lè zhòng, xī ān rén. fù zǎo sàng, mǔ yí fù shēng zhòng. mǔ hǎo fú, bù rú hūn jiǔ. zhòng jì zhǎng, shì yǐn shàn dàn, qiè fù fěi mǔ, měi yǐ féi gān quàn jìn, mǔ duō zhī. hòu mǔ bìng, mí liú, kǔ sī ròu. zhòng jí wú suǒ de ròu, kuī zuǒ gǔ xiàn zhī. bìng shāo chài, huǐ pò jiè, bù shí ér sǐ.
樂仲,西安人。父早喪,母遺腹生仲。母好佛,不茹葷酒。仲既長,嗜飲善啖,竊腹誹母,每以肥甘勸進,母咄之。後母病,彌留,苦思肉。仲急無所得肉,刲左股獻之。病稍瘥,悔破戒,不食而死。
zhòng āi dào yì qiè, yǐ lì rèn yì kuī yòu gǔ jiàn gǔ. jiā rén gòng jiù zhī, guǒ bó fū yào, xún yù. xīn niàn mǔ kǔ jié, shuāng yòu mǔ yú, suì fén suǒ gòng fó xiàng, lì zhǔ sì mǔ, zuì hòu zhé duì āi kū, nián èr shí shǐ qǔ, shēn yóu tóng zǐ. qǔ sān rì, wèi rén yuē: nán nǚ jū shì, tiān xià zhī zhì huì, wǒ shí bù wèi lè! suì qù qī. qī fù gù wén yuān, měi qī qiú fǎn, qǐng zhī sān sì, zhòng bì bù kě. chí bàn nián, gù suì jiào nǚ.
仲哀悼益切,以利刃益刲右股見骨。家人共救之,裹帛敷藥,尋愈。心念母苦節,雙又母愚,遂焚所供佛像,立主祀母,醉後輒對哀哭,年二十始娶,身猶童子。娶三日,謂人曰:「男女居室,天下之至穢,我實不為樂!」遂去妻。妻父顧文淵,浼戚求返,請之三四,仲必不可。遲半年,顧遂醮女。
zhòng guān jū èr shí nián, xíng yì bù jī, nú lì yōu líng jiē yǔ yǐn, lǐ dǎng qǐ qiú bù jìn yǔ yǒu yán jià nǚ wú fǔ zhě, jiē zào tóu jǔ zèng zhī. zì nǎi cóng lín jiè fǔ chuī. zhū wú xíng zhě zhī qí xìng, zhāo xī piàn zhuàn zhī. huò yǐ dǔ bó wú zī, gù duì zhī xī xū, yán zhuī hū jí, jiāng yù qí zi. zhòng cuò shuì jīn rú shù, qīng náng yí zhī jí zū lì dēng mén, zì shǐ diǎn zhì yíng bàn. yǐ gù, jiā rì yì luò. xiān shì zhòng yīn ráo, tóng táng zǐ dì zhēng fèng shì zhī, jiā zhōng suǒ yǒu rèn qí qǔ xié, yì mò zhī jiào jí zhòng jiǎn luò, cún wèn jué shǎo, zhòng kuàng dá bù wèi yì. zhí mǔ jì chén, zhòng shì bìng, bù néng shàng mù, yù qiǎn zǐ dì dài sì, zhū zǐ dì jiē xiè yǐ gù, zhòng nǎi lèi zhū shì zhōng, duì zhǔ hào tòng, wú sì zhī qī, pō yíng huái bào. yīn ér bìng yì jù. mào luàn zhōng jué yǒu rén fǔ mó zhī, mù wēi qǐ, zé mǔ yě. jīng wèn: hé lái? mǔ yuē: yuán jiā zhōng wú rén shàng mù, gù lái jiù xiǎng, jí shì rǔ bìng. wèn: mǔ xiàng jū hé suǒ? mǔ yuē: nán hǎi. fǔ mó jì yǐ, biàn tǐ shēng liáng. kāi mù sì gù, miǎo wú yī rén.
仲鰥居二十年,行益不羈,奴隸優伶皆與飲,里黨乞求不靳與;有言嫁女無釜者,揭灶頭舉贈之。自乃從鄰借釜炊。諸無行者知其性,朝夕騙賺之。或以賭博無資,故對之欷歔,言追呼急,將鬻其子。仲措稅金如數,傾囊遺之;及租吏登門,自始典質營辦。以故,家日益落。先是仲殷饒,同堂子弟爭奉事之,家中所有任其取攜,亦莫之較;及仲蹇落,存問絕少,仲曠達不為意。值母忌辰,仲適病,不能上墓,欲遣子弟代祀,諸子弟皆謝以故,仲乃酹諸室中,對主號痛,無嗣之戚,頗縈懷抱。因而病益劇。瞀亂中覺有人撫摩之,目微啟,則母也。驚問:「何來?」母曰:「緣家中無人上墓,故來就享,即視汝病。」問:「母向居何所?」母曰:「南海。」撫摩既已,遍體生涼。開目四顧,渺無一人。
bìng chài jì qǐ, sī cháo nán hǎi. huì lín cūn yǒu jié xiāng shè zhě, jí mài tián shí mǔ, xié zī qiú xié. shè rén xián qí bù jié, gòng bìn jué zhī. nǎi suí cóng tóng háng. tú zhōng niú jiǔ xiè suàn bù jiè, zhòng gèng è zhī, chéng qí zuì shuì, bù gào ér qù. zhòng jí dú xíng. zhì mǐn, yù yǒu rén yāo yǐn, yǒu míng jì qióng huá zài zuò. shì yán nán hǎi zhī yóu, qióng huá yuàn fù yǐ xíng. zhòng xǐ, jí dài qū zhuāng, suì yǔ jù fā, suī qǐn shí yǔ gòng, ér háo wú suǒ sī. jí zhì nán hǎi, shè zhōng rén jiàn qí zài jì ér zhì, gèng fēi xiào zhī, bǐ bù yǔ tóng cháo, zhòng yǔ qióng huá zhī qí yì, nǎi qí qí xiān bài ér hòu bài zhī. zhòng bài shí, hèn wú xiàn shì. jí èr rén bài, fāng tóu dì, hū jiàn biàn hǎi jiē lián huā, huā shàng yīng luò chuí zhū qióng huá jiàn wèi pú sà, zhòng jiàn huā duǒ shàng jiē qí mǔ. yīn jí hū bēn mǔ, yuè rù cóng zhī. zhòng jiàn wàn duǒ lián huā, xī biàn xiá cǎi, zhàng hǎi rú jǐn. shǎo jiān yún jìng bō chéng, yī qiè dōu yǎo, ér zhòng yóu shēn zài hǎi àn. yì bù zì jiě qí hé yǐ dé chū, yī lǚ bìng wú zhān rú. wàng hǎi dà kū, shēng zhèn dǎo yǔ. qióng huá wǎn quàn zhī, chuàng rán xià shā, mìng zhōu běi dù. tú zhōng yǒu háo jiā zhāo qióng huá qù, zhòng dú qì nì lǚ.
病瘥既起,思朝南海。會鄰村有結香社者,即賣田十畝,挾資求偕。社人嫌其不潔,共擯絕之。乃隨從同行。途中牛酒薤蒜不戒,眾更惡之,乘其醉睡,不告而去。仲即獨行。至閩,遇友人邀飲,有名妓瓊華在座。適言南海之游,瓊華願附以行。仲喜,即待趨裝,遂與俱發,雖寢食與共,而毫無所私。及至南海,社中人見其載妓而至,更非笑之,鄙不與同朝,仲與瓊華知其意,乃俟其先拜而後拜之。眾拜時,恨無現示。及二人拜,方投地,忽見遍海皆蓮花,花上瓔珞垂珠;瓊華見為菩薩,仲見花朵上皆其母。因急呼奔母,躍入從之。眾見萬朵蓮花,悉變霞彩,障海如錦。少間雲靜波澄,一切都杳,而仲猶身在海岸。亦不自解其何以得出,衣履並無沾濡。望海大哭,聲震島嶼。瓊華挽勸之,愴然下剎,命舟北渡。途中有豪家招瓊華去,仲獨憩逆旅。
yǒu tóng zǐ fāng bā jiǔ suì, gài shí sì zhōng, mào bù lèi qǐ ér. xì jié zhī, zé bèi zhú yú jì mǔ, xīn lián zhī, ér yī yī zuǒ yòu, kǔ qiú bá zhěng, zhòng suì xié yǔ jù guī. wèn qí xìng shì, zé yuē: ā xīn, xìng yōng, mǔ gù shì. cháng wén mǔ yán: shì yōng liù yuè, suì shēng yú. yú běn lè xìng. zhòng dà jīng. zì yí shēng píng yí dù, bù yīng yǒu zi. yīn wèn lè jū hé xiāng, dá yún bù zhī. dàn mǔ méi shí, fù yī hán shū, zhǔ wù yí shī. zhòng jí suǒ shū. shì zhī, zé dāng nián yǔ gù jiā lí hūn shū yě. jīng yuē: zhēn wú ér yě! shěn qí nián yuè liáng què, yán wèi xīn yuàn. rán jiā jì rì shū, jū èr nián, gē mǔ jiàn jǐn, jìng bù néng chù tóng pú.
有童子方八九歲,丐食肆中,貌不類乞兒。細詰之,則被逐於繼母,心憐之,兒依依左右,苦求拔拯,仲遂攜與俱歸。問其姓氏,則曰:「阿辛,姓雍,母顧氏。嘗聞母言:「適雍六月,遂生余。余本樂姓。」仲大驚。自疑生平一度,不應有子。因問樂居何鄉,答雲不知。但母沒時,付一函書,囑勿遺失。」仲急索書。視之,則當年與顧家離婚書也。驚曰:「真吾兒也!」審其年月良確,顏慰心愿。然家計日疏,居二年,割畝漸盡,竟不能畜僮僕。
yī rì fù zǐ fāng zì chuī, hū yǒu lì rén rù, shì zhī zé qióng huá yě, jīng wèn: hé lái? xiào yuē: yè zuò jiǎ fū qī, hé yòu wèn yě? xiàng bù jí cóng zhě, tú yǐ yǒu lǎo yù zài jīn yǐ sǐ. gù niàn bù cóng rén wú yǐ zì bì cóng rén zé yòu wú yǐ zì jié. jì liǎng quán zhě, wú rú cóng jūn, shì yǐ bù dàn qiān lǐ. suì jiě zhuāng dài ér chuī. zhòng liáng xǐ. zhì yè fù zǐ tóng qǐn rú gù, lìng zhì yī shì jū qióng huá. ér mǔ zhī, qióng huá yì shàn fǔ ér. qī dǎng wén zhī, jiē nuǎn zhòng, liǎng rén jiē lè shòu zhī. kè zhì, qióng huá xī wèi zhì jù, zhòng yì bù wèn suǒ zì lái. qióng huá jiàn chū jīn zhū shú gù chǎn, guǎng zhì bì pú niú mǎ, rì yì fán shèng. zhòng měi wèi qióng huá yuē: wǒ zuì shí, qīng dāng bì nì, wù shǐ wǒ jiàn. huá xiào nuò zhī. yī rì dà zuì, jí huàn qióng huá. huá yàn zhuāng chū zhòng nì zhī liáng jiǔ, dà xǐ, dǎo wǔ ruò kuáng, yuē: wú wù yǐ! dùn xǐng. jué shì jiè guāng míng, suǒ jū lú shě jǐn wèi qióng lóu yù yǔ, yí shí shǐ yǐ. cóng cǐ bù fù yǐn shì shàng, wéi rì duì qióng huá yǐn. huá rú sù, yǐ chá míng shì. yī rì wēi xūn, mìng qióng huá àn gǔ, jiàn gǔ shàng kuī hén, huà wèi liǎng duǒ chì hàn dàn, yǐn qǐ ròu jì. qí zhī. zhòng xiào yuē: qīng shì cǐ huā fàng hòu, èr shí nián jià fū qī fēn shǒu yǐ. qióng huá xìn zhī.
一日父子方自炊,忽有麗人入,視之則瓊華也,驚問:「何來?」笑曰:「業作假夫妻,何又問也?向不即從者,徒以有老嫗在;今已死。顧念不從人無以自庇;從人則又無以自潔。計兩全者,無如從君,是以不憚千里。」遂解裝代兒炊。仲良喜。至夜父子同寢如故,另治一室居瓊華。兒母之,瓊華亦善撫兒。戚黨聞之,皆餪仲,兩人皆樂受之。客至,瓊華悉為治具,仲亦不問所自來。瓊華漸出金珠贖故產,廣置婢僕牛馬,日益繁盛。仲每謂瓊華曰:「我醉時,卿當避匿,勿使我見。」華笑諾之。一日大醉,急喚瓊華。華艷妝出;仲睨之良久,大喜,蹈舞若狂,曰:「吾悟矣!」頓醒。覺世界光明,所居廬舍盡為瓊樓玉宇,移時始已。從此不復飲市上,惟日對瓊華飲。華茹素,以茶茗侍。一日微醺,命瓊華按股,見股上刲痕,化為兩朵赤菡萏,隱起肉際。奇之。仲笑曰:「卿視此花放後,二十年假夫妻分手矣。」瓊華信之。
jì wèi ā xīn wán hūn, qióng huá jiàn yǐ jiā fù xīn fù, yǔ zhòng bié yuàn jū. zi fù sān rì yī zhāo, shì fēi yí nán bù yǐ gào. yì èr bì: yī wēn jiǔ, yī yuè míng ér yǐ. yī rì qióng huá zhì ér suǒ, ér xí zī bái liáng jiǔ, gòng wǎng jiàn fù. rù mén, jiàn fù bái zú zuò tà shàng. wén shēng, kāi móu wēi xiào yuē: mǔ zǐ lái dà hǎo! jí fù míng. qióng huá dà jīng yuē: jūn yù hé wèi? shì qí gǔ shàng, lián huā dà fàng. shì zhī, qì yǐ jué. jí yǐ liǎng shǒu niǎn hé qí huā, qiě zhù yuē: qiè qiān lǐ cóng jūn, dà fēi róng yì. wèi jūn jiào zǐ xùn fù, yì yǒu wēi láo. jí chà èr sān nián, hé bù yī shǎo dài yě? yí shí, zhòng hū kāi móu xiào yuē: qīng zì yǒu qīng shì, hé bì yòu qiān yī rén zuò bàn yě? wú yǐ, gū wèi qīng liú. qióng huá shì shǒu, zé huā yǐ fù hé. yú shì yán xiào rú chū. jī sān nián yú, qióng huá nián jìn sì xún, yóu rú èr shí xǔ rén. hū wèi zhòng yuē:
既為阿辛完婚,瓊華漸以家付新婦,與仲別院居。子婦三日一朝,事非疑難不以告。役二婢:一溫酒,一瀹茗而已。一日瓊華至兒所,兒媳咨白良久,共往見父。入門,見父白足坐榻上。聞聲,開眸微笑曰:「母子來大好!」即復瞑。瓊華大驚曰:「君欲何為?」視其股上,蓮花大放。試之,氣已絕。即以兩手捻合其花,且祝曰:「妾千里從君,大非容易。為君教子訓婦,亦有微勞。即差二三年,何不一少待也?」移時,仲忽開眸笑曰:「卿自有卿事,何必又牽一人作伴也?無已,姑為卿留。」瓊華釋手,則花已複合。於是言笑如初。積三年余,瓊華年近四旬,猶如二十許人。忽謂仲曰:
fán rén sǐ hòu, bèi rén zhuō tóu yú zú, shū bù yǎ jié. suì mìng gōng zhì shuāng huì. xīn hài wèn zhī, dá yún: fēi rǔ suǒ zhī. gōng jì jùn, mù yù zhuāng jìng, mìng zi jí fù yuē: wǒ jiāng sǐ yǐ. xīn qì yuē: shù nián lài mǔ jīng jì, shǐ bù dòng něi. mǔ shàng wèi dé yī xiǎng ān yì, hé suì shě ér ér qù? yuē: fù zhǒng fú ér zi xiǎng, nú bì niú mǎ, jiē piàn zhài zhě tián cháng ěr fù, wǒ wú gōng yān. wǒ běn sàn huā tiān nǚ, ǒu shè fán niàn, suì zhé rén jiān sān shí yú nián, jīn xiàn yǐ mǎn. suì dēng mù zì rù. zài hū zhī, shuāng mù yǐ hán. xīn kū gào fù, fù bù zhī hé shí yǐ jiāng, yì guān yǎn rán. hào tòng yù jué. rù guān, bìng tíng táng zhōng, shù rì wèi liàn, jì qí fù fǎn. guāng míng shēng yú gǔ jì, zhào chè sì bì. qióng huá guān nèi zé xiāng wù pēn yì, jìn shě jiē wén. guān jì hé, xiāng guāng suì jiàn jiǎn.
「凡人死後,被人捉頭舁足,殊不雅潔。」遂命工治雙槥。辛駭問之,答云:「非汝所知。」工既竣,沐浴妝竟,命子及婦曰:「我將死矣。」辛泣曰:「數年賴母經紀,始不凍餒。母尚未得一享安逸,何遂舍兒而去?」曰:「父種福而子享,奴婢牛馬,皆騙債者填償爾父,我無功焉。我本散花天女,偶涉凡念,遂謫人間三十餘年,今限已滿。」遂登木自入。再呼之,雙目已含。辛哭告父,父不知何時已僵,衣冠儼然。號慟欲絕。入棺,並停堂中,數日未殮,冀其復返。光明生於股際,照徹四壁。瓊華棺內則香霧噴溢,近舍皆聞。棺既合,香光遂漸減。
jì bìn, lè shì zhū zǐ dì jì yú qí yǒu, gòng móu zhú xīn, sòng zhū guān. guān mò néng biàn, nǐ yǐ tián chǎn bàn gěi zhū lè. xīn bù fú, yǐ cí zhì jùn, jiǔ bù jué. chū, gù jià nǚ yú yōng, jīng nián yú, yōng liú yù yú mǐn, yīn hào suì jué. gù lǎo wú zi, kǔ yì nǚ, yì xù, zé nǚ sǐ shēng zhú. gào guān. yōng jù, lù gù, bù shòu, bì yù de shēng. qióng mì bù dé. yī rì gù ǒu yú tú zhōng, jiàn cǎi yú guò, bì dào zuǒ. yú zhōng yī měi rén hū yuē: ruò fēi gù wēng yé? gù nuò. nǚ zǐ yuē: rǔ shēng jí wú zi, xiàn zài lè jiā, wù sòng yě. shēng fāng yǒu nán, yí jí wǎng. gù yù xiáng jié, yú yǐ qù yuǎn. gù nǎi shòu lù rù xī ān. zhì, zé sòng fāng fèi téng. gù zì tóu guān, yán nǚ dà guī rì zài jiào rì, jí shēng zǐ nián yuè, lì lì shén xī. zhū lè jiē bèi zhàng zhú, àn suì jié. jí guī, shù qí jiàn měi rén zhī rì, jí qióng huá méi rì yě. xīn wèi gù yí jiā, shòu lú zèng bì. liù shí yú shēng yī zi, xīn gù xù zhī.
既殯,樂氏諸子弟覬覦其有,共謀逐辛,訟諸官。官莫能辨,擬以田產半給諸樂。辛不服,以詞質郡,久不決。初,顧嫁女於雍,經年余,雍流寓於閩,音耗遂絕。顧老無子,苦憶女,詣婿,則女死甥逐。告官。雍懼,賂顧,不受,必欲得甥。窮覓不得。一日顧偶於途中,見彩輿過,避道左。輿中一美人呼曰:「若非顧翁耶?」顧諾。女子曰:「汝甥即吾子,現在樂家,勿訟也。甥方有難,宜急往。」顧欲詳詰,輿已去遠。顧乃受賂入西安。至,則訟方沸騰。顧自投官,言女大歸日、再醮日,及生子年月,歷歷甚悉。諸樂皆被杖逐,案遂結。及歸,述其見美人之日,即瓊華沒日也。辛為顧移家,授廬贈婢。六十餘生一子,辛顧恤之。
yì shǐ shì yuē: duàn hūn yuǎn shì, fú zhī shì yě. làn màn tiān zhēn, fú zhī zhēn yě. lè zhòng duì lì rén, zhí shì zhī wèi xiāng jié dào bàn, bù zuò wēn róu xiāng guān yě. qǐn chù sān shí nián, ruò yǒu qíng, ruò wú qíng, cǐ wèi pú sà zhēn miàn mù, shì zhōng rén wū dé ér cè zhī zāi!
異史氏曰:「斷葷遠室,佛之似也。爛熳天真,佛之真也。樂仲對麗人,直視之為香潔道伴,不作溫柔鄉觀也。寢處三十年,若有情,若無情,此為菩薩真面目,世中人烏得而測之哉!」