liè nǚ
列女
lǐ dé wǔ qī péi shì yáng qìng qī wáng shì dú gū shī rén rǔ mǔ wáng shì fù
○李德武妻裴氏 杨庆妻王氏独孤师仁乳母王氏附
yáng sān ān qī lǐ shì wèi héng qī wáng shì fán huì rén mǔ jìng shì jiàng zhōu xiào nǚ wèi shì pú zhōu xiào nǚ jiǎ shì zhèng yì zōng qī lú shì liú jì qī xià hòu shì chǔ wáng líng guī fēi shàng guān shì yáng shào zōng qī wáng shì yú mǐn zhí qī zhāng shì jì zhōu nǚ zǐ wáng shì fán yàn chēn qī wèi shì zōu bǎo yīng qī xī shì gǔ xuán yīng qī gāo shì fù
杨三安妻李氏 魏衡 妻王氏 樊会仁母敬氏 绛州孝女卫氏 濮州孝女贾氏 郑义宗妻卢氏 刘寂妻夏 侯氏 楚王灵龟妃上官氏 杨绍宗妻王氏 于敏直妻张氏 冀州女子王氏樊彦琛妻 魏氏 邹保英妻奚氏古玄应妻高氏附
sòng tíng yú qī wèi shì cuī huì qī lú shì fèng tiān xiàn dòu shì èr nǚ lú fǔ qī lǐ shì wáng fàn qī péi shì fù
宋庭瑜妻魏氏 崔绘妻卢氏奉天县窦氏 二女 卢甫妻李氏王泛妻裴氏附
zōu dài zhēng qī báo shì lǐ tuān qī dǒng chāng líng mǔ yáng shì wéi yōng qī lán líng xiàn jūn xiāo shì héng fāng hòu qī wǔ chāng xiàn jūn chéng shì nǚ dào shì lǐ xuán zhēn xiào nǚ wáng hé zi zhèng shén zuǒ nǚ fù
邹待征妻薄氏 李湍妻 董昌龄母杨氏 韦 雍妻兰陵县君萧氏 衡方厚妻武昌县君程氏 女道士李玄真 孝女王和子郑神佐女 附
nǚ zǐ bǐng yīn róu zhī zhì, yǒu cóng rén zhī yì. qián dài zhì zhēn fù liè nǚ, gài shàn qí néng yǐ lǐ zì fáng. zhì ruò shī shēn zéi tíng, bù wū fēi yì lín bái rèn ér kāng kǎi, shì dān zhōng ér jī fā fěn shēn bù gù, shì sǐ rú guī, suī zài zhuàng fū, kǒng nán shǒu jié, yǎo tiǎo zhī cāo, bù qí xián hū! qí cì liáng hóng zhī qī, wú cí xié yǐn, gòng jiāng zhī shì, bù jiàn èr tíng, fù dào mǔ yí, kè zhāng tú shǐ, yòu qí zhǎng yě. mò dài fēng mǐ, zhēn xíng jì liáo, liáo bō jiāo lán, yǐ yí guī hú, tóng guǎn zhī zhí, xìng wú hū yān!
女子禀阴柔之质,有从人之义。前代志贞妇烈女,盖善其能以礼自防。至若失 身贼庭,不污非义;临白刃而慷慨,誓丹衷而激发;粉身不顾,视死如归,虽在壮 夫,恐难守节,窈窕之操,不其贤乎!其次梁鸿之妻,无辞偕隐,共姜之誓,不践 二庭,妇道母仪,克彰图史,又其长也。末代风靡,贞行寂寥,聊播椒兰,以贻闺 壶,彤管之职,幸无忽焉!
lǐ dé wǔ qī péi shì, zì shū yīng, hù bù shàng shū ān yì gōng jǔ zhī nǚ yě. xìng wǎn shùn yǒu róng dé, shì fù mǔ yǐ xiào wén. shì dé wǔ, jīng yī nián ér dé wǔ zuò cóng fù jīn cái shì xǐ lǐng biǎo. jǔ shí wéi huáng mén shì láng, zòu qǐng dé wǔ lí hūn, yáng dì xǔ zhī. dé wǔ jiàng yǔ péi bié, wèi yuē:" yàn wǎn shǐ ěr, biàn shì fēn lí, fāng yuǎn tóu zhàng lì, kǒng wú hái lǐ. zūn jūn zòu liú, bì yù gǎi jià ěr, yú cǐ jí shì zhǎng jué yǐ!" péi qì ér duì yuē:" fù rén shì fū, wú zài jiào zhī lǐ. fū zhě, tiān yě, hé kě bèi hū! shǒu zhī yǐ sǐ, bì wú tā zhì!" yīn cāo dāo yù gē ěr zì shì, bǎo zhě jìn zhī, nǎi zhǐ.
李德武妻裴氏,字淑英,户部尚书、安邑公矩之女也。性婉顺有容德,事父母 以孝闻。适德武,经一年而德武坐从父金才事徙岭表。矩时为黄门侍郎,奏请德武 离婚,炀帝许之。德武将与裴别,谓曰:“燕婉始尔,便事分离,方远投瘴疠,恐 无还理。尊君奏留,必欲改嫁耳,于此即事长诀矣!”裴泣而对曰:“妇人事夫, 无再醮之礼。夫者,天也,何可背乎!守之以死,必无他志!”因操刀欲割耳自誓, 保者禁之,乃止。
péi yǔ dé wǔ bié hòu, róng mào huǐ cuì, cháng dú fó jīng, bù yù gào zé. lǐ shì zhī zǐ mèi zài dū yì zhě, suì shí shuò wàng, bì mìng zuǒ yòu zhì jìng ér shěng yān. péi yòu cháng dú liè nǚ chuán, jiàn chēng shù bù gǎi jià zhě, nǎi wèi suǒ qīn yuē: " bù jiàn èr tíng, fù rén cháng lǐ, hé wéi yǐ cǐ zài yú jì zhuàn hū?" hòu shí yú nián jiān, yǔ dé wǔ yīn xìn duàn jué. jǔ yù duó qí zhì. shí yǒu liǔ zhí qiú hūn, xǔ zhī. qī yǒu dìng rì, nǎi yǐ jiǎn dāo duàn qí fā, bēi qì jué lì. jǔ bù kě duó, nǎi zhǐ. dé wǔ yǐ yú lǐng biǎo qǔ ěr zhū shì wèi qī, jí yù shè dé hái, zhì xiāng zhōu, wén péi shǒu jié, nǎi chū qí hòu qī, zhòng yǔ péi hé. shēng sān nán sì nǚ. zhēn guān zhōng, dé wǔ zhōng yú lù chéng lìng, péi suì yú yì zú.
裴与德武别后,容貌毁悴,常读佛经,不御膏泽。李氏之姊妹在都邑者,岁时 朔望,必命左右致敬而省焉。裴又尝读《烈女传》,见称述不改嫁者,乃谓所亲曰: “不践二庭,妇人常理,何为以此载于记传乎?”后十余年间,与德武音信断绝。 矩欲夺其志。时有柳直求婚,许之。期有定日,乃以翦刀断其发,悲泣绝粒。矩不 可夺,乃止。德武已于岭表娶尔硃氏为妻,及遇赦得还,至襄州,闻裴守节,乃出 其后妻,重与裴合。生三男四女。贞观中,德武终于鹿城令,裴岁余亦卒。
yáng qìng qī wáng shì, shì chōng xiōng zhī nǚ yě. qìng jí suí hé jiān wáng hóng zhī zǐ. dà yè mò, fēng huán wáng, wèi xíng yáng tài shǒu. hòu xiàn yú shì chōng. shì chōng yǐ xiōng nǚ qī zhī, shòu guǎn zhōu cì shǐ. jí tài zōng gōng wéi luò yáng, qìng móu bèi shì chōng, yù yǔ qí qī jù lái guī guó. qī wèi qìng yuē:" zhèng guó yǐ qiè fèng jī zhǒu yú gōng zhě, suǒ yǐ jié gōng xīn ěr. jīn jì èr sān qí xíng, fù ēn bèi yì, zì wèi shēn móu, qiè jiāng nài hé? ruò zhì cháng ān, zé gōng jiā zhī bì ěr! yuàn sòng zhì dōng dōu, gōng zhī huì yě." qìng bù tīng. cì qìng chū hòu, wèi shì zhě yuē:" táng bīng ruò shèng, wǒ jiā zé qī. zhèng guó wú wēi, wú fū yòu sǐ, jìn tuì wéi gǔ. hé yǐ shēng yān?" nǎi yǐn yào ér zú. qìng jì rù cháo, guān zhì yí zhōu cì shǐ.
杨庆妻王氏,世充兄之女也。庆即隋河间王弘之子。大业末,封郇王,为荥阳 太守。后陷于世充。世充以兄女妻之,授管州刺史。及太宗攻围洛阳,庆谋背世充, 欲与其妻俱来归国。妻谓庆曰:“郑国以妾奉箕帚于公者,所以结公心耳。今既二 三其行,负恩背义,自为身谋,妾将奈何?若至长安,则公家之婢耳!愿送至东都, 公之惠也。”庆不听。伺庆出后,谓侍者曰:“唐兵若胜,我家则戚。郑国无危, 吾夫又死,进退维谷。何以生焉?”乃饮药而卒。庆既入朝,官至宜州刺史。
shí yòu yǒu dú gū wǔ dū, móu pàn wáng shì chōng guī guó, shì jué zhū sǐ. wǔ dū zi shī rén, nián shǐ sān suì, shì chōng yǐ qí nián yòu bù shā, shǐ jìn zhǎng zhī. rǔ mǔ wáng shì, hào lán yīng, qǐng kūn qián, qiú rù bǎo yǎng, shì chōng xǔ zhī. lán yīng fǔ yù tí xié, bèi jǐn jīn lì. shí sāng luàn nián jī, rén duō é sǐ, lán yīng fú lù qǐ gài jùn shí. yù yǒu suǒ de, biàn guī yǔ shī rén lán yīng wéi dàn tǔ yǐn shuǐ ér yǐ. hòu zhà cǎi shí, nǎi qiè shī rén guī yú jīng shī. gāo zǔ jiā qí yì, xià zhào yuē:" shī rén rǔ mǔ wáng shì, cí huì yǒu wén, fǔ jū wú juàn, tí xié yí yòu, bēi nì guī cháo. yí yǒu bāo lóng, yǐ xī qí hào. kě fēng yǒng shòu jùn jūn".
时又有独孤武都,谋叛王世充归国,事觉诛死。武都子师仁,年始三岁,世充 以其年幼不杀,使禁掌之。乳母王氏,号兰英,请髡钳,求入保养,世充许之。兰 英抚育提携,备尽筋力。时丧乱年饥,人多锇死,兰英扶路乞丐捃拾。遇有所得, 便归与师仁;兰英唯啖土饮水而已。后诈采拾,乃窃师仁归于京师。高祖嘉其义, 下诏曰:“师仁乳母王氏,慈惠有闻,抚鞠无倦,提携遗幼,背逆归朝。宜有褒隆, 以锡其号。可封永寿郡君”。
yáng sān ān qī lǐ shì, yōng zhōu jīng yáng rén yě. shì jiù gū yǐ xiào wén. jí jiù gū wáng méi, sān ān yì sǐ, èr zi hái tóng, jiā zhì pín jù. lǐ zhòu zé lì tián, yè fǎng jī, shù nián jiān zàng jiù gū jí fū zhī shū zhí xiōng dì zhě qī sàng, shēn wèi yuǎn jìn suǒ jiē shàng. tài zōng wén ér yì zhī, cì bó èr bǎi duàn, qiǎn zhōu xiàn suǒ zài cún xù zhī.
杨三安妻李氏,雍州泾阳人也。事舅姑以孝闻。及舅姑亡没,三安亦死,二子 孩童,家至贫窭。李昼则力田,夜纺缉,数年间葬舅姑及夫之叔侄兄弟者七丧,深 为远近所嗟尚。太宗闻而异之,赐帛二百段,遣州县所在存恤之。
wèi héng qī wáng shì, zǐ zhōu qī rén yě. wǔ dé chū, xuē rén gǎo jiù jiāng fáng qǐ dì qīn lüè liáng jùn, yīn huò wáng shì, bī ér qī zhī. hòu qǐ dì jiàn qiáng shèng, héng móu yǐ chéng yīng zéi. qǐ dì lǐng zhòng jiāng qū liáng zhōu, wèi zhì shù shí lǐ, yǐn jiǔ zuì wò. wáng shì qǔ qí pèi dāo zhǎn zhī, xié qí shǒu rù chéng, zéi zhòng nǎi sàn. gāo zǔ dà yuè, fēng wèi chóng yì fū rén, shě héng tóng zéi zhī zuì.
魏衡妻王氏,梓州郪人也。武德初,薛仁杲旧将房企地侵掠梁郡,因获王氏, 逼而妻之。后企地渐强盛,衡谋以城应贼。企地领众将趋梁州,未至数十里,饮酒 醉卧。王氏取其佩刀斩之,携其首入城,贼众乃散。高祖大悦,封为崇义夫人,舍 衡同贼之罪。
fán huì rén mǔ jìng shì, zì xiàng zi, pú zhōu hé dōng rén yě. nián shí wǔ, shì fán shì, shēng huì rén ér fū sàng, shì jiù gū zǐ sì yǐ jǐn shùn wén. jí fú zhōng, mǔ xiōng yǐ qí shèng nián, jiāng duó qí zhì. wēi jiā fěng yù, biàn bēi hèn wū yè, rú cǐ zhě shù sì. mǔ xiōng nǎi qián xǔ rén wéi hūn, jiǎo chēng mǔ huàn yǐ zhào zhī. fán suǒ yíng jù, jiē jì zhī lín lǐ. xiàng zi jì zhì, shěng mǔ wú jí, lín jiā fù jù yáo shàn, xiàng zi zhī wèi suǒ qī, yáng wèi bù wù zhě. qí sǎo fù qǐng xiàng zi mù yù. xiàng zi sī wèi huì rén yuē:" wú bù xìng shuāng jū, shì yǔ rǔ fù tóng xué. suǒ yǐ bù sǐ zhě, tú yǐ wǒ mǔ léi lǎo, rǔ shēn yòu ruò. jīn rǔ jiù yù duó wú zhì, jiāng jiā bī pò, yú rǔ hé rú!" huì rén shī shēng tí qì. xiàng zi fǔ zhī yuē: " rǔ wù tí. wú xiàng wěi bù jué zhě, lìng rǔ jiù bù wǒ wèi yì. wén rǔ tí, zhī wú jué wù, bì jiā fáng bèi, zé wú nán wéi jì yǐ!" huì rén biàn yáng shuì, xiàng zi yú shì sì xì xié zhī dùn guī. zhōng lù, xiōng shǐ zhuī jí zhī, jiāng bī yǔ jù fǎn. xiàng zi shì yǐ bì sǐ, cí qíng shén qiè, qí xiōng gǎn tàn ér zhǐ. hòu huì rén nián shí bā bìng zú, shí xiàng zǐ mǔ yǐ zhōng. jì zàng, xiàng zi wèi qí suǒ qīn yuē:" wú lǎo mǔ bù xìng, yòu fū sǐ zi wáng, yì wú jiǔ huó." yú shì hào tòng bù shí, shù rì ér sǐ.
樊会仁母敬氏,字像子,蒲州河东人也。年十五,适樊氏,生会仁而夫丧,事 舅姑姊姒以谨顺闻。及服终,母兄以其盛年,将夺其志。微加讽谕,便悲恨呜咽, 如此者数四。母兄乃潜许人为婚,矫称母患以召之。凡所营具,皆寄之邻里。像子 既至,省母无疾,邻家复具肴善,像子知为所欺,佯为不悟者。其嫂复请像子沐浴。 像子私谓会仁曰:“吾不幸孀居,誓与汝父同穴。所以不死者,徒以我母羸老,汝 身幼弱。今汝舅欲夺吾志,将加逼迫,于汝何如!”会仁失声啼泣。像子抚之曰: “汝勿啼。吾向伪不觉者,令汝舅不我为意。闻汝啼,知吾觉悟,必加妨备,则吾 难为计矣!”会仁便佯睡,像子于是伺隙携之遁归。中路,兄使追及之,将逼与俱 返。像子誓以必死,辞情甚切,其兄感叹而止。后会仁年十八病卒,时像子母已终。 既葬,像子谓其所亲曰:“吾老母不幸,又夫死子亡,义无久活。”于是号恸不食, 数日而死。
jiàng zhōu xiào nǚ wèi shì, zì wú jì, xià xiàn rén yě. chū, qí fù wèi xiāng rén wèi zhǎng zé suǒ shā. wú jì nián liù suì, mǔ yòu gǎi jià, wú xiōng dì. jí zhǎng, cháng sī fù chóu. wú jì cóng bó cháng shè yàn wéi lè, zhǎng zé shí yì yù zuò, wú jì yǐ zhuān jī shā zhī. jì ér yì lì, chēng fù chóu jì bào, qǐng jiù xíng lù. xún chá dà shǐ huáng mén shì láng chǔ suì liáng yǐ wén, tài zōng jiā qí xiào liè, tè lìng miǎn zuì, gěi chuán chéng xǐ yú yōng zhōu, bìng gěi tián zhái, réng lìng zhōu xiàn yǐ lǐ jià zhī.
绛州孝女卫氏,字无忌,夏县人也。初,其父为乡人卫长则所杀。无忌年六岁, 母又改嫁,无兄弟。及长,常思复仇。无忌从伯常设宴为乐,长则时亦预坐,无忌 以砖击杀之。既而诣吏,称父仇既报,请就刑戮。巡察大使、黄门侍郎褚遂良以闻, 太宗嘉其孝烈,特令免罪,给传乘徙于雍州,并给田宅,仍令州县以礼嫁之。
xiào nǚ jiǎ shì, pú zhōu juàn chéng rén yě. nián shǐ shí wǔ, qí fù wèi zōng rén xuán jī suǒ hài. qí dì qiáng rén nián yòu, jiǎ shì fǔ yù zhī, shì yǐ bù jià. jí qiáng rén chéng tóng, sī gòng bào fù, nǎi qí xuán jī shā zhī qǔ qí xīn gān, yǐ jì fù mù. qiǎn qiáng rén zì liè yú xiàn, sī duàn yǐ jí xíng. jiǎ shì yì quē zì chén jǐ wèi, qǐng dài qiáng rén sǐ. gāo zōng āi zhī, tè xià zhì jiǎ shì jí qiáng rén miǎn zuì, yí qí jiā yú luò yáng.
孝女贾氏,濮州鄄城人也。年始十五,其父为宗人玄基所害。其弟强仁年幼, 贾氏抚育之,誓以不嫁。及强仁成童,思共报复,乃俟玄基杀之;取其心肝,以祭 父墓。遣强仁自列于县,司断以极刑。贾氏诣阙自陈己为,请代强仁死。高宗哀之, 特下制贾氏及强仁免罪,移其家于洛阳。
zhèng yì zōng qī lú shì, yōu zhōu fàn yáng rén, lú yàn héng zhī nǚ yě. lüè shè shū shǐ, shì jiù gū shén dé fù dào. cháng yè yǒu qiáng dào shù shí rén, chí zhàng gǔ zào, yú yuán ér rù, jiā rén xī bēn cuàn, wéi yǒu gū dú zài shì. lú mào bái rèn wǎng zhì gū cè, wèi zéi chuí jī zhī, jī zhì yú sǐ. zéi qù hòu, jiā rén wèn yuē:" qún xiōng rǎo héng, rén jǐn bēn táo, hé dú bù jù?" dá yuē:" rén suǒ yǐ yì yú qín shòu zhě, yǐ qí rén yì yě. xī sòng bó jī shǒu yì fù huǒ, liú chēng zhì jīn. wú suī bù mǐn, ān gǎn wàng yì! qiě lín lǐ yǒu jí, shàng xiāng fù jiù, kuàng zài yú gū, ér kě wěi qì! ruò wàn yī wēi huò, qǐ yí dú shēng!" qí gū měi tàn yún:" gǔ rén chēng suì hán rán hòu zhī sōng bǎi zhī hòu diāo yě, wú jīn nǎi zhī lú xīn fù zhī xīn yǐ!" zhēn guān zhōng zú.
郑义宗妻卢氏,幽州范阳人,卢彦衡之女也。略涉书史,事舅姑甚得妇道。尝 夜有强盗数十人,持杖鼓噪,逾垣而入,家人悉奔窜,唯有姑独在室。卢冒白刃往 至姑侧,为贼捶击之,几至于死。贼去后,家人问曰:“群凶扰横,人尽奔逃,何 独不惧?”答曰:“人所以异于禽兽者,以其仁义也。昔宋伯姬守义赴火,流称至 今。吾虽不敏,安敢忘义!且邻里有急,尚相赴救,况在于姑,而可委弃!若万一 危祸,岂宜独生!”其姑每叹云:“古人称岁寒然后知松柏之后凋也,吾今乃知卢 新妇之心矣!”贞观中卒。
liú jì qī xià hòu shì, huá zhōu zuò chéng rén, zì suì jīn. fù cháng yún, wèi yán chéng xiàn chéng, yīn jí sàng míng. suì jīn nǎi qiú lí qí fū, yǐ zhōng shì yǎng. jīng shí wǔ nián, jiān shì hòu mǔ, yǐ zhì xiào wén. jí fù zú, huǐ jí dài bù shèng sàng, bèi fā tú xiǎn, fù tǔ chéng fén, lú yú mù cè, měi rì yī shí, rú cǐ zhě jī nián. zhēn guān zhōng, yǒu zhì biǎo qí mén lǘ, cì yǐ sù bó.
刘寂妻夏侯氏,滑州胙城人,字碎金。父长云,为盐城县丞,因疾丧明。碎金 乃求离其夫,以终侍养。经十五年,兼事后母,以至孝闻。及父卒,毁瘠殆不胜丧, 被发徒跣,负土成坟,庐于墓侧,每日一食,如此者积年。贞观中,有制表其门闾, 赐以粟帛。
chǔ wáng líng guī fēi shàng guān shì, qín zhōu shàng guī rén. fù huái rén, yòu jīn wú jiāng jūn. shàng guān nián shí bā, guī yú líng guī, jì chǔ āi wáng hòu. běn shēng jù cún, zhāo xī shì fèng, gōng jǐn mí shén. fán yǒu xīn wèi, fēi jiù gū dàn qì, wèi zēng xiān cháng. jīng shù zài, líng guī hōng. jí jiāng zàng, qí qián fēi yán shì, jià bù yú nián ér zú, yòu wú jìn zú, zhòng yì yù bù jǔ zhī. shàng guān shì yuē:" bì shén ér líng, nìng kě shǐ gū hún wú tuō!" yú shì bèi lǐ tóng zàng, wén zhě mò bù jiā tàn. fú zhōng, zhū xiōng zǐ wèi yuē:" fēi nián shàng shǎo, yòu wú suǒ shēng, gǎi jiào yì mén, lǐ yí cháng fàn, fēi kě sī zhī." fēi yǎn qì duì yuē:" zhàng fū yǐ yì liè biāo míng, fù rén yǐ shǒu jié wèi xíng. wèi néng jí xiān quǎn mǎ, yǐ xùn gōu hè, níng kě fù shì zhuāng fú, yǒu tā zhì hū!" jù jiāng dāo jié bí gē ěr yǐ zì shì, zhū xiōng zǐ zhī qí zhì bù kě duó, tàn xī ér zhǐ. xún zú.
楚王灵龟妃上官氏,秦州上邽人。父怀仁,右金吾将军。上官年十八,归于灵 龟,继楚哀王后。本生具存,朝夕侍奉,恭谨弥甚。凡有新味,非舅姑啖讫,未曾 先尝。经数载,灵龟薨。及将葬,其前妃阎氏,嫁不逾年而卒,又无近族,众议欲 不举之。上官氏曰:“必神而灵,宁可使孤魂无托!”于是备礼同葬,闻者莫不嘉 叹。服终,诸兄姊谓曰:“妃年尚少,又无所生,改醮异门,礼仪常范,妃可思之。” 妃掩泣对曰:“丈夫以义烈标名,妇人以守节为行。未能即先犬马,以殉沟壑,宁 可复饰妆服,有他志乎!”遽将刀截鼻割耳以自誓,诸兄姊知其志不可夺,叹息而 止。寻卒。
yáng shào zōng qī wáng shì, huá zhōu huá yīn rén yě. chū, nián èr suì, suǒ shēng mǔ wáng, wèi jì mǔ jū yǎng. zhì nián shí wǔ, fù yòu zhēng liáo ér mò. jì mǔ xún yì zú. wáng nǎi shōu suǒ shēng jí jì mǔ shī jiù, bìng lì fù xíng xiàng, zhāo hún qiān zàng qì, lú yú mù cè, péi qí zǔ fù mǔ jí fù mǔ fén. yǒng huī zhōng, zhào yuē:" gù yáng shào zōng qī wáng shì, yīn xīn wèi xiào, shuài xìng chéng dào. nián pò sāng yú, jīn lì shuāi xiè. yǐ wǎng zài suí cháo, fù mò liáo zuǒ, zhāo hún qiān zàng, fù tǔ chéng fén, yòu zàng qí zǔ fù mǔ děng, è cǐ lǎo nián, qīn jiā bǎn zhù. tòng jié chén hūn, āi gǎn xíng lù. yǒng yán zhì xíng, jiā shàng liáng shēn. yí biāo qí mén lǘ, yòng jīng mǐn dé." cì wù sān shí duàn sù wǔ shí shí.
杨绍宗妻王氏,华州华阴人也。初,年二岁,所生母亡,为继母鞠养。至年十 五,父又征辽而殁。继母寻亦卒。王乃收所生及继母尸柩,并立父形像,招魂迁葬 讫,庐于墓侧,陪其祖父母及父母坟。永徽中,诏曰:“故杨绍宗妻王氏,因心为 孝,率性成道。年迫桑榆,筋力衰谢。以往在隋朝,父殁辽左,招魂迁葬,负土成 坟,又葬其祖父母等,遏此老年,亲加板筑。痛结晨昏,哀感行路。永言志行,嘉 尚良深。宜标其门闾,用旌敏德。”赐物三十段、粟五十石。
yú mǐn zhí qī zhāng shì, yíng zhōu dū du wǎn chéng gōng jiǎn zhī nǚ yě. shù suì shí fù mǔ quán yǒu jí, jí guān chá yán sè, bù lí zuǒ yòu, zhòu yè shěng shì, wǎn ruò chéng rén. jí shāo chéng zhǎng, gōng shùn mí shén. shì yán shòu gōng yú qīn míng zǐ mǐn zhí. chū wén jiǎn yǒu jí, biàn jí hào yǒng zì shāng, qī yú bì sǐ. jiǎn zú hòu, xiōng wèn zhì, hào kū yī tòng ér jué. gāo zōng xià zhào, cì wù bǎi duàn, réng lìng shǐ guān lù zhī.
于敏直妻张氏,营州都督、皖城公俭之女也。数岁时父母权有疾,即观察颜色, 不离左右,昼夜省侍,宛若成人。及稍成长,恭顺弥甚。适延寿公于钦明子敏直。 初闻俭有疾,便即号踊自伤,期于必死。俭卒后,凶问至,号哭一恸而绝。高宗下 诏,赐物百段,仍令史官录之。
jì zhōu lù chéng nǚ zǐ wáng ā zú zhě, zǎo gū, wú xiōng dì, wéi zǐ yī rén. ā zú chū shì tóng xiàn lǐ shì, wèi yǒu zi ér fū wáng. shí nián shàng shǎo, rén duō pìn zhī. wèi zǐ nián lǎo gū guǎ, bù néng shě qù, nǎi shì bù jià, yǐ yǎng qí zǐ. měi zhòu yíng tián yè, yè biàn fǎng jī, yī shí suǒ xū, wú fēi ā zú chū zhě, rú cǐ èr shí yú nián. jí zǐ sàng, zàng sòng yǐ lǐ. xiāng rén mò bù chēng qí jié xíng, jìng lìng qī nǚ qiú yǔ xiāng shí. hòu shù suì, jìng zhōng yú jiā.
冀州鹿城女子王阿足者,早孤,无兄弟,唯姊一人。阿足初适同县李氏,未有 子而夫亡。时年尚少,人多聘之。为姊年老孤寡,不能舍去,乃誓不嫁,以养其姊。 每昼营田业,夜便纺绩,衣食所须,无非阿足出者,如此二十余年。及姊丧,葬送 以礼。乡人莫不称其节行,竞令妻女求与相识。后数岁,竟终于家。
fán yàn chēn qī wèi shì, chǔ zhōu huái yīn rén. yàn chēn bìng dǔ, jiāng zú, wèi qì ér yán yuē:" xìng yǐ yú lòu, tuō shēn míng dé, fèng shì yī shang, èr shí yú zài. qǐ yì xìn fáng suǒ zhāo, jù jiàn cǐ huò. tóng rù huáng quán, shì qí yuàn yě." yàn chēn dá yuē:" sǐ shēng cháng dào, wú suǒ duō hèn. jūn yí miǎn lì, yǎng zhū gū, shǐ qí chéng lì. ruò xiāng cóng ér sǐ, shì zú yí lèi, fēi wú suǒ qǔ yě." yàn chēn zú hòu, shǔ lǐ jìng yè zhī luàn, nǎi wèi zéi suǒ huò. zéi dǎng zhī qí sù jiě sī zhú, bī lìng dàn zhēng. wèi shì tàn yuē:" wǒ fū bù xìng wáng mò, wèi néng zì jìn, gǒu fù tōu shēng. jīn ěr jiàn bī guǎn xián, qǐ fēi huò cóng shǒu fā yé?" nǎi yǐn dāo zhǎn zhǐ, qì zhī yú dì. zéi dǎng yòu yù qī zhī, wèi yǐ bì sǐ zì gù. zéi děng fèn nù, yǐ rèn jiā jǐng, yǔ yún:" ruò bù cóng wǒ, jí dāng yǔn mìng." nǎi lì shēng mà yuē:" ěr děng gǒu dào, nǎi yù wū rǔ hǎo rén, jīn dé sù sǐ, huì wǒ běn zhì." zéi nǎi zhǎn zhī, wén zhě mò bù shāng xī.
樊彦琛妻魏氏,楚州淮阴人。彦琛病笃,将卒,魏泣而言曰:“幸以愚陋,托 身明德,奉侍衣裳,二十余载。岂意衅妨所招,遽见此祸。同入黄泉,是其愿也。” 彦琛答曰:“死生常道,无所多恨。君宜勉励,养诸孤,使其成立。若相从而死, 适足贻累,非吾所取也。”彦琛卒后,属李敬业之乱,乃为贼所获。贼党知其素解 丝竹,逼令弹筝。魏氏叹曰:“我夫不幸亡殁,未能自尽,苟复偷生。今尔见逼管 弦,岂非祸从手发耶?”乃引刀斩指,弃之于地。贼党又欲妻之,魏以必死自固。 贼等忿怒,以刃加颈,语云:“若不从我,即当殒命。”乃厉声骂曰:“尔等狗盗, 乃欲污辱好人,今得速死,会我本志。”贼乃斩之,闻者莫不伤惜。
zōu bǎo yīng qī xī shì, bù zhī hé xǔ rén yě. wàn suì tōng tiān nián, qì dān zéi lǐ jìn zhōng lái kòu píng zhōu. bǎo yīng shí rèn cì shǐ, lǐng bīng tǎo jī. jì ér chéng gū yuán guǎ, shì jiāng yù xiàn. xī shì nǎi lǜ jiā tóng jí chéng nèi nǚ dīng xiāng zhù gù shǒu. zéi tuì, suǒ sī yǐ wén, yōu zhì fēng wèi chéng jié fū rén.
邹保英妻奚氏,不知何许人也。万岁通天年,契丹贼李尽忠来寇平州。保英时 任刺史,领兵讨击。既而城孤援寡,势将欲陷。奚氏乃率家僮及城内女丁相助固守。 贼退,所司以闻,优制封为诚节夫人。
shí yǒu gǔ xuán yīng qī gāo shì, yì néng gù shǒu fēi hú xiàn chéng, zú miǎn wèi tū jué suǒ xiàn. xià zhào yuē:" qǐng shǔ mò chuài gōng chéng, xián yōu xiàn méi. zhàng fū gù shǒu, yóu bù néng jiān, fù rén huái zhōng, bù dàn liú shǐ yóu zī gǎn jī, wēi chéng zhòng ān. rú bù bāo shēng, hé yǐ jiǎng quàn! gǔ xuán yīng qī kě fēng wèi xùn zhōng xiàn jūn."
时有古玄应妻高氏,亦能固守飞狐县城,卒免为突厥所陷。下诏曰:“顷属默 啜攻城,咸忧陷没。丈夫固守,犹不能坚,妇人怀忠,不惮流矢;由兹感激,危城 重安。如不褒升,何以奖劝!古玄应妻可封为徇忠县君。”
sòng tíng yú qī wèi shì, dìng zhōu gǔ chéng rén, suí zhù zuò láng yàn quán zhī hòu yě. shì wèi shān dōng shì zú. fù kè jǐ, yǒu cí xué, zé tiān shí wéi tiān guān shì láng. wèi shì shàn zhǔ wén. xiān tiān zhōng, tíng yú zì sī nóng shǎo qīng zuǒ qiān fú zhōu bié jià. wèi shì suí fū zhī rèn, zhōng lù zuò nán zhēng fù yǐ xù zhì, cí shén diǎn měi. kāi yuán zhōng, tíng yú lèi qiān qìng zhōu dū du. chū, zhōng shū lìng zhāng shuō nián shào shí wéi kè jǐ suǒ zhòng, wèi shì hèn qí fū wèi wài zhí, nǎi zuò shū yǔ shuō, xù wáng fù chóu xī zhī shì, bìng wèi tíng yú shēn lǐ, nǎi lù nán zhēng fù jì shuō. shuō tàn yuē:" cáo dà jiā dōng zhēng zhī liú yě." tíng yú xún zhuǎn guǎng zhōu dū du, dào bìng zú. wèi shì xún rì yì yǔn, shí rén mò bù shāng zhī.
宋庭瑜妻魏氏,定州鼓城人,隋著作郎彦泉之后也。世为山东士族。父克己, 有词学,则天时为天官侍郎。魏氏善属文。先天中,庭瑜自司农少卿左迁涪州别驾。 魏氏随夫之任,中路作《南征赋》以叙志,词甚典美。开元中,庭瑜累迁庆州都督。 初,中书令张说年少时为克己所重,魏氏恨其夫为外职,乃作书与说,叙亡父畴昔 之事,并为庭瑜申理,乃录《南征赋》寄说。说叹曰:“曹大家《东征》之流也。” 庭瑜寻转广州都督,道病卒。魏氏旬日亦殒,时人莫不伤之。
cuī huì qī lú shì, yōu zhōu fàn yáng rén yě, wèi shān dōng zhe xìng. zǔ yòu sūn, cháng zhōu cì shǐ. fù xiàn, yǒu měi míng, zé tiān shí lì luán tái shì láng wén chāng zuǒ chéng. tiān shòu zhōng wèi kù lì lái jùn chén suǒ xiàn, zuǒ qiān xī xiāng lìng ér zú.
崔绘妻卢氏,幽州范阳人也,为山东著姓。祖幼孙,常州刺史。父献,有美名, 则天时历鸾台侍郎、文昌左丞。天授中为酷吏来俊臣所陷,左迁西乡令而卒。
huì zǎo zhōng, lú jì nián shào, zhū xiōng cháng yù jià zhī. lú zhé chēng bìng gù cí. lú wáng zǐ zhī fū lǐ sī chōng, shén lóng chū wèi gōng bù shì láng, yòu qiú xù qīn. shí sī chōng dāng cháo měi zhí, zhū xiōng bù zhī jù. jiāng hūn zhī xī, fāng yǐ gào lú lú yòu gù cí bù kě, réng lìng rén fáng qí mén. lú wèi zuǒ yòu yuē:" wú zì shì jiǔ yǐ dìng yǐ!" nǎi yè zhōng chū zì dòu zhōng, bēn guī cuī shì, fā miàn jǐn wèi fèn huì suǒ wū. zōng zú jiàn zhě jiē wèi zhī chuí lèi. yīn chū jiā wèi ní, zhū ní qīn qí cāo xíng, jiē zūn shì zhī. kāi yuán zhōng, yǐ lǎo bìng ér zú.
绘早终,卢既年少,诸兄常欲嫁之。卢辄称病固辞。卢亡姊之夫李思冲,神龙 初为工部侍郎,又求续亲。时思冲当朝美职,诸兄不之拒。将婚之夕,方以告卢; 卢又固辞不可,仍令人防其门。卢谓左右曰:“吾自誓久已定矣!”乃夜中出自窦 中,奔归崔氏,发面尽为粪秽所污。宗族见者皆为之垂泪。因出家为尼,诸尼钦其 操行,皆尊事之。开元中,以老病而卒。
fèng tiān xiàn dòu shì èr nǚ bó niáng zhòng niáng, suī cháng yú cūn yě, ér yòu yǒu zhì cāo. zhù yǔ bīn zhōu jiē jiè. yǒng tài zhōng, cǎo zéi shù qiān rén, chí bīng rèn rù qí cūn luò xíng piāo jié, wén èr nǚ yǒu róng sè, zǐ nián shí jiǔ, mèi nián shí liù, cáng yú yán kū jiān. zéi tú nǐ wèi bī rǔ, nǎi xiān yè bó niáng chū, xíng shù shí bù, yòu yè zhòng niáng chū, zéi xiāng gù zì wèi. xíng lín shēn gǔ, bó niáng yuē:" wǒ qǐ shòu zéi wū rǔ!" nǎi tóu zhī yú gǔ. zéi fāng jīng hài, zhòng niáng yòu tóu yú gǔ. gǔ shēn shù bǎi chǐ, zǐ xún zú zhòng niáng jiǎo zhé miàn pò, xuè liú bèi tǐ, qì jué liáng jiǔ ér sū, zéi yì zhī ér qù. jīng zhào yǐn dì wǔ qí gǎn qí zhēn liè, zòu zhī zhào jīng biǎo mén lǘ, zhǎng miǎn dīng yì, èr nǚ zàng shì guān gěi. jīng zhào yǐn cáo lù hǎi zhe fù yǐ měi zhī.
奉天县窦氏二女伯娘、仲娘,虽长于村野,而幼有志操。住与邠州接界。永泰 中,草贼数千人,持兵刃入其村落行剽劫,闻二女有容色,姊年十九,妹年十六, 藏于岩窟间。贼徒拟为逼辱,乃先曳伯娘出,行数十步,又曳仲娘出,贼相顾自慰。 行临深谷,伯娘曰:“我岂受贼污辱!”乃投之于谷。贼方惊骇,仲娘又投于谷。 谷深数百尺,姊寻卒;仲娘脚折面破,血流被体,气绝良久而苏,贼义之而去。京 兆尹第五琦感其贞烈,奏之;诏旌表门闾,长免丁役,二女葬事官给。京兆尹曹陆 海著赋以美之。
yuán wǔ wèi lú fǔ qī lǐ shì, lǒng xī chéng jì rén yě. fù lán, yǒng tài yuán nián chūn rèn qí xiàn lìng. jiè nèi xiān yǒu cǎo zéi èr qiān yú rén. lán tǐng shēn rù zéi, jié yǐ chéng xìn, zéi bìng jiàng fù, bǎi xìng fù yè zhě èr bǎi yú jiā. shí cáo shēng rèn xú zhōu cì shǐ, zhī zéi jiàng, lǐng bīng yǎn xí. zéi dé tuō hòu, rù xiàn shā lán. lán jiāng bèi shā, cóng fù dì bó, yì zéi jiù lán, qǐng dài xiōng sǐ. lán yòu qǐng liú dì, dì xiōng zhēng sǐ. lán nǚ lú fǔ qī, yòu qì qǐng dài fù sǐ. bìng wèi zéi suǒ hài, xuān wèi shǐ lì bù shì láng lǐ jì qīng yǐ jié yì wén.
原武尉卢甫妻李氏,陇西成纪人也。父澜,永泰元年春任蕲县令。界内先有草 贼二千余人。澜挺身入贼,结以诚信,贼并降附,百姓复业者二百余家。时曹升任 徐州刺史,知贼降,领兵掩袭。贼得脱后,入县杀澜。澜将被杀,从父弟渤,诣贼 救澜,请代兄死。澜又请留弟,弟兄争死。澜女卢甫妻,又泣请代父死。并为贼所 害,宣慰使、吏部侍郎李季卿以节义闻。
yòu yǒu wèi shì wèi wáng fàn qī péi shì, yí wáng fù jù qīng zhī nǚ yě. sù yǒu róng fàn, wèi zéi suǒ fú, zéi bī zhī. péi yuē:" wú yì guān zhī zǐ, dāng sǐ jí sǐ, zhōng bù gǒu quán yī mìng, shòu wū yú zéi." zéi xié zhī yǐ bīng, bī zhī yǐ mà, péi jiān lì kàng zhī. zéi nù, nǎi zhī jiě péi shì, zhì sǐ bù qū. jì qīng yì yǐ zhuàng jī wén.
又有尉氏尉王泛妻裴氏,仪王傅巨卿之女也。素有容范,为贼所俘,贼逼之。 裴曰:“吾衣冠之子,当死即死,终不苟全一命,受污于贼。”贼胁之以兵,逼之 以骂,裴坚力抗之。贼怒,乃支解裴氏,至死不屈。季卿亦以状迹闻。
zhào yuē:" zhèng zhōu yuán wǔ xiàn wèi lú fǔ wáng qī lǐ shì biàn zhōu wèi shì xiàn wèi wáng fàn wáng qī péi shì děng, yì fàn chuán jiā, róu míng zhí xìng qǐng yīn kòu nán, kè zhāng yì liè. huò qǐng dài fù sǐ, biǎo yīn xīn zhī xiào huò shì zhú fū wáng, biāo nán duó zhī jié. yí yīng zèng lǜ, bǐ guāng xiū měi. lǐ shì kě zèng xiào chāng xiàn jūn, péi shì kě zèng hé dōng xiàn jūn, réng biān rù shǐ cè." lán bó yì zèng guān zhì.
诏曰:“郑州原武县尉卢甫亡妻李氏、汴州尉氏县尉王泛亡妻裴氏等,懿范传 家,柔明植性;顷因寇难,克彰义烈。或请代父死,表因心之孝;或誓逐夫亡,标 难夺之节。宜膺赠律,俾光休美。李氏可赠孝昌县君,裴氏可赠河东县君,仍编入 史册。”澜、渤亦赠官秩。
zōu dài zhēng qī bù shì. dài zhēng, dà lì zhōng wèi cháng zhōu jiāng yīn xiàn wèi, qí qī wèi hǎi zéi suǒ lüè. báo shì shǒu jié, chū dài zhēng guān gào yú huái zhōng, tuō fù cūn rén, shǐ wèi dài zhēng yuē:" yì bù shòu rǔ." nǎi tóu jiāng ér sǐ. zéi tuì cháo luò, dài zhēng yú jiāng àn dé qī shī yān. jiāng zuǒ wén shì, duō zhe jié fù wén yǐ jì zhī.
邹待征妻簿氏。待征,大历中为常州江阴县尉,其妻为海贼所掠。薄氏守节, 出待征官诰于怀中,托付村人,使谓待征曰:“义不受辱。”乃投江而死。贼退潮 落,待征于江岸得妻尸焉。江左文士,多著节妇文以纪之。
lǐ tuān qī. tuān, wú yuán jì zhī jūn rén yě. yuán hé zhōng, huái nán wèi píng, tuān xīn huái xiàng shùn, nǎi jí dù shui yīn hé, dōng jiàng wū zhòng yìn. qí qī suì wèi zéi shù fù zài shù, luán ér shí zhī, zhì sǐ, jiào qí fū yuē:" shàn shì wū pū shè." guān zhě yì zhī. zhì shì, zhòng yìn yǐ qí shì qǐng liè shǐ cè. shí sān nián, xiàn zōng xià zhào cóng zhī.
李湍妻。湍,吴元济之军人也。元和中,淮南未平,湍心怀向顺,乃急渡氵殷 河,东降乌重胤。其妻遂为贼束缚在树,脔而食之,至死,叫其夫曰:“善事乌仆 射。”观者义之。至是,重胤以其事请列史册。十三年,宪宗下诏从之。
dǒng chāng líng mǔ yáng shì. chāng líng cháng wèi sì zhōu zhǎng shǐ, shì jū yú cài. shǎo gū, shòu xùn yú mǔ. lèi shì wú shǎo chéng shǎo yáng, zhì yuán jì shí, wèi wú fáng lìng. yáng shì qián jiè yuē:" nì shùn zhī lǐ, chéng bài kě zhī, rǔ yí tú zhī." chāng líng zhì wèi guǒ, yuán jì yòu shǔ wèi yǎn chéng lìng. yáng shì fù jiè yuē:" nì dǎng qī tiān, tiān suǒ bù fú. rǔ dāng sù jiàng, wú yǐ qián bài wèi lǜ, wú yǐ lǎo mǔ wèi niàn. rǔ wèi zhōng chén, wú suī mò wú hèn yǐ!" jí wáng shī bī yǎn chéng, chāng líng nǎi yǐ chéng jiàng, qiě shuō zéi jiāng dèng huái jīn guī kuǎn yú lǐ guāng yán. xiàn zōng wén zhī xǐ, jí zhào chāng líng zhì quē, zhí shòu yǎn chéng lìng jiān jiān chá yù shǐ, réng cì fēi yú. chāng líng qì xiè yuē:" cǐ jiē lǎo mǔ zhī xùn." xiàn zōng jiē tàn liáng jiǔ. yuán jì qiú yáng shì, yù shā zhī, ér zhǐ zhě shù yǐ. cài píng, yáng shì xìng wú yàng. yuán hé shí wǔ nián, chén xǔ jié dù shǐ lǐ xùn shū yáng shì zhī qiáng míng jié yì yǐ wén, nǎi fēng běi píng jùn tài jūn.
董昌龄母杨氏。昌龄常为泗州长史,世居于蔡。少孤,受训于母。累事吴少诚、 少阳,至元济时,为吴房令。杨氏潜诫曰:“逆顺之理,成败可知,汝宜图之。” 昌龄志未果,元济又署为郾城令。杨氏复诫曰:“逆党欺天,天所不福。汝当速降, 无以前败为虑,无以老母为念。汝为忠臣,吾虽殁无恨矣!”及王师逼郾城,昌龄 乃以城降,且说贼将邓怀金归款于李光颜。宪宗闻之喜,急召昌龄至阙,直授郾城 令、兼监察御史,仍赐绯鱼。昌龄泣谢曰:“此皆老母之训。”宪宗嗟叹良久。元 济囚杨氏,欲杀之,而止者数矣。蔡平,杨氏幸无恙。元和十五年,陈许节度使李 逊疏杨氏之强明节义以闻,乃封北平郡太君。
wéi yōng qī xiāo shì. yōng, gù tài zǐ bīn kè. zhāng hóng jìng zhèn yōu zhōu rì, zòu shòu guān chá pàn guān, shè jiān chá yù shǐ. shí shǔ cháo tíng zhì zhì wèi bèi, yōu zhōu sú běn xiōng hàn, yóu bù lè wén rú wéi zhǔ shuài, bīn zuǒ xí yú cháng tài, fèn qí biàn tōng, yì lùn bù mì, zú rán qǐ luàn. yōng shí jiā yì cóng jié, xiāo shì wén nán hào hū, zhuān zhí fū mèi, zuǒ yòu gé qù, yǐ sǐ bù cóng. jí yōng lín rèn, xiāo shì tì ér gào yuē:" qiè bù xìng nián shào, yì bù gǒu huó jīn rì zhī shì, yuàn xiān jiù sǐ!" zhí rèn zhě duàn qí bì ér shā yōng, xiāo shì cí qì bù náo, suī xiōng hàn huán shì, wú bù jiē tàn. qí xī, xiāo shì yì zú. tài hé liù nián, jié dù shǐ yáng zhì chéng biǎo míng qí shì, yīn jiàng chì zhuī fēng lán líng xiàn jūn.
韦雍妻萧氏。雍,故太子宾客。张弘靖镇幽州日,奏授观察判官,摄监察御史。 时属朝廷制置未备,幽州俗本凶悍,尤不乐文儒为主帅,宾佐习于常态,忿其变通, 议论不密,卒然起乱。雍时家亦从劫,萧氏闻难号呼,专执夫袂,左右格去,以死 不从。及雍临刃,萧氏涕而告曰:“妾不幸年少,义不苟活;今日之事,愿先就死!” 执刃者断其臂而杀雍,萧氏词气不挠,虽凶悍圜视,无不嗟叹。其夕,萧氏亦卒。 太和六年,节度使杨志诚表明其事,因降敕追封兰陵县君。
héng fāng hòu qī chéng shì. fāng hòu, tài hé zhōng rèn yōng zhōu dū du fǔ lù shì cān jūn, wèi zhāo tǎo shǐ dǒng chāng líng wū wǎng shā zhī. chéng shì lì bù néng miǎn, nǎi yì qí āi, rú fēi yuān zhě. chāng líng yǎ bù yí lǜ, tīng qí guī zàng. chéng shì gù dé yǐ tú xíng yì quē, jié ěr yú yòu yín tái mén, gào fū bèi shā zhī yuān. yù shǐ tái jū zhī, dé shí, jiàn guān yì yǒu zhāng shū, gù chāng líng zài shòu qiǎn zhú.
衡方厚妻程氏。方厚,太和中任邕州都督府录事参军,为招讨使董昌龄诬枉杀 之。程氏力不能免,乃抑其哀,如非冤者。昌龄雅不疑虑,听其归葬。程氏故得以 徒行诣阙,截耳于右银台门,告夫被杀之冤。御史台鞫之,得实,谏官亦有章疏, 故昌龄再受谴逐。
chéng shì, kāi chéng yuán nián jiàng chì yuē:" nǎi zhě lì wèi bù dào, nüè shā ěr fū, yì quē shēn yuān, tú xíng wàn lǐ, qí qū bī wèi, bīn yú wēi wáng. xuè chéng jí zhāo, yōu fèn guǒ xuě, suī gǔ zhī liè fù, hé yǐ jiā yān! rú wén gū shuāng wú yī, zhòu kū dài jǐn, bǐ róng lù yǎng, réng cì shū fēng. kě fēng wǔ chāng xiàn jūn, réng cì yī zi jiǔ pǐn zhèng yuán guān."
程氏,开成元年降敕曰:“乃者吏为不道,虐杀尔夫,诣阙申冤,徒行万里, 崎岖逼畏,滨于危亡。血诚即昭,幽愤果雪,虽古之烈妇,何以加焉!如闻孤孀无 依,昼哭待尽,俾荣禄养,仍赐疏封。可封武昌县君,仍赐一子九品正员官。”
nǚ dào shì lǐ xuán zhēn, yuè wáng zhēn zhī xuán sūn. zēng zǔ zhēn zi, yuè wáng zhāng liù nán yě. xiān tiān zhōng de zuì, pèi liú lǐng nán. xuán zhēn zǔ fù, jiē wáng mò yú lǐng wài. suī céng jīng ēn shè, ér wèi zhāo xuě. xuán zhēn jìn zhuàng yuē:" qù kāi chéng sān nián shí èr yuè nèi dé lǐng nán jié dù shǐ lú jūn chū fèng qián jiē cuò, āi qiè sān dài lǚ chèn bào lù, gè zài yī fāng, tè yǔ fā qiǎn, guī jiù dà yíng hé fù. jīn hù sì sàng, yǐ dào cháng lè lǚ diàn quán xià, wèi wěi gù yuè wáng fén suǒ zài, fú qǐ tiān ēn, yǔn qiè suǒ zòu, xǔ guī dà yíng. qiè nián yǐ liù shí sān, gū lù jiā pín, gèng wú yī yǐ." zhào yuē:" yuè wáng shì jī, guó shǐ zhe míng, wǎng xiàn fēi gū, xún yǐ xǐ xuě. qí zhēn zi tā shì pèi liú, shù dài piāo líng, bù hái jīng guó. xuán zhēn ruò nǚ, xiào jié zhuō rán, qǐ hù sì sàng, mián lì wàn lǐ kuàng shì jìn zú, bì kě jiā ēn. xíng lù yóu huò jiē chēng, cháo tíng gù xū xù zhù. wěi zōng zhèng sì jīng zhào fǔ yǔ fǎng yuè wáng fén mù bào zhī. rú bú shì péi líng, rèn fù yíng cì bo zàng. qí zàng shì réng lìng jīng zhào fǔ jiē cuò, bì shǐ bèi lǐ. zàng bì, xuán zhēn rú yuàn zhù jīng chéng, biàn pèi xián yí guān ān zhì."
女道士李玄真,越王贞之玄孙。曾祖珍子,越王张六男也。先天中得罪,配流 岭南。玄真祖、父,皆亡殁于岭外。虽曾经恩赦,而未昭雪。玄真进状曰:“去开 成三年十二月内得岭南节度使卢钧出俸钱接措,哀妾三代旅榇暴露,各在一方,特 与发遣,归就大茔合祔。今护四丧,已到长乐旅店权下,未委故越王坟所在,伏乞 天恩,允妾所奏,许归大茔。妾年已六十三,孤露家贫,更无依倚。”诏曰:“越 王事迹,国史著明,枉陷非辜,寻已洗雪。其珍子他事配流,数代漂零,不还京国。 玄真弱女,孝节卓然,启护四丧,绵历万里;况是近族,必可加恩。行路犹或嗟称, 朝廷固须恤助。委宗正寺、京兆府与访越王坟墓报知。如不是陪陵,任祔茔次卜葬。 其葬事仍令京兆府接措,必使备礼。葬毕,玄真如愿住京城,便配咸宜观安置。”
xiào nǚ wáng hé zi zhě, xú zhōu rén. qí fù jí xiōng wèi fáng qiū zú, shù jīng zhōu. yuán hé zhōng, tǔ bō kòu biān, fù xiōng zhàn sǐ, wú zi, mǔ xiān wáng. hé zǐ shí nián shí qī, wén fù xiōng mò yú biān shàng, bèi fā tú xiǎn cuī shang, dú wǎng jīng zhōu. xíng gài qǔ fù xiōng zhī sàng, guī xú yíng zàng. shǒu zhí sōng bǎi, jiǎn fà huài xíng, lú yú mù suǒ. jié dù shǐ wáng zhì xìng yǐ zhuàng wén, zhào jīng biǎo zhī.
孝女王和子者,徐州人。其父及兄为防秋卒,戍泾州。元和中,吐蕃寇边,父 兄战死,无子,母先亡。和子时年十七,闻父兄殁于边上,被发徒跣缞裳,独往泾 州。行丐取父兄之丧,归徐营葬。手植松柏,剪发坏形,庐于墓所。节度使王智兴 以状闻,诏旌表之。
yòu dà zhōng wǔ nián, yǎn zhōu xiá qiū xiàn rén zhèng shén zuǒ nǚ, nián èr shí sì, xiān xǔ shì chí xióng yá guān lǐ xuán qìng. shén zuǒ yì wèi guān jiàn, shù qìng zhōu. shí dǎng xiàng pàn, shén zuǒ zhàn sǐ, qí mǔ xiān wáng, wú zi. nǚ yǐ fù zhàn mò biān chéng, wú yóu de hái, nǎi jiǎn fà huài xíng, zì wǎng qìng zhōu hù fù sāng hái, zhì xiá qiū xiàn jìn xián xiāng mǎ qīng cūn, yǔ mǔ hé zàng. biàn lú yú fén suǒ, shǒu zhí sōng guì, shì bù shì rén. jié dù shǐ xiāo jiāo yǐ zhuàng zòu zhī yuē:" fú yǐ lǘ lǐ zhī zhōng, hǎn zhī lǐ jiào, nǚ zǐ zhī xìng, yóu mèi yì fāng. zhèng shì nǚ tòng jié qióng quán, āi shēn zhì hù, tóu shēn shā qì, guī fù yí hái, yuǎn zì biān chuí, dé hái lǘ lǐ. gǎn liǎo é yǐ jī hèn, shǒu qiū mù yǐ shì xīn. kè zhāng xiào lǐ zhī rén, zú lì zhēn fāng zhī jié." zhào jīng biǎo mén lǘ.
又大中五年,兗州瑕丘县人郑神佐女,年二十四,先许适驰雄牙官李玄庆。神 佐亦为官健,戍庆州。时党项叛,神佐战死,其母先亡,无子。女以父战殁边城, 无由得还,乃剪发坏形,自往庆州护父丧还,至瑕丘县进贤乡马青村,与母合葬。 便庐于坟所,手植松桧,誓不适人。节度使萧椒以状奏之曰:“伏以闾里之中,罕 知礼教,女子之性,尤昧义方。郑氏女痛结穷泉,哀深《陟岵》,投身沙碛,归父 遗骸,远自边陲,得还闾里。感《蓼莪》以积恨,守丘墓以誓心。克彰孝理之仁, 足厉贞方之节。”诏旌表门闾。
zàn yuē: zhèng jiào lóng píng, nán zhōng nǚ zhēn. lǐ yǐ zì fáng, yì bù gǒu shēng. tóng guǎn yǒu wěi, lán guī zhèn shēng. guān jū hé yǎ, shǐ hào wén míng.
赞曰:政教隆平,男忠女贞。礼以自防,义不苟生。彤管有炜,兰闺振声。 《关雎》合《雅》,始号文明。