xíng fǎ zhì shàng
◎刑法志上
xíng yě zhě, shǐ yú bīng ér zhōng yú lǐ zhě yě. hóng huāng zhī dài, shēng mín yǒu bīng, rú féng yǒu shì, zì wèi ér yǐ. chī yóu wéi shǐ zuò luàn, sī mín chī yì, jiān guǐ bìng zuò, xíng zhī yòng qǐ néng yǐ hū? dì yáo qīng wèn xià mín, nǎi mìng sān hòu xù gōng yú mín, bó yí jiàng diǎn, zhé mín wéi xíng, gù yuē xíng yě zhě, shǐ yú bīng ér zhōng yú lǐ zhě yě. xiān wáng shùn tiān dì sì shí yǐ jiàn liù qīng. qiū, xíng guān yě, xiàng shí zhī chéng wù yān. qiū chuán qì yú xià, biàn sè yú chūn, tuī kě zhī yě. liáo yǐ yòng wǔ lì guó, jìn bào jí jiān, mò xiān yú xíng. guó chū zhì fǎ, yǒu chū yú wǔ fú sān jiù zhī wài zhě, bīng zhī shì fāng zhāng, lǐ zhī yòng wèi huáng yě. jí zǔ wǔ kè hán zhī zōng shì yǎ lǐ zhī xián, mìng wèi yí lí jǐn yǐ zhǎng xíng pì, qǐ fēi shì shī zhī guān, fēi xián zhě bù kě wèi hū? tài zǔ tài zōng jīng lǐ jiāng tǔ, huàn jiǎ zhī shì suì wú níng jū, wēi kè jué ài, lǐ shì rán yě. zǐ sūn xiāng jì, qí fǎ hù yǒu qīng zhòng zhōng jiān néng shěn quán yí, zhōng zhī yǐ lǐ zhě, wéi jǐng shèng èr zōng wèi yōu ěr.
刑也者,始於兵而终于礼者也。鸿荒之代,生民有兵,如逢有螫,自卫而已。蚩尤惟始作乱,斯民鸱义,奸宄并作,刑之用岂能已乎?帝尧清问下民,乃命三后恤功于民,伯夷降典,折民惟刑,故曰刑也者,始于兵而终于礼者也。先王顺天地四时以建六卿。秋,刑官也,象时之成物焉。秋传气于夏,变色于春,推可知也。辽以用武立国,禁暴戢奸,莫先于刑。国初制法,有出于五服、三就之外者,兵之势方张,礼之用未遑也。及阻午可汗知宗室雅里之贤,命为夷离堇以掌刑辟,岂非士师之官,非贤者不可为乎?太祖、太宗经理疆土,擐甲之士岁无宁居,威克厥爱,理势然也。子孙相继,其法互有轻重;中间能审权宜,终之以礼者,惟景、圣二宗为优耳。
rán qí zhì xíng zhī fán yǒu sì: yuē sǐ, yuē liú, yuē tú, yuē zhàng. sǐ xíng yǒu jiǎo zhǎn líng chí zhī shǔ, yòu yǒu jí mò zhī fǎ. liú xíng liàng zuì qīng zhòng, zhì zhī biān chéng bù zú zhī dì, yuǎn zé tóu zhū jìng wài, yòu yuǎn zé fá shǐ jué yù. tú xíng yī yuē zhōng shēn, èr yuē wǔ nián, sān yuē yī nián bàn zhōng shēn zhě jué wǔ bǎi, qí cì dì jiǎn bǎi yòu yǒu qíng cì zhī fǎ. zhàng xíng zì wǔ shí zhì sān bǎi, fán zhàng wǔ shí yǐ shàng zhě, yǐ shā dài jué zhī yòu yǒu mù jiàn dà bàng tiě gū duǒ zhī fǎ. mù jiàn dà bàng zhī shù sān, zì shí wǔ zhì sān shí, tiě gū duǒ zhī shù, huò wǔ huò qī. yǒu zhòng zuì zhě, jiāng jué yǐ shā dài, xiān yú shuí gǔ zhī shàng jí sì zhōu jī zhī. kǎo xùn zhī jù, yǒu cū xì zhàng jí biān lào fǎ. cū zhàng zhī shù èr shí xì zhàng zhī shù sān, zì sān shí zhì yú liù shí. biān lào zhī shù, fán lào sān shí zhě biān sān bǎi, lào wǔ shí zhě biān wǔ bǎi. bèi gào zhū shì yīng fú ér bù fú zhě, yǐ cǐ xùn zhī. pǐn guān gōng shì wù fàn, mín nián qī shí yǐ shàng shí wǔ yǐ xià fàn zuì zhě, tīng yǐ shú lùn. shú tóng zhī shù, zhàng yī bǎi zhě, shū qián qiān. yì yǒu bā yì bā zòng zhī fǎ. jí mò zhī fǎ, shǐ zì tài zǔ wèi tà mǎ xuè shā lǐ shí, fèng hén dé jǐn kè hán mìng, àn yú yuè shì lǔ yù hài shì, yǐ qí shǒu è jiā shǔ mò rù wǎ lǐ. jí chún qīn huáng hòu shí xī chū, yǐ wéi zhe zhàng láng jūn, zhì shì zōng zhào miǎn zhī. qí hòu nèi wài qī shǔ jí shì guān zhī jiā, fàn fǎn nì děng zuì, fù mò rù yān yú rén zé méi wèi zhe zhàng hù qí mò rù gōng fēn fēn cì chén xià zhě yì yǒu zhī. mù jiàn dà bàng zhě, tài zōng shí zhì. mù jiàn miàn píng bèi lóng, dà chén fàn zhòng zuì, yù kuān yòu zé jī zhī. shā dài zhě, mù zōng shí zhì, qí zhì yòng shú pí hé fèng zhī, zhǎng liù cùn, guǎng èr cùn, bǐng yī chǐ xǔ. tú xíng zhī shù xiáng yú zhòng xī zhì, zhàng xíng yǐ xià zhī shù xiáng yú xián yōng zhì qí yú fēi cháng yòng ér wú dìng shì zhě, bù kě dān jì.
然其制刑之凡有四:曰死,曰流,曰徒,曰杖。死刑有绞、斩、凌迟之属,又有籍没之法。流刑量罪轻重,置之边城部族之地,远则投诸境外,又远则罚使绝域。徒刑一曰终身,二曰五年,三曰一年半;终身者决五百,其次递减百;又有黥刺之法。仗刑自五十至三百,凡杖五十以上者,以沙袋决之;又有木剑、大棒、铁骨朵之法。木剑、大棒之数三,自十五至三十,铁骨朵之数,或五、或七。有重罪者,将决以沙袋,先于脽骨之上及四周击之。拷讯之具,有粗、细杖及鞭、烙法。粗杖之数二十;细杖之数三,自三十至于六十。鞭、烙之数,凡烙三十者鞭三百,烙五十者鞭五百。被告诸事应伏而不服者,以此讯之。品官公事误犯,民年七十以上、十五以下犯罪者,听以赎论。赎铜之数,杖一百者,输钱千。亦有八议、八纵之法。籍没之法,始自太祖为挞马狘沙里时,奉痕德堇可汗命,按于越释鲁遇害事,以其首恶家属没入瓦里。及淳钦皇后时析出,以为著帐郎君,至世宗诏免之。其后内外戚属及世官之家,犯反逆等罪,复没入焉;余人则没为著帐户;其没入宫分、分赐臣下者亦有之。木剑、大棒者,太宗时制。木剑面平背隆,大臣犯重罪,欲宽宥则击之。沙袋者,穆宗时制,其制用熟皮合缝之,长六寸,广二寸,柄一尺许。徒刑之数详于重熙制,杖刑以下之数详于咸雍制;其余非常用而无定式者,不可殚纪。
tài zǔ chū nián, shù shì cǎo chuàng, fàn zuì zhě liàng qīng zhòng jué zhī. qí hòu zhì zhū dì nì dǎng, quán yí lì fǎ. qīn wáng cóng nì, bù qìng zhū diān rén, huò tóu gāo yá shā zhī yín luàn bù guǐ zhě, wǔ chē huán shā zhī nì fù mǔ zhě shì cǐ shàn lì fàn shàng zhě, yǐ shú tiě zhuī chōng qí kǒu shā zhī. cóng zuò zhě, liàng zuì qīng zhòng zhàng jué. zhàng yǒu èr: dà zhě zhòng qián wǔ bǎi, xiǎo zhě sān bǎi. yòu wèi xiāo zhé shēng yì shè guǐ jiàn pào zhì zhī jiě zhī xíng. guī yú zhòng fǎ, xián mín shǐ bù wéi biàn ěr. suì guǐ yǒu, xià zhào yuē:" zhèn zì běi zhēng yǐ lái, sì fāng yù sòng, jī zhì pō duō. jīn xiū zhàn xī mín, qún chén qí fù zhèn yì, xiáng jué zhī, wú huò yuān wǎng." nǎi mìng běi fǔ zǎi xiàng xiāo dí lǔ děng fēn dào shū jué. yǒu liáo qīn xù zhī yì, fǎng jiàn yú cǐ. shén cè liù nián, kè dìng zhū yí, shàng wèi shì chén yuē:" fán guó jiā shù wù, jù xì gè shū, ruò xiàn dù bù míng, zé hé yǐ wéi zhì, qún xià yì hé yóu zhī jìn." nǎi zhào dà chén dìng zhì qì dān jí zhū yí zhī fǎ, hàn rén zé duàn yǐ lǜ lìng, réng zhì zhōng yuàn yǐ dá mín yuān.
太祖初年,庶事草创,犯罪者量轻重决之。其后治诸弟逆党,权宜立法。亲王从逆,不罄诸甸人,或投高崖杀之;淫乱不轨者,五车轘杀之;逆父母者视此;讪詈犯上者,以熟铁锥摏其口杀之。从坐者,量罪轻重杖决。杖有二:大者重钱五百,小者三百。又为枭磔、生瘗、射鬼箭、炮掷、支解之刑。归于重法,闲民使不为变耳。岁癸酉,下诏曰:“朕自北征以来,四方狱讼,积滞颇多。今休战息民,群臣其副朕意,详决之,无或冤枉。”乃命北府宰相萧敌鲁等分道疏决。有辽钦恤之意,昉见于此。神册六年,克定诸夷,上谓侍臣曰:“凡国家庶务,巨细各殊,若宪度不明,则何以为治,群下亦何由知禁。”乃诏大臣定治契丹及诸夷之法,汉人则断以《律令》,仍置钟院以达民冤。
zhì tài zōng shí, zhì bó hǎi rén yī yī hàn fǎ, yú wú gǎi yān. huì tóng sì nián, huáng zú shè lì láng jūn móu dú tōng shì jiě lǐ děng, yǐ zhōng zhě èr rén, mìng zhòng zhàng zhī, jí qí qī liú yú jué bá lí mǐ hé, zú zào yào zhě. shì zōng tiān lù èr nián, tiān dé xiāo hàn liú gē jí qí dì pén dōu děng móu fǎn, tiān dé fú zhū, zhàng hàn, liú liú gē, qiǎn pén dōu shǐ xiá jiá sī guó. fū sì rén zhī zuì jūn ér xíng yì, liáo zhī shì, tóng zuì yì lùn zhě gài duō. mù zōng yīng lì shí èr nián, guó jiù zhàng láng jūn xiāo yán zhī nú hǎi lǐ qiáng líng zhuāi lá tū lǐ nián wèi jí zhī nǚ, yǐ fǎ wú wén, jiā zhī gōng xíng, réng fù tū lǐ yǐ wéi nú. yīn zhe wèi lìng. shí liù nián, yù yǒu sī:" zì xiān cháo xíng xìng dùn cì, bì gāo lì biāo shí yǐ jìn xíng zhě. bǐ wén chǔ gǔ bèi, gù dī zhì qí biāo shēn cǎo zhōng, lì rén wù rù, yīn zhī qǔ cái. zì jīn yǒu fù rán zhě, yǐ sǐ lùn." rán dì shì jiǔ jí liè, bù xù zhèng shì, wǔ fāng zhǎng shòu jìn shì fèng shàn zhǎng jiǔ rén děng yǐ zhāng lù yě shǐ gǔ zhì zhī shǔ wáng shī shāng bì, jí sī guī táo wáng, zài gào yú qī, zhào bù shí zhì, huò yǐ zòu duì shǎo bù rú yì, huò yǐ yǐn shí xì gù, huò yīn fàn zhě qiān nù wú gū, zhé jiā páo luò tiě shū zhī xíng. shèn zhě zhì yú wú suàn. huò yǐ shǒu rèn cì zhī, zhǎn jī shè liáo, duàn shǒu zú, làn jiān gǔ, zhé yāo jìng, huà kǒu suì chǐ, qì shī yú yě. qiě mìng zhù fēng yú qí dì, sǐ zhě zhì bǎi yǒu yú rén. jīng shī zhì bǎi chǐ láo yǐ chù xì qiú. gài qí jí wèi wèi jiǔ, huò nǚ wū xiào gǔ zhī yán, qǔ rén dǎn hé yán nián yào, gù shā rén pō zhòng. hòu wù qí zhà, yǐ míng dí cóng shè qí jiàn shā zhī. jí hǎi lǐ zhī sǐ, wèi cháng yè zhī yǐn, wǔ fāng zhǎng shòu rén děng jí zuǒ yòu jǐ shì zhū lù zhě, xiāng jì bù jué. suī cháng huǐ qí yīn nù làn xíng, yù dà chén qiè jiàn, zài tíng wèi nuò, xiān néng kuāng jiù, suī jiàn yòu bù néng tīng. dāng qí jiāng shā shòu gē niàn gǔ, diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yí là gé jiàn yuē:" shòu gē děng bì suǒ zhǎng zhì, wèi zuì ér wáng, fǎ bù yīng sǐ." dì nù, zhǎn shòu gē děng zhī jiě zhī. mìng yǒu sī jǐn qǔ lù rén zhī zài xì zhě fán liù shí wǔ rén, zhǎn suǒ fàn zhòng zhě sì shí sì rén, yú xī tòng zhàng zhī. zhōng yǒu yù zhì sǐ zhě, lài wáng zǐ bì shè děng jiàn dé miǎn. yǐ ér nù pō dé sì lù bù shí, zhì shāng ér bì, suì shā zhī. jì nián, bào nüè yì shén, cháng wèi tài wèi huà gé yuē:" zhèn zuì zhōng yǒu chǔ jué bù dàng zhě, xǐng dāng fù zòu." tú néng yán zhī, jìng wú quān yì, gù jí yú nán. suī yún nüè zhǐ xiè yù, shàng bù jí dà chén, xià bù jí bǎi xìng, rán xíng fǎ zhī zhì, qǐ rén zhǔ kuài qíng zòng yì zhī jù xié! jǐng zōng zài qián, yǐ jiàn qí shī. jí jí wèi, yǐ sù wèi shī zhí, zhǎn diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yí là gé. zhào wáng xǐ yǐn zì qiú suǒ shàn qù xiè suǒ, qiú jiàn zì biàn, yǔ zhī yuē:" wǎng zhí wèi fēn, yān yǒu chū yù zì biàn zhī lǐ?" mìng fù zhí zhī. jì ér gōng lù qiú tú, jǐn zhào ér shì zhī. bǎo níng sān nián, yǐ mù zōng fèi zhōng yuàn, qióng mín yǒu yuān zhě wú suǒ sù, gù zhào fù zhī, réng mìng zhù zhōng, jì zhào qí shàng, dào suǒ yǐ fèi zhì zhī yì. wú wáng shāo wéi nú suǒ gào, yǒu sī qǐng jū, dì yuē:" zhèn zhī qí wū, ruò àn wèn, kǒng yú rén xiào zhī." mìng zhǎn yǐ xùn. wǔ nián, jìn shì shí lǔ lǐ wù chù shén dào, fǎ yīng sǐ, zhàng ér shì zhī. shù jī kuān měng xiāng jì. rán huǎn yú tǎo zéi, yīng lì nì dǎng zhì shì shǐ huò ér zhū yān, yì zhě yǐ cǐ shǎo zhī. shèng zōng chōng nián sì wèi, ruì zhì huáng hòu chēng zhì, liú xīn tīng duàn, cháng quàn dì yí kuān fǎ lǜ. dì zhuàng, yì xí guó shì, ruì yì yú zhì. dāng shí gēng dìng fǎ lìng fán shí shù shì, duō hé rén xīn, qí yòng xíng yòu néng xiáng shèn. xiān shì, qì dān jí hàn rén xiāng ōu zhì sǐ, qí fǎ qīng zhòng bù jūn, zhì shì yī děng kē zhī. tǒng hé shí èr nián, zhào qì dān rén fàn shí è, yì duàn yǐ lǜ. jiù fǎ, sǐ qiú shī shì sān rì, zhì shì yī xiǔ jí tīng shōu yì. èr shí sì nián, zhào zhǔ fēi fàn móu fǎn dà nì jí liú sǐ zuì zhě, qí nú bì wú de gào shǒu ruò nú bì fàn zuì zhì sǐ, tīng sòng yǒu sī, qí zhǔ wú de shàn shā. èr shí jiǔ nián, yǐ jiù fǎ, zǎi xiàng jié dù shì xuǎn zhī jiā zǐ sūn fàn zuì, tú zhàng rú qí mín, wéi miǎn qíng miàn, zhào zì jīn dàn fàn zuì dāng qíng, jí zhǔn fǎ tóng kē. kāi tài bā nián, yǐ qiè dào zāng mǎn shí guàn, wéi shǒu zhě chǔ sǐ, qí fǎ tài zhòng, gù zēng zhì èr shí wǔ guàn, qí shǒu chǔ sǐ, cóng zhě jué liú. cháng chì zhū chǔ xíng yù yǒu yuān, bù néng shēn xuě zhě, tīng yì yù shǐ tái chén sù, wěi guān fù wèn. wǎng shí dà lǐ sì yù sòng, fán guān fù zòu zhě, yǐ hàn lín xué shì jǐ shì zhōng zhèng shì shè rén xiáng jué, zhì shì shǐ zhì shǎo qīng jí zhèng zhǔ zhī. yóu lǜ qí wèi jǐn, ér qīn wèi lù qiú. shù qiǎn shǐ yì zhū dào shěn jué yuān zhì, rú xíng bào piáo zhī shǔ, suǒ zhì, rén zì yǐ wéi wú yuān. wǔ yuàn bù mín yǒu zì huài kǎi jiǎ zhě, qí zhǎng fú nú zhàng shā zhī, shàng nù qí yòng fǎ tài jùn, zhào duó guān. lì yǐ gù bù gǎn kù. tà lá gàn nǎi fāng shí yīn zuì yán gōng yè shì, fǎ dāng sǐ, tè shì qí zuì. wǔ yuàn bù mín ǒu yí huǒ. yán jí mù yè shān zhào yù, yì dāng sǐ, zhàng ér shì zhī, yīn zhe wèi fǎ. zhì yú dí bā gē shǐ qiè jì zhōu wáng lìng qiān jiā cái, jí jué, yǐ rèn cì lìng qiān, xìng bù sǐ. yǒu sī nǐ yǐ dào lùn, zhǐ jiā zhàng zuì. yòu nà mǔ gǔ fàn qiè dào zhě shí yǒu sān cì, jiē yǐ qíng bù kě shù, lùn qì shì. yīn zhào zì jīn sān fàn qiè dào zhě, qíng é tú sān nián sì zé qíng miàn tú wǔ nián zhì yú wǔ zé chǔ sǐ. ruò shì zhě, zhòng qīng shì yí, zú yǐ shì xùn. jìn shì liú gē wū gǔ sī cháng cóng qí wáng qī ér táo, yǐ shè, hòu huì qiān líng jié chū shǒu, nǎi zhào zhū jìn shì hù wèi jí shì ér yāo zhǎn zhī. yú shì guó wú xìng mín, gāng jì xiū jǔ, lì duō fèng zhí, rén chóng fàn fǎ. gù tǒng hé zhōng, nán jīng jí yì píng èr zhōu yǐ yù kōng wén. zhì kāi tài wǔ nián, zhū dào jiē yù kōng, yǒu xíng cuò zhī fèng yān.
至太宗时,治渤海人一依汉法,余无改焉。会同四年,皇族舍利郎君谋毒通事解里等,已中者二人,命重杖之,及其妻流于厥拔离弭河,族造药者。世宗天禄二年,天德、萧翰、刘哥及其弟盆都等谋反,天德伏诛,杖翰,流刘哥,遣盆都使辖戛斯国。夫四人之罪均而刑异,辽之世,同罪异论者盖多。穆宗应历十二年,国舅帐郎君萧延之奴海里强陵拽剌秃里年未及之女,以法无文,加之宫刑,仍付秃里以为奴。因著为令。十六年,谕有司:“自先朝行幸顿次,必高立标识以禁行者。比闻楚古辈,故低置其标深草中,利人误入,因之取财。自今有复然者,以死论。”然帝嗜酒及猎,不恤政事,五坊、掌兽、近侍、奉膳、掌酒人等以獐鹿、野豕、鹘雉之属亡失伤毙,及私归逃亡,在告逾期,召不时至,或以奏对少不如意,或以饮食细故,或因犯者迁怒无辜,辄加炮烙铁梳之刑。甚者至于无算。或以手刃刺之,斩击射燎,断手足,烂肩股,折腰胫,划口碎齿,弃尸于野。且命筑封于其地,死者至百有余人。京师置百尺牢以处系囚。盖其即位未久,惑女巫肖古之言,取人胆合延年药,故杀人颇众。后悟其诈,以鸣镝丛射、骑践杀之。及海里之死,为长夜之饮,五坊、掌兽人等及左右给事诛戮者,相继不绝。虽尝悔其因怒滥刑,谕大臣切谏,在廷畏懦,鲜能匡救,虽谏又不能听。当其将杀寿哥、念古,殿前都点检耶律夷腊葛谏曰:“寿哥等毙所掌雉,畏罪而亡,法不应死。”帝怒,斩寿哥等支解之。命有司尽取鹿人之在系者凡六十五人,斩所犯重者四十四人,余悉痛杖之。中有欲置死者,赖王子必摄等谏得免。已而怒颇德饲鹿不时,致伤而毙,遂杀之。季年,暴虐益甚,尝谓太尉化葛曰:“朕醉中有处决不当者,醒当覆奏。”徒能言之,竟无悛意,故及于难。虽云虐止亵御,上不及大臣,下不及百姓,然刑法之制,岂人主快情纵意之具邪!景宗在潜,已鉴其失。及即位,以宿卫失职,斩殿前都点检耶律夷腊葛。赵王喜隐自囚所擅去械锁,求见自辩,语之曰:“枉直未分,焉有出狱自辩之理?”命复絷之。既而躬录囚徒,尽召而释之。保宁三年,以穆宗废钟院,穷民有冤者无所诉,故诏复之,仍命铸钟,纪诏其上,道所以废置之意。吴王稍为奴所告,有司请鞫,帝曰:“朕知其诬,若按问,恐馀人效之。”命斩以徇。五年,近侍实鲁里误触神纛,法应死,杖而释之。庶几宽猛相济。然缓于讨贼,应历逆党至是始获而诛焉,议者以此少之。圣宗冲年嗣位,睿智皇后称制,留心听断,尝劝帝宜宽法律。帝壮,益习国事,锐意于治。当时更定法令凡十数事,多合人心,其用刑又能详慎。先是,契丹及汉人相殴致死,其法轻重不均,至是一等科之。统和十二年,诏契丹人犯十恶,亦断以《律》。旧法,死囚尸市三日,至是一宿即听收瘗。二十四年,诏主非犯谋反大逆及流死罪者,其奴婢无得告首;若奴婢犯罪至死,听送有司,其主无得擅杀。二十九年,以旧法,宰相、节度世选之家子孙犯罪,徒杖如齐民,惟免黥面,诏自今但犯罪当黥,即准法同科。开泰八年,以窃盗赃满十贯,为首者处死,其法太重,故增至二十五贯,其首处死,从者决流。尝敕诸处刑狱有冤,不能申雪者,听诣御史台陈诉,委官覆问。往时大理寺狱讼,凡关覆奏者,以翰林学士、给事中、政事舍人详决,至是始置少卿及正主之。犹虑其未尽,而亲为录囚。数遣使诣诸道审决冤滞,如邢抱朴之属,所至,人自以为无冤。五院部民有自坏铠甲者,其长佛奴杖杀之,上怒其用法太峻,诏夺官。吏以故不敢酷。挞剌干乃方十因醉言宫掖事,法当死,特贳其罪。五院部民偶遗火。延及木叶山兆域,亦当死,杖而释之,因著为法。至于敌八哥始窃蓟州王令谦家财,及觉,以刃刺令谦,幸不死。有司拟以盗论,止加杖罪。又那母古犯窃盗者十有三次,皆以情不可恕,论弃市。因诏自今三犯窃盗者,黥额、徒三年;四则黥面、徒五年;至于五则处死。若是者,重轻适宜,足以示训。近侍刘哥、乌古斯尝从齐王妻而逃,以赦,后会千龄节出首,乃诏诸近侍、护卫集视而腰斩之。于是国无幸民,纲纪修举,吏多奉职,人重犯法。故统和中,南京及易、平二州以狱空闻。至开泰五年,诸道皆狱空,有刑措之凤焉。
gù shì, shū mì shǐ fēi guó jiā zhòng wù, wèi cháng qīn jué, fán yù sòng wéi yí lí bì zhǔ zhī. jí xiāo hé zhuō xiāo pǔ xiāng jì wèi shū mì shǐ, zhuān shàng lì cái, shǐ zì tīng sòng. shí rén zhuǎn xiāng xiào xí, yǐ jiǎo zhì xiāng gāo, fēng sú zì cǐ shuāi yǐ. gù tài píng liù nián xià zhào yuē:" zhèn yǐ guó jiā yǒu qì dān hàn rén, gù yǐ nán běi èr yuàn fēn zhì zhī, gài yù qù tān wǎng, chú fán rǎo yě ruò guì jiàn yì fǎ, zé yuàn bì shēng. fū xiǎo mín fàn zuì, bì bù néng dòng yǒu sī yǐ dá yú cháo, wéi nèi zú wài qī duō shì ēn xíng huì, yǐ tú gǒu miǎn, rú shì zé fǎ fèi yǐ. zì jīn guì qī yǐ shì bèi gào, bù yǐ shì zhī dà xiǎo, bìng lìng suǒ zài guān sī àn wèn, jù shēn běi nán yuàn fù wèn dé shí yǐ wén qí bù àn zhé shēn, jí shòu qǐng tuō wèi zòu yán zhě, yǐ běn fàn rén zuì zuì zhī." qī nián, zhào zhōng wài dà chén yuē:" zhì zhōng yǒu yí quē jí qīng zhòng shī zhōng zhě, qí tiáo shàng zhī, yì zēng gǎi yān."
故事,枢密使非国家重务,未尝亲决,凡狱讼惟夷离毕主之。及萧合卓、萧朴相继为枢密使,专尚吏才,始自听讼。时人转相效习,以狡智相高,风俗自此衰矣。故太平六年下诏曰:“朕以国家有契丹、汉人,故以南、北二院分治之,盖欲去贪枉,除烦扰也;若贵贱异法,则怨必生。夫小民犯罪,必不能动有司以达于朝,惟内族、外戚多恃恩行贿,以图苟免,如是则法废矣。自今贵戚以事被告,不以事之大小,并令所在官司按问,具申北、南院覆问得实以闻;其不按辄申,及受请托为奏言者,以本犯人罪罪之。”七年,诏中外大臣曰:“《制》中有遗阙及轻重失中者,其条上之,议增改焉。”