zhōng xiào zhě, bǎi xíng zhī bǎo yú. zhōng xiào bù xiū, suī yǒu tā shàn, zé yóu yù xiè yíng xiá, bù kě zuó wèi guī zhāng cuò sī mǎn qiè, bù kě zhī wèi qǐ shòu, suī duō yì xī yǐ wéi yě. xìn ràng zhě, bǎi xíng zhī shùn yě dàn fá zhě, bǎi xíng zhī bèi yě. xìn ràng guāi lǐ, huí ér chéng bèi dàn fá hé yì, fān ér chéng shùn. zhí gōng zhèng fù, cāng wú ràng xiōng, xìn ràng bèi yě xián gāo jiǎo mìng, dà yǔ chāng yán, dàn fá shùn yě wèi mù yǔ shì jié zhòu, fú rán ér nù bǐ wáng hóu yú yí qí, yí rán ér xǐ. rén yì suǒ zài, pǐ fū wéi zhòng rén yì suǒ qù, zé zūn guì wèi qīng. shì kě yǐ bì chéng, lǐ kě yǐ qíng tōng. dì qiū yuè míng, ér zhī shuāng fù sī wén lín fēng xiǎng, ér jiàn zhōu rén jīng. yáng qì zhǔ shēng, wù suǒ lè yě yīn qì zhǔ shā, wù suǒ hàn yě. gù chūn pā hán rì shì xiào, qiū yè xuàn lù rú qì.
忠孝者,百行之宝欤。忠孝不修,虽有他善,则犹玉屑盈匣,不可琢为珪璋;剉丝满箧,不可织为绮绶,虽多亦奚以为也。信让者,百行之顺也;诞伐者,百行之悖也。信让乖礼,回而成悖;诞伐合义,翻而成顺。直躬证父,苍梧让兄,信让悖也;弦高矫命,大禹昌言,诞伐顺也;谓牧圉似桀纣,艴然而怒;比王侯于夷齐,怡然而喜。仁义所在,匹夫为重;仁义所去,则尊贵为轻。事可以必诚,理可以情通。睇秋月明,而知孀妇思;闻林风响,而见舟人惊。阳气主生,物所乐也;阴气主杀,物所憾也。故春葩含日似笑,秋叶泫露如泣。
fū shàn jiāo zhě, bù yǐ chū rù yì yì, bù yǐ shēng sǐ yí qíng, zài zhōng rú shǐ, zài shǐ rú zhōng, yóu rì yuè yě. gù rì zhī chū rù fú míng, yuè zhī shēng sǐ tóng xíng. tiān wú qíng yú shēng sǐ, zé bù kě yǐ qíng ér hàn yuàn. gù xuān rán ér chūn, róng huá zhě bù xiè qī rán ér qiū, diāo líng zhě bù hàn róng diāo yǒu mìng, kùn yù yǒu qī. gù chūn ruǐ suī mào, jiǎ zhāo lù ér chōu cuì qiū yè chéng wēi, yīn wēi fēng ér piāo líng. wàn wù jū wēn zé róu, rù hán zé gāng. gù chūn jiǎo kě juǎn, xià tiáo kě jié, qiū lù kě níng, dōng mù kě zhé. rén jiē ài shǎo ér è lǎo, zhòng róng ér qīng cuì. gù zān ěr yīng huá, ér fén huī kū xiǔ. mò shí kū xiǔ shēng yú yīng huá, yīng huá guī yú kū qiǎo. shān bào yù, gù záo zhī jiāng huái zhū, zé jié zhī bào pèi wén, zé bō zhī rén hán zhì, zé jí zhī. zhì néng zhī rén, bù néng zì zhī shén néng wèi rén, bù néng zì wèi. gù shén guī yǐ zhì jiàn zhuó, líng shé yǐ shén jiàn pù, shú zhī bù zhì wèi zhì, bù shén wèi shén hū!
夫善交者,不以出入易意,不以生死移情,在终如始,在始如终,犹日月也。故日之出入符明,月之生死同形。天无情于生死,则不可以情而憾怨。故喧然而春,荣华者不谢;凄然而秋,凋零者不憾;荣凋有命,困遇有期。故春蕊虽茂,假朝露而抽翠;秋叶诚危,因微风而飘零。万物居温则柔,入寒则刚。故春角可卷,夏条可结,秋露可凝,冬木可折。人皆爱少而恶老,重荣而轻悴。故簪珥英华,而焚灰枯朽。莫识枯朽生于英华,英华归于枯巧。山抱玉,故凿之;江怀珠,则竭之;豹佩文,则剥之;人含智,则嫉之。智能知人,不能自知;神能卫人,不能自卫。故神龟以智见灼,灵蛇以神见曝,孰知不智为智,不神为神乎!
miào bì jiǎ wù, ér wù fēi shēng miào qiǎo bì yīn qì, ér qì fēi chéng qiǎo. shì yǐ yì wú hú shǐ, bù néng zhōng wēi, qí zhōng wēi zhě, fēi hú shǐ yě chuí wú fǔ jīn, bù néng zhuó duàn, qí shàn zhuó zhě, fēi fǔ jīn yě. huà yǐ mó xíng, gù xiān zhì hòu wén yán yǐ xiě qíng, gù xiān shí hòu biàn. wú zhì ér wén, zé huà fēi xíng yě bù shí ér biàn, zé yán fēi qíng yě. hóng dài shì róng, yù yǐ wéi yàn, ér dòng mù zhě xī huī xián fán nòng, yù yǐ wéi bēi, ér jīng ěr zhě guǎ yóu yú zhì bù měi yě. zhì bù měi zhě, suī chóng shì ér bù huá qū bù hé zhě, suī xiǎng jí ér bù āi. lǐ dòng yú xīn, ér jiàn yú sè, qíng fā yú zhōng, ér xíng yú shēng. gù qiáng quán zhě, suī xiào bù lè qiáng kū zhě, suī āi bù bēi. ěr wén suǒ è, bù ruò wú wén mù jiàn suǒ è, bù rú wú jiàn. gù léi tíng bì sāi ěr, chè diàn bì yǎn mù, wèi rén zé bù lì, wèi lì zé bù rén. gù fàn sù xī, yù suì zhī jī shòu yào zhě, yù rén zhī jí. wù gè zhòng qí suǒ zhǔ, ér jié zhòu zhī gǒu kě yǐ fèi yáo gù dào zhí zhī tú, xián yú dào zhí ér bǐ zhòng ní.
妙必假物,而物非生妙;巧必因器,而器非成巧。是以羿无弧矢,不能中微,其中微者,非弧矢也;倕无斧斤,不能斫断,其善斫者,非斧斤也。画以摹形,故先质后文;言以写情,故先实后辩。无质而文,则画非形也;不实而辩,则言非情也。红黛饰容,欲以为艳,而动目者稀;挥弦繁弄,欲以为悲,而惊耳者寡;由于质不美也。质不美者,虽崇饰而不华;曲不和者,虽响疾而不哀。理动于心,而见于色,情发于衷,而形于声。故强权者,虽笑不乐;强哭者,虽哀不悲。耳闻所恶,不若无闻;目见所恶,不如无见。故雷霆必塞耳,掣电必掩目,为仁则不利,为利则不仁。故贩粟昔,欲岁之饥;售药者,欲人之疾。物各重其所主,而桀纣之狗可以吠尧;故盗跖之徒,贤于盗跖而鄙仲尼。
yùn qū ér huì tiān, rǔ zhì ér yuàn rén, shì yǐ huǒ fén ér yuàn suì rén, nì jǐng ér yóu bó yì. sù bù shù huì, lín nàn ér shī ēn běn bù fáng méng, hài chéng ér xiū shèn. shì yǐ lín kě ér chuān jǐng, fāng jī ér zhí hé, suī jí wú suǒ jí yě. gōng yí shì yú, qū dào shì jì, suī fēi zhì wèi, rén jiē gān zhī, yǔ zhòng tóng yě wén wáng shì dǎn, céng xī shì zǎo, dǎn kǔ zǎo suān, shèng xián gān zhī, yǔ zhòng yì yě. lù xíng sì mǎ, ér xùn yú mǎ chái xíng sì quǎn, ér jiàn yú quǎn. guó yǒu qiān jīn zhī mǎ, ér wú qiān jīn zhī lù jiā yǒu qiān jīn zhī quǎn, ér wú qiān jīn zhī chái. yǐ quǎn mǎ yǒu yòng, ér chái lù wú yòng yě.
运屈而恚天,辱至而怨人,是以火焚而怨燧人,溺井而尤伯益。宿不树惠,临难而施恩;本不防萌,害成而修慎。是以临渴而穿井,方饥而植禾,虽疾无所及也。公仪嗜鱼,屈到嗜芰,虽非至味,人皆甘之,与众同也;文王嗜胆,曾皙嗜枣,胆苦枣酸,圣贤甘之,与众异也。鹿形似马,而迅于马;豺形似犬,而健于犬。国有千金之马,而无千金之鹿;家有千金之犬,而无千金之豺。以犬马有用,而豺鹿无用也。