guǎng píng féng wēng yǒu yī zi, zì xiàng rú, fù zǐ jù zhū shēng. wēng nián jìn liù xún, xìng fāng gěng, ér jiā lǚ kōng. shù nián jiān, ǎo yǔ zi fù yòu xiāng jì shì, jǐng jiù zì cāo zhī. yī yè, xiàng rú zuò yuè xià, hū jiàn dōng lín nǚ zì qiáng shàng lái kuī. shì zhī, měi jìn zhī, wēi xiào zhāo yǐ shǒu, bù lái yì bù qù. gù qǐng zhī, nǎi tī ér guò, suì gòng qǐn chù. wèn qí xìng míng, yuē: qiè lín nǚ hóng yù yě. shēng dà ài yuè, yǔ dìng yǒng hǎo, nǚ nuò zhī. yè yè wǎng lái, yuē bàn nián xǔ. wēng yè qǐ wén nǚ zǐ hán xiào yǔ, kuī zhī jiàn nǚ, nù, huàn shēng chū, mà yuē: chù chǎn suǒ wèi hé shì! rú cǐ luò mò, shàng bù kè kǔ, jí xué fú dàng yé? rén zhī zhī sàng rǔ dé, rén bù zhī cù rǔ shòu! shēng guì zì tóu, qì yán zhī huǐ. wēng chì nǚ yuē: nǚ zǐ bù shǒu guī jiè, jì zì diàn, ér yòu yǐ diàn rén. tǎng shì yī fā, dāng bù jǐn yí hán shè xiū! mà yǐ, fèn rán guī qǐn. nǚ liú tì yuē: qīn tíng zuì zé, liáng zú kuì rǔ! wǒ èr rén yuán fēn jǐn yǐ! shēng yuē: fù zài, bù dé zì zhuān. qīng rú yǒu qíng, shàng dāng hán gòu wèi hǎo. nǚ yán cí jué jué, shēng nǎi sǎ tì. nǚ zhǐ zhī yuē: qiè yǔ jūn wú méi shuò zhī yán, fù mǔ zhī mìng, yú qiáng zuān xì, hé néng bái shǒu? cǐ chù yǒu yī jiā ǒu, kě pìn yě. gào yǐ pín. nǚ yuē: lái xiāo xiāng qí, qiè wèi jūn móu zhī. cì yè nǚ guǒ zhì, chū bái jīn sì shí liǎng zèng shēng. yuē: qù cǐ liù shí lǐ, yǒu wú cūn wèi shì, nián shí bā yǐ, gāo qí jià, gù wèi shòu yě. jūn zhòng dàn zhī, bì hé xié yǔn. yán yǐ bié qù.
廣平馮翁有一子,字相如,父子俱諸生。翁年近六旬,性方鯁,而家屢空。數年間,媼與子婦又相繼逝,井臼自操之。一夜,相如坐月下,忽見東鄰女自牆上來窺。視之,美;近之,微笑;招以手,不來亦不去。固請之,乃梯而過,遂共寢處。問其姓名,曰:「妾鄰女紅玉也。」生大愛悅,與訂永好,女諾之。夜夜往來,約半年許。翁夜起聞女子含笑語,窺之見女,怒,喚生出,罵曰:「畜產所為何事!如此落寞,尚不刻苦,及學浮蕩耶?人知之喪汝德,人不知促汝壽!」生跪自投,泣言知悔。翁叱女曰:「女子不守閨戒,既自玷,而又以玷人。倘事一發,當不僅貽寒舍羞!」罵已,憤然歸寢。女流涕曰:「親庭罪責,良足愧辱!我二人緣分盡矣!」生曰:「父在,不得自專。卿如有情,尚當含垢為好。」女言辭決絕,生乃灑涕。女止之曰:「妾與君無媒妁之言,父母之命,逾牆鑽隙,何能白首?此處有一佳耦,可聘也。」告以貧。女曰:「來宵相俟,妾為君謀之。」次夜女果至,出白金四十兩贈生。曰:「去此六十里,有吳村衛氏,年十八矣,高其價,故未售也。君重啖之,必合諧允。」言已別去。
shēng chéng jiān yǔ fù, yù wǎng xiāng zhī, ér yǐn kuì jīn bù gǎn gào. wēng zì dù wú zī, yǐ shì gù zhǐ zhī. shēng yòu wǎn yán: shì kě nǎi yǐ. wēng hàn zhī. shēng suì jiǎ pū mǎ, yì wèi shì. wèi gù tián shè wēng, shēng hū chū yǐn yǔ xián yǔ. wèi zhī shēng wàng zú, yòu jiàn yí cǎi xuān huō, xīn xǔ zhī, ér lǜ qí jìn yú zī. shēng tīng qí cí yì tūn tǔ, huì qí zhǐ, qīng náng chén jǐ shàng. wèi nǎi xǐ, měi lín shēng jū jiān, shū hóng jiān ér méng yān, shēng rù bài ǎo. jū shì bī cè, nǚ yī mǔ zì zhàng. wēi nì zhī. suī jīng bù zhī shì, ér shén qíng guāng yàn, xīn qiè xǐ. wèi jiè shě kuǎn xù, biàn yán: gōng zǐ wú xū qīn yíng. dài shǎo zuò yī zhuāng, jí hé yú sòng qù. shēng yǔ qī ér guī. guǐ gào wēng, yán wèi ài qīng mén, bù zé zī. wēng yì xǐ. zhì rì wèi guǒ sòng nǚ zhì. nǚ qín jiǎn, yǒu shùn dé, qín sè shén dǔ. yú èr nián jǔ yī nán, míng fú ér. huì qīng míng bào zi dēng mù, yù yì shēn sòng shì. sòng guān yù shǐ, zuò xíng qiú miǎn, jū lín xià, dà shān wēi nüè. shì rì yì shàng mù guī, jiàn nǚ yàn zhī, wèn cūn rén zhī wèi shēng pèi. liào féng pín shì, yòu yǐ zhòng lù jì kě yáo, shǐ jiā rén fēng shì zhī. shēng zhòu wén, nù xíng yú sè. jì sī shì bù dí, liǎn nù wèi xiào, guī gào wēng. wēng dà nù, bēn chū, duì qí jiā rén, zhǐ tiān huà dì, gòu mà wàn duān. jiā rén shǔ cuàn ér qù. sòng shì yì nù, jìng qiǎn shù rén rù shēng jiā, ōu wēng jí zi, xiōng ruò fèi dǐng. nǚ wén zhī, qì ér yú chuáng, pī fà hào jiù. qún cuàn yú zhī, hōng rán biàn qù. fù zǐ shāng cán, yín shēn zài dì, ér gū gū tí shì zhōng. lín rén gòng lián zhī, fú zhī tà shàng. jīng rì, shēng zhàng ér néng qǐ wēng fèn bù shí, ǒu xuè, xún bì. shēng dà kū, bào zi xìng cí, shàng zhì dū fǔ, sòng jǐ biàn, zú bù dé zhí. hòu wén fù bù qū sǐ, yì bēi. yuān sāi xiōng kēng, wú lù kě shēn. měi sī yào lù cì shā sòng, ér lǜ qí hù cóng fán, ér yòu wǎng tuō. rì yè āi sī, shuāng jié wèi zhī bù jiāo. hū yī zhàng fū diào zhū qí shì, qiú rán kuò hàn, céng yǔ wú sù. wǎn zuò yù wèn bāng zú. kè jù yuē: jūn yǒu shā fù zhī chóu, duó qī zhī hèn, ér wàng bào hū? shēng yí wèi sòng rén zhī zhēn, gū wěi yīng zhī. kè nù, zì yù liè, jù chū yuē: pū yǐ jūn rén yě, jīn nǎi zhī bù zú chǐ zhī cāng! shēng chá qí yì, guì ér wǎn zhī, yuē: chéng kǒng sòng rén tiǎn wǒ. jīn shí bù fù xīn: pū zhī wò xīn cháng dǎn zhě, gù yǒu rì yǐ. dàn lián cǐ bǎo zhōng wù, kǒng zhuì zōng tiāo. jūn yì shì, néng wèi wǒ chǔ jiù fǒu? kè yuē: cǐ fù rén nǚ zǐ zhī shì, fēi suǒ néng. jūn suǒ yù tuō zhū rén zhě, qǐng zì rèn zhī suǒ yù zì rèn zhě, yuàn dé ér dài páo yān. shēng wén, bēng jiǎo zài dì, kè bù gù ér chū. shēng zhuī wèn xìng zì, yuē: bù jì, bù rèn shòu yuàn jì, yì bù rèn shòu dé. suì qù. shēng jù huò jí, bào zi wáng qù. zhì yè, sòng jiā yī mén jù qǐn, yǒu rén yuè zhòng yuán rù, shā yù shǐ fù zǐ sān rén, jí yī xí yī bì. sòng jiā jù zhuàng gào guān. guān dà hài. sòng zhí wèi xiàng rú, yú shì qiǎn yì bǔ shēng, shēng dùn bù zhī suǒ zhī, yú shì qíng yì zhēn. sòng pū tóng guān yì zhū chù míng sōu, yè zhì nán shān, wén ér tí, zōng dé zhī, xì léi ér xíng. ér tí yù chēn, qún duó ér pāo qì zhī, shēng yuān fèn yù jué. jiàn yì lìng, wèn: hé shā rén? shēng yuē: yuān zāi! mǒu yǐ yè sǐ, wǒ yǐ zhòu chū, qiě bào gū gū zhě, hé néng yú yuán shā rén? lìng yuē: bù shā rén, hé táo hū? shēng cí qióng, bù néng zhì biàn. nǎi shōu zhū yù. shēng qì yuē: wǒ sǐ wú zú xī, gū ér hé zuì? lìng yuē: rǔ shā rén zǐ duō yǐ, shā rǔ zi hé yuàn? shēng jì chǐ gé, lǚ shòu gù cǎn, zú wú cí, lìng shì yè fāng wò, wén yǒu wù jī chuáng, zhèn zhèn yǒu shēng, dà jù ér hào. jǔ jiā jīng qǐ, jí ér zhú zhī yī duǎn dāo xiān lì rú shuāng, duò chuáng rù mù zhě cùn yú, láo bù kě bá. lìng dǔ zhī, hún pò sàng shī. hé gē biàn suǒ, jìng wú zōng jī. xīn qiè něi, yòu yǐ sòng rén sǐ, wú kě wèi jù, nǎi xiáng zhū xiàn, dài shēng jiě miǎn, jìng shì shēng.
生乘間語父,欲往相之,而隱饋金不敢告。翁自度無資,以是故止之。生又婉言:「試可乃已。」翁頷之。生遂假仆馬,詣衛氏。衛故田舍翁,生呼出引與閒語。衛知生望族,又見儀采軒豁,心許之,而慮其靳於資。生聽其詞意吞吐,會其旨,傾囊陳几上。衛乃喜,浼鄰生居間,書紅箋而盟焉,生入拜媼。居室逼側,女依母自幛。微睨之。雖荊布之飾,而神情光艷,心竊喜。衛借舍款婿,便言:「公子無須親迎。待少作衣妝,即合舁送去。」生與期而歸。詭告翁,言衛愛清門,不責資。翁亦喜。至日衛果送女至。女勤儉,有順德,琴瑟甚篤。逾二年舉一男,名福兒。會清明抱子登墓,遇邑紳宋氏。宋官御史,坐行賕免,居林下,大煽威虐。是日亦上墓歸,見女艷之,問村人知為生配。料馮貧士,誘以重賂冀可搖,使家人風示之。生驟聞,怒形於色。既思勢不敵,斂怒為笑,歸告翁。翁大怒,奔出,對其家人,指天畫地,詬罵萬端。家人鼠竄而去。宋氏亦怒,竟遣數人入生家,毆翁及子,洶若沸鼎。女聞之,棄兒於床,披髮號救。群篡舁之,哄然便去。父子傷殘,吟呻在地,兒呱呱啼室中。鄰人共憐之,扶之榻上。經日,生杖而能起;翁忿不食,嘔血,尋斃。生大哭,抱子興詞,上至督撫,訟幾遍,卒不得直。後聞婦不屈死,益悲。冤塞胸吭,無路可伸。每思要路刺殺宋,而慮其扈從繁,兒又罔托。日夜哀思,雙睫為之不交。忽一丈夫吊諸其室,虬髯闊頷,曾與無素。挽坐欲問邦族。客遽曰:「君有殺父之仇,奪妻之恨,而忘報乎?」生疑為宋人之偵,姑偽應之。客怒,眥欲裂,遽出曰:「仆以君人也,今乃知不足齒之傖!」生察其異,跪而挽之,曰:「誠恐宋人餂我。今實布腹心:仆之臥薪嘗膽者,固有日矣。但憐此褓中物,恐墜宗祧。君義士,能為我杵臼否?」客曰:「此婦人女子之事,非所能。君所欲托諸人者,請自任之;所欲自任者,願得而代庖焉。」生聞,崩角在地,客不顧而出。生追問姓字,曰:「不濟,不任受怨;濟,亦不任受德。」遂去。生懼禍及,抱子亡去。至夜,宋家一門俱寢,有人越重垣入,殺御史父子三人,及一媳一婢。宋家具狀告官。官大駭。宋執謂相如,於是遣役捕生,生遁不知所之,於是情益真。宋仆同官役諸處冥搜,夜至南山,聞兒啼,蹤得之,系縲而行。兒啼愈嗔,群奪兒拋棄之,生冤憤欲絕。見邑令,問:「何殺人?」生曰:「冤哉!某以夜死,我以晝出,且抱呱呱者,何能逾垣殺人?」令曰:「不殺人,何逃乎?」生詞窮,不能置辯。乃收諸獄。生泣曰:「我死無足惜,孤兒何罪?」令曰:「汝殺人子多矣,殺汝子何怨?」生既褫革,屢受梏慘,卒無詞,令是夜方臥,聞有物擊床,震震有聲,大懼而號。舉家驚起,集而燭之;一短刀銛利如霜,剁床入木者寸余,牢不可拔。令睹之,魂魄喪失。荷戈遍索,竟無蹤跡。心竊餒,又以宋人死,無可畏俱,乃詳諸憲,代生解免,竟釋生。
shēng guī, wēng wú shēng dǒu, gū yǐng duì sì bì. xìng lín rén lián kuì shí yǐn, gǒu qiě zì dù. niàn dà chóu yǐ bào, zé chǎn rán xǐ sī cǎn kù zhī huò jǐ yú miè mén, zé lèi shān shān duò jí sī bàn shēng pín chè gǔ, zōng zhī bù xù, zé yú wú rén chù dà kū shī shēng, bù fù néng zì jìn. rú cǐ bàn nián, bǔ jìn yì xiè. nǎi āi yì lìng, qiú pàn hái wèi shì zhī gǔ. jí zàng ér guī, bēi dá yù sǐ, zhǎn zhuǎn kōng chuáng, jìng wú shēng lù. hū yǒu kuǎn mén zhě, níng shén jì tīng, wén yī rén zài mén wài, nóng nóng yǔ xiǎo ér yǔ. shēng jí qǐ kuī chān, shì yī nǚ zǐ. fēi chū qǐ, biàn wèn: dà yuān zhāo xuě, kě xìng wú yàng! qí shēng rěn shú, ér cāng zú bù néng zhuī yì. zhú zhī, zé hóng yù yě. wǎn yī xiǎo ér, xī xiào kuà xià. shēng bù xiá wèn, bào nǚ wū kū, nǚ yì cǎn rán. jì ér tuī ér yuē: rǔ wàng ěr fù yé? ér qiān nǚ yī, mù zhuó zhuó shì shēng. xì shěn zhī, fú ér yě. dà jīng, qì wèn: ér nà de lái? nǚ yuē: shí gào jūn, xī yán lín nǚ zhě, wàng yě, qiè shí hú. shì xiāo xíng, jiàn ér tí gǔ zhōng, bào yǎng yú qín. wén dà nán jì xī, gù xié lái yǔ jūn tuán jù ěr. shēng huī tì bài xiè, ér zài nǚ huái, rú yī qí mǔ, jìng bù fù néng shí fù yǐ. tiān wèi míng, nǚ jí jù qǐ, wèn zhī, dá yuē: nú yù qù. shēng luǒ guì chuáng tóu, tì bù néng yǎng. nǚ xiào yuē: qiè guàng jūn ěr. jīn jiā dào xīn chuàng, fēi sù xìng yè mèi bù kě. nǎi jiǎn mǎng yōng huì, lèi nán zǐ cāo zuò. shēng yōu pín fá, bù zì gěi. nǚ yuē: dàn qǐng xià wéi dú, wù wèn yíng qiàn, huò dāng bù piǎo è sǐ. suì chū jīn zhì zhī jù, zū tián shù shí mǔ, gù yōng gēng zuò. hé chán zhū máo, qiān luó bǔ wū, rì yǐ wèi cháng. lǐ dǎng wén fù xián, yì lè zī zhù zhī. yuē bàn nián, rén yān téng mào, lèi sù fēng jiā. shēng yuē: huī jìn zhī yú, qīng bái shǒu zài zào yǐ. rán yī shì wèi jiù ān tuǒ, rú hé? jié zhī, dá yuē: shì qī yǐ pò, jīn fú shàng wèi fù yě. nǚ xiào yuē: qiè qián yǐ sì jīn jì guǎng wén, yǐ fù míng zài àn. ruò dài jūn yán, wù zhī yǐ jiǔ. shēng yì shén zhī. shì kē suì lǐng xiāng jiàn. shí nián sān shí liù, yú tián lián qiān, xià wū qú qú yǐ. nǚ niǎo nà rú suí fēng yù piāo qù, ér cāo zuò guò nóng jiā fù. suī yán dōng zì kǔ, ér shǒu nì rú zhī. zì yán èr shí bā suì, rén shì zhī, cháng ruò èr shí xǔ rén.
生歸,翁無升斗,孤影對四壁。幸鄰人憐饋食飲,苟且自度。念大仇已報,則囅然喜;思慘酷之禍幾於滅門,則淚潸潸墮;及思半生貧徹骨,宗支不續,則於無人處大哭失聲,不復能自禁。如此半年,捕禁益懈。乃哀邑令,求判還衛氏之骨。及葬而歸,悲怛欲死,輾轉空床,竟無生路。忽有款門者,凝神寂聽,聞一人在門外,噥噥與小兒語。生急起窺覘,似一女子。扉初啟,便問:「大冤昭雪,可幸無恙!」其聲稔熟,而倉卒不能追憶。燭之,則紅玉也。挽一小兒,嬉笑跨下。生不暇問,抱女嗚哭,女亦慘然。既而推兒曰:「汝忘爾父耶?」兒牽女衣,目灼灼視生。細審之,福兒也。大驚,泣問:「兒那得來?」女曰:「實告君,昔言鄰女者,妄也,妾實狐。適宵行,見兒啼谷中,抱養於秦。聞大難既息,故攜來與君團聚耳。」生揮涕拜謝,兒在女懷,如依其母,竟不復能識父矣。天未明,女即遽起,問之,答曰:「奴欲去。」生裸跪床頭,涕不能仰。女笑曰:「妾逛君耳。今家道新創,非夙興夜寐不可。」乃剪莽擁篲,類男子操作。生憂貧乏,不自給。女曰:「但請下帷讀,勿問盈歉,或當不殍餓死。」遂出金治織具,租田數十畝,僱傭耕作。荷鑱誅茅,牽蘿補屋,日以為常。里黨聞婦賢,益樂資助之。約半年,人煙騰茂,類素封家。生曰:「灰燼之餘,卿白手再造矣。然一事未就安妥,如何?」詰之,答曰:「試期已迫,巾服尚未復也。」女笑曰:「妾前以四金寄廣文,已復名在案。若待君言,誤之已久。」生益神之。是科遂領鄉薦。時年三十六,腴田連阡,夏屋渠渠矣。女裊娜如隨風欲飄去,而操作過農家婦。雖嚴冬自苦,而手膩如脂。自言二十八歲,人視之,常若二十許人。
yì shǐ shì yuē: qí zi xián, qí fù dé, gù qí bào zhī yě xiá. fēi tè rén xiá, hú yì xiá yě. yù yì qí yǐ! rán guān zǎi yōu yōu, shù rén máo fà, dāo zhèn zhèn rù mù, hé xī bù lüè yí chuáng shàng bàn chǐ xǔ zāi? shǐ sū zi měi dú zhī, bì fú bái yuē: xī hū jī zhī bù zhōng!
異史氏曰:「其子賢,其父德,故其報之也俠。非特人俠,狐亦俠也。遇亦奇矣!然官宰悠悠,豎人毛髮,刀震震入木,何惜不略移床上半尺許哉?使蘇子美讀之,必浮白曰:『惜乎擊之不中!』」