strong yí shū guī mǔ nán huà láng xīn　 xíng jiǔ wèi nú zhōng zāo zhèn dú strong
貽書歸母難化狼心　行酒為奴終遭鴆毒

què shuō shí lè tún bīng gé bēi, kè nóng zào chuán, jiāng gōng jiàn yè. láng yá wáng ruì, dé zhī xiāo xī, nǎi dà jí shì zú, shǐ zhì shòu chūn chéng huì qí, jí mìng zhèn dōng zhǎng shǐ jì zhān wèi yáng wēi jiāng jūn, tǒng bīng tǎo lēi. lēi zhěng bīng dǐ chéng, liǎng xià xiāng chí zhì sān yuè yú, lín yǔ jìn yín, lián xún bù jué, lēi jūn zhōng yù yì, liáng shí yòu jǐn, sǐ wáng guò bàn. lēi bù miǎn jiā yōu, yǔ jiāng zuǒ gòng yì xíng zhǐ. yòu zhǎng shǐ diāo yīng, wèi bù rú shū kuǎn jiāng dōng, zàn qiě qiú hé, zài zuò jì jiào. lēi qiǎo rán zhǎng xiào, shēng shàng wèi jué, jí shǎn chū sān shí yú jiāng, yóu kǒng cháng wèi shǒu lǐng, lì shēng dà hū dào: diāo zhǎng shǐ xiū de hú yán! shì xiǎng wǒ jūn wèi cháng bài nǜ, rú hé qǐ xiáng? ruò fēn lù jìn jūn, yè rù shòu chūn, zhǎn wú jiāng tóu, jù chéng shí sù, chéng shèng xià dān yáng, dìng jiāng nán, bù chū yī nián, kě gào chéng gōng, qǐng diāo gōng kàn zhe lǐ! lēi shǐ yǒu xǐ sè, xiào yǔ zhū jiāng dào: zhè cái bù kuì wèi yǒng jiāng le. suì gè shǎng dèng mǎ yī pǐ. wéi móu shì zhāng bīn, shǐ zhōng wú yán. bié yǒu huì xīn. lēi gù wèn dào: jūn yì yǐ wèi hé rú? bīn nǎi dá dào: jiāng jūn gōng xiàn jīng shī, qiú zhí tiān zǐ, shā hài wáng gōng, qī lüè fēi zhǔ, dé zuì jìn shì, zhuó fà nán shù, nài hé shàng dé gǎi yán shì jìn ne? qù nián jì shā wáng mí, bù yīng nán lái, jīn tiān jiàng lín yǔ, míng míng shì yì jiāng jūn, sù yí biàn jì. tiān dào yǒu zhī, yě bù yīng zhù lēi. lēi xiān rán dào: jūn yì nǐ jiāng hé wǎng? bīn yòu dào: yè chéng xī jiē píng yáng, shān hé sì sāi, wèi jiāng jūn jì, jí yí běi xíng jù yè, jīng yíng hé běi. hé běi jì dìng, nán xià wèi chí. jīn kě lìng zī zhòng xiān fā, jiāng jūn cóng hòu xú tuì, dìng bǎo wú yú. jiāng dōng jūn wén wǒ běi qù, xìng de zì quán, nǎ lǐ hái yuàn zhuī xí ne? wèi lēi shè xiǎng, yuán shì cǐ cè zuì shàn. lēi rǎng mèi gǔ rán dào: miào jì! miào jì! jué cóng zhāng jūn. yòu chì zé diāo yīng dào: rǔ jì lái zuǒ gū, yīng sī gòng chéng dà yè, nài hé quàn gū jiàng jìn? běn yīng chù zhǎn, gū niàn rǔ sù lái dǎn qiè, bié wú dǎi yì, tè cóng kuān dài, bù lái shā rǔ. yīng huāng máng bài xiè, nǎn yán tuì qù. lēi jí chù yīng wèi bì jiāng, zhuó bīn wèi zuǒ zhǎng shǐ, chēng wèi yòu hóu.
卻說石勒屯兵葛陂，課農造船，將攻建業。琅琊王睿，得知消息，乃大集士卒，使至壽春城會齊，即命鎮東長史紀瞻為揚威將軍，統兵討勒。勒整兵抵懲，兩下相持至三月余，霖雨浸淫，連旬不絕，勒軍中遇疫，糧食又盡，死亡過半。勒不免加憂，與將佐共議行止。右長史刁膺，謂不如輸款江東，暫且求和，再作計較。勒愀然長嘯，聲尚未絕，即閃出三十餘將，由孔萇為首領，厲聲大呼道：「刁長史休得胡言！試想我軍未嘗敗衄，如何乞降？若分路進軍，夜入壽春，斬吳將頭，據城食粟，乘勝下丹陽，定江南，不出一年，可告成功，請刁公看着哩！」勒始有喜色，笑語諸將道：「這才不愧為勇將了。」遂各賞鐙馬一匹。惟謀士張賓，始終無言。別有會心。勒顧問道：「君意以為何如？」賓乃答道：「將軍攻陷京師，囚執天子，殺害王公，妻掠妃主，得罪晉室，擢髮難數，奈何尚得改顏事晉呢？去年既殺王彌，不應南來，今天降霖雨，明明示意將軍，速宜變計。」天道有知，也不應助勒。勒掀髯道：「君意擬將何往？」賓又道：「鄴城西接平陽，山河四塞，為將軍計，亟宜北行據鄴，經營河北。河北既定，南下未遲。今可令輜重先發，將軍從後徐退，定保無虞。江東軍聞我北去，幸得自全，哪裡還願追襲呢？」為勒設想，原是此策最善。勒攘袂鼓髯道：「妙計！妙計！決從張君。」又叱責刁膺道：「汝既來佐孤，應思共成大業，奈何勸孤降晉？本應處斬，姑念汝素來膽怯，別無歹意，特從寬貸，不來殺汝。」膺慌忙拜謝，赧顏退去。勒即黜膺為裨將，擢賓為左長史，稱為右侯。

lēi qiǎn cóng zi shí hǔ, lǐng zhe qí bīng èr qiān, dǐ dǎng jìn jūn. zì yǐn bīng chū fā gé bēi, zī zhòng zài xiān, bīng duì zài hòu, yī cì běi qù. shí hǔ wǎng xiàng shòu chūn, shì zhí jiāng nán yùn chuán shù shí sōu, zài mǐ dào lái, tā jí huī bīng qiǎng duó, bù liào liǎng àn jù yǒu fú bīng, yī gǔ qí qǐ, wéi jī shí hǔ. hǔ bīng tān jié yùn mǐ, yǐ wú jì lǜ, dāng rán sì kuì. hǔ yì pāi mǎ jí bēn, jìn jiāng jì zhān zhuī jī, zhí zhì bǎi lǐ yǐ wài, jìng jí lēi jūn. lēi zhěng zhèn yǐ dài, hěn shì yán sù. zhān bù gǎn jìn bī, nǎi tuì hái shòu chūn. lēi fù qū jūn běi xíng, yán tú jiē jiān bì qīng yě, wú cóng lüè qǔ, shì zú jī shén, rén zì xiāng shí. zhì dōng yàn dù hé, wén jí jùn tài shǒu xiàng bīng, jù zhòng shù qiān, zhù zā fāng tóu, lēi kǒng bèi yāo jī, yīn zhào zhū jiāng wèn jì. zhāng bīn gǔ zhǎng dào: jīn wǒ jūn yù dù hé běi qù, zhèng kǔ fá chuán, hé fáng xiàng bīng jiè yòng. zhū jiāng wén yán, jù bù jīn àn xiào, lián lēi yì chà wèi qí yǔ. bīn yòu shuō dào: zhū jūn xiū xiào! bīng chuán jǐn zài duì àn, wèi rù fāng tóu, wǒ ruò qiǎn bīng fù fá, cóng jiān dào xí qǔ bīng chuán, zài yùn dà jūn, jūn yī de jì, hái pà shén me xiàng bīng ne? lēi yī jì ér xíng, lìng bù jiāng kǒng cháng zhī xióng, yì wén lì jīn, fù fá yè dù. guǒ rán chuán zhōng wú bèi, jǐn bèi liǎng jiāng duó lái. jí bīng dé wén jǐng, lǜ jūn shōu chuán, bù dàn chuán yǐ bèi duó, qiě lēi jūn yì lù xù dù hé. bīng jí máng huí yíng, è qiàn gù shǒu.
勒遣從子石虎，領着騎兵二千，抵擋晉軍。自引兵出發葛陂，輜重在先，兵隊在後，依次北去。石虎往向壽春，適值江南運船數十艘，載米到來，他即麾兵搶奪，不料兩岸俱有伏兵，一鼓齊起，圍擊石虎。虎兵貪劫運米，已無紀律，當然四潰。虎亦拍馬急奔，晉將紀瞻追擊，直至百里以外，竟及勒軍。勒整陣以待，很是嚴肅。瞻不敢進逼，乃退還壽春。勒復驅軍北行，沿途皆堅壁清野，無從掠取，士卒飢甚，人自相食。致東燕渡河，聞汲郡太守向冰，聚眾數千，駐紮枋頭，勒恐被邀擊，因召諸將問計。張賓鼓掌道：「今我軍欲渡河北去，正苦乏船，何妨向冰借用。」諸將聞言，俱不禁暗笑，連勒亦詫為奇語。賓又說道：「諸君休笑！冰船盡在對岸，未入枋頭，我若遣兵縛筏，從間道襲取冰船，載運大軍，軍一得濟，還怕什麼向冰呢？」勒依計而行，令部將孔萇支雄，詣文荔津，縛筏夜渡。果然船中無備，盡被兩將奪來。及冰得聞警，率軍收船，不但船已被奪，且勒軍亦陸續渡河。冰急忙回營，扼塹固守。

lè lìng zhǔ bù xiān yú fēng tiāo zhàn, sān miàn mái fú, yòu bīng chū lái. bīng chū yì yuán bù yù chū zhàn, jīng fēng zhì lěi mén qián, bǎi bān rǔ mà, rě dòng bīng nù, nǎi kāi mén lái zhuī. fēng qiě zhàn qiě zǒu, yǐn bīng rù fú, tóng shí jù qǐ, jiā gōng bīng jūn. bīng yù guī wú lù, yù zhàn wú jì, zhǐ hǎo shā kāi xuè lù, luò huāng dùn qù. lēi dé rù bīng yíng, jǐn qǔ yíng zhōng zī xiè, zhǎng qū kòu yè. shǒu jiāng liú yǎn, jiāng suǒ yǒu shǒu bīng, fēn bù sān tái, wèi bǎo yè jì. cáo cāo zài yè zhōng zuò tóng què tái, jīn hǔ tái, bīng jǐng tái, hào yè zhōng sān tái. lēi jiāng kǒng cháng děng, jí yù gōng pū sān tái, zhāng bīn dào: liú yǎn suī ruò, zhòng shàng shù qiān, sān tái xiǎn gù, wèi yì gōng bá, hé bì zài cǐ láo shī? fāng jīn wáng jùn liú kūn, wèi gōng dà dí, yí xiān wǎng guī qǔ, qū qū yī yǎn, hé zú shēn lǜ! qiě tiān xià jī luàn, míng gōng yōng zhòng yóu xíng, rén wú dìng zhì, zhōng fēi shàn cè, bù rú jí jù yào dì, guǎng jù liáng chǔ, xī bǐng píng yáng, běi lüè yōu bìng, fāng kě tú wáng chēng bà ne. lēi shuō dào: yòu hóu suǒ yán shèn shì, dàn jiū yīng zé jū hé dì? bīn dá dào: mò rú hán dān xiāng guó, qǐng zé yī wèi dōu. lēi xǐ dào: wǒ jiù jìn jù xiāng guó bà. suì yí bīng zhì xiāng guó, chéng nèi wú bèi, bīng mín hài sàn, lēi bù fèi bīng lì, ān jù le xiāng guó chéng. bīn yòu xiàng lēi jìn yì dào: jīn jiāng jūn jù cǐ wèi dōu, liú kūn wáng jùn, bì lái xiāng fàn, ruò chéng qiàn wèi gù, zī liáng wèi guǎng, èr kòu jiāo zhì, rú hé duì dài? yí jí shōu yě gǔ, chōng zuò jūn shí, yī miàn sù bào píng yáng, jù chén qíng xíng, jiāng lái huǎn jí yǒu shì, fāng kě wú yú. lēi nǎi biǎo dá liú cōng, fēn mìng zhū jiāng lüè jì zhōu, shōu xiáng jùn xiàn shù chù, dé liáng jì lēi. liú cōng yì fù zhào bāo gōng, jiā lēi sàn qí cháng shì, dū du jì yōu bìng yíng sì zhōu jūn shì, lǐng jì zhōu mù, fēng shàng dǎng gōng. xiān shì lēi bèi yù rěn píng, yǔ mǔ wáng shì xiāng shī, wáng shì zhì cǐ shàng cún, yóu bīng zhōu cì shǐ liú kūn, fǎng dé wáng shì zōng jī, tè qiǎn shǔ lì zhāng rú jiāng wáng shì yíng rù fǔ tīng, kuǎn liú shù rì, nǎi lìng rú xié wáng shì tóng háng, sòng jiāo shí lè. lēi dé jiàn wáng shì, mǔ zǐ chóng féng, qiě bēi qiě xǐ, yī miàn hòu dài zhāng rú, rú qǔ chū kūn shū, jiāo lēi qǐ shì, shū zhōng shuō dào:
勒令主簿鮮于豐挑戰，三面埋伏，誘冰出來。冰初意原不欲出戰，經豐至壘門前，百般辱罵，惹動冰怒，乃開門來追。豐且戰且走，引冰入伏，同時俱起，夾攻冰軍。冰欲歸無路，欲戰無繼，只好殺開血路，落荒遁去。勒得入冰營，盡取營中資械，長驅寇鄴。守將劉演，將所有守兵，分布三台，為保鄴計。曹操在鄴中作銅雀台，金虎台，冰井台，號鄴中三台。勒將孔萇等，即欲攻撲三台，張賓道：「劉演雖弱，眾尚數千，三台險固，未易攻拔，何必在此勞師？方今王浚劉琨，為公大敵，宜先往規取，區區一演，何足深慮！且天下飢亂，明公擁眾遊行，人無定志，終非善策，不如急據要地，廣聚糧儲，西稟平陽，北略幽并，方可圖王稱霸呢。」勒說道：「右侯所言甚是，但究應擇居何地？」賓答道：「莫如邯鄲襄國，請擇一為都。」勒喜道：「我就進據襄國罷。」遂移兵至襄國，城內無備，兵民駭散，勒不費兵力，安據了襄國城。賓又向勒進議道：「今將軍據此為都，劉琨王浚，必來相犯，若城塹未固，資糧未廣，二寇交至，如何對待？宜亟收野谷，充作軍食，一面速報平陽，具陳情形，將來緩急有恃，方可無虞。」勒乃表達劉聰，分命諸將略冀州，收降郡縣數處，得糧濟勒。劉聰亦復詔褒功，加勒散騎常侍，都督冀幽并營四州軍事，領冀州牧，封上黨公。先是勒被鬻荏平，與母王氏相失，王氏至此尚存，由并州刺史劉琨，訪得王氏蹤跡，特遣屬吏張儒將王氏迎入府廳，款留數日，乃令儒偕王氏同行，送交石勒。勒得見王氏，母子重逢，且悲且喜，一面厚待張儒，儒取出琨書，交勒啟視，書中說道：

jiāng jūn fā jī hé shuò, xí juǎn yǎn yù, yǐn mǎ jiāng huái, zhé chōng hàn féi, suī zì gǔ míng jiāng, wèi zú wèi yù, suǒ yǐ gōng chéng ér bù yǒu qí rén, lüè dì ér bù yǒu qí tǔ, xī ěr yún hé, hū fù xīng sàn, jiāng jūn qǐ zhī qí rán zāi? cún wáng jué zài dé zhǔ, chéng bài yào zài suǒ fù. dé zhǔ zé wèi yì bīng, fù nì zé wèi zéi zhòng, yì bīng suī bài ér gōng yè bì chéng, zéi zhòng suī kè ér zhōng guī tiǎn miè. xī chì méi huáng jīn, héng yì yǔ zhòu, suǒ yǐ yī dàn bài wáng zhě, zhèng yǐ bīng chū wú míng, jù ér wèi luàn, jiāng jūn yǐ tiān tǐng zhī zī, wēi zhèn yǔ nèi, zé yǒu dé ér tuī chóng, suí shí wàng ér guī zhī, xūn yì táng táng. zhǎng xiǎng xiá guì, bèi cōng zé huò chú, xiàng zhǔ zé fú zhì, cǎi nà wǎng huì, fān rán gǎi tú, tiān xià bù zú dìng, yǐ kòu bù zú sǎo. jīn xiāng shòu shì zhōng chí jié chē qí dà jiāng jūn, lǐng hù xiōng nú zhōng láng jiāng xiāng chéng jùn gōng, zǒng nèi wài zhī rèn, jiān huá róng zhī hào, xiǎn fēng dà jùn, yǐ biǎo shū néng, jiāng jūn qí shòu zhī, fù yuǎn jìn zhī wàng yě. zì gǔ yǐ lái, chéng wú róng rén ér wèi dì wáng zhě, zhì yú míng chén ér jiàn gōng yè zhě, zé yǒu zhī yǐ. jīn zhī wàng fēng huái xiǎng, gài yǐ tiān xià dà luàn, jí xū xióng cái, yáo wén jiāng jūn gōng chéng yě zhàn, hé yú jī shén, suī bù shì bīng shū, àn yǔ sūn wú tóng qì, suǒ wèi shēng ér zhī zhī zhě shàng, xué ér zhī zhī zhě cì, dàn dé jīng qí wǔ qiān, yǐ jiāng jūn zhī cái, hé xiàng bù cuī? zhì xīn shí shì, jiē zhāng rú suǒ jù zhī, hé dāng miàn shù, zhù dài fù yīn.
將軍發跡河朔，席捲兗豫，飲馬江淮，折衝漢淝，雖自古名將，未足為喻，所以攻城而不有其人，略地而不有其土，翕爾雲合，忽復星散，將軍豈知其然哉？存亡決在得主，成敗要在所附。得主則為義兵，附逆則為賊眾，義兵雖敗而功業必成，賊眾雖克而終歸殄滅。昔赤眉黃巾，橫逸宇宙，所以一旦敗亡者，正以兵出無名，聚而為亂，將軍以天挺之姿，威振宇內，擇有德而推崇，隨時望而歸之，勛義堂堂。長享遐貴，背聰則禍除，向主則福至，採納往誨，翻然改圖，天下不足定，螘寇不足掃。今相授侍中持節車騎大將軍，領護匈奴中郎將襄城郡公，總內外之任，兼華戎之號，顯封大郡，以表殊能，將軍其受之，副遠近之望也。自古以來，誠無戎人而為帝王者，至於名臣而建功業者，則有之矣。今之望風懷想，蓋以天下大亂，亟須雄才，遙聞將軍攻城野戰，合於機神，雖不視兵書，暗與孫吳同契，所謂生而知之者上，學而知之者次，但得精騎五千，以將軍之才，何向不摧？至心實事，皆張儒所具知，合當面述，佇待覆音。

lēi qǐ shū lǎn bì, xiān rán yī xiào, bìng bù duō yán. wéi shè yàn xiǎng rú, kuǎn liú yī xī, zhì cì rì hòu sòng jìn yí, bìng qǔ chū míng mǎ zhēn bǎo, shǐ rú zhuǎn sòng liú kūn, qiě gěi yǔ fù shū, qiǎn rú guī bào. rú jí huí jìn yáng, chéng rù lēi shū jí lǐ yí. kūn jiàn shū zhōng liáo liáo shù xíng, chú shǒu wěi chēng hū wài, zhǐ yǒu sì yǔ, yún:
勒啟書覽畢，掀髯一笑，並不多言。唯設宴饗儒，款留一夕，至次日厚送贐儀，並取出名馬珍寶，使儒轉送劉琨，且給與復書，遣儒歸報。儒即回晉陽，呈入勒書及禮儀。琨見書中寥寥數行，除首尾稱呼外，只有四語，云：

shì gōng shū niàn, fēi fǔ rú suǒ wén. jūn dāng chěng jié běn cháo, wú zì yí nán wèi xiào.
事功殊念，非腐儒所聞。君當逞節本朝，吾自夷難為效。

kūn zhì xià lēi shū, zì sī suǒ móu wèi suì, jīn bú zhù zhǎng tàn shù shēng, suí jí qū rù hòu tíng, lìng gē jì shù shí rén, zuò lè yòu yǐn, pái qiǎn chóu cháng. yuán lái kūn sù xìng shē háo, pō hǎo shēng sè, hé nán rén xú rùn, shàn zhǎng yīn lǜ, wèi kūn suǒ chǒng, kūn jìng zhuó wèi jìn yáng lìng. rùn shì shì jiāo zì, gàn yù zhèng quán. hù jūn líng hú shèng, kàng zhí gǎn yán, lǚ quàn kūn chú rùn, kūn bù kěn cóng. yǐ ér rùn zhì kūn chù jìn chán, wèi shèng jiāng quàn gōng wèi dì, suì zhì jī dòng kūn nù, jiā shèng sǐ xíng kūn mǔ wén kūn shā shèng, zhào kūn rù zé dào: rǔ bù néng jià yù háo jié, yǔ tú yuǎn lüè, nǎi hǎo nìng è zhí, hài jí zhèng rén, huò bì jí wǒ. kūn mǔ pō yǒu yuǎn shí, kě xī zhōng nán miǎn huò. kūn pō zì rèn guò, jí sī jiǎo zhèng, dàn shǐ zhōng bù kěn zhū rùn. dào le chóu mèn wú liáo de shí hòu, réng rán jiè zhe shēng sè, liáo zuò huān yú. dàn bù xià jiāng lì, zǒng dào tā shì zòng yì wàng qíng, hù shēng jī yì, zài jiā líng hú shèng wǎng zāo shā hài, yóu shī rén xīn. kě jiàn rén bù yí yǒu piān shì.
琨擲下勒書，自思所謀未遂，禁不住長嘆數聲，隨即趨入後庭，令歌伎數十人，作樂侑飲，排遣愁腸。原來琨素性奢豪，頗好聲色，河南人徐潤，善長音律，為琨所寵，琨竟擢為晉陽令。潤恃勢驕恣，干預政權。護軍令狐盛，抗直敢言，屢勸琨除潤，琨不肯從。已而潤至琨處進讒，謂盛將勸公為帝，遂致激動琨怒，加盛死刑琨母聞琨殺盛，召琨入責道：「汝不能駕馭豪傑，與圖遠略，乃好佞惡直，害及正人，禍必及我。」琨母頗有遠識，可惜終難免禍。琨頗自認過，極思矯正，但始終不肯誅潤。到了愁悶無聊的時候，仍然借着聲色，聊作歡娛。但部下將吏，總道他是縱逸忘情，互生譏議，再加令狐盛枉遭殺害，尤失人心。可見人不宜有偏嗜。

shèng zi ní qián zōng bēn hàn, qì bài liú cōng, qǐ shī bào chóu. fù chóu yuàn bù gòng dài tiān, dàn xiàng lǔ qǐ bīng, yì shǔ bù hé. cōng wèn jí jìn yáng nèi róng, ní jù yán xū shí. cōng bù jīn dà xǐ, biàn lìng hé nèi wáng càn, rù kòu bīng zhōu, jí yòng líng hú ní wèi xiàng dǎo, yī miàn shǐ zhōng shān wáng yào, lǜ bīng jì jìn. kàn guān yuè guò qián huí, yīng zhī yào zài guān zhōng, wèi jiǎ pǐ děng suǒ wéi, cǐ shí yào yǐ shī bài, qì chéng dùn hái, bèi biǎn wèi lóng xiāng jiāng jūn, liú jū píng yáng. jí liú càn chū gōng bīng zhōu, nǎi fù shǐ tā lǐng bīng cè yīng, wú fēi jiào tā lì gōng shú zuì de yì sī. liú kūn wén hàn bīng rù kòu, jí dōng chū cháng shān, zhāo mù bīng shì, dàn lìng bù jiāng hǎo shēn zhāng qiáo, lǐng bīng jù càn. piān yàn mén zhū hú, chéng xì zào fǎn. shàng dǎng tài shǒu gōng chún, yòu fù jiàng hàn, lèi dé kūn bù néng jiān gù, méi nài hé qiǎn shǐ wǎng dài, zhì yī lú chù qǐ yuán, zì jǐ jué xiān píng hú, rán hòu yù hàn. nǎ zhī hàn bīng bù bù jìn bī, suǒ qiǎn hǎo shēn zhāng qiáo èr jiāng, zhǐ yǔ hàn bīng zhàn le yī cì, biàn jí bài wáng. liú càn liú yào, jìng chéng xū jìn xí jìn yáng, jìn yáng suī shàng yǒu shì zú shù qiān, duō xì lǎo ruò cán bīng, bù zú yù kòu. tài yuán tài shǒu gāo qiáo jí bīng zhōu bié jià hǎo yù děng, yóu kūn wěi tā jū shǒu, tā jí bù xiá zé, jìng kāi mén yíng nà hàn bīng. xú rùn bù zhī hé wǎng, shǐ chuán zhōng wèi jí tí xù, dà yuē zǒng shì jiàng hàn le. càn yǔ yào xiāng jì rù chéng, sōu shā liú kūn jiā shǔ, kūn fù mǔ bìng jiē yù hài.
盛子泥潛蹤奔漢，泣拜劉聰，乞師報仇。父仇怨不共戴天，但向虜乞兵，亦屬不合。聰問及晉陽內容，泥具言虛實。聰不禁大喜，便令河內王粲，入寇并州，即用令狐泥為嚮導，一面使中山王曜，率兵繼進。看官閱過前回，應知曜在關中，為賈疋等所圍，此時曜已失敗，棄城遁還，被貶為龍驤將軍，留居平陽。及劉粲出攻并州，乃復使他領兵策應，無非叫他立功贖罪的意思。劉琨聞漢兵入寇，亟東出常山，招募兵士，但令部將郝詵張喬，領兵拒粲。偏雁門諸胡，乘隙造反。上黨太守龔醇，又復降漢，累得琨不能兼顧，沒奈何遣使往代，至猗盧處乞援，自己決先平胡，然後御漢。哪知漢兵步步進逼，所遣郝詵張喬二將，只與漢兵戰了一次，便即敗亡。劉粲劉曜，竟乘虛進襲晉陽，晉陽雖尚有士卒數千，多系老弱殘兵，不足禦寇。太原太守高喬及并州別駕郝聿等，由琨委他居守，他急不暇擇，竟開門迎納漢兵。徐潤不知何往，史傳中未及提敘，大約總是降漢了。粲與曜相繼入城，搜殺劉琨家屬，琨父母並皆遇害。

hàn zhǔ cōng dé jìn yáng jié bào, réng shòu yào wèi chē qí dà jiāng jūn, mìng qián jiāng jūn liú fēng wèi bīng zhōu cì shǐ, tóng zhèn jìn yáng. liú kūn zhèng shā tuì zhū hú, mò wén jìn yáng bèi wéi, jí lǜ qīng qí hái yuán, yǐ shì bù jí, nǎi fù zǒu cháng shān, fēi shǐ dūn cù dài gōng yī lú, sù jí jì shī. yī lú lìng zǐ liù xiū jí xiōng zi pǔ gēn, jiāng jūn wèi xióng fàn bān jī dàn děng, lǜ zhòng shù wàn, zuò wèi qián fēng, zì lǜ dà jūn wèi hòu yīng, yào wǔ yáng wēi, zhí zhǐ jìn yáng. liú kūn shōu de sàn zú shù qiān qí, zì cháng shān wǎng huì, dǎo zhì fén dōng. liú yào chū bīng nuò zhàn, dù fén duì lěi, yào jūn yǐ jīng bǎo lüè, gè wú dòu zhì, nà dài bīng fāng rú chū shuǐ jiāo lóng, fēi yáng fèn xùn, yī wǎng wú qián, shā dé yào jūn qī diān bā dào, dōng zǒu xī bēn. yào shàng bù kěn jù tuì, hái xiǎng shàng qián zhāo jià, piān yù dài jiāng tū rù, zǎn shuò cóng cì, yào shēn zhōng qī chuàng, jìng zhì duò luò mǎ xià. hàn tǎo lǔ jiāng jūn fù hǔ, fèn yǒng jiù yào, shā tuì dài jiāng, bǎ yào fú qǐ, shǐ chéng yǐ mǎ, yào qī rán dào: wǒ yǐ bù néng zài zhàn le, níng kě sǐ zài cǐ dì, jiāng jūn bù kě wú mǎ, qiě chí hái jìn yáng, qǐng dé dà bīng, wèi wǒ bào chóu. hǔ liú tì dào: hǔ méng dài wáng shí bá zhì cǐ, cháng sī xiào mìng, jīn rì zhèng yīng zhì sǐ le. kuàng hàn shì chū jī, níng kě wú hǔ, bù kě wú dài wáng. shuō zhe, fú yào shàng mǎ, zì jǐ bù xíng, jì yào zhì fén shuǐ páng, shǐ yào shè fén, fù fǎn jié zhuī jūn, jìng zhì zhàn sǐ.
漢主聰得晉陽捷報，仍授曜為車騎大將軍，命前將軍劉豐為并州刺史，同鎮晉陽。劉琨正殺退諸胡，驀聞晉陽被圍，急率輕騎還援，已是不及，乃復走常山，飛使敦促代公猗盧，速即濟師。猗盧令子六修及兄子普根，將軍衛雄范班箕澹等，率眾數萬，作為前鋒，自率大軍為後應，耀武揚威，直指晉陽。劉琨收得散卒數千騎，自常山往會，導至汾東。劉曜出兵搦戰，渡汾對壘，曜軍已經飽掠，各無鬥志，那代兵方如出水蛟龍，飛揚奮迅，一往無前，殺得曜軍七顛八倒，東走西奔。曜尚不肯遽退，還想上前招架，偏遇代將突入，攢槊叢刺，曜身中七創，竟致墮落馬下。漢討虜將軍傅虎，奮勇救曜，殺退代將，把曜扶起，使乘已馬，曜悽然道：「我已不能再戰了，寧可死在此地，將軍不可無馬，且馳還晉陽，請得大兵，為我報仇。」虎流涕道：「虎蒙大王識拔至此，常思效命，今日正應致死了。況漢室初基，寧可無虎，不可無大王。」說着，扶曜上馬，自己步行，冀曜至汾水旁，使曜涉汾，復返截追軍，竟致戰死。

yào bēn huí jìn yáng, yè yǔ hé nèi wáng càn, bīng zhōu cì shǐ liú fēng, lüè dé jìn yáng zǐ nǚ, chū chéng yì qù. kūn yǐn yī lú dà jūn, lián yè zhuī niè, zhuī jí lán gǔ, dà pò hàn bīng, qín zhù liú fēng, zhǎn hàn jiāng xíng yán děng sān qiān yú jí, fú shī shù bǎi lǐ, zhǐ yào yǔ càn fēi mǎ dùn qù. yī lú huí zhì shòu yáng shān, lìng bù zhòng chén yuè shī shǒu, liú xiě yíng tú, shān shí jiē chì. kūn zì yíng mén bù rù bài xiè, zài qǐ jìn bīng. yī lú dào: wǒ bù zǎo lái, zhì jūn fù mǔ jiàn hài, wèi miǎn bào kuì. dàn jūn yǐ dé fù zhōu jìng, wǒ jūn yuǎn lái pí bì, bù biàn zài jǔ. liú cōng shàng wèi kě miè, róng qí hòu tú. jiū jìng shì gè wài zú, zěn kěn wèi kūn jǐn lì? kūn yì bù néng xiāng qiáng, zhǐ hǎo jǔ jiǔ jiàn xíng. yī lú liú mǎ niú yáng gè qiān yú pǐ, chē bǎi chéng, zèng gěi yǔ kūn, bìng shǐ bù jiāng jī dàn duàn fán, zhù shù jìn yáng, zì yǐn dà jūn běi guī. kūn rù chéng hòu, shōu yì fù mǔ shī hái, jí jiāng liú fēng zhǎn qì, qǔ xuè jì líng, dà tòng yī chǎng. sì jiàn chéng zhōng mín jū, yǐ bèi lüè jǐn, yī shí bù néng guī fù, yòu kǒng kòu zhì nán shǒu, nǎi xǐ jū yáng qū, zhāo jí wáng sàn, fǔ wèi chuāng yí, xú tú hòu jǔ bà le.
曜奔回晉陽，夜與河內王粲，并州刺史劉豐，掠得晉陽子女，出城逸去。琨引猗盧大軍，連夜追躡，追及藍谷，大破漢兵，擒住劉豐，斬漢將邢延等三千餘級，伏屍數百里，只曜與粲飛馬遁去。猗盧回至壽陽山，令部眾陳閱屍首，流血盈途，山石皆赤。琨自營門步入拜謝，再乞進兵。猗盧道：「我不早來，致君父母見害，未免抱愧。但君已得復州境，我軍遠來疲敝，不便再舉。劉聰尚未可滅，容俟後圖。」究竟是個外族，怎肯為琨盡力？琨亦不能相強，只好舉酒餞行。猗盧留馬牛羊各千餘匹，車百乘，贈給與琨，並使部將箕澹段繁，助戍晉陽，自引大軍北歸。琨入城後，收瘞父母屍骸，即將劉豐斬訖，取血祭靈，大慟一場。嗣見城中民居，已被掠盡，一時不能規復，又恐寇至難守，乃徙居陽曲，招集亡散，撫慰瘡痍，徐圖後舉罷了。

qiě shuō guān zhōng jùn xiàn, zì jīng jiǎ pǐ suǒ chēn děng, xìng bīng kuāng fù, duō bàn lüè dìng, fù jiāng liú yào zhú chū zhǎng ān, yú shì fèng qín wáng yè wèi huáng tài zǐ, yóu yōng chéng yíng rù zhǎng ān, chuàng lì xíng tái, jì tán gào lèi. lèi xì jì míng. bìng jiàn zōng miào shè jì, xià lìng dà shè, yòng yán dǐng wèi tài zǐ zhān shì, zǒng shè bǎi kuí, jiā fēng jiǎ pǐ wèi zhèn xī dà jiāng jūn, yáo shòu nán yáng wáng bǎo wèi dà sī mǎ, lǐng qín zhōu cì shǐ. bǎo jí mú zǐ, jiàn qián. shàng shū lìng sī kōng xún fān, réng shǒu běn zhí, lìng tā dū shè yuǎn jìn. fān dì zǔ wèi sī lì xiào wèi, xíng yù zhōu cì shǐ, réng fèng yǒng jiā nián hào, chéng zhì xíng shì. qiě shí jù huái dì bèi lǔ de shí hòu, yǐ gé yī nián, zhōng yuán jiǔ wú gòng zhǔ, hǎi nèi shàng huái niàn gù jūn, yòu wú qiáng zōng kě yǐ tuī dài, suǒ yǐ hǎi nèi chén mín, chú chéng hàn liǎng guó wài, gòng yán chēng yǒng jiā liù nián.
且說關中郡縣，自經賈疋索綝等，興兵匡復，多半略定，復將劉曜逐出長安，於是奉秦王業為皇太子，由雍城迎入長安，創立行台，祭壇告類。類系祭名。並建宗廟社稷，下令大赦，用閻鼎為太子詹事，總攝百揆，加封賈疋為鎮西大將軍，遙授南陽王保為大司馬，領秦州刺史。保即模子，見前。尚書令司空荀藩，仍守本職，令他督攝遠近。藩弟組為司隸校尉，行豫州刺史，仍奉永嘉年號，承制行事。且時距懷帝被擄的時候，已隔一年，中原久無共主，海內尚懷念故君，又無強宗可以推戴，所以海內臣民，除成漢兩國外，共沿稱永嘉六年。

jiū jìng huái dì lǔ rù píng yáng, rú hé chù zhì, yīng gāi bǔ bǐ xù míng. huái dì bèi hàn bīng jū zhù, yóu hū yán yàn yā zhì píng yáng, hàn zhǔ cōng shēng diàn shòu fú, táng huáng gāo zuò. hū yán yàn xiān xíng rù bào, cōng dāng rán xīn wèi, miàn jiā yàn wèi zhèn nán dà jiāng jūn. yàn bài xiè bì, qǐ lì yī páng, jí hū zuǒ yòu yā rù huái dì jí jìn chén yǔ mín wáng jùn děng rén. huái dì zhì cǐ, shēn zuò fú qiú, bù dé bù xiàng cōng xíng lǐ. mín yǔ jùn suí dì xià bài. cōng níng xiào dào: wǒ fù yǔ rǔ xiān dì yǒu jiāo, yīng cóng kuān yòu, rǔ děng kě zài cǐ liú jū, tīng wǒ mìng lìng biàn liǎo. huái dì yǔ mín jùn liǎng rén, yòu bù dé bù qǐ shǒu chēng xiè. guó jūn sǐ shè jì, hé bì zhì lǔ tíng, kuàng hòu lái réng bù dé shēng cún ne. cōng nǎi mìng tuì jū bié shì, pài bīng jiān shǒu, yī miàn chēng zhào xíng shè, gǎi yuán jiā píng, fēng jìn zhǔ wèi píng ā gōng, jìn chén yǔ mín wáng jùn, wèi guāng lù dài fū. huái dì yě zhǐ hǎo rěn gòu hán xiū, zuò le hú lǔ de chén nú. hǎo róng yì jì jū yī nián, hàn huáng hòu hū yán hòu qù shì, gōng nèi fā sàng, hàn chén dāng rán diào sòng, jìn jūn chén yì wèi néng miǎn lì, dà yuē yì dī shǒu sòng sàng, zhè què wú yōng xì biǎo.
究竟懷帝擄入平陽，如何處置，應該補筆敘明。懷帝被漢兵拘住，由呼延晏押至平陽，漢主聰升殿受俘，堂皇高坐。呼延晏先行入報，聰當然欣慰，面加晏為鎮南大將軍。晏拜謝畢，起立一旁，即呼左右押入懷帝及晉臣庾珉王俊等人。懷帝至此，身作俘囚，不得不向聰行禮。珉與俊隨帝下拜。聰獰笑道：「我父與汝先帝有交，應從寬宥，汝等可在此留居，聽我命令便了。」懷帝與珉俊兩人，又不得不稽首稱謝。國君死社稷，何必至虜庭，況後來仍不得生存呢。聰乃命退居別室，派兵監守，一面稱詔行赦，改元嘉平，封晉主為平阿公，晉臣庾珉王俊，為光祿大夫。懷帝也只好忍垢含羞，做了胡虜的臣奴。好容易寄居一年，漢皇后呼延後去世，宮內發喪，漢臣當然吊送，晉君臣亦未能免例，大約亦低首送喪，這卻毋庸細表。

xiān shì liú cōng shàng zhēng dān tài hòu, fēi cháng qīn nì, tài dì běi hǎi wáng, wěi shí kàn bù guò qù, lǚ zhì gōng zhōng jìn guī dān hòu, huí yīng èr shí èr huí. dān hòu yòu hèn yòu cán, jìng zhì chéng jí, bú dào yī nián, biàn jí sǐ bié. cōng bēi dào wàn fēn, zú zú kū le hǎo jǐ rì. sì wén dān hòu bìng sǐ, yóu guī jiàn suǒ zhì, miǎn bù dé yǔ yǒu xì. cōng hòu hū yán shì, yòu lìng cún yī zhǒng sī xiǎng, shí cháng jì, yī rì, xiàng cōng jìn yán dào: fù sǐ zi jì, gǔ jīn cháng dào, rú bì xià jiàn wèi, shí chéng gāo zǔ yí yè, nài hé jīn rì lì yī tài dì ne? qiè kǒng bì xià bǎi nián yǐ hòu, càn xiōng dì jiāng wú yí zhǒng le. bù lì tài dì, wèi jiàn càn děng guǒ dé liú zhǒng. cōng bàn shǎng fāng dá dào: róng wǒ xú zuò jì jiào. hū yán hòu fù dào: shì huǎn biàn shēng. tài dì jiàn càn xiōng dì jiàn zhǎng, bì zhì bù ān, wàn yī yǒu tā rén gòu xìn, huò qiě lì fā le. bì xià néng róng tài dì, tài dì wèi bì kěn shì bì xià. cōng yīng shēng dào: wǒ zhī dào le. dān tài hòu yǒu xiōng míng chōng, céng shì hàn wèi guāng lù dài fū, píng shí chū rù gōng jìn, yǐ yǒu fēng wén, nǎi wǎng dōng gōng jiàn, wèi yán xiān qì. jīng wèn hé yīn? chōng fāng yǔ mì yǔ dào: shū bù jiān qīn, zhǔ shàng yǐ shǔ yì hé nèi wáng, qǐng diàn xià xiān jī tuì ràng, miǎn dǎo wēi jī! qú rán dào: hé ruì mò nián, zhǔ shàng yīn dí shù yǒu bié, cháng ràng wèi yǔ. yīn zhǔ shàng nián zhǎng, gù xiāng tuī fèng, tiān xià xì gāo zǔ de tiān xià, xiōng zhōng dì jí, yǒu hé bù kě? jiù shì càn xiōng dì jiāng lái xù lì, yóu rú jīn rì. ruò wèi shū bù jiān qīn, xiǎng zǐ dì guān xì, xiāng qù wú jǐ, zhǔ shàng yì wèi bì ài zi zēng dì lī. shàng zài mèng zhōng. chōng jiàn wèi kěn xiāng xìn, yīn mò rán tuì qù. wéi cōng suī tīng xìn fù yán, yǒu yì fèi, dàn huí yì dān hòu shēng shí, rú hé róu mèi, rú hé qīn ài, yòu bù jué ěr rè miàn hóng, wèi rěn jiāng fèi qù. cuō tuó guò le yī liǎng nián, hū yán hòu dé bìng shēn wáng, xiǎng shì yōu sǐ. shǎo le yī gè tài dì duì tóu, yuè jiāng qián shì gē qǐ.
先是劉聰上烝單太后，非常親昵，太弟北海王，委實看不過去，屢至宮中進規單後，回應二十二回。單後又恨又慚，竟致成疾，不到一年，便即死別。聰悲悼萬分，足足哭了好幾日。嗣聞單後病死，由規諫所致，免不得與有隙。聰後呼延氏，又另存一種思想，時常忌，一日，向聰進言道：「父死子繼，古今常道，如陛下踐位，實承高祖遺業，奈何今日立一太弟呢？妾恐陛下百年以後，粲兄弟將無遺種了。」不立太弟，未見粲等果得留種。聰半晌方答道：「容我徐作計較。」呼延後復道：「事緩變生。太弟見粲兄弟漸長，必至不安，萬一有他人構釁，禍且立發了。陛下能容太弟，太弟未必肯侍陛下。」聰應聲道：「我知道了。」單太后有兄名沖，曾仕漢為光祿大夫，平時出入宮禁，已有風聞，乃往東宮見，未言先泣。驚問何因？沖方與密語道：「疏不間親，主上已屬意河內王，請殿下先機退讓，免蹈危機！」瞿然道：「河瑞末年，主上因嫡庶有別，嘗讓位與。因主上年長，故相推奉，天下系高祖的天下，兄終弟及，有何不可？就是粲兄弟將來序立，猶如今日。若謂疏不間親，想子弟關係，相去無幾，主上亦未必愛子憎弟哩。」尚在夢中。沖見未肯相信，因默然退去。惟聰雖聽信婦言，有意廢，但回憶單後生時，如何柔媚，如何親愛，又不覺耳熱面紅，未忍將廢去。蹉跎過了一兩年，呼延後得病身亡，想是憂死。少了一個太弟對頭，越將前事擱起。

qiě cōng běn hào sè, zì dān hòu sǐ hòu, guǎng xuǎn míng jiā nǚ zǐ, chōng rù hòu gōng, jí hū yán hòu mò, jí mìng sī kōng wáng yù nǚ wèi zuǒ zhāo yí, shàng shū lìng rèn yǐ nǚ wèi yòu zhāo yí, dà jiāng jūn wáng zhāng nǚ, zhōng shū jiān fàn lóng nǚ, zuǒ pú shè mǎ jǐng nǚ, jiē wèi guì rén, yòu pú shè zhū jì nǚ wèi guì fēi, jūn pèi jīn yìn zǐ shòu, lún liú jìn yù. hòu yòu tàn xī tài bǎo liú yīn, jiā duō lì shū, nǚ èr rén, nǚ sūn sì rén, tǒng shì tiān zī guó sè, xiù lì jué lún, suì yù yī bìng nà rù, chōng zuò pín qiáng. bù wèn zūn bēi zhǎng yòu, hǎo suàn kuò rán yǒu róng. tài dì yòu dú yuán tóng xìng bù hūn de gǔ lì, shàng shū qiè jiàn. cōng nǎi zhuǎn wèn tài zǎi liú yán nián jí tài fù liú jǐng, liǎng rén zhuān zhī yíng hé, biàn qí shēng dá dào: tài bǎo zì wèi chū zì liú kāng gōng, xì zhōu cháo qīng shì, jiàn chūn qiū zuǒ chuán. yǔ bì xià tóng xìng yì yuán, hé bù kě nà? cōng wén yán dà xǐ, biàn jí zhào rù liú shì èr nǚ jí sì nǚ sūn, bài èr nǚ wèi zuǒ yòu guì pín, wèi zài zhāo yí shàng, sì nǚ sūn wèi guì rén, wèi cì guì pín. liù gè měi rén ér, tóng shí rù gōng, yǐn de zhè wèi hàn zhǔ cōng, yīng jiē bù xiá, zhèn rì lǐ shēn jū jiǎn chū, hǎn wén wài shì. tíng chén chén zòu, zhé lìng zhōng huáng mén shōu rù, guī zuǒ yòu liǎng guì pín cái jué. liǎng guì pín yī míng yīng, yī míng é, yǐn yù é huáng nǚ yīng de yì sī. yáo èr nǚ míng é huáng nǚ yīng. liú yīn běn shì jìn chén, jiù wèi xīn xìng tài shǒu, xiàn méi hàn tíng, lì guān shì zhōng tài bǎo, bìng jiāng èr nǚ jí sì sūn nǚ, jǐn xiàn yǔ cōng, qǔ róng qiú mèi, zhè yě shì wú chǐ yǐ jí le. yīng gāi chì mà.
且聰本好色，自單後死後，廣選名家女子，充入後宮，及呼延後歿，即命司空王育女為左昭儀，尚書令任顗女為右昭儀，大將軍王彰女，中書監范隆女，左僕射馬景女，皆為貴人，右僕射朱紀女為貴妃，均佩金印紫綬，輪流進御。後又探悉太保劉殷，家多麗姝，女二人，女孫四人，統是天姿國色，秀麗絕倫，遂欲一併納入，充作嬪嬙。不問尊卑長幼，好算廓然有容。太弟又獨援同姓不婚的古例，上書切諫。聰乃轉問太宰劉延年及太傅劉景，兩人專知迎合，便齊聲答道：「太保自謂出自劉康公，系周朝卿士，見《春秋左傳》。與陛下同姓異源，何不可納？」聰聞言大喜，便即召入劉氏二女及四女孫，拜二女為左右貴嬪，位在昭儀上，四女孫為貴人，位次貴嬪。六個美人兒，同時入宮，引得這位漢主聰，應接不暇，鎮日裡深居簡出，罕聞外事。廷臣陳奏，輒令中黃門收入，歸左右兩貴嬪裁決。兩貴嬪一名英，一名娥，隱寓娥皇女英的意思。堯二女名娥皇女英。劉殷本是晉臣，舊為新興太守，陷沒漢廷，歷官侍中太保，並將二女及四孫女，盡獻與聰，取榮求媚，這也是無恥已極了。應該斥罵。

jì ér cōng shòu jìn zhǔ yí tóng sān sī, jiā fēng huì jī jùn gōng. yǔ mín wáng jùn, yī cì jiā zhì. jìn jūn chén rù cháo bài xiè, cōng yǐn yǔ gòng yǐn, cóng róng yǔ jìn zhǔ dào: qīng qián wèi yù zhāng wáng shí, zhèn zài zhōng yuán, céng yǔ wáng wǔ zi jí wáng jì biǎo zì. jiàn shǒu wén. fǎng qīng, qīng cháng shì zhèn lè fǔ gē, yòu yǐn zhèn rù shè tīng, tóng shì jì yì, zhèn dé shí èr chóu, qīng yǔ wǔ zi jù dé jiǔ chóu, qīng zèng zhèn zhè gōng yín yàn, jīn kě jì yì fǒu? huái dì dá dào: chén zěn gǎn shī jì, dàn hèn dāng shí bù zǎo shí lóng yán. kuī tā hòu liǎn shuō chū. cōng yòu dào: qīng jiā gǔ ròu, hé gù lǚ xiāng cán hài? huái dì dào: zhè shì tiān yì, shí fēi rén shì. dà hàn jiāng yīng tiān shòu mìng, gù wèi bì xià zì xiāng qū chú, ruò chén jiā néng shǒu wǔ dì yí yè, jiǔ zú dūn mù, bì xià hé cóng dé píng hé luò ne? cōng bù jīn dà xiào, yǐn zhì huáng hūn, jìng hū chū xiǎo guì rén liú shì, shǎng yǔ huái dì, qiě yǔ yǔ dào: zhè shì míng gōng nǚ sūn, jīn cì wèi qīng qī, qīng hǎo wèi dài yù, xìng wù qīng shì! shuō zhì cǐ, yòu zhuǎn zhǔ liú shì shù yǔ, miàn fēng tā wèi huì jī guó fū rén, shǐ huái dì jí xī lǐng qù. guāng yīn róng yì, zhuǎn shùn dōng cán, yuè nián yuán dàn, cōng yù guāng jí diàn, dà yàn qún chén, shǐ jìn zhǔ gǎi zhe qīng yī, páng lì zhēn jiǔ. huái dì bù kān chǐ rǔ, mǎn miàn shēng cán. yǔ mín wáng jùn, shí yì zài liè, jīn bú zhù bēi tòng qǐ lái. cōng dùn shí dòng nǎo, bǎ tā chì chū. zhì huái dì xíng jiǔ bì, yì lìng tuì qù. guò le xún yuè, yǒu rén gào jié yǔ mín wáng jùn, shuō tā yīn móu biàn luàn, jiāng zhào liú kūn rù gōng píng yáng, cōng jí qiǎn rén jī zhe dú jiǔ, zhèn sǐ huái dì, bìng shā yǔ mín wáng jùn. zǒng jì huái dì zài wèi sì nián yú, chén lǔ yī nián yú, mò shí sān shí suì. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
既而聰授晉主儀同三司，加封會稽郡公。庾珉王俊，依次加秩。晉君臣入朝拜謝，聰引與共飲，從容語晉主道：「卿前為豫章王時，朕在中原，曾與王武子即王濟表字。見首文。訪卿，卿嘗示朕樂府歌，又引朕入射廳，同試技藝，朕得十二籌，卿與武子俱得九籌，卿贈朕柘弓銀硯，今可記憶否？」懷帝答道：「臣怎敢失記，但恨當時不早識龍顏。」虧他厚臉說出。聰又道：「卿家骨肉，何故屢相殘害？」懷帝道：「這是天意，實非人事。大漢將應天受命，故為陛下自相驅除，若臣家能守武帝遺業，九族敦睦，陛下何從得平河洛呢？」聰不禁大笑，飲至黃昏，竟呼出小貴人劉氏，賞與懷帝，且與語道：「這是名公女孫，今賜為卿妻，卿好為待遇，幸勿輕視！」說至此，又轉囑劉氏數語，面封她為會稽國夫人，使懷帝即夕領去。光陰容易，轉瞬冬殘，越年元旦，聰御光極殿，大宴群臣，使晉主改着青衣，旁立斟酒。懷帝不堪恥辱，滿面生慚。庾珉王俊，時亦在列，禁不住悲慟起來。聰頓時動惱，把他斥出。至懷帝行酒畢，亦令退去。過了旬月，有人告訐庾珉王俊，說他陰謀變亂，將召劉琨入攻平陽，聰即遣人齎着毒酒，鴆死懷帝，並殺庾珉王俊。總計懷帝在位四年余，臣虜一年余，歿時三十歲。小子有詩嘆道：

qīng yī xíng jiǔ zuò qiú nú, tiān zǐ níng gān bài xiá hú?
青衣行酒作囚奴，天子寧甘拜黠胡？

wèi sǐ zhōng nán táo yī sǐ, hé rú lín biàn zǎo juān qū.
畏死終難逃一死，何如臨變早捐軀。

huái dì yù hài, hào wèn sì dá, yù zhī jìn cháo yǒu wú sì zhǔ, qiě zhì xià huí shuō míng.
懷帝遇害，耗問四達，欲知晉朝有無嗣主，且至下回說明。

--------

yóu shí lè dài jí liú kūn, yóu liú kūn dài jí liú yào, yóu liú yào dài jí yī lú, shì jī fù zá, quán lài zuò zhě yī zhī miào bǐ, suí shì lián shǔ, fāng bù zhì duàn duàn xù xù, zú lìng yuè zhě yī mù liǎo rán. xià bàn huí yīn qín wáng rù guān, chuàn rù huái dì, fù yóu huái dì chuàn rù liú cōng, xù jí hàn gōng zhū shì, jí yǐ huái dì dé pèi liú shì, zhǔ qīng yī xíng jiǔ, yù hài zuò jié. kàn sì suí bǐ pù xù, ér bǐ xià shā fèi jīng yíng, yuè zhě shì lǎn jìn cháo gè shǐ, yǒu shì chuān chā fǒu? yǒu shì míng bái fǒu? jí cǐ yī huí, yǐ jiàn zuò zhě kǔ xīn, ér dé shī bāo biǎn, yòu rú jiàn yán biǎo, shì gù jiān yǒu sān zhǎng, yǔ liú zhī jǐ zhī yán, yǐn xiāng wěn hé zhě yě.
由石勒帶及劉琨，由劉琨帶及劉曜，由劉曜帶及猗盧，事跡複雜，全賴作者一支妙筆，隨事聯屬，方不至斷斷續續，足令閱者一目了然。下半回因秦王入關，串入懷帝，復由懷帝串入劉聰，敘及漢宮諸事，即以懷帝得配劉氏，主青衣行酒，遇害作結。看似隨筆鋪敘，而筆下煞費經營，閱者試覽晉朝各史，有是穿插否？有是明白否？即此一回，已見作者苦心，而得失褒貶，又如見言表，是固兼有三長，與劉知幾之言，隱相吻合者也。