mù zōng xià
穆宗下
shí sì nián chūn zhēng yuè wù yín shuò, fèng ān shén dào. wù xū, hàn yǐ sòng jiāng lái xí, chí gào. èr yuè rén zǐ, zhào xī nán miàn zhāo tǎo shǐ tà liè jìn bīng yuán hàn. guǐ hài, rú huáng hé. wù chén, zhī jiě lù rén méi dá hǎi lǐ děng qī rén yú yě, fēng tǔ shí qí dì. jǐ sì, rú lǎo lín dōng luò. rén shēn, hàn yǐ bài sòng bīng shí zhōu lái gào. xià sì yuè dīng sì, hàn yǐ jī tuì sòng jūn, qiǎn shǐ lái xiè. shì yuè, huáng lóng fǔ gān lù jiàng. wǔ yuè, shè shì jiǎn lù yú bái yīng shān, zhì yú jiā xún. liù yuè bǐng wǔ shuò, liè yú yù shān, jìng yuè wàng fǎn. qiū qī yuè rén chén, yǐ jiǔ pú sì hēi shān. bā yuè yǐ sì, rú wéi zi lǐng, hū lù shè zhī. huò lù sì, cì yú rén nǚ guī děng wù yǒu chà. dīng wèi, hái gōng. wù shēn, yǐ shēng rì zhí tiān shè, bù shòu hè, qū shè jīng shī qiú. yǐ mǎo, lù qiú. jiǔ yuè, huáng shì wéi pàn. dōng shí yuè bǐng wǔ, jìn shì wū gǔ zhě jìn shí cuò, cì bái jīn èr bǎi wǔ shí liǎng. bǐng chén, yǐ zhǎng lù shěn sī dài wò lǐ wèi zhá sā xuè, cì jīn dài jīn zhǎn, yín èr bǎi liǎng. suǒ lì sǐ zuì yǐ xià de zhuān zhī. shí yī yuè rén wǔ, rì nán zhì, yàn yǐn dá dàn. zì shì zhòu qǐn yè yǐn. shā jìn shì xiǎo liù yú jìn zhōng. shí èr yuè bǐng wǔ, yǐ hēi tù jì shén. wū gǔ pàn, lüè mín cái chù. xiáng wěn sēng yǐn yǔ zhàn, bài jī, sēng yǐn jí yǐ shí děng sǐ zhī.
十四年春正月戊寅朔,奉安神纛。戊戌,汉以宋将来袭,驰告。二月壬子,诏西南面招讨使挞烈进兵援汉。癸亥,如潢河。戊辰,支解鹿人没答、海里等七人于野,封土识其地。己巳,如老林东泺。壬申,汉以败宋兵石州来告。夏四月丁巳,汉以击退宋军,遣使来谢。是月,黄龙府甘露降。五月,射舐碱鹿于白鹰山,至于浃旬。六月丙午朔,猎于玉山,竟月忘返。秋七月壬辰,以酒脯祀黑山。八月乙巳,如硙子岭,呼鹿射之。获鹿四,赐虞人女瑰等物有差。丁未,还宫。戊申,以生日值天赦,不受贺,曲赦京师囚。乙卯,录囚。九月,黄室韦叛。冬十月丙午,近侍乌古者进石错,赐白金二百五十两。丙辰,以掌鹿矧思代斡里为闸撒狘,赐金带、金盏,银二百两。所隶死罪以下得专之。十一月壬午,日南至,宴饮达旦。自是昼寝夜饮。杀近侍小六于禁中。十二月丙午,以黑兔祭神。乌古叛,掠民财畜。详稳僧隐与战,败绩,僧隐及乙实等死之。
shí wǔ nián chūn zhēng yuè yǐ mǎo, yǐ shū mì shǐ yǎ lǐ sī wèi xíng jūn dū tǒng, hǔ jūn xiáng wěn chǔ sī wèi xíng jūn dōu jiān, yì yǐ tū lǚ bù bù jūn sān bǎi, hé zhū bù bīng tǎo zhī. wū gǔ yí lí jǐn zi bó lēi dǐ dú bù pàn, zhào bāo zhī. shì yuè, lǎo rén xīng jiàn. èr yuè rén yín shuò, rì yǒu shí zhī. shàng dōng xìng, jiǎ yín, yǐ huò yā, chú yīng fāng cì miàn yāo zhǎn zhī xíng, fù qí yáo yì. shì yuè, wū gǔ shā qí zhǎng sū lí dǐ, yú zhòng jiàng, fù pàn. sān yuè guǐ yǒu, jìn shì dōng ér jìn bǐ zhù bù shí, shǒu rèn cì zhī. dīng chǒu, dài huáng shì wéi qiú zhǎng yín ní jí pàn. guǐ wèi, wǔ fāng rén sì shí hù pàn rù wū gǔ. guǐ sì, yú rén shā lá dié zhēn é shī qī, jiā páo luò tiě shū zhī xíng ér sǐ. xià sì yuè yǐ sì, xiǎo huáng shì wéi pàn, yǎ lǐ sī chǔ sī děng jī zhī, wèi shì wéi suǒ bài, qiǎn shǐ jí zhī. yǐ mǎo, yǐ tū lǐ dài yǎ lǐ sī wèi dū tǒng, yǐ nǚ gǔ wèi jiān jūn, lǜ qīng qí jìn tǎo, réng lìng tà mǎ xún jí lǐ chí zhào zhāo yù. wǔ yuè rén shēn, xún jí lǐ zòu, yù zhī bù cóng. yǎ lǐ sī yǐ tà lǐn sū èr qún mù bīng zhuī zhì chái hé, yǔ zhàn bù lì. jiǎ shēn, kù gǔ zhǐ zòu shì wéi zhǎng yín ní jí wáng rù dí liè. liù yuè xīn hài, yú lǔ gǔ xiàn liáng mǎ, cì yín èr qiān liǎng. yǐ jìn shì hū lá bǐ mǎ zhì xiān yǐ wén, cì yín qiān liǎng. shì yuè, dí liè lái jiàng. qiū qī yuè jiǎ xū, yǎ lǐ sī zòu wū gǔ zhì hé dé luò, qiǎn yí lí jǐn huà lǐ yí lí bì cháng sī jī zhī. dīng chǒu, wū gǔ lüè shàng jīng běi yú lín yù jū mín, qiǎn lín yá xiāo wò tǎo zhī. gēng chén, yǎ lǐ sī děng yǔ wū gǔ zhàn, bù lì. dōng shí yuè dīng wèi, cháng sī yǔ wū gǔ zhàn, bài zhī. shí èr yuè jiǎ chén, yǐ jìn shì xǐ gē sī guī, shā qí qī. dīng wèi, shā jìn shì suí lǔ. zhù bì hēi shān píng diàn.
十五年春正月乙卯,以枢密使雅里斯为行军都统,虎军详稳楚思为行军都监,益以突吕不部军三百,合诸部兵讨之。乌古夷离堇子勃勒底独不叛,诏褒之。是月,老人星见。二月壬寅朔,日有食之。上东幸,甲寅,以获 鸭,除鹰坊刺面、腰斩之刑,复其徭役。是月,乌古杀其长窣离底,馀众降,复叛。三月癸酉,近侍东儿进匕箸不时,手刃刺之。丁丑,大黄室韦酋长寅尼吉叛。癸未,五坊人四十户叛入乌古。癸巳,虞人沙剌迭侦鹅失期,加炮烙、铁梳之刑而死。夏四月乙巳,小黄室韦叛,雅里斯、楚思等击之,为室韦所败,遣使诘之。乙卯,以秃里代雅里斯为都统,以女古为监军,率轻骑进讨,仍令挞马寻吉里持诏招谕。五月壬申,寻吉里奏,谕之不从。雅里斯以挞凛、苏二群牧兵追至柴河,与战不利。甲申,库古只奏室韦长寅尼吉亡入敌烈。六月辛亥,俞鲁古献良马,赐银二千两。以近侍忽剌比马至先以闻,赐银千两。是月,敌烈来降。秋七月甲戌,雅里斯奏乌古至河德泺,遣夷离堇画里、夷离毕常思击之。丁丑,乌古掠上京北榆林峪居民,遣林牙萧斡讨之。庚辰,雅里斯等与乌古战,不利。冬十月丁未,常思与乌古战,败之。十二月甲辰,以近侍喜哥私归,杀其妻。丁未,杀近侍随鲁。驻跸黑山平淀。
shí liù nián chūn zhēng yuè dīng mǎo shuò, bèi jiǔ, bù shòu hè. jiǎ shēn, wēi háng shì zhōng, cì jiǔ jiā yín juàn. yǐ yǒu, shā jìn shì bái hǎi jí jiā pú shān fú yā lá gé shū mì shǐ mén lì lǎo gǔ tà mǎ shī lǔ. sān yuè jǐ sì, dōng xìng. gēng wǔ huò yā, jiǎ shēn huò é, jiē yǐn dá dàn. wǔ yuè jiǎ shēn, yǐ suì hàn, fàn zhōu yú chí dǎo yǔ bù yǔ, shě zhōu lì shuǐ zhōng ér dǎo, é qǐng nǎi yǔ. liù yuè bǐng shēn, yǐ bái hǎi sǐ fēi qí zuì, cì qí jiā yín juàn. qiū qī yuè rén wǔ, yù yǒu sī: fán xíng xìng zhī suǒ, bì gāo lì biāo shí, lìng mín wù fàn, wéi yǐ sǐ yù. bā yuè dīng yǒu, hàn qiǎn shǐ gòng jīn qì kǎi jiǎ. rùn yuè yǐ chǒu, guān yě lù rù xún lù qún, lì mǎ yǐn zhì bū. jiǔ yuè gēng zǐ, yǐ chóng jiǔ yàn yǐn, yè yǐ jì rì, zhì rén zǐ nǎi bà. jǐ wèi, shā láng rén niǎo lǐ. dōng shí yuè gēng chén, hàn zhǔ yǒu mǔ sāng, qiǎn shǐ fù diào. shí èr yuè jiǎ zǐ, xìng jiǔ rén bá lá gē jiā, fù xìng diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yí là gé dì, yàn yǐn lián rì. cì jīn yú xì jǐn jí yùn mǎ bǎi pǐ, zuǒ yòu shòu guān zhě shén zhòng. wù chén, hàn qiǎn shǐ lái gòng. shì dōng, zhù bì hēi shān píng diàn.
十六年春正月丁卯朔,被酒,不受贺。甲申,微行市中,赐酒家银绢。乙酉,杀近侍白海及家仆衫福、押剌葛、枢密使门吏老古、挞马失鲁。三月己巳,东幸。庚午获鸭,甲申获鹅,皆饮达旦。五月甲申,以岁旱,泛舟于池祷雨;不雨,舍舟立水中而祷,俄顷乃雨。六月丙申,以白海死非其罪,赐其家银绢。秋七月壬午,谕有司:凡行幸之所,必高立标识,令民勿犯,违以死谕。八月丁酉,汉遣使贡金器、铠甲。闰月乙丑,观野鹿入驯鹿群,立马饮至晡。九月庚子,以重九宴饮,夜以继日,至壬子乃罢。己未,杀狼人褭里。冬十月庚辰,汉主有母丧,遣使赙吊。十二月甲子,幸酒人拔剌哥家,复幸殿前都点检耶律夷腊葛第,宴饮连日。赐金盂、细锦及孕马百匹,左右授官者甚众。戊辰,汉遣使来贡。是冬,驻跸黑山平淀。
shí qī nián chūn zhēng yuè gēng yín shuò, lín yá xiāo wò láng jūn yē lǜ xián shì tǎo wū gǔ hái, dì zhí qí shǒu, cì zhī jiǔ, shòu xián shì yòu pí shì xiáng wěn. yǎ lǐ sī chǔ sī xiá lǐ sān rén cì chū jiǔ yǐ rǔ zhī. yǐ mǎo, yí lí bì gǔ yù xiàn wū gǔ fú. èr yuè jiǎ zǐ, gāo xūn zòu sòng jiāng chéng yì jīn guān, qǐng yǐ piān shī rǎo zhī, shàng cóng zhī. xià sì yuè wù chén, shā yīng rén dí lǔ. bǐng zǐ, shè liǔ qí yǔ, fù yǐ shuǐ wò qún chén. wǔ yuè xīn mǎo, shā lù rén zhá gé. rén chén, běi fǔ zǎi xiàng xiāo hǎi lí hōng, chuò cháo, bà zhòng wǔ yàn. liù yuè jǐ wèi, zhī jiě zhì rén shòu gē niàn gǔ, shā lù rén sì shí sì rén. shì xià, zhù bì niǎo tán. qiū bā yuè xīn yǒu, shēng rì, yǐ zhèng shì lìng ā bù dǐ bìng jí, bù shòu hè. jiǔ yuè, zì bǐng xū shuò liè yú hēi shān chì shān, zhì yú yuè zhōng. dōng shí yuè yǐ chǒu, shā jiǔ rén cuì nǐ. shí yī yuè xīn mǎo, shā jìn shì tíng shòu. rén chén, shā shǐ rén ā bù zhá hé lǔ shù lǐ zhě niè lǐ kuò. gēng zǐ, sī tiān tāi zòu yuè dāng shí bù kuī, shàng yǐ wéi xiáng, huān yǐn dá dàn. rén yín, shā lù rén táng guǒ zhí gē sā lá. shí èr yuè xīn wèi, shǒu shā yōng rén hǎi lǐ, fù luán zhī. shì dōng, zhù bì hēi hé píng diàn.
十七年春正月庚寅朔,林牙萧斡、郎君耶律贤适讨乌古还,帝执其手,赐卮酒,授贤适右皮室详稳。雅里斯、楚思、霞里三人赐樗酒以辱之。乙卯,夷离毕骨欲献乌古俘。二月甲子,高勋奏宋将城益津关,请以偏师扰之,上从之。夏四月戊辰,杀鹰人敌鲁。丙子,射柳祈雨,复以水沃群臣。五月辛卯,杀鹿人札葛。壬辰,北府宰相萧海璃薨,辍朝,罢重五宴。六月己未,支解雉人寿哥、念古,杀鹿人四十四人。是夏,驻跸褭潭。秋八月辛酉,生日,以政事令阿不底病亟,不受贺。九月,自丙戌朔猎于黑山、赤山,至于月终。冬十月乙丑,杀酒人粹你。十一月辛卯,杀近侍廷寿。壬辰,杀豕人阿不札、曷鲁、术里者、涅里括。庚子,司天台奏月当食不亏,上以为祥,欢饮达旦。壬寅,杀鹿人唐果、直哥、撒剌。十二月辛未,手杀饔人海里,复脔之。是冬,驻跸黑河平淀。
shí bā nián chūn zhēng yuè yǐ yǒu shuò, yàn yú gōng zhōng, bù shòu hè. jǐ hài, guān dēng yú shì. yǐ yín bǎi liǎng shì jiǔ, mìng qún chén yì shì jiǔ, zòng yǐn sān xī. èr yuè yǐ mǎo, xìng wǔ fāng shǐ xiá shí lǐ jiā, yàn yǐn dá dàn. sān yuè jiǎ shēn shuò, rú huáng hé. yǐ yǒu, huò jià é, jì tiān dì. zào dà jiǔ qì, kè wèi lù wén, míng yuē" lù wǔ", zhù jiǔ yǐ jì tiān. gēng xū, shā gǔ rén hú tè lǔ jìn shì huà gé jí jiān qiú hǎi lǐ, réng cuò hǎi lǐ zhī shī. xià sì yuè guǐ chǒu shuò, shā zhì rén chāo lǐ zhǐ. jǐ sì, zhào zuǒ yòu cóng bān yǒu cái qì gàn jú zhě, bù cì zhuó yòng lǎo mào zhě, zēng fèng yǐ xiū yú jiā. wǔ yuè dīng hài, zhòng wǔ, yǐ bèi jiǔ, bù shòu hè. rén chén, huò é yú shù gǔ shuǐ, yě yǐn zhōng yè. dīng yǒu, yǔ zhèng shì lìng xiāo pái yā nán jīng liú shǒu gāo xūn tài shī zhāo gǔ liú chéng xùn děng hān yǐn, lián rì yè. yǐ hài, shā lù rén pō dé là gē táo guī zhá bù gē sū gǔ niè chú bǎo mí gǔ tè dí dá děng. liù yuè bǐng chén, shā zhì rén tún nú. jǐ wèi, wèi diàn qián dōu diǎn jiǎn yí là gé zhì shén zhàng, qū shè jīng jī qiú. jiǎ xū, tà liè yú diāo kē zhōng de pìn quǎn lái jìn. shì xià, qīng shǔ cōng tán. qiū qī yuè xīn chǒu, hàn zhǔ chéng jūn cú, zi jì ēn lì, lái gào, qiǎn shǐ diào jì. jiǔ yuè wù zǐ, shā xiáng wěn bā lá zhuāi lá hén dǔ děng sì rén. jǐ chǒu, dēng xiǎo shān jì tiān dì. wù xū, zhī sòng yù xí hé dōng, yù xī nán miàn dū tǒng nán yuàn dài wáng tà liè yù wèi zhī bèi. yǐ hài, liè xióng, yǐ huàn lù rén pù gū bìng yè tíng hù cì yí là gé. jiǎ chén, yǐ yí là gé jiān zhèng shì lìng, réng yǐ hēi shān dōng mǒ zhēn zhī dì shù shí lǐ cì zhī, yǐ nǚ guī wèi jìn shì, nǚ zhí xiáng wěn jiá mò wèi běn bù yí lí jǐn. shì qiū, liè yú xī jīng zhū shān. dōng shí yuè xīn hài shuò, sòng wéi tài yuán, zhào tà liè wèi bīng mǎ zǒng guǎn, fā zhū dào bīng jiù zhī. shí yī yuè guǐ mǎo, dōng zhì, bèi jiǔ, bù shòu hè. shí èr yuè dīng chǒu, shā jiǔ rén dā liè gé. shì dōng, zhù bì hēi shān dōng chuān.
十八年春正月乙酉朔,宴于宫中,不受贺。己亥,观灯于市。以银百两市酒,命群臣亦市酒,纵饮三夕。二月乙卯,幸五坊使霞实里家,宴饮达旦。三月甲申朔,如潢河。乙酉,获驾鹅,祭天地。造大酒器,刻为鹿文,名曰“鹿甒”,贮酒以祭天。庚戌,杀鹘人胡特鲁、近侍化葛及监囚海里,仍剉海里之尸。夏四月癸丑朔,杀彘人抄里只。己巳,诏左右从班有材器干局者,不次擢用;老耄者,增俸以休于家。五月丁亥,重五,以被酒,不受贺。壬辰,获鹅于述古水,野饮终夜。丁酉,与政事令萧排押、南京留守高勋、太师昭古、刘承训等酣饮,连日夜。乙亥,杀鹿人颇德、腊哥、陶瑰、札不哥、苏古涅、雏保、弥古特、敌答等。六月丙辰,杀彘人屯奴。己未,为殿前都点检夷腊葛置神帐,曲赦京畿囚。甲戌,挞烈于雕窠中得牝犬来进。是夏,清暑瑽潭。秋七月辛丑,汉主承钧殂,子继恩立,来告,遣使吊祭。九月戊子,杀详稳八剌、拽剌痕笃等四人。己丑,登小山祭天地。戊戌,知宋欲袭河东,谕西南面都统、南院大王挞烈豫为之备。乙亥,猎熊,以唤鹿人铺姑并掖庭户赐夷腊葛。甲辰,以夷腊葛兼政事令,仍以黑山东抹真之地数十里赐之,以女瑰为近侍,女直详稳戛陌为本部夷离堇。是秋,猎于西京诸山。冬十月辛亥朔,宋围太原,诏挞烈为兵马总管,发诸道兵救之。十一月癸卯,冬至,被酒,不受贺。十二月丁丑,杀酒人搭烈葛。是冬,驻跸黑山东川。
shí jiǔ nián chūn zhēng yuè yǐ mǎo shuò, yàn gōng zhōng, bù shòu hè. jǐ chǒu, lì chūn, bèi jiǔ, mìng diàn qián dōu diǎn jiǎn yí là gé dài xíng jī tǔ niú lǐ. jiǎ wǔ, yǔ qún chén wèi yè gé xì. wù xū, zuì zhōng zhòu jiā zuǒ yòu guān. yǐ sì, zhào tài wèi huà gē yuē:" zhèn zuì zhōng chǔ shì yǒu guāi, wú de qū cóng. jiǔ jiě, kě fù zòu." zì lì chūn yǐn zhì yuè zhōng, bù tīng zhèng. èr yuè jiǎ yín, hàn liú jì yuán sì lì, qiǎn shǐ qǐ fēng cè. xīn yǒu, qiǎn hán zhī fàn cè wèi huáng dì. guǐ hài, shā qián dǎo mò jí yì lá, cuò qí shī, qì zhī. jiǎ zǐ, hàn qiǎn shǐ jìn bái páo. jǐ sì, rú huái zhōu, liè huò xióng, huān yǐn fāng zuì, chí hái xíng gōng. shì yè, jìn shì xiǎo gē guàn rén huā gē páo rén xīn gǔ děng liù rén fǎn, dì yù shì, nián sān shí jiǔ, miào hào mù zōng. hòu fù zàng huái líng. zhòng xī èr shí yī nián, shì yuē xiào ān jìng zhèng huáng dì.
十九年春正月乙卯朔,宴宫中,不受贺。己丑,立春,被 酒,命殿前都点检夷腊葛代行击土牛礼。甲午,与群臣为叶格戏。戊戌,醉中骤加左右官。乙巳,诏太尉化哥曰:“朕醉中处事有乖,无得曲从。酒解,可覆奏。”自立春饮至月终,不听政。二月甲寅,汉刘继元嗣立,遣使乞封册。辛酉,遣韩知范册为皇帝。癸亥,杀前导末及益剌,锉其尸,弃之。甲子,汉遣使进白麃。己巳,如怀州,猎获熊,欢饮方醉,驰还行宫。是夜,近侍小哥、盥人花哥、庖人辛古等六人反,帝遇弑,年三十九,庙号穆宗。后附葬怀陵。重熙二十一年,谥曰孝安敬正皇帝。
zàn yuē: mù zōng zài wèi shí bā nián, zhī nǚ wū yāo wàng jiàn zhū, yù chén xià làn xíng qiè jiàn, fēi bù míng yě. ér huāng dān yú jiǔ, tián liè wú yàn. zhēn é shī qī, jiā páo luò tiě shū zhī xíng huò yā shén huān, chú yīng fāng cì miàn zhī lìng. shǎng fá wú zhāng, cháo zhèng bù shì, ér shì shā bù yǐ. biàn qǐ zhǒu yè, yí zāi!
赞曰:穆宗在位十八年,知女巫妖妄见诛,谕臣下滥刑切谏,非不明也。而荒耽于酒,畋猎无厌。侦鹅失期,加炮烙铁梳之刑;获鸭甚欢,除鹰坊刺面之令。赏罚无章,朝政不视,而嗜杀不已。变起肘腋,宜哉!