lǔ āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē:" fū zǐ zhī fú, qí rú fú yǔ?" kǒng zǐ duì yuē:" qiū shǎo jū lǔ, yī féng yē zhī yī, zhǎng jū sòng, guān zhāng fǔ zhī guān. qiū wén zhī yě: jūn zǐ zhī xué yě bó, qí fú yě xiāng qiū bù zhī rú fú."
鲁哀公问于孔子曰:“夫子之服,其儒服与?”孔子对曰:“丘少居鲁,衣逢掖之衣,长居宋,冠章甫之冠。丘闻之也:君子之学也博,其服也乡;丘不知儒服。”
āi gōng yuē:" gǎn wèn rú xíng." kǒng zǐ duì yuē:" jù shù zhī bù néng zhōng qí wù, xī shǔ zhī nǎi liú, gèng pū wèi kě zhōng yě."
哀公曰:“敢问儒行。”孔子对曰:“遽数之不能终其物,悉数之乃留,更仆未可终也。”
āi gōng mìng xí. kǒng zǐ shì yuē:" rú yǒu xí shàng zhī zhēn yǐ dài pìn, sù yè qiáng xué yǐ dài wèn, huái zhōng xìn yǐ dài jǔ, lì xíng yǐ dài qǔ, qí zì lì yǒu rú cǐ zhě.
哀公命席。孔子侍曰:“儒有席上之珍以待聘,夙夜强学以待问,怀忠信以待举,力行以待取,其自立有如此者。
rú yǒu yì guān zhōng, dòng zuò shèn, qí dà ràng rú màn, xiǎo ràng rú wěi, dà zé rú wēi, xiǎo zé rú kuì, qí nán jìn ér yì tuì yě, zhōu zhōu ruò wú néng yě. qí róng mào yǒu rú cǐ zhě.
儒有衣冠中,动作慎,其大让如慢,小让如伪,大则如威,小则如愧,其难进而易退也,粥粥若无能也。其容貌有如此者。
rú yǒu jū chǔ qí nán, qí zuò qǐ gōng jìng, yán bì xiān xìn, xíng bì zhōng zhèng, dào tú bù zhēng xiǎn yì zhī lì, dōng xià bù zhēng yīn yáng zhī hé, ài qí sǐ yǐ yǒu dài yě, yǎng qí shēn yǐ yǒu wéi yě. qí bèi yù yǒu rú cǐ zhě.
儒有居处齐难,其坐起恭敬,言必先信,行必中正,道涂不争险易之利,冬夏不争阴阳之和,爱其死以有待也,养其身以有为也。其备豫有如此者。
rú yǒu bù bǎo jīn yù, ér zhōng xìn yǐ wéi bǎo bù qí tǔ dì, lì yì yǐ wéi tǔ dì bù qí duō jī, duō wén yǐ wéi fù. nán de ér yì lù yě, yì lù ér nán chù yě, fēi shí bú jiàn, bù yì nán de hū? fēi yì bù hé, bù yì nán chù hū? xiān láo ér hòu lù, bù yì yì lù hū? qí jìn rén yǒu rú cǐ zhě.
儒有不宝金玉,而忠信以为宝;不祈土地,立义以为土地;不祈多积,多文以为富。难得而易禄也,易禄而难畜也,非时不见,不亦难得乎?非义不合,不亦难畜乎?先劳而后禄,不亦易禄乎?其近人有如此者。
rú yǒu wěi zhī yǐ huò cái, yān zhī yǐ lè hǎo, jiàn lì bù kuī qí yì jié zhī yǐ zhòng, jǔ zhī yǐ bīng, jiàn sǐ bù gēng qí shǒu zhì chóng jué bó bù chéng yǒng zhě, yǐn zhòng dǐng bù chéng qí lì wǎng zhě bù huǐ, lái zhě bù yù guò yán bù zài, liú yán bù jí bù duàn qí wēi, bù xí qí móu. qí tè lì yǒu rú cǐ zhě.
儒有委之以货财,淹之以乐好,见利不亏其义;劫之以众,沮之以兵,见死不更其守;鸷虫攫搏不程勇者,引重鼎不程其力;往者不悔,来者不豫;过言不再,流言不极;不断其威,不习其谋。其特立有如此者。
rú yǒu kě qīn ér bù kě jié yě kě jìn ér bù kě pò yě kě shā ér bù kě rǔ yě. qí jū chǔ bù yín, qí yǐn shí bù rù qí guò shī kě wēi biàn ér bù kě miàn shù yě. qí gāng yì yǒu rú cǐ zhě.
儒有可亲而不可劫也;可近而不可迫也;可杀而不可辱也。其居处不淫,其饮食不溽;其过失可微辨而不可面数也。其刚毅有如此者。
rú yǒu zhōng xìn yǐ wéi jiǎ zhòu, lǐ yì yǐ wéi gàn lǔ dài rén ér xíng, bào yì ér chù, suī yǒu bào zhèng, bù gēng qí suǒ. qí zì lì yǒu rú cǐ zhě.
儒有忠信以为甲胄,礼义以为干橹;戴仁而行,抱义而处,虽有暴政,不更其所。其自立有如此者。
rú yǒu yī mǔ zhī gōng, huán dǔ zhī shì, bì mén guī yú, péng hù wèng yǒu yì yī ér chū, bìng rì ér shí, shàng dá zhī bù gǎn yǐ yí, shàng bù dá bù gǎn yǐ chǎn. qí shì yǒu rú cǐ zhě.
儒有一亩之宫,环堵之室,筚门圭窬,蓬户瓮牖;易衣而出,并日而食,上答之不敢以疑,上不答不敢以谄。其仕有如此者。
rú yǒu jīn rén yǔ jū, gǔ rén yǔ jī jīn shì háng zhī, hòu shì yǐ wéi kǎi shì fú féng shì, shàng fú yuán, xià fú tuī, chán chǎn zhī mín yǒu bǐ dǎng ér wēi zhī zhě, shēn kě wēi yě, ér zhì bù kě duó yě, suī wēi qǐ jū, jìng xìn qí zhì, yóu jiāng bù wàng bǎi xìng zhī bìng yě. qí yōu sī yǒu rú cǐ zhě.
儒有今人与居,古人与稽;今世行之,后世以为楷;适弗逢世,上弗援,下弗推,谗谄之民有比党而危之者,身可危也,而志不可夺也,虽危起居,竟信其志,犹将不忘百姓之病也。其忧思有如此者。
rú yǒu bó xué ér bù qióng, dǔ xíng ér bù juàn yōu jū ér bù yín, shàng tōng ér bù kùn lǐ zhī yǐ hé wèi guì, zhōng xìn zhī měi, yōu yóu zhī fǎ, jǔ xián ér róng zhòng, huǐ fāng ér wǎ hé. qí kuān yù yǒu rú cǐ zhě.
儒有博学而不穷,笃行而不倦;幽居而不淫,上通而不困;礼之以和为贵,忠信之美,优游之法,举贤而容众,毁方而瓦合。其宽裕有如此者。
rú yǒu nèi chēng bù pì qīn, wài jǔ bù pì yuàn, chéng gōng jī shì, tuī xián ér jìn dá zhī, bù wàng qí bào jūn dé qí zhì, gǒu lì guó jiā, bù qiú fù guì. qí jǔ xián yuán néng yǒu rú cǐ zhě.
儒有内称不辟亲,外举不辟怨,程功积事,推贤而进达之,不望其报;君得其志,苟利国家,不求富贵。其举贤援能有如此者。
rú yǒu wén shàn yǐ xiāng gào yě, jiàn shàn yǐ xiāng shì yě jué wèi xiàng xiān yě, huàn nàn xiāng sǐ yě jiǔ xiāng dài yě, yuǎn xiāng zhì yě. qí rèn jǔ yǒu rú cǐ zhě.
儒有闻善以相告也,见善以相示也;爵位相先也,患难相死也;久相待也,远相致也。其任举有如此者。
rú yǒu zǎo shēn ér yù dé, chén yán ér fú, jìng ér zhèng zhī, shàng fú zhī yě cū ér qiào zhī, yòu bù jí wèi yě bù lín shēn ér wèi gāo, bù jiā shǎo ér wèi duō shì zhì bù qīng, shì luàn bù jǔ tóng fú yǔ, yì fú fēi yě. qí tè lì dú xíng yǒu rú cǐ zhě.
儒有澡身而浴德,陈言而伏,静而正之,上弗知也;粗而翘之,又不急为也;不临深而为高,不加少而为多;世治不轻,世乱不沮;同弗与,异弗非也。其特立独行有如此者。
rú yǒu shàng bù chén tiān zǐ, xià bù shì zhū hóu shèn jìng ér shàng kuān, qiáng yì yǐ yú rén, bó xué yǐ zhī fú jìn wén zhāng dǐ lì lián yú suī fēn guó rú zī zhū, bù chén bù shì. qí guī wèi yǒu rú cǐ zhě.
儒有上不臣天子,下不事诸侯;慎静而尚宽,强毅以与人,博学以知服;近文章砥厉廉隅;虽分国如锱铢,不臣不仕。其规为有如此者。
rú yǒu hé zhì tóng fāng, yíng dào tóng shù bìng lì zé lè, xiāng xià bù yàn jiǔ bù xiāng jiàn, wén liú yán bù xìn qí xíng běn fāng lì yì, tóng ér jìn, bù tóng ér tuì. qí jiāo yǒu yǒu rú cǐ zhě.
儒有合志同方,营道同术;并立则乐,相下不厌;久不相见,闻流言不信;其行本方立义,同而进,不同而退。其交友有如此者。
wēn liáng zhě, rén zhī běn yě jìng shèn zhě, rén zhī dì yě kuān yù zhě, rén zhī zuò yě sūn jiē zhě, rén zhī néng yě lǐ jié zhě, rén zhī mào yě yán tán zhě, rén zhī wén yě gē lè zhě, rén zhī hé yě fēn sǎn zhě, rén zhī shī yě rú jiē jiān cǐ ér yǒu zhī, yóu qiě bù gǎn yán rén yě. qí zūn ràng yǒu rú cǐ zhě.
温良者,仁之本也;敬慎者,仁之地也;宽裕者,仁之作也;孙接者,仁之能也;礼节者,仁之貌也;言谈者,仁之文也;歌乐者,仁之和也;分散者,仁之施也;儒皆兼此而有之,犹且不敢言仁也。其尊让有如此者。
rú yǒu bù yǔn huò yú pín jiàn, bù chōng qū yú fù guì, bù hùn jūn wáng, bù lèi zhǎng shàng, bù mǐn yǒu sī, gù yuē rú. jīn zhòng rén zhī mìng rú yě wàng, cháng yǐ rú xiāng gòu bìng."
儒有不陨获于贫贱,不充诎于富贵,不慁君王,不累长上,不闵有司,故曰儒。今众人之命儒也妄,常以儒相诟病。”
kǒng zǐ zhì shě, āi gōng guǎn zhī, wén cǐ yán yě, yán jiā xìn, xíng jiā yì:" zhōng méi wú shì, bù gǎn yǐ rú wèi xì."
孔子至舍,哀公馆之,闻此言也,言加信,行加义:“终没吾世,不敢以儒为戏。”