liè nǚ
列女
lǐ dé wǔ qī péi shì yáng qìng qī wáng shì dú gū shī rén rǔ mǔ wáng shì fù
○李德武妻裴氏 楊慶妻王氏獨孤師仁乳母王氏附
yáng sān ān qī lǐ shì wèi héng qī wáng shì fán huì rén mǔ jìng shì jiàng zhōu xiào nǚ wèi shì pú zhōu xiào nǚ jiǎ shì zhèng yì zōng qī lú shì liú jì qī xià hòu shì chǔ wáng líng guī fēi shàng guān shì yáng shào zōng qī wáng shì yú mǐn zhí qī zhāng shì jì zhōu nǚ zǐ wáng shì fán yàn chēn qī wèi shì zōu bǎo yīng qī xī shì gǔ xuán yīng qī gāo shì fù
楊三安妻李氏 魏衡 妻王氏 樊會仁母敬氏 絳州孝女衛氏 濮州孝女賈氏 鄭義宗妻盧氏 劉寂妻夏 侯氏 楚王靈龜妃上官氏 楊紹宗妻王氏 于敏直妻張氏 冀州女子王氏樊彥琛妻 魏氏 鄒保英妻奚氏古玄應妻高氏附
sòng tíng yú qī wèi shì cuī huì qī lú shì fèng tiān xiàn dòu shì èr nǚ lú fǔ qī lǐ shì wáng fàn qī péi shì fù
宋庭瑜妻魏氏 崔繪妻盧氏奉天縣竇氏 二女 盧甫妻李氏王泛妻裴氏附
zōu dài zhēng qī báo shì lǐ tuān qī dǒng chāng líng mǔ yáng shì wéi yōng qī lán líng xiàn jūn xiāo shì héng fāng hòu qī wǔ chāng xiàn jūn chéng shì nǚ dào shì lǐ xuán zhēn xiào nǚ wáng hé zi zhèng shén zuǒ nǚ fù
鄒待征妻薄氏 李湍妻 董昌齡母楊氏 韋 雍妻蘭陵縣君蕭氏 衡方厚妻武昌縣君程氏 女道士李玄真 孝女王和子鄭神佐女 附
nǚ zǐ bǐng yīn róu zhī zhì, yǒu cóng rén zhī yì. qián dài zhì zhēn fù liè nǚ, gài shàn qí néng yǐ lǐ zì fáng. zhì ruò shī shēn zéi tíng, bù wū fēi yì lín bái rèn ér kāng kǎi, shì dān zhōng ér jī fā fěn shēn bù gù, shì sǐ rú guī, suī zài zhuàng fū, kǒng nán shǒu jié, yǎo tiǎo zhī cāo, bù qí xián hū! qí cì liáng hóng zhī qī, wú cí xié yǐn, gòng jiāng zhī shì, bù jiàn èr tíng, fù dào mǔ yí, kè zhāng tú shǐ, yòu qí zhǎng yě. mò dài fēng mí, zhēn xíng jì liáo, liáo bō jiāo lán, yǐ yí guī hú, tóng guǎn zhī zhí, xìng wú hū yān!
女子稟陰柔之質,有從人之義。前代志貞婦烈女,蓋善其能以禮自防。至若失 身賊庭,不污非義;臨白刃而慷慨,誓丹衷而激發;粉身不顧,視死如歸,雖在壯 夫,恐難守節,窈窕之操,不其賢乎!其次梁鴻之妻,無辭偕隱,共姜之誓,不踐 二庭,婦道母儀,克彰圖史,又其長也。末代風靡,貞行寂寥,聊播椒蘭,以貽閨 壺,彤管之職,幸無忽焉!
lǐ dé wǔ qī péi shì, zì shū yīng, hù bù shàng shū ān yì gōng jǔ zhī nǚ yě. xìng wǎn shùn yǒu róng dé, shì fù mǔ yǐ xiào wén. shì dé wǔ, jīng yī nián ér dé wǔ zuò cóng fù jīn cái shì xǐ lǐng biǎo. jǔ shí wèi huáng mén shì láng, zòu qǐng dé wǔ lí hūn, yáng dì xǔ zhī. dé wǔ jiāng yǔ péi bié, wèi yuē: yàn wǎn shǐ ěr, biàn shì fēn lí, fāng yuǎn tóu zhàng lì, kǒng wú hái lǐ. zūn jūn zòu liú, bì yù gǎi jià ěr, yú cǐ jí shì zhǎng jué yǐ! péi qì ér duì yuē: fù rén shì fū, wú zài jiào zhī lǐ. fū zhě, tiān yě, hé kě bèi hū! shǒu zhī yǐ sǐ, bì wú tā zhì! yīn cāo dāo yù gē ěr zì shì, bǎo zhě jìn zhī, nǎi zhǐ.
李德武妻裴氏,字淑英,戶部尚書、安邑公矩之女也。性婉順有容德,事父母 以孝聞。適德武,經一年而德武坐從父金才事徙嶺表。矩時為黃門侍郎,奏請德武 離婚,煬帝許之。德武將與裴別,謂曰:「燕婉始爾,便事分離,方遠投瘴癘,恐 無還理。尊君奏留,必欲改嫁耳,於此即事長訣矣!」裴泣而對曰:「婦人事夫, 無再醮之禮。夫者,天也,何可背乎!守之以死,必無他志!」因操刀欲割耳自誓, 保者禁之,乃止。
péi yǔ dé wǔ bié hòu, róng mào huǐ cuì, cháng dú fú jīng, bù yù gāo zé. lǐ shì zhī zǐ mèi zài dū yì zhě, suì shí shuò wàng, bì mìng zuǒ yòu zhì jìng ér shěng yān. péi yòu cháng dú liè nǚ chuán, jiàn chēng shù bù gǎi jià zhě, nǎi wèi suǒ qīn yuē: bù jiàn èr tíng, fù rén cháng lǐ, hé wèi yǐ cǐ zài yú jì chuán hū? hòu shí yú nián jiān, yǔ dé wǔ yīn xìn duàn jué. jǔ yù duó qí zhì. shí yǒu liǔ zhí qiú hūn, xǔ zhī. qī yǒu dìng rì, nǎi yǐ jiǎn dāo duàn qí fā, bēi qì jué lì. jǔ bù kě duó, nǎi zhǐ. dé wǔ yǐ yú lǐng biǎo qǔ ěr zhū shì wèi qī, jí yù shè dé hái, zhì xiāng zhōu, wén péi shǒu jié, nǎi chū qí hòu qī, zhòng yǔ péi hé. shēng sān nán sì nǚ. zhēn guān zhōng, dé wǔ zhōng yú lù chéng lìng, péi suì yú yì zú.
裴與德武別後,容貌毀悴,常讀佛經,不御膏澤。李氏之姊妹在都邑者,歲時 朔望,必命左右致敬而省焉。裴又嘗讀《烈女傳》,見稱述不改嫁者,乃謂所親曰: 「不踐二庭,婦人常理,何為以此載於記傳乎?」後十餘年間,與德武音信斷絕。 矩欲奪其志。時有柳直求婚,許之。期有定日,乃以翦刀斷其發,悲泣絕粒。矩不 可奪,乃止。德武已於嶺表娶爾硃氏為妻,及遇赦得還,至襄州,聞裴守節,乃出 其後妻,重與裴合。生三男四女。貞觀中,德武終於鹿城令,裴歲余亦卒。
yáng qìng qī wáng shì, shì chōng xiōng zhī nǚ yě. qìng jí suí hé jiān wáng hóng zhī zǐ. dà yè mò, fēng huán wáng, wèi xíng yáng tài shǒu. hòu xiàn yú shì chōng. shì chōng yǐ xiōng nǚ qī zhī, shòu guǎn zhōu cì shǐ. jí tài zōng gōng wéi luò yáng, qìng móu bèi shì chōng, yù yǔ qí qī jù lái guī guó. qī wèi qìng yuē: zhèng guó yǐ qiè fèng jī zhǒu yú gōng zhě, suǒ yǐ jié gōng xīn ěr. jīn jì èr sān qí xíng, fù ēn bèi yì, zì wèi shēn móu, qiè jiāng nài hé? ruò zhì zhǎng ān, zé gōng jiā zhī bì ěr! yuàn sòng zhì dōng dōu, gōng zhī huì yě. qìng bù tīng. cì qìng chū hòu, wèi shì zhě yuē: táng bīng ruò shèng, wǒ jiā zé qī. zhèng guó wú wēi, wú fū yòu sǐ, jìn tuì wéi gǔ. hé yǐ shēng yān? nǎi yǐn yào ér zú. qìng jì rù cháo, guān zhì yí zhōu cì shǐ.
楊慶妻王氏,世充兄之女也。慶即隋河間王弘之子。大業末,封郇王,為滎陽 太守。後陷於世充。世充以兄女妻之,授管州刺史。及太宗攻圍洛陽,慶謀背世充, 欲與其妻俱來歸國。妻謂慶曰:「鄭國以妾奉箕帚於公者,所以結公心耳。今既二 三其行,負恩背義,自為身謀,妾將奈何?若至長安,則公家之婢耳!願送至東都, 公之惠也。」慶不聽。伺慶出後,謂侍者曰:「唐兵若勝,我家則戚。鄭國無危, 吾夫又死,進退維谷。何以生焉?」乃飲藥而卒。慶既入朝,官至宜州刺史。
shí yòu yǒu dú gū wǔ dū, móu pàn wáng shì chōng guī guó, shì jué zhū sǐ. wǔ dū zi shī rén, nián shǐ sān suì, shì chōng yǐ qí nián yòu bù shā, shǐ jìn zhǎng zhī. rǔ mǔ wáng shì, hào lán yīng, qǐng kūn qián, qiú rù bǎo yǎng, shì chōng xǔ zhī. lán yīng fǔ yù tí xié, bèi jǐn jīn lì. shí sàng luàn nián jī, rén duō tiě sǐ, lán yīng fú lù qǐ gài jùn shí. yù yǒu suǒ de, biàn guī yǔ shī rén lán yīng wéi dàn tǔ yǐn shuǐ ér yǐ. hòu zhà cǎi shí, nǎi qiè shī rén guī yú jīng shī. gāo zǔ jiā qí yì, xià zhào yuē: shī rén rǔ mǔ wáng shì, cí huì yǒu wén, fǔ jū wú juàn, tí xié yí yòu, bēi nì guī cháo. yí yǒu bāo lóng, yǐ xī qí hào. kě fēng yǒng shòu jùn jūn.
時又有獨孤武都,謀叛王世充歸國,事覺誅死。武都子師仁,年始三歲,世充 以其年幼不殺,使禁掌之。乳母王氏,號蘭英,請髡鉗,求入保養,世充許之。蘭 英撫育提攜,備盡筋力。時喪亂年飢,人多鋨死,蘭英扶路乞丐捃拾。遇有所得, 便歸與師仁;蘭英唯啖土飲水而已。後詐採拾,乃竊師仁歸於京師。高祖嘉其義, 下詔曰:「師仁乳母王氏,慈惠有聞,撫鞠無倦,提攜遺幼,背逆歸朝。宜有褒隆, 以錫其號。可封永壽郡君」。
yáng sān ān qī lǐ shì, yōng zhōu jīng yáng rén yě. shì jiù gū yǐ xiào wén. jí jiù gū wáng méi, sān ān yì sǐ, èr zi hái tóng, jiā zhì pín jù. lǐ zhòu zé lì tián, yè fǎng jī, shù nián jiān zàng jiù gū jí fū zhī shū zhí xiōng dì zhě qī sàng, shēn wèi yuǎn jìn suǒ jiē shàng. tài zōng wén ér yì zhī, cì bó èr bǎi duàn, qiǎn zhōu xiàn suǒ zài cún xù zhī.
楊三安妻李氏,雍州涇陽人也。事舅姑以孝聞。及舅姑亡沒,三安亦死,二子 孩童,家至貧窶。李晝則力田,夜紡緝,數年間葬舅姑及夫之叔侄兄弟者七喪,深 為遠近所嗟尚。太宗聞而異之,賜帛二百段,遣州縣所在存恤之。
wèi héng qī wáng shì, zǐ zhōu qī rén yě. wǔ dé chū, xuē rén gǎo jiù jiāng fáng qǐ dì qīn lüè liáng jùn, yīn huò wáng shì, bī ér qī zhī. hòu qǐ dì jiàn qiáng shèng, héng móu yǐ chéng yīng zéi. qǐ dì lǐng zhòng jiāng qū liáng zhōu, wèi zhì shù shí lǐ, yǐn jiǔ zuì wò. wáng shì qǔ qí pèi dāo zhǎn zhī, xié qí shǒu rù chéng, zéi zhòng nǎi sàn. gāo zǔ dà yuè, fēng wèi chóng yì fū rén, shě héng tóng zéi zhī zuì.
魏衡妻王氏,梓州郪人也。武德初,薛仁杲舊將房企地侵掠梁郡,因獲王氏, 逼而妻之。後企地漸強盛,衡謀以城應賊。企地領眾將趨梁州,未至數十里,飲酒 醉臥。王氏取其佩刀斬之,攜其首入城,賊眾乃散。高祖大悅,封為崇義夫人,舍 衡同賊之罪。
fán huì rén mǔ jìng shì, zì xiàng zi, pú zhōu hé dōng rén yě. nián shí wǔ, shì fán shì, shēng huì rén ér fū sàng, shì jiù gū zǐ sì yǐ jǐn shùn wén. jí fú zhōng, mǔ xiōng yǐ qí shèng nián, jiāng duó qí zhì. wēi jiā fěng yù, biàn bēi hèn wū yàn, rú cǐ zhě shù sì. mǔ xiōng nǎi qián xǔ rén wèi hūn, jiǎo chēng mǔ huàn yǐ zhào zhī. fán suǒ yíng jù, jiē jì zhī lín lǐ. xiàng zi jì zhì, shěng mǔ wú jí, lín jiā fù jù yáo shàn, xiàng zi zhī wèi suǒ qī, yáng wèi bù wù zhě. qí sǎo fù qǐng xiàng zi mù yù. xiàng zi sī wèi huì rén yuē: wú bù xìng shuāng jū, shì yǔ rǔ fù tóng xué. suǒ yǐ bù sǐ zhě, tú yǐ wǒ mǔ léi lǎo, rǔ shēn yòu ruò. jīn rǔ jiù yù duó wú zhì, jiāng jiā bī pò, yú rǔ hé rú! huì rén shī shēng tí qì. xiàng zi fǔ zhī yuē: rǔ wù tí. wú xiàng wěi bù jué zhě, lìng rǔ jiù bù wǒ wèi yì. wén rǔ tí, zhī wú jué wù, bì jiā fáng bèi, zé wú nán wèi jì yǐ! huì rén biàn yáng shuì, xiàng zi yú shì sì xì xié zhī dùn guī. zhōng lù, xiōng shǐ zhuī jí zhī, jiāng bī yǔ jù fǎn. xiàng zi shì yǐ bì sǐ, cí qíng shén qiè, qí xiōng gǎn tàn ér zhǐ. hòu huì rén nián shí bā bìng zú, shí xiàng zǐ mǔ yǐ zhōng. jì zàng, xiàng zi wèi qí suǒ qīn yuē: wú lǎo mǔ bù xìng, yòu fū sǐ zi wáng, yì wú jiǔ huó. yú shì hào tòng bù shí, shù rì ér sǐ.
樊會仁母敬氏,字像子,蒲州河東人也。年十五,適樊氏,生會仁而夫喪,事 舅姑姊姒以謹順聞。及服終,母兄以其盛年,將奪其志。微加諷諭,便悲恨嗚咽, 如此者數四。母兄乃潛許人為婚,矯稱母患以召之。凡所營具,皆寄之鄰里。像子 既至,省母無疾,鄰家復具餚善,像子知為所欺,佯為不悟者。其嫂復請像子沐浴。 像子私謂會仁曰:「吾不幸孀居,誓與汝父同穴。所以不死者,徒以我母羸老,汝 身幼弱。今汝舅欲奪吾志,將加逼迫,於汝何如!」會仁失聲啼泣。像子撫之曰: 「汝勿啼。吾向偽不覺者,令汝舅不我為意。聞汝啼,知吾覺悟,必加妨備,則吾 難為計矣!」會仁便佯睡,像子於是伺隙攜之遁歸。中路,兄使追及之,將逼與俱 返。像子誓以必死,辭情甚切,其兄感嘆而止。後會仁年十八病卒,時像子母已終。 既葬,像子謂其所親曰:「吾老母不幸,又夫死子亡,義無久活。」於是號慟不食, 數日而死。
jiàng zhōu xiào nǚ wèi shì, zì wú jì, xià xiàn rén yě. chū, qí fù wèi xiāng rén wèi zhǎng zé suǒ shā. wú jì nián liù suì, mǔ yòu gǎi jià, wú xiōng dì. jí zhǎng, cháng sī fù chóu. wú jì cóng bó cháng shè yàn wèi lè, zhǎng zé shí yì yù zuò, wú jì yǐ zhuān jī shā zhī. jì ér yì lì, chēng fù chóu jì bào, qǐng jiù xíng lù. xún chá dà shǐ huáng mén shì láng chǔ suì liáng yǐ wén, tài zōng jiā qí xiào liè, tè lìng miǎn zuì, gěi chuán chéng xǐ yú yōng zhōu, bìng gěi tián zhái, réng lìng zhōu xiàn yǐ lǐ jià zhī.
絳州孝女衛氏,字無忌,夏縣人也。初,其父為鄉人衛長則所殺。無忌年六歲, 母又改嫁,無兄弟。及長,常思復仇。無忌從伯常設宴為樂,長則時亦預坐,無忌 以磚擊殺之。既而詣吏,稱父仇既報,請就刑戮。巡察大使、黃門侍郎褚遂良以聞, 太宗嘉其孝烈,特令免罪,給傳乘徙於雍州,並給田宅,仍令州縣以禮嫁之。
xiào nǚ jiǎ shì, pú zhōu juàn chéng rén yě. nián shǐ shí wǔ, qí fù wèi zōng rén xuán jī suǒ hài. qí dì qiáng rén nián yòu, jiǎ shì fǔ yù zhī, shì yǐ bù jià. jí qiáng rén chéng tóng, sī gòng bào fù, nǎi qí xuán jī shā zhī qǔ qí xīn gān, yǐ jì fù mù. qiǎn qiáng rén zì liè yú xiàn, sī duàn yǐ jí xíng. jiǎ shì yì què zì chén jǐ wèi, qǐng dài qiáng rén sǐ. gāo zōng āi zhī, tè xià zhì jiǎ shì jí qiáng rén miǎn zuì, yí qí jiā yú luò yáng.
孝女賈氏,濮州鄄城人也。年始十五,其父為宗人玄基所害。其弟強仁年幼, 賈氏撫育之,誓以不嫁。及強仁成童,思共報復,乃俟玄基殺之;取其心肝,以祭 父墓。遣強仁自列於縣,司斷以極刑。賈氏詣闕自陳己為,請代強仁死。高宗哀之, 特下制賈氏及強仁免罪,移其家於洛陽。
zhèng yì zōng qī lú shì, yōu zhōu fàn yáng rén, lú yàn héng zhī nǚ yě. lüè shè shū shǐ, shì jiù gū shén dé fù dào. cháng yè yǒu qiáng dào shù shí rén, chí zhàng gǔ zào, yú yuán ér rù, jiā rén xī bēn cuàn, wéi yǒu gū dú zài shì. lú mào bái rèn wǎng zhì gū cè, wèi zéi chuí jī zhī, jǐ zhì yú sǐ. zéi qù hòu, jiā rén wèn yuē: qún xiōng rǎo héng, rén jǐn bēn táo, hé dú bù jù? dá yuē: rén suǒ yǐ yì yú qín shòu zhě, yǐ qí rén yì yě. xī sòng bó jī shǒu yì fù huǒ, liú chēng zhì jīn. wú suī bù mǐn, ān gǎn wàng yì! qiě lín lǐ yǒu jí, shàng xiāng fù jiù, kuàng zài yú gū, ér kě wěi qì! ruò wàn yī wēi huò, qǐ yí dú shēng! qí gū měi tàn yún: gǔ rén chēng suì hán rán hòu zhī sōng bǎi zhī hòu diāo yě, wú jīn nǎi zhī lú xīn fù zhī xīn yǐ! zhēn guān zhōng zú.
鄭義宗妻盧氏,幽州范陽人,盧彥衡之女也。略涉書史,事舅姑甚得婦道。嘗 夜有強盜數十人,持杖鼓譟,逾垣而入,家人悉奔竄,唯有姑獨在室。盧冒白刃往 至姑側,為賊捶擊之,幾至於死。賊去後,家人問曰:「群凶擾橫,人盡奔逃,何 獨不懼?」答曰:「人所以異於禽獸者,以其仁義也。昔宋伯姬守義赴火,流稱至 今。吾雖不敏,安敢忘義!且鄰里有急,尚相赴救,況在於姑,而可委棄!若萬一 危禍,豈宜獨生!」其姑每嘆云:「古人稱歲寒然後知松柏之後凋也,吾今乃知盧 新婦之心矣!」貞觀中卒。
liú jì qī xià hòu shì, huá zhōu zuò chéng rén, zì suì jīn. fù zhǎng yún, wèi yán chéng xiàn chéng, yīn jí sàng míng. suì jīn nǎi qiú lí qí fū, yǐ zhōng shì yǎng. jīng shí wǔ nián, jiān shì hòu mǔ, yǐ zhì xiào wén. jí fù zú, huǐ jí dài bù shèng sàng, bèi fā tú xiǎn, fù tǔ chéng fén, lú yú mù cè, měi rì yī shí, rú cǐ zhě jī nián. zhēn guān zhōng, yǒu zhì biǎo qí mén lǘ, cì yǐ sù bó.
劉寂妻夏侯氏,滑州胙城人,字碎金。父長雲,為鹽城縣丞,因疾喪明。碎金 乃求離其夫,以終侍養。經十五年,兼事後母,以至孝聞。及父卒,毀瘠殆不勝喪, 被發徒跣,負土成墳,廬於墓側,每日一食,如此者積年。貞觀中,有制表其門閭, 賜以粟帛。
chǔ wáng líng guī fēi shàng guān shì, qín zhōu shàng guī rén. fù huái rén, yòu jīn wú jiāng jūn. shàng guān nián shí bā, guī yú líng guī, jì chǔ āi wáng hòu. běn shēng jù cún, zhāo xī shì fèng, gōng jǐn mí shén. fán yǒu xīn wèi, fēi jiù gū dàn qì, wèi zēng xiān cháng. jīng shù zài, líng guī hōng. jí jiāng zàng, qí qián fēi yán shì, jià bù yú nián ér zú, yòu wú jìn zú, zhòng yì yù bù jǔ zhī. shàng guān shì yuē: bì shén ér líng, níng kě shǐ gū hún wú tuō! yú shì bèi lǐ tóng zàng, wén zhě mò bù jiā tàn. fú zhōng, zhū xiōng zǐ wèi yuē: fēi nián shàng shǎo, yòu wú suǒ shēng, gǎi jiào yì mén, lǐ yí cháng fàn, fēi kě sī zhī. fēi yǎn qì duì yuē: zhàng fū yǐ yì liè biāo míng, fù rén yǐ shǒu jié wèi xíng. wèi néng jí xiān quǎn mǎ, yǐ xùn gōu hè, níng kě fù shì zhuāng fú, yǒu tā zhì hū! jù jiāng dāo jié bí gē ěr yǐ zì shì, zhū xiōng zǐ zhī qí zhì bù kě duó, tàn xī ér zhǐ. xún zú.
楚王靈龜妃上官氏,秦州上邽人。父懷仁,右金吾將軍。上官年十八,歸於靈 龜,繼楚哀王后。本生具存,朝夕侍奉,恭謹彌甚。凡有新味,非舅姑啖訖,未曾 先嘗。經數載,靈龜薨。及將葬,其前妃閻氏,嫁不逾年而卒,又無近族,眾議欲 不舉之。上官氏曰:「必神而靈,寧可使孤魂無托!」於是備禮同葬,聞者莫不嘉 嘆。服終,諸兄姊謂曰:「妃年尚少,又無所生,改醮異門,禮儀常范,妃可思之。」 妃掩泣對曰:「丈夫以義烈標名,婦人以守節為行。未能即先犬馬,以殉溝壑,寧 可復飾妝服,有他志乎!」遽將刀截鼻割耳以自誓,諸兄姊知其志不可奪,嘆息而 止。尋卒。
yáng shào zōng qī wáng shì, huá zhōu huá yīn rén yě. chū, nián èr suì, suǒ shēng mǔ wáng, wèi jì mǔ jū yǎng. zhì nián shí wǔ, fù yòu zhēng liáo ér mò. jì mǔ xún yì zú. wáng nǎi shōu suǒ shēng jí jì mǔ shī jiù, bìng lì fù xíng xiàng, zhāo hún qiān zàng qì, lú yú mù cè, péi qí zǔ fù mǔ jí fù mǔ fén. yǒng huī zhōng, zhào yuē: gù yáng shào zōng qī wáng shì, yīn xīn wèi xiào, shuài xìng chéng dào. nián pò sāng yú, jīn lì shuāi xiè. yǐ wǎng zài suí cháo, fù mò liáo zuǒ, zhāo hún qiān zàng, fù tǔ chéng fén, yòu zàng qí zǔ fù mǔ děng, è cǐ lǎo nián, qīn jiā bǎn zhú. tòng jié chén hūn, āi gǎn xíng lù. yǒng yán zhì xíng, jiā shàng liáng shēn. yí biāo qí mén lǘ, yòng jīng mǐn dé. cì wù sān shí duàn sù wǔ shí shí.
楊紹宗妻王氏,華州華陰人也。初,年二歲,所生母亡,為繼母鞠養。至年十 五,父又征遼而歿。繼母尋亦卒。王乃收所生及繼母屍柩,並立父形像,招魂遷葬 訖,廬於墓側,陪其祖父母及父母墳。永徽中,詔曰:「故楊紹宗妻王氏,因心為 孝,率性成道。年迫桑榆,筋力衰謝。以往在隋朝,父歿遼左,招魂遷葬,負土成 墳,又葬其祖父母等,遏此老年,親加板築。痛結晨昏,哀感行路。永言志行,嘉 尚良深。宜標其門閭,用旌敏德。」賜物三十段、粟五十石。
yú mǐn zhí qī zhāng shì, yíng zhōu dū du wǎn chéng gōng jiǎn zhī nǚ yě. shù suì shí fù mǔ quán yǒu jí, jí guān chá yán sè, bù lí zuǒ yòu, zhòu yè shěng shì, wǎn ruò chéng rén. jí shāo chéng zhǎng, gōng shùn mí shén. shì yán shòu gōng yú qīn míng zǐ mǐn zhí. chū wén jiǎn yǒu jí, biàn jí hào yǒng zì shāng, qī yú bì sǐ. jiǎn zú hòu, xiōng wèn zhì, hào kū yī tòng ér jué. gāo zōng xià zhào, cì wù bǎi duàn, réng lìng shǐ guān lù zhī.
于敏直妻張氏,營州都督、皖城公儉之女也。數歲時父母權有疾,即觀察顏色, 不離左右,晝夜省侍,宛若成人。及稍成長,恭順彌甚。適延壽公於欽明子敏直。 初聞儉有疾,便即號踴自傷,期於必死。儉卒後,凶問至,號哭一慟而絕。高宗下 詔,賜物百段,仍令史官錄之。
jì zhōu lù chéng nǚ zǐ wáng ā zú zhě, zǎo gū, wú xiōng dì, wéi zǐ yī rén. ā zú chū shì tóng xiàn lǐ shì, wèi yǒu zi ér fū wáng. shí nián shàng shǎo, rén duō pìn zhī. wèi zǐ nián lǎo gū guǎ, bù néng shě qù, nǎi shì bù jià, yǐ yǎng qí zǐ. měi zhòu yíng tián yè, yè biàn fǎng jī, yī shí suǒ xū, wú fēi ā zú chū zhě, rú cǐ èr shí yú nián. jí zǐ sàng, zàng sòng yǐ lǐ. xiāng rén mò bù chēng qí jié xíng, jìng lìng qī nǚ qiú yǔ xiāng shí. hòu shù suì, jìng zhōng yú jiā.
冀州鹿城女子王阿足者,早孤,無兄弟,唯姊一人。阿足初適同縣李氏,未有 子而夫亡。時年尚少,人多聘之。為姊年老孤寡,不能捨去,乃誓不嫁,以養其姊。 每晝營田業,夜便紡績,衣食所須,無非阿足出者,如此二十餘年。及姊喪,葬送 以禮。鄉人莫不稱其節行,競令妻女求與相識。後數歲,竟終於家。
fán yàn chēn qī wèi shì, chǔ zhōu huái yīn rén. yàn chēn bìng dǔ, jiāng zú, wèi qì ér yán yuē: xìng yǐ yú lòu, tuō shēn míng dé, fèng shì yī shang, èr shí yú zài. qǐ yì xìn fáng suǒ zhāo, jù jiàn cǐ huò. tóng rù huáng quán, shì qí yuàn yě. yàn chēn dá yuē: sǐ shēng cháng dào, wú suǒ duō hèn. jūn yí miǎn lì, yǎng zhū gū, shǐ qí chéng lì. ruò xiāng cóng ér sǐ, shì zú yí lèi, fēi wú suǒ qǔ yě. yàn chēn zú hòu, shǔ lǐ jìng yè zhī luàn, nǎi wèi zéi suǒ huò. zéi dǎng zhī qí sù jiě sī zhú, bī lìng dàn zhēng. wèi shì tàn yuē: wǒ fū bù xìng wáng mò, wèi néng zì jǐn, gǒu fù tōu shēng. jīn ěr jiàn bī guǎn xián, qǐ fēi huò cóng shǒu fā yé? nǎi yǐn dāo zhǎn zhǐ, qì zhī yú dì. zéi dǎng yòu yù qī zhī, wèi yǐ bì sǐ zì gù. zéi děng fèn nù, yǐ rèn jiā jǐng, yǔ yún: ruò bù cóng wǒ, jí dāng yǔn mìng. nǎi lì shēng mà yuē: ěr děng gǒu dào, nǎi yù wū rǔ hǎo rén, jīn dé sù sǐ, huì wǒ běn zhì. zéi nǎi zhǎn zhī, wén zhě mò bù shāng xī.
樊彥琛妻魏氏,楚州淮陰人。彥琛病篤,將卒,魏泣而言曰:「幸以愚陋,托 身明德,奉侍衣裳,二十餘載。豈意釁妨所招,遽見此禍。同入黃泉,是其願也。」 彥琛答曰:「死生常道,無所多恨。君宜勉勵,養諸孤,使其成立。若相從而死, 適足貽累,非吾所取也。」彥琛卒後,屬李敬業之亂,乃為賊所獲。賊黨知其素解 絲竹,逼令彈箏。魏氏嘆曰:「我夫不幸亡歿,未能自盡,苟復偷生。今爾見逼管 弦,豈非禍從手發耶?」乃引刀斬指,棄之於地。賊黨又欲妻之,魏以必死自固。 賊等忿怒,以刃加頸,語云:「若不從我,即當殞命。」乃厲聲罵曰:「爾等狗盜, 乃欲污辱好人,今得速死,會我本志。」賊乃斬之,聞者莫不傷惜。
zōu bǎo yīng qī xī shì, bù zhī hé xǔ rén yě. wàn suì tōng tiān nián, qì dān zéi lǐ jǐn zhōng lái kòu píng zhōu. bǎo yīng shí rèn cì shǐ, lǐng bīng tǎo jī. jì ér chéng gū yuán guǎ, shì jiāng yù xiàn. xī shì nǎi lǜ jiā tóng jí chéng nèi nǚ dīng xiāng zhù gù shǒu. zéi tuì, suǒ sī yǐ wén, yōu zhì fēng wèi chéng jié fū rén.
鄒保英妻奚氏,不知何許人也。萬歲通天年,契丹賊李盡忠來寇平州。保英時 任刺史,領兵討擊。既而城孤援寡,勢將欲陷。奚氏乃率家僮及城內女丁相助固守。 賊退,所司以聞,優制封為誠節夫人。
shí yǒu gǔ xuán yīng qī gāo shì, yì néng gù shǒu fēi hú xiàn chéng, zú miǎn wèi tū jué suǒ xiàn. xià zhào yuē: qǐng shǔ mò chuài gōng chéng, xián yōu xiàn méi. zhàng fū gù shǒu, yóu bù néng jiān, fù rén huái zhōng, bù dàn liú shǐ yóu zī gǎn jī, wēi chéng zhòng ān. rú bù bāo shēng, hé yǐ jiǎng quàn! gǔ xuán yīng qī kě fēng wèi xùn zhōng xiàn jūn.
時有古玄應妻高氏,亦能固守飛狐縣城,卒免為突厥所陷。下詔曰:「頃屬默 啜攻城,咸憂陷沒。丈夫固守,猶不能堅,婦人懷忠,不憚流矢;由茲感激,危城 重安。如不褒升,何以獎勸!古玄應妻可封為徇忠縣君。」
sòng tíng yú qī wèi shì, dìng zhōu gǔ chéng rén, suí zhù zuò láng yàn quán zhī hòu yě. shì wèi shān dōng shì zú. fù kè jǐ, yǒu cí xué, zé tiān shí wèi tiān guān shì láng. wèi shì shàn shǔ wén. xiān tiān zhōng, tíng yú zì sī nóng shǎo qīng zuǒ qiān fú zhōu bié jià. wèi shì suí fū zhī rèn, zhōng lù zuò nán zhēng fù yǐ xù zhì, cí shén diǎn měi. kāi yuán zhōng, tíng yú lèi qiān qìng zhōu dū du. chū, zhōng shū lìng zhāng shuō nián shào shí wèi kè jǐ suǒ zhòng, wèi shì hèn qí fū wèi wài zhí, nǎi zuò shū yǔ shuō, xù wáng fù chóu xī zhī shì, bìng wèi tíng yú shēn lǐ, nǎi lù nán zhēng fù jì shuō. shuō tàn yuē: cáo dà jiā dōng zhēng zhī liú yě. tíng yú xún zhuǎn guǎng zhōu dū du, dào bìng zú. wèi shì xún rì yì yǔn, shí rén mò bù shāng zhī.
宋庭瑜妻魏氏,定州鼓城人,隋著作郎彥泉之後也。世為山東士族。父克己, 有詞學,則天時為天官侍郎。魏氏善屬文。先天中,庭瑜自司農少卿左遷涪州別駕。 魏氏隨夫之任,中路作《南征賦》以敘志,詞甚典美。開元中,庭瑜累遷慶州都督。 初,中書令張說年少時為克己所重,魏氏恨其夫為外職,乃作書與說,敘亡父疇昔 之事,並為庭瑜申理,乃錄《南征賦》寄說。說嘆曰:「曹大家《東征》之流也。」 庭瑜尋轉廣州都督,道病卒。魏氏旬日亦殞,時人莫不傷之。
cuī huì qī lú shì, yōu zhōu fàn yáng rén yě, wèi shān dōng zhe xìng. zǔ yòu sūn, cháng zhōu cì shǐ. fù xiàn, yǒu měi míng, zé tiān shí lì luán tái shì láng wén chāng zuǒ chéng. tiān shòu zhōng wèi kù lì lái jùn chén suǒ xiàn, zuǒ qiān xī xiāng lìng ér zú.
崔繪妻盧氏,幽州范陽人也,為山東著姓。祖幼孫,常州刺史。父獻,有美名, 則天時歷鸞台侍郎、文昌左丞。天授中為酷吏來俊臣所陷,左遷西鄉令而卒。
huì zǎo zhōng, lú jì nián shào, zhū xiōng cháng yù jià zhī. lú zhé chēng bìng gù cí. lú wáng zǐ zhī fū lǐ sī chōng, shén lóng chū wèi gōng bù shì láng, yòu qiú xù qīn. shí sī chōng dāng cháo měi zhí, zhū xiōng bù zhī jù. jiāng hūn zhī xī, fāng yǐ gào lú lú yòu gù cí bù kě, réng lìng rén fáng qí mén. lú wèi zuǒ yòu yuē: wú zì shì jiǔ yǐ dìng yǐ! nǎi yè zhōng chū zì dòu zhōng, bēn guī cuī shì, fā miàn jǐn wèi fèn huì suǒ wū. zōng zú jiàn zhě jiē wèi zhī chuí lèi. yīn chū jiā wèi ní, zhū ní qīn qí cāo xíng, jiē zūn shì zhī. kāi yuán zhōng, yǐ lǎo bìng ér zú.
繪早終,盧既年少,諸兄常欲嫁之。盧輒稱病固辭。盧亡姊之夫李思沖,神龍 初為工部侍郎,又求續親。時思沖當朝美職,諸兄不之拒。將婚之夕,方以告盧; 盧又固辭不可,仍令人防其門。盧謂左右曰:「吾自誓久已定矣!」乃夜中出自竇 中,奔歸崔氏,發麵盡為糞穢所污。宗族見者皆為之垂淚。因出家為尼,諸尼欽其 操行,皆尊事之。開元中,以老病而卒。
fèng tiān xiàn dòu shì èr nǚ bó niáng zhòng niáng, suī zhǎng yú cūn yě, ér yòu yǒu zhì cāo. zhù yǔ bīn zhōu jiē jiè. yǒng tài zhōng, cǎo zéi shù qiān rén, chí bīng rèn rù qí cūn luò xíng piāo jié, wén èr nǚ yǒu róng sè, zǐ nián shí jiǔ, mèi nián shí liù, cáng yú yán kū jiān. zéi tú nǐ wèi bī rǔ, nǎi xiān yè bó niáng chū, xíng shù shí bù, yòu yè zhòng niáng chū, zéi xiāng gù zì wèi. xíng lín shēn gǔ, bó niáng yuē: wǒ qǐ shòu zéi wū rǔ! nǎi tóu zhī yú gǔ. zéi fāng jīng hài, zhòng niáng yòu tóu yú gǔ. gǔ shēn shù bǎi chǐ, zǐ xún zú zhòng niáng jiǎo zhé miàn pò, xuè liú bèi tǐ, qì jué liáng jiǔ ér sū, zéi yì zhī ér qù. jīng zhào yǐn dì wǔ qí gǎn qí zhēn liè, zòu zhī zhào jīng biǎo mén lǘ, zhǎng miǎn dīng yì, èr nǚ zàng shì guān gěi. jīng zhào yǐn cáo lù hǎi zhe fù yǐ měi zhī.
奉天縣竇氏二女伯娘、仲娘,雖長於村野,而幼有志操。住與邠州接界。永泰 中,草賊數千人,持兵刃入其村落行剽劫,聞二女有容色,姊年十九,妹年十六, 藏於岩窟間。賊徒擬為逼辱,乃先曳伯娘出,行數十步,又曳仲娘出,賊相顧自慰。 行臨深谷,伯娘曰:「我豈受賊污辱!」乃投之於谷。賊方驚駭,仲娘又投於谷。 谷深數百尺,姊尋卒;仲娘腳折面破,血流被體,氣絕良久而蘇,賊義之而去。京 兆尹第五琦感其貞烈,奏之;詔旌表門閭,長免丁役,二女葬事官給。京兆尹曹陸 海著賦以美之。
yuán wǔ wèi lú fǔ qī lǐ shì, lǒng xī chéng jì rén yě. fù lán, yǒng tài yuán nián chūn rèn qí xiàn lìng. jiè nèi xiān yǒu cǎo zéi èr qiān yú rén. lán tǐng shēn rù zéi, jié yǐ chéng xìn, zéi bìng jiàng fù, bǎi xìng fù yè zhě èr bǎi yú jiā. shí cáo shēng rèn xú zhōu cì shǐ, zhī zéi jiàng, lǐng bīng yǎn xí. zéi dé tuō hòu, rù xiàn shā lán. lán jiāng bèi shā, cóng fù dì bó, yì zéi jiù lán, qǐng dài xiōng sǐ. lán yòu qǐng liú dì, dì xiōng zhēng sǐ. lán nǚ lú fǔ qī, yòu qì qǐng dài fù sǐ. bìng wèi zéi suǒ hài, xuān wèi shǐ lì bù shì láng lǐ jì qīng yǐ jié yì wén.
原武尉盧甫妻李氏,隴西成紀人也。父瀾,永泰元年春任蘄縣令。界內先有草 賊二千餘人。瀾挺身入賊,結以誠信,賊並降附,百姓復業者二百餘家。時曹升任 徐州刺史,知賊降,領兵掩襲。賊得脫後,入縣殺瀾。瀾將被殺,從父弟渤,詣賊 救瀾,請代兄死。瀾又請留弟,弟兄爭死。瀾女盧甫妻,又泣請代父死。並為賊所 害,宣慰使、吏部侍郎李季卿以節義聞。
yòu yǒu wèi shì wèi wáng fàn qī péi shì, yí wáng fù jù qīng zhī nǚ yě. sù yǒu róng fàn, wèi zéi suǒ fú, zéi bī zhī. péi yuē: wú yì guān zhī zǐ, dāng sǐ jí sǐ, zhōng bù gǒu quán yī mìng, shòu wū yú zéi. zéi xié zhī yǐ bīng, bī zhī yǐ mà, péi jiān lì kàng zhī. zéi nù, nǎi zhī jiě péi shì, zhì sǐ bù qū. jì qīng yì yǐ zhuàng jī wén.
又有尉氏尉王泛妻裴氏,儀王傅巨卿之女也。素有容範,為賊所俘,賊逼之。 裴曰:「吾衣冠之子,當死即死,終不苟全一命,受污於賊。」賊脅之以兵,逼之 以罵,裴堅力抗之。賊怒,乃支解裴氏,至死不屈。季卿亦以狀跡聞。
zhào yuē: zhèng zhōu yuán wǔ xiàn wèi lú fǔ wáng qī lǐ shì biàn zhōu wèi shì xiàn wèi wáng fàn wáng qī péi shì děng, yì fàn chuán jiā, róu míng zhí xìng qǐng yīn kòu nán, kè zhāng yì liè. huò qǐng dài fù sǐ, biǎo yīn xīn zhī xiào huò shì zhú fū wáng, biāo nán duó zhī jié. yí yīng zèng lǜ, bǐ guāng xiū měi. lǐ shì kě zèng xiào chāng xiàn jūn, péi shì kě zèng hé dōng xiàn jūn, réng biān rù shǐ cè. lán bó yì zèng guān zhì.
詔曰:「鄭州原武縣尉盧甫亡妻李氏、汴州尉氏縣尉王泛亡妻裴氏等,懿範傳 家,柔明植性;頃因寇難,克彰義烈。或請代父死,表因心之孝;或誓逐夫亡,標 難奪之節。宜膺贈律,俾光休美。李氏可贈孝昌縣君,裴氏可贈河東縣君,仍編入 史冊。」瀾、渤亦贈官秩。
zōu dài zhēng qī bù shì. dài zhēng, dà lì zhōng wèi cháng zhōu jiāng yīn xiàn wèi, qí qī wèi hǎi zéi suǒ lüè. báo shì shǒu jié, chū dài zhēng guān gào yú huái zhōng, tuō fù cūn rén, shǐ wèi dài zhēng yuē: yì bù shòu rǔ. nǎi tóu jiāng ér sǐ. zéi tuì cháo luò, dài zhēng yú jiāng àn dé qī shī yān. jiāng zuǒ wén shì, duō zhe jié fù wén yǐ jì zhī.
鄒待征妻簿氏。待征,大曆中為常州江陰縣尉,其妻為海賊所掠。薄氏守節, 出待征官誥於懷中,託付村人,使謂待征曰:「義不受辱。」乃投江而死。賊退潮 落,待征於江岸得妻屍焉。江左文士,多著節婦文以紀之。
lǐ tuān qī. tuān, wú yuán jì zhī jūn rén yě. yuán hé zhōng, huái nán wèi píng, tuān xīn huái xiàng shùn, nǎi jí dù shui yīn hé, dōng jiàng wū zhòng yìn. qí qī suì wèi zéi shù fù zài shù, luán ér shí zhī, zhì sǐ, jiào qí fū yuē: shàn shì wū pū shè. guān zhě yì zhī. zhì shì, zhòng yìn yǐ qí shì qǐng liè shǐ cè. shí sān nián, xiàn zōng xià zhào cóng zhī.
李湍妻。湍,吳元濟之軍人也。元和中,淮南未平,湍心懷向順,乃急渡氵殷 河,東降烏重胤。其妻遂為賊束縛在樹,臠而食之,至死,叫其夫曰:「善事烏仆 射。」觀者義之。至是,重胤以其事請列史冊。十三年,憲宗下詔從之。
dǒng chāng líng mǔ yáng shì. chāng líng cháng wèi sì zhōu zhǎng shǐ, shì jū yú cài. shǎo gū, shòu xùn yú mǔ. lèi shì wú shǎo chéng shǎo yáng, zhì yuán jì shí, wèi wú fáng lìng. yáng shì qián jiè yuē: nì shùn zhī lǐ, chéng bài kě zhī, rǔ yí tú zhī. chāng líng zhì wèi guǒ, yuán jì yòu shǔ wèi yǎn chéng lìng. yáng shì fù jiè yuē: nì dǎng qī tiān, tiān suǒ bù fú. rǔ dāng sù jiàng, wú yǐ qián bài wèi lǜ, wú yǐ lǎo mǔ wèi niàn. rǔ wèi zhōng chén, wú suī mò wú hèn yǐ! jí wáng shī bī yǎn chéng, chāng líng nǎi yǐ chéng jiàng, qiě shuō zéi jiāng dèng huái jīn guī kuǎn yú lǐ guāng yán. xiàn zōng wén zhī xǐ, jí zhào chāng líng zhì què, zhí shòu yǎn chéng lìng jiān jiān chá yù shǐ, réng cì fēi yú. chāng líng qì xiè yuē: cǐ jiē lǎo mǔ zhī xùn. xiàn zōng jiē tàn liáng jiǔ. yuán jì qiú yáng shì, yù shā zhī, ér zhǐ zhě shù yǐ. cài píng, yáng shì xìng wú yàng. yuán hé shí wǔ nián, chén xǔ jié dù shǐ lǐ xùn shū yáng shì zhī qiáng míng jié yì yǐ wén, nǎi fēng běi píng jùn tài jūn.
董昌齡母楊氏。昌齡常為泗州長史,世居於蔡。少孤,受訓於母。累事吳少誠、 少陽,至元濟時,為吳房令。楊氏潛誡曰:「逆順之理,成敗可知,汝宜圖之。」 昌齡志未果,元濟又署為郾城令。楊氏復誡曰:「逆黨欺天,天所不福。汝當速降, 無以前敗為慮,無以老母為念。汝為忠臣,吾雖歿無恨矣!」及王師逼郾城,昌齡 乃以城降,且說賊將鄧懷金歸款於李光顏。憲宗聞之喜,急召昌齡至闕,直授郾城 令、兼監察御史,仍賜緋魚。昌齡泣謝曰:「此皆老母之訓。」憲宗嗟嘆良久。元 濟囚楊氏,欲殺之,而止者數矣。蔡平,楊氏幸無恙。元和十五年,陳許節度使李 遜疏楊氏之強明節義以聞,乃封北平郡太君。
wéi yōng qī xiāo shì. yōng, gù tài zǐ bīn kè. zhāng hóng jìng zhèn yōu zhōu rì, zòu shòu guān chá pàn guān, shè jiān chá yù shǐ. shí shǔ cháo tíng zhì zhì wèi bèi, yōu zhōu sú běn xiōng hàn, yóu bù lè wén rú wèi zhǔ shuài, bīn zuǒ xí yú cháng tài, fèn qí biàn tōng, yì lùn bù mì, zú rán qǐ luàn. yōng shí jiā yì cóng jié, xiāo shì wén nán hào hū, zhuān zhí fū mèi, zuǒ yòu gé qù, yǐ sǐ bù cóng. jí yōng lín rèn, xiāo shì tì ér gào yuē: qiè bù xìng nián shào, yì bù gǒu huó jīn rì zhī shì, yuàn xiān jiù sǐ! zhí rèn zhě duàn qí bì ér shā yōng, xiāo shì cí qì bù náo, suī xiōng hàn huán shì, wú bù jiē tàn. qí xī, xiāo shì yì zú. tài hé liù nián, jié dù shǐ yáng zhì chéng biǎo míng qí shì, yīn jiàng chì zhuī fēng lán líng xiàn jūn.
韋雍妻蕭氏。雍,故太子賓客。張弘靖鎮幽州日,奏授觀察判官,攝監察御史。 時屬朝廷制置未備,幽州俗本兇悍,尤不樂文儒為主帥,賓佐習於常態,忿其變通, 議論不密,卒然起亂。雍時家亦從劫,蕭氏聞難號呼,專執夫袂,左右格去,以死 不從。及雍臨刃,蕭氏涕而告曰:「妾不幸年少,義不苟活;今日之事,願先就死!」 執刃者斷其臂而殺雍,蕭氏詞氣不撓,雖兇悍圜視,無不嗟嘆。其夕,蕭氏亦卒。 太和六年,節度使楊志誠表明其事,因降敕追封蘭陵縣君。
héng fāng hòu qī chéng shì. fāng hòu, tài hé zhōng rèn yōng zhōu dū du fǔ lù shì cān jūn, wèi zhāo tǎo shǐ dǒng chāng líng wū wǎng shā zhī. chéng shì lì bù néng miǎn, nǎi yì qí āi, rú fēi yuān zhě. chāng líng yǎ bù yí lǜ, tīng qí guī zàng. chéng shì gù dé yǐ tú xíng yì què, jié ěr yú yòu yín tái mén, gào fū bèi shā zhī yuān. yù shǐ tái jū zhī, dé shí, jiàn guān yì yǒu zhāng shū, gù chāng líng zài shòu qiǎn zhú.
衡方厚妻程氏。方厚,太和中任邕州都督府錄事參軍,為招討使董昌齡誣枉殺 之。程氏力不能免,乃抑其哀,如非冤者。昌齡雅不疑慮,聽其歸葬。程氏故得以 徒行詣闕,截耳於右銀台門,告夫被殺之冤。御史台鞫之,得實,諫官亦有章疏, 故昌齡再受譴逐。
chéng shì, kāi chéng yuán nián jiàng chì yuē: nǎi zhě lì wèi bù dào, nüè shā ěr fū, yì què shēn yuān, tú xíng wàn lǐ, qí qū bī wèi, bīn yú wēi wáng. xuè chéng jí zhāo, yōu fèn guǒ xuě, suī gǔ zhī liè fù, hé yǐ jiā yān! rú wén gū shuāng wú yī, zhòu kū dài jǐn, bǐ róng lù yǎng, réng cì shū fēng. kě fēng wǔ chāng xiàn jūn, réng cì yī zi jiǔ pǐn zhèng yuán guān.
程氏,開成元年降敕曰:「乃者吏為不道,虐殺爾夫,詣闕申冤,徒行萬里, 崎嶇逼畏,濱於危亡。血誠即昭,幽憤果雪,雖古之烈婦,何以加焉!如聞孤孀無 依,晝哭待盡,俾榮祿養,仍賜疏封。可封武昌縣君,仍賜一子九品正員官。」
nǚ dào shì lǐ xuán zhēn, yuè wáng zhēn zhī xuán sūn. zēng zǔ zhēn zi, yuè wáng zhāng liù nán yě. xiān tiān zhōng de zuì, pèi liú lǐng nán. xuán zhēn zǔ fù, jiē wáng mò yú lǐng wài. suī céng jīng ēn shè, ér wèi zhāo xuě. xuán zhēn jìn zhuàng yuē: qù kāi chéng sān nián shí èr yuè nèi dé lǐng nán jié dù shǐ lú jūn chū fèng qián jiē cuò, āi qiè sān dài lǚ chèn bào lù, gè zài yī fāng, tè yǔ fā qiǎn, guī jiù dà yíng hé fù. jīn hù sì sàng, yǐ dào zhǎng lè lǚ diàn quán xià, wèi wěi gù yuè wáng fén suǒ zài, fú qǐ tiān ēn, yǔn qiè suǒ zòu, xǔ guī dà yíng. qiè nián yǐ liù shí sān, gū lù jiā pín, gèng wú yī yǐ. zhào yuē: yuè wáng shì jī, guó shǐ zhe míng, wǎng xiàn fēi gū, xún yǐ xǐ xuě. qí zhēn zi tā shì pèi liú, shù dài piāo líng, bù hái jīng guó. xuán zhēn ruò nǚ, xiào jié zhuō rán, qǐ hù sì sàng, mián lì wàn lǐ kuàng shì jìn zú, bì kě jiā ēn. xíng lù yóu huò jiē chēng, cháo tíng gù xū xù zhù. wěi zōng zhèng sì jīng zhào fǔ yǔ fǎng yuè wáng fén mù bào zhī. rú bú shì péi líng, rèn fù yíng cì bo zàng. qí zàng shì réng lìng jīng zhào fǔ jiē cuò, bì shǐ bèi lǐ. zàng bì, xuán zhēn rú yuàn zhù jīng chéng, biàn pèi xián yí guān ān zhì.
女道士李玄真,越王貞之玄孫。曾祖珍子,越王張六男也。先天中得罪,配流 嶺南。玄真祖、父,皆亡歿於嶺外。雖曾經恩赦,而未昭雪。玄真進狀曰:「去開 成三年十二月內得嶺南節度使盧鈞出俸錢接措,哀妾三代旅櫬暴露,各在一方,特 與發遣,歸就大塋合祔。今護四喪,已到長樂旅店權下,未委故越王墳所在,伏乞 天恩,允妾所奏,許歸大塋。妾年已六十三,孤露家貧,更無依倚。」詔曰:「越 王事跡,國史著明,枉陷非辜,尋已洗雪。其珍子他事配流,數代漂零,不還京國。 玄真弱女,孝節卓然,啟護四喪,綿歷萬里;況是近族,必可加恩。行路猶或嗟稱, 朝廷固須恤助。委宗正寺、京兆府與訪越王墳墓報知。如不是陪陵,任祔塋次卜葬。 其葬事仍令京兆府接措,必使備禮。葬畢,玄真如願住京城,便配咸宜觀安置。」
xiào nǚ wáng hé zi zhě, xú zhōu rén. qí fù jí xiōng wèi fáng qiū zú, shù jīng zhōu. yuán hé zhōng, tǔ bō kòu biān, fù xiōng zhàn sǐ, wú zi, mǔ xiān wáng. hé zi shí nián shí qī, wén fù xiōng mò yú biān shàng, bèi fā tú xiǎn cuī shang, dú wǎng jīng zhōu. xíng gài qǔ fù xiōng zhī sàng, guī xú yíng zàng. shǒu zhí sōng bǎi, jiǎn fà huài xíng, lú yú mù suǒ. jié dù shǐ wáng zhì xìng yǐ zhuàng wén, zhào jīng biǎo zhī.
孝女王和子者,徐州人。其父及兄為防秋卒,戍涇州。元和中,吐蕃寇邊,父 兄戰死,無子,母先亡。和子時年十七,聞父兄歿於邊上,被發徒跣縗裳,獨往涇 州。行丐取父兄之喪,歸徐營葬。手植松柏,剪髮壞形,廬於墓所。節度使王智興 以狀聞,詔旌表之。
yòu dà zhōng wǔ nián, yǎn zhōu xiá qiū xiàn rén zhèng shén zuǒ nǚ, nián èr shí sì, xiān xǔ shì chí xióng yá guān lǐ xuán qìng. shén zuǒ yì wèi guān jiàn, shù qìng zhōu. shí dǎng xiàng pàn, shén zuǒ zhàn sǐ, qí mǔ xiān wáng, wú zi. nǚ yǐ fù zhàn mò biān chéng, wú yóu de hái, nǎi jiǎn fà huài xíng, zì wǎng qìng zhōu hù fù sàng hái, zhì xiá qiū xiàn jìn xián xiāng mǎ qīng cūn, yǔ mǔ hé zàng. biàn lú yú fén suǒ, shǒu zhí sōng guì, shì bù shì rén. jié dù shǐ xiāo jiāo yǐ zhuàng zòu zhī yuē: fú yǐ lǘ lǐ zhī zhōng, hǎn zhī lǐ jiào, nǚ zǐ zhī xìng, yóu mèi yì fāng. zhèng shì nǚ tòng jié qióng quán, āi shēn zhì hù, tóu shēn shā qì, guī fù yí hái, yuǎn zì biān chuí, dé hái lǘ lǐ. gǎn liǎo é yǐ jī hèn, shǒu qiū mù yǐ shì xīn. kè zhāng xiào lǐ zhī rén, zú lì zhēn fāng zhī jié. zhào jīng biǎo mén lǘ.
又大中五年,兗州瑕丘縣人鄭神佐女,年二十四,先許適馳雄牙官李玄慶。神 佐亦為官健,戍慶州。時党項叛,神佐戰死,其母先亡,無子。女以父戰歿邊城, 無由得還,乃剪髮壞形,自往慶州護父喪還,至瑕丘縣進賢鄉馬青村,與母合葬。 便廬於墳所,手植松檜,誓不適人。節度使蕭椒以狀奏之曰:「伏以閭里之中,罕 知禮教,女子之性,尤昧義方。鄭氏女痛結窮泉,哀深《陟岵》,投身沙磧,歸父 遺骸,遠自邊陲,得還閭里。感《蓼莪》以積恨,守丘墓以誓心。克彰孝理之仁, 足厲貞方之節。」詔旌表門閭。
zàn yuē: zhèng jiào lóng píng, nán zhōng nǚ zhēn. lǐ yǐ zì fáng, yì bù gǒu shēng. tóng guǎn yǒu wěi, lán guī zhèn shēng. guān jū hé yǎ, shǐ hào wén míng.
贊曰:政教隆平,男忠女貞。禮以自防,義不苟生。彤管有煒,蘭閨振聲。 《關雎》合《雅》,始號文明。