tiān zuò huáng dì èr
天祚皇帝二
wǔ nián chūn zhēng yuè, xià zhào qīn zhēng, qiǎn sēng jiā nú chí shū yuē hé, chì ā gǔ dǎ míng. ā gǔ dǎ qiǎn sài lá fù shū: ruò guī pàn rén ā shū, qiān huáng lóng fǔ yú bié dì, rán hòu yì zhī. dū tǒng yē lǜ wò lǐ duǒ děng yǔ nǚ zhí bīng zhàn yú dá lǔ gǔ chéng, bài jī. èr yuè, ráo zhōu bó hǎi gǔ yù děng fǎn, zì chēng dài wáng. sān yuè, yǐ xiāo xiè fú liú děng tǎo zhī. qiǎn yē lǜ zhāng jiā nú děng liù rén jī shū shǐ nǚ zhí, chì qí zhǔ míng, jì yǐ sù jiàng. xià sì yuè guǐ chǒu, yǐ xiāo xiè fú liú děng wéi bó hǎi gǔ yù suǒ bài, yǐ nán miàn fù bù shǔ xiāo táo sū wò wèi dū tǒng, fù zhī. wǔ yuè, táo sū wò jí gǔ yù zhàn, bài jī. zhāng jiā nú děng yǐ ā gǔ dǎ shū lái, fù qiǎn zhī wǎng. liù yuè jǐ hài shuò, qīng shǔ tè lǐ lǐng. rén zǐ, zhāng jiā nú děng hái, ā gǔ dǎ fù shū, yì chì míng yù zhī shǐ jiàng. guǐ chǒu, yǐ qīn zhēng yù zhū dào. bǐng chén, táo sū wò zhāo huò gǔ yù děng. guǐ hài, yǐ tì yǐn yē lǜ mò lǐ wèi běi yuàn dài wáng. shì yuè, qiǎn xiāo cí lá shǐ nǚ zhí, yǐ shū cí bù qū jiàn liú. qiū qī yuè xīn wèi, sòng qiǎn shǐ zhì zhù jūn yín juàn. bǐng zǐ, liè yú lǐng dōng. shì yuè, dū tǒng wò lǐ duǒ děng yǔ nǚ zhí zhàn yú bái mǎ luò, bài jī. bā yuè jiǎ zǐ, bà liè, qū jūn zhōng. yǐ wò lǐ duǒ děng jūn bài, miǎn guān. bǐng yín, yǐ wéi chǎng shǐ ā bù wéi zhōng jūn dū tǒng, yē lǜ zhāng jiā nú wèi dōu jiān, lǜ fān hàn bīng shí wàn, xiāo fèng xiān chōng yù yíng dū tǒng, zhū xíng yíng dōu bù shǔ yē lǜ zhāng nú wèi fù, yǐ jīng bīng èr wàn wèi xiān fēng. yú fēn wǔ bù wèi zhèng jūn, guì zú zǐ dì qiān rén wéi yìng jūn, hù cóng bǎi sī wèi hù wèi jūn, běi chū luò tuó kǒu yǐ dōu diǎn jiǎn xiāo hú dǔ gū wèi dū tǒng, shū mì zhí xué shì chái yì wèi fù, jiāng hàn bù qí sān wàn nán chū níng jiāng zhōu. zì cháng chūn zhōu fēn dào ér jìn, fā shù yuè liáng, qī bì miè nǚ zhí. jiǔ yuè dīng mǎo shuò, nǚ zhí jūn xiàn huáng lóng fǔ. jǐ sì, zhī běi yuàn shū mì shǐ xiāo dé lǐ dǐ chū wèi xī nán miàn zhāo tǎo shǐ. cí lá hái, nǚ zhí fù qiǎn sài lá yǐ shū lái bào: ruò guī wǒ pàn rén ā shū děng, jí dāng bān shī. shàng qīn zhēng. zhān hǎn wù shù děng yǐ shū lái shàng, yáng wèi bēi āi zhī cí, shí yù qiú zhàn. shū shàng, shàng nù, xià zhào yǒu" nǚ zhí zuò guò, dà jūn jiǎn chú" zhī yǔ. nǚ zhí zhǔ jù zhòng, lí miàn yǎng tiān tòng kū yuē:" shǐ yǔ rǔ děng qǐ bīng, gài kǔ qì dān cán rěn, yù zì lì guó. jīn zhǔ shàng qīn zhēng, nài hé? fēi rén sǐ zhàn, mò néng dāng yě. bù ruò shā wǒ yī zú, rǔ děng yíng jiàng, zhuǎn huò wéi fú." zhū jūn jiē yuē:" shì yǐ zhì cǐ, wéi mìng shì cóng." yǐ sì, yē lǜ zhāng nú fǎn, bēn shàng jīng, móu yíng lì wèi guó wáng chún. shàng qiǎn fù mǎ xiāo yù lǐng bīng yì guǎng píng diàn hù hòu fēi, xíng gōng xiǎo dǐ yǐ xìn chí shū chí bào wèi guó wáng. shí zhāng nú xiān qiǎn wáng fēi qīn dì xiāo dì lǐ yǐ suǒ móu shuō wèi guó wáng. wáng yuē:" cǐ fēi xì shì, zhǔ shàng zì yǒu zhū wáng dāng lì, běi nán miàn dà chén bù lái, ér rǔ yán jí cǐ, hé yě?" mì lìng zuǒ yòu jū zhī. yǒu qǐng, yǐ xìn děng jī yù zhá zhì, bèi yán zhāng nú děng yù fèi lì shì. wèi guó wáng lì zhǎn xiāo dì lǐ děng shǒu yǐ xiàn, dān qí jiān dào yì guǎng píng diàn dài zuì. shàng yù zhī rú chū. zhāng nú zhī wèi guó wáng bù tīng, lǜ huī xià lüè qìng ráo huái zǔ děng zhōu, jié bó hǎi qún dào, zhòng zhì shù wàn, qū guǎng píng diàn fàn xíng gōng. shùn guó nǚ zhí ā gǔ chǎn yǐ sān bǎi qí yī zhàn ér shèng, qín qí guì zú èr bǎi yú rén, bìng zhǎn shǒu yǐ xùn. qí qī zǐ pèi yì xiù yuàn, huò sàn zhū jìn shì wèi bì, yú dé tuō zhě jiē bēn nǚ zhí. zhāng nú zhà wèi shǐ zhě, yù bēn nǚ zhí, wèi luó zhě suǒ huò, fù sòng xíng zài, yāo zhǎn yú shì, pōu qí xīn yǐ xiàn zǔ miào, zhī jiě yǐ xùn wǔ lù. dōng shí yī yuè, qiǎn fù mǎ xiāo tè mò lín yá xiāo chá lá děng jiāng qí bīng wǔ wàn bù zú sì shí wàn qīn jūn qī shí wàn zhì tuó mén. shí èr yuè yǐ sì, yē lǜ zhāng jiā nú pàn. wù shēn, qīn zhàn yú hù bù dá gāng, bài jī, jǐn wáng qí zī zhòng. jǐ wèi, jǐn zhōu cì shǐ yē lǜ shù zhě pàn yīng zhāng jiā nú. gēng shēn, běi miàn lín yá yē lǜ mǎ gē tǎo zhāng jiā nú. guǐ hài, yǐ běi yuàn xuān huī shǐ xiāo hán jiā nú zhī běi yuàn shū mì shǐ shì, nán yuàn xuān huī shǐ xiāo tè mò wèi hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ.
五年春正月,下诏亲征,遣僧家奴持书约和,斥阿骨打名。阿骨打遣赛剌复书:若归叛人阿疏,迁黄龙府于别地,然后议之。都统耶律斡里朵等与女直兵战于达鲁古城,败绩。二月,饶州渤海古欲等反,自称大王。三月,以萧谢佛留等讨之。遣耶律张家奴等六人赍书使女直,斥其主名,冀以速降。夏四月癸丑,以萧谢佛留等为渤海古欲所败,以南面副部署萧陶苏斡为都统,赴之。五月,陶苏斡及古欲战,败绩。张家奴等以阿骨打书来,复遣之往。六月己亥朔,清暑特礼岭。壬子,张家奴等还,阿骨打复书,亦斥名谕之使降。癸丑,以亲征谕诸道。丙辰,陶苏斡招获古欲等。癸亥,以惕隐耶律末里为北院大王。是月,遣萧辞剌使女直,以书辞不屈见留。秋七月辛未,宋遣使致助军银绢。丙子,猎于岭东。是月,都统斡里朵等与女直战于白马泺,败绩。八月甲子,罢猎,趋军中。以斡里朵等军败,免官。丙寅,以围场使阿不为中军都统,耶律张家奴为都监,率番、汉兵十万,萧奉先充御营都统,诸行营都部署耶律章奴为副,以精兵二万为先锋。余分五部为正军,贵族子弟千人为硬军,扈从百司为护卫军,北出骆驼口;以都点检萧胡睹姑为都统,枢密直学士柴谊为副,将汉步骑三万南出宁江州。自长春州分道而进,发数月粮,期必灭女直。九月丁卯朔,女直军陷黄龙府。己巳,知北院枢密使萧得里底出为西南面招讨使。辞剌还,女直复遣赛剌以书来报:若归我叛人阿疏等,即当班师。上亲征。粘罕、兀术等以书来上,阳为卑哀之辞,实欲求战。书上,上怒,下诏有“女直作过,大军翦除”之语。女直主聚众,剺面仰天恸哭曰:“始与汝等起兵,盖苦契丹残忍,欲自立国。今主上亲征,奈何?非人死战,莫能当也。不若杀我一族,汝等迎降,转祸为福。”诸军皆曰:“事已至此,惟命是从。”乙巳,耶律章奴反,奔上京,谋迎立魏国王淳。上遣驸马萧昱领兵诣广平淀护后妃,行宫小底乙信持书驰报魏国王。时章奴先遣王妃亲弟萧谛里以所谋说魏国王。王曰:“此非细事,主上自有诸王当立,北、南面大臣不来,而汝言及此,何也?”密令左右拘之。有顷,乙信等赍御札至,备言章奴等欲废立事。魏国王立斩萧谛里等首以献,单骑间道诣广平淀待罪。上遇之如初。章奴知魏国王不听,率麾下掠庆、饶、怀、祖等州,结渤海群盗,众至数万,趋广平淀犯行宫。顺国女直阿鹘产以三百骑一战而胜,擒其贵族二百余人,并斩首以徇。其妻子配役绣院,或散诸近侍为婢,余得脱者皆奔女直。章奴诈为使者,欲奔女直,为逻者所获,缚送行在,腰斩于市,剖其心以献祖庙,支解以徇五路。冬十一月,遣驸马萧特末、林牙萧察剌等将骑兵五万、步卒四十万、亲军七十万至驼门。十二月乙巳,耶律张家奴叛。戊申,亲战于护步答冈,败绩,尽亡其辎重。己未,锦州刺史耶律术者叛应张家奴。庚申,北面林牙耶律马哥讨张家奴。癸亥,以北院宣徽使萧韩家奴知北院枢密使事,南院宣徽使萧特末为汉人行宫都部署。
liù nián chūn zhēng yuè bǐng yín shuò, dōng jīng yè yǒu è shào nián shí yú rén, chéng jiǔ zhí rèn, yú yuán rù liú shǒu fǔ, wèn liú shǒu xiāo bǎo xiān suǒ zài:" jīn jūn biàn, qǐng wèi bèi." xiāo bǎo xiān chū, cì shā zhī. hù bù shǐ dà gōng dǐng wén luàn, jí shè liú shǒu shì, yǔ fù liú shǒu gāo qīng míng jí xī hàn bīng qiān rén, jǐn bǔ qí zhòng, zhǎn zhī, fǔ dìng qí mín. dōng jīng gù bó hǎi dì, tài zǔ lì zhàn èr shí yú nián nǎi dé zhī. ér xiāo bǎo xiān yán kù, bó hǎi kǔ zhī, gù yǒu shì biàn. qí pí jiàng bó hǎi gāo yǒng chāng tiě hào, chēng lóng jī yuán nián. qiǎn xiāo yǐ xuē gāo xìng shùn zhāo zhī, bù cóng. rùn yuè yǐ hài, qiǎn xiāo hán jiā nú zhāng lín tǎo zhī. wù wǔ, guì dé zhōu shǒu jiāng yē lǜ yú dǔ yǐ guǎng zhōu bó hǎi pàn fù yǒng chāng, wǒ shī jī bài zhī. èr yuè wù chén, shì yù sī tú tà bù yě děng tǎo zhāng jiā nú, zhàn yú zǔ zhōu, bài jī. yǐ yǒu, qiǎn hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ xiāo tè mò lǜ zhū jiàng tǎo zhāng jiā nú. wù zǐ, zhāng jiā nú yòu ráo zhōu bó hǎi jí zhōng jīng zéi hóu jì děng wàn yú rén, gōng xiàn gāo zhōu. sān yuè, dōng miàn xíng jūn fù tǒng chóu wò děng qín hóu gài yú chuān zhōu. xià sì yuè wù chén, qīn zhēng zhāng jiā nú. guǐ yǒu, bài zhī. jiǎ xū, zhū pàn dǎng, ráo zhōu bó hǎi píng. bǐng zǐ, shǎng píng zéi jiàng shì yǒu chà ér xiāo hán jiā nú zhāng lín děng fù wèi zéi suǒ bài. wǔ yuè, qīng shǔ sàn shuǐ yuán. nǚ zhí jūn gōng xià shěn zhōu, fù xiàn dōng jīng, qín gāo yǒng chāng. dōng jīng zhōu xiàn zú rén hén bèi duó lá wú shí tà bù yě dào lá chóu wò děng shí sān rén jiē jiàng nǚ zhí. liù yuè yǐ chǒu, jí zhū lù bīng, yǒu zá chù shí tóu yǐ shàng zhě jiē cóng jūn. gēng chén, wèi guó wáng chún jìn fēng qín jìn guó wáng, wèi dōu yuán shuài, shàng jīng liú shǒu xiāo tà bù yě wèi qì dān xíng gōng dōu bù shǔ jiān fù yuán shuài. dīng hài, zhī běi yuàn shū mì shǐ shì xiāo hán jiā nú wèi shàng jīng liú shǒu. qiū qī yuè, liè qiū shān. chūn zhōu bó hǎi èr qiān yú hù pàn, dōng běi lù tǒng jūn shǐ lè bīng zhuī jí, jǐn fú yǐ huán. bā yuè, wū gǔ bù pàn, qiǎn zhōng chéng yē lǜ tà bù yě děng zhāo zhī. jiǔ yuè bǐng wǔ, yè huái líng. dōng shí yuè dīng mǎo, yǐ zhāng lín jūn bài, duó guān. gēng chén, wū gǔ bù lái jiàng. shí yī yuè, dōng miàn xíng jūn fù tǒng mǎ gē děng gōng hé sū guǎn, bài jī. shí èr yuè yǐ hài, fēng shù rén xiāo shì wèi tài huáng tài fēi. xīn sì, xuē fù tǒng yē lǜ mǎ gē guān.
六年春正月丙寅朔,东京夜有恶少年十余人,乘酒执刃,逾垣入留守府,问留守萧保先所在:“今军变,请为备。”萧保先出,刺杀之。户部使大公鼎闻乱,即摄留守事,与副留守高清明集奚、汉兵千人,尽捕其众,斩之,抚定其民。东京故渤海地,太祖力战二十余年乃得之。而萧保先严酷,渤海苦之,故有是变。其裨将渤海高永昌僣号,称隆基元年。遣萧乙薛、高兴顺招之,不从。闰月乙亥,遣萧韩家奴、张琳讨之。戊午,贵德州守将耶律余睹以广州渤海叛附永昌,我师击败之。二月戊辰,侍御司徒挞不也等讨张家奴,战于祖州,败绩。乙酉,遣汉人行宫都部署萧特末率诸将讨张家奴。戊子,张家奴诱饶州渤海及中京贼侯既等万余人,攻陷高州。三月,东面行军副统酬斡等擒侯概于川州。夏四月戊辰,亲征张家奴。癸酉,败之。甲戌,诛叛党,饶州渤海平。丙子,赏平贼将士有差;而萧韩家奴、张琳等复为贼所败。五月,清暑散水原。女直军攻下沈州,复陷东京,擒高永昌。东京州县族人痕孛、铎剌、吴十、挞不也、道剌、酬斡等十三人皆降女直。六月乙丑,籍诸路兵,有杂畜十头以上者皆从军。庚辰,魏国王淳进封秦晋国王,为都元帅,上京留守萧挞不也为契丹行宫都部署兼副元帅。丁亥,知北院枢密使事萧韩家奴为上京留守。秋七月,猎秋山。春州渤海二千余户叛,东北路统军使勒兵追及,尽俘以还。八月,乌古部叛,遣中丞耶律挞不也等招之。九月丙午,谒怀陵。冬十月丁卯,以张琳军败,夺官。庚辰,乌古部来降。十一月,东面行军副统马哥等攻曷苏馆,败绩。十二月乙亥,封庶人萧氏为太皇太妃。辛巳,削副统耶律马哥官。
qī nián chūn zhēng yuè jiǎ yín, jiǎn jiù mǎ sù, fēn gěi zhū jú. shì yuè, nǚ zhí jūn gōng chūn zhōu, dōng běi miàn zhū jūn bù zhàn zì kuì, nǚ gǔ pí shì sì bù jí bó hǎi rén jiē jiàng, fù xià tài zhōu. èr yuè, lái shuǐ xiàn zéi dǒng páng ér jù zhòng wàn yú, xī jīng liú shǒu xiāo yǐ xuē nán jīng tǒng jūn dōu jiān chá lá yǔ zhàn yú yì shuǐ, pò zhī. sān yuè, páng ér dǎng fù jù, yǐ xuē fù jī pò zhī yú fèng shèng zhōu. xià wǔ yuè gēng yín, dōng běi miàn xíng jūn zhū jiàng niè lǐ hé lǔ niè gē xū gǔ děng qì zhī. yǐ sì, zhū wéi chǎng xì dì, zòng bǎi xìng qiáo cǎi. liù yuè xīn sì, yǐ tóng zhī shū mì yuàn shì yú lǐ yě wèi běi yuàn dài wáng. qiū qī yuè guǐ mǎo, liè qiū shān. bā yuè bǐng yín, liè xuè sī nà lǐ shān, mìng dōu yuán shuài qín jìn wáng fù yán biān, huì sì lù bīng mǎ fáng qiū. jiǔ yuè, shàng zì yàn zhì yīn liáng hé, zhì yuàn jūn bā yíng: mù zì yí zhōu zhě yuē qián yí hòu yí, zì jǐn zhōu zhě yuē qián jǐn hòu jǐn, zì gān zì xiǎn zhě yuē gān yuē xiǎn, yòu yǒu gān xiǎn dà yíng yán zhōu yíng, fán èr wàn bā qiān yú rén, tún wèi zhōu jí lí shān. dīng yǒu, liè wǎng zi shān. dōng shí yuè yǐ mǎo shuò, zhì zhōng jīng. shí èr yuè bǐng yín, dōu yuán shuài qín jìn guó wáng chún yù nǚ zhí jūn, zhàn yú jí lí shān, bài jī. nǚ zhí fù bá xiǎn zhōu páng jìn zhōu jùn. gēng wǔ, xià zhào zì zé. guǐ yǒu, qiǎn yí lí bì chá lá yǔ dà gōng dǐng zhū lù mù bīng. dīng chǒu, yǐ xī jīng liú shǒu xiāo yǐ xuē wèi běi fǔ zǎi xiàng, dōng běi lù xíng jūn dū tǒng xī xiá mò zhī xī liù bù dài wáng shì. shì suì, nǚ zhí ā gǔ dǎ yòng tiě zhōu yáng pǔ cè, jí huáng dì wèi, jiàn yuán tiān fǔ, guó hào jīn. yáng pǔ yòu yán, zì gǔ yīng xióng kāi guó huò shòu shàn, bì xiān qiú dà guó fēng cè, suì qiǎn shǐ yì hé, yǐ qiú fēng cè.
七年春正月甲寅,减厩马粟,分给诸局。是月,女直军攻春州,东北面诸军不战自溃,女古、皮室四部及渤海人皆降,复下泰州。二月,涞水县贼董庞儿聚众万余,西京留守萧乙薛、南京统军都监查剌与战于易水,破之。三月,庞儿党复聚,乙薛复击破之于奉圣州。夏五月庚寅,东北面行军诸将涅里、合鲁、涅哥、虚古等弃之。乙巳,诸围场隙地,纵百姓樵采。六月辛巳,以同知枢密院事余里也为北院大王。秋七月癸卯,猎秋山。八月丙寅,猎狘斯那里山,命都元帅秦晋王赴沿边,会四路兵马防秋。九月,上自燕至阴凉河,置怨军八营:募自宜州者曰前宜、后宜,自锦州者曰前锦、后锦,自乾自显者曰乾曰显,又有乾显大营、岩州营,凡二万八千余人,屯卫州蒺藜山。丁酉,猎辋子山。冬十月乙卯朔,至中京。十二月丙寅,都元帅秦晋国王淳遇女直军,战于蒺藜山,败绩。女直复拔显州旁近州郡。庚午,下诏自责。癸酉,遣夷离毕查剌与大公鼎诸路募兵。丁丑,以西京留守萧乙薛为北府宰相,东北路行军都统奚霞末知奚六部大王事。是岁,女直阿骨打用铁州杨朴策,即皇帝位,建元天辅,国号金。杨朴又言,自古英雄开国或受禅,必先求大国封册,遂遣使议和,以求封册。
bā nián chūn zhēng yuè, xìng yuān yāng luò. dīng hài, qiǎn yē lǜ nú gē děng shǐ jīn yì hé. gēng yín, bǎo ān jūn jié dù shǐ zhāng chóng yǐ shuāng zhōu èr bǎi hù jiàng jīn. dōng lù zhū zhōu dào zéi fēng qǐ, lüè mín zì suí yǐ chōng shí. èr yuè, yē lǜ nú gē hái zì jīn, jīn zhǔ fù shū yuē:" néng yǐ xiōng shì zhèn, suì gòng fāng wù, guī wǒ shàng zhōng jīng xìng zhōng fǔ sān lù zhōu xiàn yǐ qīn wáng gōng zhǔ fù mǎ dà chén zǐ sūn wèi zhì hái wǒ xíng rén jí yuán gěi xìn fú, bìng sòng xià gāo lí wǎng fù shū zhào biǎo dié, zé kě yǐ rú yuē." sān yuè jiǎ wǔ, fù qiǎn nú gē shǐ jīn. xià sì yuè xīn yǒu, yǐ xī nán miàn zhāo tǎo shǐ xiāo dé lǐ dǐ wèi běi yuàn shū mì shǐ. wǔ yuè rén wǔ shuò, nú gē yǐ shū lái, yuē bù yú cǐ yuè jiàn bào. wù xū, fù qiǎn nú gē shǐ jīn, yào yǐ zhuó zhōng zhī yì. shì yuè, zhì nà gé luò. zéi ān shēng ér zhāng gāo ér jù zhòng èr shí wàn, yē lǜ mǎ gē děng zhǎn shēng ér yú lóng huà zhōu, gāo ér wáng rù yì zhōu, yǔ huò liù gē xiāng hé. jīn zhǔ qiǎn hú tū gǔn yǔ nú gē chí shū, bào rú qián yuē. liù yuè dīng mǎo, qiǎn nú gē děng jī sòng xià gāo lí shū zhào biǎo dié zhì jīn. huò liù gē xiàn hǎi běi zhōu, qù yì zhōu, jūn shuài huí lí bǎo děng jī bài zhī. tōng qí shuāng liáo sì zhōu zhī mín bā bǎi yú hù jiàng yú jīn. qiū qī yuè, liè qiū shān. jīn fù qiǎn hú tū gǔn lái, miǎn qǔ zhì zǐ jí shàng jīng xìng zhōng fǔ suǒ shǔ zhōu jùn, cái jiǎn suì bì zhī shù," rú néng yǐ xiōng shì zhèn, cè yòng hàn yí, kě yǐ rú yuē." bā yuè gēng wǔ, qiǎn nú gē tū dié shǐ jīn, yì cè lǐ. jiǔ yuè, tū dié jiàn liú, qiǎn nú gē hái, wèi zhī yuē:" yán rú bù cóng, wù fù qiǎn shǐ." rùn yuè bǐng yín, qiǎn nú gē fù shǐ jīn, ér xiāo bǎo é lǐ děng shí wǔ rén gè lǜ hù jiàng yú jīn. dōng shí yuè, nú gē tū dié chí jīn shū lái. lóng huà zhōu zhāng yīng gǔ děng sì rén lǜ zhòng jiàng jīn. shí yī yuè, fù yuán shuài xiāo tà bù yě hōng. shí èr yuè jiǎ shēn, yì dìng cè lǐ, qiǎn nú gē shǐ jīn. níng chāng jūn jié dù shǐ liú hóng yǐ yì zhōu hù sān qiān jiàng jīn. shí shān qián zhū lù dà jī, gān xiǎn yí jǐn xìng zhōng děng lù, dòu sù zhí shù jiān, mín xuē yú pí shí zhī, jì ér rén xiāng shí. shì nián, fàng jìn shì wáng huī děng sān bǎi rén.
八年春正月,幸鸳鸯泺。丁亥,遣耶律奴哥等使金议和。庚寅,保安军节度使张崇以双州二百户降金。东路诸州盗贼蜂起,掠民自随以充食。二月,耶律奴哥还自金,金主复书曰:“能以兄事朕,岁贡方物,归我上、中京、兴中府三路州县;以亲王、公主、驸马、大臣子孙为质;还我行人及元给信符,并宋、夏、高丽往复书诏、表牒,则可以如约。”三月甲午,复遣奴哥使金。夏四月辛酉,以西南面招讨使萧得里底为北院枢密使。五月壬午朔,奴哥以书来,约不逾此月见报。戊戌,复遣奴哥使金,要以酌中之议。是月,至纳葛泺。贼安生儿、张高儿聚众二十万,耶律马哥等斩生儿于龙化州,高儿亡入懿州,与霍六哥相合。金主遣胡突衮与奴哥持书,报如前约。六月丁卯,遣奴哥等赍宋、夏、高丽书诏、表牒至金。霍六哥陷海北州,趣义州,军帅回离保等击败之。通、祺、双、辽四州之民八百余户降于金。秋七月,猎秋山。金复遣胡突衮来,免取质子及上京、兴中府所属州郡,裁减岁币之数,“如能以兄事朕,册用汉仪,可以如约。”八月庚午,遣奴哥、突迭使金,议册礼。九月,突迭见留,遣奴哥还,谓之曰:“言如不从,勿复遣使。”闰月丙寅,遣奴哥复使金,而萧宝、讹里等十五人各率户降于金。冬十月,奴哥、突迭持金书来。龙化州张应古等四人率众降金。十一月,副元帅萧挞不也薨。十二月甲申,议定册礼,遣奴哥使金。宁昌军节度使刘宏以懿州户三千降金。时山前诸路大饥,乾、显、宜、锦、兴中等路,斗粟直数缣,民削榆皮食之,既而人相食。是年,放进士王翚等三百人。
jiǔ nián chūn zhēng yuè, jīn qiǎn wū lín dá zàn mó chí shū lái yíng cè. èr yuè, zhì yuān yāng luò. zéi zhāng sā bā yòu zhōng jīng shè liáng jūn, tiě hào, nán miàn jūn shuài yú dǔ qín sā bā. sān yuè dīng mǎo shuò, qiǎn zhī yòu yí lí bì shì xiāo xí ní liè děng cè jīn zhǔ wèi dōng huái guó huáng dì. jǐ yǒu, wū lín dá zàn mó nú gē děng xiān yǐ shū bào. xià wǔ yuè, zǔ bo bǔ shū zhǐ děng pàn, zhí zhāo tǎo shǐ yē lǜ wò lǐ duǒ, dōu jiān xiāo xié lǐ de sǐ zhī. qiū qī yuè, liè nán shān. jīn fù qiǎn wū lín dá zàn mó lái, zé cè wén wú" xiōng shì" zhī yǔ, bù yán" dà jīn" ér yún" dōng huái", nǎi xiǎo bāng huái qí dé zhī yì jí cè wén yǒu" qú cái" èr zì, yǔ shè qīng wǔ ruò" yáo fēn duō jiǎn" děng yǔ, jiē fēi shàn yì, shū guāi tǐ shì. rú yī qián shū suǒ dìng, rán hòu kě cóng. yáng xún qīng luó zi wéi lǜ zhòng jiàng jīn. bā yuè, yǐ zhào wáng xí ní liè wèi xī jīng liú shǒu. jiǔ yuè, zhì xī jīng. fù qiǎn xí ní liè yáng lì zhōng xiān chí cè gǎo shǐ jīn. dōng shí yuè jiǎ xū shuò, yē lǜ chén tú nú děng èr shí yú rén móu fǎn, fú zhū. shì yuè, qiǎn shǐ sòng wū lín dá zàn mó chí shū yǐ huán.
九年春正月,金遣乌林答赞谟持书来迎册。二月,至鸳鸯泺。贼张撒八诱中京射粮军,僣号,南面军帅余睹擒撒八。三月丁卯朔,遣知右夷离毕事萧习泥烈等册金主为东怀国皇帝。己酉,乌林答赞谟奴哥等先以书报。夏五月,阻卜补疏只等叛,执招讨使耶律斡里朵,都监萧斜里得死之。秋七月,猎南山。金复遣乌林答赞谟来,责册文无“兄事”之语,不言“大金”而云“东怀”,乃小邦怀其德之义;及册文有“渠材”二字,语涉轻侮;若“遥芬多戩”等语,皆非善意,殊乖体式。如依前书所定,然后可从。杨询卿、罗子韦率众降金。八月,以赵王习泥烈为西京留守。九月,至西京。复遣习泥烈、杨立忠先持册稿使金。冬十月甲戌朔,耶律陈图奴等二十余人谋反,伏诛。是月,遣使送乌林答赞谟持书以还。
shí nián chūn èr yuè, xìng yuān yāng luò. jīn fù qiǎn wū lín dá zàn mó chí shū jí cè wén fù běn yǐ qiú, réng zé qǐ bīng yú gāo lí. sān yuè jǐ yǒu, mín yǒu qún mǎ zhě, shí qǔ qí yī, gěi dōng lù jūn. gēng shēn, yǐ jīn rén suǒ dìng" dà shèng" èr zì, yǔ xiān shì chēng hào tóng, fù qiǎn xí ní liè wǎng yì. jīn zhǔ nù, suì jué zhī. xià sì yuè, liè hú tǔ bái shān, wén jīn shī zài jǔ, yē lǜ bái sī bù děng xuǎn jīng bīng sān qiān yǐ jì liáo shī. wǔ yuè, jīn zhǔ qīn gōng shàng jīng, kè wài fú, liú shǒu tà bù yě lǜ zhòng chū jiàng. liù yuè yǐ yǒu, yǐ běi fǔ zǎi xiàng xiāo yǐ xuē wèi shàng jīng liú shǒu zhī yán tiě nèi xǐng liǎng sī dōng běi tǒng jūn sī shì. qiū, liè shā lǐng. dōng, fù zhì xī jīng.
十年春二月,幸鸳鸯泺。金复遣乌林答赞谟持书及册文副本以求,仍责乞兵于高丽。三月己酉,民有群马者,十取其一,给东路军。庚申,以金人所定“大圣”二字,与先世称号同,复遣习泥烈往议。金主怒,遂绝之。夏四月,猎胡土白山,闻金师再举,耶律白斯不等选精兵三千以济辽师。五月,金主亲攻上京,克外郛,留守挞不也率众出降。六月乙酉,以北府宰相萧乙薛为上京留守、知盐铁内省两司、东北统军司事。秋,猎沙岭。冬,复至西京。