tiān zuò huáng dì èr
天祚皇帝二
wǔ nián chūn zhēng yuè, xià zhào qīn zhēng, qiǎn sēng jiā nú chí shū yuē hé, chì ā gǔ dǎ míng. ā gǔ dǎ qiǎn sài lá fù shū: ruò guī pàn rén ā shū, qiān huáng lóng fǔ yú bié dì, rán hòu yì zhī. dōu tǒng yē lǜ wò lǐ duǒ děng yǔ nǚ zhí bīng zhàn yú dá lǔ gǔ chéng, bài jī. èr yuè, ráo zhōu bó hǎi gǔ yù děng fǎn, zì chēng dài wáng. sān yuè, yǐ xiāo xiè fú liú děng tǎo zhī. qiǎn yē lǜ zhāng jiā nú děng liù rén jī shū shǐ nǚ zhí, chì qí zhǔ míng, jì yǐ sù jiàng. xià sì yuè guǐ chǒu, yǐ xiāo xiè fú liú děng wèi bó hǎi gǔ yù suǒ bài, yǐ nán miàn fù bù shǔ xiāo táo sū wò wèi dōu tǒng, fù zhī. wǔ yuè, táo sū wò jí gǔ yù zhàn, bài jī. zhāng jiā nú děng yǐ ā gǔ dǎ shū lái, fù qiǎn zhī wǎng. liù yuè jǐ hài shuò, qīng shǔ tè lǐ lǐng. rén zǐ, zhāng jiā nú děng hái, ā gǔ dǎ fù shū, yì chì míng yù zhī shǐ jiàng. guǐ chǒu, yǐ qīn zhēng yù zhū dào. bǐng chén, táo sū wò zhāo huò gǔ yù děng. guǐ hài, yǐ tì yǐn yē lǜ mò lǐ wèi běi yuàn dài wáng. shì yuè, qiǎn xiāo cí lá shǐ nǚ zhí, yǐ shū cí bù qū jiàn liú. qiū qī yuè xīn wèi, sòng qiǎn shǐ zhì zhù jūn yín juàn. bǐng zǐ, liè yú lǐng dōng. shì yuè, dōu tǒng wò lǐ duǒ děng yǔ nǚ zhí zhàn yú bái mǎ luò, bài jī. bā yuè jiǎ zǐ, bà liè, qū jūn zhōng. yǐ wò lǐ duǒ děng jūn bài, miǎn guān. bǐng yín, yǐ wéi chǎng shǐ ā bù wèi zhōng jūn dōu tǒng, yē lǜ zhāng jiā nú wèi dōu jiān, lǜ fān hàn bīng shí wàn, xiāo fèng xiān chōng yù yíng dōu tǒng, zhū xíng yíng dōu bù shǔ yē lǜ zhāng nú wèi fù, yǐ jīng bīng èr wàn wèi xiān fēng. yú fēn wǔ bù wèi zhèng jūn, guì zú zǐ dì qiān rén wèi yìng jūn, hù cóng bǎi sī wèi hù wèi jūn, běi chū luò tuó kǒu yǐ dōu diǎn jiǎn xiāo hú dǔ gū wèi dōu tǒng, shū mì zhí xué shì chái yì wèi fù, jiāng hàn bù qí sān wàn nán chū níng jiāng zhōu. zì zhǎng chūn zhōu fēn dào ér jìn, fā shù yuè liáng, qī bì miè nǚ zhí. jiǔ yuè dīng mǎo shuò, nǚ zhí jūn xiàn huáng lóng fǔ. jǐ sì, zhī běi yuàn shū mì shǐ xiāo dé lǐ dǐ chū wèi xī nán miàn zhāo tǎo shǐ. cí lá hái, nǚ zhí fù qiǎn sài lá yǐ shū lái bào: ruò guī wǒ pàn rén ā shū děng, jí dāng bān shī. shàng qīn zhēng. zhān hǎn wù shù děng yǐ shū lái shàng, yáng wèi bēi āi zhī cí, shí yù qiú zhàn. shū shàng, shàng nù, xià zhào yǒu nǚ zhí zuò guò, dà jūn jiǎn chú zhī yǔ. nǚ zhí zhǔ jù zhòng, lí miàn yǎng tiān tòng kū yuē: shǐ yǔ rǔ děng qǐ bīng, gài kǔ qì dān cán rěn, yù zì lì guó. jīn zhǔ shàng qīn zhēng, nài hé? fēi rén sǐ zhàn, mò néng dāng yě. bù ruò shā wǒ yī zú, rǔ děng yíng jiàng, zhuǎn huò wèi fú. zhū jūn jiē yuē: shì yǐ zhì cǐ, wéi mìng shì cóng. yǐ sì, yē lǜ zhāng nú fǎn, bēn shàng jīng, móu yíng lì wèi guó wáng chún. shàng qiǎn fù mǎ xiāo yù lǐng bīng yì guǎng píng diàn hù hòu fēi, xíng gōng xiǎo dǐ yǐ xìn chí shū chí bào wèi guó wáng. shí zhāng nú xiān qiǎn wáng fēi qīn dì xiāo dì lǐ yǐ suǒ móu shuō wèi guó wáng. wáng yuē: cǐ fēi xì shì, zhǔ shàng zì yǒu zhū wáng dāng lì, běi nán miàn dà chén bù lái, ér rǔ yán jí cǐ, hé yě? mì lìng zuǒ yòu jū zhī. yǒu qǐng, yǐ xìn děng jī yù zhá zhì, bèi yán zhāng nú děng yù fèi lì shì. wèi guó wáng lì zhǎn xiāo dì lǐ děng shǒu yǐ xiàn, dān qí jiān dào yì guǎng píng diàn dài zuì. shàng yù zhī rú chū. zhāng nú zhī wèi guó wáng bù tīng, lǜ huī xià lüè qìng ráo huái zǔ děng zhōu, jié bó hǎi qún dào, zhòng zhì shù wàn, qū guǎng píng diàn fàn xíng gōng. shùn guó nǚ zhí ā gú chǎn yǐ sān bǎi qí yī zhàn ér shèng, qín qí guì zú èr bǎi yú rén, bìng zhǎn shǒu yǐ xùn. qí qī zǐ pèi yì xiù yuàn, huò sàn zhū jìn shì wèi bì, yú dé tuō zhě jiē bēn nǚ zhí. zhāng nú zhà wèi shǐ zhě, yù bēn nǚ zhí, wèi luó zhě suǒ huò, fù sòng xíng zài, yāo zhǎn yú shì, pōu qí xīn yǐ xiàn zǔ miào, zhī jiě yǐ xùn wǔ lù. dōng shí yī yuè, qiǎn fù mǎ xiāo tè mò lín yá xiāo chá lá děng jiāng qí bīng wǔ wàn bù zú sì shí wàn qīn jūn qī shí wàn zhì tuó mén. shí èr yuè yǐ sì, yē lǜ zhāng jiā nú pàn. wù shēn, qīn zhàn yú hù bù dá gāng, bài jī, jǐn wáng qí zī zhòng. jǐ wèi, jǐn zhōu cì shǐ yē lǜ shù zhě pàn yīng zhāng jiā nú. gēng shēn, běi miàn lín yá yē lǜ mǎ gē tǎo zhāng jiā nú. guǐ hài, yǐ běi yuàn xuān huī shǐ xiāo hán jiā nú zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, nán yuàn xuān huī shǐ xiāo tè mò wèi hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ.
五年春正月,下詔親征,遣僧家奴持書約和,斥阿骨打名。阿骨打遣賽剌復書:若歸叛人阿疏,遷黃龍府於別地,然後議之。都統耶律斡里朵等與女直兵戰於達魯古城,敗績。二月,饒州渤海古欲等反,自稱大王。三月,以蕭謝佛留等討之。遣耶律張家奴等六人齎書使女直,斥其主名,冀以速降。夏四月癸丑,以蕭謝佛留等為渤海古欲所敗,以南面副部署蕭陶蘇斡為都統,赴之。五月,陶蘇斡及古欲戰,敗績。張家奴等以阿骨打書來,復遣之往。六月己亥朔,清暑特禮嶺。壬子,張家奴等還,阿骨打復書,亦斥名諭之使降。癸丑,以親征諭諸道。丙辰,陶蘇斡招獲古欲等。癸亥,以惕隱耶律末里為北院大王。是月,遣蕭辭剌使女直,以書辭不屈見留。秋七月辛未,宋遣使致助軍銀絹。丙子,獵於嶺東。是月,都統斡里朵等與女直戰於白馬濼,敗績。八月甲子,罷獵,趨軍中。以斡里朵等軍敗,免官。丙寅,以圍場使阿不為中軍都統,耶律張家奴為都監,率番、漢兵十萬,蕭奉先充御營都統,諸行營都部署耶律章奴為副,以精兵二萬為先鋒。余分五部為正軍,貴族子弟千人為硬軍,扈從百司為護衛軍,北出駱駝口;以都點檢蕭胡睹姑為都統,樞密直學士柴誼為副,將漢步騎三萬南出寧江州。自長春州分道而進,發數月糧,期必滅女直。九月丁卯朔,女直軍陷黃龍府。己巳,知北院樞密使蕭得里底出為西南面招討使。辭剌還,女直復遣賽剌以書來報:若歸我叛人阿疏等,即當班師。上親征。粘罕、兀朮等以書來上,陽為卑哀之辭,實欲求戰。書上,上怒,下詔有「女直作過,大軍翦除」之語。女直主聚眾,剺面仰天慟哭曰:「始與汝等起兵,蓋苦契丹殘忍,欲自立國。今主上親征,奈何?非人死戰,莫能當也。不若殺我一族,汝等迎降,轉禍為福。」諸軍皆曰:「事已至此,惟命是從。」乙巳,耶律章奴反,奔上京,謀迎立魏國王淳。上遣駙馬蕭昱領兵詣廣平淀護后妃,行宮小底乙信持書馳報魏國王。時章奴先遣王妃親弟蕭諦里以所謀說魏國王。王曰:「此非細事,主上自有諸王當立,北、南面大臣不來,而汝言及此,何也?」密令左右拘之。有頃,乙信等齎御札至,備言章奴等欲廢立事。魏國王立斬蕭諦里等首以獻,單騎間道詣廣平淀待罪。上遇之如初。章奴知魏國王不聽,率麾下掠慶、饒、懷、祖等州,結渤海群盜,眾至數萬,趨廣平淀犯行宮。順國女直阿鶻產以三百騎一戰而勝,擒其貴族二百餘人,並斬首以徇。其妻子配役繡院,或散諸近侍為婢,余得脫者皆奔女直。章奴詐為使者,欲奔女直,為邏者所獲,縛送行在,腰斬於市,剖其心以獻祖廟,支解以徇五路。冬十一月,遣駙馬蕭特末、林牙蕭察剌等將騎兵五萬、步卒四十萬、親軍七十萬至駝門。十二月乙巳,耶律張家奴叛。戊申,親戰於護步答岡,敗績,盡亡其輜重。己未,錦州刺史耶律術者叛應張家奴。庚申,北面林牙耶律馬哥討張家奴。癸亥,以北院宣徽使蕭韓家奴知北院樞密使事,南院宣徽使蕭特末為漢人行宮都部署。
liù nián chūn zhēng yuè bǐng yín shuò, dōng jīng yè yǒu è shào nián shí yú rén, chéng jiǔ zhí rèn, yú yuán rù liú shǒu fǔ, wèn liú shǒu xiāo bǎo xiān suǒ zài: jīn jūn biàn, qǐng wèi bèi. xiāo bǎo xiān chū, cì shā zhī. hù bù shǐ dà gōng dǐng wén luàn, jí shè liú shǒu shì, yǔ fù liú shǒu gāo qīng míng jí xī hàn bīng qiān rén, jǐn bǔ qí zhòng, zhǎn zhī, fǔ dìng qí mín. dōng jīng gù bó hǎi dì, tài zǔ lì zhàn èr shí yú nián nǎi dé zhī. ér xiāo bǎo xiān yán kù, bó hǎi kǔ zhī, gù yǒu shì biàn. qí bì jiāng bó hǎi gāo yǒng chāng tiě hào, chēng lóng jī yuán nián. qiǎn xiāo yǐ xuē gāo xìng shùn zhāo zhī, bù cóng. rùn yuè yǐ hài, qiǎn xiāo hán jiā nú zhāng lín tǎo zhī. wù wǔ, guì dé zhōu shǒu jiāng yē lǜ yú dǔ yǐ guǎng zhōu bó hǎi pàn fù yǒng chāng, wǒ shī jī bài zhī. èr yuè wù chén, shì yù sī tú tà bù yě děng tǎo zhāng jiā nú, zhàn yú zǔ zhōu, bài jī. yǐ yǒu, qiǎn hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ xiāo tè mò lǜ zhū jiāng tǎo zhāng jiā nú. wù zǐ, zhāng jiā nú yòu ráo zhōu bó hǎi jí zhōng jīng zéi hóu jì děng wàn yú rén, gōng xiàn gāo zhōu. sān yuè, dōng miàn xíng jūn fù tǒng chóu wò děng qín hóu gài yú chuān zhōu. xià sì yuè wù chén, qīn zhēng zhāng jiā nú. guǐ yǒu, bài zhī. jiǎ xū, zhū pàn dǎng, ráo zhōu bó hǎi píng. bǐng zǐ, shǎng píng zéi jiāng shì yǒu chà ér xiāo hán jiā nú zhāng lín děng fù wèi zéi suǒ bài. wǔ yuè, qīng shǔ sàn shuǐ yuán. nǚ zhí jūn gōng xià shěn zhōu, fù xiàn dōng jīng, qín gāo yǒng chāng. dōng jīng zhōu xiàn zú rén hén bèi duó lá wú shí tà bù yě dào lá chóu wò děng shí sān rén jiē jiàng nǚ zhí. liù yuè yǐ chǒu, jí zhū lù bīng, yǒu zá chù shí tóu yǐ shàng zhě jiē cóng jūn. gēng chén, wèi guó wáng chún jìn fēng qín jìn guó wáng, wèi dōu yuán shuài, shàng jīng liú shǒu xiāo tà bù yě wèi qì dān xíng gōng dōu bù shǔ jiān fù yuán shuài. dīng hài, zhī běi yuàn shū mì shǐ shì xiāo hán jiā nú wèi shàng jīng liú shǒu. qiū qī yuè, liè qiū shān. chūn zhōu bó hǎi èr qiān yú hù pàn, dōng běi lù tǒng jūn shǐ lè bīng zhuī jí, jǐn fú yǐ hái. bā yuè, wū gǔ bù pàn, qiǎn zhōng chéng yē lǜ tà bù yě děng zhāo zhī. jiǔ yuè bǐng wǔ, yè huái líng. dōng shí yuè dīng mǎo, yǐ zhāng lín jūn bài, duó guān. gēng chén, wū gǔ bù lái jiàng. shí yī yuè, dōng miàn xíng jūn fù tǒng mǎ gē děng gōng hé sū guǎn, bài jī. shí èr yuè yǐ hài, fēng shù rén xiāo shì wèi tài huáng tài fēi. xīn sì, xuē fù tǒng yē lǜ mǎ gē guān.
六年春正月丙寅朔,東京夜有惡少年十餘人,乘酒執刃,逾垣入留守府,問留守蕭保先所在:「今軍變,請為備。」蕭保先出,刺殺之。戶部使大公鼎聞亂,即攝留守事,與副留守高清明集奚、漢兵千人,盡捕其眾,斬之,撫定其民。東京故渤海地,太祖力戰二十餘年乃得之。而蕭保先嚴酷,渤海苦之,故有是變。其裨將渤海高永昌僣號,稱隆基元年。遣蕭乙薛、高興順招之,不從。閏月乙亥,遣蕭韓家奴、張琳討之。戊午,貴德州守將耶律余睹以廣州渤海叛附永昌,我師擊敗之。二月戊辰,侍御司徒撻不也等討張家奴,戰於祖州,敗績。乙酉,遣漢人行宮都部署蕭特末率諸將討張家奴。戊子,張家奴誘饒州渤海及中京賊侯既等萬餘人,攻陷高州。三月,東面行軍副統酬斡等擒侯概於川州。夏四月戊辰,親征張家奴。癸酉,敗之。甲戌,誅叛黨,饒州渤海平。丙子,賞平賊將士有差;而蕭韓家奴、張琳等復為賊所敗。五月,清暑散水原。女直軍攻下瀋州,復陷東京,擒高永昌。東京州縣族人痕孛、鐸剌、吳十、撻不也、道剌、酬斡等十三人皆降女直。六月乙丑,籍諸路兵,有雜畜十頭以上者皆從軍。庚辰,魏國王淳進封秦晉國王,為都元帥,上京留守蕭撻不也為契丹行宮都部署兼副元帥。丁亥,知北院樞密使事蕭韓家奴為上京留守。秋七月,獵秋山。春州渤海二千餘戶叛,東北路統軍使勒兵追及,盡俘以還。八月,烏古部叛,遣中丞耶律撻不也等招之。九月丙午,謁懷陵。冬十月丁卯,以張琳軍敗,奪官。庚辰,烏古部來降。十一月,東面行軍副統馬哥等攻曷蘇館,敗績。十二月乙亥,封庶人蕭氏為太皇太妃。辛巳,削副統耶律馬哥官。
qī nián chūn zhēng yuè jiǎ yín, jiǎn jiù mǎ sù, fēn gěi zhū jú. shì yuè, nǚ zhí jūn gōng chūn zhōu, dōng běi miàn zhū jūn bù zhàn zì kuì, nǚ gǔ pí shì sì bù jí bó hǎi rén jiē jiàng, fù xià tài zhōu. èr yuè, lái shuǐ xiàn zéi dǒng páng ér jù zhòng wàn yú, xī jīng liú shǒu xiāo yǐ xuē nán jīng tǒng jūn dōu jiān chá lá yǔ zhàn yú yì shuǐ, pò zhī. sān yuè, páng ér dǎng fù jù, yǐ xuē fù jī pò zhī yú fèng shèng zhōu. xià wǔ yuè gēng yín, dōng běi miàn xíng jūn zhū jiāng niè lǐ hé lǔ niè gē xū gǔ děng qì zhī. yǐ sì, zhū wéi chǎng xì dì, zòng bǎi xìng qiáo cǎi. liù yuè xīn sì, yǐ tóng zhī shū mì yuàn shì yú lǐ yě wèi běi yuàn dài wáng. qiū qī yuè guǐ mǎo, liè qiū shān. bā yuè bǐng yín, liè xuè sī nà lǐ shān, mìng dōu yuán shuài qín jìn wáng fù yán biān, huì sì lù bīng mǎ fáng qiū. jiǔ yuè, shàng zì yàn zhì yīn liáng hé, zhì yuàn jūn bā yíng: mù zì yí zhōu zhě yuē qián yí hòu yí, zì jǐn zhōu zhě yuē qián jǐn hòu jǐn, zì gān zì xiǎn zhě yuē gān yuē xiǎn, yòu yǒu gān xiǎn dà yíng yán zhōu yíng, fán èr wàn bā qiān yú rén, tún wèi zhōu jí lí shān. dīng yǒu, liè wǎng zi shān. dōng shí yuè yǐ mǎo shuò, zhì zhōng jīng. shí èr yuè bǐng yín, dōu yuán shuài qín jìn guó wáng chún yù nǚ zhí jūn, zhàn yú jí lí shān, bài jī. nǚ zhí fù bá xiǎn zhōu páng jìn zhōu jùn. gēng wǔ, xià zhào zì zé. guǐ yǒu, qiǎn yí lí bì chá lá yǔ dà gōng dǐng zhū lù mù bīng. dīng chǒu, yǐ xī jīng liú shǒu xiāo yǐ xuē wèi běi fǔ zǎi xiàng, dōng běi lù xíng jūn dōu tǒng xī xiá mò zhī xī liù bù dài wáng shì. shì suì, nǚ zhí ā gǔ dǎ yòng tiě zhōu yáng pǔ cè, jí huáng dì wèi, jiàn yuán tiān fǔ, guó hào jīn. yáng pǔ yòu yán, zì gǔ yīng xióng kāi guó huò shòu chán, bì xiān qiú dà guó fēng cè, suì qiǎn shǐ yì hé, yǐ qiú fēng cè.
七年春正月甲寅,減廄馬粟,分給諸局。是月,女直軍攻春州,東北面諸軍不戰自潰,女古、皮室四部及渤海人皆降,復下泰州。二月,淶水縣賊董龐兒聚眾萬餘,西京留守蕭乙薛、南京統軍都監查剌與戰於易水,破之。三月,龐兒黨復聚,乙薛復擊破之於奉聖州。夏五月庚寅,東北面行軍諸將涅里、合魯、涅哥、虛古等棄之。乙巳,諸圍場隙地,縱百姓樵採。六月辛巳,以同知樞密院事余里也為北院大王。秋七月癸卯,獵秋山。八月丙寅,獵狘斯那裡山,命都元帥秦晉王赴沿邊,會四路兵馬防秋。九月,上自燕至陰涼河,置怨軍八營:募自宜州者曰前宜、後宜,自錦州者曰前錦、後錦,自乾自顯者曰乾曰顯,又有乾顯大營、岩州營,凡二萬八千餘人,屯衛州蒺藜山。丁酉,獵輞子山。冬十月乙卯朔,至中京。十二月丙寅,都元帥秦晉國王淳遇女直軍,戰於蒺藜山,敗績。女直復拔顯州旁近州郡。庚午,下詔自責。癸酉,遣夷離畢查剌與大公鼎諸路募兵。丁丑,以西京留守蕭乙薛為北府宰相,東北路行軍都統奚霞末知奚六部大王事。是歲,女直阿骨打用鐵州楊朴策,即皇帝位,建元天輔,國號金。楊朴又言,自古英雄開國或受禪,必先求大國封冊,遂遣使議和,以求封冊。
bā nián chūn zhēng yuè, xìng yuān yāng luò. dīng hài, qiǎn yē lǜ nú gē děng shǐ jīn yì hé. gēng yín, bǎo ān jūn jié dù shǐ zhāng chóng yǐ shuāng zhōu èr bǎi hù jiàng jīn. dōng lù zhū zhōu dào zéi fēng qǐ, lüè mín zì suí yǐ chōng shí. èr yuè, yē lǜ nú gē hái zì jīn, jīn zhǔ fù shū yuē: néng yǐ xiōng shì zhèn, suì gòng fāng wù, guī wǒ shàng zhōng jīng xìng zhōng fǔ sān lù zhōu xiàn yǐ qīn wáng gōng zhǔ fù mǎ dà chén zǐ sūn wèi zhì hái wǒ xíng rén jí yuán gěi xìn fú, bìng sòng xià gāo lì wǎng fù shū zhào biǎo dié, zé kě yǐ rú yuē. sān yuè jiǎ wǔ, fù qiǎn nú gē shǐ jīn. xià sì yuè xīn yǒu, yǐ xī nán miàn zhāo tǎo shǐ xiāo dé lǐ dǐ wèi běi yuàn shū mì shǐ. wǔ yuè rén wǔ shuò, nú gē yǐ shū lái, yuē bù yú cǐ yuè jiàn bào. wù xū, fù qiǎn nú gē shǐ jīn, yào yǐ zhuó zhōng zhī yì. shì yuè, zhì nà gé luò. zéi ān shēng ér zhāng gāo ér jù zhòng èr shí wàn, yē lǜ mǎ gē děng zhǎn shēng ér yú lóng huà zhōu, gāo ér wáng rù yì zhōu, yǔ huò liù gē xiāng hé. jīn zhǔ qiǎn hú tū gǔn yǔ nú gē chí shū, bào rú qián yuē. liù yuè dīng mǎo, qiǎn nú gē děng jī sòng xià gāo lì shū zhào biǎo dié zhì jīn. huò liù gē xiàn hǎi běi zhōu, qù yì zhōu, jūn shuài huí lí bǎo děng jī bài zhī. tōng qí shuāng liáo sì zhōu zhī mín bā bǎi yú hù jiàng yú jīn. qiū qī yuè, liè qiū shān. jīn fù qiǎn hú tū gǔn lái, miǎn qǔ zhì zi jí shàng jīng xìng zhōng fǔ suǒ shǔ zhōu jùn, cái jiǎn suì bì zhī shù, rú néng yǐ xiōng shì zhèn, cè yòng hàn yí, kě yǐ rú yuē. bā yuè gēng wǔ, qiǎn nú gē tū dié shǐ jīn, yì cè lǐ. jiǔ yuè, tū dié jiàn liú, qiǎn nú gē hái, wèi zhī yuē: yán rú bù cóng, wù fù qiǎn shǐ. rùn yuè bǐng yín, qiǎn nú gē fù shǐ jīn, ér xiāo bǎo é lǐ děng shí wǔ rén gè lǜ hù jiàng yú jīn. dōng shí yuè, nú gē tū dié chí jīn shū lái. lóng huà zhōu zhāng yīng gǔ děng sì rén lǜ zhòng jiàng jīn. shí yī yuè, fù yuán shuài xiāo tà bù yě hōng. shí èr yuè jiǎ shēn, yì dìng cè lǐ, qiǎn nú gē shǐ jīn. níng chāng jūn jié dù shǐ liú hóng yǐ yì zhōu hù sān qiān jiàng jīn. shí shān qián zhū lù dà jī, gān xiǎn yí jǐn xìng zhōng děng lù, dòu sù zhí shù jiān, mín xuē yú pí shí zhī, jì ér rén xiāng shí. shì nián, fàng jìn shì wáng huī děng sān bǎi rén.
八年春正月,幸鴛鴦濼。丁亥,遣耶律奴哥等使金議和。庚寅,保安軍節度使張崇以雙州二百戶降金。東路諸州盜賊蜂起,掠民自隨以充食。二月,耶律奴哥還自金,金主復書曰:「能以兄事朕,歲貢方物,歸我上、中京、興中府三路州縣;以親王、公主、駙馬、大臣子孫為質;還我行人及元給信符,並宋、夏、高麗往復書詔、表牒,則可以如約。」三月甲午,復遣奴哥使金。夏四月辛酉,以西南面招討使蕭得里底為北院樞密使。五月壬午朔,奴哥以書來,約不逾此月見報。戊戌,復遣奴哥使金,要以酌中之議。是月,至納葛濼。賊安生兒、張高兒聚眾二十萬,耶律馬哥等斬生兒於龍化州,高兒亡入懿州,與霍六哥相合。金主遣胡突袞與奴哥持書,報如前約。六月丁卯,遣奴哥等齎宋、夏、高麗書詔、表牒至金。霍六哥陷海北州,趣義州,軍帥回離保等擊敗之。通、祺、雙、遼四州之民八百餘戶降於金。秋七月,獵秋山。金復遣胡突袞來,免取質子及上京、興中府所屬州郡,裁減歲幣之數,「如能以兄事朕,冊用漢儀,可以如約。」八月庚午,遣奴哥、突迭使金,議冊禮。九月,突迭見留,遣奴哥還,謂之曰:「言如不從,勿復遣使。」閏月丙寅,遣奴哥復使金,而蕭寶、訛里等十五人各率戶降於金。冬十月,奴哥、突迭持金書來。龍化州張應古等四人率眾降金。十一月,副元帥蕭撻不也薨。十二月甲申,議定冊禮,遣奴哥使金。寧昌軍節度使劉宏以懿州戶三千降金。時山前諸路大飢,乾、顯、宜、錦、興中等路,斗粟直數縑,民削榆皮食之,既而人相食。是年,放進士王翬等三百人。
jiǔ nián chūn zhēng yuè, jīn qiǎn wū lín dá zàn mó chí shū lái yíng cè. èr yuè, zhì yuān yāng luò. zéi zhāng sā bā yòu zhōng jīng shè liáng jūn, tiě hào, nán miàn jūn shuài yú dǔ qín sā bā. sān yuè dīng mǎo shuò, qiǎn zhī yòu yí lí bì shì xiāo xí ní liè děng cè jīn zhǔ wèi dōng huái guó huáng dì. jǐ yǒu, wū lín dá zàn mó nú gē děng xiān yǐ shū bào. xià wǔ yuè, zǔ bo bǔ shū zhǐ děng pàn, zhí zhāo tǎo shǐ yē lǜ wò lǐ duǒ, dōu jiān xiāo xié lǐ de sǐ zhī. qiū qī yuè, liè nán shān. jīn fù qiǎn wū lín dá zàn mó lái, zé cè wén wú xiōng shì zhī yǔ, bù yán dà jīn ér yún dōng huái, nǎi xiǎo bāng huái qí dé zhī yì jí cè wén yǒu qú cái èr zì, yǔ shè qīng wǔ ruò yáo fēn duō jiǎn děng yǔ, jiē fēi shàn yì, shū guāi tǐ shì. rú yī qián shū suǒ dìng, rán hòu kě cóng. yáng xún qīng luó zi wéi lǜ zhòng jiàng jīn. bā yuè, yǐ zhào wáng xí ní liè wèi xī jīng liú shǒu. jiǔ yuè, zhì xī jīng. fù qiǎn xí ní liè yáng lì zhōng xiān chí cè gǎo shǐ jīn. dōng shí yuè jiǎ xū shuò, yē lǜ chén tú nú děng èr shí yú rén móu fǎn, fú zhū. shì yuè, qiǎn shǐ sòng wū lín dá zàn mó chí shū yǐ hái.
九年春正月,金遣烏林答贊謨持書來迎冊。二月,至鴛鴦濼。賊張撒八誘中京射糧軍,僣號,南面軍帥余睹擒撒八。三月丁卯朔,遣知右夷離畢事蕭習泥烈等冊金主為東懷國皇帝。己酉,烏林答贊謨奴哥等先以書報。夏五月,阻卜補疏只等叛,執招討使耶律斡里朵,都監蕭斜里得死之。秋七月,獵南山。金復遣烏林答贊謨來,責冊文無「兄事」之語,不言「大金」而雲「東懷」,乃小邦懷其德之義;及冊文有「渠材」二字,語涉輕侮;若「遙芬多戩」等語,皆非善意,殊乖體式。如依前書所定,然後可從。楊詢卿、羅子韋率眾降金。八月,以趙王習泥烈為西京留守。九月,至西京。復遣習泥烈、楊立忠先持冊稿使金。冬十月甲戌朔,耶律陳圖奴等二十餘人謀反,伏誅。是月,遣使送烏林答贊謨持書以還。
shí nián chūn èr yuè, xìng yuān yāng luò. jīn fù qiǎn wū lín dá zàn mó chí shū jí cè wén fù běn yǐ qiú, réng zé qǐ bīng yú gāo lì. sān yuè jǐ yǒu, mín yǒu qún mǎ zhě, shí qǔ qí yī, gěi dōng lù jūn. gēng shēn, yǐ jīn rén suǒ dìng dà shèng èr zì, yǔ xiān shì chēng hào tóng, fù qiǎn xí ní liè wǎng yì. jīn zhǔ nù, suì jué zhī. xià sì yuè, liè hú tǔ bái shān, wén jīn shī zài jǔ, yē lǜ bái sī bù děng xuǎn jīng bīng sān qiān yǐ jì liáo shī. wǔ yuè, jīn zhǔ qīn gōng shàng jīng, kè wài fú, liú shǒu tà bù yě lǜ zhòng chū jiàng. liù yuè yǐ yǒu, yǐ běi fǔ zǎi xiàng xiāo yǐ xuē wèi shàng jīng liú shǒu zhī yán tiě nèi shěng liǎng sī dōng běi tǒng jūn sī shì. qiū, liè shā lǐng. dōng, fù zhì xī jīng.
十年春二月,幸鴛鴦濼。金復遣烏林答贊謨持書及冊文副本以求,仍責乞兵於高麗。三月己酉,民有群馬者,十取其一,給東路軍。庚申,以金人所定「大聖」二字,與先世稱號同,復遣習泥烈往議。金主怒,遂絕之。夏四月,獵胡土白山,聞金師再舉,耶律白斯不等選精兵三千以濟遼師。五月,金主親攻上京,克外郛,留守撻不也率眾出降。六月乙酉,以北府宰相蕭乙薛為上京留守、知鹽鐵內省兩司、東北統軍司事。秋,獵沙嶺。冬,復至西京。