lǔ āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: fū zǐ zhī fú, qí rú fú yǔ? kǒng zǐ duì yuē: qiū shǎo jū lǔ, yī féng yē zhī yī, zhǎng jū sòng, guān zhāng fǔ zhī guān. qiū wén zhī yě: jūn zǐ zhī xué yě bó, qí fú yě xiāng qiū bù zhī rú fú.
魯哀公問於孔子曰:「夫子之服,其儒服與?」孔子對曰:「丘少居魯,衣逢掖之衣,長居宋,冠章甫之冠。丘聞之也:君子之學也博,其服也鄉;丘不知儒服。」
āi gōng yuē: gǎn wèn rú xíng. kǒng zǐ duì yuē: jù shù zhī bù néng zhōng qí wù, xī shù zhī nǎi liú, gèng pū wèi kě zhōng yě.
哀公曰:「敢問儒行。」孔子對曰:「遽數之不能終其物,悉數之乃留,更仆未可終也。」
āi gōng mìng xí. kǒng zǐ shì yuē: rú yǒu xí shàng zhī zhēn yǐ dài pìn, sù yè qiáng xué yǐ dài wèn, huái zhōng xìn yǐ dài jǔ, lì xíng yǐ dài qǔ, qí zì lì yǒu rú cǐ zhě.
哀公命席。孔子侍曰:「儒有席上之珍以待聘,夙夜強學以待問,懷忠信以待舉,力行以待取,其自立有如此者。
rú yǒu yì guān zhōng, dòng zuò shèn, qí dà ràng rú màn, xiǎo ràng rú wěi, dà zé rú wēi, xiǎo zé rú kuì, qí nán jìn ér yì tuì yě, zhōu zhōu ruò wú néng yě. qí róng mào yǒu rú cǐ zhě.
儒有衣冠中,動作慎,其大讓如慢,小讓如偽,大則如威,小則如愧,其難進而易退也,粥粥若無能也。其容貌有如此者。
rú yǒu jū chù qí nán, qí zuò qǐ gōng jìng, yán bì xiān xìn, xíng bì zhōng zhèng, dào tú bù zhēng xiǎn yì zhī lì, dōng xià bù zhēng yīn yáng zhī hé, ài qí sǐ yǐ yǒu dài yě, yǎng qí shēn yǐ yǒu wèi yě. qí bèi yù yǒu rú cǐ zhě.
儒有居處齊難,其坐起恭敬,言必先信,行必中正,道塗不爭險易之利,冬夏不爭陰陽之和,愛其死以有待也,養其身以有為也。其備豫有如此者。
rú yǒu bù bǎo jīn yù, ér zhōng xìn yǐ wèi bǎo bù qí tǔ dì, lì yì yǐ wèi tǔ dì bù qí duō jī, duō wén yǐ wèi fù. nán dé ér yì lù yě, yì lù ér nán chù yě, fēi shí bù jiàn, bù yì nán dé hū? fēi yì bù hé, bù yì nán chù hū? xiān láo ér hòu lù, bù yì yì lù hū? qí jìn rén yǒu rú cǐ zhě.
儒有不寶金玉,而忠信以為寶;不祈土地,立義以為土地;不祈多積,多文以為富。難得而易祿也,易祿而難畜也,非時不見,不亦難得乎?非義不合,不亦難畜乎?先勞而後祿,不亦易祿乎?其近人有如此者。
rú yǒu wěi zhī yǐ huò cái, yān zhī yǐ lè hǎo, jiàn lì bù kuī qí yì jié zhī yǐ zhòng, jǔ zhī yǐ bīng, jiàn sǐ bù gēng qí shǒu zhì chóng jué bó bù chéng yǒng zhě, yǐn zhòng dǐng bù chéng qí lì wǎng zhě bù huǐ, lái zhě bù yù guò yán bù zài, liú yán bù jí bù duàn qí wēi, bù xí qí móu. qí tè lì yǒu rú cǐ zhě.
儒有委之以貨財,淹之以樂好,見利不虧其義;劫之以眾,沮之以兵,見死不更其守;鷙蟲攫搏不程勇者,引重鼎不程其力;往者不悔,來者不豫;過言不再,流言不極;不斷其威,不習其謀。其特立有如此者。
rú yǒu kě qīn ér bù kě jié yě kě jìn ér bù kě pò yě kě shā ér bù kě rǔ yě. qí jū chù bù yín, qí yǐn shí bù rù qí guò shī kě wēi biàn ér bù kě miàn shù yě. qí gāng yì yǒu rú cǐ zhě.
儒有可親而不可劫也;可近而不可迫也;可殺而不可辱也。其居處不淫,其飲食不溽;其過失可微辨而不可面數也。其剛毅有如此者。
rú yǒu zhōng xìn yǐ wèi jiǎ zhòu, lǐ yì yǐ wèi gàn lǔ dài rén ér xíng, bào yì ér chù, suī yǒu bào zhèng, bù gēng qí suǒ. qí zì lì yǒu rú cǐ zhě.
儒有忠信以為甲冑,禮義以為干櫓;戴仁而行,抱義而處,雖有暴政,不更其所。其自立有如此者。
rú yǒu yī mǔ zhī gōng, huán dǔ zhī shì, bì mén guī yú, péng hù wèng yǒu yì yī ér chū, bìng rì ér shí, shàng dá zhī bù gǎn yǐ yí, shàng bù dá bù gǎn yǐ chǎn. qí shì yǒu rú cǐ zhě.
儒有一畝之宮,環堵之室,篳門圭窬,蓬戶瓮牖;易衣而出,并日而食,上答之不敢以疑,上不答不敢以諂。其仕有如此者。
rú yǒu jīn rén yǔ jū, gǔ rén yǔ jī jīn shì háng zhī, hòu shì yǐ wèi kǎi shì fú féng shì, shàng fú yuán, xià fú tuī, chán chǎn zhī mín yǒu bǐ dǎng ér wēi zhī zhě, shēn kě wēi yě, ér zhì bù kě duó yě, suī wēi qǐ jū, jìng xìn qí zhì, yóu jiāng bù wàng bǎi xìng zhī bìng yě. qí yōu sī yǒu rú cǐ zhě.
儒有今人與居,古人與稽;今世行之,後世以為楷;適弗逢世,上弗援,下弗推,讒諂之民有比黨而危之者,身可危也,而志不可奪也,雖危起居,竟信其志,猶將不忘百姓之病也。其憂思有如此者。
rú yǒu bó xué ér bù qióng, dǔ xíng ér bù juàn yōu jū ér bù yín, shàng tōng ér bù kùn lǐ zhī yǐ hé wèi guì, zhōng xìn zhī měi, yōu yóu zhī fǎ, jǔ xián ér róng zhòng, huǐ fāng ér wǎ hé. qí kuān yù yǒu rú cǐ zhě.
儒有博學而不窮,篤行而不倦;幽居而不淫,上通而不困;禮之以和為貴,忠信之美,優遊之法,舉賢而容眾,毀方而瓦合。其寬裕有如此者。
rú yǒu nèi chēng bù pì qīn, wài jǔ bù pì yuàn, chéng gōng jī shì, tuī xián ér jìn dá zhī, bù wàng qí bào jūn dé qí zhì, gǒu lì guó jiā, bù qiú fù guì. qí jǔ xián yuán néng yǒu rú cǐ zhě.
儒有內稱不辟親,外舉不辟怨,程功積事,推賢而進達之,不望其報;君得其志,苟利國家,不求富貴。其舉賢援能有如此者。
rú yǒu wén shàn yǐ xiāng gào yě, jiàn shàn yǐ xiāng shì yě jué wèi xiàng xiān yě, huàn nán xiāng sǐ yě jiǔ xiāng dài yě, yuǎn xiāng zhì yě. qí rèn jǔ yǒu rú cǐ zhě.
儒有聞善以相告也,見善以相示也;爵位相先也,患難相死也;久相待也,遠相致也。其任舉有如此者。
rú yǒu zǎo shēn ér yù dé, chén yán ér fú, jìng ér zhèng zhī, shàng fú zhī yě cū ér qiào zhī, yòu bù jí wèi yě bù lín shēn ér wèi gāo, bù jiā shǎo ér wèi duō shì zhì bù qīng, shì luàn bù jǔ tóng fú yǔ, yì fú fēi yě. qí tè lì dú xíng yǒu rú cǐ zhě.
儒有澡身而浴德,陳言而伏,靜而正之,上弗知也;粗而翹之,又不急為也;不臨深而為高,不加少而為多;世治不輕,世亂不沮;同弗與,異弗非也。其特立獨行有如此者。
rú yǒu shàng bù chén tiān zǐ, xià bù shì zhū hóu shèn jìng ér shàng kuān, qiáng yì yǐ yǔ rén, bó xué yǐ zhī fú jìn wén zhāng dǐ lì lián yú suī fēn guó rú zī zhū, bù chén bù shì. qí guī wèi yǒu rú cǐ zhě.
儒有上不臣天子,下不事諸侯;慎靜而尚寬,強毅以與人,博學以知服;近文章砥厲廉隅;雖分國如錙銖,不臣不仕。其規為有如此者。
rú yǒu hé zhì tóng fāng, yíng dào tóng shù bìng lì zé lè, xiāng xià bù yàn jiǔ bù xiāng jiàn, wén liú yán bù xìn qí xíng běn fāng lì yì, tóng ér jìn, bù tóng ér tuì. qí jiāo yǒu yǒu rú cǐ zhě.
儒有合志同方,營道同術;並立則樂,相下不厭;久不相見,聞流言不信;其行本方立義,同而進,不同而退。其交友有如此者。
wēn liáng zhě, rén zhī běn yě jìng shèn zhě, rén zhī dì yě kuān yù zhě, rén zhī zuò yě sūn jiē zhě, rén zhī néng yě lǐ jié zhě, rén zhī mào yě yán tán zhě, rén zhī wén yě gē lè zhě, rén zhī hé yě fēn sǎn zhě, rén zhī shī yě rú jiē jiān cǐ ér yǒu zhī, yóu qiě bù gǎn yán rén yě. qí zūn ràng yǒu rú cǐ zhě.
溫良者,仁之本也;敬慎者,仁之地也;寬裕者,仁之作也;孫接者,仁之能也;禮節者,仁之貌也;言談者,仁之文也;歌樂者,仁之和也;分散者,仁之施也;儒皆兼此而有之,猶且不敢言仁也。其尊讓有如此者。
rú yǒu bù yǔn huò yú pín jiàn, bù chōng qū yú fù guì, bù hùn jūn wáng, bù lèi zhǎng shàng, bù mǐn yǒu sī, gù yuē rú. jīn zhòng rén zhī mìng rú yě wàng, cháng yǐ rú xiāng gòu bìng.
儒有不隕獲於貧賤,不充詘於富貴,不慁君王,不累長上,不閔有司,故曰儒。今眾人之命儒也妄,常以儒相詬病。」
kǒng zǐ zhì shě, āi gōng guǎn zhī, wén cǐ yán yě, yán jiā xìn, xíng jiā yì: zhōng méi wú shì, bù gǎn yǐ rú wèi xì.
孔子至舍,哀公館之,聞此言也,言加信,行加義:「終沒吾世,不敢以儒為戲。」