huò huán zì kuāng jiǔ, jìn rén yě. fù guān xiàn wèi, zǎo zú. yí shēng zuì yòu, cōng huì jué rén, shí yī suì yǐ shén tóng rù pàn. ér mǔ guò yú ài xī, jìn bù lìng chū tíng hù, nián shí sān shàng bù néng biàn shū bó shēng jiù yān.
霍桓字匡九,晉人也。父官縣尉,早卒。遺生最幼,聰惠絕人,十一歲以神童入泮。而母過於愛惜,禁不令出庭戶,年十三尚不能辨叔伯甥舅焉。
tóng lǐ yǒu wǔ píng shì zhě, hǎo dào, rù shān bù fǎn. yǒu nǚ qīng é, nián shí sì, měi yì cháng lún. yòu shí qiè dú fù shū, mù hé xiān gū zhī wèi rén, fù jì yǐn, lì zhì bù jià, mǔ wú nài zhī. yī rì, shēng yú mén wài piē jiàn zhī. tóng zǐ suī wú zhī, zhǐ jué ài zhī jí, ér bù néng yán zhí gào mǔ, shǐ wěi qín yān. mǔ zhī qí bù kě gù nán zhī, shēng yù yù bù zì dé. mǔ kǒng fú ér yì, suì tuō wǎng lái zhě zhì yì wǔ, guǒ bù xié.
同里有武評事者,好道,入山不返。有女青娥,年十四,美異常倫。幼時竊讀父書,慕何仙姑之為人,父既隱,立志不嫁,母無奈之。一日,生於門外瞥見之。童子雖無知,只覺愛之極,而不能言;直告母,使委禽焉。母知其不可故難之,生鬱郁不自得。母恐拂兒意,遂托往來者致意武,果不諧。
shēng xíng sī zuò chóu, wú yǐ wèi jì. huì yǒu yī dào shì zài mén, shǒu wò xiǎo chán zhǎng cái chǐ xǔ, shēng jiè yuè yī guò, wèn: jiāng hé yòng? dá yún: cǐ zhǔ yào zhī jù, wù suī wēi, jiān shí kě rù. shēng wèi shēn xìn. dào shì jí yǐ zhuó qiáng shàng shí, yīng shǒu luò rú fǔ. shēng dà yì zhī, bǎ wán bù shì yú shǒu, dào shì xiào yuē: gōng zǐ ài zhī, jí yǐ fèng zèng. shēng dà xǐ, chóu zhī yǐ qián, bù shòu ér qù. chí guī, lì shì zhuān shí, lüè wú gé ài. dùn niàn xué qiáng zé měi rén kě jiàn, ér bù zhī qí fēi fǎ yě. gēng dìng yú yuán ér chū, zhí zhì wǔ dì, fán xué liǎng zhòng yuán, shǐ dá zhōng tíng. jiàn xiǎo xiāng zhōng shàng yǒu dēng huǒ, fú kuī zhī, zé qīng é xiè wǎn zhuāng yǐ. shǎo qǐng zhú miè jì wú shēng, chuān yōng rù, nǚ yǐ shú mián. qīng jiě shuāng lǚ, qiǎo rán dēng tà, yòu kǒng nǚ láng jīng jué, bì zāo ā zhú, suì qián fú xiù zhě zhī cè, lüè wén xiāng xī, xīn yuàn qiè wèi. ér bàn yè jīng yíng, pí dài pō shén, shǎo yī hé móu, bù jué shuì qù. nǚ xǐng, wén bí qì xiū xiū, kāi mù jiàn xué xì liàng rù. dà hài, àn zhōng bá guān qīng chū, qiāo chuāng huàn jiā rén fù, gòng ruò huǒ cāo zhàng yǐ wǎng. zé jiàn yī zǒng jiǎo shū shēng hān mián xiù tà, xì shěn shí wèi huò shēng. tuī zhī shǐ jué, jù qǐ, mù zhuó zhuó rú liú xīng, shì yì bù dà wèi jù, dàn tiǎn rán bù zuò yī yǔ. zhòng zhǐ wèi zéi, kǒng ā zhī. shǐ chū tì yuē: wǒ fēi zéi, shí yǐ ài niáng zǐ gù, yuàn yǐ jìn fāng zé ěr. zhòng yòu yí xué shù zhòng yuán, fēi tóng zǐ suǒ néng zhě. shēng chū chán yǐ yán yì, gòng shì zhī, hài jué, yà wèi shén shòu. jiāng gòng gào zhū fū rén, nǚ fǔ shǒu chén sī, yì shì bù yǐ wèi kě. zhòng kuī zhī nǚ yì, yīn yuē: cǐ zi shēng míng mén dì, shū bù rǔ diàn. bù rú zòng zhī shǐ qù, bǐ fù qiú méi yān. jié dàn, jiǎ dào yǐ gào fū rén, rú hé yě? nǚ bù dá. zhòng nǎi cù shēng xíng. shēng suǒ chán, gòng xiào yuē: ái ér tóng! yóu bù wàng xiōng qì yé? shēng qù zhěn biān, yǒu fèng chāi yī gǔ. yīn nà xiù zhōng. yǐ wèi bì zǐ suǒ kuī, jí bái zhī, nǚ bù yán yì bù nù. yī ǎo pāi jǐng yuē: mò dào tā ái, ruò yì niàn guāi jué yě. nǎi yè zhī, réng zì dòu zhōng chū.
生行思坐籌,無以為計。會有一道士在門,手握小鑱長裁尺許,生借閱一過,問:「將何用?」答云:「此劚藥之具,物雖微,堅石可入。」生未深信。道士即以斫牆上石,應手落如腐。生大異之,把玩不釋於手,道士笑曰:「公子愛之,即以奉贈。」生大喜,酬之以錢,不受而去。持歸,歷試磚石,略無隔閡。頓念穴牆則美人可見,而不知其非法也。更定逾垣而出,直至武第,凡穴兩重垣,始達中庭。見小廂中尚有燈火,伏窺之,則青娥卸晚裝矣。少頃燭滅寂無聲,穿墉入,女已熟眠。輕解雙履,悄然登榻,又恐女郎驚覺,必遭呵逐,遂潛伏繡褶之側,略聞香息,心愿竊慰。而半夜經營,疲殆頗甚,少一合眸,不覺睡去。女醒,聞鼻氣休休,開目見穴隙亮入。大駭,暗中拔關輕出,敲窗喚家人婦,共爇火操杖以往。則見一總角書生酣眠繡榻,細審識為霍生。推之始覺,遽起,目灼灼如流星,似亦不大畏懼,但靦然不作一語。眾指為賊,恐呵之。始出涕曰:「我非賊,實以愛娘子故,願以近芳澤耳。」眾又疑穴數重垣,非童子所能者。生出鑱以言異,共試之,駭絕,訝為神授。將共告諸夫人,女俯首沉思,意似不以為可。眾窺知女意,因曰:「此子聲名門第,殊不辱玷。不如縱之使去,俾復求媒焉。詰旦,假盜以告夫人,如何也?」女不答。眾乃促生行。生索鑱,共笑曰:「騃兒童!猶不忘兇器耶?」生覷枕邊,有鳳釵一股。陰納袖中。已為婢子所窺,急白之,女不言亦不怒。一媼拍頸曰:「莫道他騃,若意念乖絕也。」乃曳之,仍自竇中出。
jì guī, bù gǎn shí gào mǔ, dàn zhǔ mǔ fù méi zhì zhī. mǔ bù rěn xiǎn jù, wéi biàn tuō méi shì, jí wèi bié mì liáng yīn. qīng é zhī zhī, zhōng qíng huáng jí, yīn shǐ fù xīn zhě fēng shì ǎo. ǎo yuè, tuō méi wǎng. huì xiǎo bì lòu xiè qián shì, wǔ fū rén rǔ zhī, bù shèng huì fèn. méi zhì, yì chù qí nù, yǐ zhàng huà dì, mà shēng bìng jí qí mǔ. méi jù cuàn guī, jù shù qí zhuàng. shēng mǔ yì nù yuē: bù xiào ér suǒ wèi, wǒ dōu měng měng. hé suì yǐ wú lǐ xiāng jiā! dāng jiāo gǔ shí, hé bù jiāng dàng ér yín nǚ yī bìng shā què? yóu shì jiàn qí qīn shǔ, zhé biàn pī sù. nǚ wén kuì yù sǐ, wǔ fū rén dà huǐ, ér bù néng jìn zhī shǐ wù yán yě. nǚ yīn shǐ rén wǎn zhì shēng mǔ, qiě shǐ zhī yǐ bù tā, qí cí bēi qiè. mǔ gǎn zhī nǎi bù fù yán, ér lùn qīn zhī méi, yì suì chuò yǐ.
既歸,不敢實告母,但囑母復媒致之。母不忍顯拒,惟遍托媒氏,急為別覓良姻。青娥知之,中情皇急,陰使腹心者風示媼。媼悅,托媒往。會小婢漏泄前事,武夫人辱之,不勝恚憤。媒至,益觸其怒,以杖畫地,罵生並及其母。媒懼竄歸,具述其狀。生母亦怒曰:「不肖兒所為,我都懜懜。何遂以無禮相加!當交股時,何不將盪兒淫女一併殺卻?」由是見其親屬,輒便披訴。女聞愧欲死,武夫人大悔,而不能禁之使勿言也。女陰使人婉致生母,且矢之以不他,其詞悲切。母感之乃不復言,而論親之媒,亦遂輟矣。
huì qín zhōng ōu gōng zǎi shì yì, jiàn shēng wén, shēn qì zhī, shí zhào rù nèi shǔ, jí yì yōu chǒng. yī rì wèn shēng: hūn hū? dá yán: wèi. xì jié zhī, duì yuē: sù yǔ gù wǔ píng shì nǚ xiǎo yǒu méng yuē, hòu yǐ wēi xián, suì zhì zhōng qǐn. wèn: yóu yuàn zhī fǒu? shēng tiǎn rán bù yán. gōng xiào yuē: wǒ dāng wèi zi chéng zhī. jí wěi xiàn wèi jiào yù, nà bì yú wǔ. fū rén xǐ, hūn nǎi dìng, yú suì qǔ nǚ guī. nǚ rù mén, nǎi yǐ chán zhì dì yuē: cǐ kòu dào wù, kě jiāng qù! shēng xiào yuē: wù wàng méi yuē. zhēn pèi zhī, héng bù qù shēn. nǚ wèi rén wēn liáng guǎ mò, yī rì sān cháo qí mǔ, yú wéi bì mén jì zuò, bù shèn liú xīn jiā wù. mǔ huò yǐ diào qìng tā wǎng, zé shì shì jīng jì, wǎng bù jǐng jǐng. nián yú shēng yī zi mèng xiān, yī qiè wěi zhī rǔ bǎo, shì yì bù shèn gù xī. yòu sì wǔ nián, hū wèi shēng yuē: huān ài zhī yuán, yú zī bā zài. jīn lí zhǎng huì duǎn, kě jiāng nài hé! shēng jīng wèn zhī, jí yǐ mò mò, shèng zhuāng bài mǔ, fǎn shēn rù shì. zhuī ér jié zhī, zé yǎng mián tà shàng ér qì jué yǐ. mǔ zǐ tòng dào, gòu liáng cái ér zàng zhī. mǔ yǐ shuāi mài, měi měi bào zi sī mǔ, rú cuī fèi gān, yóu shì gòu bìng, suì bèi bù qǐ. nì hài yǐn shí, dàn sī yú gēng, ér jìn dì zé wú, bǎi lǐ wài shǐ kě gòu zhì. shí sī qí jiē bèi chāi qiǎn, shēng xìng chún xiào, jí bù kě dài, huái zī dú wǎng, zhòu yè wú tíng zhǐ. fǎn zhì shān zhōng, rì yǐ chén míng, liǎng zú bá qí, bù bù néng zhǐ. hòu yī sǒu zhì, wèn yuē: zú dé wú pào hū? shēng wěi wěi. sǒu biàn yè zuò lù yú, qiāo shí qǔ huǒ, yǐ zhǐ guǒ yào mò xūn shēng liǎng zú qì. shì shǐ xíng, bù wéi tòng zhǐ, jiān yì jiǎo jiàn. gǎn jí shēn xiè, sǒu wèn: hé shì jí jí? dá yǐ mǔ bìng, yīn lì dào suǒ yóu. sǒu wèn: hé bù lìng qǔ? dá yún: wèi dé jiā zhě. sǒu yáo zhǐ shān cūn yuē: cǐ chù yǒu yī jiā rén, tǎng néng cóng wǒ qù, pū dāng wèi jūn zuò fá. shēng cí yǐ mǔ bìng dài yú, gū bù huáng xiá. sǒu nǎi gǒng shǒu, yuē yǐ yì rì rù cūn dàn wèn lǎo wáng, nǎi bié ér qù. shēng guī pēng yú xiàn mǔ, mǔ lüè jìn, shù rì xún chōu. nǎi mìng pū mǎ wǎng xún sǒu, zhì jiù chù mí cūn suǒ zài. zhōu zhāng yú shí, xī tūn jiàn zhuì, shān gǔ shén zá, yòu bù kě yǐ jí wàng. nǎi yǔ pū shàng shān tóu, yǐ zhān lǐ luò ér shān jìng qí qū, kǔ bù kě fù qí, bá lǚ ér shàng, mèi sè lóng yān yǐ. dié xiè sì wàng, gèng wú cūn luò. fāng jiāng xià shān, ér guī lù yǐ mí, xīn zhōng zào huǒ rú shāo. huāng cuàn jiān, míng duò jué bì, xìng shù chǐ xià yǒu yī xiàn huāng tái, zhuì wò qí shàng, kuò jǐn róng shēn, xià shì hēi bù jiàn dǐ. jù jí bù gǎn shǎo dòng. yòu xìng yá biān jiē shēng xiǎo shù, yuē tǐ rú lán.
會秦中歐公宰是邑,見生文,深器之,時召入內署,極意優寵。一日問生:「婚乎?」答言:「未。」細詰之,對曰:「夙與故武評事女小有盟約,後以微嫌,遂致中寢。」問:「猶願之否?」生靦然不言。公笑曰:「我當為子成之。」即委縣尉教諭,納幣於武。夫人喜,婚乃定,逾歲娶女歸。女入門,乃以鑱擲地曰:「此寇盜物,可將去!」生笑曰:「勿忘媒約。」珍佩之,恆不去身。女為人溫良寡默,一日三朝其母,余惟閉門寂坐,不甚留心家務。母或以吊慶他往,則事事經紀,罔不井井。年餘生一子孟仙,一切委之乳保,似亦不甚顧惜。又四五年,忽謂生曰:「歡愛之緣,於茲八載。今離長會短,可將奈何!」生驚問之,即已默默,盛妝拜母,返身入室。追而詰之,則仰眠榻上而氣絕矣。母子痛悼,購良材而葬之。母已衰邁,每每抱子思母,如摧肺肝,由是遘病,遂憊不起。逆害飲食,但思魚羹,而近地則無,百里外始可購致。時廝騎皆被差遣,生性純孝,急不可待,懷資獨往,晝夜無停趾。返至山中,日已沉冥,兩足跋騎,步不能咫。後一叟至,問曰:「足得毋泡乎?」生唯唯。叟便曳坐路隅,敲石取火,以紙裹藥末熏生兩足訖。試使行,不惟痛止,兼益矯健。感極申謝,叟問:「何事汲汲?」答以母病,因歷道所由。叟問:「何不另娶?」答云:「未得佳者。」叟遙指山村曰:「此處有一佳人,倘能從我去,仆當為君作伐。」生辭以母病待魚,姑不遑暇。叟乃拱手,約以異日入村但問老王,乃別而去。生歸烹魚獻母,母略進,數日尋瘳。乃命仆馬往尋叟,至舊處迷村所在。周章逾時,夕暾漸墜,山谷甚雜,又不可以極望。乃與仆上山頭,以瞻里落;而山徑崎嶇,苦不可復騎,跋履而上,昧色籠煙矣。蹀躞四望,更無村落。方將下山,而歸路已迷,心中燥火如燒。荒竄間,冥墮絕壁,幸數尺下有一線荒台,墜臥其上,闊僅容身,下視黑不見底。懼極不敢少動。又幸崖邊皆生小樹,約體如欄。
yí shí, jiàn zú bàng yǒu xiǎo dòng kǒu, xīn qiè xǐ, yǐ bēi zhe shí, cáo xíng ér rù. yì shāo wěn, jì tiān míng kě yǐ hū jiù. shǎo qǐng, shēn chù yǒu guāng rú xīng diǎn. jiàn jìn zhī, yuē sān sì lǐ xǔ, hū dǔ láng shě, bìng wú gāng zhú, ér guāng míng ruò zhòu. yī lì rén zì fáng zhōng chū, shì zhī zé qīng é yě. jiàn shēng, jīng yuē: láng hé néng lái? shēng bù xiá chén, bào qū wū cè. nǚ quàn zhǐ zhī, wèn mǔ jí ér, shēng xī shù kǔ kuàng, nǚ yì cǎn rán. shēng yuē: qīng sǐ nián yú, cǐ dé wú míng jiān yé? nǚ yuē: fēi yě, cǐ nǎi xiān fǔ. nǎng shí fēi sǐ, suǒ yì yī zhú zhàng ěr. láng jīn lái, xiān yuán yǒu fèn yě. yīn dǎo lìng cháo fù, zé yī xiū rán zhàng fū zuò táng shàng, shēng qū bài. nǚ yuē: huò láng lái. wēng jīng qǐ, wò shǒu lüè dào píng sù. yuē: xù lái dà hǎo, fēn dāng liú cǐ. shēng cí yǐ mǔ wàng, bù néng jiǔ liú. wēng yuē: wǒ yì zhī zhī. dàn chí sān shù rì, jí yì hé shāng. nǎi ěr yǐ yáo jiǔ, jí lìng bì shè tà yú xī táng, shī jǐn yīn yān. shēng jì tuì, yuē nǚ tóng tà qǐn, nǚ què zhī yuē: cǐ hé chù, kě róng xiá xiè? shēng zhuō bì bù shě. chuāng wài bì zǐ xiào shēng chī rán, nǚ yì cán. fāng zhēng jù jiān, wēng rù chì yuē: sú gǔ wū wú dòng fǔ! yí jí qù! shēng sù fù qì, kuì bù néng rěn, zuò sè yuē: ér nǚ zhī qíng, rén suǒ bù miǎn, zhǎng zhě hé dāng cì wǒ? wú nán jí qù, dàn lìng nǚ xū biàn jiāng qù. wēng wú cí, zhāo nǚ suí zhī, qǐ hòu hù sòng zhī, zhuàn shēng lí mén, fù zǐ hé fēi qù. huí shǒu qiào bì chán yán, wú shǎo xì fèng, zhī yǐng qióng qióng, wǎng suǒ guī shì. shì tiān shàng xié yuè gāo jiē, xīng dǒu yǐ xī. chàng chàng liáng jiǔ, bēi yǐ ér hèn, miàn bì jiào hào, qì wú yīng zhě. fèn jí, yāo zhōng chū chán, záo shí gōng jìn, shùn xī dòng rù sān sì chǐ xǔ. yǐn yǐn wén rén yǔ yuē: niè zhàng zāi! shēng fèn lì záo yì jí. hū dòng dǐ huō kāi èr fēi, tuī é chū yuē: kě qù, kě qù! bì jí fù hé. nǚ yuàn yuē: jì ài wǒ wèi fù, qǐ yǒu dài zhàng rén rú cǐ zhě? shì hé chù lǎo dào shì shòu rǔ xiōng qì, jiāng rén chán hùn yù sǐ? shēng de nǚ, yì yuàn yǐ wèi, bù fù zhì biàn, dàn yōu lù xiǎn nán guī. nǚ zhé liǎng zhī, gè kuà qí yī jí huà wèi mǎ, xíng qiě shǐ, é qǐng zhì jiā. shí shī shēng yǐ qī rì yǐ. chū, shēng zhī yǔ pū xiāng shī yě, mì zhī bù dé, guī ér gào mǔ. mǔ qiǎn rén qióng sōu shān gǔ, bìng wú zōng xù. zhèng yōu huáng suǒ, wén zi zì guī, huān xǐ chéng yíng. jǔ shǒu jiàn fù, jǐ hài jué. shēng lüè shù zhī, mǔ yì xīn wèi. nǚ yǐ xíng jī guǐ yì, lǜ hài wù tīng, qiú jí bō qiān, mǔ cóng zhī. yì jùn yǒu bié yè, kè qī xǐ wǎng, rén mò zhī zhī.
移時,見足傍有小洞口,心竊喜,以背着石,螬行而入。意稍穩,冀天明可以呼救。少頃,深處有光如星點。漸近之,約三四里許,忽睹廊舍,並無釭燭,而光明若晝。一麗人自房中出,視之則青娥也。見生,驚曰:「郎何能來?」生不暇陳,抱祛嗚惻。女勸止之,問母及兒,生悉述苦況,女亦慘然。生曰:「卿死年余,此得無冥間耶?」女曰:「非也,此乃仙府。曩時非死,所瘞一竹杖耳。郎今來,仙緣有分也。」因導令朝父,則一修髯丈夫坐堂上,生趨拜。女曰:「霍郎來。」翁驚起,握手略道平素。曰:「婿來大好,分當留此。」生辭以母望,不能久留。翁曰:「我亦知之。但遲三數日,即亦何傷。」乃餌以餚酒,即令婢設榻於西堂,施錦裀焉。生既退,約女同榻寢,女卻之曰:「此何處,可容狎褻?」生捉臂不舍。窗外婢子笑聲嗤然,女益慚。方爭拒間,翁入叱曰:「俗骨污吾洞府!宜即去!」生素負氣,愧不能忍,作色曰:「兒女之情,人所不免,長者何當伺我?無難即去,但令女須便將去。」翁無辭,招女隨之,啟後戶送之,賺生離門,父子闔扉去。回首峭壁鑱岩,無少隙縫,隻影煢煢,罔所歸適。視天上斜月高揭,星斗已稀。悵悵良久,悲已而恨,面壁叫號,迄無應者。憤極,腰中出鑱,鑿石攻進,瞬息洞入三四尺許。隱隱聞人語曰:「孽障哉!」生奮力鑿益急。忽洞底豁開二扉,推娥出曰:「可去,可去!」壁即複合。女怨曰:「既愛我為婦,豈有待丈人如此者?是何處老道士授汝兇器,將人纏混欲死?」生得女,意願已慰,不復置辯,但憂路險難歸。女折兩枝,各跨其一即化為馬,行且駛,俄頃至家。時失生已七日矣。初,生之與仆相失也,覓之不得,歸而告母。母遣人窮搜山谷,並無蹤緒。正憂惶所,聞子自歸,歡喜承迎。舉首見婦,幾駭絕。生略述之,母益忻慰。女以形跡詭異,慮駭物聽,求即播遷,母從之。異郡有別業,刻期徙往,人莫之知。
xié jū shí bā nián, shēng yī nǚ, shì tóng yì lǐ shì. hòu mǔ shòu zhōng. nǚ wèi shēng yuē: wú jiā máo tián zhōng yǒu zhì bào bā luǎn, qí dì kě zàng, rǔ fù zǐ fú chèn guī biǎn. ér yǐ chéng lì, yí jí liú shǒu lú mù, wú yōng fù lái. shēng cóng qí yán, zàng hòu zì fǎn. yuè yú mèng xiān wǎng shěng zhī, ér fù mǔ jù yǎo. wèn zhī lǎo nú, zé yún: fù zàng wèi hái. xīn zhī qí yì, hào tàn ér yǐ.
偕居十八年,生一女,適同邑李氏。後母壽終。女謂生曰:「吾家茅田中有雉抱八卵,其地可葬,汝父子扶櫬歸窆。兒已成立,宜即留守廬墓,無庸復來。」生從其言,葬後自返。月余孟仙往省之,而父母俱杳。問之老奴,則云:「赴葬未還。」心知其異,浩嘆而已。
mèng xiān wén míng shén zào, ér kùn yú chǎng wū, sì xún bù shòu. hòu yǐ bá gòng rù běi wéi, yù tóng hào shēng, nián kě shí qī bā, shén cǎi jùn yì, ài zhī. shì qí juǎn, zhù shùn tiān lǐn shēng huò zhòng xiān. dèng mù dà hài, yīn zì dào xìng míng. zhòng xiān yì yì zhī, biàn wèn xiāng guàn, mèng xī gào zhī. zhòng xiān xǐ yuē: dì fù dōu shí, fù zhǔ wén chǎng zhōng rú féng shān yòu huò xìng zhě, wú zú yě, yí yǔ kuǎn jiē, jīn guǒ rán yǐ. gù hé yǐ míng zì xiāng tóng rú cǐ? mèng xiān yīn jié gāo céng, bìng yán cí xìng huì, yǐ ér jīng yuē: shì wǒ fù mǔ yě! zhòng xiān yí nián chǐ zhī bù lèi. mèng xiān yuē: wǒ fù mǔ jiē xiān rén, hé kě yǐ mào xìn qí nián suì hū? yīn shù wǎng jī, zhòng xiān shǐ xìn.
孟仙文名甚噪,而困於場屋,四旬不售。後以拔貢入北闈,遇同號生,年可十七八,神采俊逸,愛之。視其卷,注順天廩生霍仲仙。瞪目大駭,因自道姓名。仲仙亦異之,便問鄉貫,孟悉告之。仲仙喜曰:「弟赴都時,父囑文場中如逢山右霍姓者,吾族也,宜與款接,今果然矣。顧何以名字相同如此?」孟仙因詰高、曾,並嚴、慈姓諱,已而驚曰:「是我父母也!」仲仙疑年齒之不類。孟仙曰:「我父母皆仙人,何可以貌信其年歲乎?」因述往跡,仲仙始信。
chǎng hòu bù xiá xiū xī, mìng jià tóng guī. cái dào mén, jiā rén yíng gào, shì yè shī tài wēng jí fū rén suǒ zài. liǎng rén dà jīng. zhòng xiān rù ér xún zhū fù, fù yán: zuó xī shàng gòng bēi jiǔ, mǔ wèi: rǔ fū fù shào bù gēng shì. míng rì dà gē lái, wú wú lǜ yǐ. zǎo dàn rù shì, zé qù wú rén lèi. xiōng dì wén zhī, dùn zú bēi āi. zhòng xiān yóu yù zhuī mì, mèng xiān yǐ wèi wú yì, nǎi zhǐ. shì kē zhòng lǐng xiāng jiàn. yǐ jìn zhōng zǔ mù suǒ zài, cóng xiōng ér guī. yóu jì fù mǔ shàng zài rén jiān, suí zài tàn fǎng, ér zhōng wú zōng jī yǐ. yì shǐ shì yuē: zuān xué mián tà, qí yì zé chī záo bì mà wēng, qí xíng zé kuáng xiān rén zhī cuō hé zhī zhě, wéi yù yǐ zhǎng shēng bào qí xiào ěr. rán jì hùn jī rén jiān, xiá shēng zǐ nǚ, zé jū ér zhōng yān, yì hé bù kě? nǎi sān shí nián ér lǚ qì qí zi, yì dú hé zāi? yì yǐ!
場後不暇休息,命駕同歸。才到門,家人迎告,是夜失太翁及夫人所在。兩人大驚。仲仙入而詢諸婦,婦言:「昨夕尚共杯酒,母謂:『汝夫婦少不更事。明日大哥來,吾無慮矣。』早旦入室,則闃無人類。」兄弟聞之,頓足悲哀。仲仙猶欲追覓,孟仙以為無益,乃止。是科仲領鄉薦。以晉中祖墓所在,從兄而歸。猶冀父母尚在人間,隨在探訪,而終無蹤跡矣。異史氏曰:「鑽穴眠榻,其意則痴;鑿壁罵翁,其行則狂;仙人之撮合之者,惟欲以長生報其孝耳。然既混跡人間,狎生子女,則居而終焉,亦何不可?乃三十年而屢棄其子,抑獨何哉?異已!」