nán mán xī nán mán
南蛮 西南蛮
lín yì pó lì pán pán zhēn là tuó huán hē líng duò hé luó duò pó dēng dōng xiè mán xī zhào mán zāng kē mán nán píng liáo dōng nǚ guó nán zhào mán biāo guó
○林邑 婆利 盘盘 真腊 陀洹 诃陵 堕和罗 堕婆登 东谢蛮 西赵蛮 牂牁蛮 南平獠 东女国 南诏蛮 骠国
lín yì guó, hàn rì nán xiàng lín zhī dì, zài jiāo zhōu nán qiān yú lǐ. qí guó yán mào shù qiān lǐ, běi yǔ xiǎo zhōu jiē. dì qì dōng wēn, bù shí bīng xuě, cháng duō wù yǔ. qí wáng suǒ jū chéng, lì mù wèi zhà. wáng zhù rì zhān gǔ bèi, xié luò bó, rào yāo, shàng jiā zhēn zhū jīn suǒ, yǐ wéi yīng luò, juǎn fà ér dài huā. fū rén fú zhāo xiá gǔ bèi yǐ wéi duǎn qún, shǒu dài jīn huā, shēn shì yǐ jīn suǒ zhēn zhū yīng luò. wáng zhī shì wèi, yǒu bīng wǔ qiān rén, néng yòng nǔ jí, yǐ téng wèi jiǎ, yǐ zhú wèi gōng, chéng xiàng ér zhàn. wáng chū zé liè xiàng qiān tóu, mǎ sì bǎi pǐ, fēn wéi qián hòu. qí rén quán fā sè hēi, sú jiē tú xiǎn, dé shè xiāng yǐ tú shēn, yī rì zhī zhōng, zài tú zài xǐ. bài yè jiē hé zhǎng dùn sǎng. jià qǔ zhī fǎ, dé qǔ tóng xìng. sú yǒu wén zì, yóu xìn fó fǎ, rén duō chū jiā. fù mǔ sǐ, zi zé tī fā ér kū, yǐ guān shèng shī, jī chái fán jiù, shōu qí huī, cáng yú jīn píng, sòng zhī shuǐ zhōng. sú yǐ shí èr yuè wèi suì shǒu, dào suì zài shú. zì cǐ yǐ nán, cǎo mù dōng róng, sì shí jiē shí shēng cài, yǐ bīng láng zhī wèi jiǔ. yǒu jié liáo niǎo, néng jiě rén yǔ.
林邑国,汉日南象林之地,在交州南千余里。其国延袤数千里,北与皛州接。 地气冬温,不识冰雪,常多雾雨。其王所居城,立木为栅。王著日氈古贝,斜络膊, 绕腰,上加真珠金锁,以为璎珞,卷发而戴花。夫人服朝霞古贝以为短裙,首戴金 花,身饰以金锁真珠璎珞。王之侍卫,有兵五千人,能用弩及,以藤为甲,以竹 为弓,乘象而战。王出则列象千头,马四百匹,分为前后。其人拳发色黑,俗皆徒 跣,得麝香以涂身,一日之中,再涂再洗。拜谒皆合掌顿颡。嫁娶之法,得取同姓。 俗有文字,尤信佛法,人多出家。父母死,子则剔发而哭,以棺盛尸,积柴燔柩, 收其灰,藏于金瓶,送之水中。俗以十二月为岁首,稻岁再熟。自此以南,草木冬 荣,四时皆食生菜,以槟榔汁为酒。有结辽鸟,能解人语。
wǔ dé liù nián, qí wáng fàn fàn zhì qiǎn shǐ lái zhāo. bā nián, yòu qiǎn shǐ xiàn fāng wù. gāo zǔ wèi shè jiǔ bù lè yǐ yàn zhī, jí cì qí wáng jǐn cǎi. zhēn guān chū, qiǎn shǐ gòng xún xī. sì nián, qí wáng fàn tóu lí qiǎn shǐ xiàn huǒ zhū, dà rú jī luǎn, yuán bái jiǎo jié, guāng zhào shù chǐ, zhuàng rú shuǐ jīng, zhèng wǔ xiàng rì. yǐ ài zhēng zhī, jí huǒ rán. wǔ nián, yòu xiàn wǔ sè yīng wǔ. tài zōng yì zhī, zhào tài zǐ yòu shù zǐ lǐ bǎi yào wèi zhī fù. yòu xiàn bái yīng wǔ, jīng shí biàn huì, shàn yú yìng dá. tài zōng mǐn zhī, bìng fù qí shǐ, lìng fàng hái yú lín sǒu. zì cǐ cháo gòng bù jué. tóu lí sǐ, zi fàn zhèn lóng dài lì. tài zōng bēng, zhào yú líng suǒ kān shí tú tóu lí zhī xíng, liè yú xuán quē zhī qián. shí jiǔ nián, zhèn lóng wèi qí chén mó hē màn duō jiā dú suǒ shā, qí zōng zú bìng zhū yí, fàn shì suì jué. guó rén nǎi lì tóu lí zhī nǚ xù pó luó mén wèi wáng. hòu dà chén jí guó rén gǎn sī jiù zhǔ. nǎi fèi pó luó mén ér lì tóu lí zhī dí nǚ wèi wáng.
武德六年,其王范梵志遣使来朝。八年,又遣使献方物。高祖为设《九部乐》 以宴之,及赐其王锦彩。贞观初,遣使贡驯犀。四年,其王范头黎遣使献火珠,大 如鸡卵,圆白皎洁,光照数尺,状如水精,正午向日。以艾蒸之,即火燃。五年, 又献五色鹦鹉。太宗异之,诏太子右庶子李百药为之赋。又献白鹦鹉,精识辩慧, 善于应答。太宗悯之,并付其使,令放还于林薮。自此朝贡不绝。头黎死,子范镇 龙代立。太宗崩,诏于陵所刊石图头黎之形,列于玄阙之前。十九年,镇龙为其臣 摩诃漫多伽独所杀,其宗族并诛夷,范氏遂绝。国人乃立头黎之女婿婆罗门为王。 后大臣及国人感思旧主。乃废婆罗门而立头黎之嫡女为王。
zì lín yì yǐ nán, jiē juǎn fà hēi shēn, tōng hào wèi" kūn lún".
自林邑以南,皆卷发黑身,通号为“昆仑”。
pó lì guó, zài lín yì dōng nán hǎi zhōng zhōu shàng. qí dì yán mào shù qiān lǐ, zì jiāo zhōu nán dù hǎi, jīng lín yì fú nán chì tǔ dān dān shù guó nǎi zhì yān. qí rén jiē hēi sè, chuān ěr fù kē. wáng xìng shā lì yé jiā, míng hù lù nà pó, shì yǒu qí wèi. wáng dài huā xíng rú pí biàn, zhuāng yǐ zhēn zhū yīng luò, shēn zuò jīn chuáng. shì nǚ yǒu jīn huā bǎo lǚ zhī shì, huò chí bái fú kǒng què shàn. xíng zé jià xiàng, míng jīn jī gǔ chuī lí wéi lè. nán zǐ jiē quán fā, bèi gǔ bèi, bù héng fú yǐ rào yāo. fēng qì shǔ rè, héng rú zhōng guó zhī shèng xià. gǔ yī suì zài shú. yǒu gǔ bèi cǎo, jī qí huā yǐ zuò bù, cū zhě míng gǔ bèi, xì zhě míng bái xì. zhēn guān sì nián, qí wáng qiǎn shǐ suí lín yì shǐ xiàn fāng wù.
婆利国,在林邑东南海中洲上。其地延袤数千里,自交州南渡海,经林邑、扶 南、赤土、丹丹数国乃至焉。其人皆黑色,穿耳附榼。王姓刹利耶伽,名护路那婆, 世有其位。王戴花形如皮弁,装以真珠璎珞,身坐金床。侍女有金花宝缕之饰,或 持白拂孔雀扇。行则驾象,鸣金击鼓吹蠡为乐。男子皆拳发,被古贝,布横幅以绕 腰。风气暑热,恆如中国之盛夏。谷一岁再熟。有古贝草,缉其花以作布,粗者名 古贝,细者名白赩。贞观四年,其王遣使随林邑使献方物。
pán pán guó, zài lín yì xī nán hǎi qǔ zhōng, běi yǔ lín yì gé xiǎo hǎi, zì jiāo zhōu chuán xíng sì shí rì nǎi zhì, qí guó yǔ láng yá xiū guó wèi lín, rén jiē xué pó luó mén shū, shén jìng fó fǎ. zhēn guān jiǔ nián, qiǎn shǐ lái zhāo, gòng fāng wù.
盘盘国,在林邑西南海曲中,北与林邑隔小海,自交州船行四十日乃至,其国 与狼牙修国为邻,人皆学婆罗门书,甚敬佛法。贞观九年,遣使来朝,贡方物。
zhēn là guó, zài lín yì xī běi, běn fú nán zhī shǔ guó," kūn lún" zhī lèi. zài jīng shī nán èr wàn qī bǎi lǐ, běi zhì ài zhōu liù shí rì xíng. qí wáng xìng shā lì shì. yǒu dài chéng sān shí yú suǒ, wáng dōu yī shē nà chéng, fēng sú bèi fú yǔ lín yì tóng. dì ráo zhàng lì dú. hǎi zhōng dà yú yǒu shí bàn chū, wàng zhī rú shān. měi wǔ liù yuè zhōng, dú qì liú xíng, jí yǐ niú shǐ cí zhī, bù zhě zé wǔ gǔ bù dēng. qí sú dōng xiàng kāi hù, yǐ dōng wèi shàng. yǒu zhàn xiàng wǔ qiān tóu, yóu hǎo zhě sì yǐ fàn ròu. yǔ lín guó zhàn, zé xiàng duì zài qián, yú bèi shàng yǐ mù zuò lóu, shàng yǒu sì rén, jiē chí gōng jiàn. guó shàng fú dào jí tiān shén, tiān shén wèi dà, fú dào cì zhī.
贞腊国,在林邑西北,本扶南之属国,“昆仑”之类。在京师南二万七百里, 北至爱州六十日行。其王姓刹利氏。有大城三十余所,王都伊奢那城,风俗被服与 林邑同。地饶瘴疠毒。海中大鱼有时半出,望之如山。每五六月中,毒气流行,即 以牛豕祠之,不者则五谷不登。其俗东向开户,以东为上。有战象五千头,尤好者 饲以饭肉。与邻国战,则象队在前,于背上以木作楼,上有四人,皆持弓箭。国尚 佛道及天神,天神为大,佛道次之。
wǔ dé liù nián, qiǎn shǐ gòng fāng wù. zhēn guān èr nián, yòu yǔ lín yì guó jù lái zhāo xiàn. tài zōng jiā qí lù hǎi pí láo, xī lài shén hòu. nán fāng rén wèi zhēn là guó wèi jí miè guó. zì shén lóng yǐ hòu, zhēn là fēn wéi èr bàn: yǐ nán jìn hǎi duō bēi zé chù, wèi zhī shuǐ zhēn là bàn yǐ běi duō shān fù, wèi zhī lù zhēn là, yì wèi zhī wén dān guó. gāo zōng zé tiān xuán zōng cháo, bìng qiǎn shǐ cháo gòng.
武德六年,遣使贡方物。贞观二年,又与林邑国俱来朝献。太宗嘉其陆海疲劳, 锡赉甚厚。南方人谓真腊国为吉蔑国。自神龙以后,真腊分为二半:以南近海多陂 泽处,谓之水真腊半;以北多山阜,谓之陆真腊,亦谓之文单国。高宗、则天、玄 宗朝,并遣使朝贡。
shuǐ zhēn là guó, qí jìng dōng xī nán běi yuē yuán bā bǎi lǐ, dōng zhì bēn tuó làng zhōu, xī zhì duò luó bō dǐ guó, nán zhì xiǎo hǎi, běi jí lù zhēn là. qí wáng suǒ jū chéng hào pó luó tí bá. guó zhī dōng jiè yǒu xiǎo chéng, jiē wèi zhī guó. qí guó duō xiàng, yuán hé bā nián, qiǎn lǐ mó nà děng lái zhāo.
水真腊国,其境东西南北约员八百里,东至奔陀浪州,西至堕罗钵底国,南至 小海,北即陆真腊。其王所居城号婆罗提拔。国之东界有小城,皆谓之国。其国多 象,元和八年,遣李摩那等来朝。
tuó huán guó, zài lín yì xī nán dà hǎi zhōng, dōng nán yǔ duò hé luó jiē, qù jiāo zhǐ sān yuè yú rì xíng. bīn fú yú duò hé luó. qí wáng xìng chá shī lì, zì pó mò pó nà. tǔ wú cán sāng, yǐ bái zhān zhāo xiá bù wèi yī. sú jiē lóu jū, wèi zhī" gàn lán". zhēn guān shí bā nián, qiǎn shǐ lái zhāo. èr shí yī nián, yòu qiǎn shǐ xiàn bái yīng wǔ jí pó lǜ gāo, réng qǐng mǎ jí tóng zhōng, zhào bìng gěi zhī.
陀洹国,在林邑西南大海中,东南与堕和罗接,去交趾三月余日行。宾服于堕 和罗。其王姓察失利,字婆末婆那。土无蚕桑,以白氈朝霞布为衣。俗皆楼居,谓 之“干栏”。贞观十八年,遣使来朝。二十一年,又遣使献白鹦鹉及婆律膏,仍请 马及铜钟,诏并给之。
hē líng guó, zài nán fāng hǎi zhōng zhōu shàng jū, dōng yǔ pó lì xī yǔ duò pó dēng běi yǔ zhēn là jiē, nán lín dà hǎi. shù mù wèi chéng, zuò dà wū zhòng gé, yǐ zōng lǘ pí fù zhī. wáng zuò qí zhōng, xī yòng xiàng yá wèi chuáng. shí bù yòng shi zhù, yǐ shǒu ér cuō. yì yǒu wén zì, pō shí xīng lì. sú yǐ yē shù huā wèi jiǔ, qí shù shēng huā, zhǎng sān chǐ yú, dà rú rén bó, gē zhī qǔ zhī yǐ chéng jiǔ, wèi gān, yǐn zhī yì zuì.
诃陵国,在南方海中洲上居,东与婆利、西与堕婆登、北与真腊接,南临大海。 竖木为城,作大屋重阁,以棕榈皮覆之。王坐其中,悉用象牙为床。食不用匙箸, 以手而撮。亦有文字,颇识星历。俗以椰树花为酒,其树生花,长三尺余,大如人 膊,割之取汁以成酒,味甘,饮之亦醉。
zhēn guān shí sì nián, qiǎn shǐ lái zhāo. dà lì sān nián sì nián jiē qiǎn shǐ cháo gòng. yuán hé shí nián, qiǎn shǐ xiàn sēng zhī tóng wǔ rén yīng wǔ pín jiā niǎo bìng yì zhǒng míng bǎo. yǐ qí shǐ lǐ hē nèi wèi guǒ yì, hē nèi qǐng huí shòu qí dì, zhào bāo ér cóng zhī. shí sān nián, qiǎn shǐ jìn sēng zhī nǚ èr rén yīng wǔ dài mào jí shēng xī děng.
贞观十四年,遣使来朝。大历三年、四年皆遣使朝贡。元和十年,遣使献僧祗 僮五人、鹦鹉、频伽鸟并异种名宝。以其使李诃内为果毅,诃内请回授其弟,诏褒 而从之。十三年,遣使进僧祗女二人、鹦鹉、玳瑁及生犀等。
duò hé luó guó, nán yǔ pán pán běi yǔ jiā luó shě fú dōng yǔ zhēn là jiē, xī lín dà hǎi. qù guǎng zhōu wǔ yuè rì xíng. zhēn guān shí èr nián, qí wáng qiǎn shǐ gòng fāng wù. èr shí sān nián, yòu qiǎn shǐ xiàn xiàng yá huǒ zhū, qǐng cì hǎo mǎ, zhào xǔ zhī.
堕和罗国,南与盘盘、北与迦罗舍佛、东与真腊接,西邻大海。去广州五月日 行。贞观十二年,其王遣使贡方物。二十三年,又遣使献象牙、火珠,请赐好马, 诏许之。
duò pó dēng guó, zài lín yì nán, hǎi xíng èr yuè, dōng yǔ hē líng xī yǔ mí lí chē jiē, běi jiè dà hǎi. fēng sú yǔ hē líng lüè tóng. qí guó zhǒng dào, měi yuè yī shú. yì yǒu wén zì, shū zhī yú bèi duō yè. qí sǐ zhě, kǒu shí yǐ jīn, yòu yǐ jīn chuàn guàn yú sì zhī, rán hòu jiā yǐ pó lǜ gāo jí lóng nǎo děng xiāng, jī chái yǐ fán zhī. zhēn guān èr shí yī nián, qí wáng qiǎn shǐ xiàn gǔ bèi xiàng yá bái tán, tài zōng xǐ shū bào zhī, bìng cì yǐ zá wù.
堕婆登国,在林邑南,海行二月,东与诃陵、西与迷黎车接,北界大海。风俗 与诃陵略同。其国种稻,每月一熟。亦有文字,书之于贝多叶。其死者,口实以金, 又以金钏贯于四肢,然后加以婆律膏及龙脑等香,积柴以燔之。贞观二十一年,其 王遣使献古贝、象牙、白檀,太宗玺书报之,并赐以杂物。
dōng xiè mán, qí dì zài qián zhōu zhī xī shù bǎi lǐ, nán jiē shǒu gōng liáo, xī lián yí zi, běi zhì mán. tǔ yí wǔ gǔ, bù yǐ niú gēng, dàn wèi shē tián, měi suì yì. sú wú wén zì, kè mù wèi qì. sàn zài shān dòng jiān, yī shù wèi céng cháo ér jū, jí liú yǐ yǐn. jiē zì yíng shēng yè, wú fù shuì zhī shì. yè jiàn guì rén, jiē zhí biān ér bài yǒu gōng láo zhě, yǐ niú mǎ tóng gǔ shǎng zhī. yǒu fàn zuì zhě, xiǎo shì zhàng fá zhī, dà shì shā zhī, dào wù bèi hái qí zāng. hūn yīn zhī lǐ, yǐ niú jiǔ wèi pìn. nǚ fù fū jiā, jiē mǔ zì sòng zhī. nǚ fū cán, táo bì jīng xún nǎi chū. yàn jù zé jī tóng gǔ, chuī dà jiǎo, gē wǔ yǐ wéi lè. hǎo dài dāo jiàn, wèi cháng shě lí. zhàng fū yī fú, yǒu shān ǎo dà kǒu kù, yǐ mián chóu jí bù wèi zhī. yòu jiān shàng xié shù pí dài, zhuāng yǐ luó ké hǔ bào yuán yòu jí quǎn yáng zhī pí, yǐ wéi wài shì. zuò jiē dūn jù. nán nǚ chuí jì, yǐ fēi shù zhī, hòu chuí xiàng xià. qí shǒu lǐng xiè yuán shēn, jì shì wèi qiú zhǎng, qí bù luò jiē zūn wèi zhī. xiè shì yī zú, fǎ bù yù nǚ, zì yún gāo xìng bù kě xià jià gù yě.
东谢蛮,其地在黔州之西数百里,南接守宫獠,西连夷子,北至蛮。土宜五谷, 不以牛耕,但为畲田,每岁易。俗无文字,刻木为契。散在山洞间,依树为层巢而 居,汲流以饮。皆自营生业,无赋税之事。谒见贵人,皆执鞭而拜;有功劳者,以 牛马铜鼓赏之。有犯罪者,小事杖罚之,大事杀之,盗物倍还其赃。婚姻之礼,以 牛酒为聘。女妇夫家,皆母自送之。女夫惭,逃避经旬乃出。宴聚则击铜鼓,吹大 角,歌舞以为乐。好带刀剑,未尝舍离。丈夫衣服,有衫袄大口裤,以绵绸及布为 之。右肩上斜束皮带,装以螺壳、虎豹猿狖及犬羊之皮,以为外饰。坐皆蹲踞。男 女椎髻,以绯束之,后垂向下。其首领谢元深,既世为酋长,其部落皆尊畏之。谢 氏一族,法不育女,自云高姓不可下嫁故也。
zhēn guān sān nián, yuán shēn rù cháo, guān wū xióng pí guān, ruò jīn zhī máo tóu, yǐ jīn yín luò é, shēn pī máo pèi, wéi pí xíng téng ér zhe lǚ, zhōng shū shì láng yán shī gǔ zòu yán:" xī zhōu wǔ wáng shí, tiān xià tài píng, yuǎn guó guī kuǎn, zhōu shǐ nǎi shū qí shì wèi wáng huì piān. jīn wàn guó lái zhāo, zhì yú cǐ bèi zhāng fú, shí kě tú xiě, jīn qǐng zhuàn wèi wáng huì tú." cóng zhī. yǐ qí dì wèi yīng zhōu, réng bài yuán shēn wèi cì shǐ, lǐng qián zhōu dū du fǔ. yòu yǒu nán xiè shǒu lǐng xiè qiáng, yǔ xī xiè lín, gòng yuán shēn jù lái zhāo jiàn, wèi nán shòu zhōu cì shǐ. hòu gǎi wéi zhuāng zhōu.
贞观三年,元深入朝,冠乌熊皮冠,若今之髦头,以金银络额,身披毛帔,韦 皮行滕而著履,中书侍郎颜师古奏言:“昔周武王时,天下太平,远国归款,周史 乃书其事为《王会篇》。今万国来朝,至于此辈章服,实可图写,今请撰为《王会 图》。”从之。以其地为应州,仍拜元深为刺史,领黔州都督府。又有南谢首领谢 强,与西谢邻,共元深俱来朝见,为南寿州刺史。后改为庄州。
zhēn yuán shí sān nián zhēng yuè, xī nán fān dà qiú zhǎng zhèng yì dài fū jiǎn jiào mán zhōu zhǎng shǐ, jì xí mán zhōu cì shǐ, zī yáng jùn kāi guó gōng cì zǐ jīn yú dài sòng dǐng, zuǒ yòu dà shǒu lǐng cháo sàn dài fū qián jiǎn jiào qióng zhōu cì shǐ cì zǐ jīn yú dài xiè shàn, zuǒ yòu dà shǒu lǐng jì xí shè mán zhōu bā jiāng xiàn lìng cì zǐ jīn yú dài sòng wàn chuán, jiè shǒu zǐ dì dà shǒu lǐng cháo sàn dài fū zāng zhōu lù shì cān jūn xiè wén jīng. qián zhōng jīng lüè zhāo tǎo guān chá shǐ wáng chǔ zòu:" qián jiàn cì shǐ, jiàn zhōng sān nián yí dù cháo gòng, zì hòu gèng bù xǔ suí lì rù cháo. jīn nián kěn sù chēng zhōu jiē zāng kē, tóng bèi shēng jiào, dú cǐ pái bìn, qiè zì cán chǐ, jǐn qiǎn suí zāng kē děng cháo hè. fú qǐ tè cì yōu yù, jiān tóng zāng kē cì shǐ shòu guān. qí zāng kē liǎng zhōu, hù kǒu yīn shèng, rén lì qiáng dà, lín cè zhū fān, xī jiē jìng dàn. qǐng bǐ liǎng zhōu měi nián yí dù cháo gòng, réng yī zāng kē lún huán chà dìng, bìng yǐ cái gàn wèi wàng wèi zhòng tuī zhě chōng." chì zhǐ yuē:" sòng dǐng děng yǐ gǎi guān qì, yú yī jiù."
贞元十三年正月,西南蕃大酋长、正议大夫、检校蛮州长史,继袭蛮州刺史, 资阳郡开国公、赐紫金鱼袋宋鼎,左右大首领、朝散大夫、前检校邛州刺史、赐紫 金鱼袋谢汕,左右大首领、继袭摄蛮州巴江县令、赐紫金鱼袋宋万传,界首子弟大 首领、朝散大夫、牂州录事参军谢文经。黔中经略招讨观察使王础奏:“前件刺史, 建中三年一度朝贡,自后更不许随例入朝。今年恳诉称州接牂牁,同被声教,独此 排摈,窃自惭耻,谨遣随牂牁等朝贺。伏乞特赐优谕,兼同牂牁刺史授官。其牂牁 两州,户口殷盛,人力强大,邻侧诸蕃,悉皆敬惮。请比两州每年一度朝贡,仍依 牂牁轮环差定,并以才干位望为众推者充。”敕旨曰:“宋鼎等已改官讫,余依旧。”
xī zhào mán, zài dōng xiè zhī nán, qí jiè dōng zhì yí zi, xī zhì kūn míng, nán zhì xī ěr hé. shān dòng zǔ shēn, mò zhī dào lǐ. nán běi shí bā rì xíng, dōng xī èr shí sān rì xíng. qí fēng sú wù chǎn yǔ dōng xiè tóng. shǒu lǐng zhào shì. shì wèi qiú zhǎng. yǒu hù wàn yú. zhēn guān sān nián, qiǎn shǐ rù cháo. èr shí yī nián, yǐ qí dì zhì míng zhōu, yǐ shǒu lǐng zhào mó wèi cì shǐ.
西赵蛮,在东谢之南,其界东至夷子,西至昆明,南至西洱河。山洞阻深,莫 知道里。南北十八日行,东西二十三日行。其风俗物产与东谢同。首领赵氏。世为 酋长。有户万余。贞观三年,遣使入朝。二十一年,以其地置明州,以首领赵磨为 刺史。
zāng kē mán, shǒu lǐng yì xìng xiè shì. qí dì běi qù yǎn zhōu yī bǎi wǔ shí lǐ, dōng zhì chén zhōu èr qiān sì bǎi lǐ, nán zhì jiāo zhōu yī qiān wǔ bǎi lǐ, xī zhì kūn míng jiǔ bǎi lǐ. wú chéng bì, sàn wèi bù luò ér jū. tǔ qì yù rè, duō lín yǔ. dào sù zài shú. wú yáo yì, wéi zhēng zhàn zhī shí, nǎi xiāng tún jù. kè mù wèi qì. qí fǎ: jié dào zhě èr bèi hái zāng shā rén zhě chū niú mǎ sān shí tóu, nǎi dé shú sǐ, yǐ nà sǐ jiā. fēng sú wù chǎn, lüè yǔ dōng xiè tóng. qí shǒu lǐng xiè lóng yǔ, dà yè mò jù qí dì, shèng bīng shù wàn rén.
牂牁蛮,首领亦姓谢氏。其地北去兗州一百五十里,东至辰州二千四百里,南 至交州一千五百里,西至昆明九百里。无城壁,散为部落而居。土气郁热,多霖雨。 稻粟再熟。无徭役,唯征战之时,乃相屯聚。刻木为契。其法:劫盗者二倍还赃; 杀人者出牛马三十头,乃得赎死,以纳死家。风俗物产,略与东谢同。其首领谢龙 羽,大业末据其地,胜兵数万人。
wǔ dé sān nián, qiǎn shǐ cháo gòng, shòu lóng yǔ zāng zhōu cì shǐ, fēng yè láng jùn gōng. zhēn guān sì nián shí èr yuè, qiǎn shǐ cháo gòng. kāi yuán shí nián rùn wǔ yuè, dà qiú zhǎng xiè yuán qí sǐ, zhào lì qí dí sūn jiā yì xí qí guān fēng. èr shí wǔ nián, dà qiú zhǎng zhào jūn dào lái zhāo, qiě xiàn fāng wù, dà lì zhōng zhēn yuán chū, shù qiǎn shǐ cháo gòng. qī nián èr yuè, shòu qí qiú zhǎng zhào zhǔ sú guān, yǐ qí suì chū cháo gòng bù jué, bāo zhī yě. zì qī nián zhì shí bā nián, fán wǔ qiǎn shǐ lái.
武德三年,遣使朝贡,授龙羽牂州刺史,封夜郎郡公。贞观四年十二月,遣使 朝贡。开元十年闰五月,大酋长谢元齐死,诏立其嫡孙嘉艺袭其官封。二十五年, 大酋长赵君道来朝,且献方物,大历中、贞元初,数遣使朝贡。七年二月,授其酋 长赵主俗官,以其岁初朝贡不绝,褒之也。自七年至十八年,凡五遣使来。
yuán hé sān nián wǔ yuè chì:" zì jīn yǐ hòu, wěi qián nán guān chá shǐ chà běn dào jūn jiāng chōng yā lǐng zāng kē kūn míng děng shǐ." sì nián zhēng yuè, qiǎn shǐ lái zhāo. shì yuè, qiǎn zhōng shǐ wèi dé hé lǐng qí shǐ, bìng jī guó xìn wù, jiàng xǐ shū cì qí wáng yān. qī nián jiǔ nián shí yī nián, fán sān qiǎn shǐ lái. qí nián shí èr yuè, yòu qiǎn shǐ lái hè zhèng. cháng qìng zhōng, yì cháo gòng bù jué. bǎo lì yuán nián shí èr yuè, qiǎn shǐ xiè liáng zhèn lái zhāo. tài hé wǔ nián zhì huì chāng èr nián, fán qī qiǎn shǐ lái.
元和三年五月敕:“自今以后,委黔南观察使差本道军将充押领牂牁、昆明等 使。”四年正月,遣使来朝。是月,遣中使魏德和领其使,并赍国信物,降玺书赐 其王焉。七年、九年、十一年,凡三遣使来。其年十二月,又遣使来贺正。长庆中, 亦朝贡不绝。宝历元年十二月,遣使谢良震来朝。太和五年至会昌二年,凡七遣使 来。
nán píng liáo zhě, dōng yǔ zhì zhōu nán yǔ yú zhōu xī yǔ nán zhōu běi yǔ fú zhōu jiē. bù luò sì qiān yú hù. tǔ qì duō zhàng lì, shān yǒu dú cǎo jí shā shī fù shé. rén bìng lóu jū, dēng tī ér shàng. hào wèi" gàn lán". nán zǐ zuǒ rèn lù fā tú xiǎn fù rén héng bù liǎng fú, chuān zhōng ér guàn qí shǒu, míng wéi" tōng qún". qí rén měi fà, wèi jì huán chuí yú hòu. yǐ zhú tǒng rú bǐ, zhǎng sān sì cùn, xié guàn qí ěr, guì zhě yì yǒu zhū kē. tǔ duō nǚ shǎo nán, wèi hūn zhī fǎ, nǚ shì bì xiān huò qiú nán zú, pín zhě wú yǐ jià nǚ, duō mài yǔ fù rén wéi bì. sú jiē fù rén zhí yì. qí wáng xìng zhū shì, hào wèi jiàn lì wáng, qiǎn shǐ nèi fù, yǐ qí dì lì yú yú zhōu.
南平獠者,东与智州、南与渝州、西与南州、北与涪州接。部落四千余户。土 气多瘴疠,山有毒草及沙虱、蝮蛇。人并楼居,登梯而上。号为“干栏”。男子左 衽露发徒跣;妇人横布两幅,穿中而贯其首,名为“通裙”。其人美发,为髻鬟垂 于后。以竹筒如笔,长三四寸,斜贯其耳,贵者亦有珠榼。土多女少男,为婚之法, 女氏必先货求男族,贫者无以嫁女,多卖与富人为婢。俗皆妇人执役。其王姓硃氏, 号为剑荔王,遣使内附,以其地隶于渝州。
dōng nǚ guó, xī qiāng zhī bié zhǒng, yǐ xī hǎi zhōng fù yǒu nǚ guó, gù chēng dōng nǚ yān. sú yǐ nǚ wèi wáng. dōng yǔ mào zhōu dǎng xiàng jiē, dōng nán yǔ yǎ zhōu jiē, jiè gé luó nǚ mán jí bái láng yí. qí jìng dōng xī jiǔ rì xíng, nán běi èr shí rì xíng. yǒu dà xiǎo bā shí yú chéng. qí wáng suǒ jū míng kāng yán chuān, zhōng yǒu ruò shuǐ nán liú, yòng niú pí wèi chuán yǐ dù. hù sì wàn yú zhòng, shèng bīng wàn yú rén, sàn zài shān gǔ jiān. nǚ wáng hào wèi" bīn jiù". yǒu nǚ guān, yuē" gāo bà", píng yì guó shì. zài wài guān liáo, bìng nán fū wèi zhī. qí wáng shì nǚ shù bǎi rén, wǔ rì yī tīng zhèng. nǚ wáng ruò sǐ, guó zhōng duō liǎn jīn qián, dòng zhì shù wàn, gèng yú wáng zú qiú lìng nǚ èr rén ér lì zhī. dà zhě wèi wáng, qí cì wèi xiǎo wáng. ruò dà wáng sǐ, jí xiǎo wáng sì lì, huò gū sǐ ér fù jì, wú yǒu cuàn duó. qí suǒ jū, jiē qǐ chóng wū, wáng zhì jiǔ céng, guó rén zhì liù céng. qí wáng fú qīng máo líng qún, xià lǐng shān, shàng pī qīng páo, qí xiù wěi dì. dōng zé gāo qiú, shì yǐ wén jǐn. wèi xiǎo huán jì, shì zhī yǐ jīn. ěr chuí kē, zú lǚ suǒ ní. sú zhòng fù rén ér qīng zhàng fū. wén zì tóng yú tiān zhú. yǐ shí yī yuè wèi zhèng. qí sú měi zhì shí yuè, lìng wū zhě jī chǔ yì shān zhōng, sàn zāo mài yú kōng, dà zhòu hū niǎo. é ér yǒu niǎo rú jī, fēi rù wū zhě zhī huái, yīn pōu fù ér shì zhī, měi yǒu yī gǔ, lái suì bì dēng, ruò yǒu shuāng xuě, bì duō zāi yì. qí sú xìn zhī, míng wéi niǎo bo. qí jū sāng, fú shì bù gǎi, wèi fù mǔ zé sān nián bù zhì mù. guì rén sǐ zhě, huò bō qí pí ér cáng zhī, nèi gǔ yú píng zhōng, róu yǐ jīn xiè ér mái zhī. guó wáng jiāng zàng, qí dà chén qīn shǔ xùn sǐ zhě shù shí rén.
东女国,西羌之别种,以西海中复有女国,故称东女焉。俗以女为王。东与茂 州、党项接,东南与雅州接,界隔罗女蛮及白狼夷。其境东西九日行,南北二十日 行。有大小八十余城。其王所居名康延川,中有弱水南流,用牛皮为船以渡。户四 万余众,胜兵万余人,散在山谷间。女王号为“宾就”。有女官,曰“高霸”,平 议国事。在外官僚,并男夫为之。其王侍女数百人,五日一听政。女王若死,国中 多敛金钱,动至数万,更于王族求令女二人而立之。大者为王,其次为小王。若大 王死,即小王嗣立,或姑死而妇继,无有篡夺。其所居,皆起重屋,王至九层,国 人至六层。其王服青毛绫裙,下领衫,上披青袍,其袖委地。冬则羔裘,饰以纹锦。 为小鬟髻,饰之以金。耳垂榼,足履索蜺。俗重妇人而轻丈夫。文字同于天竺。 以十一月为正。其俗每至十月,令巫者赍楮诣山中,散糟麦于空,大咒呼鸟。俄而 有鸟如鸡,飞入巫者之怀,因剖腹而视之,每有一谷,来岁必登,若有霜雪,必多 灾异。其俗信之,名为鸟卜。其居丧,服饰不改,为父母则三年不栉沐。贵人死者, 或剥其皮而藏之,内骨于瓶中,糅以金屑而埋之。国王将葬,其大臣亲属殉死者数 十人。
suí dà yè zhōng, shǔ wáng xiù qiǎn shǐ zhāo zhī, jù ér bù shòu. wǔ dé zhōng, nǚ wáng tāng pāng shì shǐ qiǎn shǐ gòng fāng wù, gāo zǔ hòu zī ér qiǎn zhī. hái zhì lǒng yòu, huì tū jué rù kòu, bèi lüè yú lǔ tíng. jí xié lì píng, qí shǐ fù lái rù cháo. tài zōng sòng lìng fǎn guó, bìng jiàng xǐ shū wèi fǔ zhī. chuí gǒng èr nián, qí wáng liǎn bì qiǎn dà chén tāng jiàn zuǒ lái zhāo, réng qǐng guān hào. zé tiān cè bài liǎn bì wèi zuǒ yù qián wèi yuán wài jiāng jūn, réng yǐ ruì jǐn zhì fān fú yǐ cì zhī.
隋大业中,蜀王秀遣使招之,拒而不受。武德中,女王汤滂氏始遣使贡方物, 高祖厚资而遣之。还至陇右,会突厥入寇,被掠于虏庭。及颉利平,其使复来入朝。 太宗送令反国,并降玺书慰抚之。垂拱二年,其王敛臂遣大臣汤剑左来朝,仍请官 号。则天册拜敛臂为左玉钤卫员外将军,仍以瑞锦制蕃服以赐之。
tiān shòu sān nián, qí wáng é yǎn ér lái zhāo. wàn suì tōng tiān yuán nián, qiǎn shǐ lái zhāo. kāi yuán èr shí jiǔ nián shí èr yuè, qí wáng zhào yè fū qiǎn zi xiàn fāng wù. tiān bǎo yuán nián, mìng yǒu sī yàn yú qǔ jiāng, lìng zǎi chén yǐ xià tóng yàn. yòu fēng yè fū wèi guī chāng wáng, shòu zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn, cì qí zi bó bā shí pǐ, fàng hái. hòu fù yǐ nán zǐ wèi wáng.
天授三年,其王俄琰兒来朝。万岁通天元年,遣使来朝。开元二十九年十二月, 其王赵曳夫遣子献方物。天宝元年,命有司宴于曲江,令宰臣已下同宴。又封曳夫 为归昌王,授左金吾卫大将军,赐其子帛八十匹,放还。后复以男子为王。
zhēn yuán jiǔ nián qī yuè, qí wáng tāng lì xī yǔ gē lín guó wáng dǒng wò tíng bái gǒu guó wáng luó tuó hū bū zū guó wáng dì dèng jí zhī nán shuǐ guó wáng zhí xuē shàng xī nǎng ruò shuǐ guó wáng dǒng pì hé xī dǒng guó wáng tāng xī zàn qīng yuǎn guó wáng sū táng mó duō bà guó wáng dǒng miǎo péng, gè lǜ qí zhǒng luò yì jiàn nán xī chuān nèi fù. qí gē lín guó děng, jiē sǎn jū shān chuān. ruò shuǐ wáng jí guó chū nǚ guó zhī ruò shuǐ bù luò. qí xī dǒng guó, zài ruò shuǐ xī, gù yì wèi zhī ruò shuǐ xī xī dǒng wáng. jiù jiē fēn lì biān jùn, zǔ fù lì shòu jiāng jūn zhōng láng guǒ yì děng guān, zì zhōng yuán duō gù, jiē wèi tǔ bō suǒ yì shǔ. qí bù luò, dà zhě bù guò sān èr qiān hù, gè zhì xiàn lìng shí shù rén lǐ zhī. tǔ yǒu sī xù, suì shū yú tǔ bō. zhì shì xī yǔ zhī tóng méng, xiāng shuài xiàn kuǎn, jiān jī tiān bǎo zhōng guó jiā suǒ cì guān gào gòng sān shí jiǔ tōng yǐ jìn. xī chuān jié dù shǐ wéi gāo chù qí zhòng yú wéi bà bǎo děng zhōu, gěi yǐ zhòng liáng gēng niú, xián lè shēng yè. lì xī děng shù guó wáng zì lái zhāo, zhào jiàn yú lín dé diàn. shòu lì xī yín qīng guāng lù dài fu guī huà zhōu cì shǐ dèng jí zhī shì tài fǔ shǎo qīng jiān dān zhōu zhǎng shǐ xuē shàng xī nǎng shì shào fǔ shǎo jiān jiān bà zhōu zhǎng shǐ dǒng wò tíng xíng zhì mián zhōu zú, zèng wǔ dé zhōu cì shǐ, mìng qí zi lì luō wèi bǎo shǒu dū du fǔ zhǎng shǐ, xí gē lín wáng. lì xī mèi qǐ xī màn pō yǒu cái zhì, cóng qí xiōng lái zhāo, fēng hé yì jùn fū rén. qí dà shǒu lǐng dǒng wò qīng děng, jiē shòu yǐ guān. é yòu shòu nǚ guó wáng xiōng tāng jué yín qīng guāng lù dài fu shì tài fǔ qīng qīng yuǎn wáng dì sū lì diān yín qīng guāng lù dài fu shì wèi wèi qīng nán shuǐ guó wáng xuē mò tíng jí tāng xī zàn dǒng miǎo péng, nǚ guó chàng hòu tāng fú tíng měi yù bō nán láng táng, bìng shòu yín qīng guāng lù dài fu shì tài pú qīng.
贞元九年七月,其王汤立悉与哥邻国王董卧庭、白狗国王罗陀忽、逋租国王弟 邓吉知、南水国王侄薛尚悉曩、弱水国王董辟和、悉董国王汤息赞、清远国王苏唐 磨、咄霸国王董藐蓬,各率其种落诣剑南西川内附。其哥邻国等,皆散居山川。弱 水王即国初女国之弱水部落。其悉董国,在弱水西,故亦谓之弱水西悉董王。旧皆 分隶边郡,祖、父例授将军、中郎、果毅等官,自中原多故,皆为吐蕃所役属。其 部落,大者不过三二千户,各置县令十数人理之。土有丝絮,岁输于吐蕃。至是悉 与之同盟,相率献款,兼赍天宝中国家所赐官诰共三十九通以进。西川节度使韦皋 处其众于维、霸、保等州,给以种粮耕牛,咸乐生业。立悉等数国王自来朝,召见 于麟德殿。授立悉银青光禄大夫、归化州刺史;邓吉知试太府少卿兼丹州长史;薛 尚悉曩试少府少监兼霸州长史;董卧庭行至绵州卒,赠武德州刺史,命其子利啰为 保守都督府长史,袭哥邻王。立悉妹乞悉漫颇有才智,从其兄来朝,封和义郡夫人。 其大首领董卧卿等,皆授以官。俄又授女国王兄汤厥银青光禄大夫、试太府卿;清 远王弟苏历颠银青光禄大夫、试卫尉卿;南水国王薛莫庭及汤息赞、董藐蓬,女国 唱后汤拂庭、美玉钵、南郎唐,并授银青光禄大夫、试太仆卿。
qí nián, xī shān sōng zhōu shēng qiāng děng èr wàn yú hù, xiāng jì nèi fù. qí zhān xìn bù luò zhǔ dǒng mèng cōng, lóng nuò bù luò zhǔ dǒng pì hū, jiē shòu shì wèi wèi qīng. lì xī děng bìng fù míng nián yuán huì qì, xī yǐ jīn bó, gè qiǎn hái. xún zhào jiā wéi gāo tǒng yā jìn jiè qiāng mán jí xī shān bā guó shǐ. qí bù luò dài xí cì shǐ děng guān, rán yì qián tōng tǔ bō, gù wèi zhī " liǎng miàn qiāng".
其年,西山松州生羌等二万余户,相继内附。其粘信部落主董梦葱,龙诺部落 主董辟忽,皆授试卫尉卿。立悉等并赴明年元会讫,锡以金帛,各遣还。寻诏加韦 皋统押近界羌、蛮及西山八国使。其部落代袭刺史等官,然亦潜通吐蕃,故谓之 “两面羌”。
nán zhào mán, běn wū mán zhī bié zhǒng yě, xìng méng shì. mán wèi wáng wèi" zhào." zì yán āi láo zhī hòu, dài jū méng shě zhōu wèi qú shuài, zài hàn yǒng chāng gù jùn dōng, yáo zhōu zhī xī. qí xiān qú shuài yǒu liù, zì hào" liù zhào", bīng lì xiāng liè, gè yǒu jūn zhǎng, wú tǒng shuài. shǔ shí wéi zhū gě liàng suǒ zhēng, jiē chén fú zhī. guó chū yǒu méng shě lóng, shēng jiā dú páng. jiā dú shēng xì nú luó, gāo zōng shí lái zhāo. xì nú luó shēng luó shèng, wǔ hòu shí lái zhāo. qí qī fāng shēn, luó shèng cì yáo zhōu, wén qī shēng zǐ, yuē:" wú qiě yǒu zi, sǐ yú táng dì zú yǐ." zi míng yuē shèng luó pí. luó shèng zhì jīng shī, cì jǐn páo jīn dài guī guó.
南诏蛮,本乌蛮之别种也,姓蒙氏。蛮谓王为“诏。”自言哀牢之后,代居蒙 舍州为渠帅,在汉永昌故郡东,姚州之西。其先渠帅有六,自号“六诏”,兵力相 埒,各有君长,无统帅。蜀时为诸葛亮所征,皆臣服之。国初有蒙舍龙,生迦独庞。 迦独生细奴逻,高宗时来朝。细奴逻生逻盛,武后时来朝。其妻方娠,逻盛次姚州, 闻妻生子,曰:“吾且有子,死于唐地足矣。”子名曰盛逻皮。逻盛至京师,赐锦 袍金带归国。
kāi yuán chū, luó shèng sǐ, zi shèng luó pí lì. shèng luó pí sǐ, zi pí luó gé lì. èr shí liù nián, zhào shòu tè jìn, fēng yuè guó gōng, cì míng yuē guī yì. qí hòu pò ěr hé mán, yǐ gōng cè shòu yún nán wáng. guī yì jiàn qiáng shèng, yú wǔ zhào jìn ruò. xiān shì, jiàn nán jié dù shǐ wáng yù shòu guī yì lù, zòu liù zhào hé wéi yī zhào. guī yì jì bìng wǔ zhào, fú qún mán, pò tǔ bō zhī zhòng, bīng rì yǐ jiāo dà. měi rù jìn, cháo tíng yì jiā lǐ yì.
开元初,逻盛死,子盛逻皮立。盛逻皮死,子皮逻阁立。二十六年,诏授特进, 封越国公,赐名曰归义。其后破洱河蛮,以功策授云南王。归义渐强盛,余五诏浸 弱。先是,剑南节度使王昱受归义赂,奏六诏合为一诏。归义既并五诏,服群蛮, 破吐蕃之众,兵日以骄大。每入觐,朝廷亦加礼异。
èr shí qī nián, xǐ jū dà hé chéng. tiān bǎo sì zài, guī yì qiǎn sūn fèng jiā yì lái zhāo, shòu hóng lú qīng. guī guó, ēn cì shén hòu, guī yì yì wàng yì gāo. shí jiàn nán jié dù shǐ zhāng chóu jiān qióng qiǎn shǐ zhì yún nán, yǔ guī yì yán yǔ bù xiāng de, guī yì cháng xián zhī.
二十七年,徙居大和城。天宝四载,归义遣孙凤迦异来朝,授鸿胪卿。归国, 恩赐甚厚,归义意望亦高。时剑南节度使章仇兼琼遣使至云南,与归义言语不相得, 归义常衔之。
qī nián, guī yì zú, zhào lì zi gé luó fèng xí yún nán wáng. wú hé, xiān yú zhòng tōng wèi jiàn nán jié dù shǐ, zhāng qián tuó wèi yún nán tài shǒu. zhòng tōng biǎn jí guǎ móu, qián tuó jiǎo zhà, dài zhī bù yǐ lǐ. jiù shì, nán zhào cháng yǔ qí qī zǐ yè jiàn dū du, qián tuó jiē sī zhī. yǒu suǒ zhēng qiú, gé luó fèng duō bù yīng, qián tuó qiǎn rén mà rǔ zhī, réng mì zòu qí zuì è. gé luó fèng fèn yuàn, yīn fā bīng fǎn gōng, wéi qián tuó, shā zhī, shí tiān bǎo jiǔ nián yě.
七年,归义卒,诏立子阁罗凤袭云南王。无何,鲜于仲通为剑南节度使,张虔 陀为云南太守。仲通褊急寡谋,虔陀矫诈,待之不以礼。旧事,南诏常与其妻子谒 见都督,虔陀皆私之。有所征求,阁罗凤多不应,虔陀遣人骂辱之,仍密奏其罪恶。 阁罗凤忿怨,因发兵反攻,围虔陀,杀之,时天宝九年也。
míng nián, zhòng tōng lǜ bīng chū róng guī zhōu. gé luó fèng qiǎn shǐ xiè zuì, réng yǔ yún nán lù shì cān jūn jiāng rú zhī jù lái, qǐng hái qí suǒ lǔ lüě, qiě yán:" tǔ bō dà bīng yā jìng, ruò bù xǔ, dāng guī mìng tǔ bō, yún nán zhī dì, fēi táng suǒ yǒu yě." zhòng tōng bù xǔ, qiú qí shǐ, jìn bīng bī dà hé chéng, wèi nán zhào suǒ bài. zì shì gé luó fèng běi chén tǔ bō. tǔ bō lìng gé luó fèng wèi zàn pǔ zhōng, hào yuē dōng dì, gěi yǐ jīn yìn. mán wèi dì wèi" zhōng", shí tiān bǎo shí yī nián yě. shí èr nián, jiàn nán jié dù shǐ yáng guó zhōng zhí guó zhèng, réng zòu zhēng tiān xià bīng, bǐ liú hòu shì yù shǐ lǐ mì jiāng shí yú wàn, niǎn xiǎng zhě zài wài. shè hǎi, zhàng sǐ zhě xiāng shǔ yú lù, tiān xià shǐ sāo rán kǔ zhī. mì fù bài yú dà hé chéng běi, sǐ zhě shí bā jiǔ. huì ān lù shān fǎn, gé luó fèng chéng xìn gōng xiàn guī zhōu jí huì tóng jūn, xī fù jiàng xún chuán mán.
明年,仲通率兵出戎、巂州。阁罗凤遣使谢罪,仍与云南录事参军姜如芝俱来, 请还其所虏掠,且言:“吐蕃大兵压境,若不许,当归命吐蕃,云南之地,非唐所 有也。”仲通不许,囚其使,进兵逼大和城,为南诏所败。自是阁罗凤北臣吐蕃。 吐蕃令阁罗凤为赞普钟,号曰东帝,给以金印。蛮谓弟为“钟”,时天宝十一年也。 十二年,剑南节度使杨国忠执国政,仍奏征天下兵,俾留后、侍御史李宓将十余万, 辇饷者在外。涉海,瘴死者相属于路,天下始骚然苦之。宓复败于大和城北,死者 十八、九。会安禄山反,阁罗凤乘衅攻陷巂州及会同军,西复降寻传蛮。
dà lì shí sì nián, gé luó fèng zi fèng jiā yì xiān gé luó fèng sǐ, lì jiā yì zi, shì wèi yì móu xún. pō zhī shū, yǒu cái zhì, shàn fǔ qí zhòng. tǔ bō yì fù nán mán chóng shù, yòu duó zhū mán xiǎn dì lì chéng bǎo, suì zhēng bīng yǐ zhù zhèn fáng, móu xún yì yàn kǔ zhī. yǒu zhèng huí zhě, běn xiàng zhōu rén, tiān bǎo zhòng jǔ míng jīng, shòu guī zhōu xī lú xiàn lìng. guī zhōu xiàn, wèi suǒ lǔ. gé luó fèng yǐ huí yǒu rú xué, gēng míng yuē mán lì. shén ài zhòng zhī, mìng jiào fèng jiā yì. jí yì móu xún lì, yòu mìng jiào qí zi xún mèng còu. huí jiǔ wèi mán shī, fán shòu xué, suī móu xún mèng còu, huí dé chuí tà, gù móu xún yǐ xià jiē yán dàn zhī. mán wèi xiāng wèi qīng píng guān, fán zhì liù rén. móu xún yǐ huí wèi qīng píng guān, shì jiē zī zhī, bǐng zhèng yòng shì. yú qīng píng guān wǔ rén, shì huí bēi jǐn, huò yǒu guò, huí zhé tà zhī. huí cháng yán yú móu xún yuē:" zì xī nán zhào cháng kuǎn fù zhōng guó, zhōng guó shàng lǐ yì, yǐ huì yǎng wèi wù, wú suǒ qiú qǔ. jīn qì fān guī táng, wú yuǎn shù zhī láo zhòng shuì zhī kùn, lì mò dà yān." móu xún shàn qí yán, móu nèi fù zhě shí yú nián yǐ. huì jiàn nán xī chuān jié dù shǐ wéi gāo zhāo fǔ zhū mán, jū wū xīng lǔ wàng děng guī huà, wēi wén móu xún zhī yì, yīn lìng mán yù shū yú móu xún, qiě zhāo huái zhī, shí zhēn yuán sì nián yě.
大历十四年,阁罗凤子凤迦异先阁罗凤死,立迦异子,是为异牟寻。颇知书, 有才智,善抚其众。吐蕃役赋南蛮重数,又夺诸蛮险地立城堡,岁征兵以助镇防, 牟寻益厌苦之。有郑回者,本相州人,天宝中举明经,授巂州西泸县令。巂州陷, 为所虏。阁罗凤以回有儒学,更名曰蛮利。甚爱重之,命教凤迦异。及异牟寻立, 又命教其子寻梦凑。回久为蛮师,凡授学,虽牟寻、梦凑,回得箠挞,故牟寻以下 皆严惮之。蛮谓相为清平官,凡置六人。牟寻以回为清平官,事皆咨之,秉政用事。 余清平官五人,事回卑谨,或有过,回辄挞之。回尝言于牟寻曰:“自昔南诏尝款 附中国,中国尚礼义,以惠养为务,无所求取。今弃蕃归唐,无远戍之劳、重税之 困,利莫大焉。”牟寻善其言,谋内附者十余年矣。会剑南西川节度使韦皋招抚诸 蛮,苴乌星、虏望等归化,微闻牟寻之意,因令蛮寓书于牟寻,且招怀之,时贞元 四年也。
qī nián, yòu qiǎn jiān shǐ chí shū yù zhī. dào chū mó xiē mán, qí kuí zhǔ qián gào tǔ bō, shǐ zhì yún nán. tǔ bō yǐ zhī zhī, lìng jí móu xún. móu xún jù, yīn dài tǔ bō yuē:" táng shǐ, běn mán yě, wéi gāo xǔ qí qiú guī, wú tā móu." suì zhí sòng tǔ bō. tǔ bō yì yí zhī, duō zhào nán zhào dà chén zhī zǐ wèi zhì, móu xún yù yuàn.
七年,又遣间使持书喻之。道出磨些蛮,其魁主潜告吐蕃,使至云南。吐蕃已 知之,令诘牟寻。牟寻惧,因绐吐蕃曰:“唐使,本蛮也,韦皋许其求归,无他谋。” 遂执送吐蕃。吐蕃益疑之,多召南诏大臣之子为质,牟寻愈怨。
jiǔ nián sì yuè, móu xún nǎi yǔ qiú zhǎng dìng jì qiǎn shǐ: zhào mò luó méi yóu liǎng chuān, yáng dà hé jiān yóu qián zhōng, huò yóu ān nán. shǐ fán sān bèi, zhì shū yǔ wéi gāo, gè jī shēng jīn dān shā wèi zhì. sān fēn qián gāo suǒ yǔ móu xún shū, gè chí qí yī wèi xìn. suì zhōng, sān shǐ jiē zhì jīng shī, qiě yuē:" móu xún qǐng guī dà guó, yǒng wèi fān guó. suǒ xiàn shēng jīn, yǐ yù xiàng běi zhī yì rú jīn yě dān shā, shì qí chì xīn ěr." shàng jiā zhī, nǎi cì móu xún zhào shū, yīn mìng wéi gāo qiǎn shǐ yǐ guān qí qíng. gāo suì mìng xún guān cuī zuǒ shí zhì móu xún suǒ dōu yáng jū miē chéng, nán qù tài hé chéng shí yú lǐ, dōng běi zhì chéng dōu èr qiān sì bǎi lǐ, dōng zhì ān nán rú zhì chéng dū, tōng shuǐ lù xíng. shì shí yě, tǔ bō shǐ shù bǎi rén, xiān zuǒ shí zài nán zhào. móu xún xī zhào zhū zhǒng luò yǔ yì guī huà, huò wèi bì zhì, wèi gǎn gōng yán, mì lìng zuǒ shí chēng zāng kē shǐ, yī yǐ zāng kē fú ér rù. zuǒ shí bù kěn, yuē:" wǒ dà táng shǐ, ān dé fú xiǎo yí zhī fú." móu xún bù dé yǐ, nǎi yè yíng zuǒ shí, shè wèi chén dēng zhú. zuǒ shí nǎi dà xuān zhào shū. móu xún kǒng tǔ bō zhī, gù zuǒ yòu wú sè, ér yè yǐ guī táng, jiǔ zhī, xū xī liú tì, jiē fǔ fú shòu mìng.
九年四月,牟寻乃与酋长定计遣使:赵莫罗眉由两川,杨大和坚由黔中,或由 安南。使凡三辈,致书与韦皋,各赍生金丹砂为贽。三分前皋所与牟寻书,各持其 一为信。岁中,三使皆至京师,且曰:“牟寻请归大国,永为籓国。所献生金,以 喻向北之意如金也;丹砂,示其赤心耳。”上嘉之,乃赐牟寻诏书,因命韦皋遣使 以观其情。皋遂命巡官崔佐时至牟寻所都阳苴咩城,南去太和城十余里,东北至成 都二千四百里,东至安南如至成都,通水陆行。是时也,吐蕃使数百人,先佐时在 南诏。牟寻悉召诸种落与议归化,或未毕至,未敢公言,密令佐时称牂牁使,衣以 牂牁服而入。佐时不肯,曰:“我大唐使,安得服小夷之服。”牟寻不得已,乃夜 迎佐时,设位陈灯烛。佐时乃大宣诏书。牟寻恐吐蕃知,顾左右无色,而业已归唐, 久之,歔欷流涕,皆俯伏受命。
qí míng nián zhēng yuè, yì móu xún shǐ qí zi gé quàn jí qīng píng guān děng yǔ zuǒ shí, méng yú diǎn cāng shān shén cí. méng shū yī cáng yú shén shì, yī chén yú xī ěr hé, yī zhì zǔ miào, yī yǐ jìn tiān zǐ. gé quàn jí xún mèng còu yě. zhèng huí jiàn zuǒ shí, duō suǒ zhǐ dǎo, gù zuǒ shí tàn dé qí qíng. nǎi qǐng móu xún zhǎn tǔ bō shǐ shù rén, yǐ shì guī táng. yòu dé qí tǔ bō suǒ yǔ jīn yìn. móu xún xún qiǎn zuǒ shí guī, réng kè jīn qì yǐ xiàn. gé quàn fù shī yǐ jiàn zhī. móu xún nǎi qù tǔ bō suǒ lì dì hào, sī yú zuǒ shí, qǐng fù nán zhào jiù míng. zuǒ shí yǔ méng qì, liú èr xún yǒu liù rì ér guī.
其明年正月,异牟寻使其子阁劝及清平官等与佐时,盟于点苍山神祠。盟书一 藏于神室,一沉于西洱河,一置祖庙,一以进天子。阁劝即寻梦凑也。郑回见佐时, 多所指导,故佐时探得其情。乃请牟寻斩吐蕃使数人,以示归唐。又得其吐蕃所与 金印。牟寻寻遣佐时归,仍刻金契以献。阁劝赋诗以饯之。牟寻乃去吐蕃所立帝号, 私于佐时,请复南诏旧名。佐时与盟讫,留二旬有六日而归。
chū, tǔ bō yīn zhēng běi tíng, yǔ huí hú dà zhàn, sǐ shāng pō zhòng. nǎi zhēng bīng yú móu xún, xū wàn rén. móu xún jì dìng jì guī wǒ, yù yīn zhēng bīng yǐ xí zhī. nǎi shì guǎ ruò, wèi tǔ bō yuē:" mán jūn sù shǎo, jǐn kě fā sān qiān rén." tǔ bō shǎo zhī, qǐng yì zhì wǔ qiān, nǎi xǔ. móu xún jù qiǎn bīng wǔ qiān rén shù tǔ bō, nǎi zì jiāng shù wàn zhǒng qí hòu, zhòu yè jiān xíng, chéng qí wú bèi, dà pò tǔ bō yú shén chuān. suì duàn tiě qiáo, qiǎn shǐ gào jié. qiě qǐng wéi gāo shǐ yuè qí suǒ lǔ huò jí chéng bǎo, yǐ qǔ xìn yān. shí wéi gāo shàng yán:" móu xún shōu tiě qiáo yǐ lái chéng lěi yī shí liù, qín qí wáng wǔ rén, jiàng qí zhòng shí yú wàn." yǐ cí bù láng zhōng jiān yù shǐ zhōng chéng yuán zī chí jié cè nán zhào, réng cì móu xún yìn, zhù yòng huáng jīn, yǐ yín wèi kē. wén yuē:" zhēn yuán cè nán zhào yìn." xiān shì, wéi gāo zòu nán zhào qián qiǎn qīng píng guān yǐn chóu kuān xiàn suǒ shòu tǔ bō yìn wǔ, èr yòng huáng jīn, jīn cì qǐng yǐ huáng jīn, cóng mán yí suǒ zhòng, chuán shì wú qióng. cóng gāo zhī qǐng yě.
初,吐蕃因争北庭,与回鹘大战,死伤颇众。乃征兵于牟寻,须万人。牟寻既 定计归我,欲因征兵以袭之。乃示寡弱,谓吐蕃曰:“蛮军素少,仅可发三千人。” 吐蕃少之,请益至五千,乃许。牟寻遽遣兵五千人戍吐蕃,乃自将数万踵其后,昼 夜兼行,乘其无备,大破吐蕃于神川。遂断铁桥,遣使告捷。且请韦皋使阅其所虏 获及城堡,以取信焉。时韦皋上言:“牟寻收铁桥已来城垒一十六,擒其王五人, 降其众十余万。”以祠部郎中兼御史中丞袁滋持节册南诏,仍赐牟寻印,铸用黄金, 以银为窠。文曰:“贞元册南诏印。”先是,韦皋奏南诏前遣清平官尹仇宽献所受 吐蕃印五,二用黄金,今赐请以黄金,从蛮夷所重,传示无穷。从皋之请也。
shí nián bā yuè, qiǎn shǐ méng còu luó dòng jí yǐn chóu kuān lái xiàn duó shuò làng rén jiàn jí tǔ bō yìn bā niǔ. còu luó dòng, móu xún zhī dì yě, xī lài shén hòu, yǐ yǐn chóu kuān wèi jiǎn jiào zuǒ sàn qí cháng shì, yú gè shòu guān yǒu chà. é yòu fēng yǐn chóu kuān wèi gāo xī jùn wáng. shí yī nián sān yuè, qiǎn qīng píng guān yǐn fǔ qiú suí yuán zī lái zhāo. yòu dé xiān méi fān jiāng wèi jǐng shēng hán yǎn děng, bìng nán zhào suǒ huò tǔ bō jiàng shuài fú guó bǎi rén zhì jīng shī. còu luó dòng guī guó, zài dào ér zú, zèng yòu sàn qí cháng shì. shòu yǐn fǔ qiú jiǎn jiào tài zǐ zhān shì jiān yù shǐ zhōng chéng, yú yì chà cì shòu guān. yòu jiàng chì shū cì yì móu xún jí zi gé quàn, qīng píng guān zhèng huí yǐn chóu kuān děng gè yī shū, shū zuǒ liè zhōng shū sān guān xuān fèng xíng, fù jiù zhì yě. jiǔ yuè, yì móu xún qiǎn shǐ xiàn mǎ liù shí pǐ.
十年八月,遣使蒙凑罗栋及尹仇宽来献铎槊、浪人剑及吐蕃印八纽。凑罗栋, 牟寻之弟也,锡赉甚厚,以尹仇宽为检校左散骑常侍,余各授官有差。俄又封尹仇 宽为高溪郡王。十一年三月,遣清平官尹辅酋随袁滋来朝。又得先没蕃将卫景升、 韩演等,并南诏所获吐蕃将帅俘馘百人至京师。凑罗栋归国,在道而卒,赠右散骑 常侍。授尹辅酋检校太子詹事兼御史中丞,余亦差次授官。又降敕书赐异牟寻及子 阁劝,清平官郑回、尹仇宽等各一书,书左列中书三官宣奉行,复旧制也。九月, 异牟寻遣使献马六十匹。
shí èr nián, wéi gāo yú yǎ zhōu huì yě lù zhāo shōu de tóu xiáng mán shǒu lǐng gāo wàn táng děng liù shí jiǔ rén, hù yuē qī qiān, jiān wàn táng děng xiān shòu tǔ bō jīn zì gào shēn wǔ shí piàn. shí sì nián, yì móu xún qiǎn qiú wàng dà jiàng jūn wáng qiū gè děng hè zhèng, jiān xiàn fāng wù. shí jiǔ nián zhēng yuè dàn, shàng yù hán yuán diàn shòu nán zhào cháo hè. yǐ qí shǐ yáng mò lóng wǔ wèi shì tài pú shǎo qīng, shòu lí zhōu kuò qīng dào mán shǒu lǐng xí gōng huà jùn wáng liú zhì níng shì tài cháng qīng. èr shí nián, nán zhào qiǎn shǐ cháo gòng.
十二年,韦皋于雅州会野路招收得投降蛮首领高万唐等六十九人,户约七千, 兼万唐等先受吐蕃金字告身五十片。十四年,异牟寻遣酋望大将军王丘各等贺正, 兼献方物。十九年正月旦,上御含元殿受南诏朝贺。以其使杨镆龙武为试太仆少卿, 授黎州廓清道蛮首领袭恭化郡王刘志宁试太常卿。二十年,南诏遣使朝贡。
yuán hé èr nián bā yuè, qiǎn shǐ dèng bàng chuán lái zhāo, shòu shì diàn zhōng jiān. sān nián shí èr yuè, yǐ yì móu xún zú, fèi cháo sān rì. sì nián zhēng yuè, yǐ tài cháng shǎo qīng wǔ shǎo yí chōng diào jì shǐ, réng cè móu xún zhī zǐ biāo xìn jū méng gé quàn wèi nán zhào wáng, réng mìng zhù" yuán hé cè nán zhào yìn". qī nián shí yuè, jiē qiǎn shǐ cháo gòng.
元和二年八月,遣使邓傍传来朝,授试殿中监。三年十二月,以异牟寻卒,废 朝三日。四年正月,以太常少卿武少仪充吊祭使,仍册牟寻之子骠信苴蒙阁劝为南 诏王,仍命铸“元和册南诏印”。七年十月,皆遣使朝贡。
shí yī nián wǔ yuè, yǐ lóng méng shèng zú, fèi cháo sān rì. qiǎn shǐ lái qǐng cè lì qí jūn zhǎng. yǐ shào fǔ shǎo jiān lǐ xǐ chōng cè lì diào jì shǐ, zuǒ zàn shàn dài fū xǔ yáo zuǒ fù zhī. shí èr nián zhì shí wǔ nián, bǐ nián qiǎn shǐ lái zhāo, huò nián nèi èr sān zhì zhě.
十一年五月,以龙蒙盛卒,废朝三日。遣使来请册立其君长。以少府少监李铣 充册立吊祭使,左赞善大夫许尧佐副之。十二年至十五年,比年遣使来朝,或年内 二三至者。
bǎo lì sān nián, dà hé yuán nián, yì qiǎn shǐ lái. sān nián, dù yuán yǐng zhèn xī chuān, yǐ wén rú zì gāo, bù liàn róng shì. nán mán chéng wǒ wú bèi, dà jǔ zhū bù rù kòu. mù shǒu lǚ chén, yì bù zhī xìn. shí yī yuè, shǔ chuān chū jūn yǔ zhàn, bù lì. xiàn wǒ qióng zhōu, bī chéng dū fǔ, rù zǐ zhōu xī guō, qū jié yù bó zǐ nǚ ér qù. shàng wén zhī, dà nù, zài biǎn yuán yǐng wèi xún zhōu sī mǎ.
宝历三年,大和元年,亦遣使来。三年,杜元颖镇西川,以文儒自高,不练戎 事。南蛮乘我无备,大举诸部入寇。牧守屡陈,亦不之信。十一月,蜀川出军与战, 不利。陷我邛州,逼成都府,入梓州西郭,驱劫玉帛子女而去。上闻之,大怒,再 贬元颖为循州司马。
míng nián zhēng yuè, qí wáng méng cuó diān yǐ biǎo zì chén qǐng zuì, jiān shū yuán yǐng guò shī. guó jiā fāng shì róu yuǎn, xún shì qí zuì, fù qiǎn shǐ lái zhāo. wǔ nián bā nián, yì qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. kāi chéng sì nián wǔ nián, huì chāng èr nián, jiē qiǎn shǐ lái zhāo.
明年正月,其王蒙嵯颠以表自陈请罪,兼疏元颖过失。国家方事柔远,寻释其 罪,复遣使来朝。五年、八年,亦遣使来贡方物。开成四年、五年,会昌二年,皆 遣使来朝。
biāo guó, zài yǒng chāng gù jùn nán èr qiān yú lǐ, qù shàng dōu yī wàn sì qiān lǐ. qí guó jìng, dōng xī sān qiān lǐ, nán běi sān qiān wǔ bǎi lǐ. dōng lín zhēn là guó, xī jiē dōng tiān zhú guó, nán jǐn míng hǎi, běi tōng nán zhào xiē lè chéng jiè, dōng běi jù yáng jū miē chéng liù qiān bā bǎi lǐ. wǎng lái tōng pìn jiā luó pó tí děng èr shí guó, yì shǔ zhě dào lín wáng děng jiǔ chéng, shí jìng tǔ zhě luó jūn qián děng èr bǎi jiǔ shí bù luò.
骠国,在永昌故郡南二千余里,去上都一万四千里。其国境,东西三千里,南 北三千五百里。东邻真腊国,西接东天竺国,南尽溟海,北通南诏些乐城界,东北 拒阳苴咩城六千八百里。往来通聘迦罗婆提等二十国,役属者道林王等九城,食境 土者罗君潜等二百九十部落。
qí wáng xìng kùn méi zhǎng, míng mó luó rě. qí guó xiāng míng mó hē sī nà. qí wáng jìn shì zé yú yǐ jīn shéng chuáng, yuǎn shì zé chéng xiàng. pín mèi shén zhòng, cháng shù bǎi rén. qí luó chéng gòu yǐ zhuān zhòu, zhōu yī bǎi liù shí lǐ, háo àn yì gòu zhuān, xiāng chuán běn shì shè lì fú chéng. chéng nèi yǒu jū rén shù wàn jiā, fó sì bǎi yú qū. qí táng yǔ jiē cuò yǐ jīn yín, tú yǐ dān cǎi, dì yǐ zǐ kuàng, fù yǐ jǐn jì. qí sú hǎo shēng è shā. qí tǔ yí shū sù dào liáng, wú má mài. qí lǐ wú xíng míng zhì gù zhī jù, fàn zuì zhě yǐ zhú wǔ shí běn shù zhī, fù fàn zhě tà qí bèi, shù zhǐ wǔ, qīng zhě zhǐ sān, shā rén zhě lù zhī. nán nǚ qī suì zé luò fà, zhǐ sì shě, yī sāng mén, zhì èr shí bù wù fó lǐ, nǎi fù cháng fà wèi jū rén. qí yī fú xī yǐ bái xì wèi zhāo xiá, rào yāo ér yǐ. bù yī zēng bó, yún chū yú cán, wèi qí shāng shēng gù yě. jūn chén fù zǐ zhǎng yòu yǒu xù. huá yán wèi zhī biāo, zì wèi tū luó chéng dū pó, rén wèi zhī tú lǐ jué.
其王姓困没长,名摩罗惹。其国相名摩诃思那。其王近适则舁以金绳床,远适 则乘象。嫔妹甚众,常数百人。其罗城构以专甃,周一百六十里,濠岸亦构专, 相传本是舍利佛城。城内有居人数万家,佛寺百余区。其堂宇皆错以金银,涂以丹 彩,地以紫鑛,覆以锦罽。其俗好生恶杀。其土宜菽粟稻梁,无麻麦。其理无刑名 桎梏之具,犯罪者以竹五十本束之,复犯者挞其背,数止五,轻者止三,杀人者戮 之。男女七岁则落发,止寺舍,依桑门,至二十不悟佛理,乃复长发为居人。其衣 服悉以白赩为朝霞,绕腰而已。不衣缯帛,云出于蚕,为其伤生故也。君臣父子长 幼有序。华言谓之骠,自谓突罗成阇婆,人谓之徒里掘。
gǔ wèi cháng tōng zhōng guó. zhēn yuán zhōng, qí wáng wén nán zhào yì móu xún guī fù, xīn mù zhī. bā nián, nǎi qiǎn qí dì xī lì yí yīn nán zhào chóng yì lái zhāo, yòu xiàn qí guó lè fán shí qū, yǔ yuè gōng sān shí wǔ rén jù. yuè qǔ jiē yǎn shì shì jīng lùn zhī cí yì. xún yǐ xī lì yí wèi shì tài pú qīng.
古未尝通中国。贞元中,其王闻南诏异牟寻归附,心慕之。八年,乃遣其弟悉 利移因南诏重译来朝,又献其国乐凡十曲,与乐工三十五人俱。乐曲皆演释氏经论 之词意。寻以悉利移为试太仆卿。
shǐ chén yuē: yǔ huà jiǔ zhōu, zhōu fēn liù fú, duàn zhǎng bǔ duǎn, zhǐ fāng qī qiān. guó fù zhī suǒ jūn, wáng jiào zhī suǒ bèi, cǐ wèi huá xià zhě yě. yǐ yuán gài fāng yú zhī guǎng, guǎng gǔ dà chuān zhī duō, mín shēng qí jiān, hú kě shèng dào, cǐ wèi fān guó zhě yě. xī nán zhī mán yí bù shǎo yǐ, suī yán yǔ bù tōng, shì yù bù tóng, yì néng hòu lǜ zhān fēng, yuǎn xiū zhí gòng. dàn huàn jǐ zhī bù dé, bù huàn rén zhī bù lái. hé yǐ yàn zhī? zhēn guān kāi yuán zhī shèng, lái zhāo zhě duō yě!
史臣曰:禹画九州,周分六服,断长补短,止方七千。国赋之所均,王教之所 备,此谓华夏者也。以圆盖方舆之广,广谷大川之多,民生其间,胡可胜道,此谓 蕃国者也。西南之蛮夷不少矣,虽言语不通,嗜欲不同,亦能候律瞻风,远修职贡。 但患己之不德,不患人之不来。何以验之?贞观、开元之盛,来朝者多也!
zàn yuē: wǔ fāng yì qì, suǒ bǐng bù tóng. wéi nán jí hǎi, yuē mán yǔ róng. è wǒ zé pàn, hǎo wǒ zé tōng. bù kě bù dé, shǐ qí zhān fēng.
赞曰:五方异气,所禀不同。维南极海,曰蛮与戎。恶我则叛,好我则通。不 可不德,使其瞻风。