǐ, kǒng shī qí quán chǒng, shū bù yuè. sī nóng qīng zhào lǚ wēn sī wèi zhī yuē: gōng guó zhī zǎi fǔ, ér wèi yī jiè zhī shǐ, bù yì bǐ hū? yàn zhāo yuē: rán jì jiāng ān chū? lǚ wēn yīn yīn tuō ān lè gōng zhǔ mì zòu liú zhī. yú shì yǐ zuǒ wèi dà jiāng jūn yáng jǔ shǐ yān. qí yuè, dì xìng shǐ píng xiàn yǐ sòng gōng zhǔ, shè zhàng diàn yú bǎi qǐng pō cè, yǐn wáng gōng zǎi xiàng jí tǔ bō shǐ rù yàn, zhōng zuò jiǔ lán, mìng tǔ bō shǐ jìn qián, yù yǐ gōng zhǔ hái yòu, gē cí yuǎn jià zhī zhǐ, shàng bēi qì xū xī jiǔ zhī. yīn mìng cóng chén fù shī jiàn bié, qū shè shǐ píng xiàn dà pì zuì yǐ xià, bǎi xìng gěi fù yī nián, gǎi shǐ píng xiàn wèi jīn chéng xiàn, yòu gǎi qí dì wèi fèng chí xiāng chuàng bié lǐ. gōng zhǔ jì zhì tǔ fān, bié zhú yī chéng yǐ jū zhī.
中宗召侍中紀處訥謂曰:「昔文成公主出降,則江夏王送之。卿雅識蕃情,有 安邊之略,可為朕充吐蕃使也。」處訥拜謝,既而以不練邊事固辭。上又令中書侍 郎趙彥昭充使。彥昭以既充外使,恐失其權寵,殊不悅。司農卿趙履溫私謂之曰: 「公國之宰輔,而為一介之使,不亦鄙乎?」彥昭曰:「然計將安出?」履溫因陰 托安樂公主密奏留之。於是以左衛大將軍楊矩使焉。其月,帝幸始平縣以送公主, 設帳殿於百頃泊側,引王公宰相及吐蕃使入宴,中坐酒闌,命吐蕃使進前,諭以公 主孩幼,割慈遠嫁之旨,上悲泣歔欷久之。因命從臣賦詩餞別,曲赦始平縣大辟罪 已下,百姓給復一年,改始平縣為金城縣,又改其地為鳳池鄉愴別里。公主既至吐 蕃,別築一城以居之。
ruì zōng jí wèi, shè jiān chá yù shǐ lǐ zhī gǔ shàng yán: yáo zhōu zhū mán, xiān shǔ tǔ bō, qǐng fā bīng jī zhī. suì lìng zhī gǔ zhēng jiàn nán bīng mù wǎng jīng lüè zhī. mán qiú bàng míng nǎi yǐn tǔ bō gōng zhī gǔ, shā zhī, réng duàn qí shī yǐ jì tiān. shí zhāng xuán biǎo wèi ān xī dōu hù, yòu yǔ tǔ bō bǐ jìng, hù xiāng gōng lüè, tǔ bō nèi suī yuàn nù, wài dūn hé hǎo. shí yáng jǔ wèi shàn zhōu dū du, tǔ bō qiǎn shǐ hòu yí zhī, yīn qǐng hé xī jiǔ qǔ zhī dì yǐ wèi jīn chéng gōng zhǔ tāng mù zhī suǒ, jǔ suì zòu yǔ zhī. tǔ bō jì dé jiǔ qǔ, qí dì féi liáng, kān dùn bīng xù mù, yòu yǔ táng jìng jiē jìn, zì shì fù pàn, shǐ lǜ bīng rù kòu.
睿宗即位,攝監察御史李知古上言:「姚州諸蠻,先屬吐蕃,請發兵擊之。」 遂令知古征劍南兵募往經略之。蠻酋傍名乃引吐蕃攻知古,殺之,仍斷其屍以祭天。 時張玄表為安西都護,又與吐蕃比境,互相攻掠,吐蕃內雖怨怒,外敦和好。時楊 矩為鄯州都督,吐蕃遣使厚遺之,因請河西九曲之地以為金城公主湯沐之所,矩遂 奏與之。吐蕃既得九曲,其地肥良,堪頓兵畜牧,又與唐境接近,自是復叛,始率 兵入寇。
kāi yuán èr nián qiū, tǔ bō dà jiāng yīn dá yān qǐ lì xú děng lǜ zhòng shí yú wàn kòu lín táo jūn, yòu jìn kòu lán wèi děng zhōu, lüè jiān mù yáng mǎ ér qù. yáng jǔ huǐ jù, yǐn yào ér sǐ. xuán zōng lìng shè zuǒ yǔ lín jiāng jūn xuē nè jí tài pú shǎo qīng wáng jùn lǜ bīng yāo jī zhī. réng xià zhào jiāng dà jǔ qīn zhēng, zhào mù jiāng shì, kè qī jìn fā. é ér jùn děng yǔ zéi xiāng yù yú wèi yuán zhī wǔ jiē yì, qián jūn wáng hǎi bīn lì zhàn sǐ zhī, jùn děng lǜ bīng ér jìn, dà pò tǔ bō zhī zhòng, shā shù wàn rén, jǐn shōu fù suǒ lüè yáng mǎ. zéi yú dǎng bēn běi, xiāng zhěn jiè ér sǐ, táo shuǐ wèi zhī bù liú. shàng suì bà qīn zhēng, mìng zǐ wēi shè rén ní ruò shuǐ wǎng àn jūn shí, réng diào jì wáng hǎi bīn ér hái. tǔ bō qiǎn qí dà chén zōng é yīn zǐ zhì táo hé jì qí sǐ wáng zhī shì, réng kuǎn sāi qǐng hé, bù shàng xǔ zhī. zì shì lián nián fàn biān, guō zhī yùn wáng jūn xiāng cì wèi hé xī jié dù shǐ yǐ hàn zhī.
開元二年秋,吐蕃大將闉達焉、乞力徐等率眾十餘萬寇臨洮軍,又進寇蘭、渭 等州,掠監牧羊馬而去。楊矩悔懼,飲藥而死。玄宗令攝左羽林將軍薛訥及太僕少 卿王晙率兵邀擊之。仍下詔將大舉親征,召募將士,剋期進發。俄而晙等與賊相遇 於渭源之武階驛,前軍王海賓力戰死之,晙等率兵而進,大破吐蕃之眾,殺數萬人, 盡收復所掠羊馬。賊餘黨奔北,相枕藉而死,洮水為之不流。上遂罷親征,命紫微 舍人倪若水往按軍實,仍弔祭王海賓而還。吐蕃遣其大臣宗俄因子至洮河祭其死亡 之士,仍款塞請和,不上許之。自是連年犯邊,郭知運、王君相次為河西節度使 以捍之。
tǔ bō jì zì shì bīng qiáng, měi tōng biǎo shū, qiú dí guó zhī lǐ, yán cí bèi màn, shàng shén nù zhī. jí fēng chán lǐ bì, zhōng shū lìng zhāng shuō zòu yán: tǔ bō chǒu nì, chéng fù wàn zhū, rán yòu shì zhēng tǎo, shí wèi láo bì. qiě shí shù nián gān liáng hé shàn zhēng fā bù xī, zòng lìng shǔ shèng, yì bù néng bǔ. wén qí huǐ guò qǐng hé, wéi bì xià qiǎn shǐ. xǔ qí jī sǎng nèi shǔ, yǐ xī biān jìng, zé cāng shēng xìng shèn. shàng yuē: dài wú yǔ wáng jūn chóu zhī. shuō chū, wèi yuán gān yào yuē: jūn yǒng ér wú móu, cháng sī jiǎo xìng, liǎng guó hé hǎo, hé yǐ wèi láo? ruò rù chén móu, zé wú jì bù suí yǐ. xún ér jūn rù cháo zòu shì, suì qǐng lǜ bīng shēn rù yǐ tǎo zhī.
吐蕃既自恃兵強,每通表疏,求敵國之禮,言詞悖慢,上甚怒之。及封禪禮畢, 中書令張說奏言:「吐蕃醜逆,誠負萬誅,然又事征討,實為勞弊。且十數年甘、 涼、河、鄯徵發不息,縱令屬勝,亦不能補。聞其悔過請和,惟陛下遣使。許其稽 顙內屬,以息邊境,則蒼生幸甚。」上曰:「待吾與王君籌之。」說出,謂源乾 曜曰:「君勇而無謀,常思僥倖,兩國和好,何以為勞?若入陳謀,則吾計不遂 矣。」尋而君入朝奏事,遂請率兵深入以討之。
shí wǔ nián zhēng yuè, jūn lǜ bīng pò tǔ bō yú qīng hǎi zhī xī, lǔ qí zī zhòng jí yáng mǎ ér hái. xiān shì, tǔ bō dà jiāng xī nuò luó lǜ zhòng rù gōng dà dǒu gǔ, yòu yí gōng gān zhōu, fén shāo shì lǐ. jūn wèi qí fēng, bù gǎn chū zhàn. huì dà xuě, zéi dòng sǐ zhě shén zhòng, suì qǔ jī shí jūn xī lù ér hái. jūn xiān lìng rén qián rù zéi jìng, yú qí guī lù shāo cǎo. xī nuò luó jūn hái zhì dà fēi shān, jiāng shì xī jiǎ mù mǎ, ér yě cǎo jiē jǐn, mǎ sǐ guò bàn. jūn yǔ qín zhōu dū du zhāng jǐng shùn děng lǜ zhòng xí qí hòu, rù zhì qīng hǎi zhī xī, shí hǎi shuǐ bīng hé, jiāng shì bìng chéng bīng ér dù. huì xī nuò luó yǐ dù dà fēi chuān, zī zhòng jí pí bīng shàng zài qīng hǎi zhī cè, jūn zòng bīng fú zhī ér hái. qí nián jiǔ yuè, tǔ bō dà jiāng xī nuò luó gōng lù jí zhú lóng mǎng bù zhī gōng xiàn guā zhōu chéng, zhí cì shǐ tián yuán xiàn jí wáng jūn zhī fù shòu, jǐn qǔ chéng zhōng jūn zī jí cāng liáng, réng huǐ qí chéng ér qù. yòu jìn gōng yù mén jūn jí cháng lè xiàn, xiàn lìng jiǎ shī shùn yīng chéng gù shǒu, fán bā shí rì, zéi suì yǐn tuì. é ér wáng jūn wèi huí hé yú dǎng suǒ shā, nǎi mìng bīng bù shàng shū xiāo sōng wèi hé xī jié dù shǐ, yǐ jiàn kāng jūn shǐ zuǒ jīn wú jiāng jūn zhāng shǒu guī wèi guā zhōu cì shǐ, xiū zhù zhōu chéng, zhāo jí bǎi xìng, lìng qí fù yè. shí xī nuò luó gōng lù wēi míng shén zhèn, xiāo sōng nǎi zòng fǎn jiān yú tǔ bō, yún qí yǔ zhōng guó qián tōng, zàn pǔ suì zhào ér zhū zhī.
十五年正月,君率兵破吐蕃於青海之西,虜其輜重及羊馬而還。先是,吐蕃 大將悉諾邏率眾入攻大斗谷,又移攻甘州,焚燒市里。君畏其鋒,不敢出戰。會 大雪,賊凍死者甚眾,遂取積石軍西路而還。君先令人潛入賊境,於其歸路燒草。 悉諾邏軍還至大非山,將士息甲牧馬,而野草皆盡,馬死過半。君與秦州都督張 景順等率眾襲其後,入至青海之西,時海水冰合,將士並乘冰而渡。會悉諾邏已渡 大非川,輜重及疲兵尚在青海之側,君縱兵俘之而還。其年九月,吐蕃大將悉諾 邏恭祿及燭龍莽布支攻陷瓜州城,執刺史田元獻及王君之父壽,盡取城中軍資及 倉糧,仍毀其城而去。又進攻玉門軍及常樂縣,縣令賈師順嬰城固守,凡八十日, 賊遂引退。俄而王君為回紇餘黨所殺,乃命兵部尚書蕭嵩為河西節度使,以建康 軍使、左金吾將軍張守珪為瓜州刺史,修筑州城,招輯百姓,令其復業。時悉諾邏 恭祿威名甚振,蕭嵩乃縱反間於吐蕃,雲其與中國潛通,贊普遂召而誅之。
míng nián qiū, tǔ bō dà jiāng xī mò lǎng fù lǜ zhòng gōng guā zhōu, shǒu guī chū bīng jī zǒu zhī. lǒng yòu jié dù shǐ shàn zhōu dū du zhāng zhōng liàng yǐn bīng zhì qīng hǎi xī nán kě bō gǔ, yǔ tǔ bō jiē zhàn, dà pò zhī. é ér jī shí mò mén liǎng jūn bīng mǎ zǒng zhì, yǔ zhōng liàng hé shì zhuī tǎo, pò qí dà mò mén chéng, shēng qín qiān yú rén, huò mǎ yī qiān pǐ máo niú wǔ bǎi tóu, qì zhàng yī zī shén zhòng, yòu fén qí luò tuó qiáo ér hái. bā yuè, xiāo sōng yòu qiǎn fù jiāng dù bīn kè lǜ nǔ shǒu sì qiān rén yǔ tǔ fān zhàn yú qí lián chéng xià, zì chén zhì mù, sàn ér fù hé, zéi tú dà kuì, lín zhèn zhǎn qí fù jiāng yī rén. zéi bài, sàn zǒu tóu shān, kū shēng sì hé. chū, shàng wén tǔ bō zhòng lái rù kòu, wèi shì chén yuē: tǔ bō jiāo bào. shì lì ér lái, zhèn jīn àn dì tú. shěn lì hài, qīn zhǐ shòu jiāng shuài, pò zhī bì yǐ! shù rì ér lù bù zhì.
明年秋,吐蕃大將悉末朗復率眾攻瓜州,守珪出兵擊走之。隴右節度使、鄯州 都督張忠亮引兵至青海西南渴波谷,與吐蕃接戰,大破之。俄而積石、莫門兩軍兵 馬總至,與忠亮合勢追討,破其大莫門城,生擒千餘人,獲馬一千匹、氂牛五百頭, 器仗衣資甚眾,又焚其駱駝橋而還。八月,蕭嵩又遣副將杜賓客率弩手四千人與吐 蕃戰於祁連城下,自辰至暮,散而複合,賊徒大潰,臨陣斬其副將一人。賊敗,散 走投山,哭聲四合。初,上聞吐蕃重來入寇,謂侍臣曰:「吐蕃驕暴。恃力而來, 朕今按地圖。審利害,親指授將帥,破之必矣!」數日而露布至。
shí qī nián, shuò fāng dà zǒng guǎn xìn ān wáng yī yòu lǜ bīng fù lǒng yòu, bá qí shí bǎo chéng, zhǎn shǒu sì bǎi yú jí, shēng qín èr bǎi yú kǒu, suì yú shí bǎo chéng zhì zhèn wǔ jūn, réng xiàn qí fú qiú yú tài miào. yú shì tǔ bō pín qiǎn shǐ qǐng hé, zhōng wáng yǒu huáng fǔ wéi míng yīn zòu shì miàn chén tōng hé zhī biàn. shàng yuē: tǔ bō zàn pǔ wǎng nián cháng yǔ zhèn shū, bèi màn wú lǐ, zhèn yì yù tǎo zhī, hé dé hé yě! wéi míng yuē: kāi yuán zhī chū, zàn pǔ yòu zhì, qǐ néng rú cǐ. bì shì zài biān jūn jiāng wù yāo yī shí zhī gōng, wěi zuò cǐ shū, jī nù bì xià. liǎng guó jì dòu, xìng shī dòng zhòng, yīn lì chéng biàn, gōng xíng yǐn dào, wěi zuò gōng zhuàng, yǐ xī xūn jué, suǒ sǔn jù wàn, hé yì guó jiā! jīn hé xī lǒng yòu, bǎi xìng pí jié, shì jiē yóu cǐ. ruò bì xià qiǎn shǐ wǎng shì jīn chéng gōng zhǔ, yīn yǔ zàn pǔ miàn yuē tōng hé, lìng qí jī sǎng chēng chén, yǒng xī biān jìng, cǐ yǒng dài ān rén zhī dào yě. shàng rán qí yán, yīn lìng wéi míng jí nèi shì zhāng yuán fāng chōng shǐ wǎng wèn tǔ bō. wéi míng yuán fāng děng zhì tǔ bō, jì jiàn zàn pǔ jí gōng zhǔ, jù xuān shàng yì. zàn pǔ děng xīn rán qǐng hé, jǐn chū zhēn guān yǐ lái qián hòu chì shū yǐ shì wéi míng děng, lìng qí zhòng chén míng xī liè suí wéi míng děng rù cháo, shàng biǎo yuē:
十七年,朔方大總管信安王禕又率兵赴隴右,拔其石堡城,斬首四百餘級,生 擒二百餘口,遂於石堡城置振武軍,仍獻其俘囚於太廟。於是吐蕃頻遣使請和,忠 王友皇甫惟明因奏事面陳通和之便。上曰:「吐蕃贊普往年嘗與朕書,悖慢無禮, 朕意欲討之,何得和也!」惟明曰:「開元之初,贊普幼稚,豈能如此。必是在邊 軍將務邀一時之功,偽作此書,激怒陛下。兩國既斗,興師動眾,因利乘便,公行 隱盜,偽作功狀,以希勳爵,所損鉅萬,何益國家!今河西、隴右,百姓疲竭,事 皆由此。若陛下遣使往視金城公主,因與贊普面約通和,令其稽顙稱臣,永息邊境, 此永代安人之道也。」上然其言,因令惟明及內侍張元方充使往問吐蕃。惟明、元 方等至吐蕃,既見贊普及公主,具宣上意。贊普等欣然請和,盡出貞觀以來前後敕 書以示惟明等,令其重臣名悉獵隨惟明等入朝,上表曰:
wài shēng shì xiān huáng dì jiù sù qīn, yòu méng jiàng jīn chéng gōng zhǔ, suì hé tóng wèi yī jiā, tiān xià bǎi xìng, pǔ jiē ān lè. zhōng jiān wèi zhāng xuán biǎo lǐ zhī gǔ děng dōng xī liǎng chù xiān dòng bīng mǎ, qīn chāo tǔ bō, biān jiāng suǒ yǐ hù xiāng zhēng tǎo, qì zhì jīn rì, suì chéng xìn xì. wài shēng yǐ xiān dài wén chéng gōng zhǔ jīn jīn chéng gōng zhǔ zhī gù, shēn shí zūn bēi, qǐ gǎn shī lǐ! yòu yuán nián xiǎo, wǎng bèi biān jiāng chán jū dòu luàn, lìng jiù zhì guài. fú qǐ chuí chá zhuī liú, sǐ jiāng wàn zú. qián shù dù shǐ rén rù cháo, jiē bèi biān jiāng bù xǔ, suǒ yǐ bù gǎn zì zòu. qù dōng gōng zhǔ qiǎn shǐ rén lóu zhòng shī ruò jiāng zhuàng zhuān wǎng, méng jiàng shǐ kàn gōng zhǔ lái, wài shēng bù shèng xǐ hé. jǐn qiǎn yù míng xī liè jí fù shǐ yā yá jiāng jūn làng xiē hé yè xī liè rù cháo, zòu qǔ jìn zhǐ. liǎng guó shì yì, xī liè suǒ zhī. wài shēng fān zhōng yǐ chù fēn biān jiāng, bù xǔ chāo lüè, ruò yǒu hàn rén lái tóu, biàn lìng què sòng. fú wàng huáng dì jiù yuǎn chá chì xīn, xǔ yī jiù hǎo, zhǎng lìng bǎi xìng kuài lè. rú méng shèng ēn, qiān nián wàn suì, wài shēng zhōng bù gǎn xiān wéi méng shì. jǐn fèng jīn hú píng yī jīn pán yī jīn wǎn yī mǎ nǎo bēi yī líng yáng shān duàn yī, jǐn chōng wēi guó zhī lǐ.
外甥是先皇帝舅宿親,又蒙降金城公主,遂和同為一家,天下百姓,普皆安樂。 中間為張玄表、李知古等東西兩處先動兵馬,侵抄吐蕃,邊將所以互相征討,迄至 今日,遂成釁隙。外甥以先代文成公主、今金城公主之故,深識尊卑,豈敢失禮! 又緣年小,枉被邊將讒抅斗亂,令舅致怪。伏乞垂察追留,死將萬足。前數度使人 入朝,皆被邊將不許,所以不敢自奏。去冬公主遣使人婁眾失若將狀專往,蒙降使 看公主來,外甥不勝喜荷。謹遣諭名悉獵及副使押衙將軍浪些紇夜悉獵入朝,奏取 進止。兩國事意,悉獵所知。外甥蕃中已處分邊將,不許抄掠,若有漢人來投,便 令卻送。伏望皇帝舅遠察赤心,許依舊好,長令百姓快樂。如蒙聖恩,千年萬歲, 外甥終不敢先違盟誓。謹奉金胡瓶一、金盤一、金碗一、馬腦杯一、零羊衫段一, 謹充微國之禮。
jīn chéng gōng zhǔ yòu bié jìn jīn yā pán zhǎn zá qì wù děng. shí bā nián shí yuè, míng xī liè děng zhì jīng shī, shàng yù xuān zhèng diàn, liè yǔ lín zhàng yǐ jiàn zhī. xī liè pō xiǎo shū jì, xiān céng yíng jīn chéng gōng zhǔ zhì zhǎng ān, dāng shí cháo tíng jiē chēng qí cái biàn. jí shì shàng yǐn rù nèi yàn, yǔ yǔ, shén lǐ zhī. cì zǐ páo jīn dài jí yú dài, bìng shí fú zēng cǎi yín pán hú píng, réng yú bié guǎn gōng nǐ shén hòu. xī liè shòu páo dài qì wù ér què jìn yú dài, cí yuē: běn guó wú cǐ zhāng fú, bù gǎn dāng shū yì zhī shǎng. shàng jiā ér xǔ zhī. zhào yù shǐ dài fū cuī lín chōng shǐ bào pìn. réng yú chì lǐng gè shù fēn jiè zhī bēi, yuē yǐ gèng bù xiāng qīn.
金城公主又別進金鴨盤盞雜器物等。十八年十月,名悉獵等至京師,上御宣政 殿,列羽林仗以見之。悉獵頗曉書記,先曾迎金城公主至長安,當時朝廷皆稱其才 辯。及是上引入內宴,與語,甚禮之。賜紫袍金帶及魚袋,並時服、繒彩、銀盤、 胡瓶,仍於別館供擬甚厚。悉獵受袍帶器物而卻進魚袋,辭曰:「本國無此章服, 不敢當殊異之賞。」上嘉而許之。詔御史大夫崔琳充使報聘。仍於赤嶺各豎分界之 碑,約以更不相侵。
shí tǔ bō shǐ zòu yún: gōng zhǔ qǐng máo shī lǐ jì zuǒ chuán wén xuǎn gè yī bù. zhì lìng mì shū shěng xiě yǔ zhī. zhèng zì yú xiū liè shàng shū qǐng yuē:
時吐蕃使奏云:「公主請《毛詩》、《禮記》、《左傳》《文選》各一部。」 制令秘書省寫與之。正字於休烈上疏請曰:
chén wén róng dí, guó zhī kòu yě jīng jí, guó zhī diǎn yě. róng zhī shēng xīn, bù kě yǐ wú bèi diǎn yǒu héng zhì, bù kě yǐ jiǎ rén. chuán yuē: yì bù móu xià, yí bù luàn huá. suǒ yǐ gé qí fēi xīn, zài hu yǒu bèi wú huàn. xī dōng píng wáng rù cháo qiú shǐ jì zhū zi, hàn dì bù yǔ. gài yǐ shǐ jì duō bīng móu, zhū zi zá guǐ shù. fū yǐ dōng píng, hàn zhī yì qī, shàng bù yù shì zhēng zhàn zhī shū, jīn xī róng, guó zhī kòu chóu, qǐ kě yí jīng diǎn zhī shì!
臣聞戎狄,國之寇也;經籍,國之典也。戎之生心,不可以無備;典有恆制, 不可以假人。《傳》曰:「裔不謀夏,夷不亂華。」所以格其非心,在乎有備無患。 昔東平王入朝求《史記》、諸子,漢帝不與。蓋以《史記》多兵謀,諸子雜詭術。 夫以東平,漢之懿戚,尚不欲示征戰之書,今西戎,國之寇讎,豈可貽經典之事!
qiě chén wén tǔ bō zhī xìng, piāo hàn guǒ jué, mǐn qíng chí ruì, shàn xué bù huí. ruò dá yú shū, bì néng zhī zhàn. shēn yú shī, zé zhī wǔ fū yǒu shī gàn zhī shì shēn yú lǐ, zé zhī yuè lìng yǒu xìng fèi zhī bīng shēn yú chuán, zé zhī yòng shī duō guǐ zhà zhī jì shēn yú wén, zé zhī wǎng lái yǒu shū xí zhī zhì. hé yì jí kòu bīng ér zī dào liáng yě!
且臣聞吐蕃之性,剽悍果決,敏情持銳,善學不回。若達於書,必能知戰。深 於《詩》,則知武夫有師干之試;深於《禮》,則知月令有興廢之兵;深於《傳》, 則知用師多詭詐之計;深於《文》,則知往來有書檄之制。何異藉寇兵而資盜糧也!
chén wén lǔ bǐng zhōu lǐ, qí bù jiā bīng wú huò chéng chē, chǔ pí bèn mìng. yī yǐ shǒu diǎn cún guó, yī yǐ sàng fǎ wēi bāng, kě qǔ jiàn yě. qiě gōng zhǔ xià jià cóng rén, yuǎn shì yì guó, hé mù yí lǐ, fǎn qiú liáng shū, yú chén liào zhī, kǒng fēi gōng zhǔ běn yì yě. lǜ yǒu bēn běi zhī lèi, quàn jiào yú zhōng. ruò bì xià lǜ shī fān qíng, yǐ bèi guó xìn, bì bù dé yǐ, qǐng qù chūn qiū. dāng zhōu dé jì shuāi, zhū hóu qiáng shèng, lǐ lè zì chū, zhàn fá jiāo xìng, qíng wěi yú shì hū shēng, biàn zhà yú shì hū qǐ, zé yǒu yǐ chén zhào jūn zhī shì, qǔ wēi dìng bà zhī míng. ruò yǔ cǐ shū, guó zhī huàn yě. chuán yuē: yú xī qǐng qū xiàn pán yīng, zhòng ní yuē: xī yě, bù rú duō yǔ zhī yì. wéi míng yǔ qì, bù kě jiǎ rén. dí gù tān lán, guì huò yì tǔ, zhèng kě xī zhī jǐn qǐ, hòu yǐ yù bó, hé bì lǜ cóng qí qiú, yǐ zī qí zhì! chén tiǎn dāo liè wèi, zhí kān mì jí, shí tòng jīng diǎn, qì zài róng yí. mèi sǐ shàng wén, wéi bì xià shēn chá.
臣聞魯秉周禮,齊不加兵;吳獲乘車,楚疲奔命。一以守典存國,一以喪法危 邦,可取鑒也。且公主下嫁從人,遠適異國,合慕夷禮,返求良書,愚臣料之,恐 非公主本意也。慮有奔北之類,勸教於中。若陛下慮失蕃情,以備國信,必不得已, 請去《春秋》。當周德既衰,諸侯強盛,禮樂自出,戰伐交興,情偽於是乎生,變 詐於是乎起,則有以臣召君之事,取威定霸之名。若與此書,國之患也。《傳》曰: 「於奚請曲縣鞶纓,仲尼曰:『惜也,不如多與之邑。惟名與器,不可假人。』」 狄固貪婪,貴貨易土,正可錫之錦綺,厚以玉帛,何必率從其求,以資其智!臣忝 叨列位,職刊秘籍,實痛經典,棄在戎夷。昧死上聞,惟陛下深察。
shū zòu bù xǐng. èr shí yī nián, yòu zhì gōng bù shàng shū lǐ hào wǎng pìn tǔ bō. měi táng shǐ rù jìng, suǒ zài shèng chén jiǎ bīng jí qí mǎ, yǐ jīn qí jīng ruì. èr shí èr nián, qiǎn jiāng jūn lǐ quán yú chì lǐng yǔ tǔ bō fēn jiè lì bēi. èr shí sì nián zhēng yuè, tǔ bō qiǎn shǐ gòng fāng wù jīn yín qì wán shù bǎi shì, jiē xíng zhì qí yì. shàng lìng liè yú tí xiàng mén wài, yǐ shì bǎi liáo.
疏奏不省。二十一年,又制工部尚書李皓往聘吐蕃。每唐使入境,所在盛陳甲 兵及騎馬,以矜其精銳。二十二年,遣將軍李佺於赤嶺與吐蕃分界立碑。二十四年 正月,吐蕃遣使貢方物金銀器玩數百事,皆形制奇異。上令列於提象門外,以示百 僚。
qí nián, tǔ bō xī jī bó lǜ, qiǎn shǐ lái gào jí. shàng shǐ bào tǔ bō, lìng qí bà bīng. tǔ bō bù shòu zhào, suì gōng pò bó lǜ guó, shàng shén nù zhī. shí sàn qí cháng shì cuī xī yì wèi hé xī jié dù shǐ, yú liáng zhōu zhèn shǒu. shí tǔ bō yǔ hàn shù shān wèi jiè, zhì shǒu zhuō shǐ. xī yì wèi tǔ bō jiāng qǐ lì xú yuē: liǎng guó hé hǎo, hé xū shǒu zhuō, fáng rén gēng zhǒng. qǐng jiē bà zhī, yǐ chéng yī jiā qǐ bù shàn yě? qǐ lì xú bào yuē: cháng shì zhōng hòu, bì shì chéng yán. dàn kǒng cháo tíng wèi bì jiē xiāng xìn rèn. wàn yī yǒu rén jiāo jū, yǎn wú bù bèi, hòu huǐ wú yì yě. xī yì gù qǐng zhī, suì fā shǐ yǔ qǐ lì xú shā bái gǒu wèi méng, gè qù shǒu bèi. yú shì tǔ bō xù mù bèi yě. é ér xī yì qiàn rén sūn huì rù cháo zòu shì, huì yù zì yāo qí gōng, yīn zòu yán tǔ bō wú bèi, ruò fā bīng yǎn zhī, bì kè jié. shàng shǐ nèi gěi shì zhào huì cóng yǔ sūn huì chí wǎng guān chá shì yí. huì cóng děng zhì liáng zhōu, suì jiǎo zhào lìng xī yì yǎn xí zhī, xī yì bù dé yǐ ér cóng zhī, dà pò tǔ bō yú qīng hǎi zhī shàng, shā huò shén zhòng, qǐ lì xú qīng shēn dùn yì. huì cóng sūn huì jiē jiā hòu shǎng, tǔ bō zì shì fù jué cháo gòng. xī yì yǐ shī xìn yàng yàng, zài jūn bù dé zhì. é qiān wèi hé nán yǐn, xíng zhì jīng shī, yǔ zhào huì cóng jù jiàn bái gǒu wèi suì, xiāng cì ér sǐ. sūn huì yì yǐ zuì bèi lù. zhào yǐ qí zhōu cì shǐ xiāo jiǒng wèi hù bù shì láng pàn liáng zhōu shì, dài xī yì wèi hé xī jié dù shǐ shàn zhōu dū du dù xī wàng wèi lǒng yòu jié dù shǐ tài pú qīng wáng hào wèi yì zhōu zhǎng shǐ jiàn nán jié dù shǐ, fēn dào jīng lüè, yǐ tǎo tǔ bō. réng lìng huǐ qí fēn jiè zhī bēi.
其年,吐蕃西擊勃律,遣使來告急。上使報吐蕃,令其罷兵。吐蕃不受詔,遂 攻破勃律國,上甚怒之。時散騎常侍崔希逸為河西節度使,於涼州鎮守。時吐蕃與 漢樹柵為界,置守捉使。希逸謂吐蕃將乞力徐曰:「兩國和好,何須守捉,妨人耕 種。請皆罷之,以成一家豈不善也?」乞力徐報曰:「常侍忠厚,必是誠言。但恐 朝廷未必皆相信任。萬一有人交抅,掩吾不備,後悔無益也。」希逸固請之,遂發 使與乞力徐殺白狗為盟,各去守備。於是吐蕃畜牧被野。俄而希逸傔人孫誨入朝奏 事,誨欲自邀其功,因奏言「吐蕃無備,若發兵掩之,必克捷。」上使內給事趙惠 琮與孫誨馳往觀察事宜。惠琮等至涼州,遂矯詔令希逸掩襲之,希逸不得已而從之, 大破吐蕃於青海之上,殺獲甚眾,乞力徐輕身遁逸。惠琮、孫誨皆加厚賞,吐蕃自 是復絕朝貢。希逸以失信怏怏,在軍不得志。俄遷為河南尹,行至京師,與趙惠琮 俱見白狗為祟,相次而死。孫誨亦以罪被戮。詔以岐州刺史蕭炅為戶部侍郎判涼州 事,代希逸為河西節度使;鄯州都督杜希望為隴右節度使;太僕卿王昊為益州長史、 劍南節度使,分道經略,以討吐蕃。仍令毀其分界之碑。
èr shí liù nián sì yuè, dù xī wàng lǜ zhòng gōng tǔ bō xīn chéng, bá zhī. yǐ qí chéng wèi wēi wǔ jūn, fā bīng yī qiān yǐ zhèn zhī. qí nián qī yuè, xī wàng yòu cóng shàn zhōu fā bīng duó tǔ bō hé qiáo, yú hé zuǒ zhú yán quán chéng. tǔ bō jiāng bīng sān wàn rén yǐ jù guān jūn, xī wàng yǐn zhòng jī pò zhī, yīn yú yán quán chéng zhì zhèn xī jūn. shí wáng hào yòu lǜ jiàn nán bīng mù gōng qí ān róng chéng. xiān yú ān róng chéng zuǒ yòu zhú liǎng chéng, yǐ wèi gōng jù zhī suǒ, dùn bīng yú péng pó lǐng xià, yùn jiàn nán dào zī liáng yǐ shǒu zhī. qí nián jiǔ yuè, tǔ bō xī ruì yǐ jiù ān róng chéng, guān jūn dà bài, liǎng chéng bìng wèi zéi suǒ xiàn, hào tuō shēn zǒu miǎn, jiāng shì yǐ xià shù wàn rén jí jūn liáng zī zhàng děng bìng méi yú zéi. hào zuò zuǒ qiān kuò zhōu cì shǐ. chū, hào zhī zài jūn, miù shǎng qí zi qián bó wàn jì, bìng shàn yǔ zǐ páo děng, suǒ fèi jù wàn, zuò shì xún yòu zhòng biǎn wèi duān zhōu gāo yào wèi ér sǐ.
二十六年四月,杜希望率眾攻吐蕃新城,拔之。以其城為威武軍,發兵一千以 鎮之。其年七月,希望又從鄯州發兵奪吐蕃河橋,於河左築鹽泉城。吐蕃將兵三萬 人以拒官軍,希望引眾擊破之,因於鹽泉城置鎮西軍。時王昊又率劍南兵募攻其安 戎城。先於安戎城左右築兩城,以為攻拒之所,頓兵於蓬婆嶺下,運劍南道資糧以 守之。其年九月,吐蕃悉銳以救安戎城,官軍大敗,兩城並為賊所陷,昊脫身走免, 將士已下數萬人及軍糧資仗等並沒於賊。昊坐左遷括州刺史。初,昊之在軍,謬賞 其子錢帛萬計,並擅與紫袍等,所費鉅萬,坐是尋又重貶為端州高要尉而死。
èr shí qī nián qī yuè, tǔ bō yòu kòu bái cǎo ān rén děng jūn, chì lín táo shuò fāng děng jūn fēn bīng jiù yuán. shí tǔ fān yú zhōng lù tún bīng, duàn lín táo jūn zhī lù. bái shuǐ jūn shǒu zhuō shǐ gāo jiǎn yú jù shǒu lián xún, é ér zéi tuì, xiāo jiǒng qiǎn piān jiāng yǎn qí hòu, jī pò zhī. wáng hào jì bài zhī hòu, zhào yǐ huá zhōu cì shǐ zhāng yòu wèi yì zhōu zhǎng shǐ jiàn nán fáng yù shǐ, zhǔ kè yuán wài láng zhāng chóu jiān qióng wèi yì zhōu sī mǎ fáng yù fù shǐ. yòu jì wén lì, sù wú gōng zhàn zhī cè, jiān qióng suì zhuān qí róng shì. é ér jiān qióng rù zòu, shèng chén gōng qǔ ān róng zhī cè. shàng shén yuè, xǐ zhāng yòu wèi guāng lù qīng, bá jiān qióng lìng zhī yì zhōu zhǎng shǐ shì, dài zhāng yòu jié dù, réng wèi zhī qīn huà qǔ chéng zhī jì.
二十七年七月,吐蕃又寇白草、安人等軍,敕臨洮、朔方等軍分兵救援。時吐 蕃於中路屯兵,斷臨洮軍之路。白水軍守捉使高柬於拒守連旬,俄而賊退,蕭炅遣 偏將掩其後,擊破之。王昊既敗之後,詔以華州刺史張宥為益州長史、劍南防禦使, 主客員外郎章仇兼瓊為益州司馬、防禦副使。宥既文吏,素無攻戰之策,兼瓊遂專 其戎事。俄而兼瓊入奏,盛陳攻取安戎之策。上甚悅,徙張宥為光祿卿,拔兼瓊令 知益州長史事,代張宥節度,仍為之親畫取城之計。
èr shí bā nián chūn, jiān qióng mì yǔ ān róng chéng zhōng tǔ bō dí dōu jú jí wéi zhōu bié jià dǒng chéng yàn děng tōng móu. dōu jú děng suì fān chéng guī kuǎn, yīn yǐn guān jūn rù chéng, jǐn shā tǔ bō jiāng shì, shǐ jiān chá yù shǐ xǔ yuǎn lǜ bīng zhèn shǒu. shàng wén zhī, shén yuè. zhōng shū lìng lǐ lín fǔ děng shàng biǎo yuē: fú yǐ tǔ bō cǐ chéng, zhèng dāng chōng yào, píng xiǎn zì gù, shì yǐ kuī biān. jī nián yǐ lái, yǐ jù wèi huàn, zòng yǒu bǎi wàn zhī zhòng, nán yǐ shī gōng. bì xià qīn yū mì cè, bù xìng shī lǚ, qǐng lìng zhōng shǐ lǐ sī jìng xiǎo yù qiāng zú, mò bù huái ēn, fān rán gǎi tú, zì xiāng móu xiàn. shén suàn yùn yú bù cè, ruì lüè tōng yú wèi rán, lèi zài bū zhū, yī zhāo dàng miè. yòu chén děng jīn rì zòu shì, bì xià cóng róng wèn chén děng yuē: qīng děng dàn kàn sì yí bù jiǔ dāng jiàn cuī sàng. dé yīn cái jiàng, jù wén róng jié, zé zhī shèng yǔ tiān hé, yīng rú xiǎng zhì, qián gǔ yǐ lái, suǒ wèi yǒu yě. qǐng xuān shì bǎi liáo, biān zhū shǐ cè. shǒu zhì dá yuē: cǐ chéng yí fèng nián zhōng qiāng yǐn tǔ bō, suì bèi gù shǒu, suì yuè jì jiǔ, gōng fá yì duō. qí dì xiǎn zǔ, fēi lì suǒ zhì. cháo tíng qún yì, bù hé qǔ zhī. zhèn yǐ xiǎo fān wú zhī, shì xū chù zhì, shòu yǐ qí jì, suǒ yǐ xíng zhī, huò bǐ róng xīn, guī wǒ chéng shǒu, yǒu zú wèi wèi yě. qí nián shí yuè, tǔ bō yòu yǐn zhòng kòu ān róng chéng jí wéi zhōu, zhāng chóu jiān qióng qiǎn bì jiāng lǜ zhòng yù zhī, réng fā guān zhōng guō qí yǐ jiù yuán yān. shí shǔ níng hán, zéi jiǔ zhī zì yǐn tuì. zhào gǎi ān róng chéng wèi píng róng chéng.
二十八年春,兼瓊密與安戎城中吐蕃翟都局及維州別駕董承宴等通謀。都局等 遂翻城歸款,因引官軍入城,盡殺吐蕃將士,使監察御史許遠率兵鎮守。上聞之, 甚悅。中書令李林甫等上表曰:「伏以吐蕃此城,正當衝要,憑險自固,恃以窺邊。 積年以來,蟻聚為患,縱有百萬之眾,難以施功。陛下親紆秘策,不興師旅,頃令 中使李思敬曉喻羌族,莫不懷恩,翻然改圖,自相謀陷。神算運於不測,睿略通於 未然,累載逋誅,一朝盪滅。又臣等今日奏事,陛下從容問臣等曰:『卿等但看四 夷不久當漸摧喪。』德音才降,遽聞戎捷,則知聖與天合,應如響至,前古以來, 所未有也。請宣示百僚,編諸史策。」手制答曰:「此城儀鳳年中羌引吐蕃,遂被 固守,歲月既久,攻伐亦多。其地險阻,非力所制。朝廷群議,不合取之。朕以小 蕃無知,事須處置,授以奇計,所以行之,獲彼戎心,歸我城守,有足為慰也。」 其年十月,吐蕃又引眾寇安戎城及維州,章仇兼瓊遣裨將率眾御之,仍發關中彍騎 以救援焉。時屬凝寒,賊久之自引退。詔改安戎城為平戎城。
èr shí jiǔ nián chūn, jīn chéng gōng zhǔ hōng, tǔ bō qiǎn shǐ lái gào āi, réng qǐng hé, shàng bù xǔ zhī. shǐ dào shù yuè hòu, shǐ wèi gōng zhǔ jǔ āi yú guāng shùn mén wài, chuò cháo sān rì. liù yuè, tǔ bō sì shí wàn gōng chéng fēng bǎo, zhì hé yuán jūn, xī rù zhǎng níng qiáo, zhì ān rén jūn, hún yá fēng qí jiāng shèng xī yè yǐ zhòng wǔ qiān gōng ér pò zhī. shí èr yuè, tǔ bō yòu xí shí bǎo chéng, jié dù shǐ gài jiā yùn bù néng shǒu, xuán zōng fèn zhī. tiān bǎo chū, lìng huáng fǔ wéi míng wáng zhōng sì wèi lǒng yòu jié dù, jiē bù néng kè. qī zài, yǐ gē shū hàn wèi lǒng yòu jié dù shǐ, gōng ér bá zhī, gǎi shí bǎo chéng wèi shén wǔ jūn.
二十九年春,金城公主薨,吐蕃遣使來告哀,仍請和,上不許之。使到數月後, 始為公主舉哀於光順門外,輟朝三日。六月,吐蕃四十萬攻承風堡,至河源軍,西 入長寧橋,至安仁軍,渾崖峰騎將盛希液以眾五千攻而破之。十二月,吐蕃又襲石 堡城,節度使蓋嘉運不能守,玄宗憤之。天寶初,令皇甫惟明、王忠嗣為隴右節度, 皆不能克。七載,以哥舒翰為隴右節度使,攻而拔之,改石堡城為神武軍。
tiān bǎo shí sì zài, zàn pǔ qǐ lí sū lóng liè zàn sǐ, dà chén lì qí zi pó xī lóng liè zàn wèi zhǔ, fù wèi zàn pǔ. xuán zōng qiǎn jīng zhào shǎo yǐn cuī guāng yuǎn jiān yù shǐ zhōng chéng, chí jié jī guó xìn cè mìng diào jì zhī. jí hái, ér ān lù shān yǐ qiè jù luò yáng, yǐ hé lǒng bīng mù lìng gē shū hàn wèi jiāng, tún tóng guān.
天寶十四載,贊普乞黎蘇籠獵贊死,大臣立其子婆悉籠獵贊為主,復為贊普。 玄宗遣京兆少尹崔光遠兼御史中丞,持節齎國信冊命弔祭之。及還,而安祿山已竊 據洛陽,以河、隴兵募令哥舒翰為將,屯潼關。
xī qín yǐ lǒng shān yǐ xī wèi lǒng xī jùn. hàn huái xiōng nú yú hé yòu, zhì gū zāng zhāng yē jiǔ quán yī wú děng jùn yòu yú qì wài zhì xī yù dōu hù, kòng yǐn hú guó yòu fēn lǒng xī wèi jīn chéng xī píng děng jùn, zá yǐ dī qiāng jū zhī. lì dài sàng luàn, bù wèi xián háo suǒ jù, zé wèi yuǎn yí qīn fèi dài qiān nián yǐ. wǔ dé chū. xuē rén gǎo yǎn yǒu lǒng shàng zhī dì, zhì yú hé lǔ. lǐ fū jǐn yǒu liáng zhōu zhī yù, tōng yú qì wài. zhēn guān zhōng, lǐ jìng pò tǔ gǔ hún, hóu jūn jí píng gāo chāng, ā shǐ nà shè ěr kāi xī yù, zhì sì zhèn. qián wáng zhī suǒ wèi fú, jǐn wèi chén qiè, qín hàn zhī fēng yù, dé yì qí tǔ jìng yé! yú shì suì diào shān dōng dīng nán wèi shù zú, zēng bó wèi jūn zī, yǒu tún tián yǐ zī qiǔ liáng, mù shǐ yǐ miǎn yáng mǎ. dà jūn wàn rén, xiǎo jūn qiān rén, fēng shù luó zú, wàn lǐ xiāng jì, yǐ què yú qiáng dí. lǒng yòu shàn zhōu wèi jié dù. hé xī liáng zhōu wèi jié dù. ān xī běi tíng yì zhì jié dù, guān nèi zé yú líng zhōu zhì shuò fāng jié dù, yòu yǒu shòu xiáng chéng dān yú dū hù tíng wèi zhī fān wèi. jí tóng guān shī shǒu, hé luò zǔ bīng, yú shì jǐn zhēng hé lǒng shuò fāng zhī jiāng zhèn bīng rù jìng guó nán, wèi zhī xíng yíng. nǎng shí jūn yíng biān zhōu wú bèi yù yǐ. qián yuán zhī hòu, tǔ bō chéng wǒ jiān xì, rì cù biān chéng, huò wèi lǔ lüè shāng shā, huò zhuǎn sǐ gōu hè. shù nián zhī hòu, fèng xiáng zhī xī, bīn zhōu zhī běi, jǐn fān róng zhī jìng, yān méi zhě shù shí zhōu.
昔秦以隴山已西為隴西郡。漢懷匈奴於河右,置姑臧、張掖、酒泉、伊吾等郡; 又於磧外置西域都護,控引胡國;又分隴西為金城、西平等郡,雜以氐、羌居之。 歷代喪亂,不為賢豪所據,則為遠夷侵廢;迨千年矣。武德初。薛仁杲奄有隴上之 地,至於河虜。李敷盡有涼州之域,通於磧外。貞觀中,李靖破吐谷渾,侯君集平 高昌,阿史那社爾開西域,置四鎮。前王之所未伏,盡為臣妾,秦、漢之封域,得 議其土境耶!於是歲調山東丁男為戍卒,繒帛為軍資,有屯田以資糗糧,牧使以娩 羊馬。大軍萬人,小軍千人,烽戍邏卒,萬里相繼,以卻於強敵。隴右鄯州為節度。 河西涼州為節度。安西、北庭亦置節度,關內則於靈州置朔方節度,又有受降城、 單于都護庭為之籓衛。及潼關失守,河洛阻兵,於是盡征河隴、朔方之將鎮兵入靖 國難,謂之行營。曩時軍營邊州無備預矣。乾元之後,吐蕃乘我間隙,日蹙邊城, 或為虜掠傷殺,或轉死溝壑。數年之後,鳳翔之西,邠州之北,盡蕃戎之境,淹沒 者數十州。
sù zōng yuán nián jiàn yín yuè jiǎ chén, tǔ bō qiǎn shǐ lái cháo qǐng hé, chì zǎi xiàng guō zi yí xiāo huá péi zūn qìng děng yú zhōng shū shè yàn. jiāng yì guāng yǔ sì wèi méng shì, shǐ zhě yún: fān fǎ méng shì, qǔ sān shēng xuè shà zhī, wú xiàng fó sì zhī shì, qǐng míng rì xū yú hóng lú sì shà xuè, yǐ shēn fān róng zhī lǐ. cóng zhī. bǎo yīng yuán nián liù yuè, tǔ bō shǐ zhú fān mǎng ěr děng èr rén gòng fāng wù rù cháo, nǎi yú yán yīng diàn yǐn jiàn, láo cì gè yǒu chà. ér jiàn nán xī shān yòu yǔ tǔ bō dī qiāng lín jiē, wǔ dé yǐ lái, kāi zhì zhōu xiàn, lì jūn fáng, jí hàn zhī zé lù, qián yuán zhī hòu, yì xiàn yú tǔ bō. bǎo qìng èr nián sān yuè, qiǎn zuǒ sàn qí cháng shì jiān yù shǐ dài fū lǐ zhī fāng zuǒ shù zǐ jiān yù shǐ zhōng chéng cuī lún shǐ yú tǔ bō, zhì qí jìng ér liú zhī.
肅宗元年建寅月甲辰,吐蕃遣使來朝請和,敕宰相郭子儀、蕭華、裴遵慶等於 中書設宴。將詣光宇寺為盟誓,使者云:蕃法盟誓,取三牲血歃之,無向佛寺之事, 請明日須於鴻臚寺歃血,以申蕃戎之禮。從之。寶應元年六月,吐蕃使燭番、莽耳 等二人貢方物入朝,乃於延英殿引見,勞賜各有差。而劍南西山又與吐蕃、氐、羌 鄰接,武德以來,開置州縣,立軍防,即漢之笮路,乾元之後,亦陷於吐蕃。寶慶 二年三月,遣左散騎常侍兼御史大夫李之芳、左庶子兼御史中丞崔倫使於吐蕃,至 其境而留之。
guǎng dé yuán nián jiǔ yuè, tǔ bō kòu xiàn jīng zhōu. shí yuè, kòu bīn zhōu, yòu xiàn fèng tiān xiàn. qiǎn zhōng shū lìng guō zi yí xī yù. tǔ bō yǐ tǔ gǔ hún dǎng xiàng qiāng zhī zhòng èr shí yú wàn, zì lóng guāng dù ér dōng. guō zi yí tuì jūn, chē jià xìng shǎn zhōu, jīng shī shī shǒu. jiàng jiāng gāo huī yǐn tǔ bō rù shàng dū chéng, yǔ tǔ bō dà jiāng mǎ zhòng yīng děng lì gù bīn wáng nán guǎng wǔ wáng chéng hóng wèi dì, lì nián hào, dà shè, shǔ zhì guān yuán, xún yǐ sī fēng cuī guī děng wèi xiāng. guō zi yí tuì jūn nán bǎo shāng zhōu, tǔ bō jū chéng shí wǔ rì tuì, guān jūn shōu shàng dōu, yǐ guō zi yí wèi liú shǒu.
廣德元年九月,吐蕃寇陷涇州。十月,寇邠州,又陷奉天縣。遣中書令郭子儀 西御。吐蕃以吐谷渾、党項羌之眾二十餘萬,自龍光度而東。郭子儀退軍,車駕幸 陝州,京師失守。降將高暉引吐蕃入上都城,與吐蕃大將馬重英等立故邠王男廣武 王承宏為帝,立年號,大赦,署置官員,尋以司封崔瑰等為相。郭子儀退軍南保商 州,吐蕃居城十五日退,官軍收上都,以郭子儀為留守。
chū, chē jià dōng xìng, yì guān qī lǐ jǐn nán tóu jīng xiāng jí yǐn cuàn shān gǔ, yú shì liù jūn jiāng shì chí bīng piāo jié, suǒ zài zǔ jué. guō zi yí lǐng bù qǔ shù bǎi rén jí qí qī zǐ pú cóng nán rù niú xīn gǔ, tuó mǎ chē niú shù bǎi liǎng, zi yí chí liú, wèi zhī suǒ shì. xíng jūn pàn guān zhōng shū shè rén wáng yán chāng jiān chá yù shǐ lǐ è wèi zi yí yuē: lìng gōng shēn wèi yuán shuài, zhǔ shàng méng chén yú wài, jiā guó zhī shì, yī zhì yú cǐ. jīn tǔ bō zhī shì rì bī, qǐ kě huái ān yú gǔ zhōng, hé bù nán qū shāng zhōu, jiàn fù xíng zài. zi yí jù cóng zhī. yán chāng yuē: tǔ bō zhī lìng gōng nán xíng, bì fēn bīng lái bī, ruò dāng dà lù, shì jí wēi yǐ. bù rú qǔ yù shān lù ér qù, chū qí bù yì. zi yí yòu cóng zhī. yán chāng yǔ lǐ è jiē cóng zi yí, zi yí zhī duì qiān yú rén, shān lù xiá ài, lián yán bǎi yú lǐ, rén bù dé chí. yán chāng yǔ è kǒng xiá jìng bèi zhuī, qián hòu bù xiāng jiù, zhì dǎo huí kǒu, suì yǔ zi yí bié xíng, yú jué jiàn, dēng qī pán, qū yú shāng zhōu. xiān shì, liù jūn jiāng zhāng zhī jié yǔ huī xià shù bǎi rén zì jīng chéng bēn yú shāng zhōu, dà lüè bì nán cháo guān shì shù jí jū rén zī cái ān mǎ, yǐ yǒu rì yǐ. yán chāng yǔ è jì zhì, shuō zhī jié yuē: jiāng jūn shēn zhǎng jìn bīng, jūn bài ér bù fù xíng zài, yòu zì qí xià lǔ lüè, hé suǒ guī hū? jīn guō lìng gōng yuán shuài yě, yǐ yù zhì luò nán, jiāng jūn ruò zhěng dùn shì zú, yù yǐ huò fú, qǐng lìng gōng lái fǔ zhī, yǐ tú shōu zhǎng ān, cǐ zé jiāng jūn fēi cháng zhī gōng yě. zhī jié dà yuè. qí shí zhū jūn jiāng zāng xī ràng gāo shēng péng tǐ yíng lǐ wéi shēn děng shù rén, gè yǒu bù qǔ, lǜ qí shù shí qí, xiāng cì ér zhì, yòu cóng qí jì, jiē xiāng shuài wèi jūn, yuē bù qīn bào. yán chāng liú yú jūn zhōng zhǔ yuē, è yǐ shù qí wǎng yíng zi yí, qù luò nán shí yú lǐ, jí zhī, suì yǔ zi yí huí zhì shāng zhōu. zhū jiāng dà xǐ, jiē zūn qí yuē shù.
初,車駕東幸,衣冠戚里盡南投荊襄及隱竄山谷,於是六軍將士持兵剽劫,所 在阻絕。郭子儀領部曲數百人及其妻子僕從南入牛心谷,駝馬車牛數百兩,子儀遲 留,未知所適。行軍判官、中書舍人王延昌、監察御史李萼謂子儀曰:「令公身為 元帥,主上蒙塵於外,家國之事,一至於此。今吐蕃之勢日逼,豈可懷安於谷中, 何不南趨商州,漸赴行在。」子儀遽從之。延昌曰:「吐蕃知令公南行,必分兵來 逼,若當大路,事即危矣。不如取玉山路而去,出其不意。」子儀又從之。延昌與 李萼皆從子儀,子儀之隊千餘人,山路狹隘,連延百餘里,人不得馳。延昌與萼恐 狹徑被追,前後不相救,至倒回口,遂與子儀別行,逾絕澗,登七盤,趨於商州。 先是,六軍將張知節與麾下數百人自京城奔於商州,大掠避難朝官、士庶及居人資 財鞍馬,已有日矣。延昌與萼既至,說知節曰:「將軍身掌禁兵,軍敗而不赴行在, 又恣其下虜掠,何所歸乎?今郭令公元帥也,已欲至洛南,將軍若整頓士卒,喻以 禍福,請令公來撫之,以圖收長安,此則將軍非常之功也。」知節大悅。其時諸軍 將臧希讓、高升、彭體盈、李惟詵等數人,各有部曲,率其數十騎,相次而至,又 從其計,皆相率為軍,約不侵暴。延昌留於軍中主約,萼以數騎往迎子儀,去洛南 十餘里,及之,遂與子儀回至商州。諸將大喜,皆遵其約束。
tǔ bō jiāng rù jīng shī yě, qián guāng lù qīng yīn zhòng qīng táo nán ér chū, ān mǎ yī fú jǐn wèi tǔ zéi suǒ lüè. zhòng qīng zhì lán tián, jiū hé sǎn bīng jí zhū xiāo yǒng yuàn cóng zhě bǎi yú rén, nán bǎo lán tián, yǐ jù tǔ bō, qí zhòng jiàn zhèn, zhì yú qiān rén. zi yí jì zhì shāng zhōu, wèi zhī zhòng qīng zhī jǔ, mù rén wǎng tàn zéi shì. yǔ lín jiāng jūn zhǎng sūn quán xù qǐng xíng, yǐ èr bǎi qí lì zhī. yòu lìng tài zǐ bīn kè dì wǔ qí shè jīng zhào yǐn, tóng shōu zhǎng ān. quán xù zhì hán gōng duī, zhòu zé jī gǔ, guǎng zhāng qí zhì, yè zé duō rán huǒ, yǐ yí tǔ bō. zhòng qīng tàn zhī guān jūn, qí shì yì zhuàng. suì xiāng wèi biǎo lǐ, yǐ zhuàng wén yú zi yí. zhòng qīng shuài èr bǎi yú qí yóu yì, zhí dù chǎn shuǐ. tǔ bō jù, wèn bǎi xìng, bǎi xìng jiē dài zhī yuē: guō lìng gōng zì shāng zhōu lǐng zhòng què shōu zhǎng ān, dà jūn bù zhī qí shù. zéi yǐ wèi rán, suì chōu jūn ér hái, yú zhòng shàng zài chéng. jūn jiāng wáng fǔ jí yù shǐ dài fū wáng zhòng shēng dùn bīng zì yuàn zhōng rù, chuí gǔ dà hū, zhòng qīng zhī shī yòu rù chéng, tǔ fān jiē bēn zǒu, nǎi shōu shàng dōu. guō zi yí chéng zhī, gǔ xíng rù zhǎng ān, rén xīn nǎi ān.
吐蕃將入京師也,前光祿卿殷仲卿逃難而出,鞍馬衣服盡為土賊所掠。仲卿至 藍田,糾合散兵及諸驍勇願從者百餘人,南保藍田,以拒吐蕃,其眾漸振,至於千 人。子儀既至商州,未知仲卿之舉,募人往探賊勢。羽林將軍長孫全緒請行,以二 百騎隸之。又令太子賓客第五琦攝京兆尹,同收長安。全緒至韓公堆,晝則擊鼓, 廣張旗幟,夜則多燃火,以疑吐蕃。仲卿探知官軍,其勢益壯。遂相為表里,以狀 聞於子儀。仲卿帥二百餘騎游奕,直渡滻水。吐蕃懼,問百姓,百姓皆紿之曰: 「郭令公自商州領眾卻收長安,大軍不知其數。」賊以為然,遂抽軍而還,餘眾尚 在城。軍將王撫及御史大夫王仲升頓兵自苑中入,椎鼓大呼,仲卿之師又入城,吐 蕃皆奔走,乃收上都。郭子儀乘之,鼓行入長安,人心乃安。
tǔ bō tuì zhì fèng xiáng, jié dù sūn zhì zhí bì mén jù zhī, tǔ bō wéi shǒu shù rì. huì zhèn xī jié dù jiān yù shǐ zhōng chéng mǎ lín lǐng jīng qí qiān yú zì hé xī jiù yáng zhì liè huí, yǐn bīng rù chéng. chí míng, dān qí chí mǎn, zhí chōng zéi zhòng, zuǒ yòu yuàn cóng zhě bǎi yú qí. lín fèn jī dà hū, zéi tú pī mǐ, wú gǎn dāng zhě, zéi pí ér guī. zéi zhòng shì qí xiāo yǒng, yì rì yòu bī chéng qǐng zhàn. lín pī jiǎ kāi xuán mén, zéi nǎi chōu tuì. jiē yuē: cǐ jiāng bù xī sǐ bù kě dāng, qiě bì zhī. yòu fù jū yuán huì chéng wèi zhī dì.
吐蕃退至鳳翔,節度孫志直閉門拒之,吐蕃圍守數日。會鎮西節度、兼御史中 丞馬璘領精騎千餘自河西救楊志烈回,引兵入城。遲明,單騎持滿,直衝賊眾,左 右願從者百餘騎。璘奮擊大呼,賊徒披靡,無敢當者,賊疲而歸。賊眾恃其驍勇, 翌日又逼城請戰。璘披甲開懸門,賊乃抽退。皆曰:「此將不惜死不可當,且避之。」 又復居原、會、成、渭之地。
shí èr yuè, chéng yú hái shàng dōu. èr nián wǔ yuè, fàng lǐ zhī fāng hái. jiǔ yuè, pàn jiāng pú shè dà níng jùn wáng pū gù huái ēn zì líng wǔ qiǎn qí dǎng fàn zhì chéng rèn fū děng yǐn tǔ bō tǔ gǔ hún zhī zhòng lái fàn wáng jī. shí yuè, huái ēn zhī zhòng zhì bīn zhōu tiāo zhàn, jié dù bái xiào dé jí fù yuán shuài xiān fēng guō fēng yīng chéng jù zhī, yǐ cuò qí fēng. zéi zhòng suì bī fèng tiān xiàn xī èr shí lǐ wèi yíng, guō zi yí tún yú fèng tiān, yòu àn jūn bù zhàn. guō fēng yú bīn zhōu xī sān shí lǐ, lìng jīng qí èr bǎi wǔ shí rén bù zú wǔ shí rén zhuó huái ēn yíng, pò wǔ qiān zhòng, zhǎn shǒu qiān yú jí, shēng qín bā shí wǔ rén, jiàng qí dà jiāng sì rén, wèi wǔ bǎi pǐ. shí yī yuè, pú gù huái ēn yǐn tǔ bō zhī zhòng tuì.
十二月,乘輿還上都。二年五月,放李之芳還。九月,叛將僕射、大寧郡王仆 固懷恩自靈武遣其黨范志誠、任敷等引吐蕃、吐谷渾之眾來犯王畿。十月,懷恩之 眾至邠州挑戰,節度白孝德及副元帥先鋒郭鋒嬰城拒之,以挫其鋒。賊眾遂逼奉天 縣西二十里為營,郭子儀屯於奉天,又按軍不戰。郭鋒於邠州西三十里,令精騎二 百五十人、步卒五十人斫懷恩營,破五千眾,斬首千餘級,生擒八十五人,降其大 將四人,為五百匹。十一月,僕固懷恩引吐蕃之眾退。
guǎng dé èr nián, hé xī jié dù yáng zhì liè bèi wéi, shǒu shù nián, yǐ gū chéng wú yuán, nǎi tiào shēn xī tóu gān zhōu, liáng zhōu yòu xiàn yú kòu.
廣德二年,河西節度楊志烈被圍,守數年,以孤城無援,乃跳身西投甘州,涼 州又陷於寇。
yǒng tài yuán nián sān yuè, tǔ bō qǐng hé, qiǎn zǎi xiàng yuán zài dù hóng jiàn děng yú xìng táng sì yǔ zhī méng ér bà. qiū jiǔ yuè, pú gù huái ēn yòu tǔ bō huí hé zhī zhòng, nán fàn wáng jī. tǔ bō dà jiāng shàng jié xī zàn mó shàng xī dōng zàn shàng yě xī jí mǎ zhòng yīng lǜ èr shí wàn zhòng zhì fèng tiān jiè, bīn zhōu jié dù shǐ bái xiào dé bù néng yù, jīng chéng jiè yán. xiān shì, shuò fāng xiān fēng bīng mǎ shǐ hún rì jìn sūn shǒu liàng tún jūn yú fèng tiān yǐ jù zhī, yú shì zhào zhuī fù yuán shuài guō zi yí yú hé zhōng fǔ lǐng zhòng fù yuán, tún yú jīng yáng, zhū jiāng gè tún shǒu yào hài. chū, tǔ bō liè yíng fèng tiān, hún rì jìn dān qí chōng zhī, xiāo qí èr bǎi rén jì jìn, chōng tū qí yíng, zuǒ yòu jī cì, zéi tú jīng hài, wú bù yīng xián ér bì. rì jìn xié yī fān jiāng, yuè mǎ ér guī, fān jiāng fèn shēn, shī qí sā fàn yī. rì jìn zhī zhòng, wú zhōng fēng dí zhě, jūn zhōng wàng ér yì zhèn. míng rì, tǔ bō xī zhòng wéi zhī, rì jìn mìng pāo chē jiā shí tóu zhī, zá yǐ gōng nǔ, zéi sǐ shāng zhòng. shù rì, liǎn jūn huí yíng. xún yòu rì jìn yè zhuó zéi yíng yú liáng mǔ shén xià, shā qiān yú rén, shēng qín wǔ bǎi rén, huò tuó mǎ qì xiè.
永泰元年三月,吐蕃請和,遣宰相元載、杜鴻漸等於興唐寺與之盟而罷。秋九 月,僕固懷恩誘吐蕃、回紇之眾,南犯王畿。吐蕃大將尚結息贊磨、尚息東贊、尚 野息及馬重英率二十萬眾至奉天界,邠州節度使白孝德不能御,京城戒嚴。先是, 朔方先鋒兵馬使渾日進、孫守亮屯軍於奉天以拒之,於是詔追副元帥郭子儀於河中 府領眾赴援,屯於涇陽,諸將各屯守要害。初,吐蕃列營奉天,渾日進單騎沖之, 驍騎二百人繼進,衝突其營,左右擊刺,賊徒驚駭,無不應弦而斃。日進挾一蕃將, 躍馬而歸,蕃將奮身,失其撒飯一。日進之眾,無中鋒鏑者,軍中望而益振。明日, 吐蕃悉眾圍之,日進命拋車夾石投之,雜以弓弩,賊死傷眾。數日,斂軍回營。尋 又日進夜斫賊營於梁母神下,殺千餘人,生擒五百人,獲駝馬器械。
shàng yòu xià zhào qīn zhēng, kuò cháo guān mǎ, jīng chéng zhì tuán liàn. zhèn xī jié dù mǎ lín yù tǔ bō yóu yì sì bǎi yú rén yú wǔ gōng dōng yuán, shǐ wǔ shí rén jī ér jǐn shā zhī, wú jiào lèi. zì shí qī rì zhì èr shí wǔ rì wǎn jì shǐ zhǐ, yì zhě yǐ wèi tiān zhù. tǔ bō yí yíng yú lǐ quán xiàn jiǔ liú shān běi, yīn gōng lüè lǐ quán. jīng chéng dà hài, rén jiē kōng shì, dà hù záo dòu yǐ chū. nì dǎng rèn fū yǐ bīng wǔ qiān yú rén fàn bái shuǐ xiàn. hún rì jìn lù bù ér zhì, tún yú fèng tiān mǎ wéi diàn. jīn yuè shí jiǔ rì yǐ hòu zhì èr shí wǔ rì yǐ qián, jiāo zhàn èr bǎi yú zhèn, pò tǔ bō yī wàn yú zhòng, zhǎn shǒu wǔ qiān jí, shēng qín yī bǎi liù shí rén, mǎ yī qiān èr bǎi sì shí èr pǐ, tuó yī bǎi yī shí wǔ tóu, qì xiè fān qí gòng sān wàn yú shì. cháo guān zhèn jù, jiā kǒu huí bì zhě shí shì bā jiǔ, jìn zhī bù zhǐ. zì qián nián tǔ bō fàn wáng jī hòu, yú zhōng wèi qiáo hù fēng chéng yǐ yíng bīng, zhì shì gōng bì.
上又下詔親征,括朝官馬,京城置團練。鎮西節度馬璘遇吐蕃游奕四百餘人於 武功東原,使五十人擊而盡殺之,無噍類。自十七日至二十五日晚際始止,議者以 為天助。吐蕃移營於醴泉縣九飀山北,因攻掠醴泉。京城大駭,人皆空室,大戶鑿 竇以出。逆黨任敷以兵五千餘人犯白水縣。渾日進露布而至,屯於奉天馬嵬店。今 月十九日已後至二十五日已前,交戰二百餘陣,破吐蕃一萬餘眾,斬首五千級,生 擒一百六十人,馬一千二百四十二匹,駝一百一十五頭,器械、幡旗共三萬餘事。 朝官震懼,家口迴避者十室八九,禁之不止。自前年吐蕃犯王畿後,於中渭橋鄠豐 城以營兵,至是功畢。
tǔ bō tuì zhì yǒng shòu běi, yù huí hé zhī zhòng, suī wén huái ēn sǐ, jiē bèi qí zhòng, xiāng yòu ér bēn, fù lái kòu. zhì fèng tiān, liǎng fān cāi èr zhēng zhǎng, bié wèi yíng lěi. tǔ bō yóu yì zhì yáo dǐ, tǔ bō yòu zhì mǎ wéi diàn, yīn zòng huǒ fén jū rén lú shě ér tuì. huí hé sān qiān qí yì jīng yáng jiàng kuǎn, qǐng jī tǔ bō wèi xiào, zi yí xǔ zhī. yú shì shuò fāng xiān fēng bīng mǎ shǐ kāi fǔ nán yáng jùn wáng bái yuán guāng yǔ huí hé hé yú jīng yáng líng tái xiàn dōng wǔ shí lǐ, gōng pò tǔ bō. zhǎn shǒu jí shēng qín huò tuó mǎ niú yáng shén zhòng. shàng tíng qīn zhēng, jīng shī jiě yán, zǎi xiàng shàng biǎo chēng hè.
吐蕃退至永壽北,遇回紇之眾,雖聞懷恩死,皆悖其眾,相誘而奔,復來寇。 至奉天,兩蕃猜貳爭長,別為營壘。吐蕃游奕至窯底,吐蕃又至馬嵬店,因縱火焚 居人廬舍而退。回紇三千騎詣涇陽降款,請擊吐蕃為效,子儀許之。於是朔方先鋒 兵馬使開府南陽郡王白元光與回紇合於涇陽靈台縣東五十里,攻破吐蕃。斬首及生 擒獲駝馬牛羊甚眾。上停親征,京師解嚴,宰相上表稱賀。
tǔ bō xià
吐蕃下
yǒng tài èr nián èr yuè, mìng dà lǐ shǎo qīng jiān yù shǐ zhōng chéng yáng jì xiū hǎo yú tǔ bō. sì yuè, tǔ bō qiǎn shǒu lǐng lùn qì cáng děng bǎi yú rén suí jì lái cháo, qiě xiè shēn hǎo. dà lì èr nián shí yuè, líng zhōu pò tǔ bō èr wàn yú zhòng, shēng qín wǔ bǎi rén, huò mǎ yī qiān wǔ bǎi pǐ. shí yī yuè, hé fān shǐ jiǎn xiào hù bù shàng shū jiān yù shǐ dài fū xuē jǐng xiān zì tǔ bō shǐ hái, shǒu lǐng lùn qì líng suí jǐng xiān lái cháo. jǐng xiān zòu yún: zàn pǔ qǐng yǐ fèng lín guān wèi jiè. é yòu qiǎn shǐ lù xī děng shí wǔ rén lái cháo. sān nián bā yuè, tǔ bō shí wàn kòu líng wǔ, dà jiāng shàng xī mó kòu bīn zhōu. bīn níng jié dù shǐ mǎ lín pò èr wàn yú zhòng, qín qí fú yǐ xiàn zhī. jiǔ yuè, kòu líng zhōu, shuò fāng qí jiāng bái yuán guāng pò zhī. é yòu fù pò èr wàn zhòng yú lóu wǔ, huò yáng mǎ shù qiān jì. guān nèi fù yuán shuài guō zi yí yú líng zhōu pò tǔ bō liù wàn yú zhòng. shí èr yuè, yǐ fān kòu suì fàn xī jiāng, zēng xiū zhèn shǒu, nǎi yí mǎ lín zhèn jīng zhōu, réng wèi jīng yuán jié dù shǐ. jiàn nán xī chuān yì pò tǔ bō wàn yú zhòng. wǔ nián wǔ yuè, xǐ zhì ān xī tà jìng gōng wǔ zhōu yú shān líng yào hài zhī dì, yǐ bèi tǔ fān.
永泰二年二月,命大理少卿、兼御史中丞楊濟修好於吐蕃。四月,吐蕃遣首領 論泣藏等百餘人隨濟來朝,且謝申好。大曆二年十月,靈州破吐蕃二萬餘眾,生擒 五百人,獲馬一千五百匹。十一月,和蕃使、檢校戶部尚書、兼御史大夫薛景仙自 吐蕃使還,首領論泣陵隨景仙來朝。景仙奏云:「贊普請以鳳林關為界。」俄又遣 使路悉等十五人來朝。三年八月,吐蕃十萬寇靈武,大將尚悉摩寇邠州。邠寧節度 使馬璘破二萬餘眾,擒其俘以獻之。九月,寇靈州,朔方騎將白元光破之。俄又復 破二萬眾於婁武,獲羊馬數千計。關內副元帥郭子儀於靈州破吐蕃六萬餘眾。十二 月,以蕃寇歲犯西疆,增修鎮守,乃移馬璘鎮涇州,仍為涇原節度使。劍南西川亦 破吐蕃萬餘眾。五年五月,徙置安、悉、拓、靜、恭五州於山陵要害之地,以備吐 蕃。
bā nián qiū, tǔ bō liù wàn qí kòu líng wǔ, róu jiàn wǒ hé jià ér qù. shí yuè, kòu jīng bīn děng zhōu, guō zi yí qiǎn xiān fēng jiāng hún jiān yǔ zéi zhàn yú yí lù, wǒ shī bù lì, fù jiāng shǐ jí děng sān rén sǐ zhī, cūn shù jū rén wèi qū lüè zhě fán qiān yú rén. shì yè, jiān shōu hé sàn zú xí zéi yíng, huì mǎ lín yì xí qí zī zhòng, fán shā shù qiān rén, zéi suì kuì. zi yí dà pò tǔ bō shí yú wàn zhòng.
八年秋,吐蕃六萬騎寇靈武,蹂踐我禾稼而去。十月,寇涇、邠等州,郭子儀 遣先鋒將渾瑊與賊戰於宜祿,我師不利,副將史籍等三人死之,村墅居人為驅掠者 凡千餘人。是夜,瑊收合散卒襲賊營,會馬璘亦襲其輜重,凡殺數千人,賊遂潰。 子儀大破吐蕃十餘萬眾。
chū, tǔ bō fàn wǒ bīn jiāo, mǎ lín yǐ jīng zú èr qiān yú rén qián yè yǎn zéi yíng, shè zéi bào pí jiāng zhōng mù, zéi zhòng fú zhī hào qì, suì jǔ yíng dùn qù. lín yīn shōu huò shuò fāng bīng jiàn èr bǎi yú rén, bǎi xìng qī bǎi yú rén, tuó mǎ shù bǎi pǐ.
初,吐蕃犯我邠郊,馬璘以精卒二千餘人潛夜掩賊營,射賊豹皮將中目,賊眾 扶之號泣,遂舉營遁去。璘因收穫朔方兵健二百餘人,百姓七百餘人,駝馬數百匹。
jiǔ nián sì yuè, yǐ tǔ bō qīn rǎo, yù wèi biān bèi, nǎi jiàng chì:
九年四月,以吐蕃侵擾,預為邊備,乃降敕:
yí lìng zǐ yí yǐ shàng jùn běi dì sì sāi wǔ yuán yì qú jī hú xiān bēi zá zhǒng bù mǎ wǔ wàn zhòng, yán huì xún yì, kè zhuàng jiù jūn. bào yù yǐ jìn zhī gāo dōu, hán zhī shàng dǎng, hé huáng yì tú, qiān lǒng shào nián, fán sān wàn zhòng, héng jué gāo bì, xié jiè lián yíng. mǎ lín yǐ xī yù qián tíng, chē shī hòu bù, jiān guǎng wǔ zhī shù, xià cài zhī yáo, fán sān wàn zhòng, tún yú sì zhōng, zhāng dà jūn zhī yuán. zhōng chéng yǐ wǔ luò bié shòu, yòu dì qí fēng, fán èr wàn zhòng, chū qí yáng ér běi huì. xī ràng yǐ sān fǔ tài cháng zhī tú, liù jùn liáng jiā zhī zǐ, zì wèi shàng ér xī hé biàn sòng zī qīng hé yáng yōu jì, zǒng sì wàn zhòng, fēn liè qián hòu. wèi bó chéng dé zhāo yì yǒng píng zǒng liù wàn zhòng, dà shū zuǒ yòu. zhèn nèi zhěng jìn lǚ, qīn shì zhū jiāng, zī yǐ qiān jīn zhī fèi, xī yǐ liù mù zhī mǎ. qí róng zhuāng zhàn qì, jūn yòng biān chǔ, gè yǒu sī cún, sù jiē jīng bàn. zī ěr jiāng xiāng wén wǔ xuān lì zhī chén, fū shī kè zài hé, shàn zhàn bù zhèn, gè yí bǎo jù jiāng jiè, tún jù yào chōng, chì hòu wéi míng, shǒu wěi xiāng yīng. ruò jì huǐ guò, hé bì láo rén rú huò bù gōng, zì dāng fá zuì. rán hòu juàn qiú tǒng yī, yǐ zhì zhū jūn. jìn qǔ zhī yí, qí yú hòu mìng.
宜令子儀以上郡、北地、四塞、五原、義渠、稽胡、鮮卑雜種步馬五萬眾,嚴 會栒邑,克壯舊軍。抱玉以晉之高都,韓之上黨,河、湟義徒,汧、隴少年,凡三 萬眾,橫絕高壁,斜界連營。馬璘以西域前庭,車師後部,兼廣武之戍,下蔡之徭, 凡三萬眾,屯於泗中,張大軍之援。忠誠以武落別授,右地奇鋒,凡二萬眾,出岐 陽而北會。希讓以三輔太常之徒,六郡良家之子,自渭上而西合汴宋、淄青、河陽、 幽薊,總四萬眾,分列前後。魏博、成德、昭義、永平總六萬眾,大舒左右。朕內 整禁旅,親誓諸將,資以千金之費,錫以六牧之馬。其戎裝戰器,軍用邊儲,各有 司存,素皆精辦。咨爾將相文武宣力之臣,夫師克在和,善戰不陣,各宜保據疆界, 屯據要衝,斥堠惟明,首尾相應。若既悔過,何必勞人;如或不恭,自當伐罪。然 後眷求統一,以制諸軍。進取之宜,俟於後命。
shí yī nián zhēng yuè, jiàn nán jié dù shǐ cuī níng dà pò tǔ bō gù hóng děng sì jié dù jiān tū jué tǔ hún dī mán qiāng dǎng xiàng děng èr shí yú wàn zhòng, zhǎn shǒu wàn yú jí, shēng qín gé chéng bīng mǎ shǐ yī qiān sān bǎi wǔ shí rén, xiàn yú què xià. niú yáng jí jūn zī qì xiè, bù kě shèng jì. shí èr nián jiǔ yuè, rù kòu fāng zhōu, lüè dǎng xiàng yáng mǎ ér qù. shí yuè, cuī níng pò tǔ bō wàng hàn chéng. shí sì nián bā yuè, mìng tài cháng shǎo qīng wéi lún chí jié shǐ tǔ bō, tǒng fān fú wǔ bǎi rén guī zhī. shí yuè, tǔ bō lǜ nán mán zhòng èr shí wàn lái kòu: yī rù mào zhōu, guò wèn chuān jí guàn kǒu yī rù fú wén, guò fāng wéi bái bà yī zì lí yǎ guò qióng xiá guān, lián xiàn jùn yì. nǎi fà jìn bīng sì qiān rén jí yōu zhōu bīng wǔ qiān rén tóng tǎo, dà pò zhī.
十一年正月,劍南節度使崔寧大破吐蕃故洪等四節度兼突厥、吐渾、氐、蠻、 羌、党項等二十餘萬眾,斬首萬餘級,生擒葛城兵馬使一千三百五十人,獻於闕 下。牛羊及軍資器械,不可勝紀。十二年九月,入寇坊州,掠党項羊馬而去。十月, 崔寧破吐蕃望漢城。十四年八月,命太常少卿韋倫持節使吐蕃,統蕃俘五百人歸之。 十月,吐蕃率南蠻眾二十萬來寇:一入茂州,過汶川及灌口;一入扶、文,過方維、 白壩;一自黎、雅過邛峽關,連陷郡邑。乃髮禁兵四千人及幽州兵五千人同討,大 破之。
jiàn zhōng yuán nián sì yuè, wéi lún zhì. zì dà lì zhōng pìn shǐ qián hòu shù bèi, jiē liú zhī bù qiǎn. fú huò qí rén, bì qiǎn zhōng guān bù tǒng xǐ jiāng lǐng, yīn yuán qiú cái jí gěi yǎng zhī fèi, bù shèng qí bì. qù nián dōng, tǔ bō dà xìng shī yǐ sān dào lái qīn, huì dé zōng chū jí wèi yǐ dé suī sì fāng, zhēng qí fú qiú wǔ bǎi yú rén, gè gěi yī yī xí, shǐ lún tǒng hái qí guó, yǔ zhī yuē hé, chì biān jiāng wú dé qīn fá. tǔ bō shǐ wén guī qí rén, bù zhī xìn, jí fān fú rù jìng, bù luò jiē wèi wēi huái huì. qí zàn pǔ qǐ lì zàn wèi lún yuē: bù zhī shì lái yě, ér yǒu sān hèn, nài hé? lún yuē: wèi dá suǒ wèi. qǐ lì zàn yuē: bù zhī dà guó zhī sàng, ér diào bù jí āi, yī yě. bù zhī shān líng zhī qī, ér fù bù chéng lǐ. èr yě. bù zhī huáng dì jiù shèng míng jì lì, yǐ fā zhòng jūn sān dào lián héng. jīn líng wǔ zhī shī, wén mìng zhé yǐ ér shān nán zhī shī yǐ rù fú wén, shǔ shī yǐ qū guàn kǒu, zhuī qiě bù jí, shì sān hèn yě. nǎi fā shǐ fèng zhì, bù èr xún ér fù mìng. shǔ shuài shàng suǒ huò róng fú, yǒu sī qǐng zhǔn jiù shì bān wèi tú lì, shàng yuē: yào yuē zhe yǐ, yán yōng èr hū? nǎi gè gěi jiān èr pǐ yī yī xí ér guī zhī. wǔ yuè, yǐ wéi lún wèi tài cháng qīng, fù shǐ tǔ bō. qí dōng, qiǎn zǎi xiàng lùn qīn míng sī děng wǔ shí wǔ rén suí lún zhì, qiě xiàn fāng wù. tǔ bō jiàn lún zài zhì, shén huān. jì jiù guǎn, shēng lè yǐ yú zhī, liú jiǔ rì ér hái, jiān qiǎn qí qú shuài bào mìng.
建中元年四月,韋倫至。自大曆中聘使前後數輩,皆留之不遣。俘獲其人,必 遣中官部統徙江、嶺,因緣求財及給養之費,不勝其弊。去年冬,吐蕃大興師以三 道來侵,會德宗初即位;以德綏四方,征其俘囚五百餘人,各給衣一襲,使倫統還 其國,與之約和,敕邊將無得侵伐。吐蕃始聞歸其人,不之信,及蕃俘入境,部落 皆畏威懷惠。其贊普乞立贊謂倫曰:「不知是來也,而有三恨,奈何?」倫曰: 「未達所謂。」乞立贊曰:「不知大國之喪,而吊不及哀,一也。不知山陵之期, 而賻不成禮。二也。不知皇帝舅聖明繼立,已發眾軍三道連衡。今靈武之師,聞命 輒已;而山南之師已入扶、文,蜀師已趨灌口,追且不及,是三恨也。」乃發使奉 贄,不二旬而復命。蜀帥上所獲戎俘,有司請准舊事頒為徒隸,上曰:「要約著矣, 言庸二乎?」乃各給縑二匹、衣一襲而歸之。五月,以韋倫為太常卿,復使吐蕃。 其冬,遣宰相論欽明思等五十五人隨倫至,且獻方物。吐蕃見倫再至,甚歡。既就 館,聲樂以娛之,留九日而還,兼遣其渠帥報命。
èr nián shí èr yuè, rù fān shǐ pàn guān cháng lǔ yǔ tǔ bō shǐ lùn xī nuò luó děng zhì zì fān zhōng. chū, lǔ yǔ qí shǐ cuī hàn héng zhì liè guǎn, zàn pǔ lìng zhǐ zhī, xiān mìng qǔ guó xìn chì. jì ér shǐ wèi hàn héng yuē: lái chì yún: suǒ gòng xiàn wù, bìng lǐng qì jīn cì wài shēng shǎo xìn wù, zhì lǐng qǔ. wǒ dà fān yǔ táng jiù shēng guó ěr, hé dé yǐ chén lǐ jiàn chù? yòu suǒ yù dìng jiè, yún zhōu zhī xī, qǐng yǐ hè lán shān wèi jiè. qí méng yuē, qǐng yī jǐng lóng èr nián chì shū yún: táng shǐ dào bǐ, wài shēng xiān yǔ méng shì fān shǐ dào cǐ, ā jiù yì qīn yǔ méng. nǎi yāo hàn héng qiǎn shǐ zòu dìng. lǔ shǐ hái zòu yān, wèi gǎi chì shū, yǐ gòng xiàn wèi jìn, yǐ cì wèi jì, yǐ lǐng qǔ wèi lǐng zhī. qiě wèi yuē: qián xiāng yáng yán bù xún gù shì, zhì cǐ wù ěr. qí dìng jiè méng, bìng cóng zhī.
二年十二月,入蕃使判官常魯與吐蕃使論悉諾羅等至自蕃中。初,魯與其使崔 漢衡至列館,贊普令止之,先命取國信敕。既而使謂漢衡曰:「來敕云:『所貢獻 物,並領訖;今賜外甥少信物,至領取。』我大蕃與唐舅甥國耳,何得以臣禮見處? 又所欲定界,雲州之西,請以賀蘭山為界。其盟約,請依景龍二年敕書云:『唐使 到彼,外甥先與盟誓;蕃使到此,阿舅亦親與盟。』」乃邀漢衡遣使奏定。魯使還 奏焉,為改敕書,以「貢獻」為「進」,以「賜」為「寄」,以「領取」為「領之」。 且謂曰:「前相楊炎不循故事,致此誤爾。」其定界盟,並從之。
sān nián sì yuè, fàng xiān méi fān jiāng shì sēng ní děng bā bǎi rén guī hái, bào guī fān fú yě. jiǔ yuè, hé fān shǐ diàn zhōng shǎo jiān jiān yù shǐ zhōng chéng cuī hàn héng yǔ fān shǐ qū lèi zàn zhì. shí tǔ bō dà xiāng shàng jié xī rěn ér hǎo shā, yǐ cháng fù bài yú jiàn nán, sī shuā qí chǐ, bù kěn yuē hé. qí cì xiāng shàng jié zàn yǒu cái lüè, yīn yán yú zàn pǔ, qǐng dìng jiè míng yuē, yǐ xī biān rén. zàn pǔ rán zhī, jìng yǐ jié zàn dài jié xī wèi dà xiāng, zhōng yuē hé hǎo, qī yǐ shí yuè shí wǔ rì huì méng yú jìng shàng. yǐ cuī hàn héng wèi hóng lú qīng, yǐ dōu guān yuán wài láng fán zé jiān yù shǐ zhōng chéng chōng rù fān jì huì shǐ. chū, hàn héng yǔ tǔ bō yuē dìng yuè rì méng shì, hàn héng dào, shāng liáng wèi jué, yǐ guò qí qī, suì mìng zé yì jié zàn fù dìng méng huì qī, qiě gào qiǎn lǒng yòu jié dù shǐ zhāng yì yǔ zhī tóng méng, zé zhì gù yuán zhōu, yǔ jié zàn xiāng jiàn, yǐ lái nián zhēng yuè shí wǔ rì huì méng yú qīng shuǐ xī.
三年四月,放先沒蕃將士僧尼等八百人歸還,報歸蕃俘也。九月,和蕃使、殿 中少監、兼御史中丞崔漢衡與蕃使區類贊至。時吐蕃大相尚結息忍而好殺,以嘗覆 敗於劍南,思刷其恥,不肯約和。其次相尚結贊有材略,因言於贊普,請定界明約, 以息邊人。贊普然之,竟以結贊代結息為大相,終約和好,期以十月十五日會盟於 境上。以崔漢衡為鴻臚卿,以都官員外郎樊澤兼御史中丞、充入蕃計會使。初,漢 衡與吐蕃約定月日盟誓,漢衡到,商量未決,已過其期,遂命澤詣結贊復定盟會期, 且告遣隴右節度使張鎰與之同盟,澤至故原州,與結贊相見,以來年正月十五日會 盟於清水西。
sì nián zhēng yuè, zhào zhāng yì yǔ shàng jié zàn méng yú qīng shuǐ. jiāng méng, yì yǔ jié zàn yuē, gè yǐ èr qiān rén fù tán suǒ, zhí bīng zhě bàn zhī, liè yú tán wài èr bǎi bù, sàn cóng zhě bàn zhī, fēn lì tán xià. yì yǔ bīn zuǒ qí yìng qí kàng jí huì méng guān cuī hàn héng fán zé cháng lǔ yú
四年正月,詔張鎰與尚結贊盟於清水。將盟,鎰與結贊約,各以二千人赴壇所, 執兵者半之,列於壇外二百步,散從者半之,分立壇下。鎰與賓佐齊映、齊抗及會 盟官崔漢衡、樊澤、常魯、於
dí děng qī rén jiē cháo fú jié zàn yǔ qí běn guó jiāng xiāng lùn xī jiá cáng lùn zāng rè lùn lì tuó sī guān zhě lùn lì xú děng yì qī rén, jù shēng tán wèi méng. chū yuē hàn yǐ niú, fān yǐ mǎ, yì chǐ yǔ zhī méng, jiāng shā qí lǐ, nǎi wèi jié zàn yuē: hàn fēi niú bù tián, fān fēi mǎ bù xíng, jīn qǐng yǐ yáng shǐ quǎn sān wù dài zhī. jié zàn xǔ nuò. sài wài wú shǐ, jié zàn qǐng chū dī yáng, yì chū quǎn jí yáng, nǎi yú tán běi xíng zhī, zá xuè èr qì ér shà méng. wén yuē:
頔等七人皆朝服;結贊與其本國將相論悉頰藏、論臧熱、論利陀、斯官者、論 力徐等亦七人,俱升壇為盟。初約漢以牛,蕃以馬,鎰恥與之盟,將殺其禮,乃謂 結贊曰:「漢非牛不田,蕃非馬不行,今請以羊、豕、犬三物代之。」結讚許諾。 塞外無豕,結贊請出羝羊,鎰出犬及羊,乃於壇北刑之,雜血二器而歃盟。文曰:
táng yǒu tiān xià, huī yǎn yǔ jī, zhōu chē suǒ zhì, mò bù lǜ bǐ. yǐ lèi shèng chóng guāng, lì nián wéi yǒng, zhāng wáng zhě zhī pī yè, bèi sì hǎi zhī shēng jiào. yǔ tǔ bō zàn pǔ, dài wèi hūn yīn, gù jié lín hǎo, ān wēi tóng tǐ, shēng jiù zhī guó, jiāng èr bǎi nián. qí jiān huò yīn xiǎo fèn, qì huì wèi chóu, fēng jiāng sāo rán, mí yǒu níng suì. huáng dì jiàn zuò, mǐn zī lí yuán, bǐ shì fú lì, yǐ guī fān luò. fān guó zhǎn lǐ, tóng zī yè hé, xíng rén wǎng fù, lèi bù chéng mìng. shì bì zhà móu bù qǐ, bīng chē bù yòng yǐ. bǐ yóu yǐ liǎng guó zhī yào, qiú zhī yǒng jiǔ, gǔ yǒu jié méng, jīn qǐng yòng zhī. guó jiā wù xī biān rén, wài qí gù dì, qì lì dǎo yì, jiān méng cóng yuē. jīn guó jiā suǒ shǒu jiè: jīng zhōu xī zhì dàn zhēng xiá xī kǒu, lǒng zhōu xī zhì qīng shuǐ xiàn, fèng zhōu xī zhì tóng gǔ xiàn, jì jiàn nán xī shān dà dù hé dōng, wèi hàn jiè. fān guó shǒu zhèn zài lán wèi yuán huì, xī zhì lín táo, dōng zhì chéng zhōu, dǐ jiàn nán xī jiè mó xiē zhū mán, dà dù shuǐ xī nán, wèi fān jiè. qí bīng mǎ zhèn shǒu zhī chù, zhōu xiàn jiàn yǒu jū rén, bǐ cǐ liǎng biān jiàn shǔ hàn zhū mán, yǐ jīn suǒ fēn jiàn zhù chù, yī qián wèi dìng. qí huáng hé yǐ běi, cóng gù xīn quán jūn, zhí běi zhì dà qì, zhí nán zhì hè lán shān luò tuó lǐng wèi jiè, zhōng jiān xī wèi xián tián. méng wén yǒu suǒ bù zài zhě, fān yǒu bīng mǎ chù fān shǒu, hàn yǒu bīng mǎ chù hàn shǒu, bìng yī jiàn shǒu, bù dé qīn yuè. qí xiān wèi yǒu bīng mǎ chù, bù dé xīn zhì, bìng zhú chéng bǎo gēng zhǒng. jīn èr guó jiāng xiāng shòu cí ér huì, qí jiè jiāng shì, gào tiān dì shān chuān zhī shén, wéi shén zhào lín, wú dé qiān zhuì. qí méng wén cáng yú zōng miào, fù zài yǒu sī, èr guó zhī chéng, qí yǒng bǎo zhī.
唐有天下,恢奄禹跡,舟車所至,莫不率俾。以累聖重光,歷年惟永,彰王者 之丕業,被四海之聲教。與吐蕃贊普,代為婚姻,固結鄰好,安危同體,甥舅之國, 將二百年。其間或因小忿,棄惠為讎,封疆騷然,靡有寧歲。皇帝踐祚,愍茲黎元, 俾釋俘隸,以歸蕃落。蕃國展禮,同茲葉和,行人往復,累布成命。是必詐謀不起, 兵車不用矣。彼猶以兩國之要,求之永久,古有結盟,今請用之。國家務息邊人, 外其故地,棄利蹈義,堅盟從約。今國家所守界:涇州西至彈箏峽西口,隴州西至 清水縣,鳳州西至同谷縣,暨劍南西山大渡河東,為漢界。蕃國守鎮在蘭、渭、原、 會,西至臨洮,東至成州,抵劍南西界磨些諸蠻,大渡水西南,為蕃界。其兵馬鎮 守之處,州縣見有居人,彼此兩邊見屬漢諸蠻,以今所分見住處,依前為定。其黃 河以北,從故新泉軍,直北至大磧,直南至賀蘭山駱駝嶺為界,中間悉為閒田。盟 文有所不載者,蕃有兵馬處蕃守,漢有兵馬處漢守,並依見守,不得侵越。其先未 有兵馬處,不得新置,並築城堡耕種。今二國將相受辭而會,齊戒將事,告天地山 川之神,惟神照臨,無得愆墜。其盟文藏於宗廟,副在有司,二國之成,其永保之。
jié zàn yì chū méng wén, bù jiā yú kǎn, dàn mái shēng ér yǐ. méng bì, jié zàn qǐng yì jiù tán zhī xī nán yú fú wò zhōng fén xiāng wèi shì. shì bì, fù shēng tán yǐn jiǔ. xiàn chóu zhī lǐ, gè yòng qí wù, yǐ jiāng hòu yì ér guī.
結贊亦出盟文,不加於坎,但埋牲而已。盟畢,結贊請鎰就壇之西南隅佛幄中 焚香為誓。誓畢,復升壇飲酒。獻酬之禮,各用其物,以將厚意而歸。
èr yuè, mìng cuī hàn héng chí jié dá fān, qiǎn qū jiá zàn děng guī. shàng chū lìng zǎi xiàng shàng shū yǔ fān xiāng qū jiá zàn méng yú fēng yì lǐ tán suǒ. jiāng méng, yǐ qīng shuǐ zhī huì jiāng yì bù dìng, suì bà. yīn liú jiá zàn wèi qiǎn, fù lìng hàn héng shǐ yú zàn pǔ. liù yuè, dá fān shǐ pàn guān yú dí yǔ fān shǐ lùn jiá méi cáng děng zhì zì qīng hǎi. qī yuè, yǐ lǐ bù shàng shū lǐ kuí jiā yù shǐ dài fū, wèi rù fān huì méng shǐ. yòu mìng zǎi xiàng lǐ zhōng chén lú qǐ guān bō yòu pú shè cuī níng gōng bù shàng shū qiáo lín yù shǐ dài fū yú qí tài fǔ qīng zhāng xiàn gōng sī nóng qīng duàn xiù shí shào fǔ jiān lǐ chāng kuí jīng zhào yǐn wáng hóng zuǒ jīn wú wèi jiāng jūn hún jiān děng yǔ qū jiá zàn děng huì méng yú tán suǒ. chū, yú dí zhì zì fān zhōng, yǔ shàng jié zàn yuē: jiāng chǎng jì dìng, qǐng guī qí shǐ. cóng zhī. yǐ fēng yì fāng méng tán zài jīng chéng zhī nèi fēi biàn, qǐng bo tán yú jīng chéng zhī xī. qí lǐ rú qīng shuǐ zhī yí. xiān méng èr rì, mìng yǒu sī gào tài miào, jiān guān zhì zhāi. sān rì, cháo fú shēng tán, guān bō guì dú méng wén. méng bì, yàn cì ér qiǎn zhī.
二月,命崔漢衡持節答蕃,遣區頰贊等歸。上初令宰相、尚書與蕃相區頰贊盟 於豐邑里壇所。將盟,以清水之會疆埸不定,遂罷。因留頰贊未遣,復令漢衡使於 贊普。六月,答蕃使判官於頔與蕃使論頰沒藏等至自青海。七月,以禮部尚書李揆 加御史大夫,為入蕃會盟使。又命宰相李忠臣、盧杞、關播、右僕射崔寧、工部尚 書喬琳、御史大夫於頎、太府卿張獻恭、司農卿段秀實、少府監李昌夔、京兆尹王 翃、左金吾衛將軍渾瑊等與區頰贊等會盟於壇所。初,於頔至自蕃中,與尚結贊約: 「疆場既定,請歸其使。」從之。以豐邑坊盟壇在京城之內非便,請卜壇於京城之 西。其禮如清水之儀。先盟二日,命有司告太廟,監官致齋。三日,朝服升壇,關 播跪讀盟文。盟畢,宴賜而遣之。
xìng yuán yuán nián èr yuè, yǐ yòu sàn qí cháng shì jiān yù shǐ dài fū yú qí wǎng jīng zhōu yǐ lái xuān wèi tǔ bō, réng yǔ zhōu fǔ jì huì dùn dì. shí tǔ bō kuǎn sāi qǐng yǐ bīng zhù píng guó nán, gù qiǎn shǐ yān. sì yuè, mìng tài cháng shǎo qīng jiān yù shǐ zhōng chéng shěn fáng wèi rù fān jì huì jí ān xī běi tíng xuān wèi shǐ. shì yuè, hún jiān yǔ tǔ bō lùn mǎng luó lǜ zhòng dà pò zhū cǐ jiāng hán mín zhāng tíng zhī sòng guī cháo děng yú wǔ gōng zhī wǔ tíng chuān, zhǎn shǒu wàn yú jí.
興元元年二月,以右散騎常侍兼御史大夫於頎往涇州已來宣慰吐蕃,仍與州府 計會頓遞。時吐蕃款塞請以兵助平國難,故遣使焉。四月,命太常少卿、兼御史中 丞沈房為入蕃計會及安西、北庭宣慰使。是月,渾瑊與吐蕃論莽羅率眾大破硃泚將 韓旻、張廷芝、宋歸朝等於武功之武亭川,斬首萬餘級。
zhēn yuán èr nián, mìng cāng bù láng zhōng jiān shì yù shǐ zhào yù wèi rù tǔ bō shǐ. bā yuè, tǔ bō kòu jīng lǒng bīn níng shù dào, lüè rén chù, qǔ hé jià, xī jìng sāo rán. zhū dào jié dù jí jūn zhèn, xián bì bì zì shǒu ér yǐ. jīng shī jiè yán. shàng qiǎn zuǒ jīn wú jiāng jūn zhāng xiàn fǔ yǔ shén cè jiāng lǐ shēng tán sū qīng miǎn děng tǒng bīng tún yú xián yáng, zhào hé zhōng jié dù luò yuán guāng lǜ zhòng shù xián yáng yǐ yuán zhī. jiǔ yuè, yǐ tǔ bō yóu qí jí yú hǎo zhì, shàng fù qiǎn zhāng xiàn fǔ děng tǒng bīng tún yú xián yáng, yòu zhào qiǎn zuǒ jiān mén jiāng jūn kāng chéng shǐ yú tǔ bō. chū, tǔ bō dà xiāng shàng jié zàn lèi qiǎn shǐ qǐng méng huì dìng jiè, nǎi mìng chéng shǐ zhī. zhì shàng zhài yuán, yǔ jié zàn xiāng jiàn, lìng qí shǐ lùn qǐ tuó yǔ chéng tóng lái.
貞元二年,命倉部郎中、兼侍御史趙聿為入吐蕃使。八月,吐蕃寇涇、隴、邠、 寧數道,掠人畜,取禾稼,西境騷然。諸道節度及軍鎮,咸閉壁自守而已。京師戒 嚴。上遣左金吾將軍張獻甫與神策將李升曇、蘇清沔等統兵屯於咸陽,召河中節度 駱元光率眾戍咸陽以援之。九月,以吐蕃游騎及於好畤,上復遣張獻甫等統兵屯於 咸陽,又詔遣左監門將軍康成使於吐蕃。初,吐蕃大相尚結贊累遣使請盟會定界, 乃命成使之。至上砦原,與結贊相見,令其使論乞陀與成同來。
shì yuè, fèng xiáng jié dù shǐ lǐ chéng yǐ tǔ bō qīn yì, qiǎn qí jiāng wáng bì yè xí zéi yíng, lǜ xiāo yǒng sān qiān rén rù qiān yáng. jiè zhī yuē: zéi zhī dà zhòng, dāng guò chéng xià, wú jī qí shǒu wěi. shǒu wěi suī bài, zhōng jūn lì quán, ruò hé shì gōng zhī, rǔ bì shòu qí bì. dàn hòu qí qián jūn yǐ guò. jiàn wǔ fāng qí hǔ bào yī, zé qí zhōng jūn yě. chū qí bù yì, nǎi shì qí gōng. bì rú qí yán chū jī zhī, zéi zhòng guǒ bài, fù jiāng shǐ tíng yù lì zhàn sǐ zhī. yòu kòu fèng xiáng chéng xià, lǐ chéng chū bīng yù zhī, yī xī ér tuì. shí yuè, lǐ chéng qiǎn bīng xí tǔ bō zhī shā bǎo, dà pò zhī. fén qí guī jī, zhǎn fān qiú hù qū lǜ shè zàn děng qī rén, chuán shǒu jīng shī.
是月,鳳翔節度使李晟以吐蕃侵軼,遣其將王佖夜襲賊營,率驍勇三千人入汧 陽。誡之曰:「賊之大眾,當過城下,無擊其首尾。首尾雖敗,中軍力全,若合勢 攻之,汝必受其弊。但候其前軍已過。見五方旗、虎豹衣,則其中軍也。出其不意, 乃是奇功。」佖如其言出擊之,賊眾果敗,副將史廷玉力戰死之。又寇鳳翔城下, 李晟出兵御之,一夕而退。十月,李晟遣兵襲吐蕃之沙堡,大破之。焚其歸積,斬 蕃酋扈屈律設贊等七人,傳首京師。
shí yī yuè, tǔ bō xiàn yán zhōu. chū, zéi zhī lái yě, cì shǐ dù yàn guāng shǐ yǐ niú jiǔ kào zhī. tǔ bō wèi yuē: wǒ yù zhōu chéng jū zhī, tīng ěr lǜ qí rén ér qù. yàn guāng nǎi xī zhòng bēn fū zhōu. shí èr yuè, xiàn xià zhōu, cì shǐ tuò bá gān huī lǜ zhòng ér qù, fù jù qí chéng. yòu kòu yín zhōu, sù wú chéng bì, rén jiē bēn sàn.
十一月,吐蕃陷鹽州。初,賊之來也,刺史杜彥光使以牛酒犒之。吐蕃謂曰: 「我欲州城居之,聽爾率其人而去。」彥光乃悉眾奔鄜州。十二月,陷夏州,刺史 拓拔乾暉率眾而去,復據其城。又寇銀州,素無城壁,人皆奔散。
sān nián chūn, mìng jiǎn xiào zuǒ shù zǐ jiān yù shǐ zhōng chéng cuī huàn wèi rù tǔ bō shǐ, xiāng cì yòu qiǎn zuǒ shù zǐ lǐ xiān shǐ zhī. hé dōng bǎo níng děng dào jié dù shǐ mǎ suì lái cháo. chū, shàng jié zàn jì xiàn yán xià děng zhōu, gè liú qiān yú rén shǒu zhī, jié zàn dà zhòng tún yú míng shā. zì qù dōng jí chūn, yáng mǎ duō sǐ, liáng xiǎng bù gěi. shí zhào qiǎn huá zhōu tóng guān jié dù luò yuán guāng bīn níng jié dù hán yóu guī tǒng zhòng yǔ fèng xiáng fū bīn jí zhū dào shù zú, tún yú sāi shàng, yòu mìng suì lǜ shī cì yú shí zhōu, fēn bīng gé hé yǔ yuán guāng děng jǐ jiǎo tǎo zhī. jié zàn wén ér dà jù, lèi qiǎn shǐ qǐng hé, réng yuē méng huì. shàng jiē bù xǔ. yòu qiǎn qí dà jiāng lùn jiá rè hòu lǐ bēi cí qiú suì qǐng méng, suì yǐ zòu yān, shàng yòu bù xǔ. wéi cù qí hé shì tǎo zhú. suì xǐ lù xìn zhà, nǎi yǔ jiá rè jù rù cháo, shèng yán qí kě bǎo xìn, xǔ méng yuē, shàng yú shì cóng zhī. suì jì fù cháo yě, zhū jūn dàn bì bì ér yǐ. jié zàn jù xī qí zhòng qì xià zhōu ér guī, mǎ jì duō sǐ, yǒu tú xíng zhě. jí shì xià píng liáng zhī huì, jìng yú méng, mǎ suì yì yóu cǐ shī bīng bǐng ér fèng cháo qǐng yǐ.
三年春,命檢校左庶子、兼御史中丞崔浣為入吐蕃使,相次又遣左庶子李銛使 之。河東、保寧等道節度使馬燧來朝。初,尚結贊既陷鹽、夏等州,各留千餘人守 之,結贊大眾屯於鳴沙。自去冬及春,羊馬多死,糧餉不給。時詔遣華州、潼關節 度駱元光、邠寧節度韓游瑰統眾與鳳翔、鄜、邠及諸道戍卒,屯於塞上,又命燧率 師次於石州,分兵隔河與元光等掎角討之。結贊聞而大懼,累遣使請和,仍約盟會。 上皆不許。又遣其大將論頰熱厚禮卑詞求燧請盟,燧以奏焉,上又不許。惟促其合 勢討逐。燧喜賂信詐,乃與頰熱俱入朝,盛言其可保信,許盟約,上於是從之。燧 既赴朝也,諸軍但閉壁而已。結贊遽悉其眾棄夏州而歸,馬既多死,有徒行者。及 是夏平涼之會,竟渝盟,馬燧亦由此失兵柄而奉朝請矣。
sì yuè, cuī huàn zhì zì míng shā. chū, huàn zhì míng shā, yǔ shàng jié zàn xiāng jiàn, xún wèn qí wéi yuē xiàn yán xià zhōu zhī gù. duì yuē:
四月,崔浣至自鳴沙。初,浣至鳴沙,與尚結贊相見,詢問其違約陷鹽、夏州 之故。對曰:
běn yǐ dìng jiè bēi bèi qiān dào, kǒng èr guó bèi méng xiāng qīn, gù zào jìng shàng qǐng xiū jiù hǎo. yòu fān jūn qǐng nián pò zhū cǐ zhī zhòng yú wǔ gōng, wèi huò chóu rén shǎng, suǒ yǐ lái ěr. jí xǐ jīng zhōu, qí jié dù shǐ bì chéng zì shǒu, yīn wèn mò dá. yòu xǐ fèng xiáng, qǐng tōng shǐ yú lǐ lìng gōng, yì bù jiàn nà. jí qiǎn kāng chéng wáng zhēn zhī lái, jiē bù néng dá dà guó zhī mìng. rì wàng dà chén chōng shǐ, jiān zhǎn qíng lǐ, shí wú zhì zhě, nǎi yǐn jūn hái. jí yán xià èr zhōu zhī shī, èr zhōu jù wǒ zhī zhòng, qǐng yǐ chéng yǔ wǒ, qiú quán ér guī, fēi wǒ suǒ gōng xiàn yě. jīn jūn yǐ guó qīn jiāng mìng, ruò jié hǎo fù méng. fān zhī yuàn yě. méng huì zhī qī jí dìng jiè zhī suǒ, wéi mìng shì tīng. jūn guī zòu jué, dìng dāng yǐ yán xià xiāng hái yě.
本以定界碑被牽倒,恐二國背盟相侵,故造境上請修舊好。又蕃軍頃年破硃泚 之眾於武功,未獲酬亻賞,所以來耳。及徙涇州,其節度使閉城自守,音問莫達。 又徙鳳翔,請通使於李令公,亦不見納。及遣康成、王真之來,皆不能達大國之命。 日望大臣充使,兼展情禮,實無至者,乃引軍還。及鹽、夏二州之師,二州懼我之 眾,請以城與我,求全而歸,非我所攻陷也。今君以國親將命,若結好復盟。蕃之 願也。盟會之期及定界之所,唯命是聽。君歸奏決,定當以鹽、夏相還也。
yòu yún:
又云:
qīng shuǐ zhī huì, tóng méng zhě shǎo, shì yǐ hé hǎo qīng màn bù chéng. jīn fān xiāng jí yuán shuài yǐ xià fán èr shí yī rén fù. líng zhōu jié dù shǐ dù xī quán bǐng xìng hé shàn, wài jìng suǒ zhī, qǐng lìng zhǔ méng huì. jīng zhōu jié dù lǐ guān, yì qǐng tóng zhǔ zhī.
清水之會,同盟者少,是以和好輕慢不成。今蕃相及元帥已下凡二十一人赴。 靈州節度使杜希全稟性和善,外境所知,請令主盟會。涇州節度李觀,亦請同主之。
yòu tóng zhāng biǎo shàng wén. huàn yòu lù fān zhōng gěi yì zhě, qiú qí rén mǎ zhēn shù, fán wǔ wàn jiǔ qiān yú rén mǎ bā wàn liù qiān yú pǐ, kě zhàn zhě jǐn sān wàn rén, yú xī tóng yòu, bèi shù ér yǐ.
又同章表上聞。浣誘賂蕃中給役者,求其人馬真數,凡五萬九千餘人、馬八萬 六千餘匹,可戰者僅三萬人,余悉童幼,備數而已。
shì rì, gǎi cuī huàn wèi hóng lú qīng, zài rù tǔ bō. lìng huàn bào shàng jié zàn yuē: dù xī quán zhí zài líng zhōu, bù kě chū jìng. lǐ guān jīn yǐ gǎi guān, yǐ shì zhōng hún jiān chōng méng huì shǐ. yuē yǐ wǔ yuè èr shí sì rì fù méng yú qīng shuǐ. yòu lìng gào yǐ yán xià èr zhōu guī yú wǒ, cái jiù méng huì. shàng yí fān qíng bù shí, yǐ dé zhōu wèi xìn yān. wǔ yuè, hún jiān yǐ chōng méng huì shǐ lái cí, qiě shòu mìng. yǐ bīng bù shàng shū cuī hàn héng wèi méng huì fù shǐ, sī xūn yuán wài láng zhèng shū jǔ wèi pàn guān. hún jiān fù huì méng suǒ, shàng lìng jiān tǒng zhòng èr wàn yú rén, qiǎn huá zhōu tóng guān jié dù luò yuán guāng fù zhī. shàng lìng zǎi chén zhào tǔ bō shǐ lùn qì zàn děng yú zhōng shū yì huì méng zhī suǒ.
是日,改崔浣為鴻臚卿,再入吐蕃。令浣報尚結贊曰:「杜希全職在靈州,不 可出境。李觀今已改官,以侍中渾瑊充盟會使。」約以五月二十四日復盟於清水。 又令告以鹽、夏二州歸於我,才就盟會。上疑蕃情不實,以得州為信焉。五月,渾 瑊以充盟會使來辭,且受命。以兵部尚書崔漢衡為盟會副使,司勛員外郎鄭叔矩為 判官。渾瑊赴會盟所,上令瑊統眾二萬餘人,遣華州潼關節度駱元光赴之。上令宰 臣召吐蕃使論泣贊等於中書議會盟之所。
chū cuī huàn yǔ shàng jié zàn yuē fù huì yú qīng shuǐ, qiě xiān guī wǒ yán xià èr zhōu, jié zàn yún: qīng shuǐ fēi jí dì, qǐng huì yú yuán zhōu zhī tǔ lí shù. yòu qǐng méng bì guī èr zhōu. huàn qiǎn shǐ yǔ qì zàn děng tóng zòu, shàng wù huái róu yuǎn rén, jiē cóng zhī. yuē yǐ wǔ yuè shí wǔ rì méng yú tǔ lí shù, shàng zhào zǎi chén móu zhī. xiān shì zuǒ shén cè jiāng mǎ yǒu lín zòu: tǔ lí shù dì duō xiǎn ài, kǒng fān jūn yǐn fú, bù lì yú wǒ. píng liáng chuān sì yú tǎn píng, qiě jìn jīng zhōu. jiù zhī wèi biàn. yóu shì nǎi dìng méng suǒ yú píng liáng chuān. shí fān shǐ lùn qì zàn yǐ fù mìng, jù zhuī hái, gào ér qiǎn zhī.
初崔浣與尚結贊約復會於清水,且先歸我鹽、夏二州,結贊云:「清水非吉地, 請會於原州之土梨樹。」又請盟畢歸二州。浣遣使與泣贊等同奏,上務懷柔遠人, 皆從之。約以五月十五日盟於土梨樹,上召宰臣謀之。先是左神策將馬有麟奏: 「土梨樹地多險隘,恐蕃軍隱伏,不利於我。平涼川四隅坦平,且近涇州。就之為 便。」由是乃定盟所於平涼川。時蕃使論泣贊已復命,遽追還,告而遣之。
hún jiān yǔ shàng jié zàn huì yú píng liáng. chū, jiān yǔ jié zàn yuē, yǐ bīng sān qiān rén liè yú tán zhī dōng xī, sàn shǒu sì bǎi rén zhì tán xià. jí jiāng méng, yòu yuē gè yì yóu jūn xiāng chān cì. jié zàn yōng jīng qí shù wàn yú tán xī, fān zhī yóu jūn guàn chuān wǒ shī. jiān zhī jiāng liáng fèng zhēn lǜ liù shí qí wèi yóu jūn, cái zhì fān zhōng, jiē bèi zhí liú, jiān bù yú yě. jié zàn yòu qiǎn rén qǐng jiān yuē: qǐng shì zhōng yǐ xià fú yì guān jiàn pèi yǐ qí mìng. gài yòu qí xià mǎ, jiāng jié chí zhī. jiān yǔ cuī hàn héng jiān jūn tè jìn sòng fèng cháo děng jiē rù mù cì, tǎn wú tā lǜ, jié zàn mìng fá gǔ sān shēng, qí zhòng hū zào ér zhì. jiān jù chū zì mù hòu, ǒu dé tā mǎ, kuà ér bēn guī. shí mǎ bù jiā xián, jiān fú yú liè ér shǒu jiā zhī, fán chí shí yú lǐ, xián fāng jí kǒu, gù zhuī qí zhī shǐ, guò ér bù shāng yān. wéi jiān zhī bì jiāng xīn róng zhāo hé shù bǎi rén, jù běi fù yǔ zéi jiē zhàn, xū yú zéi zhòng sì hé, róng lì qū ér jiàng. fèng cháo jí jiān pàn guān hán yǎn, bìng wèi luàn bīng suǒ shā. hàn héng jí zhōng guān liú yán yōng jù wén zhēn lǐ qīng cháo, hàn héng pàn guān zhèng shū jǔ lù mì, zhǎng shū jì yuán tóng zhí, dà jiāng fú yú zhǔn mǎ níng jí shén cè fèng xiáng hé dōng dà jiāng mèng rì huá lǐ zhì yán lè yǎn míng fàn chéng mǎ yǎn děng liù shí yú rén jiē xiàn yān. yú jiāng shì jí fū yì sǐ zhě sì wǔ bǎi rén, qū lüè zhě qiān yú rén, xián bèi jiě duó qí yī.
渾瑊與尚結贊會於平涼。初,瑊與結贊約,以兵三千人列於壇之東西,散手四 百人至壇下。及將盟,又約各益游軍相覘伺。結贊擁精騎數萬於壇西,蕃之游軍貫 穿我師。瑊之將梁奉貞率六十騎為游軍,才至蕃中,皆被執留,瑊不虞也。結贊又 遣人請瑊曰:「請侍中以下服衣冠劍珮以俟命。」蓋誘其下馬,將劫持之。瑊與崔 漢衡、監軍特進宋鳳朝等皆入幕次,坦無他慮,結贊命伐鼓三聲,其眾呼噪而至。 瑊遽出自幕後,偶得他馬,跨而奔歸。時馬不加銜,瑊伏於鬣而手加之,凡馳十餘 里,銜方及口,故追騎之矢,過而不傷焉。唯瑊之裨將辛榮招合數百人,據北阜與 賊接戰,須臾賊眾四合,榮力屈而降。鳳朝及瑊判官韓弇,並為亂兵所殺。漢衡及 中官劉延邕、俱文珍、李清朝,漢衡判官鄭叔矩、路泌,掌書記袁同直,大將扶餘 准、馬寧及神策、鳳翔、河東大將孟日華、李至言、樂演明、范澄、馬弇等六十餘 人皆陷焉。余將士及夫役死者四五百人,驅掠者千餘人,咸被解奪其衣。
chū, hàn héng wèi luàn jūn suǒ jī, qí cóng lì lǚ wēn yǐ shēn bì zhī, rèn zhōng wēn ér hàn héng huò miǎn. hàn héng nǎi yí yán wèi zhí zhě yuē: wǒ hàn shǐ cuī shàng shū yě, jié zàn yǔ wǒ shàn, rú ruò shā wǒ, jié zàn yì shā rǔ. nǎi shí zhī, jǐn qū ér xī. jì yǐ miàn fù, gè yǐ yī mù zì lǐng zhì zhǐ yuē yú shēn, yǐ máo shéng sān shù zhī, yòu yǐ máo shéng lián qí fā ér yuē zhī. yè jiē bó yú dì, yǐ fā shéng gè xì yī jué, yòu yǐ máo jì dōu fù zhī, shǒu wèi zhě wò qí shàng, yǐ fáng qí wáng yì yě. zhì gù yuán zhōu, jié zàn zuò yú zhàng zhōng, zhào yǔ xiāng jiàn, shù ràng guó jiā, yīn nù hún jiān yuē: wǔ gōng zhī jié, jiē wǒ zhī lì, xǔ yǐ jīng zhōu líng zhōu xiāng bào, jiē shí qí yán. fù wǒ shēn yǐ, jǔ guó suǒ fèn. běn jié shì méng, zài qín jiān yě. wú qiǎn yǐ jīn shì zhì gù dài jiān, jiāng xiàn zàn pǔ. jì yǐ shī zhī, xū zhì jūn děng ěr, dāng qiǎn jūn bèi sān rén guī yě. lǚ wēn dài chuāng yì zhì, jié zàn jiā qí yì, hòu gěi jī zhī. jié zàn lǜ qí zhòng yú shí mén, qiǎn zhōng guān jù wén zhēn hún jiān zhī jiāng mǎ níng mǎ suì zhī jiāng mǎ yǎn guī yú wǒ. suì sòng hàn héng shū jǔ děng qiú yú hé zhōu, xīn róng fú yú zhǔn děng yú gù kuò zhōu shàn zhōu fēn qiú zhī. jié zàn běn qǐng dù xī quán lǐ guān wèn méng, jiāng zhí èr jié jiāng, lǜ qí ruì shī lái fàn jīng shī, xī quán děng jì bù xíng, yòu yù zhí hún jiān zhǎng qū rù kòu, qí móu yě rú cǐ. shàng qiǎn zhōng guān wáng zǐ héng jī zhào shū yǐ yí jié zàn, fān jiè bù nà ér hái.
初,漢衡為亂軍所擊,其從吏呂溫以身蔽之,刃中溫而漢衡獲免。漢衡乃夷言 謂執者曰:「我漢使崔尚書也,結贊與我善,如若殺我,結贊亦殺汝。」乃拾之, 盡驅而西。既已面縛,各以一木自領至趾約於身,以毛繩三束之,又以毛繩連其發 而約之。夜皆踣於地,以發繩各系一橛,又以毛罽都覆之,守衛者臥其上,以防其 亡逸也。至故原州,結贊坐於帳中,召與相見,數讓國家,因怒渾瑊曰:「武功之 捷,皆我之力,許以涇州、靈州相報,皆食其言。負我深矣,舉國所忿。本劫是盟, 在擒瑊也。吾遣以金飾桎梏待瑊,將獻贊普。既以失之,虛致君等耳,當遣君輩三 人歸也。呂溫帶瘡亦至,結贊嘉其義,厚給齎之。結贊率其眾於石門,遣中官俱文 珍、渾瑊之將馬寧、馬燧之將馬弇歸於我。遂送漢衡、叔矩等囚於河州,辛榮、扶 余准等於故廓州、鄯州分囚之。結贊本請杜希全、李觀問盟,將執二節將,率其銳 師來犯京師,希全等既不行,又欲執渾瑊長驅入寇,其謀也如此。上遣中官王子恆 齎詔書以遺結贊,蕃界不納而還。
chū, jiān yǔ luò yuán guāng jiāng fā jīng zhōu, yuán guāng wèi jiān yuē: běn fèng zhào lìng yíng yú pān yuán bǎo, yǐ yīng yuán shì zhōng. qiè yǐ pān yuán qù méng suǒ liù qī shí lǐ, fān qíng duō zhà, shì zhōng tǎng yǒu jí, hé yóu zhī zhī? qǐng cì shì zhōng wèi yíng, yǐ yú qí biàn. jiān yǐ fēi zhào zhǐ, gù zhǐ zhī. yuán guāng yǔ tóng jìn. jiān zhī yíng xī qù méng suǒ èr shí yú lǐ, yuán guāng zhī yíng cì zhī. qí háo shān pō shēn gù, jiān zhī háo shān kě yú yuè yān. jí jiān dān qí bēn guī, wèi jí qí yíng, shǒu jiāng lǐ cháo cǎi bù néng zhěng zhòng, duō yǐ bēn sàn. jiān zhì, kōng yíng ér yǐ, qì xiè zī liáng xī qì zhī, lài yuán guāng zhī zhòng zhèn yú yíng zhōng, jiān jì rù, zéi zhuī qí fāng tuì. yuán guāng nǎi xiān qiǎn zī zhòng, cì yǔ jiān jù shēn qí hào lìng, yán qí bù wǔ ér hái. jiān fù zhèn yú fèng tiān.
初,瑊與駱元光將發涇州,元光謂瑊曰:「本奉詔令營於潘原堡,以應援侍中。 竊以潘原去盟所六七十里,蕃情多詐,侍中倘有急,何由知之?請次侍中為營,以 虞其變。」瑊以非詔旨,固止之。元光與同進。瑊之營西去盟所二十餘里,元光之 營次之。其濠柵頗深固,瑊之濠柵可逾越焉。及瑊單騎奔歸,未及其營,守將李朝 彩不能整眾,多已奔散。瑊至,空營而已,器械資糧悉棄之,賴元光之眾陣於營中, 瑊既入,賊追騎方退。元光乃先遣輜重,次與瑊俱申其號令,嚴其部伍而還。瑊復 鎮於奉天。
liù yuè, yán xià èr zhōu tǔ bō fén chéng mén jí lú shě, huǐ chéng bì ér guī. qī yuè, zhào yuē:
六月,鹽、夏二州吐蕃焚城門及廬舍,毀城壁而歸。七月,詔曰:
nǎi zhě tǔ bō fàn sāi, dú wǒ shēng líng, chù rǎo lǒng dōng, shēn rù hé qū. zhèn yǐ bīng gē cū dìng, shāng yí wèi chōu, wù xī zhàn fá zhī móu, suì cóng tōng hé zhī qǐng. yì zhī róng chǒu, zhì zài tān lán, zhòng wéi xiū mù zhī cí, nǎi yǔn xún méng zhī huì. guǒ wèi yǐn nì, biàn fā wěi gōng, zòng quǎn yáng xiōng jiǎo zhī qún, chéng wén wǔ xìn chéng zhī zhòng, cāng huáng lún xiàn, shēn yòng cè rán. cǐ jiē yóu zhèn zhī bù míng, zhì qí zhì cǐ. jì wú dé yú wàn zhòng, yì yǒu kuì yú sì fāng, xiāo gàn yí yōu, hé jiē ér jí. jīn bīng bù shàng shū cuī hàn héng děng, jiē guó zhī liáng shì, cháo zhī jìn chén, yīng zhí qióng lú, miǎo rán shū yù. niàn qí jiā shì, huò wèi zhōu yú lǚ kōng lù yǐ xī nán, shù huò zī yú báo fèng. hàn héng yí yǔ yī zi qī pǐn guān, sī xūn yuán wài láng zhèng shū jǔ jiǎn xiào hù bù láng zhōng lù mì diàn zhōng shì yù shǐ hán yǎn jí dà jiāng mèng rì huá xīn róng lǐ zhì yán fàn chéng wáng liáng bì lè yǎn míng yáng xī quán jiāo chéng děng, gè yǔ yī zi bā pǐn guān shì zuǒ jīn wú bīng cáo cān jūn yuán tóng zhí yú cì wèi péi tǐng jí fù bīng mǎ shǐ yǐ xià, gè yǔ yī zi jiǔ pǐn guān. réng bìng yǔ zhèng yuán guān. yú jiāng gàn gè yǔ yī zi guān, réng wěi běn shǐ jí jù míng xián wén zòu.
乃者吐蕃犯塞,毒我生靈,俶擾隴東,深入河曲。朕以兵戈粗定,傷夷未瘳, 務息戰伐之謀,遂從通和之請。亦知戎丑,志在貪婪,重違修睦之辭,乃允尋盟之 會。果為隱匿,變發壝宮,縱犬羊凶狡之群,乘文武信誠之眾,蒼黃淪陷,深用惻 然。此皆由朕之不明,致其至此。既無德於萬眾,亦有愧於四方,宵旰貽憂,何嗟 而及。今兵部尚書崔漢衡等,皆國之良士,朝之藎臣,嬰縶窮廬,眇然殊域。念其 家室,或未周於屢空;錄以息男,庶或資於薄俸。漢衡宜與一子七品官,司勛員外 郎鄭叔矩、檢校戶部郎中路泌、殿中侍御史韓弇及大將孟日華、辛榮、李至言、范 澄、王良賁、樂演明、陽昔、權交成等,各與一子八品官;試左金吾兵曹參軍袁同 直、榆次尉裴頲及副兵馬使以下,各與一子九品官。仍並與正員官。余將干各與一 子官,仍委本使即具名銜聞奏。
yú shì qiǎn jué shèng jūn shǐ táng liáng chén yǐ zhòng liù bǎi rén shù pān yuán bǎo, shén cè fù jiāng sū tài píng lǜ qí zhòng wǔ bǎi rén shù lǒng zhōu.
於是遣決勝軍使唐良臣以眾六百人戍潘原堡,神策副將蘇太平率其眾五百人戍 隴州。
bā yuè, cuī hàn héng zhì zì tǔ bō. chū, hàn héng yǔ tóng xiàn zhě bìng zhì hé zhōu, shàng jié zàn lìng zhào hàn héng yǔ shén cè jiāng mèng rì huá zhōng guān liú yán yōng, jù zhì shí mén ér qiǎn zhī. jié zàn lìng wǔ shí qí sòng zhì jìng shàng, qiě jī biǎo qǐng jìn. jí pān yuán, lǐ guān shǐ zhǐ yuē: yǒu zhào bù xǔ gèng nà fān shǐ. shòu qí biǎo ér fǎn qí rén. zì shì tǔ bō lǜ qiāng hún zhī zhòng fàn sāi, fēn tún yú pān kǒu jí qīng shí lǐng. xiān shì, tǔ bō zhī zhòng zì pān kǒu dōng fēn wèi sān dào: qí yī qū lǒng zhōu, qí yī qū qiān yáng zhī dōng, qí yī qū diào gān yuán. shì rì, xiāng cì tún yú suǒ qū zhī dì, lián yíng shù shí lǐ. qí qiān yáng zéi yíng, jù fèng xiáng sì shí lǐ, jīng shī zhèn kǒng, shì shù bēn hài. zéi qiǎn qiāng hún zhī zhòng, yī hàn róng fú, wěi chēng xíng jūn yá zhī zhòng, yǎn zhì wú shān jí bǎo jī běi jiè, fén shāo lú shě, qū lüè rén chù, duàn wú shān shén zhī shǒu, bǎi xìng dīng zhuàng zhě qū zhī yǐ guī, léi lǎo zhě xián shā zhī, huò duàn shǒu záo mù, qì zhī ér qù. chū, lǐ chéng zài fèng xiáng, lìng fá dà mù sāi ān huà xiá, jí shì, zéi bìng fén zhī.
八月,崔漢衡至自吐蕃。初,漢衡與同陷者並至河州,尚結贊令召漢衡與神策 將孟日華、中官劉延邕,俱至石門而遣之。結贊令五十騎送至境上,且齎表請進。 及潘原,李觀使止曰:「有詔不許更納蕃使。」受其表而返其人。自是吐蕃率羌、 渾之眾犯塞,分屯於潘口及青石嶺。先是,吐蕃之眾自潘口東分為三道:其一趨隴 州,其一趨汧陽之東,其一趨釣竿原。是日,相次屯於所趨之地,連營數十里。其 汧陽賊營,距鳳翔四十里,京師震恐,士庶奔駭。賊遣羌、渾之眾,衣漢戎服,偽 稱邢君牙之眾,奄至吳山及寶雞北界,焚燒廬舍,驅掠人畜,斷吳山神之首,百姓 丁壯者驅之以歸,羸老者咸殺之,或斷手鑿目,棄之而去。初,李晟在鳳翔,令伐 大木塞安化峽,及是,賊並焚之。
jiǔ yuè, zhào shén cè jūn jiāng shí jì zhāng yǐ zhòng sān qiān shù wǔ gōng, zhào táng liáng chén zì pān yuán shù bǎi lǐ chéng. shì yuè, tǔ bō dà lüè qiān yáng wú shān huá tíng děng jiè rén shù nán nǚ wàn yú kǒu, xī sòng zhì ān huà xiá xī, jiāng fēn lì qiāng hún děng. nǎi yuē: cóng ěr bèi dōng xiàng kū cí xiāng guó. zhòng suì dà kū. qí shí yī tòng ér jué zhě shù bǎi rén, tóu yá gǔ sǐ shāng zhě qiān yú rén, wén zhě wèi zhī tòng xīn yān. hún jiān qiǎn qí jiāng rèn méng zhǔ yǐ zhòng sān qiān shù hǎo chóu. shì yuè, tǔ bō zhī zhòng fù zhì, fēn tún yú fēng yì jí huá tíng. bǎi liáo rù jì yǐ pò tǔ bō wéi. lǒng zhōu cì shǐ hán qīng miǎn yǔ sū tài píng yè chū bīng fú yú dà xiàng kān. jí yè bàn, lìng chéng zhōng jí kān gè jǔ huǒ xiāng yīng, zéi dà jīng, yīn xí qí yíng, zéi nǎi tuì sàn. shí tǔ bō gōng xiàn huá tíng.
九月,詔神策軍將石季章以眾三千戍武宮,召唐良臣自潘原戍百里城。是月, 吐蕃大掠汧陽、吳山、華亭等界人庶男女萬餘口,悉送至安化峽西,將分隸羌、渾 等。乃曰:「從爾輩東向哭辭鄉國。」眾遂大哭。其時一慟而絕者數百人,投崖谷 死傷者千餘人,聞者為之痛心焉。渾瑊遣其將任蒙主以眾三千戍好疇。是月,吐蕃 之眾復至,分屯於豐義及華亭。百僚入計以破吐蕃圍。隴州刺史韓清沔與蘇太平夜 出兵伏於大像龕。及夜半,令城中及龕各舉火相應,賊大驚,因襲其營,賊乃退散。 時吐蕃攻陷華亭。
chū, zéi zhī wéi huá tíng yě, xiān jué qí jí shuǐ dào. qí shǒu jiāng wáng xiān hè jí zhèn bīng bǎi xìng fán sān qiān rén, jiē zài wéi zhōng. shǐ rén jiān dào qǐng jiù yú lǒng zhōu, cì shǐ hán qīng miǎn lìng sū tài píng lǜ yī qiān wǔ bǎi rén fù zhī. jí zhōng lù, qí yóu qí bǎi yú méi yú zéi, tài píng sù nuò qiè guǎ móu, jù yǐn zhòng tuì guī. zéi zì shì měi rì lìng yóu qí qiān yú zhì lǒng zhōu, zhōu bīng bù gǎn fù chū. fán sì rì, wéi zhōng jué shuǐ, yuán jūn bù zhì, zéi yòu jī chái chéng xià, jiāng fén zhī, xiān hè suì jiàng yú zéi. zéi bìng fén lú shě, huǐ chéng bì, lǔ shì zhòng shí sān sì, shōu dīng zhuàng qì lǎo ér qù. běi gōng lián yún bǎo, yòu xiàn. bǎo zhī sān miàn pō qiào jùn, wéi běi miàn lián yuán, yǐ háo wèi gù. zéi zì qí běi jiàn pāo lóu qī jù, jī bǎo zhōng, bǎo zhōng wéi yī jǐng, tóu shí é ér mǎn yān. yòu fēi liáng jià háo ér guò, kǔ gōng zhī. bǎo jiāng zhāng míng suì yǔ qí zhòng nán nǚ qiān yú kǒu dōng xiàng tòng kū ér jiàng. jīng zhōu zhī xī, wéi yǒu lián yún bǎo měi zhēn hòu zéi zhī jìn tuì, jí shì bǎo xiàn, jīng zhōu bù gǎn qǐ xī mén, xī mén wài jiē wèi zéi jìng, qiáo sū dài jué, shōu yì hé jià, bì bù zhèn yú yě ér shōu huò zhī. huò jì shī shí, suǒ de duō kōng suì. yú shì jīng rén yǒu jī yōu yān. tǔ bō qū lüè lián yún bǎo zhī zhòng jí bīn jīng biān hù táo cuàn shān gǔ zhě, bìng niú chù wàn jì, xī qí zhòng sòng zhì dàn zhēng xiá. zì shì jīng lǒng bīn děng zéi zhī suǒ zhì, fú lüè dài jǐn. shì qiū, shù zhōu rén wú jī jù zhě, biān jiāng wéi qiǎn shǐ biǎo hè zéi tuì ér yǐ.
初,賊之圍華亭也,先絕其汲水道。其守將王仙鶴及鎮兵百姓凡三千人,皆在 圍中。使人間道請救於隴州,刺史韓清沔令蘇太平率一千五百人赴之。及中路,其 游騎百餘沒於賊,太平素懦怯寡謀,遽引眾退歸。賊自是每日令游騎千餘至隴州, 州兵不敢復出。凡四日,圍中絕水,援軍不至,賊又積柴城下,將焚之,仙鶴遂降 於賊。賊並焚廬舍,毀城壁,虜士眾十三四,收丁壯棄老而去。北攻連雲堡,又陷。 堡之三面頗峭峻,唯北面連原,以濠為固。賊自其北建拋樓七具,擊堡中,堡中唯 一井,投石俄而滿焉。又飛梁架濠而過,苦攻之。堡將張明遂與其眾男女千餘口東 向慟哭而降。涇州之西,唯有連雲堡每偵候賊之進退,及是堡陷,涇州不敢啟西門, 西門外皆為賊境,樵蘇殆絕,收刈禾稼,必布陣於野而收穫之。獲既失時,所得多 空穗。於是涇人有飢憂焉。吐蕃驅掠連雲堡之眾及邠、涇編戶逃竄山谷者,並牛畜 萬計,悉其眾送至彈箏峽。自是涇、隴、邠等賊之所至,俘掠殆盡。是秋,數州人 無積聚者,邊將唯遣使表賀賊退而已。
shí yuè, tǔ bō shù qiān qí fù zhì zhǎng wǔ chéng, hán quán yì lǜ zhòng yù zhī. hán yóu guī zhī jiāng qǐng yǐ zhòng zhù zhī, yóu guī bù xǔ. jí mù, zéi tuì, quán yì yì yǐn hái. zì shì zéi zhī qí cháng wǎng lái jīng bīn zhī jiān, zhū chéng xī mén mò gǎn qǐ zhě. zéi yòu xiū gù yuán zhōu chéng, qí dà zhòng tún yān.
十月,吐蕃數千騎復至長武城,韓全義率眾御之。韓游瑰之將請以眾助之,游 瑰不許。及暮,賊退,全義亦引還。自是賊之騎常往來涇、邠之間,諸城西門莫敢 啟者。賊又修故原州城,其大眾屯焉。
sì nián wǔ yuè, tǔ bō sān wàn yú qí fàn sāi, fēn rù jīng bīn níng qìng lín děng zhōu, fén péng yuán xiàn xiè shě, suǒ zhì shāo lú shě, rén chù méi zhě yuē èr sān wàn, jì fán èr xún fāng tuì. chén xǔ xíng yíng jiāng hán quán yì zì zhǎng wǔ chéng lǜ zhòng kàng zhī, wú gōng ér hái. yóu guī sù wú jūn zhèng, qiě jí bù néng xìng, bì chéng zì shǒu, mò gǎn yù yě. xiān shì, tǔ bō rù kòu, héng yǐ qiū dōng, jí chūn zé duō yù jí yì ér tuì. shì lái yě, fāng shèng shǔ ér wú huàn. gài huá rén xiàn zhě, hòu qí zī chǎn, zhì qí qī zǐ, wèi róng lǔ suǒ jiāng ér qīn yì yān. jiǔ yuè, tǔ bō jiāng shàng xī dǒng xīng lùn mǎng luó děng kòu níng zhōu, jié dù shǐ zhāng xiàn fǔ lǜ zhòng yù zhī, zhǎn shǒu bǎi yú jí, zéi zhuǎn kòu lín fāng děng zhōu, zòng lüè ér qù.
四年五月,吐蕃三萬餘騎犯塞,分入涇、邠、寧、慶、麟等州,焚彭原縣廨舍, 所至燒廬舍,人畜沒者約二三萬,計凡二旬方退。陳許行營將韓全義自長武城率眾 抗之,無功而還。游瑰素無軍政,且疾不能興,閉城自守,莫敢御也。先是,吐蕃 入寇,恆以秋冬,及春則多遇疾疫而退。是來也,方盛暑而無患。蓋華人陷者,厚 其資產,質其妻子,為戎虜所將而侵軼焉。九月,吐蕃將尚悉董星、論莽羅等寇寧 州,節度使張獻甫率眾御之,斬首百餘級,賊轉寇麟坊等州,縱掠而去。
wǔ nián shí yuè, jiàn nán jié dù shǐ wéi gāo qiǎn jiāng wáng yǒu dào děng yǔ dōng mán liǎng lín jū nà shí wù dèng mèng chōng děng shuài bīng yú gù guī zhōu tái dēng běi gǔ dà pò tǔ bō qīng hǎi liè chéng èr jié dù, shā qí dà bīng mǎ shǐ qǐ zāng zhē zhē xī duō yáng zhū, zhǎn shǒu èr qiān yú jí, qí tóu yá gǔ fù shuǐ sǐ zhě bù kě shèng shù, shēng qín lóng guān sì shí wǔ rén, shōu huò qì xiè yī wàn yú shì mǎ niú yáng yī wàn yú tóu pǐ. zhē zhē zhě, tǔ bō xiāo yǒng zhě yě, huò yún shàng jié zàn zhī zǐ, pín wèi biān huàn. zì qí sǐ yě, guān jūn suǒ gōng chéng shān, wú bù jiàng xià. fān zhòng rì què, shù nián jiān, jǐn fù guī zhōu zhī jìng.
五年十月,劍南節度使韋皋遣將王有道等與東蠻兩林苴那時、勿鄧夢沖等帥兵 於故巂州台登北谷大破吐蕃青海、獵城二節度,殺其大兵馬使乞臧遮遮、悉多楊硃, 斬首二千餘級,其投崖谷赴水死者不可勝數,生擒籠官四十五人,收穫器械一萬餘 事、馬牛羊一萬餘頭匹。遮遮者,吐蕃驍勇者也,或雲尚結贊之子,頻為邊患。自 其死也,官軍所攻城柵,無不降下。蕃眾日卻,數年間,盡復巂州之境。
liù nián, tǔ bō xiàn wǒ běi tíng dōu hù fǔ. chū, běi tíng ān xī, jì jiǎ dào yú huí hé cháo zòu, yīn fù yōng yān. fān xìng tān hěn, zhēng qiú wú dù. běi tíng jìn qiāng, fán fú yòng shí wù suǒ zī, bì qiáng qǔ zhī, rén bù qīng shēng yǐ. yòu yǒu shā tuó bù liù qiān yú zhàng yǔ běi tíng xiāng yī, yì shǔ yú huí hé. huí hé sì qí chāo duó, yóu suǒ yàn kǔ. qí gé lù bù jí bái fú tū jué sù yǔ huí hé tōng hé, yì hàn qí duó lüè, yīn tǔ bō hòu lù jiàn yòu. suì fù zhī. yú shì tǔ bō lǜ gé lù bái fú zhī zhòng, qù suì gè lái kòu běi tíng, huí hé dà xiāng xié gàn jiā sī lǜ zhòng yuán zhī, pín zhàn bài jī, tǔ bō gōng wéi pō jí. běi tíng zhī rén jì kǔ huí hé, shì suì nǎi jǔ chéng jiàng yú tǔ bō, shā tuó bù luò yì jiàng yān. běi tíng jié dù shǐ yáng xí gǔ yǔ huī xià èr qiān yú rén chū bēn xī zhōu, xié gàn jiā sī bù lì ér hái.
六年,吐蕃陷我北庭都護府。初,北庭、安西,既假道於回紇朝奏,因附庸焉。 蕃性貪狠,徵求無度。北庭近羌,凡服用食物所資,必強取之,人不卿生矣。又有 沙陀部六千餘帳與北庭相依,亦屬於回紇。回紇肆其抄奪,尤所厭苦。其葛祿部及 白服突厥素與回紇通和,亦憾其奪掠,因吐蕃厚賂見誘。遂附之。於是吐蕃率葛祿、 白服之眾,去歲各來寇北庭,回紇大相頡干迦斯率眾援之,頻戰敗績,吐蕃攻圍頗 急。北庭之人既苦回紇,是歲乃舉城降於吐蕃,沙陀部落亦降焉。北庭節度使楊襲 古與麾下二千餘人出奔西州,頡干迦斯不利而還。
qī nián qiū, yòu xī qí dīng zhuàng wǔ liù wàn rén, jiāng fù běi tíng, réng zhào xí gǔ xié xíng, é wèi tǔ bō gé lù děng suǒ jī, dà bài, sǐ zhě dà bàn. xié gàn jiā sī dài zhī yuē: qiě yǔ wǒ tóng zhì yá zhàng, dāng sòng jūn guī běn cháo yě. xí gǔ cóng zhī, jí yá zhàng, liú ér bù qiǎn, jìng shā zhī. zì shì ān xī zǔ jué, mò zhī cún fǒu. wéi xī zhōu zhī rén, yóu gù shǒu yān. xié gàn jiā sī jì bài xù, mù lù zhī zhòng chéng shèng qǔ huí hé zhī fú tú chuān. huí hé zhèn kǒng, xī qiān xī běi bù luò yáng mǎ yú yá zhàng zhī nán yǐ bì zhī.
七年秋,又悉其丁壯五六萬人,將復北庭,仍召襲古偕行,俄為吐蕃、葛祿等 所擊,大敗,死者大半。頡干迦斯紿之曰:「且與我同至牙帳,當送君歸本朝也。」 襲古從之,及牙帳,留而不遣,竟殺之。自是安西阻絕,莫知存否。唯西州之人, 猶固守焉。頡干迦斯既敗恤,慕祿之眾乘勝取回紇之浮圖川。回紇震恐,悉遷西北 部落羊馬於牙帳之南以避之。
bā nián sì yuè, tǔ bō kòu líng zhōu, lüè rén chù, gōng xiàn shuǐ kǒu chéng, jìn wéi zhōu chéng, sāi shuǐ kǒu jí zhī qú yǐ yíng tián. zhào hé dōng zhèn wǔ fēn bīng wèi yuán, yòu fēn shén cè liù jūn zhī zú sān qiān yú rén shù yú dìng yuǎn huái yuǎn èr chéng, shàng yù shén wǔ lóu láo qiǎn zhī. tǔ bō yǐn qù. liù yuè, tǔ bō shù qiān qí yóu qīng shí lǐng kòu jīng zhōu, lüè tián jūn qiān yú rén hái, jí lián yún bǎo, shǒu zhuō shǐ táng cháo chén qiǎn bīng chū zhàn, dà jiāng wáng jìn yòng sǐ zhī. jiǔ yuè, xī chuān jié dù shǐ wéi gāo gōng tǔ fān zhī wéi zhōu, huò dà jiāng lùn zàn rè jí shǒu lǐng xiàn yú jīng shī. shí yī yuè, shān nán xī dào jié dù yán zhèn jī pò tǔ bō yú fāng zhōu jí hēi shuǐ bǎo, fén qí jī jù, bìng xiàn shǒu lǔ.
八年四月,吐蕃寇靈州,掠人畜,攻陷水口城,進圍州城,塞水口及支渠以營 田。詔河東、振武分兵為援,又分神策六軍之卒三千餘人戍於定遠、懷遠二城,上 御神武樓勞遣之。吐蕃引去。六月,吐蕃數千騎由青石嶺寇涇州,掠田軍千餘人還, 及連雲堡,守捉使唐朝臣遣兵出戰,大將王進用死之。九月,西川節度使韋皋攻吐 蕃之維州,獲大將論贊熱及首領獻於京師。十一月,山南西道節度嚴震擊破吐蕃於 芳州及黑水堡,焚其積聚,並獻首虜。
jiǔ nián èr yuè, zhào chéng yán zhōu. shì zhōu xiān wèi tǔ bō suǒ huǐ, zì cǐ sài wài wú bǎo zhàng. líng wǔ shì gé, xī bī fū fāng, shén wèi biān huàn, gù mìng chéng zhī, èr xún ér bì. yòu zhào jiān yù shǐ dài fū hé gàn suì tǒng bīng wǔ qiān yǔ jiān yù shǐ zhōng chéng dù yàn guāng zhī zhòng shù zhī. shì yì yě, shàng niàn jiāng shì zhī láo, hòu lìng dù zhī gōng gěi. yòu zhào jīng yuán hú nán shān nán zhū jūn shēn tǎo tǔ bō, yǐ fēn qí lì. yóu shì bǎn zhú zhī jì, lǔ wú fàn sāi zhě. jí bì, zhōng wài xián chēng hè yān. shì yuè, xī chuān wéi gāo xiàn huò tǔ bō shǒu lǔ. qì xiè qí zhì niú mǎ yú què xià.
九年二月,詔城鹽州。是州先為吐蕃所毀,自此塞外無堡障。靈武勢隔,西逼 鄜坊,甚為邊患,故命城之,二旬而畢。又詔兼御史大夫紇干遂統兵五千與兼御史 中丞杜彥光之眾戍之。是役也,上念將士之勞,厚令度支供給。又詔涇原、湖南、 山南諸軍深討吐蕃,以分其力。由是板築之際,虜無犯塞者。及畢,中外咸稱賀焉。 是月,西川韋皋獻獲吐蕃首虜。器械、旗幟、牛馬於闕下。
chū, jiāng chéng yán zhōu, shàng mìng gāo chū shī yǐ fēn tǔ bō zhī bīng, gāo qiǎn dà jiāng dǒng miǎn zhāng fēn chū xī shān jí nán dào, pò é hé chéng tōng hè jūn. tǔ bō nán dào yuán shuài lùn mǎng rè lǜ zhòng lái yuán, yòu pò zhī, shā shāng shù qiān rén, fén dìng lián gù chéng. fán píng shān bǎo wǔ shí yú suǒ.
初,將城鹽州,上命皋出師以分吐蕃之兵,皋遣大將董勔、張芬出西山及南道, 破俄和城、通鶴軍。吐蕃南道元帥論莽熱率眾來援,又破之,殺傷數千人,焚定廉 故城。凡平柵堡五十餘所。
shí nián, nán zhào mán méng yì móu xún dà pò tǔ bō yú shén chuān, shǐ lái xiàn jié, yǔ zài nán zhào chuán. shí yī nián bā yuè, huáng shǎo qīng gōng xiàn qīn héng xún guì sì zhōu, tǔ bō qú shuài lùn qǐ rán dàng méi cáng xī nuò lǜ yǐ qí jiā shǔ lái jiàng. míng nián, bìng yǐ wèi guī dé jiāng jūn. shí èr nián jiǔ yuè, tǔ bō kòu qìng zhōu jí huá chí xiàn, shā shāng pō shén.
十年,南詔蠻蒙異牟尋大破吐蕃於神川,使來獻捷,語在《南詔傳》。十一年 八月,黃少卿攻陷欽、橫、潯、貴四州,吐蕃渠帥論乞髯盪沒藏悉諾律以其家屬來 降。明年,並以為歸德將軍。十二年九月,吐蕃寇慶州及華池縣,殺傷頗甚。
shí sān nián zhēng yuè, xíng jūn yá zòu qǐng yú lǒng zhōu xī qī shí lǐ zhú chéng yǐ bèi xī róng, míng yǒng xìn chéng. tǔ bō zàn pǔ qiǎn shǐ nóng sāng xī jī biǎo qǐng xiū hé hǎo, biān jiāng yǐ wén. shàng yǐ qí chái láng zhī xìng, shù fù ēn bèi yuē, bù shòu biǎo zhuàng, rèn qí shǐ què guī. wǔ yuè shí qī rì, tǔ bō yú jiàn shān mǎ lǐng sān chù kāi lù, fēn jūn xià yíng, jǐn jīng yī yuè, jìn jūn bī tái dēng chéng. guī zhōu cì shǐ cáo gāo rèn lǜ lǐng zhū jūn jiāng shì bìng dōng mán zǐ dì hé shì jiē zhàn, zì cháo zhì wǔ, dà pò zhī, shēng qín dà lóng guān qī rén, zhèn shàng shā huò sān bǎi rén, yú bèi dāo jiàn zhě bù kě shèng jì, shōu huò mǎ chù wǔ bǎi yú tóu pǐ qì xiè èr qiān yú shì. shí sì nián shí yuè, xià zhōu jié dù shǐ hán quán yì pò tǔ bō yú yán zhōu xī běi. shí liù nián liù yuè, yán zhōu pò tǔ bō yú wū lán qiáo xià.
十三年正月,邢君牙奏請於隴州西七十里築城以備西戎,名永信城。吐蕃贊普 遣使農桑昔齎表請修和好,邊將以聞。上以其豺狼之性,數負恩背約,不受表狀, 任其使卻歸。五月十七日,吐蕃於劍山、馬嶺三處開路,分軍下營,僅經一月,進 軍逼台登城。巂州刺史曹高任率領諸軍將士並東蠻子弟合勢接戰,自朝至午,大破 之,生擒大籠官七人,陣上殺獲三百人,余被刀箭者不可勝紀,收穫馬畜五百餘頭 匹、器械二千餘事。十四年十月,夏州節度使韓全義破吐蕃於鹽州西北。十六年六 月,鹽州破吐蕃於烏蘭橋下。
shí qī nián qī yuè, tǔ bō kòu yán zhōu, yòu xiàn lín zhōu, shā cì shǐ guō fēng, huǐ chéng huáng, dà lüè jū rén, qū dǎng xiàng bù luò ér qù. cì yán zhōu xī jiǔ shí lǐ héng cáo fēng dùn jūn, hū yán zhōu sēng yán sù bèi qī rén, chēng xú shè rén zhào. qí huǒ duì tǔ bō méi lēi jù yǐn yán sù děng jí qū zhì zhàng qián, jiē mǎ gé gù shǒu, máo shéng léi jǐng. jiàn yī tǔ bō nián shào, shēn zhǎng liù chǐ yú, chì zī dà mù, nǎi xú shè rén yě. mìng jiě fù, zuò zhàng zhōng, yuē: shī wù jù. yú běn hàn rén, sī kōng yīng guó gōng wǔ dài sūn yě. shǔ wǔ hòu zhuó sàng wáng shì, gāo zǔ jiàn yì zhōng mǐn, zi sūn liú bō jué yù, jīn sān dài yǐ. suī dài jū zhí wèi, shì zhǎng bīng yào, sī běn zhī xīn wú yá, gù xuè zú wú yóu zì bá ěr! cǐ fān hàn jiāo jìng yě, fù jiǔ shí lǐ zhì ān lè zhōu, shī wú yóu guī dōng yǐ. yán sù yuē: sēng shēn gū qīn lǎo, kěn qí quán huó. bēi bù zì shèng. yòu yuē: yú fèng mìng lǜ shī bèi biān, yīn qiú zī shí, suì shè hàn jiāng, zhǎn zhuǎn dōng jìn zhì lín zhōu. chéng jì wú bèi, yuán bīng yòu jué, shì yǐ bá zhī. zhī guō shǐ jūn shì xūn chén zǐ sūn, bì jiāng huó zhī, bù xìng wèi luàn bīng suǒ hài. shì yǒu fēi niǎo shǐ zhì, fēi niǎo, yóu zhōng guó yì qí yě, yún: shù zhě shàng biàn, zhào jūn jí hái. suì guī zhī. shí zhào wéi
十七年七月,吐蕃寇鹽州,又陷麟州,殺刺史郭鋒,毀城隍,大掠居人,驅黨 項部落而去。次鹽州西九十里橫槽烽頓軍,呼延州僧延素輩七人,稱徐舍人召。其 火隊吐蕃沒勒遽引延素等疾趨至帳前,皆馬革梏手,毛繩縲頸。見一吐蕃年少,身 長六尺余,赤髭大目,乃徐舍人也。命解縛,坐帳中,曰:「師勿懼。余本漢人, 司空英國公五代孫也。屬武后斫喪王室,高祖建義中泯,子孫流播絕域,今三代矣。 雖代居職位,世掌兵要,思本之心無涯,顧血族無由自拔耳!此蕃、漢交境也,復 九十里至安樂州,師無由歸東矣。」延素曰:「僧身孤親老,懇祈全活。」悲不自 勝。又曰:「余奉命率師備邊,因求資食,遂涉漢疆,展轉東進至麟州。城既無備, 援兵又絕,是以拔之。知郭使君是勛臣子孫,必將活之,不幸為亂兵所害。」適有 飛鳥使至,飛鳥,猶中國驛騎也,云:「術者上變,召軍亟還。」遂歸之。時詔韋